2 minute read
Oeverzwaluwen
Haven- en industriegebieden hebben een grote aantrekkingskracht op oeverzwaluwen. Niet verwonderlijk want voortdurend worden hier grote infrastructuurwerken uitgevoerd waarbij (tijdelijke) zanddepots worden aangelegd of afgravingen gebeuren die aantrekkelijk zijn om er een broedkolonie te vestigen.
Advertisement
Door Ludo Benoy
Hier graven de oevertjes graag hun nesten met soms honderden bij elkaar. In Vlaanderen is de soort heel afhankelijk van deze kunstmatige biotopen door gebrek aan natuurlijke oeverwanden. Dat maakt ze erg kwetsbaar, want vaak zijn dergelijke depots helaas van tijdelijke aard. Dat is niet anders in de Antwerpse haven.
Krachten bundelen
Natuurpunt en het Havenbedrijf Antwerpen bundelden daarom al vele jaren de krachten om in te zetten op de bescherming en het voortbestaan van deze soort. Dat is geen overbodige luxe want het aantal broedende oeverzwaluwen gaat achteruit en ze staan vermeld op de Vlaamse rode lijst als “bijna in gevaar”. Doordachte beschermingsmaatregelen lagen dus voor de hand. De soort maakt daarom deel uit van het Soortbeschermingsprogramma van de Antwerpse haven (linker- en rechteroever). Sinds 2012 lag het globale aantal broedparen in de Antwerpse haven tussen 1064 en 1836. 2018 was echter een dieptepunt met slechts 803 getelde nesten. Op rechteroever vonden er de voorbije jaren broedgevallen plaats op 5 locaties, waarvan de belangrijkste in het zanddepot van de A12 grenzend aan het rangeerstation Antwerpen-Noord. Maar ook dit zanddepot moet op termijn verdwijnen voor de aanleg van een KMO-zone. Bovendien was dit depot jarenlang de speeltuin van nietsontziende motorcrossers, fossielzoekers, quadrijders enz., met geregeld schade aan de aanwezige kolonie.
Zoeken naar een permanente locatie
Het was daarom zoeken naar een permanente broedlocatie die op termijn niet bedreigd wordt en voldoet aan een aantal voorwaarden die de aantrekkingskracht voor
oeverzwaluwen vergroten. Bij voorkeur een kale zand- of licht leemhoudende oeverwand, liefst zuid-, zuidwest- of westelijk georiënteerd en gelegen in een waterrijke omgeving met een groot aanbod van allerlei insecten zoals dansmuggen, bladluizen en ééndagsvliegen.
De grootste kolonie van België
We moesten niet lang zoeken. We vonden een zeer aantrekkelijke zanderige bufferdijk in de
Binnenweilanden, deelgebied van het natuurgebied De
Kuifeend. Begin maart 2020 werd deze dijk over een lengte van 200 meter op een hoogte van 1,5 meter afgegraven. Op 9 april was het al zover. Een 15-tal oevertjes vloog voortdurend rakelings langs de afgegraven zandwand. Ze deden een eerste poging om er nestgangen in uit te graven. Daags nadien, op 10 april, telden we tot onze grote verrassing al 43 nestgangetjes in aanbouw. En zo ging het dagelijks verder met steeds meer en meer nestgaatjes. Rond 15 mei telden we er niet minder dan 950!
Oeverzwaluwwand - Foto Wim Dekelver Later dit broedseizoen zullen we uiteraard een exacter beeld verkrijgen van het welslagen van deze kolonie. Dit aantal nestgangen overstijgt ruim alle voorgaande aantallen in ons land sinds de jaren ’70 van voorgaande eeuw. Het is de grootste kolonie ooit in ons land!
Oeverzwaluwwand - Foto Wim Dekelver
Mits het jaarlijks uitvoeren van een aangepast beheer van deze broedwand kunnen we hopelijk op lange termijn een duurzame toekomst bieden voor deze
kwetsbare soort. Maar dat was niet alles. Tot onze verrassing troffen we een tweede kleinere kolonie aan van zo’n 50 nesten in een recent door een aannemer afgraven wand op het Zanddepot van de A12. Ook hier werden afspraken gemaakt met de aannemers om deze kolonie ongerept te laten.
