N
Gulbrandsen • Løchsen • Måleng • Saltnes Olsen
Radius
6A
Radius legg til rette for at elevane skal utvikle god talforståing og opparbeide seg gode grunnleggjande dugleikar i matematikkfaget.
Radius har derfor fokus på at elevene: utviklar formålstenlege og fleksible reknestrategiar i dei fire reknemåtane oppdagar og nyttiggjer seg viktige matematiske samanhengar løyser utforskande og samansette oppgåver samarbeider, reflekterer og kommuniserer om oppgåver
Radius gir i praksis:
• tydelege mål for kvart kapittel • oppstartsoppgåver for refleksjon og klassesamtale • differensierte øvingssider til kvart tema • problemløysingsoppgåver på alle trinn • visuell støtte til oppgåvene Komponentene i Radius 5, 6 og 7:
• Grunnbok A og B • Differensiert oppgåvebok • Lærarens bok A og B • Radius digital med tavlebok:
radius.cdu.no
Radius følgjer dei reviderte læreplanane for Kunnskapsløftet 2013 i faget matematikk, og dekkjer alle måla frå 1. til 7. trinn.
ISBN 978-82-02-40514-4
MATEMATIKK FOR BARNETRINNET
GULBRANDSEN•LØCHSEN•MÅLENG•SALTNES OLSEN
• • • •
GRUNNBOK
MATEMATIKK FOR BARNETRINNET
«Ta ein 360.»
NYNORSK
6A GRUNNBOK
www.cdu.no
radiusomslag_6A+6B_GB_BM+NN_13mmHardCover.indd 2
02.09.15 09.30
Gulbrandsen • Løchsen • Måleng • Saltnes Olsen
MATEMATIKK FOR BARNETRINNET
6A
GRUNNBOK
NYNORSK
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 1
22.09.15 12.43
Velkommen til Radius! Radius har som mål at du skal • oppleve matematikkfaget som spennande og utfordrande • utvikle fleksible reknestrategiar • bruke den matematiske kompetansen du har, til å kunne løyse samansette oppgåver
Mål I starten av kvart kapittel finn du mål for kva du skal lære. På den siste sida i kvart kapittel er det ei oppsummering av måla, slik at du sjølv kan vurdere om du har lært det du skal.
Samtale Kvart kapittel inneheld «Samtaleruter». Oppgåvene i samtalerutene er meint å vere utgangspunkt for klassesamtalar. Andre oppgåver er merkte med «Saman». Desse oppgåvene er problemløysingsoppgåver der de skal diskutere og samarbeide med kvarandre. Snakk saman i klassen om korleis de løyste desse oppgåvene. Det kan hjelpe deg til å sjå andre moglege løysingar.
Differensierte oppgåver I grunnboka finn du nokre oppgåver som er litt meir utfordrande, desse oppgåvene er merkte med . Oppgåveboka er delt inn i to delar. I den første delen er det meir trening på måla du jobba med i grunnboka. I den siste delen finn du oppgåver som gir deg meir utfordring, og oppgåver du kan møte vidare i grunnbøkene.
Aktivitetar Kvart kapittel blir avslutta med ein aktivitet, eit spel eller finn ut-oppgåve der de skal jobbe to eller fleire saman. Desse er knytte til innhaldet i kapittelet. Spel gjerne meir heime!
Radius.cdu.no På nettstaden til Radius finn du øvingsoppgåver til kvart kapittel og oppgåver for øving av hovudrekning og reknestrategiar. Lykke til! Jan Erik Gulbrandsen, Randi Løchsen, Kristin Måleng og Vibeke Saltnes Olsen
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 2
22.09.15 12.43
Innhald Kapittel 1 Hovudrekningsstrategiar Repetere hovudrekning Hovudrekning – dobling og halvering Dobling og halvering i multiplikasjon Hovudrekning – bruke tiarvennene Hovudrekning – tenkje via heil tiar Overslag Hovudrekning – multiplikasjon ved å dele opp tala Partal, oddetal og primtal Finn ut Sant eller usant Oppsummering
6 8 10 12 14 15 16 17 18 20 20 21
Kapittel 2 Tal og rekning Titalsystemet Avrunding Oppstilling – addisjon Oppstilling – subtraksjon Veksling over null Negative tal Rekne med negative tal Tekstoppgåver Tekstoppgåver med modell Summere med rekneark Lage formlar i rekneark Spel Sant eller usant Oppsummering
22 24 28 30 33 35 37 38 40 42 44 45 46 46 47
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 3
22.09.15 12.43
Kapittel 3 Multiplikasjonog divisjon Repetere multiplikasjon Kombinatorikk Multiplikasjon – fleirsifra tal Repetere divisjon Divisjon med fleirsifra tal Multiplikasjon og divisjon med modellar Formlar i eit rekneark Spel Sant eller usant Oppsummering
48 50 54 56 60 62 66 68 69 69 70
Kapittel 4 Måling Lengdemål Omkrins Areal av rektangel Areal av trekantar Målestokk Rekning med tid Aktivitet Finn ut Sant eller usant Oppsummering
72 74 78 80 82 85 87 89 90 90 91
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 4
22.09.15 12.43
Kapittel 5 Desimaltal Repetisjon av desimaltal Tidelar og hundredelar Addisjon og subtraksjon Tusendelar Avrunding Oppstilt addisjon Oppstilt subtraksjon Veksle over null Multiplikasjon som gjenteken addisjon Talformat i rekneark Finn ut Spel Sant eller usant Oppsummering
92 94 95 99 100 103 104 107 109 110 112 113 113 114 114
Kapittel 6 Geometri Linje, linjestykke og stråle Vinklar Måle vinklar Trekantar Firkantar Geogebra – finne vinklar, sider og areal Geogebra – teikne trekant Sirkel Konstruere sirkel med passar Tesselering Rutenett og kart Punkt i koordinatsystem Finn ut Spel Sant eller usant Oppsummering
116 118 119 120 122 125 127 128 129 130 132 133 134 136 136 137 137
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 5
22.09.15 12.43
1
Hovudrekningsstrategiar
8 路 5 = 40 80 路 5 = 400 800 路 5 = 4000
2 + 8 = 10 12 + 8 = 20 12 + 9 = 21
4:2=2 40 : 2 = 20 400 : 2 = 200
Jenta meiner ho vann dette stikket. Har ho rett? Kva hovudrekningsstrategiar jobba vi med i fjor? Vel ein strategi du likar godt, og forklar han for klassen din / sidemannen din.
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 6
22.09.15 12.43
Mål for kapittelet
• 16 - 8 = 8 160 - 80 = 80 1600 - 800 = 800 •
Kunne velje hensiktsmessige strategiar for hovudrekning i addisjon, subtraksjon og multiplikasjon – Rekning via tiarar 17 + 6 = 17 + 3 + 3 – Dobling og halvering i addisjon og subtraksjon 75 + 76 = 75 + 75 + 1 = 151 150 - 75 = 75 – Dobling og halvering i multiplikasjon 12 ∙ 0,5 = 6 · 1 = 6 – Multiplikasjon ved å dele opp tala 12 ∙ 4 = (10 · 4) + (2 · 4) = 40 + 8 = 48 Kunne gjere overslag og vurdere om svaret er rett
Eg har høgast produkt, så eg vinn dette stikket.
Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 7
22.09.15 12.43
1 • Hovudrekningsstrategiar
Repetere hovudrekning
Samtale Korleis vil du løyse oppgüvene nedanfor ved hovudrekning?
2+9=
11 - 9 = 11 + 3 + 9 =
26 + 25 =
21 + 4 + 9 = 75 + 75 + 25 =
43 + 36
69 + 31 =
=
1.1
Rekn ut. Korleis tenkjer du? a ) 6 + 7 = b ) 9 + 4 = 16 + 7 = 19 + 4 = 26 + 7 = 29 + 4 =
c ) 8 + 3 = 28 + 3 = 58 + 3 =
1.2
Rekn ut. Korleis tenkjer du? b ) 12 - 7 = a) 10 - 5 = 22 - 7 = 50 -5 = 82 - 7 = 90 - 5 =
c ) 43 - 6 = 73 - 6 = 93 - 6 =
1.3
Ida og Emil har 23 kr til saman. Ida har 5 kr meir enn Emil. Kor mange kroner har Emil?
1.4
5
Ida Emil
?
23 kr
Omer og Stine samlar 36 flasker til saman. Stine samlar to flasker meir enn Omer. Kor mange flasker samlar Omer?
8 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 8
22.09.15 12.43
1.5
1.6
Rekn desse oppgåvene i hovudet minimum tre gonger. Dersom du har lyst, kan du sjå kor lang tid du treng, og kor mykje du betrar deg per runde. a ) 8 + 7 = b ) 10 + 5 = c ) 18 - 9 = 5 + 9 = 6 + 7 = 20 - 8 = 4 + 7 = 8 + 5 = 16 - 7 = 13 + 2 = 13 + 6 = 12 - 3 = 9 + 9 = 7 + 5 = 13 - 8 = 6 + 8 = 3 + 4 = 15 - 7 =
Set inn tala som manglar. Skriv reknestykka. a ) 100 = d ) 81 - 9 =
1.7
+ 25
b )
+ 57 = 77
e ) 14 =
Skriv tala som manglar. a ) b) 100 49
- 15
c ) 28 + f )
= 30
- 35 = 35
c) 500
250
1000 400
Saman • Lag 10 hovudrekningsoppgåver kvar, og løys oppgåvene til kvarandre. • Forklar kvarandre korleis de tenkte då de løyste oppgåvene.
23 kr
9 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 9
22.09.15 12.44
1 • Hovudrekningsstrategiar
Hovudrekning – dobling og halvering Samtale Korleis kan det jenta veit om dobling, hjelpe henne til å løyse denne oppgåva? 75 + 76 = Rekn oppgåvene. Ser de ein samanheng? 75 + 75 = 75 + 76 =
1.8
1.9
1.10
Eg veit at det dobbelte av 75 er 150. Då må 75 + 76 vere 1 meir.
400 - 200 = 400 - 199 =
Rekn ut. a ) 8 + 8 = 8 + 9 = 8 + 7 =
b ) 25 + 25 = 25 + 26 = 25 + 24 =
c ) 12 + 12 = 12 + 13 = 12 + 11 =
Rekn ut. a ) 48 - 24 = 48 - 23 = 48 - 25 =
b ) 50 - 25 = 50 - 24 = 50 - 26 =
c ) 60 - 30 = 60 - 29 = 60 - 31 =
Her skal du doble og halvere kvart tal. a ) 4 b ) 30 c ) 8 40 100 50 44 130 58
d ) 50 500 550
10 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 10
22.09.15 12.44
1.11
Mo bakar muffins til klassen sin. Det er 24 elevar i klassen. Oppskrifta er berekna til 12 muffins. ør 300 g sm er 3 d L su k k 3 st k e g g 6 d L m jø l p u lv e r 1, 5 ts b a ke
a ) Gjer om oppskrifta slik at alle i klassen får ein muffins kvar. b ) Mo lagar fire muffins når ho kjem heim. Gjer om oppskrifta slik at ho passar til fire muffins.
1.12
1.13
1.14
Herman har 50 kr i lomma. Når han kjem til butikken, har han berre 24 kr i lomma. Kor mange kroner har han mista på veg til butikken?
Emil kjøper to is. Den eine isen kostar 14 kr. Han betalar 30 kr til saman. Kor mykje kostar den andre isen?
Heidi og Amina tener 270 kr til saman. Heidi tener dobbelt så mykje som Amina. a ) Kor mykje tener Heidi? b ) Kor mykje tener Amina?
Heidi Amina
270 kr
11 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 11
22.09.15 12.44
1 • Hovudrekningsstrategiar
Dobling og halvering i multiplikasjon
Samtale Det kan vere lurt å bruke dobling og halvering når vi løyser oppgåver med multiplikasjon av heile tal og desimaltal.
Kva skjer når vi doblar den eine faktoren og halverer den andre?
4 · 0,5 = 2 · 1
1.15
Mina har fire fat med tre bollar på kvart fat. Ho samlar bollane i posar, med seks bollar i kvar pose. Lag to reknestykke som passar til teikningane.
=
1.16
Rekn ut. a ) 2 · 100 = 4 · 50 = 8 · 25 =
b ) 15 · 4 = 30 · 2 = 60 · 1 =
c ) 3 · 16 = 6·8= 12 · 4 =
12 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 12
22.09.15 12.44
1.17
1.18
1.19
Rekn ut. a ) 16 · 2 = 32 · 1 = 64 · 0,5 =
b ) 9 · 2 = 18 · 1 = 36 · 0,5 =
c ) 6 · 2 = 12 · 1 = 24 · 0,5 =
Rekn ut. a ) 28 · 0,5 = 14 · 1 =
b ) 16 · 0,5 = 8 · 1 =
c ) 4 · 2,5 = 2·5=
Sorter oppgåvene nedanfor slik at dei viser lik verdi. 3 · 18
=
6·9
4·2
=
8·1
25 · 4 50 · 2
20 · 0,5
16 · 4
3 · 30 7·8
1 · 10
14 · 4
8·8 6 · 15
Saman Lag minst tre multiplikasjonsoppgåver. Svara på oppgåvene skal vere blant desse tala:
14
25
100
6
12
Kva blir svara på oppgåvene dersom de doblar den eine faktoren og halverer den andre?
13 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 13
22.09.15 12.44
1 • Hovudrekningsstrategiar
Hovudrekning – bruke tiarvennene Samtale
Korleis kan eg bruke det eg kan om tiarvenner til å rekne oppgåver med tal som har større verdi? 9+1
5+5
19 + 1
45 + 5
8+2
7+3
6+4
28 + 2
77 + 3
116 + 4
1.20
Rekn ut. a) 14 + 6 = 14 + 16 = 114 + 16 =
b) 53 + 7 = 53 + 27 = 353 + 27 =
c ) 126 + 4 = 126 + 34 = 426 + 34 =
1.21
Rekn ut. a) 25 + 5 = 25 + 6 = 225 + 6 =
b) 44 + 6 = 44 + 8 = 644 + 8 =
c ) 138 + 2 = 138 + 5 = 238 + 5 =
1.22
Eg finn tiarvennen først.
Rekn ut. a ) 18 + 2 + 5 = c ) 25 + 4 + 25 = e ) 16 + 28 + 4 =
b ) 21 + 7 + 9 = d ) 37 + 13 + 6 = f ) 45 + 7 + 15 =
14 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 14
22.09.15 12.44
Hovudrekning – tenkje via heil tiar Samtale 1. Petter har 58 kr, og Åge har 29 kr. Kor mange kroner har dei til saman?
Eg reknar slik. Forstår du kva eg har gjort?
+ 30 -1 58
87 88
2. Maria har 67 kr i lomma. Ho kjøper ein penn til 19 kr. Kor mange kroner har Maria att? - 20 +1 47 48
1.23
1.24 1.25
Rekn ut. a ) 14 + 9 = 14 + 19 = 14 + 18 =
67
b ) 67 + 9 = 67 + 29 = 67 + 28 =
c ) 154 + 9 = 154 + 39 = 154 + 38 =
Erik har 348 kr. Han kjøper ein is som kostar 29 kr. Kor mange kroner har han att?
Bruk eksempelet og rekn ut. a ) 37 + 19 = 56 370 + 190 = 37 + 29 = 36 + 29 = 37 + 28 =
29 k
r
b )
56 - 9 = 47 560 - 90 = 56 - 19 = 57 - 29 = 56 - 47 =
15 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 15
22.09.15 12.44
1 • Hovudrekningsstrategiar
Overslag
Samtale Ole har 200 kr. Har han nok pengar til å kjøpe matvarene nedanfor? Eg tenkjer 40 + 90 + 30 + 30 = 190.
Ole kan gjere eit overslag. Då finn han om lag rett pris.
89 kr
36 kr 27
kr
24 kr
Kvifor rundar Ole alle prisane opp?
1.26
Oda, Omer og Silje er i butikken. 27 kr
89 kr
14 kr
18
kr
31 kr
a ) Silje kjøper ei korg med jordbær og ei pakke med druer. Om lag kor myke betalar ho til saman? b ) Omer kjøper to korger med jordbær, ei pakke med druer og ein klase med bananar. Om lag kor mykje betalar han til saman? c ) Oda kjøper ein pose med eple, ei pakke med druer og ei flaske med vatn. Ho gjer eit overslag og reknar ut at ho skal betale om lag 150 kr. Er du einig med Oda i utrekninga? Korleis trur du Oda har tenkt?
16 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 16
22.09.15 12.44
Hovudrekning – multiplikasjon ved å dele opp tala Samtale
1. 12 ∙ 5 = 10 ∙ 5 + 2 ∙ 5 = 50 + 10 = 60
Kva måte vil du dele opp talet på?
2. 12 ∙ 5 = 11 ∙ 5 + 1 ∙ 5 = 55 + 5 = 60
1.27
1.28
12 10
2
Rekn ut. a ) 14 ∙ 5 = 10 ∙ 5 + 4 ∙ 5 = 50 + 20
b ) 16 ∙ 3 = 10 ∙ 3 + 6 ∙ 3 = 30 + 18
c ) 23 ∙ 7 = 20 ∙ 7 + 3 ∙ 7 e ) 12 ∙ 8 = 11 ∙ 8 + 1 ∙ 8
d ) 31 ∙ 8 = 30 ∙ 8 + 1 ∙ 8 f ) 26 ∙ 4 = 25 ∙ 4 + 1 ∙ 4
Rekn ut. Vis korleis du deler opp tala ved utrekning. a ) 22 ∙ 6 = b ) 25 ∙ 5 = c ) 16 ∙ 9 =
Saman Del opp tala nedanfor på minst to ulike måtar, og rekn ut.
51 ∙ 7 14 ∙ 3
48 ∙ 2
22 ∙ 8
17 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 17
22.09.15 12.44
1 • Hovudrekningsstrategiar
Partal, oddetal og primtal Samtale
Eg veit at partal er tal som sluttar på siffera 0, 2, 4, 6 og 8. Tal som sluttar på 1, 3, 5, 7 og 9 er oddetal. Men kva er primtal? Primtal er heile tal større enn 1 som berre kan delast med seg sjølv og 1. Kva for nokre av tala nedanfor er partal, oddetal og/eller primtal? 1, 45, 19, 18, 36, 150, 2
1.29
Plasser tala i rett boks. Nokre tal passar i fleire boksar.
1
21 Partal
2
14
11 Oddetal
1.30
Skriv tre partal som har summen 48.
1.31
Skriv tre oddetal som har summen 27.
3
5
13
6
Primtal
Saman Blir svaret alltid eit partal når de legg saman to oddetal? Blir svaret alltid eit partal når de legg saman to partal? Grunngi svara ved å vise tre eksempel.
18 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 18
22.09.15 12.44
1.32
1.33
Sjå etter mønster. Kva tal manglar i talfølgja? 8 10 a ) 2 4 b )
16
c )
2
d )
12
36
46
76
4
8
16
128
1
22
333
e )
1
9
f )
1
1
2
55555 666666 25
36
8
4
Sjå etter mønster. Skriv svara som manglar.
1 · 1 = 1
11 · 11 = 121
111 · 111 =
1111 · 1111 = 1 234 321
11111 · 11111 = 123 454 321
111111 · 111111 =
1.34
Kva for nokre av tala nedanfor er primtal?
4 2
1.35
13
5 22
14
10 99
25
11 71
21
Skriv to primtal som har differansen 4. Kan du finne fleire løysingar?
19 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 19
22.09.15 12.44
Finn ut
KOPI
Finn alle primtala som er mindre enn 100. Bruk rutenettet. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
Sant eller usant
Skriv setningane som er rette, i kladdeboka. • Det dobbelte av 75 er 150. • Halvparten av 52 er 36. • Primtal er heile tal større enn 1 som berre kan delast med seg sjølv og 1. • 1 er eit primtal. • Alle oddetal er primtal. • 2 er det einaste partalet som er eit primtal. • Alle partal kan delast på 2.
20 20 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 20
22.09.15 12.44
Oppsummering Dobling og halvering Halvering og halvering - 1
Dobling og dobling + 1
75 + 75 = 150
50 - 25 = 25
75 + 76 = 75 + 75 + 1 = 151
50 - 26 = 50 - 25 – 1 = 24
Via heil tiar Eksempel: 40 + 19
+ 20
- 20 +1
-1 40
59
40 - 19
60
20
21
40
Vi tenkjer 40 + 20 - 1 = 59 Vi tenkjer 40 - 20 + 1 = 21 Tiarvenn 8 + 2 = 10 18 + 2 = 20 19 + 2 = 18 + 2 + 1 = 21 Det vi veit om tiarvenner, kan vi bruke på andre tal. Primtal Primtal er alle heile tal større enn 1 som berre kan delast med seg sjølv og 1.
21 Radius 6A _NN_Kap 1_ til trykk.indd 21
22.09.15 12.44
2
Tal og rekning
I London by er det 8 600 000 innbyggjarar. Kva blir innbyggjartalet dersom du legg til 1 million? Kva er det største talet du veit om? I kva samanhengar brukar vi tal med høg verdi?
Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 22
22.09.15 14.05
Mål for kapittelet • • • • •
Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 23
Kunne beskrive og bruke plassverdisystemet for heile tal opp til 1 000 000 Kunne bruke avrundingsreglane for heile tal Kunne bruke positive og negative heile tal i addisjon og subtraksjon Kunne plassere negative tal og positive tal på tallinja Kunne bruke rekneark til å utføre berekningar
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Titalsystemet
Samtale Kor mange ulike siffer har vi? Kor mange ulike tal har vi? Kva er skilnaden på siffer og tal? Kva heiter talet?
1 0 0 0 0 0 6 0 0 0 0 7 0 0 0 9 0 0
167 943
4 0 3
Kor mange siffer har talet?
2.1
Skriv tala. a ) Fire tusen, fem hundre og sekstiåtte b ) Ti tusen, ni hundre og seks c ) To hundre og trettifire tusen, fem hundre og sekstiein
2.2
Skriv talet med ord a ) 4579
2.3
Skriv alle heile tal mellom a ) 97 og 104 b ) 998 og 1010
2.4
Skriv tala i stigande rekkjefølgje. 23 876
b ) 24 531
c ) 87 349
c ) 9987 og 10 003
19 001
4578 32 041
8899
24 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 24
22.09.15 14.05
Eksempel 4 394 16 8
2.5
2.6 2.7 2.8
einarar Siffera får verdi etter tiarar kva plass dei står på. hundrarar tusenarar titusenarar hundretusenarar millionar
Kva verdi har sifferet som er understreka? a ) 45 973 b ) 139 874 c ) 63 841 d ) 1 028 453 e ) 7 493 547 f ) 6 598 124
Kva verdi har sifferet 7 i kvart av desse tala? a ) 70 423 b ) 179 324 c ) 7 941 003
Kva siffer står på hundretusenarplassen? a ) 789 324 b ) 7 831 614
c ) 3 549 726
Kor mykje aukar verdien på talet når sifferet 4 blir endra til 9? a ) 14 873 b ) 41 365 c ) 142 698 d ) 9 436 781 e ) 4 876 231 f ) 4 367 821
Saman Bruk alle siffera. Lag det største og det minste talet det går an å lage med siffera. Kva er differansen mellom tala?
3 4 1
7 8
5 9
25 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 25
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
2.9
Kva tal skal stå der pila peikar? b)
a) 9800
2.10
9900
10 100 10 200
b)
d) 100 103 100 104 100 105
Kva tal er éin meir enn 9 999849 100 349 ? ? ? a) b)
2.14
c) 999 999
?
Kva tal er éin mindre enn ? 849 ? 5000 ? 1000 a) b)
2.13
10 400
c) 100 101
2.12
d)
Kva tal skal stå der pila peikar? a)
2.11
c)
Bruk alle siffera ved sida av. a ) Lag fem ulike tal med alle siffera. b ) Skriv talet med høgast verdi. c ) Skriv talet med lågast verdi. d ) Rekn ut differansen mellom tala i b) og c).
c)
?
10 100
4 9 8 7 2 5
Set inn rett teikn (<, > eller =). 104 599 b ) 890 397 1 067 001 a ) 401 500 1 100 024 d ) 11 000 000 9 999 999 c ) 1 000 998
26 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 26
22.09.15 14.05
5
2.15
Kva tal er 100 større enn a ) 10 265 b ) 45 879
c ) 167 457
d ) 19 900
2.16
Kva tal er 1000 mindre enn a ) 4378 b ) 65 478
c ) 141 718
d ) 150 612
2.17
2.18
2.19
2.20
Skriv tala på utvida form. a ) 687 341 b ) 1 941 324 c ) 6 124 438 d ) 4 050 397
Tal på utvida form: 32 537 = 30 000 + 2000 + 500 + 30 + 7
Rekn ut. a ) 4 000 000 + 800 000 + 30 000 + 9000 + 100 + 80 + 5 = b ) 6 000 000 + 500 000 + 40 000 + 3000 + 900 + 70 + 3 = c ) 1 000 000 + 80 000 + 9000 + 200 + 1 =
Skriv tala som manglar. Uttrykka skal stå på utvida form. a ) 4 000 000 + + 50 000 + 7000 + + 20 + 1 = 4 757 321 = 300 000 + 60 000 + 9000 + 500 + 30 + 7 b ) + 900 000 + + 3000 + 900 + 70 + = 8 923 976 c )
Eva er fødd 28.05.2009. Det er på 100-årsdagen til tippoldemora hennar. Når er tippoldemora fødd?
Saman Nina er fødd før år 2000. Ho er yngre enn 70 år, men eldre enn 45 år. Året ho er fødd, har eit oddetal på einarplassen og eit partal på tiarplassen. Sifferet på hundrarplassen er summen av sifferet på einarplassen og sifferet på tiarplassen. I kva år blei Nina fødd?
27 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 27
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Avrunding
Samtale Kva er avrunding? Mellom kva heile tusenarar ligg 3743? Mellom kva heile hundrarar ligg 3743? 3743 3400
3600
3800
4000 Eg rundar av til næraste tusen: 3743 ≈ 4000.
Eg rundar av til næraste hundre: 3743 ≈ 3700.
Kvifor rundar guten av oppover? Kvifor rundar jenta av nedover?
2.21
Rund av til næraste tusen. 1000 a ) 1500 c ) 4723 e ) 5199
2.22
2000
3000
b ) 2378 d ) 6504 f ) 9943
Rund av tala i oppgåva over til næraste hundrar.
4000
5000
6000
Vi ser på hundrarplassen når vi rundar av til næraste tusen. Er sifferet 1, 2, 3 eller 4, rundar vi av nedover. Er sifferet 5, 6, 7, 8 eller 9, rundar vi av oppover.
28 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 28
22.09.15 14.05
2.23
Vegard kjøper varene nedanfor. Rund av til næraste hundrar, og rekn ut kva han må betale. r
329 k
42
79
kr
750 kr
2.24
Rund av til næraste tusenar, og rekn ut. a ) 3287 + 4501 = b ) 5670 + 2836 = d ) 9928 + 3091 = e ) 7445 + 8501 =
c ) 1178 + 8071 = f ) 12 457 + 7824 =
2.25
Rund av til næraste tusenar, og rekn ut. a ) 1950 - 1087 = b ) 4934 - 2076 = c ) 2067 - 1245 = d ) 9523 - 2279 = e ) 10264 - 3747 = f ) 14 634 - 7095 =
2.26
Kva plass må eg sjå på dersom eg skal runde av til næraste titusenar?
2.27
Rund av til næraste titusenar. a ) 45 129 b ) 54 129
c ) 87 213
45 478
d ) 243 958
Saman Eg rundar av til næraste hundrar, ≈ 300. • Skriv fem eksempel på tal som kan stå i den blå ruta. • Kva for nokre av tala har høgast og lågast verdi? Eg rundar av til næraste tusenar, ≈ 5000. Svar på dei same spørsmåla som over.
29 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 29
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Oppstilling – addisjon
Samtale Nokre gonger er det lettare å stille opp tala for å rekne ut svaret, men det er lurt å gjere overslag først. 7168 + 8554 = 1
1
7 1 6 8 + 8 5 5 4 = 1 5 7 2 2
Eg gjer overslag: 7000 + 9000 = 16 000 Svaret skal bli om lag 16 000.
Kva kallar vi sifferet 1 over tiarplassen og hundrarplassen? Kva verdi har sifferet 1 over tiarplassen? Er svaret langt unna overslaget til jenta?
2.28
Gjer overslag før du reknar ut nøyaktig svar. 7 8 9 1 b) 1 1 2 7 4 a ) + 6 4 7 7 + 8 9 6 3 = =
c)
4 0 6 9 e ) 9 4 7 5 4 f) d ) + 1 2 8 6 5 + 7 1 8 3 2 = =
2.29
+ =
7 2 9 4 6 8 7 3 5
4 5 9 7 8 + 5 8 3 4 1 =
Kva for nokre av addisjonsstykka nedanfor trur du blir meir enn 20 000? Rekn ut nøyaktig svar, og sjekk om du har rett. a ) 7 598 + 10 429 = b ) 12 497 + 13 102 = c ) 8 471 + 12 973 = d ) 9 871 + 8037 = 9 kr 284
2.30
Hamza handlar kleda som du ser til høgre. Kor mykje handlar han for?
r
1537k
30 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 30
22.09.15 14.05
2.31
Kim sparar på russekort. Han har 127 russekort frå i fjor og får 247 nye i år. a ) Kor mange russekort har Kim? b ) Mie har 469 russekort. Kor mange russekort har Mie og Kim til saman?
2.32
Nedanfor ser du talet på innbyggjarar i bykommunane i Østfold fylke per 1. januar 2013: Bykommune
Folkemengd
Halden
29 880
Moss
30 988
Sarpsborg
53 696
Fredrikstad
76 807
Askim
15 315
a ) Ordne byane i rekkjefølgje frå færrast til flest innbyggjarar. b ) Kor mange innbyggjarar er det i Sarpsborg og Fredrikstad til saman? c ) Kor mange innbyggjarar er det i alle byane i Østfold til saman?
Saman Fyll ut tala som manglar i reknepyramidane.
00?
1029 45
138
247
93
68
487
31 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 31
22.09.15 14.05
2 â&#x20AC;˘ Tal og rekning
2.33 2.34
Rekn ut. a ) 4575 + 8793 = b ) 9478 + 10 879 = c ) 22 457 + 8793 = d ) 104 754 + 9879 = e ) 45 876 + 78 054 = f ) 45 785 + 98 167 = Familien Hansen og familien Lie dreg pĂĽ ferie saman.
a ) Familien Hansen betalar 8758 kr for flyreisa, og familien Lie betalar 9567 kr. Kor mykje betalar dei til saman? b ) Familien Hansen skal vere pĂĽ hotellet i to veker. Dei betalar 12 486 kr per veke. Kor mykje betalar dei for begge vekene? c ) Familien Lie betalar 15 059 kr for hotell i ei veke. Kor mykje betalar dei for fly og hotell i ei veke? d ) Bestemor Lie kjem eit par dagar etter dei andre. Ho betalar 3789 kr for fly, 6745 kr for hotell og brukar 5435 kr i lommepengar. Kor mykje kostar ferien for bestemor Lie?
2.35
Kva siffer manglar? 1 2 a ) b) + 2 4 = 3 5 6 d )
32
Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 32
3
4 3 8 + = 7 5 2
c)
6 2 + 1 3 = 5 5
3 4 7 e ) 2 8 9 f) 6 8 3 8 + 2 + = = 1 1 4 0 0 6 5
4 5 7 + 3 7 7 = 6 1 2 5
22.09.15 14.05
Oppstilling – subtraksjon
Samtale Nokre gonger treng vi oppstilling i subtraksjon. 9541 - 7823 = 10
10
Eg reknar overslag: 9500 - 8000 = 1500 Svaret skal bli om lag 1500.
9 5 4 1 - 7 8 2 3 = 1 7 1 8
Kva betyr talet som står over 1 på einarplassen og over 5 på hundrarplassen? Korleis stemde overslaget?
2.36
Gjer overslag før du reknar ut nøyaktig svar. a ) 4 5 6 7 b) 9 8 7 1 - 3 8 8 3 - 8 6 3 9 = = d )
2.37
5 9 5 3 e ) - 3 8 1 9 =
c)
1 7 1 4 2 - 1 2 7 5 7 =
8 4 5 2 f) 1 4 9 5 7 8 6 6 7 8 - 8 5 6 9 3 = =
Gjer overslag, og plasser reknestykka i rett boks. Mindre enn 9000
10 000 – 15 000
20 000 – 25 000
a ) 15 349 - 6873 = b ) 53 869 - 30 567 = c) 32 679 - 27 888 = d ) 18 687 - 5673 = e ) 19 483 - 12 878 = f) 102 471 - 72 873 =
2.38
Rekn ut oppgåvene i 2.37.
33 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 33
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
2.39
2.40
Mie er på ferie med familien. Torsdag går dei til topps på Bjørnskardtinden, som er 1358 moh. Fredag skal dei til topps på Hamperokken, som er 1404 moh. Kor mange fleire høgdemeter går dei på fredag enn på torsdag?
moh. be tyr meter o ver havet.
I butikken EL-Eksperten sel dei elektriske artiklar. Nedanfor ser du nokre av produkta dei sel. 7657 k
r
kr
11
87 14 9
382 kr
4687
kr
a ) Stian kjøper mobiltelefonen og betalar med 5000 kr. Kor mykje får han att? b ) Marie og Karoline kjøper eit nettbrett saman. Marie betalar 4279 kr. Kor mykje betalar Karoline? c ) Familien Andersen kjøper tv og pc. Dei får 2376 kr i innbyte for den gamle tv-en dei hadde. Kor mykje betalar dei i tillegg? d ) Ulrik kjøper mobiltelefon og nettbrett. Han får 500 kr i avslag. Kor mykje betalar han?
Saman Kva siffer manglar? 1 0 3 8 a ) b) 1 4 3 2 9 7 6 = 2 5 = 4 8 5
c)
2 1 0 8 6 - 5 = 1 7 0 9
34 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 34
22.09.15 14.05
Veksling over null
Samtale Sofie har 2057 kr og kjøper ein kjole til 1090 kr. Kor mykje har ho att etter at ho har kjøpt kjolen? 5 – 9 på tiarplassen. Eg må veksle ein hundrar, men det er 0 på hundrarplassen. Kva gjer eg?
2 0 5 7 - 1 0 9 0 = 7 Kan ho veksle ein tusenar?
2.41
Gjer overslag før du reknar ut nøyaktig svar. 3 0 2 4 b) 5 6 0 3 a ) - 2 2 8 7 - 2 4 4 9 = =
2.42
2.43
=
Gjer overslag før du reknar ut nøyaktig svar. b ) 2540 - 937 = a ) 2506 - 1237 =
1 0 4 6 2 9 6 1 9
10
10
2 5 0 2 - 1 2 7 4 = 1 2 2 8
c ) 4054 -2349 =
d ) 6031 - 4782 =
e ) 10 150 - 873 =
f ) 140 143 - 16 978 =
Svaret er 2674. Kva oppgåve høyrer til? 6028 - 3454
2.44
c)
5028 - 2254
7028 - 4354
Lag ei tekstoppgåve som passar til ei av oppgåvene over.
35 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 35
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
2.45
Bendik handlar for 673 kr og betalar med ein tusenkronesetel. Kor mykje får han tilbake?
2.46
Nedanfor ser du ein tabell over dei høgaste skyskraparane i verda. Bygning
Land
Høgd
Taipei 101
509 m
Abraj Al Bait
601 m
One World Trade Center
541 m
Burj Khalifa (tidlegare Burj Dubai)
828 m
Shanghai World Financial Center
492 m
a ) Ranger høgda på bygningane frå høgast til lågast. b ) Kor mykje høgare er Abraj Al Bait enn Shanghai World Financial Center? c ) Kor mange meter må USA byggje på One World Trade Center for at han skal bli den høgaste bygningen i verda?
Saman Ved sida av ser de teikning av ei firkanta tomt. Omkrinsen på tomta er 400 m. Ingen sider er like lange. Ei side er lengre enn 100 m, men kortare enn 120 m. Ingen av dei andre sidene er kortare enn 70 m. Kor lange kan dei ulike sidene vere? Lag eit forslag.
36 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 36
22.09.15 14.05
Negative tal
Samtale Tal som har lågare verdi enn 0, kallar vi negative tal. Vi skriv minusteikn framfor negative tal. Negative tal er til venstre for 0 på tallinja. Negative tal -5
-4
-3
-2
Positive tal -1
1
0
2
3
4
5
Når brukar vi negative tal?
2.47
2.48
Nedenfor ser du temperaturen målt ein dag i januar i ni ulike land. Lag ei oversikt over temperaturen i dei ulike landa frå varmast til kaldast. England
0 °C
Tyskland
1 °C
Noreg
-3 °C
Estland
-1 °C
Russland
-46 °C
Australia
36 °C
Sverige
-2 °C
Danmark
2 °C
Set inn rett teikn (<, > eller =). a) -2 e) -32
2
b ) -3
-23 f ) -25
-4
c )
5
-26 g ) -1
-4
d ) -2
0
h ) 101
0 102
37 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 37
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Rekne med negative tal
Samtale Knut bur på Tynset. Han noterer temperaturen ute kvar dag heile året. Eit år var det 30 °C den varmaste dagen. Den kaldaste dagen var temperaturen 57 grader lågare. Kor mange grader var det denne dagen? Eg har rekna 30 - 57. Korleis vil du rekne det ut? -7
- 20
-27 -20
- 30 0
2.49
Rekn ut. Bruk tom tallinje. b ) 9 - 11 = a ) 3 - 4 = e ) -14 + 9 = d ) -13 - 7 =
2.50
Mona sjekkar temperaturen tre gonger i løpet av ein dag i november. a ) Kva er temperaturen kl. 07.00?
30
c ) 99 - 100 = f ) -10 + 12 =
b ) Kl. 14.00 har temperaturen auka med 7 °C. Kva er temperaturen kl. 14.00? Kva for eit av reknestykka nedanfor passar til denne oppgåva? Rekn ut. c )
Kva for eit av reknestykka nedanfor passar til oppgåve b)? A: -2 - 7 =
B: 2 - 7 =
C: -2 + 7 =
d ) Kl. 22.00 har temperaturen gått ned med 10 °C sidan kl. 14.00. Kva er temperaturen kl. 22.00?
38 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 38
22.09.15 14.05
2.51
Rekn ut. a ) 5 - 23 = d ) -20 + 37 =
b ) -52 + 34 = e ) -150 + 205 =
c ) 38 - 52 = f ) 42 - 87 =
2.52
Ei natt i november er temperaturen i Oslo -6 °C, medan han på Sydpolen er 46 grader kaldare. Kva er temperaturen på Sydpolen?
2.53
1026 m Roar har hytte på Hitra. For å komme til hytta køyrer han E6 over Dovrefjell. Det høgaste 0m punktet han passerer, er 1026 meter over havet. -264 m Det lågaste punktet han passerer, er –264 m i botnen av Hitratunnelen. Kor stor er høgdeskilnaden mellom det høgaste og det lågaste punktet han passerer på turen?
2.54
Set inn rett teikn (<, > eller =). a ) -3 + 4
2.55
- 1 + 1
b) -7 + 2 - 3
6 - 12
c ) -4 + 5 - 6
- 5 + 10
d ) -3 + 1 - 5
4-8
e ) -7 + 2 + 3
7 - 2 - 3
f ) 10 - 13
13 - 10
Set inn + eller – mellom tala, slik at svaret blir rett. 2 3 4 6 11 3 = -1
Saman Lag fleire oppgåver med negative tal til kvart svar nedanfor. Klarer de å lage oppgåver med fleire rekneoperasjonar?
28
-45
-9
-14
39 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 39
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Tekstoppgåver
Samtale Marianne brukar stegteljar. Ho går 9785 steg måndag og 11 043 steg tysdag.
måndag
Kor mange steg går Marianne i løpet av dei to dagane? Kva opplysningar får vi i teksten? Kva rekneoperasjon skal vi bruke for å finne svaret?
2.56
tysdag
Elena kjøper sykkelhanskar og sykkelhjelm. a ) Kor mykje må ho betale? b ) Elena betalar med 1500 kr. Kor mykje får ho tilbake?
r
449 k
728 kr
c ) Elena sparar til ny sykkel. Sykkelen kostar 4879 kr. Ho har spara 2341 kr. Kor mykje manglar ho?
2.57
Skogen skule kjøper nye bøker til matematikk og engelsk for 6. trinn. Ved sida av ser du fakturaen. a ) Kor mykje betalar dei for alle Omkrins-bøkene til saman?
Faktura Bok og Data Skogen skule Skogbrynet 16 5000 Granhei
b ) Kor mykje betalar dei for alle London now-bøkene til saman?
24 stk. London now textbook 6. tr. 24 stk. Omkrins grunnbok 6. tr.
4872 kr
c ) Kor mykje betalar dei for alle bøkene til saman?
24 stk. Omkrins grunnbok 6. tr.
4032 kr
7584 kr
24 stk. London now workbook 6. tr. 3168 kr
d ) Skogen skule har bestemt at 6. trinn skal få kjøpe bøker for 25 000 kr. Kor mykje meir kan dei handle for?
40 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 40
22.09.15 14.05
2.58
På skiltet ser du ulike trimrundar. Veslestuarunden 4789 m Kjærleiksrunden 5597 m Blåvassrunden 7821 m Bekkenrunden 1471 m
a ) Bjørg spring Kjærleiksrunden to gonger. Kor langt spring ho? b ) Svetlana spring Veslestuarunden éin gong, Bekkenrunden to gonger og Kjærleiksrunden éin gong i løpet av éi veke. Kor langt spring ho denne veka? c )
Svetlana har som mål å springe 10 000 m kvar veke. Har ho klart målet denne veka?
d ) Erik spring alle rundane éin gong kvar i løpet av éi veke. Kor langt spring han? e ) Målet til Erik er å springe 2 mil i løpet av éi veke. Kor mange kilometer manglar han denne veka? f ) Du har som mål å springe 1,5 mil. Kva rundar vil du velje?
Saman Frank og Julie handlar bøker. Frank handlar for 467 kr, og Julie handlar for 246 kr meir enn Frank. Kor mykje handlar dei for til saman?
Hugs! 1 mil = 10 km 1000 m = 1 km
467
kr
41 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 41
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Tekstoppgåver med modell
Samtale Marte sparar til nettbrett. På bursdagen sin får ho 650 kr av familien. Av vennene sine får ho 230 kr meir enn av familien. Kor mykje får ho til bursdagen sin? Av familien
650 kr
Av familien og vennene
650 kr
? 230 kr
Eg likar å teikne ein modell med opplysningane eg finn i teksten.
Kva opplysningar har vi teikna i modellen? Kva betyr spørsmålsteiknet i modellen?
2.59
Julie kjøper ei bok og eit pennal. Boka er 150 kr dyrare enn pennalet. Pennalet kostar 230 kr. Kor mykje betalar ho til saman? Pennalet Boka
2.60
230 kr ?
? 150 kr
Hanne kjøper klede for 1026 kr. Erik kjøper klede for 236 kr meir enn Hanne. Kor mykje handlar dei for til saman? Teikn resten av modellen, og rekn ut. Hanne
1026 kr
42 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 42
22.09.15 14.05
2.61 2.62
Karoline får 275 kr av bestefar. Ho får 35 kr meir av mor si. Kor mykje får ho til saman? Teikn modell, og rekn ut.
Jesper og Karim har til saman lese 487 sider på éi veke. Jesper har lese 209 sider. Kor mange fleire sider har Karim lese enn Jesper? Karim Jesper
2.63
? 209
?
Lasse og Live spelar. Til saman har dei 8262 poeng. Lasse har 4709 poeng. Kor mange fleire poeng har Lasse enn Live? Lasse Live
2.64
487 sider
4709 ?
8262 poeng ?
Ethan fiskar ein torsk og ein sei på til saman 4205 g. Seien veg 1875 g. Kor mykje meir veg torsken? Teikn modell, og rekn ut.
43 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 43
22.09.15 14.05
2 • Tal og rekning
Summere med rekneark
Samtale Nedanfor ser du utsnitt av eit rekneark. Eg har skrive det eg har handla inn i eit rekneark.
Sokkar
Kva er celle, rad og kolonne? Kva tal står i celle B5? Kva funksjon har denne knappen?
2.65
Nedanfor ser du nokre varer du kan handle i COOLTEX.
34 587 kr 777kr
365 kr
9k
678 k
r
r
349 kr
a) Tom kjøper genseren, t-skjorta og kapsen. Skriv varene og prisane inn i eit rekneark, og finn ut kor mykje han handlar for. b) Lise handlar alle varene på biletet. Skriv varene og prisane inn i eit rekneark, og finn ut kor mykje ho handlar for. c) Du kan handle for 1000 kr. Bruk eit rekneark til å finne ut kva du kan handle.
44 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 44
22.09.15 14.05
Lage formlar i rekneark
Samtale Elevane i klasse 6A skal ha fest. Marie lagar eit budsjett i eit rekneark får å sjå kva ho kan handle. I celle D4 skriv ho formelen = B4*C4. Formelen multipliserer talet i celle B4 med prisen i celle C4. For å få den same formelen for dei andre varene, klikkar ho i det nedste høgre hjørnet i celle D4 og trekkjer ned til og med celle D7.
D4
=b4*C4 A
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Inntekt kr Vare Potetgull Saltstenger Micro-pop Ballongar Utgifter kr Inntekter kr - utgifter kr
B
C
D
500 Tal 2 3 4 2
Pris per stykk kr Urgifter kr 33 66 81 27 76 19 27 54
• Marie ønskjer å summere alle utgiftene i celle D8. Korleis kan ho gjere det? • Kva formel kan ho skrive i celle D9 for å vise differansen mellom inntektene og utgiftene? • Kvifor trur du Marie ønskjer å ha ei celle som viser denne differansen? • Kva bør Marie gjere dersom ho får eit negativt tal i celle D9?
2.66
Bruk reknearket i eksempelet til å rekne ut kor mykje klasse 6A kan handle av dei ulike varene, når dei skal halde seg til budsjettet.
45 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 45
22.09.15 14.05
Spel Utstyr: Tre terningar og éin tabell til kvar spelar Kor mange spelarar: Spelet passar best for 2–3 elevar.
Kast 1 2 3 4
Reknestykke Svar 4·5-2 18 6·3+3 21
10 Sum
Kva spelet går ut på: Spelar 1 kastar alle dei tre terningane. Spelaren lagar eit reknestykke med alle tala som terningane viser, og med rekneartane multiplikasjon og addisjon eller subtraksjon. Eksempel: Terningane viser 2, 4 og 5. Moglege reknestykke: 4 · 5 + 2 = 22 eller 4 · 5 - 2 = 18 eller 4 · 2 + 5 = 13 eller 4 · 2 - 5 = 3 eller 5 · 2 + 4 = 14 eller 5 · 2 - 4 = 6. Spelar 1 fører reknestykket og svaret inn i sin tabell. Spelar 2 kastar terningane, lagar eit reknestykke og fører det inn i sin tabell. Spelarane kastar etter tur ti gonger kvar. Vinnar: Den som kjem nærast 200 etter ti kast, vinn spelet.
Sant eller usant Skriv setningane som er rette, i kladdeboka. • 1024 har lågare verdi enn 1204. • 72 341 er eit femsifra tal. • 222 er eit tosifra tal. • I talet 20 141 står sifferet 1 på tusenarplassen. • Alle negative tal er mindre enn 0.
46 46 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 46
22.09.15 14.05
Oppsummering Titalsystemet I titalsystemet er det ti siffer: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 og 0. Siffera får verdi etter plassen dei står på. 3 419 078 er eit sjusifra tal. Avrunding Vi rundar nedover dersom sifferet til høgre for sifferet vi skal behalde, er 0, 1, 2, 3 eller 4. Vi rundar av oppover dersom sifferet til høgre for sifferet vi skal behalde, er 5, 6, 7, 8 eller 9. Eksempel: 4784 ≈ 4780 og 4785 ≈ 4790 Negative tal Negative tal er tal mindre enn 0. Når vi skal rekne med negative tal, kan det vere lurt å bruke tom tallinje. Eksempel: 5 - 7 = -2 -2
-5
-2
0
5
Oppstilt addisjon og subtraksjon 1
1
1
3 6 7 9 + 8 7 5 3 = 1 2 4 3 2
10
10
10
8 4 2 5 - 4 8 4 7 = 3 5 7 8
10
10
6 0 3 5 - 4 7 6 2 = 1 2 7 3
47 Radius 6A _NN_Kap 2_til trykk.indd 47
22.09.15 14.05