Faktor temahefte
Ferie Espen Hjardar • Jan-Erik Pedersen nynorsk
Paris
1
2
Innhald Paris
. . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Thailand
. . . . . . . . . . . . . . . . 16
Roma
. . . . . . . . . . . . . . . . 28
London
. . . . . . . . . . . . . . . . 40
Danmark . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Egypt
. . . . . . . . . . . . . . . . 60
Hei! I dette heftet skal du arbeide med matematikk som du har bruk for til dagleg. Tekstane er enkle å lese. Du må lese dei nøye før du begynner å rekne. Vi har sett opp oppgåvene slik at du får god hjelp og støtte når du arbeider. Oppgåvene kan du løyse på fleire måtar. • Nokre gonger skal du setje eit kryss for rett svar. • Andre stader skal du berre skrive svaret. • Nokre stader skal du skrive inn tal før du reknar ut svaret. • Av og til skal du stille opp oppgåva sjølv. Her skal du vise utrekningane du gjer for å finne svaret. Alle opplysningane du treng for å løyse oppgåvene, finn du øvst på sidene du jobbar med. Nokre gonger er det greitt å bruke kalkulator, men prøv utan så mykje du kan! Lykke til! Helsing forfattarane 3
1 Paris
FlyprisAr per person
Måndag til torsdag:
Simen les om Paris. Han og mora planlegg å reise dit. Simen undersøkjer flyprisar tur-retur Oslo – Paris. Han finn to tilbod med ulike avreisedagar. Tilboda ser du i tabellen.
Oslo – Paris Paris – Oslo
399 kr 478 kr
Oslo – Paris Paris – Oslo
599 kr 578 kr
Fredag til søndag:
1.1 a) Kor mykje kostar flyreisa tur-retur for Simen på ein tysdag?
Svar:
kr +
b) Kor mykje kostar denne flyreisa for to personar?
Rekn her:
c) Kor mykje kostar flyreisa for to personar på ein laurdag?
Rekn her:
d) Kor mykje dyrare er reisa på ein laurdag enn ein tysdag?
4
Svar:
kr –
kr =
kr
kr =
kr
Simen bestemmer seg for desse flytidene: Eit fly som går frå Oslo kl. 17.40, og som er i Paris kl. 20.10. Eit fly som går frå Paris kl. 10.50, og som er i Oslo kl. 13.10. Dei som skal reise, må vere på flyplassen minst 1,5 time før avgang. Simen reknar også med 45 minutt i reisetid til og frå flyplassane.
1.2 a) Kor lang tid bruker flyet frå Oslo til Paris?
Rekn her:
b) Kor lang tid bruker flyet frå Paris til Oslo?
c) Kor stor er differansen i flytid? Kryss av for rett svar.
10 minutt
20 minutt
Rekn her:
30 minutt
40 minutt
d) Kor mange timar er det?
Svar:
60
timar =
timar
1.3 a) Når må ein seinast møte opp på flyplassen viss ein skal ta flyet som går kl. 17.40?
Rekn her:
b) Når må ein seinast møte opp på flyplassen viss ein skal ta flyet som går kl. 10.50?
Rekn her:
c) Når må Simen og mora reise heimanfrå viss dei skal ta flyet kl. 17.40 frå Oslo?
Svar: Paris
5
1 cm på kartet er 18 000 000 cm i røynda.
Simen finn eit kart i målestokken 1 : 18 000 000. På kartet måler han at det er 7,5 cm frå Oslo til Paris. Simen veit at flyet bruker 2,5 timar på flyturen.
0 cm 1 m = 10 = 1 km 1000 m
FINLAND
GE
RI SVE
REG
NO
Helsingfors
Oslo Stockholm
Dublin
IRLAND
ESTLAND LATVIA
DANMARK STORBRITANNIA NEDERLAND
London
Brussel
POLEN
Berlin
Amsterdam
BELGIA
LITAUEN
København
TYSKLAND
Warsawa
LUXEMBOURG
Praha
Paris
TSJEKKIA
FRANKRIKE
M 1 : 18 000 000
1.4 a) Kor mange meter er 18 000 000 cm?
b) Kor mange kilometer er 180 000 m?
c) Kor langt er det frå Oslo til Paris i luftlinje?
d) Kva blir gjennomsnittsfarten til flyet?
6
Svar:
Svar:
Svar:
Svar:
cm =
m
m=
km
7,5 ·
1350 km = 2,5 t
km =
km/t
km
1.5 Mål på kartet og finn ut kor langt det er i røynda mellom:
a) Paris og København Rekn her:
b) København og Oslo Rekn her:
c) Amsterdam og Oslo Rekn her:
d) Brussel og Paris Rekn her:
Paris
7
Simen undersøkjer også prisar på hotell. Han finn eit rom som kostar 550 kr per natt for to personar. Tabellen viser kor mykje dei må betale for éi, to og seks netter. I tillegg kjem frukost som kostar 9 euro per person. 1 euro = 8,50 kr. Kor mange netter Pris i norske kroner (NOK)
1
2
550
1100
3
4
5
6
7
3300
NOK = norske kroner
1.6 a) Set inn dei tala som manglar i tabellen ovanfor.
b) Bruk tala i tabellen og teikn ein graf i koordinatsystemet.
4500 4000
Norske kroner (NOK)
3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
0
1
2
3
4
5
6
7
Kor mange netter
8
8
9
10
c) Marker i grafen kor mykje det kostar å overnatte fem netter.
d) Marker i grafen kor mange netter ein kan overnatte for 3850 kr.
e) Forleng grafen og finn ut kor mykje ein må betale for ti netter.
1.7 a) Kor mange norske kroner kostar frukosten? Kryss av for rett svar.
60,50 kr
76,50 kr
79,00 kr
90,00 kr
b) Kor mykje må Simen og mora betale per natt for overnatting og frukost?
+ Frukost
= Til saman
c) Kor mykje må dei betale for tre netter med frukost?
Svar:
Overnatting 2∙
kr kr =
kr kr
Rekn her:
d) Kor mykje ville fem netter med frukost ha kosta dei? Rekn her:
Paris
9
Simen les om Paris. Han finn ut at Eiffeltårnet blei bygd mellom 1887 og 1889. Tårnet er 324 m høgt. Det var den høgaste bygningen i verda fram til 1930. Da blei Chrysler Building i New York bygd. Den høgaste bygningen i verda i 2011 er Burj Dubai. Han er 828 m høg. Simen finn desse befolkningstala for Paris:
Innanfor bygrensa: 2 153 600 Stor-Paris: 9,93 millionar Paris med alle forstader: 12 millionar
1.8 a) Kor mange år tok det å byggje Eiffeltårnet? Kryss av for rett svar.
1 år
2 år
3 år
4 år
b) I kor mange år var Eiffeltårnet den høgaste bygningen i verda?
c) Kor lenge er det sidan Eiffeltårnet blei ferdig?
Svar:
–
=
–
Svar:
=
d) Kor mykje høgare er Burj Dubai enn Eiffeltårnet? m–
Svar:
m=
1.9 a) Skriv 9,93 millionar med siffer (som eit vanleg tal).
b) Kor mange menneske bur det i forstadene (utanfor Stor-Paris)?
10
Svar:
Svar:
9,93 millionar =
–
=
m
Champs-Élysées er ei av dei mest berømte gatene i verda. Ho er 3 km lang. Ho går frå Place de la Concorde til Place Charles de Gaulle. Simen veit at han kan gå 5 km på éin time. Langs Champs-Élysées er det mange dyre kaféar. Simen har høyrt at ein brus kostar 8 € og ein bagett kostar 13 €. 1 € = 8,50 kr. € er symbolet for euro.
1.10 a) Kor mange meter er 3 km?
b) Kor lang tid vil Simen bruke på å gå heile Champs-Élysées?
c) Gjer om svaret i b) til minutt.
km =
Svar:
Svar:
3 km 5 km/t
m
=
timar
Rekn her:
1.11 a) Kor mykje kostar ein brus i norske kroner?
b) Kor mykje kostar ein bagett i norske kroner?
c) Kor mykje kostar ein brus og ein bagett i norske kroner?
Svar:
8∙
kr =
kr
Rekn her:
Rekn her:
Paris
11
Langs Champs-Élysées er det også mange butikkar. I eit blad finn Simen bilete som viser svært dyre klede. Sjå på lista. Skjorte 99 € Dressbukse 229 € Dressjakke 499 € Sko 299 €
Eksklusiv Design PARIS te siste mo
1.12 a) Kor mange euro kostar ei dressjakke og ei dressbukse til saman? Kryss av for rett svar.
628 €
670 €
698 €
728 €
b) Kor mange euro kostar skjorte, dressjakke og dressbukse til saman?
c) Kor mange euro kostar det som Simen tenkjer på, til saman?
Rekn her:
d) Kva blir prisen til saman i norske kroner når 1 € = 8,50 kr?
Rekn her:
e) Kor mykje kostar klede og sko viss butikken gir 10 % rabatt? Rekn her:
12
Svar:
+
+
=
Simen les at Louvre er eit av dei mest kjende musea i verda. Bygningen var opphavleg eit kongeslott i Paris. Bygginga av den eldste delen starta i 1546. Louvre blei vigd til museum i 1793. Museet har ca. 300 000 gjenstandar (måleri, skulpturar og liknande). Berre om lag 12 % av gjenstandane er utstilte.
1.13 a) Kor mange år gjekk det før slottet blei museum? Kryss av for rett svar.
147 år
247 år
347 år
447 år
b) Kor mange år er det sidan bygginga av den eldste delen av Louvre starta?
c) Kor lenge er det sidan delar av Louvre blei vigd til museum?
d) Kor mange gjenstandar er utstilte i Louvre?
e) Kor mange gjenstandar er ikkje utstilte?
–
Svar:
Svar:
=
Rekn her:
0,12 ∙
=
Rekn her:
Paris
13
Metroen er tunnelbanen i Paris. Han blei opna 19. juli 1900. Metroen har 16 ulike linjer med i alt 214 km skjener. Den kortaste linja er 1,3 km lang. Den lengste er 22,5 km lang. Metroen går frå kl. 05 om morgonen til kl. 01 om natta. Her er opplysningar om dei åtte eldste linjene: Linjeoversikt for metroen i Paris Linje
Opna
Lengd
Stasjonar
1900
16,5 km
25
1900
12,0 km
25
1904
12,0 km
25
1908
10,5 km
26
1906
14,5 km
22
Nation
1900
13,5 km
28
Louis Aragon
1910
22,5 km
38
1910
14,0 km
28
Château de Vincennes
1
La Défense
2
Porte Dauphine
3
Pont de Levallois
4
Porte de Clignancourt
5
Bobigny
6
Charles de Gaulle
7
La Courneuve
12
Porte de la Chapelle
Nation Gallieni Porte d’Orléans
Place d’Italie
Mairie d’Issy
1.14 a) Kor mange meter er 214 km?
b) Kor mange meter er Metroens linje 7?
c) Kor mykje lengre er den lengste linja enn den kortaste linja?
Rekn her:
d) Kor mange kilometer er linje 1, linje 2 og linje 3 til saman?
Rekn her:
14
Svar:
km =
m
meter
Svar:
1 euro = 1€ = 1 EUR 1 krone = 1 kr = 1 NOK
Simen finn ut at ein billett på Metroen kostar 1,5 euro. Viss han kjøper eit hefte med ti billettar, får han 27 % rabatt.
1.15 a) Kor mange norske kroner er 1,5 euro? 1 € = 8,50?
b) Kor mange norske kroner kostar seks enkeltbillettar?
c) Kor mange norske kroner kostar ti enkeltbillettar?
d) Skriv 27 % som brøk og desimaltal.
Svar:
1,5 ∙
Svar:
kr =
·
Svar:
kr
kr =
·
kr
kr =
kr
e) Kor mykje kostar eit hefte med ti billettar? Rekn med norske kroner.
– Rabatt:
= Eit hefte med 10 billettar kostar
Svar:
Svar:
27 % =
=
10 enkeltbillettar kostar 0,27 ∙
kr kr =
kr
kr
Paris
15
2 Thailand Familien til Julie skal på ferie til Thailand. I familien er det pappa Steinar (39 år), mamma Nina (41 år), Julie (15 ½ år) og veslebror Dennis (10 år). Dei ser på tre forskjellige tilbod når dei planlegg reisa. Alle tilboda omfattar fem netter i storby og sju netter i badeby.
Solreiser Strand og storby i Thailand Supertilbod for familie på 4! Pakkepris: Fly, hotell og transport
36 900 kr
Thailandeksperten
2.1 a) Kor mange netter på hotell omfattar desse tilboda? Kryss av for rett svar.
5 netter
7 netter
12 netter
15 netter
b) Kva er aldersgrensa for barnebillett på flyet med Thailandeksperten? Kryss av for rett svar.
under 14 år
under 15 år
under 16 år
15 år
under 11 år
under 12 år
under 13 år
12 år
Fly tur/retur: Barn (<15 år) 3900 kr Vaksen (>15 år) 5800 kr
Hotell: Barn (<12 år) 170 kr per natt Vaksen (>12 år) 280 kr per natt Transportutgifter: 300 kr per person
Internett
16
c) Kva er aldersgrensa for barnebillett på tilbodet som dei finn på internett? Kryss av for rett svar.
Ulike operatørar Fly tur/retur: Vaksen (>12 år) 6200 kr Barn (<12 år) ½ pris Familierom per natt: Storby 1050 kr 750 kr Badeby Transportutgifter: 1200 kr for 4 personar
2.2 a) Kva blir utgiftene for heile familien med Solreiser?
Svar:
kr
b) Kva blir utgiftene for heile familien med Thailandeksperten?
Svar:
Flyutgifter barn
2
·
kr =
kr
Flyutgifter vaksne
2
·
kr =
kr
Hotellutgifter barn
·
kr =
kr
Hotellutgifter vaksen
·
kr =
kr
+ Transportutgifter
·
kr =
kr
= Utgifter til saman
=
kr
c) Kva blir utgiftene for heile familien viss dei bestiller sjølve på internett?
Svar:
Flyutgifter barn
·
kr =
kr
Flyutgifter vaksne
·
kr =
kr
Hotellutgifter storby
·
kr =
kr
Hotellutgifter badeby
·
kr =
kr
+ Transportutgifter
·
kr =
kr
= Utgifter til saman
=
kr
d) Kor mykje dyrare er det dyraste alternativet enn det billigaste?
Svar:
kr –
kr =
kr
Thailand
17
Familien reiser heimanfrå måndag kl. 12.00. Når klokka er 12.00 i Noreg, er klokka 18.00 i Thailand. Dei flyr først til Stockholm. Der må dei vente i 1 time og 20 minutt. Så flyr dei vidare direkte til Bangkok. Det er hovudstaden i Thailand. Turen tek 13 timar og 10 minutt.
2.3 a) Kor mange timar og minutt reisetid hadde familien til saman éin veg? Fyll inn det som manglar i tabellen. Frå – til
Kor mange timar
Kor mange minutt
1
40
2
0
1
40
0
40
Oslo lufthavn
Heimanfrå
Ventetid Oslo lufthavn Oslo
Stockholm
Ventetid i Stockholm Stockholm
Bangkok
Bangkok flyplass
hotellet
Reisetid til saman:
b) Kor mange timar og minutt er 150 minutt? Kryss av for rett svar.
15 t og 0 min
1 t og 10 min
2 t og 30 min
2 t og 10 min
c) Kor mange timar og minutt er den totale reisetida?
d) Kor mykje er klokka (lokal tid) når dei er framme på hotellet i Bangkok? Rekn her:
18
Svar:
timar og
minutt
Den første dagen er dei ute og handlar. Valutaen i Thailand heiter baht. Når Julie og familien er i Thailand, kostar 100 baht 20,50 norske kroner. Dei kjøper fire t-skjorter, to shorts, to skjørt og ein kaps.
2.4 a) Kor mykje er 1 baht i norske kroner? Kryss av for rett svar.
b) Kor mykje er 10 baht i norske kroner?
0,205 kr
2,05 kr
20,50 kr
∙
Svar:
205 kr
kr =
c) Kor mykje er 1000 baht i norske kroner?
kr
Rekn her:
2.5 a) Kor mange baht må dei betale for varene?
Svar:
T-skjorte
4
·
baht =
baht
Shorts
·
baht =
baht
Skjørt
·
baht =
baht
+ Kaps
·
baht =
baht
= Til saman
=
baht
b) Kva blir prisen i norske kroner når 1 baht kostar 0,205 kr? Rekn her:
Thailand
19
I hovudstaden Bangkok besøkjer familien mange turistattraksjonar. Prisane per person for å komme inn på forskjellige turistattraksjonar er: National Museum Royal Elephant Museum Grand Palace Wat Pho (tempel)
50 baht 40 baht 200 baht 30 baht
2.6 a) Kor mykje kostar det å komme inn på Wat Pho og National Museum? Svar baht + baht = baht
b) Kor mykje kostar det for ein person å komme inn på dei fire turistattraksjonane til saman? Kryss av for rett svar.
c) Kor mykje kostar dei fire turistattraksjonane for ein familie på fire?
d) Kor mykje kostar det i norske kroner når 1 baht = 0,205 kr?
e) Kor mykje må ei gruppe på åtte personar betale i norske kroner for å sjå dei fire turistattraksjonane? Rekn her:
20
290 baht
Svar:
Svar:
300 baht
∙
310 baht
320 baht
baht =
·
kr =
baht
kr
Meny
Om kvelden går familien på restaurant.
Forretter Green curry w/rice 90 baht Red curry w/noodles 60 baht Spring rolls 70 baht Hovudrettar Chicken w/rice Meat w/noodles Seafood w/ rice Dessertar Ice cream Banana split
180 baht 180 baht 200 baht
80 baht 90 baht
2.7 a) Kor mange baht kostar Red curry w/noodles, Meat w/noodles og Banana split?
b) Kor mange baht må dei betale når dei et dette:
Svar:
______ baht + _______ baht +_______ baht = _______ baht
Pappa Steinar Mamma Nina Julie Dennis
Forrett
Hovudrett
Dessert
Red curry w/noodles Springrolls
Meat w/noodles Seafood w/rice Chicken w/rice Chicken w/rice
Banana split Ice cream Ice cream Ice cream
Springrolls
Rekn her:
c) Kva blir prisen for heile måltidet i norske kroner? 100 bath = 20,50 kr
Rekn her:
Thailand
21
Etter fem dagar i Bangkok reiser familien til øya Ko Chang. Bussen bruker 2 timar frå Bangkok til ferja som går til Ko Chang. Det er 160 km dit. Bussen kostar 600 baht per person. Ferja kostar 120 baht per person. Julie og Dennis betaler halv pris.
2.8 a) Kor mange baht kostar buss og ferje for ein vaksen?
b) Kor mange baht kostar buss og ferje for Julie?
c) Kor mykje betaler familien til Julie til saman for buss og ferje?
Rekn her:
d) Kor mange norske kroner kostar turen ut til Ko Chang når 1 baht kostar 0,205 kr?
Rekn her:
e) Kor stor gjennomsnittsfart hadde bussen?
Rekn her:
Svar:
Svar:
baht +
baht =
baht :
=
Veg : tid = fart
22
baht
baht
Kartet over Ko Chang er i målestokken 1 : 200 000. Det betyr at 1 cm på kartet er 200 000 cm i røynda. Ko Chang
Koh Chang
Ko Chang Nasjonalpark
Gulf of Thailand
Ko Chang Tai
2 km
2.9 a) Kor mange meter er 200 000 cm?
b) Kor mange kilometer (km) er 200 000 cm?
c) Kor lang er øya på kartet?
d) Kor lang er øya i røynda?
e) Før opp svaret ovanfor i kilometer.
f) Kor brei er øya på det breiaste? Før opp svaret i kilometer.
Svar:
m
Svar:
km
Svar:
Svar:
cm
200 000 ·
Svar:
cm =
cm =
cm
km
Rekn her:
Thailand
23
På øya bur dei på eit hotell som ligg på stranda Hat Kaibae. Hotellet har eit rektangelforma badebasseng. Bassenget er 10 m langt, 6 m breitt og 2 m djupt.
2.10 a) Kor lang er omkrinsen av bassenget? Kryss av for rett svar.
b) Kor stor er vassflata i bassenget?
c) Kor stort volum har bassenget?
d) Gjer om volumet av bassenget til kubikkdesimeter. (1 m3 = 1000 dm3)
e) Kor mange liter vatn inneheld bassenget? (1 dm3 = 1 liter)
f) Kor langt sym Julie til saman viss ho sym fram og attende åtte gonger? Rekn her:
24
16 m
Svar:
Svar:
Svar:
Svar:
18 m
32 m
m∙
m∙
36 m
m=
m∙
m2
m=
m3 =
m3
dm3
dm3 =
liter
Ko Chang blir kalla elefantøya. Det er fordi det er mange asiatiske elefantar der. Julie gleder seg til å sjå dei. Ein asiatisk elefant er vaksen når han er 10 år gammal. Da veg han 4000 kg. Han et 4 % av kroppsvekta si kvar dag.
2.11 a) Skriv 4 tonn som kilogram.
c) Kor mange kilogram mat har ein elefant ete på eitt år?
Svar:
tonn =
kg
b) Kor mange kilogram mat et ein elefant kvar dag? Svar:
0,04 ·
kg =
Svar:
·
kg
kg =
kg
Det er 365 dagar i eit år.
d) Kor mange kilogram mat et ein vaksen elefant på 40 år?
e) Gjer om svaret i oppgåva ovanfor til tonn.
Svar:
Svar:
·
kg =
kg
tonn
Thailand
25
Ein elefant veg ca. 200 kg når han blir fødd. Elefantungen legg på seg 30 kg kvar månad. Tabellen viser kor mykje elefanten veg dei ti første åra. 2 920
Alder Vekt i kg
4 1640
6 2360
8 3080
10 3800
2.12 a) Kor mange kilogram legg elefanten på seg på eitt år?
b) Bruk tabellen og teikn ferdig grafen.
Svar:
· 30 kg =
kg
4500 4000 3500 3000
Kilogram
2500 2000 1500 1000 500 0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
År
c) Bruk grafen til å finne ut kor mange kilogram elefanten veg etter fem år. Marker også svaret i grafen.
d) Bruk grafen til å finne ut om lag kor gammal elefanten er når han veg 2500 kg. Marker svaret i grafen.
26
Svar:
Svar:
kg
år
10
Ein dag er familien på tur med båt for å snorkle. Diagrammet under viser temperaturen frå time til time den dagen. Turen startar kl. 09.00 og sluttar kl. 17.00.
34
Temperatur i grader Celsius
32 30 28 26 24 22 20 0
09.00 10.00
11.00
12.00 13.00
14.00
15.00 16.00
17.00
Klokkeslett
2.13 a) Kva var den høgaste temperaturen denne dagen?
b) Mellom kva for klokkeslett steig temperaturen mest?
c) Mellom kva for klokkeslett gjekk temperaturen mest ned?
d) Kor lenge varte turen?
Svar:
Svar:
Svar:
Svar:
°C
Mellom kl.
og kl.
Mellom kl.
og kl.
timar Thailand
27