นศ 351 การผลิตรายการวิดที ศั น์ 1 [CA 351 Video Program Production 1] (ปี การศึกษาที่1/2557)
รวมรวม/เรี ยบเรี ยง โดย อาจารย์ ณัฏฐพงษ์ สายพิณ ส า ข า วิ ช า นิ เ ท ศ ศ า ส ต ร์ บู ร ณ า ก า ร ค ณ ะ ศิ ล ป ศ า ส ต ร์ ม ห า วิ ท ย า ลั ย แ ม่ โ จ้
บุคลากร เครื่ องมือ และอุปกรณ์ ในการผลิตรายการโทรทัศน์
บุคลากรในการผลิตรายการโทรทัศน์ เครื่ องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|2
การผลิตรายการโทรทัศน์ส่วนใหญ่จําเป็ นต้ องอาศัยคนมากกว่าหนึ่งคนมาทํางานร่ วมกันเป็ นทีม โดยอาศัยการแบ่งงาน กันตามหน้ าที่เฉพาะหรื อตามความเชียวชาญเฉพาะด้ าน ซึ่งเป้าหมายในการทํางานนัน้ ต่างเป็ นไปในทิศทางเดียวกัน คือ การ ร่ วมกันผลิตเนือ้ หารายการ (content) ให้ เป็ นไปตามที่ออกแบบไว้ โดยใช้ กลยุทธ์ ในการสื่อสารไปยังผู้ชมด้ วยการแปลงเนือ้ หา ความคิด และอารมณ์ความรู้ สกึ ต่างๆ ไปเป็ นบทรายการ (script) และลงมือผลิตรายการโทรทัศน์ตามกระบวนการผลิต (process of production) อย่างเป็ นรู ปธรรม ในบทนี ้จะกล่าวถึงบุคลากรในการผลิตรายการโทรทัศน์ ตลอดจนเครื่ องมือและอุปกรณ์ทาง เทคนิคที่ใช้ ในการออกอากาศหรื อใช้ ในการผลิตรายการโทรทัศน์ที่ควรรู้จกั และทําความเข้ าใจเพื่อสามารถนํามาใช้ ให้ เกิดประโยชน์ สูงสุดและมีประสิทธิภาพ บุคลากรในการผลิตรายการโทรทัศน์ บุคคลที่ทําหน้ าที่ตา่ งๆ ในการผลิตรายการโทรทัศน์นั ้นประกอบด้ วย กลุ่มเบื ้องหน้ า และกลุม่ เบื ้องหลัง กลุ่มเบือ้ งหน้ า คือกลุม่ บุคลากรที่ปรากฏบนหน้ าจอโทรทัศน์ในภาพรวมๆ ไม่วา่ จะใครก็ตาม เรียกโดยรวมว่า 1. ผู้มีความสามารถในการแสดง (talent) คือผู้ที่มีความสามารถในการแสดง หมายถึง ดารา นักแสดง (actor) ตัว แสดง (performer) หรื อ ผู้บรรยายที่ได้ ยินแต่เสียง (announcer) ตลอดจน ผู้รายงานข่าว ผู้ประกาศข่าว พิธีกร และผู้ร่วม รายการ กลุ่มเบือ้ งหลัง คือกลุ่มบุคลากรที่ทํางานอยู่เบื ้องหลังการผลิตรายการ โดยตําแหน่ งสูงสุดในการผลิตรายการโทรทัศน์ คือ ผู้อาํ นวยการผลิต (executive producer) มีหน้ าที่สงู สุดในการตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่ องการบริ หารจัดการเชิงนโยบายและการวาง แฟนกลยุทธ์ โดยประกอบไปด้ วยทีมงานทังด้ ้ านการผลิตและด้ านเทคนิคต่างๆ จํานวนมาก ดังนี ้ 1. ผู้ผลิตรายการโทรทัศน์ (producer) มีหน้ าที่รับผิดชอบดูแลทุกอย่งในรายการ เริ่ มตั ้งแต่การวางแผนแนวคิดและ รู ปแบบของรายการ ดูแลเรื่ องงบประมาณในการถ่ายทํา และมีหน้ าที่ติดต่อประสานงานเกี่ยวกับทุนสนับสนุน เช่น รายได้ จาก การโฆษณา ดูแลในเรื่ องของบทโทรทัศน์ โดยการทํางานร่ วมกับผู้เขียนบทโทรทัศน์ ตลอดจนการตัดสินใจการเลือกผู้แสดง ว่าจ้ างผู้กํากับรายการ และแนะนําเกี่ยวกับรูปแบบและทิศทางในการนําเสนอรายการต่อทีมงาน 2. ผู้เขียนบทโทรทัศน์ (script writer) ผู้เขียนบทจะมีหน้ าที่ในการถ่ายทอดแรวคิดผนวกกับข้ อมูลเนื ้อหาที่ต้องการ นําเสนอ เขียนลงเป็ นบทโทรทัศน์ ซึง่ บทโทรทัศน์นี ้จะเป็ นเหมือนเข็มทิศและเป็ นแผนผังในการถ่ายทํารายการโทรทัศน์ ผู้เขียนบท จะกําหนดรายละเอียดในแต่ละฉากลงในบทการแสดง เช่น บทพูด ภาพ เสียง เทคนิคพิเศษ และรายละเอียดการแสดงของผู้ แสดง 3. ผู้ กํากับรายการ (director) ผู้กํากับรายการจะมี หน้ าที่ รั บผิ ดชอบเป็ นหัวหน้ าที มในการดูแลรายละเอียดในขัน้ เตรี ยมการผลิต ขั ้นผลิต และหลังการผลิต โดยติดต่อประสานงานกับเจ้ าหน้ าที่ทุกๆ คนในกองถ่าย และติดต่อกับนักแสดง ทํางานดุแลเรื่ องตําแหน่งของกล้ องมุมกล้ อง ตําแหน่งของนักแสดงที่ต้องแสดงในแต่ละฉาก เลือกมุมกล้ องที่ดีที่สดุ ในการถ่ายทํา และยังต้ องดูแลและควบคุมการทํางานในการตัดต่อภาพและเสียงในช่วงหลังจากการถ่ายทําจากหน้ าที่ดังกล่าวพบว่าผู้ผลิต รายการและผู้กํากับรายการอาจเป็ นคนคนเดียวกันก็ได้ 4. ผู้ช่วยผู้กํากับรายการ (assistant director หรื อ AD) จะทําหน้ าที่ช่วยผู้กํากับรายการโทรทัศน์ในการ เตรียมพร้ อมผู้แสดง เตรี ยมพร้ อมเรื่องกล้ อง ให้ คิวการเล่นเทปวิดีโอและบอกกล่าวกับผู้ที่เกี่ยวข้ องถึงสิ่งที่จะต้ องทําต่อไป รวมถึง
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|3
การดูแลในเรื่องของเวลาในการเริ่ มต้ นรายการและจบรายการให้ เป็ นไปอย่างถูกต้ องและแม่นยํา ให้ จบพอดีในแต่ละตอน 5. ผู้ช่วยติดต่ อประสานงานในการถ่ ายทํา (production assistant หรื อ PA) จะมีหน้ าที่ระหว่างการซ้ อมโดย PA จะจดบันทึกว่ามีการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้ างจาก producer หรื อ director และจะส่งบันทึกนันให้ ้ ผ้ เู กี่ยวข้ องในการเปลี่ยนแปลง ดังกล่าว 6. ผู้กาํ กับฝ่ ายศิลป์ (art director หรื อ set designer) รับผิดชอบในส่วนของความคิดสร้ างสรรค์ในการจัดฉาก ทํา กราฟิ ก จะทํางานใกล้ ชิดกับผู้กํากับฝ่ ายแสง โดยจะร่วมวางแผนในเรื่ องของฉากและกราฟิ กและนําไปปฏิบตั ิให้ สําเร็จลุลว่ ง 7. ผู้กาํ กับเวที (floor manager หรื อ stage manager) มีหน้ าที่ดแู ลพื ้นที่การแสดงในห้ องสตูติโอ และดูแลการ แสดงให้ เ ป็ นไปอย่ า งต่อ เนื่ อ งและมี ห น้ า ที่ รั บผิ ด ชอบในการบอกคิ วกับ นัก แสดงเมื่ อ ได้ รั บ คํ า สั่ง จากผู้กํ า กับ รายการที่ อ ยู่ใ น ั ญาณมือกับนกแสดงแทนคําพูด เพราะเมื่อมีการแสดงเริ่มต้ นเสียงอื่นๆ จะเข้ า ห้ องควบคุมที่สงั่ ผ่านหูฟัง โดยผู้กํากับเวทีจะใช้ สญ มารบกวนการแสดงไม่ได้ 8. เจ้ าหน้ าที่ประจําเวทีหรื อพืน้ ที่การแสดง (floor person) มีหน้ าที่ติดตั ้งหรื อประกอบฉาก ถือกระดาษคิวในการ บอกบท ดูแลในเรื่ องของบูมไมโครโฟน มีหน้ าที่ช่วยช่างกล้ องในการเลื่อนกล้ องหรื อช่วยดังสายเคเบิลของกล้ อง หรื ออาจจะช่วย ดูแลเรื่ องของเสื ้อผ้ านักแสดง อาจจะช่วยแต่งหน้ าให้ กบั นักแสดง จะมีหน้ าที่ติดตั ้งดูแลสิ่งต่างๆ ที่ไม่ใช่เรื่องทางเทคนิค 9. ช่ างกล้ อง (camera operator หรื อ cameraman) มีหน้ าที่ควบคุมกล้ องโทรทัศน์ในระหว่างการถ่ายทํา ช่าง กล้ องจะต้ องเลื่อนกล้ องโทรทัศน์ที่มีขนาดใหญ่เพือ่ จับภาพและมุมกล้ องให้ ได้ ตามที่ผ้ กู ํากับรายการต้ องการ ช่างกล้ องที่มีฝีมือเมื่อ ได้ รับคําสัง่ จากผู้กํากับรายการโดยผ่านทางหูฟังต้ องสามารถจัดภาพให้ ได้ องค์ประกอบของภาพที่ดี และได้ มมุ กล้ องที่ดีเป็ นที่น่า พอใจของผู้กํากับรายการ 10. วิศวกรควบคุมสัญญาณภาพ (video engineer) มีหน้ าที่ดแู ลรับผิดชอบในเรื่ องคุณภาพของสัญญาณภาพให้ ได้ ตามมาตรฐานในการที่จะส่งภาพเพื่อออกอากาศ โดยกล้ องแต่ละตัวจะมีอปุ กรณ์ ที่ใช้ ควบคุมและตรวจสอบคุณภาพของภาพที่ เรียกว่า “camera control unit” หรือ CCU โดยสามารถที่จะปรับภาพให้ สีและความเข้ มของแสงเป็ นไปตามมาตรฐาน 11. ผู้กาํ กับด้ านเทคนิค (technical director หรื อ TD หรื อ switcher) หน้ าที่หลักๆ คือ การควบคุมกดปุ่ มเลือก ภาพจากแหล่งภาพต่างๆ เช่น ภาพจากกล้ องหรื อภาพจากวีดีโอเทปผ่านเครื่ องมืออุปกรณ์ที่เรี ยกว่า “switcher” เพื่อนําภาพ ออกอากาศตามคําสัง่ ของผู้กํากับรายการ 12. วิศวกรด้ านเสียง (audio engineer) มีหน้ าที่รับผิดชอบในเรื่ องของเสียงที่ใช้ ในการผลิตรายการโทรทัศน์ ระหว่าง ทําการแสดงวิศวกรด้ านเสียงจะนัง่ ควบคุมการผสมเสียงอยู่กับอุปกรณ์ที่เรี ยกว่า “audio console” ซึ่งจะมีสญ ั ญาณเข้ ามาที่ audio console จากไมโครโฟนจากเครื่ องเล่นเทป จากเครื่ องเล่นซีดี หรื อจากสัญญาณเสียง จากการสัมภาษณ์ผ่านดาวเทียม วิศวกรด้ านเสียงจะต้ องทําเสียงทุกเสียงให้ ได้ สมดุล และนําเสียงเหล่านันมาผสมกั ้ นเพือ่ เป็ นเสียงที่ใช้ ประกอบในรายการ 13. ผู้กํากับแสง (lighting director หรื อ LD) จะมีหน้ าที่ออกแบบวางแผนงานเกี่ยวกับเรื่ องของแสงและต้ อง ตรวจสอบว่าแสงที่ได้ ต้องสอดคล้ องกับแนวความคิดของผู้กํากับรายการที่ได้ วางแผนไว้ แสงเป็ นสิ่งสําคัญในการผลิตรายการ โทรทัศน์ หมายถึง การกําหนดอารมณ์และสีสนั ของรายการ และแสงก็ยงั มีผลต่อตัวนักแสดงเมื่อปรากฏภาพบนจอโทรทัศน์ ใน ระหว่างการถ่ายทําผู้กํากับแสงจะจัดคิวแสงที่จะตกลงมายังนักแสดง และแสงที่ตกลงมาบนพื ้นที่ของการแสดงผู้กํากับแสกง จะต้ องตรวจสอบการทํางานของเจ้ าหน้ าที่ในการติดตั ้งดวงไฟ และต้ องรอบรู้ ว่าควรใช้ ดวงไฟแบบไหนจึงจะได้ แสงตามความ ต้ องการ
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|4
14. ผู้ออกแบบเครื่ องแต่ งกายของนักแสดง (costume designer) ออกแบบหรื อตัดเย็บเครื่ องแต่งกายเสื่อผ้ าของ นักแสดง 15. ช่ างแต่ งหน้ า (makeup artist) ดูแลแต่งหน้ าให้ กบั ผู้แสดง 16. ช่ างทําผม (hairdresser) ดูแลทรงผมให้ ผ้ แู สดง 17. นักออกแบบคอมพิวเตอร์ กราฟิ ก (digital graphic artist / graphic designer) ออกแบบงานกราฟิ กในรายการ ซึง่ รวมถึงการเตรียมงานกราฟิ ก ชื่อรายการ แผนภาพ และพื ้นหลังต่างๆ 18. เจ้ าหน้ าที่ตดั ต่ อ (videotape editor) ตัดต่อรายการในขั ้นตอนหลังการถ่ายทํา เพื่อภาพและเสียงออกมาดีที่สดุ
เครื่ องมือ และอุปกรณ์ ในการผลิตรายการโทรทัศน์ เครื่ องมือและอุปกรณ์ทางเทคนิคที่ใช้ ในการออกอากาศหรื อใช้ ในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ที่ควรรู้ จกั และทําความ เข้ าใจเพื่อสามารถนํามาใช้ ให้ เกิดประโยชน์สงู สุดและมีประสิทธิภาพ แบ่งเป็ น 8 หัวข้ อ ดังนี ้ 1. กล้ องโทรทัศน์ 2. อุปกรณ์การจัดแสง 3. อุปกรณ์บนั ทึกภาพ 4. อุปกรณ์การตัดต่อภาพ 5. อุปกรณ์การควบคุมแสง 6. อุปกรณ์สนับสนุนการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ 7. เครื่องมือในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์นอกสถานที่ 8. ห้ องส่งและห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ รายละเอียดมีดงั ต่อไปนี ้ 1. กล้ องโทรทัศน์ กล้ องโทรทัศน์เป็ นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์สําหรับสร้ างภาพ เพื่อนําไปออกอากาศลดหรื อบันทึกเป็ นเทปโทรทัศน์ ภายใน ตัวกล้ องโทรทัศน์ ประกอบด้ วย วงจรอิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ติดยึดอยู่บนโครงตัวกล้ อง มีเลนส์และจอภาพ (VIEWFINDER) อยู่ ด้ านหน้ า ด้ านข้ างจะมีสวิตซ์ต่างๆ ปุ่ มปรับสัญญาณ ตลอดจนขั ้วต่อสายเพื่อการใช้ งานในลักษณะต่างๆ ด้ านท้ ายของตัวกล้ อง เป็ นส่วนบันทึกภาพ กล้ องโทรทัศน์มีส่วนประกอบหลักอยู่ 3 ส่วนดังนี ้ 1) เลนส์ (Lens)ทําหน้ าที่ควบคุมความชัด (Focus) การปรับเปลี่ยนช่องรับแสง (F-stop) และการปรับเปลี่ยนความยาวโฟกัส (Focal length) 2) ตัวกล้ อง (Camera Head)ทําหน้ าที่รับภาพที่สะท้ อนจากเลนส์โดยหลอดภาพ 3) จอดูภาพ (Viewfinder) เป็ นส่วนที่เปลี่ยนสัญญาณไฟฟ้ากลับมาอีกครัง้ หนึง่ เป็ นสัญญาณภาพ
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|5
2. อุปกรณ์ การจัดแสง เป็ นอุปกรณ์ที่ใช้ ในการสร้ างเทคนิคพิเศษด้ วยแสง และการควบคุมการปรับทิศทางของแสง อุป กรณ์ ก ารจัด แสง ประกอบด้ ว ย โคมไฟชนิ ด ต่ า งๆ รวมทัง้ ชุ ด ราวแขวนโคมไฟและอุป กรณ์ ค วบคุม แสง ดัง รายละเอียดดังต่อไปนี ้
1) โคมไฟ ทําหน้ าที่ในการให้ แสงเพื่อใช้ ในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ โดยอาศัยหลอดไฟที่มีหลักการทํางาน คือ เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าให้ เป็ นพลังงานแสง ดังนี ้ ไฟหลัก(key light) เป็ นไฟที่ส่องไปยังวัตถุที่ถ่ายทํา เพื่อให้ เป็ นแสงหลักที่ตกกระทบวัตถุและสะท้ อนไปยัง กล้ องโทรทัศน์ โดยมักใช้ โคมไฟประเภทให้ แสงจ้ าเป็ นหลักตามปกติจะวางไว้ ทางด้ านซ้ ายของวัตถุหรือบุคคลที่ถ่ายภาพ (เมื่อมอง จากกล้ อง)
Incandescent lamp (key light/back light) ไฟเสริ ม(fill light) เป็ นไฟที่ใช้ ลบแสงเงาที่เกิดขึ ้นจากไฟหลัก ซึง่ สามารถใช้ โคมไฟประเภทให้ แสงนุ่มนวลเป็ นไฟเสริ ม ตามปกติจะวางไว้ ต้านขวาของวัตถุ หรือบุคคลที่ถ่ายภาพ (เมื่อมองจากกล้ อง)
Soft light
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|6
ไฟหลัง(back light) เป็ นไฟที่ใช้ ส่องมาจากด้ านหลังของบุคคลที่ถ่ายภาพเพื่อแยกบุคคลไม่ได้ จมไปกับฉากหลัง โดย มักใช้ โคมไฟประเภทให้ แสงจ้ าเป็ นไฟหลัง ตามปกติจะวางไว้ ทางด้ านหลังทิศทางตรงกับวัตถุ หรื อบุคคลที่ถ่ายภาพ (เมื่อมอง จากกล้ อง)
3. เครื่ องบันทึกภาพ เป็ นเครื่องมือที่ใช้ สําหรับบันทึกรายการโทรทัศน์ แบ่งได้ 3 ชนิด ดังนี ้ 1) เครื่ องบันทึกภาพแบบยูเมติค (U Metric) ภาพที่บนั ทึกจะมีคณ ุ ภาพเพียงพอที่จะใช้ ออกอากาศได้ แต่ปัจจุบนั ใช้ กนั ค่อนข้ างน้ อยมาก 2) เครื่ องบันทึกภาพแบบเบต้ าแคม (Beta cam) สามารถบันทึกภาพคุณภาพสูงในระดับออกอากาศ (broadcast quality) ภาพมีความคมชัดมาก จึงได้ รับความนิยมแพร่ หลายมักนํามาใช้ ในการถ่ายทํารายการข่าว สารคดี และการถ่ายทํา นอกสถานที่ต่างๆ 3) เครื่ องบันทึกภาพแบบดิจิทัล (digital video recorder) ได้ รับความนิยมเพิ่มขึ ้นในปั จจุบนั เพราะมีการพัฒนา อย่างรวดเร็ วด้ วยเทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ และเทคโนโลยี ดิจิทัลโดยมี หลักการทํ างานเหมือนกับเครื่ องคอมพิวเตอร์ สามารถ บันทึกภาพลงในหน่วยความจําของคอมพิวเตอร์ ได้ โดยไฟล์ ภาพและเสียงที่มีขนาดใหญ่ เครื่ องบันทึกภาพดิ จิทัลมี ข้อดีคือ สามารถนําภาพละสียงที่บนั ทึกไว้ มาใช้ ซํ ้าได้ หลายครัง้ โดยคุณภาพไม่ลดลง
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
DVCAM
BETACAM
DSLR
|7
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|8
ส่วนวัสดุที่ใช้ ในการบันทึกภาพที่สําคัญ ได้ แก่ 1. ม้ วนเทปบันทึกภาพ มีลกั ษณะเป็ นตลับคาสเซ็ท ซึง่ ออกแบบมามีทั ้งใช้ กบั ระบบอนาล็อกและระบบดิจิทลั 2. หน่วยความจําของคอมพิวเตอร์ สําหรับเครื่ องบันทึกภาพแบบดิจิทลั สามารถบรรจุข้อมูลได้ จํานวนมาก จึงใช้ เป็ น อุปกรณ์ที่ผลิตขึ ้นมาบันทึกข้ อมูลคอมพิวเตอร์ โดยเฉพาะเช่น ฮาร์ ดดิสก์ ดีวีดี 4. อุปกรณ์ การตัดต่ อลําดับภาพ เป็ นอุปกรณ์ หรื อเครื่ องมื อที่ จะช่วยเรี ยบเรี ย งให้ ภาพมี ความสมบูรณ์ เป็ นเรื่ องราวการควบคุมภาพตัดต่อลําดับภาพ (video control) ประกอบด้ วยอุปกรณ์ที่สําคัญ คือ
1) เครื่ องควบคุมการตัดต่ อผสมสัญญาณภาพ (Switcher อ่ านว่ า สวิตเชอร์ ) เป็ นแผงอุปกรณ์สําหรับตัดต่อ เลือกแหล่งที่มาจากหลายๆ แหล่ง เช่น กล้ องโทรทัศน์ เครื่องบันทึกภาพ เครื่องเทเลซีน คอมพิวเตอร์ กราฟิ ก 2) แผงควบคุมการทําเทคนิคภาพพิเศษด้ วยระบบดิจิทัล (digital video effect: DVE) มักใช้ ในห้ องควบคุมการ ผลิตรายการขนาดใหญ่ เพื่อเพิ่มเทคนิคพิเศษในภาพให้ หวือหวา สวยงาม แปลกตา ชวนให้ ติดตามชม 3) แผงควบคุมสัญญาณภาพ (video engineering) ใช้ ในการควบคุมปรับแต่งสัญญาณภาพความถูกต้ องของแสงสี ที่มาจากแหล่งภาพต่างๆ ให้ ได้ มาตรฐาน 4) แผงจอดูภาพ (monitor sets) เป็ นจอโทรทัศน์ที่ใช้ สําหรับแสดงภาพที่มาจากแหล่งภาพต่างๆ ทุกแหล่ง เช่น กล้ อง เทเลซีน เครื่องบันทึกเทปภาพ ฯลฯ ทําให้ ต้องมีจอดูภาพไว้ หลายจอ นอกจากจะแสดงแหล่งภาพต่างๆ แล้ ว จอดูภาพยัง มีไว้ สําหรับตรวจสอบภาพก่อนออกอากาศจริ ง (preview) หรื การเตรี ยมภาพไว้ ทําเทคนิ คพิเศษ (master effect) และ ตรวจสอบภาพที่สง่ ออกอากาศไปแล้ ว หรื อส่งไปบันทึกเทป (on air)
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
|9
พัฒนาการของการตัดต่ อภาพจากอนาล็อกสู่ดจิ ทิ ัล อุปกรณ์ตดั ต่อลําดับภาพได้ มีการพัฒนาจากรูปแบบอนาล็อกเดิมด้ วยวิธีการใช้ เครื่ องควบคุมเทปโทรทัศน์ ประกอบด้ วย อุปกรณ์หลัก ได้ แก่ เครื่ องเล่นเทปโทรทัศน์ เครื่ องบันทึกเทป เครื่ องควบคุมตัดต่อภาพ และจอดูภาพ ทําหน้ าที่คดั เลือกภาพ บันทึกภาพ ลบภาพ เรี ยงลําดับภาพ รวมถึงการทําเทคนิคพิเศษต่างๆ ทีละภาพทีละช็อต ซึ่งต้ องพิถีพิถันในแต่ละภาพทําให้ เสียวเลาในการตัดต่อหรือแก้ ไขงานนาน ต่อมาจึงมีการพัฒนาอุปกรณ์ดงั กล่าว ซึง่ แบบ “นอนลิเนียร์ ” ควบคุมด้ วยคอมพิวเตอร์ มีหลักการทํางานคือ สัญญาณ ภาพและสียงที่ถ่ายมาจากกล้ องโทรทัศน์ จะถูกนําเก็บไว้ เป็ นข้ อมูลในคอมพิวเตอร์ ด้วยสัญญาณดิจิทัลการตัดต่อลําดับภาพจึง สามารถทําได้ โดยผ่านคําสัง่ จากโปรแกรมในคอมพิวเตอร์ ทงหมด ั้ การเรี ยงลําดับภาพ หรื อการค้ นหาภาพต่างๆ สามารถบันทึก และแก้ ไขในไฟล์ได้ เลย โดยไม่จําเป็ นต้ องเรี ยงตามลําดับเวลาก่อนหลัง อุปกรณ์ตดั ต่อลําดับภาพแบบนันลิเนียร์ จึงทําให้ ระบบ การควบคุมภาพในห้ องผลิตรายการโทรทัศน์สะดวกรวดเร็วมากขึ ้น 5. อุปกรณ์ ควบคุมแสง เป็ นอุปกรณ์ที่นํามาใช้ ร่วมกับโคมไฟเพื่อทําหน้ าที่ปรับ บังคับ ควบคุมทิศทางของแสงให้ เป็ นไปตามที่ผ้ ผู ลิตต้ องการ อุปกรณ์นี ้เรี ยกว่า “อุปกรณ์เสริมของโคมไฟ” ประกอบด้ วยอุปกรณ์ 5 ชนิด คือ 1) อุปกรณ์ ทาํ ให้ แสงฟุ้งกระจาย (diffuser อ่ านว่ า ดิฟฟิ วเซอร์ ) อุปกรณ์ชนิดนี ้จะช่วยลดความเข้ มแข็งของแสง ลง ทําให้ แสงไม่จ้า ดูน่มุ นวล ลักษณะของอุปกรณ์เป็ นกระจกชนิดหนึ่ง ซึง่ ไม่ทึบ ไม่ใส ให้ แสงผ่านไปได้ ทําโดย การใช้ วสั ดุบางอย่างใส่ไว้ ข้างในกระจก เช่น ลวดตาข่ายพลาสติกขุน่ แผ่นกระจกแก้ วที่เป็ นเส้ นหยัก หรือเป็ นร่ อง เพื่อให้ แสงผ่านเข้ าไป
2) บาร์ นดอร์ (barndoor) ทําหน้ าที่ตดั ทิศทางของแสงให้ เป็ นไปในทิศทางที่ต้องการอุปกรณ์มีลกั ษณะเป็ นแผ่นโลหะ บางที่ยดึ ติดอยู่หน้ าโคมไฟ มักมี 4 บาน สามารถปรับทิศทางขึ ้นลงได้ พับเก็บได้ และสามารถหมุนตัวได้
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 10
3) คุกกี ้ (cookie) ใช้ บงั หน้ าโคมไฟเพื่อให้ เป็ นเงาไปตกที่ฉากเป็ นภาพลวดลายต่างๆ ที่ต้องการ อุปกรณ์นี ้มีลกั ษณะ เป็ นแผ่นโลหะ กระดาษแข็ง หรื อไม้ บางๆ ซึง่ แกะลวดลายเป็ นรูปต่างๆ เช่น ท้ องฟ้า ต้ นไม้ 4) แฟลก (flag) บางครัง้ เรี ยกว่า “โกโบ” (gobo) ใช้ ป้องกันแสง หรื อตัดแสงบางส่วนไม่ให้ ผ่านไปได้ อุปกรณ์นี ้มี ลักษณะเป็ นแผ่นโลหะเล็กๆ
5) แผ่ นสะท้ อนแสง (reflector)ใช้ สะท้ อนแสงหรื อเปลี่ย นทิศทางของแสง หรื อทําให้ แสงพล่ามัวลง อุปกรณ์ นีม้ ี ลักษณะเป็ นแผ่นเรี ยบบางๆ ซึ่งหุ้มด้ วยวัสดุมีสีเงินหรื อสีขาว บางครัง้ อาจใช้ แผ่นกระดาษฟอยด์ หรื อใช้ แผ่นโฟม แทนก็ได้
อุปกรณ์ ควบคุมระบบเสียง อุปกรณ์ที่สําคัญในการควบคุมระบบเสียงได้ แก่ 1) ไมโครโฟน ที่ใช้ ในการผลิตรายการโทรทัศน์ มีทั ้งหมด 5 ชนิด ได้ แก่ ก. ไมโครโฟนสําหรั บบุคคล (personal microphone) มี 4 ชนิด คือ ไมโครโฟนแบบคล้ องคอ ไมโครโฟนแบบ เหน็บเสื ้อ ไมโครโฟนแบบไร้ สาย และไมโครโฟนแบบชุดหูฟัง
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 11
ข. ไมโครโฟนแบบมือถือ (hand microphone) เป็ นไมโครโฟนที่ผ้ ดู ําเนินรายการถือด้ วยตนเอง ค. ไมโครโฟนแบบตัง้ พืน้ หรื อตัง้ โต๊ ะ (stand and desk microphone) ใช้ ในงานพิธีหรื อรายการที่เป็ นทางการ ง. ไมโครโฟนแบบแขวน (slung microphone หรื อ hanging mike) เป็ นไมโครโฟนที่ใช้ แขวนไว้ เหนือศีรษะ
จ. บูมไมโครโฟน (boom ไมโครโฟนอยู่ในภาพ
microphone)ใช้ สําหรับปรับเสียงในตําแหน่งที่กล้ องจับภาพผู้แสดงได้ แต่ไม่ปรากฏ
2) เครื่ องบันทึกเสียง ให้ เป็ นอุปกรณ์แหล่งเสียงนําเข้ า ประกอบด้ วย เครื่ องบันทึกเสียงแบบม้ วน เครื่ องบันทึกเสียง แบบคาร์ ทริ ดจ์ เครื่องบันทึกเสียงแบบคาสเซท 3) เครื่ องเล่ นแผ่ นเสียง เครื่ องเล่ นซีดี และเครื่ องมินิดสิ ก์ ) (ซึง่ กล่าวรายละเอียดไว้ ในบทที่ 5 เรื่ องเครื่ องมือที่ใช้ ในการผลิตรายการวิทยุกระจายเสียงแล้ ว) อุปกรณ์เหล่านี ้เป็ นเครื่องมือช่วยในการผลิตเสียงเพื่อใช้ ในงานโทรทัศน์ด้วย 4) เครื่ องผสมสัญญาณเสียง (audio mixer) เป็ นอุปกรณ์ที่รับสัญญาณเสียงจากแหล่งเสียงต่างๆ ทุกชนิด เช่น ไมโครโฟน เครื่ องบันทึกเสียง เครื่ องเล่นแผ่นเสียง เครื่ องบันทึกภาพแล้ วนําสัญญาณเสียงมาขยายปรับแต่งให้ มีคณ ุ ภาพดี และ ปรั บ ระดับ สัญ ญาณเสี ย งแต่ ล ะแหล่ ง ให้ มี ร ะดับ เหมาะสม เสร็ จ แล้ ว จึ ง นํ า สัญ ญาณเหล่ า นัน้ มาผสมรวมกั น ออกมาเป็ น สัญญาณเสียงที่ต้องการ 5) เครื่ องคอมพิวเตอร์ ใช้ โปรแกรมสําหรับตกแต่งเสียง เพื่อให้ สะดวกในการทําเทคนิคพิเศษด้ านเสียงเช่น การทํา เสียงก้ อง เสียงสะท้ อน เสียงในมิติแปลก น่าพิศวง เหนือความจริง
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 12
6.อุปกรณ์ สนับสนุนการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ การผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ยงั มีอปุ กรณ์อื่นๆ ที่สนับสนุนให้ การผลิตรายการโทรทัศน์ มีความสมบูรณ์มากขึ ้น ได้ แก่ เครื่ องพิมพ์อกั ษรเข้ าโทรทัศน์ (character generator : CG) เครื่ องคอมพิวเตอร์ กราฟิ ก (computer graphic) และเครื่ องฉาย เทเลซีน (telecine) 1. เครื่องพิมพ์ ตวั อักษร (character generator : CG) เรานิยมเรี ยกสันๆ ้ “ซีจี” เป็ นอุปกรณ์ที่ใช้ พิมพ์ตวั อักษรและข้ อความต่างๆ เข้ าไปผสมกับสัญญาณโทรทัศน์ ทําให้ ตัวอักษรปรากฏขึ ้นจอ ได้ แก่ ชื่อรายการ ชื่อพิธีกร รายชื่อผลิตรายการ เป็ นต้ น 2. เครื่องคอมพิวเตอร์ กราฟิ ก เครื่ องคอมพิวเตอร์ กราฟิ กเป็ นอุปกรณ์สําหรับใช้ ในงานผลิตกราฟิ กโดยเฉพาะ ซึ่งอุปกรณ์นี ้สามารถกระทําได้ หลาย อย่าง คือ 1) การใช้ กล้ องจับภาพนิ่ง เป็ นการนําเอากล้ องโทรทัศน์มาติดตั ้งทําเป็ นแท่นสําหรับถ่ายภาพกราฟิ กต่างๆ ทั ้ง ภาพถ่ายจากหนังสือ งานพิมพ์ หรืองานอื่นๆ 2) การสร้ างตัวอักษร ออกแบบตัวอักษร สัญลักษณ์ต่างๆ ด้ วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ 3) การทํา อะนิเมชัน่ (animation) สร้ างเป็ นภาพเคลื่อนไหวด้ วยเทคนิคพิเศษทุกรูปแบบ 4) การสร้ างสรรค์งานกราฟิ กด้ วยรูปแบบศิลปะต่างๆ เข่น การวาดด้ วยมือ การระบายสี การตกแต่งสีสนั 5) เครื่ องคอมพิวเตอร์ กราฟิ กบางชนิดได้ ผสมผสานระหว่างคุณสมบัติของเครื่ องออกแบบกราฟิ กรวมเข้ ากับ เครื่องตัดต่อลําดับภาพจนภาพกลายเป็ นเครื่องเดียวกัน และสามารถทํางานตัดต่อแลงานออกแบบเบ็ดเสร็จเข้ าไว้ ด้วยกัน 3. เครื่องฉายเทเลซีน เป็ นอุปกรณ์ที่เปลี่ยนภาพจากฟิ ล์มให้ เป็ นสัญญาณโทรทัศน์ โดยแหล่งภาพที่ใช้ ในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ใน บางครัง้ อาจอยู่ในรู ปของฟิ ล์มภาพยนตร์ เช่น ภาพยนตร์ พระราชพิธีสําคัญต่างๆ ของไทยในอดีต ทั ้งนี ้ ฟิ ล์มภาพยนตร์ ที่เป็ น เรื่องราวต่อเนื่องและเคลื่อนไว ฟิ ล์มสไลด์ที่เป็ นภาพนิ่งก็สามารถใช้ กบั เครื่ องฉายเทเลซีนได้ เช่นกัน 7. เครื่ องมือในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ นอกสถานที่ การผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ สามารถผลิตได้ ทั ้งในห้ องสตูดิโอหรื อห้ องผลิตรายการโทรทัศน์และรายการอีกมากมายที่ ต้ องอาศัยการถ่ายทํานอกสถานที่ เช่น รายการข่าว รายการสารคดี การถ่ายทอดสด เครื่ องมือ อุปกรณ์ที่จําเป็ นในการผลิต รายการโทรทัศน์นอกสถานที่ที่ควรทราบ มีดงั นี ้ 1. กล้ องโทรทัศน์ การถ่ายทํารายการโทรทัศน์นอกสถานที่ส่วนใหญ่มกั นิยมใช้ กล้ องที่มีขนาดเล็กกะทัดรัดมีความสะดวก คล่องตัวใน การใช้ งาน เช่น การถ่ายทําข่าว ที่ต้องอาศัยความรวดเร็ วทันต่อเหตุการณ์ มีเวลาจํากัด ต้ องเคลื่อนย้ ายบ่อย ไม่สามารถนํา อุปกรณ์ไปได้ หลายชื ้นจึงอาจต้ องเลือกใช้ กล้ องแบบที่มีเครื่ องบันทึกภาพรวมอยู่ภายในตัวเพื่อความสะดวก เช่น ถ่ายทอดพระ ราชพิธี การแข่งขันกีฬา
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 13
2. ขาตัง้ กล้ อง เป็ นขาตั ้งกล้ องแบบสามขา ซึง่ มีการพัฒนาใช้ วสั ดุชนิดพิเศษที่มีนํ ้าหนักเบา ทนทาน สะดวกในการใช้ งาน 3. ไมโครโฟน ไมโครโฟนที่ นิ ย มใช้ ในการถ่ ายทํานอกสถานที่ ได้ แก่ ไมโครโฟนที่ติดตัง้ อยู่บ นหัว กล้ อง ไมโครโฟนชนิ ดมือ ถื อ ไมโครโฟนแบบปื นสั ้น 3.1 ไมโครโฟนที่ตดิ ตัง้ อยู่บนหัวกล้ อง เป็ นไมโครโฟนที่มีขนาดเล็ก มักเป็ นไมโครโฟนที่มีความไวต้ อการรับเสียง จึงเหมาะกับการเก็บเสียงบรรยากาศของสถานที่นั ้นๆ 3.2 ไมโครโฟนชนิดมือถือ เหมาะสําหรับการรายงานข่าวจากนอกสถานที่ หรื อ การสัมภาษณ์บคุ คล 8. ห้ องส่ งและห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ โดยทัว่ ไป ห้ องที่ใช้ ในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ แบ่งเป็ น 2 แบบ คือ ห้ องส่งหรื อห้ องผลิตรายการ และห้ องผลิต รายการนอกสถานที่หรือถ่ายทําในสถานที่จริง 1. ห้ องส่ งหรื อห้ องผลิตรายการ (studio production) ลักษณะของการผลิตรายการโดยใช้ วิธีการถ่ายทําในห้ องสตูดิโอ หรื อห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ (television studio) เป็ นห้ องที่ออกแบบขึ ้นมาให้ เหมาะสมกับการใช้ งานในระบบต่างๆ เช่นสามารถจัดสร้ างฉากให้ เหมือนกับสถานที่ที่เราต้ องการสื่อ ความหมายตามเนื ้อหาของรายการได้ สามารถควบคุมแสง ควบคุมเสียง ให้ เป็ นไปตามความต้ องการได้ การผลิตรายการจึงไม่ มีข้อจํากัดเรื่องสถานที่ และเวลาจะถ่ายทําช่วงเวลาใดก็ได้ การผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ ในห้ องผลิตรายการ มีลักษณะเด่นอีกประการหนึ่ง คือ สามารถผลิตรายการได้ เสร็ จ สมบูรณ์ ในตัวเอง และสามารถส่งออกอากาศได้ ทันที โดยไม่จําเป็ นต้ องนํ าไปตัดต่อลําดับภาพอีกก็ได้ หรื อจะบันทึกลงเทป บันทึกภาพไว้ ออกอากาศภายหลังก็ได้ นอกจากนี ้ ยังอาจจะถ่ายทํารายการไว้ เป็ นบางส่วนแล้ วนําไปตัดต่อลําดับภาพภายหลังก็ ได้ เช่นกัน ห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ (television studio) ที่ผลิตงานในปั จจุบนั เช่นใช้ ถ่ายทํารายการโทรทัศน์ เช่น รายการ ละคร รายการข่าว รายการสนทนา รายการเกมโชว์ โครงสร้ างภายในห้ องผลิตรายการ ห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ มีการออกแบบจัดสร้ างขึ ้นมาเป็ นพิเศษ เพื่อให้ สามารถควบคุมการจัดแสงและสียงให้ เป็ นไปตามความต้ องการได้ การออกแบบโครงสร้ างของห้ องผลิตรายการ จึงต้ องได้ สดั ส่วนทั ้งขนาด พื ้นที่ และความเร็ วสูง รวมถึงการใช้ วสั ดุดดู ซับเสียง หรือการบุผนังห้ องด้ วยอะคูสติก (acoustic) เพื่อควบคุมการสะท้ อนของเสียง ห้ องผลิตรายการขนาดใหญ่มกั ประกอบด้ วยอุปกรณ์การผลิตจํานวนมาก ได้ แก่ กล้ องโทรทัศน์จํานวนหลายตัว มีบูม ไมโครโฟนขนาดใหญ่ มีโคมไฟจํานวนมาก มีลกั ษณะการดูดซับเสียงที่ดี ทั ้งนี ้ เพื่อป้องกันปั ญหาด้ านเสียงสะท้ อน และปั ญหา ด้ านคุณภาพเสียงนัน่ เอง ระบบที่จาํ เป็ นภายในห้ องผลิตรายการโทรทัศน์ ชยพล สุทธิโยธิน (2547, หน้ า 57) กล่าวว่า ห้ องสตูดิโอโทรทัศน์ควรมีการจัดระบบที่จําเป็ นต่อการผลิตรายการวิทยุ โทรทัศน์ 3 ระบบ คือ ระบบแหล่งจ่ายไฟ ระบบเสียง และระบบปรับอากาศ
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 14
ระบบแหล่งจ่ายไฟ ภายในห้ องสตูดิโอต้ องมีการติดตั ้งเต้ าเสียบ เพื่อจ่ายไฟให้ โคมไฟและมอนิเตอร์ รวมถึงอุปกรณ์ ไฟฟ้าอื่นๆ ด้ วย ระบบเสียง ภายในห้ องสตูดิโอจะมีการติดตัง้ อินเตอร์ คอม หรื ออุปกรณ์ เสียงที่ใช้ ในการติดต่อสื่อสารภายใน เพื่อใช้ ติดต่อสัง่ การระหว่างผู้กํากับรายการหรือผู้กํากับเวที และทีมงานอื่นๆ รวมทั ้งต้ องมีลําโพงมอนิเตอร์ เพื่อใช้ ฟังเสียงรายการที่เล่น กลับมาให้ ผ้ ชู มด้ วย ระบบปรับอากาศ เป็ นอุปกรณ์ที่จําเป็ นมากในห้ องสตูดิโอ เนื่องจากอุปกรณ์และเครื่ องมือในการผลิตรายการส่วนใหญ่ จะต้ ออาศัยเครื่ องปรับอากาศ เพื่อให้ การทํางานของเครื่องมือมีประสิทธิภาพ ประตูทางเข้ าออกของห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ หน้ าประตูทางเข้ าออกของห้ องผลิตรายการควรจะมีป้ายบอก ด้ วยว่า ขณะนี ้มีการผลิตรายการโทรทัศน์อย่า เช่น กําลังออกอากาศ กําลังซ้ อม หรื อกําลังเตรี ยมพร้ อม (“On air”, “Stand by”) เพื่อที่จะให้ ผ้ เู ข้ าออกห้ องผลิตรายการทราบว่าจะเข้ าไปในห้ องผลิตรายการในเวลานั ้นได้ หรื อไม่อย่างไร (จันทร์ ฉาย เตมิยา คาร 2532ม น.4-6) โดยทัว่ ไปแล้ ว ห้ องผลิตรายการมีองค์ประกอบสําคัญอยู่ 7 ส่วนคือ 1. ฉากพืน้ หลัง (Cyclorama or Borizon) เป็ นผ้ าที่ทําด้ วยวัสดุพิเศษที่มีการสะท้ อนแสงสูงจึงให้ แน่นตึง หรื อการ สร้ างโดยใช้ ไม้ อดั ตีโต้ งพิเศษให้ เรี ยบและมีความสูงจากพื ้นถึงเพดานประมาณ 6-8 เมตร ทาสีขาวออกเทาหรื อสีเทาใช้ สําหรับ เป็ นฉากหลังที่ให้ พื ้นหลังมีความลึกและเป็ นที่ฉากและแสดงสีต่างๆ รวมทั ้งภาพลักษณ์พิเศษที่เรี ยกว่า “PATTERN” เป็ นเมฆ เคลื่อน ฝนตก ฟ้าแลบ ดวงจันทร์ ลอยอยู่บนฟ้า รวมทังภาพตึ ้ กสูงระฟ้า ฯลฯ เพื่อสร้ างอารมณ์ นอกจากนี ้ฉากพื ้นหลังยังใช้ เป็ น “แบ็คกราวด์” สําหรับย้ อมสีแดง เขียว นํ ้าเงิน และสีผสมด้ วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ เทคนิคโครมาคีย์ (Chroma Key) ซึง่ เป็ นการซ้ อนภาพเจาะภาพคนที่กําลังทําท่าเหาะให้ ไปลอยอยู่บนท้ องฟ้าที่มีเมฆเคลื่อนไป เพื่อแสดง ฉากคนแล้ วนําไปเจาะเข้ า กับภาพอื่น ภาพที่ปรากฏโดยกระบวนการ “โครมาคีย์” นี ้ จะเกิดภาพใหม่ที่ทกุ สิ่งที่เจาะเข้ าไปประกอบเป็ นส่วนของภาพที่แสดง ถึงเรื่องเดียวกัน เช่น เป็ นภาพคนเหาะผ่านเมฆบนท้ องฟ้าจริ งๆ เป็ นต้ น 2. ชุดราวแขวนโคมไฟ (Light Patten) หมายถึง ราวที่มีมีดคมหรื อโคมไฟให้ แสงสว่างซึง่ มีอยู่ 2 ประเภท คือ โคม ไฟให้ แสงสว่างตามต้ องการทั ้งที่เป็ นแสงสว่างหลักและแสงสว่างเสริ มมีกลไกที่จะดึงโคมไฟลงมาเพื่อปรับให้ ได้ ทิศทางของแสง ตามที่ต้องการเลื่อนราวลงมาเมื่อจัดไฟแล้ วก็เลื่อนขึ ้นไปไว้ ที่เดิม การเลื่อนราวไฟอาจใช้ มือหรือมอเตอร์ ก็ได้ ในโรงถ่ายบางแห่งจะ มีราวไต่สําหรับใช้ ช่างขึ ้นไปจัดไฟ เรียกว่า “ราวตีนแมว” การที่มีเนื ้อที่ประมาณ 10 ตารางเมตร จะใช้ โคมไฟประมาณ 50 ดวง ขึ ้นอยู่กบั ประเภทและกําลังความส่องสว่างของไฟที่ใช้ ได้ ครบตามวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน 3. กล้ องโทรทัศน์ (Television Camera) เป็ นอุปกรณ์ที่ใช้ สําหรับจับภาพเพื่อนําบันทึกลงเทปโทรทัศน์หรื ออกอากาศ มีขนาดและคุณภาพแตกต่างกัน แล้ วแต่ขนาดของหน่วยงานหรื อสถานี โดยปกติห้องผลิตรายการมักจะมีกล้ องโทรทัศน์ อย่าง น้ อย 2 ตัว หากเป็ นห้ องผลิตรายการขนาดใหญ่อาจมีกล้ องโทรทัศน์ 3-4 ตัว กล้ องโทรทัศน์ ทุกตัวจะต้ องมีจอดูภาพ (View finder) ซึ่งเป็ นจอโทรทัศน์ขาวดําขนาดเล็กติดอยู่ด้านบนของตัวกล้ อง มีไฟแทลี (tally) สีแดงสําหรับให้ ผ้ แู สดงหรื อผู้เกี่ยวข้ อง ทราบว่ากล้ องใดกําลังออกอากาศและมีระบบติดต่อภายในที่เรี ยกว่า “intercom” เพื่อให้ ติดต่อกับผู้กํากับเทคนิคและผู้กํากับ รายการได้ กล้ องโทรทัศน์ที่ใช้ ออกอากาศได้ มีราคาตั ้งแต่ 200,000 บาท จนถึงกล้ องขนาดใหญ่ตวั ละ 2,000,000 บาท 4. จอดูภาพหรื อมอนิเตอร์ (TV Monitor) เป็ นเครื่ องรับโทรทัศน์ประเภทหนึ่งที่รับภาพจากสัญญาณภาพ (Video Signal) และมีความคมชัดสูงแตกต่างจากเครื่ องรับโทรทัศน์ที่เราใช้ กนั ที่บ้านตรงที่ว่าเครื่ องรับที่บ้านเป็ น “Receive” เพราะรับ สัญญาณภาพและเสียงจากคลื่นความถี่วิทยุ (RF-Radio Frequency) และราคาถูกกว่าประเภทที่เป็ น “มอนิเตอร์ ” ถ้ าเครื่ องใด
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 15
มีทั ้ง 2 ระบบ คือ สัญญาณภาพก็ได้ รับสัญญาณจากคลื่นวิทยุก็ได้ เรี ยกว่า “Monitor-Receiver” ในห้ องผลิตรายการจะมีมอนิเตอร์ สีอย่างน้ อย 1 ตัว สําหรับให้ ผ้ ทู ี่อยู่ในห้ องผลิตรายการ (ซึง่ ต่อไปนี ้อาจจะเรี ยกทับ ั ญาณภาพ ศัพท์ว่า “สตูดิโอ”) ได้ เห็นภาพที่กําลังออกอากาศหรื อบันทึกรายการ (ซึ่งต่อไปนี ้จะเรี ยกรวม “ออกอากาศ”) แม้ สญ และเสียงนัน้ จะไม่ได้ ออกอากาศทันทีแต่เมื่ อมี การบันทึก ลงเทปโทรทัศน์ ไว้ แล้ วก็ จะต้ องนํ าไปแพร่ ภาพออกอากาศตอนหลัง มอนิเตอร์ ในสตูดิโอมักมีขนาดใหญ่อย่างน้ อย 20 และมีที่ปรับความดังของเสียงไว้ ได้ 5. เครื่ องฉายภาพพิเศษบนพืน้ ฉากหลัง (Kaleidoscope) เป็ นโคมไฟประเภทหนึ่งที่สามารถปรับโฟกัสของแสงที่ ปรากฏบนจอได้ เครื่ องฉายประเภทนี ้มิได้ มีกลไกสลับซับซ้ อนเหมือนเครื่ องฉายภาพยนตร์ หรื อเครื่ องฉายสไลด์ แต่มีมอนิเตอร์ ที่ จะทําให้ ภาพที่นํามาฉายซึง่ เป็ นภาพในรูปแบบหรื “pattern” ต่างๆ เคลื่อนไหวได้ เช่น ฝนตก เมฆเคลื่อน เป็ นต้ น 6. ชุดไมโครโฟน ที่ใช้ ในสตูดิโอ มี 3 ประเภท คือ ไมโครโฟนที่มีการยื่นไปยังผู้แสดงเรี ย กว่า “บูมไมโครโฟน” ไมโครโฟนแขวนคอและไมโครโฟนสําหรับมือถือ 7. ชุดฉาก (Prop and Set) หมายถึง ชุดอุปกรณ์ที่นํามาประกอบเป็ นฉาก ครอบคลุมส่วนที่เป็ นวัสดุ (props) และ ส่วนที่เป็ นฉาก (sets) ในสตูดิโอ รวมทั ้งวัสดุฉากซึง่ ได้ แก่ เครื่ องประดับฉาก เช่น รูปภาพ กระถางต้ นไม้ แจกัน เป็ นต้ น และฉาก เช่น ชุด รับแขก ฉากหลัง ยกพื ้น และส่วนที่ตบแต่งให้ เป็ นห้ องหับทั ้งหลายจะต้ องจัดเตรี ยมไว้ ล่วงหน้ าให้ เรี ยบร้ อยเป็ นส่วนใหญ่ และ ปรับเปลี่ยนได้ บ้างเมื่อผลิตรายการจริ งๆ เพราะการจัดฉากจะต้ องสัมพันธ์ กบั การจัดแสดงและตําแหน่งของกล้ อง ดังนั ้น จึงต้ อง มากําหนดแผนผังเวที (floor pian) ห้ องควบคุมรายการ ห้ องควบคุมรายการ (Control Room) เป็ นห้ องที่ใช้ ในการควบคุมการผลิตรายการ ส่วนมากจะอยู่ติดกับสตูดิโอโดยมี หน้ าต่างกระจกกัน้ ในศูนย์ผลผลิตขนาดใหญ่ก็อาจควบคุมโดยไม่มีหน้ าต่างกระจกก็ได้ ซึ่งมีองค์ประกอบสําคัญ 5 ส่วน คือ แผงควบคุมเพือ่ เลือกภาพและทําภาพพิเศษ ชุดจอดูภาพ ชุดควบคุมสัญญาณ ชุดควบคุมแสง และชุดควบคุมเสียง ศูนย์ รวมอุปกรณ์ เทคนิค เป็ นห้ องชุดที่มีห้องขนาดเล็กหรือใหญ่หลายห้ องเพือ่ ติดตังอุ ้ ปกรณ์เทคนิคที่จําเป็ นต่อการผลิตประกอบด้ วยห้ องฉายภาพ เข้ าโทรทัศน์ ห้ องเทปโทรทัศน์ และห้ องควบคุมและเชื่อมสัญญาณ ห้ องสนับสนุนอุปกรณ์ เทคนิค เป็ นชุดหรื อกลุ่มของห้ องที่มีเนื ้อที่และอุปกรณ์สําหรับการผลิตรายการได้ แก่ ห้ องแต่งหน้ าแต่งตัว ห้ องตัดต่อ ห้ องสมุด วัสดุรายการ ห้ องศิลปกรรม โรงสร้ าง จัดและเก็บฉากและห้ องซ้ อม 2. ห้ องผลิตรายการนอกสถานที่ (field production) วิธีการผลิตรายการโดยถ่ายทําในสถานที่เกิดเหตุการณ์จริ ง เช่น การถ่ายทํารายการข่าว การถ่ายทอดสดพิธีเปิ ดการ แข่งขันกี ฬา หรื อการถ่ายทําในโรงถ่ายกลางแจ้ งที่สร้ างขึ ้นไว้ โดยเฉพาะ เช่นการถ่ายทําละครกลางแจ้ ง หรื ออาจไปถ่ายทําใน พื ้นที่ใดพื ้นที่หนึง่ ที่เป็ นสถานที่จริ ง เช่น การถ่ายทําสารคดี ฯลฯ การผลิตรายการนอกสถานที่โดยส่วนใหญ่ใช้ อปุ กรณ์การผลิตรายการคล้ ายกับการผลิตรายการในสตูดิโอ กล่าวคือ ต้ อง มีกล้ อง แสง เสียง และเครื่องตัดต่อภาพเช่นเดียวกัน แต่เป็ นอุปกรณ์ที่ออกแบบมาสําหรับการถ่ายทํานอกสถานที่โดยเฉพาะ ซึง่ อุปกรณ์จะมีลกั ษณะพิเศษคือ มีขนาดเล็กระทัดรัด คล่องตัว ทนต่อสภาพดินฟ้าอากาศ และการเคลื่อนย้ าย คุณภาพเชิงเทคนิค ของอุปกรณ์มกั ไม่ดีเท่ากับอุปกรณ์ในห้ องผลิตรายการ แต่ก็อยู่ในระดับที่สามารถนําออกอากาศได้
และ บุคลากร เครื่องมือ และอุปกรณ์ในการผลิตรายการโทรทัศน์
| 16
ประเภทของสถานที่ในการผลิตรายการนอกสถานที่ มีลกั ษณะดังนี ้ 1. โรงถ่ ายกลางแจ้ ง (outdoor studio) เป็ นบริ เวณกลางแจ้ งขนาดใหญ่ที่สร้ างขึ ้นเป็ นสวน ทุ่งนา หมู่บ้าน อาจมี ลักษณะทางภูมิศาสตร์ ตามธรรมชาติที่มีอยู่แล้ วหรื อสร้ างขึ ้นใหม่ เช่น ลําครอง บึง หรื อทะเลสาบขนาดเล็ก เพื่อใช้ ประโยชน์ใน การผลิตรายการละครที่ให้ สามารถควบคุมสถานการณ์ได้ เต็มที่โดยไม่ต้องมีไทยมุง หรื อปั จจัยภายนอกที่จะทําลายอารมณ์ ผ้ ู แสดงและเสียเวลาการผลิต เช่น โรงถ่ายลาดหลุมแก้ วของบริ ษัทดาราวิดีโอ โรงถ่ายของบริ ษัทกันตนา 2. สถานที่จริง (on location) หมายถึง การออกไปถ่ายทําในสถานที่เกิดเหตุการณ์จริ ง เช่นการถ่ายทําในสนามกีฬา การรายงานสถานการณ์ประท้ วงที่ท้องสนามหลวง หรือสถานที่ทํางานจริ งของหน่วยงาน ซึง่ เป็ นฉากที่ใช้ ในการถ่ายทํารายการ การใช้ สถานที่จริ งเป็ นส่วนหนึ่งของฉากในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ สามารถประหยัดงบประมาณในการสร้ างฉาก ได้ มาก และมีความเป็ นธรรมชาติสงู เพราะมีสถานที่ เช่น ห้ องรับแขก โต๊ ะทํางาน บรรยากาศในการทํางานซึง่ ได้ จดั ไว้ เรี ยบร้ อย แล้ ว แต่มีข้อเสียคือไม่สามารถควบคุมเสียง แสง และมุมกล้ องให้ ได้ ตามที่ต้องการ จําเป็ นต้ องใช้ เครื่ องมือในการผลิตอื่นๆ ที่ สามารถช่วยในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ให้ สมบูรณ์มากยิ่งขึ ้น บทสรุ ป เครื่องมือและอุปกรณ์ทางเทคนิคที่ใช้ ในการออกอากาศหรื อใช้ การผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ประกอบด้ วย กล้ องโทรทัศน์ อุปกรณ์การจัดแสง อุปกรณ์การบันทึกภาพ อุปกรณ์การตัดต่อภาพ อุปกรณ์ควบคุมแสง อุปกรณ์สนับสนุนการผลิตรายการวิทยุ โทรทัศน์ เครื่องมือในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์นอกสถานที่ ห้ องส่งและห้ องผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ เครื่ องมือและอุปกรณ์ทางเทคนิคเหล่านี ้ครอบคลุมกระบวนการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ซึ่งผู้ที่ทํางานเกี่ยวกับโทรทัศน์ จําเป็ นต้ องรู้จกั และทําความเข้ าใจถึงอุปกรณ์และวิธีการใช้ เพื่อสามารถนํามาใช้ ให้ เกิดประโยชน์สงู สุดและมีประสิทธิภาพ
บรรณานุกรม ชัยยงค์ พรหมวงศ์, นิคม ทาแดง และไพบูรณ์ คะเชนทรพรรค์(2547, หน้ า 149-155). ประมวลสาระชุดวิชาเทคโนโลยีการจัดการการสื่อสาร หน่ วยที่ 1-7. พิมพ์ครัง้ ที่ 2 สุโขทัยธรรมาธิราช. วิภา อุตมฉันทร์ (2544). การผลิตสื่อโทรทัศน์ และสื่อคอมพิวเตอร์ : กระบวนการสร้ างสรรค์ และเทคนิคการผลิต. กรุงเทพ:บุ๊ค พอยท์. ศุภางค์ นันตา. (2552). หลักการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ . พิมพ์ครัง้ ที่ 1. มหาสารคาม : สํานักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. สมสุ ข หิ น วิ ม าน และคณะ. (2554). ความรู้ เบื ้อ งต้ นทางวิ ท ยุ แ ละโทรทั ศ น์ . พิ ม พ์ ค รั ง้ ที่ 1. กรุ งเทพมหานคร : สํ า นั ก พิ ม พ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ . อุษณีย์ ศิริสนุ ทรไพบูลย์. (2552). หลักการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ . พิมพ์ครัง้ ที่ 1. กรุ งเทพมหานคร : สํานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. Zettl, H. (1976). Television Production Handbook. 3rd. Edition. Wadsworth Publishing Company. Inc. Belmont, California.