Afspraken Forum 2040 Rapport • Meetresultaten UltraFijnStof

Ter herinnering: engagement van Brussels Airport tot besluit Forum 2040 • “Op ons verzoek zal VITO haar studie naar "ultrafijne deeltjes" voortzetten. Zodra de vereiste meetapparatuur beschikbaar is, begint VITO met zijn onderzoek. We zullen ook met deze organisatie samenwerken om maatregelen te identificeren die de impact van operaties op ultrafijne deeltjes en op de luchtkwaliteit in het algemeen verder kunnen verminderen. ”

2

Wat is UFS? • UFS staat voor ‘Ultrafijn Stof’ • Ultrafijne stofdeeltjes die enkel onder microscoop waarneembaar zijn • diameter < 0,1 μm of 100 nm

• Ultrafijne stofdeeltjes vormen een heel beperkte fractie van de totale massa aan fijn stof • Fijn stof = ‘particulate matter’ (PM)

UFS meetcampagne 2018 - 2019

3

Wat weten we vandaag over UFS? • UFS is een wereldwijd gegeven, verbonden met alle verkeer op basis van fossiele brandstoffen (weg-, lucht-, waterverkeer) • Studie van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM, 2016) wees eerder al uit: - Wegverkeer in Vlaanderen is de grootste bron van (ultra)fijn stof. Luchtvaart speelt slechts een beperkte rol in het totale aandeel. - Luchthavenactiviteit draagt lokaal bij tot verhoogde concentraties van ultrafijn stof. o

Impact van luchthavenactiviteit Brussels Airport is meetbaar tot op 7 kilometer van de luchthaven zelf.

o

Impact wordt mede bepaald door windrichting, landings- en opstijgoperaties en afstand tot luchthaven

o

Relatief aandeel wegverkeer en luchtverkeer in UFS concentraties in onmiddellijke nabijheid van de luchthaven verschilt van meetpunt tot meetpunt. Dagcycli voor wegverkeer en luchtvaart zijn gelijklopend.

o

Vooral emissies bij taxiën (specifiek voor het vertrek) en op startbaan zijn belangrijke elementen die bijdragen tot verhoogde concentraties.

• Geen WHO (= World Health Organisation) grenswaarde rond UFS gedefinieerd. Ondanks de lopende onderzoeken zijn er nog geen eenduidige en wetenschappelijk gefundeerde conclusies mogelijk. Bron: Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) •

https://www.vmm.be/publicaties/milieu-uitdagingen-voor-het-energie-mobiliteits-en-voedingssysteem-in-vlaanderen-in-beeld-gebracht)

•

https://www.vmm.be/publicaties/UFS-en-bc-metingen-rondom-de-luchthaven-van-zaventem

•

https://www.vmm.be/publicaties/modellering-van-ultrafijn-stof-door-luchtverkeer-en-wegverkeer-rond-brussels-airport UFS meetcampagne 2018 - 2019

4

Geschatte bijdrage van UFS van diverse sectoren

Proportionele verdeling van PM0,1 emissies in 2015 in de UK (bron NAEI).

UFS meetcampagne 2018 - 2019

5

Brussels Airport heeft reeds verschillende maatregelen genomen die de uitstoot van fijn stof op de luchthaven verminderen: • Vliegtuigen worden op hun parkingplaats onmiddellijk aangesloten op centraal opgewekte elektriciteit om de vliegtuigmotoren zo snel mogelijk af te leggen en ze pas op het laatst mogelijke moment terug op te starten • Alle passagiersvervoer op de tarmac gebeurt sinds 2018 met elektrische bussen • De taxitijd van vliegtuigen wordt beperkt tot het absolute minimum. Een vliegtuig verlaat de gate pas nadat een vlotte take-off kan gegarandeerd worden en wanneer er voldoende capaciteit is om bij aankomst op de plaats van bestemming meteen te kunnen landen. • Vliegtuigen gebruiken slechts één motor om te taxiën • Dienstvoertuigen op diesel/benzine worden vervangen door dienstvoertuigen op CNG • Er zijn gedifferentieerde tarieven voor de luchtvaartmaatschappijen op basis van de geluidsprestaties. Zo willen we het gebruik van modernere en dus ook minder belastende toestellen stimuleren. De meest belastende vliegtuigen betalen tot 3 maal meer opstijg- en landingsvergoeding.

UFS meetcampagne 2018 - 2019

6

Meetcampagne

UFS meetcampagne 2018 - 2019

7

Onderzoeksvragen • In deze studie werd een uitgebreide meetcampagne uitgevoerd om de UFS-concentratie op verschillende locaties in functie van afstand tot de luchthaven en positie t.o.v. de start- en landingsbanen simultaan te monitoren. • Beoordeling van o.a. de volgende onderzoeksvragen: - Wat zijn de belangrijkste beïnvloedende factoren op de UFS-concentratie in de omgeving van de luchthaven? - Wat is de bijdrage van UFS-emissies tijdens landing aan de UFS-concentratie op grondniveau? - Wat is de bijdrage van UFS-emissies van opstijgende vliegtuigen aan de UFS-concentratie op grondniveau, en dit in functie van stijghoogte? - Hoe verspreiden de UFS-emissies bij take-off zich naar de ruimere omgeving?

UFS meetcampagne 2018 - 2019

8

8 locaties - 3 meetnetten – 2 meetperiodes

TORFBROEK

ORCHIDEEËNLAAN STERCKXSTRAAT KOP 25R

FUERISONPLAATS

- Continue metingen gedurende 2 maanden - Periode 1: 06/07/18 – 10/09/18 - Periode 2: 04/12/18 – 01/02/19 - UFS concentratie gemeten in aantal deeltjes per cm³ omgevingslucht (pt/cm³)

NEDEROKKERZEELSESTEENWEG

BELGOCONTROL KOP 25L

UFS meetcampagne 2018 - 2019

9

Algemene bevindingen nieuwe meetcampagne • De meetresultaten van deze studie bevestigen de resultaten van eerdere VMM-studies en liggen in lijn met deze van andere luchthavens. • De nieuwe metingen wijzen met name uit : • De gemiddelde UFS-concentratie in de omgeving van de luchthaven bevindt zich op een vergelijkbaar niveau of hoger tijdens de piekmomenten in vergelijking met meetpunten op een stedelijke achtergrondlocatie. • De hoogste UFS-meetwaarden worden geregistreerd bij de beginzone van de start- en landingsbanen (waar opstijging en landing plaats vindt). Deze piekwaarden zijn lokaal en tijdelijk. • Windrichting en windsnelheid hebben een significante invloed op de UFS-concentraties. • De invloed van neerslag op de UFS-concentratie is niet duidelijk. • De seizoenverschillen in UFS-concentraties zijn relatief beperkt.

UFS meetcampagne 2018 - 2019

10

De frequentie, intensiteit en duur van UFS-concentratiepieken zorgen voor de grootste verschillen tussen locaties De UFP-concentratie (pt/cm³) is 25%

50%

 Meetlocaties

75%

90%

95%

van de tijd kleiner dan…

Meetperiode

Stedelijke achtergrond

6 500

9 000

12 300

16 000

19 500

Stedelijk, kalenderjaar 2017

Kop 25R

9 600

16 000

41 000

155 400

307 300

Zomer + winter, 127d

Orchideeënlaan

9 600

14 600

28 100

63 000

94 300

Zomer + winter, 71d

Sterckxstraat

8 400

12 500

23 100

54 800

126 100

Zomer + winter, 68d

10 700

19 700

40 300

72 400

102 100

Zomer + winter, 61d

Torfbroek

6 700

9 900

15 700

28 800

43 400

Zomer + winter, 108d

Kop 25L

7 800

14 000

42 600

162 000

296 900

Zomer + winter, 51d

Skeyes

7 300

10 900

22 300

58 000

129 900

Zomer + winter, 55d

Nederokkerzeelse steenweg

6 900

9 700

17 000

35 000

58 600

Zomer + winter, 55d

Fuérisonplaats

UFS meetcampagne 2018 - 2019

11

Ter vergelijking: Concentraties op het luchthaventerrein en in de omgeving van Los Angeles International Airport

UFS meetcampagne 2018 - 2019

Insert date through header - footer option

12

Ter vergelijking: Concentraties in verstedelijkt gebied

Gemiddelde UFS-concentratie per meetplaats in Antwerpen met opgave van de verkeersintensiteit op de meetplaats. Meetplaats

Verkeersintensiteit (10Âł voertuigen/dag)

Deeltjesaantal (PNC, #/cmÂł)

Voorstedelijk

3

8 000

Stadspark

8

11 000

Stedelijke achtergrond

30

15 000

Street canyon

14

36 000

Ring

255

44 000

Bron: VMM, 2014 (Metingen uitgevoerd in 2013)

UFS meetcampagne 2018 - 2019

Insert date through header - footer option

13

Wat leren we uit deze meetcampagne? • Belangrijke verschillen tussen meetpunten • • • •

Hoogste meetwaarden op het tarmac in de beginzone van de start- en landingsbaan (hogere motorbelasting en/of laag bij de grond). UFS-piekwaarden in de beginzone van de startbaan vergelijkbaar met andere luchthavens. Locaties in verlengde van de startbanen hebben meer frequente en hogere UFS-concentratiepieken. Windrichting is bepalend: windafwaarts van de startbanen worden hogere waarden gemeten .

• Vertrekkend vliegverkeer • • •

Hogere piekconcentraties dan landend verkeer (hogere motorbelasting). Impact op de UFS-concentratie neemt snel sterk af met toenemende afstand tot vertrekpunt en hoogte. In de zomer (hogere vertrekfrequentie) duurt opbouw de UFS-concentratie langer.

• Landend vliegverkeer •

Verhoogde UFS-concentraties op moment dat vliegtuig zich op geringe hoogte bevindt en dicht bij de landingsbaan. UFS meetcampagne 2018 - 2019

14

Verdere stappen

UFS meetcampagne 2018 - 2019

15

Naast de verschillende maatregelen die zij reeds genomen heeft, start Brussels Airport bovendien bijkomende, gerichte initiatieven voor verdere reductie van ultrafijn stof • De mogelijkheden voor elektrisch taxiën worden onderzocht. • Gebruik van modernere en minder belastende toestellen stimuleren via tarieven die nog meer gedifferentieerd zijn op basis van milieucriteria. • Brussels Airport is de leidende luchthaven om in een Europees onderzoeksprogramma in te stappen voor het voorzien van duurzame brandstof (biofuel, synthetische fuel) op de luchthaven. • Brussels Airport werkt samen met wetenschappelijke onderzoekers om innovatieve technologieën voor UFS-reductie op de luchthaven toe te passen. UFS meetcampagne 2018 - 2019

16

Samengevat 1. UFS-emissies zijn onlosmakelijk verbonden met alle verkeer op basis van fossiele brandstoffen. 2. Er bestaat geen referentiekader voor deze UFS-problematiek en de wetenschappelijke basis staat nog in de kinderschoenen. Brussels Airport is voorloper met dit gerichte onderzoek. 3. De meetresultaten van deze studie bevestigen de resultaten van eerdere VMMstudies en liggen in lijn met deze van andere luchthavens.

4. Brussels Airport heeft vandaag al maatregelen genomen om UFS-emissies te beperken. 5. Brussels Airport is een programma opgestart met onderzoek naar bijkomende concrete maatregelen. UFS meetcampagne 2018 - 2019

17