De scheepsmast die vier• honderd jaar geleden op de poort beukte, is voor Den Briel niet zonder gevolgen gebleven. De echo van het vrijheidssein, dat de Watergeuzen er toen mee gaven, klinkt over goed een week extra luid als de stad zich opnieuw in fluweel hijst en als eregaste de l(oningin binnen de wallen begroet. Daarom vandaag twaalf extra pagina's in een speciale feestkrant: mensen en onderwerpen rond die gouden datum in de Brielse historie.
INTERIEUR '72 ook voor U
Maak kennis met INTERIEUR '72, de kleurrijkste tapijtkollekties van deze tijd.
_INTERIEUR '72 opent een wereld van mogelijkheden voor de persoonlijke inrichting van uw woning en voor een eigen accent in elke kamer.
Om U een indruk te geven wat U kunt doen met INTERIEUR '72, houden wij een show van 29 ma~rt tot 4 april In ons pand Visstraat 19.
Misschienniet,maar,als U er een nodigheeft,loopdanmeteennaar•de discohoekvan wantdaarhebbenze hem.
Mevrouw
M. Boone-Va'IJ,Tilburg:
••Ik kan het geen naam geven l,april.is·1 àpl'il, Het is zo maar heerlijk", zegt mevrouw M Boone-van Tilburg verlekkerd'.' Zè"smult allee11 al bij de gedachte aan het Brielse feest, wal'lrvoor ze overigens nu al elke dag bezig is. Als enige vrouw in het bestuur van de 1-april-vereniging heeft zij de taak op zich geno~en propaganda te maken voor het verkleed-lopen: Zij is de vraagbaak als het over de kostuums gaat. Het feest gaat haar boven alles. Ze slaat er alle bekende televisieprogramma's voor over. Volgens haar spelen de Briellenaren het stuk van de inneming vooral voor zichzelf. Natuurlijk 1s
het wel leuk als er veel toeschouwers -zijn. Ja, erkent ze·, het is een vaste kern die er elk jaar weer iets van weet te maken. Omdat de sfeer uitstekend is, vindt mevrouw Boone het helemaal niet erg om vaak van huis te zijn. ,,Ik ben alleen", zegt ze "dus ik doe wat ik wil."
Voorzitter
J. Huurman:
,,Ik heb wel eens gedacht dat ik de boodschappenjongen was van burgemeester en wethouders. maar zo moet je het niet zien. Het gaat eron, dat het college goed geïnformeerd wordt", zegt Brielles kersverse burgervader Jan Buurman over zijn voorzittersc·hap van de 1 april-viering. "Het was moeilijk in het begin om het met het burgermeesterschap te combineren, maar van gemeentewege heeft men het op prijs gesteld om zoveel mogelijk bij de gebeurtenissen betrokken te zijn, ook al omdat de gemeente er financieel belang bij heeft. Ik wist heel weinig van de dingén af, maar nu he-gint het te WP!l· nen. Nà veel lezen en informeren ben ik nu zover dat ik de grote lijnen zie, Met de incidentele zaken zal ik mij niet bemoeien." De viering van 1 ,april betekent voor de bur11:em-eester het beleven van een stuk hlstori~:
"Daar hoort een feest bij. Het is fijn dat we een aantal enthousiaste mensen hebben, want anders kwam er niets van terecht."
Rens van Adrighem:
Rens van Adrighem mag misschien wel de drukst bezette klusjesman genoemd worden. Hij zit in de spelcommissie, is commissaris van het ma• teriaal, lid van de technische commissie die ondermeer moet zorgen voor het afzetten Véln <;traten, toneelmeester om te zorgen dat alles bij het spel perfect verloopt en dan heeft hij oolr nog de algehele artistieke leiding;. ens moe-t met zijn medewerkers proberen de sfeer van vier eeuwen geleden weer te doen herleven. Daarvoor is hij nu al twee maanden hard bezig om 45 meter decor met oude geveltjes te schil-deren en het 2euzenschip mee i" helpen bouwen. "Het is een geweldig feest", weet hij nu al. .,Wat vooral zo fijn isdat er zoveel enthousiaste mensen zijn ·die eraan werken." De dag zelf zal voor hem wellicht geen onverdeeld genoegf'n zijn, omdat hij voorspelt dat hij het enorm druk Eal krijgen, maar dat vindt hij niet erii.
Zeven bestuursleden komen tijd te kort:
Secretaris
K. van der Poel:
"Vergaderen, notulen en brieven schrijven", zo omschrijft secretaris K. van der Poel zijn taak in de 1 april-vereniging. Hij heeft het er druk mee, wat er komt een stapel post uit het hele land. Vaak zijn het oud-Briellenaren die willen weten wat er allemaal op de historische dag gaat gebeuren. Er is grote belangstelling voo1· de gedenkpenning die is uitgegeven. De telefoon gaat de hele dag, vertelt hij. ,Het is leuk werk", vindt hij, ,,ik doe het al een :hele tijd. Er is heel wat veranderd, want vroeiger werd er alleen maar een krans gelegd en de vlag gehesen. Toen kwam er in 1966 opeens een opwelling om meer te gaan doen. Dat is aangerslagen. Die kostuums waren natuurlijk een hele attr,actie". De secretaris voelt zijn werk niet als een plicht aan, niet als een heilig moeten. Maar als je eenmaal in een vereniging zit ben je ei,genlijk wel verplicht je ervoor in te spannen, vindt hij: ,.Als je teruggaat in de historie, dan 1.s 1 april toch wel een erg belangrijke dag geweest".
P.vanOel:
"Een unieke gelegenheid om je te verplaats.en in de situatie van vier eeuwen géleden. De. hele entourage is er geschikt voor".
De heer P.·van Oei -die op 1 april in de gedaante van burgemeester Koekebakker rondwaart - had, toen hij, in Den Briel kwam wonen, nog nooit van het feest gehoord. Nu zit hij echter midden in de organisatie als voorzitter van de •· spelcommissie, :die ervoor moet zorgen dat het verleden spelenderwijs zal herleven.
Cock Smit is de man geweest die zijn hele gezin warm wist te maken, want mevrouw Van Oel doet mee als vluchtende vrouw, die voor de geuzen uitrent bij de inneming. Zijn zoon is visboer. ,,Leuk werk", vindt hij het, ook al is hij elke avond voor 1 april in touw. Behalve de vele bestuursvergaderingen moet hij immers ook de repetities bijwonen. Zijn burgemeesterschap is bovendien een avontuur. want hij heeft voordat hij in Brielle kwam nog nooit op de planken gestaan.
J.P.Moens:
De modern-technische problemen die aan het hi· torische feest vastzitten hebben de bijzonder, ,-ianciacht van het nieuwe bestuurslid van de april-vereniging J. P. Moens, in het dagelijk, \even directeur van d·e Brielse technisch, ~chool. Hij is er voorstander van de ceuwenou<te feiten heel nuchter op een rijtje te· zetten, waarbij het feitelijke element niet vergeten mag worden. Als het maar niet ontaardt in hf'. ophemelen van heldendaden, vindt hij. Wel mo2en de Briellenaren van hem met enige voldoening nog eens constateren dat hun stad de eerste was die bevrijd werd. Hij noemt het belangrijk om er naar terug te kijken, omdat elders in de wereld oP dit ogenblik voor vrijheid gevochten wordt. Kijk maar naar Afrika, :i:egt hij. Het leuke van het feest vindt hij dat het samen gevierd wordt zonder dat er tegenstellingen zijn. Men moet het niet te eng bekijken door al· leen op het historische feit te wijzen, maar ook letten op de gedachte die eraan ten grondslag heeft gelegen, namelijk het respecteren van el• kaars mening.
Penningmeester D. van Delden:
Al voor de oorlog zat hij in het bestuur van ·de 1 april-vereniging, maakte het wei" en wee van alle vieringen sindsdien van zeer nabij mee als voorzitter, vice-voorzitter en nu als penningmeester: D. van Delden, de man die bovenop zijn dagelijkse zorgen als bankdirecteur ook nog de last moet torsen om de schatkist van de vereniging te beheren. Hij is het die precies weet wat wel en wat niet kan. Al te geestdriftige plannenmakers moet hij wijzen op Bruin die nu eenmaal niet alles kan trekken. Het is echter tekenend voor de goede sfeer die er heerst dat hij niet als de grote spelbederver wordt gezien.
Dat neemt niet weg dat hij het er vreselijk druk mee heeft. De penningmeester heeft immers ook de supervisie over de afgifte van kaarten voor evenementen als de herdenkingsdienst in de kerk en het historische spel. Bovendien moest hij de nieuwe burgervader van Brielle in• wijden in de geheimen van de organisatie van een l april-feest.
Waar en wanneer op de geuzendag
08.00 uur: De heer Jac. Klok bespeelt het nieu.wecarillon.
08.30 uur: Afmars van de Markt naar het 1 april-monument b;; de voormalige Noordpoort. Kranslegging en hijsen van de vlaggen.
10.00 uur: Openstelling van de kerk.
10.45uur:Sluitingvon de kerk. Klokgelui.Aankomstvan. koningin Juliana met haar gevolg.
11.00 uur: Aanvang van de herdenkingsdienstin de Catharijnekerk. Archivaris Jac. Klok spreekt een feestrede uit. •
12.00uur: Einde herdenkingsdienst.
12.15 uur: Bezoek van de koningin aan het Asy/ voor Oude-en Gebrekkige Zeelieden, dat 100 jaar bestaat.
12.45 uur: Lunch voor genodigden in de school voor middelbaar- en lager beroepsonderwijs (de voormalige Vakschool voor meisjes). •
14.00 uur: Rammeien van de poort aan ·het einde van de Langestroat. Mars van de Watergeuzen door Brielle.
14.45 uur: Aanvang van het spel De Tyrannie verdriiven, geschreven door de heer dr. H. A. Voet, regie John van de Rest. Ingang spel aan de M.H. Trompstraat.
15.30 uur: Einde van het spel.
15.45 uur: Bezoek door de genodigden aan het Trompmuseum en bezichtiging van de tentoonstelling De Helden van het Eerste Uur. KERMISvan 1 april tot e~ met 8 april.
19.30uur: Aankomst in de Maorlandse haven van het 'geuzenschip De Admiraal. Tweede paasdag, maandag 3 april, 13.00 .uur: Aankomst van de Maassluise geuzen met hun schepen aan het Maarland. Mars naar stadhuis en aanbieding van oorkonde.
10.45tot11.00uur: Inleidend orgelspel door de heer J. S. Recké.
11.0Duur: Aankomst officiële gasten. 11.02tot 11.07uur: Welkomstwoord door de edelachtbare heer J Huurman, burgemeester van Briefle. 11.07tot 11.15uur: HOV Librtatis Prim;tiae. Concertante torenmuziek H. C, van Lijnschoten. , HOV Libertatis met de koren Sint Cathadjnekoor, Arbeiders Zangvereni- , ging Morgenrood, Sint CeciUakoor en koor laus Deo. laat sang en spel.
11.15tot 11.35uur: Herdenkingsrede door archivaris Joe. Klok.
11.35tot 11.38uur: Orgelspel door de heer J. S. Racké11.38tot 11.42uur: HOV Libertatis en de koren: Com nu met sang Valerius' Gedenck-Clanck).. • 11.42tot 11.50uur: HOV Libertatis:Dansedye van Tie/man • Susoto, arr. van Lijnschoten. • De · delen ziin: Rondo, Basse Danse, • Pavana en La Batailfe. : "
11.50tot11.53uur: HOV Libertatis met de koren: Wie dat~ sich selfs verheft.
11.53 tot einde: Samenzang onder leiding van Libertatis: In naam van Oran;e (1 couplet). Wilhelmus (2 coupletten).
Dirigenten zijn de heren M. van der Vlugt Cecilia, A. J. de lange (Morgenrood),J. S. Racké (Catharijnekoor),M. de Kruis(Uaus Deo), W. A. van Kan (Sinte Cecilia).Het geheel staat onder leiding van de heer M. vonder Vlugt.
eneengaragevanbijna10meterlang(groot genoegvoor2 auto'sof auto+bootenmachtige speelruimteals hij leegis).Centraleverwarmingdoorhethelehuis.
: grondeenextralogeer-,studeer-ofhobbykamer
uw eigen euro driveIn huisin
v.a.f195,-permaand Jnllchtlngen
Dekoopprijzenzijnv.a. f 72.900.-vrijopnaam (nogte verminderenmetderijkspremiesvan totaalf 16.470,-).Meteeneersteaanbetaling vanf 7.300,-(eventueel In termijnente voldoen)kunnenuwwoonkostenheteerste jaarzijn:v.a. f 260,-minuseenfiscaleaftrek* van(tenminste) f 65,-=f 195,-permaand, inclusiefrisicodekking.
Gedetailleerdegegevens,alsmedevrijblijvend adviesinzakedevooru persoonlijkvoordeligste financieringsvormendemogelijkheidomde fiscaleaftrekpermaandte incasseren,worden u graagverstrektdoorEurowoningen,verkoopkantoorRotterdam,Mathenesserlaan371, telefoon010-259940(b.g.g.070-855504), maandagt_fmvrijdagvan9 tot 5 uur.
HELLINGEN VOOR
DOE-HET-ZE~VERS
Wij hellingen; u verricht zelf uw werk
SCHEEPSWERF VANDERTORRE
"' Turfkade 35 -Brielle -Tel. 01886-2150
natuurlijk
met aanlegsteiger en ruime parkeerplaats
Vele snacks -Gezellig zitje -Billijke prijzen
1 (bij stenen baken)
natuurlijk naar
F. J.·Roedolf
Nobelstraat 42 Telefoon 01886 - 306S
Gespecialiseerd in het
DOMPELEN van RADIATOREN HET GEUZENVERHAAL IS AL OUD
maar zo ook Slagerij
Van der Waal·
DE OUDSTE SLAGERIJ VAN BRIELLE waar U nu op de meest moderne• wijze wordt geholpen.
Bijvoorbeeld: uw vlees en vleeswaren worden waar U bij staat luchtdicht verpakt.
Enfin: U weet voor kwaliteit naar de Nobelstraat Tel. 01886 - 2224 Brielle 1 april na 12.00 uur gesloten.
WateenpechvoordeGeus Hijvonddepoortvoorzijnneus
Maar heden ten dage
Hebben wij niets te klagen
Voor een
FIETS
of
BROMFIETS
kunnen wij áltijd bij
slagen
Voorstraat7~•102
Brielle Tel. 2254
M.H.CUPPEN
BROOD-EN BANKETBAKKERIJ
Nobelstraat 15 - Brielle • Tel. 2193.
Uw adres op 1 april voor heerlijke geuzenbollen gevuld met slagroom en tevens voor al uw paasbrood, paaseieren, enz.
·vanf7.WO,-(eventueel in termijnente voldoen)kunnenuwwoonkostenheteerste jaarzijn:v.a. f 291,-minuseenfiscaleaftrek* van(tenminste) f 60,-=f 231,-permaand, inclusiefrisicodekking.
*Dat kantegenwoordig in velegevallendirectna het betrekkenderwoningP.ermaand.Vraaginlichtingen.
Gebeurtenissenvoor en op 1 ápril, verpalit i11, fleurig openluchtspel
• Ze spreken wel een onbekende taal, ~aar Span;aor-den-ziin het niet. Toch ziin het uitgelezen, figuren voor een Spaans bezettingslegert;e. Wescon heeft in de afgelopen weken bussen? heen en weer latèn riiden om een groep Joegoslavische gastarbeiders te laten mee? ' repeteren. •
Ustorisch bekeken is het misschien niet voor de volle honderd procent zuivere koffie, maar als op 1 april het openluchtspel, geschreven door de keel-, neus-en oorspecialist d·r. Voet, in première gaat, zal de tijd voor drie kwartier terugtikken naar een ver ,lang vervlogen maar rumoerig verleden. Wekenlang is er gerepeteerd op een zo getrouw mogelijke kopie van de watergeuzendag, een beetje opge-_ si•erdweHswaar met gedramatiseerde passages maar in grote lijnen toch met de rode draad waar het op aankwam: Brielle, bevrijd door de Watergeuzen, als eerste parel aan de kroon van de vrijheid.
Nieuw in het spel is een kijkje in het stadje, zo'n maand of zes voor de komst van de geuzenvloot en die gedenkwaardige bootreis van veerman Coppelstock die met d-e ring. van Blois van Treslong een pure ommezwaai binnen de wallen veroorzaakte.
behe~rder van het Tromp.museum, is de hoofdman van het Spaanse peloton. In z'n kielzog volgen zijn soldaten, die gemakkelijk voor Spanjaarden kunnen doorgaan. A1s ze hun mond opendoen verstaat toch niemand hen, of er zou e,en toes·c1houwer moeten zijn die z'n hele leven vakantie heeft gevierd in Joegosia vië. Het Spaanse vendel wordt namelijk gevotmd door een ferme groep gastarbeidexs, die zich een paar maanden geleden voor het s,pel opgaven. Ze woonden toen ne>g hoog -en breed in pension Nobel in de Nobelstraat, maar het bedrijf dat hen in dienst hail, besloot tot •inkrimping van de pensioncapaciteit en liet hèt gezelschap naar Rotterdam ·-verhuizen. Om de organisatoren van het 1 april-spel niet in verlegenheid te brengen, streek de Wescon-directie over het hart en beloofd,e iedere repetitie-avond een bus heen en weer te laten rijden voor de Joegoslaven.
Judogreep
Ze staan hun mannetje, want de Sp,!l-njolen-hoofdman heeft. nog maar het een paar woorden Spaans geschreeuwd of enkele winkeliers gaan klemvast in de judogreep. Een enkeling heeft geluk en· weet nog net op tijd te ontkomen. Het lot dat de gevangenen wacht, is niet plezierig, en ook de vrouwelij-
ke gevangene die even later over het toneel wordt' gesleept, heeft niet veel güeds meer van de toe'komst te verwachten. De schrijver van het spel heeft op die man;er de ,godsdiensttegenstellingen van vier e-euwen terug aan de orde willen stellen: de strij-d tussen -de nreuwe leer van· Llithèr en Calvijn, die in Den Briel heel wat aanhangers had gevonden, en het roomse geloof. De Spanjaarden proberen de vrouw te bewegen het nieuwe geloöf op te gevèn, maar als ze weigert, klinkt haar doodvonnis: Naar de brandstapel met haar! Beter een land zonder volk dan 'n land met. ketter-s. Angst \voont in de harten van de 'burgers. Dat blijkt wél ais de Spanjaarden·· een illegale godsdienstoefening op het spoor komen .,Verstop de bijbel", wordt er gefluisterd. Net op tijd: de Spaanse soldaten, wantrouwig, vinden niets bezwarends. En dan: het grote moment, waarop de Spanjaarden met vlie.gende vaandels en slaande trom de vesting verlaten. Het volk herademt "We z-ijn vrij van dat adderengebroed". De kliYkken van de kerk beieren vrolijk. Den Briel is één groot feest vanwege de .verdwijning van Alva's kQ.echten, Met deze scènes heeft de auteur van het openluchtspel, dat de t,itel "Den Tyranny Verdrijven" heeft meegeJJ,regen, ge-
schetst hoe de zaken er binnen de Brielse wallen voorstonden tot op het moment dat e-en torenwachter zijn trompet greep en -althans zo wil het spel dat - over de stad gilde: .,Schepen in zicht". Pure verwarring in de straten van de stad waar de burgers te hoop ziiri ~gelopen om "àè nieuwe situatie te b~fjre:ken. Zijn het kooplieden? Zijn -het de Geuzen? Er zijn Briellenaren, die bij het woord ,,,geuzen'' rillingen over hun rug voelen· lopen. Er doen indianenverhalen de ronde van watergeuzen, die het niet al te nauw met de zeden en het ~atsoen schijnen te nemen, er ·niet .voor terugschrik/ken om hun vijanden de, neus en oren af te snijden. Anderen zien in de vrijgevo~hten. ,geuzenbende symbolen van vrijheid en een definitieve streep onder de Spaanse verdrukking die elders in het land onverminderd voortwoekert.
Coppelstock
Op dat moment du'ik:t veerman Coppelstock op, bij een prachtig stukje decorwerk, de filank van een hecfrlte geuz·enboot. Cock Smit, die in deze dagen z'n ware naam bijna ver,geten zou en al jaren in de hilid van Coppelstóck thuts :.is, ontmoet op de geuzenvlöot jonker Treslàng, een B·rielienaar van den bloede. Coppelstock vertelt dat de Spanjaardel'} de
stad hebben verlaten en de geuzen ruiken het bier en brood al dat ze in de stad buit gaan maken. ,,De rode haan in Den_ Br:iel", roepen de geui;en opgetogen, ma.ar dan vinden ze Coppel-stocktegen zli.ch die niet is gekomen om een stelletje brandstic1hters naar zijin woonplaats te halen. ln de stad zelf is de sfeer er niet rustige.r op geworden. De regisseur heeft er wel voor gezorgd dïlf de ·bevolking achte·r de kerk paniekerig heen en weer loopt. De burgemeesters - Koekebakker en N,ickerdrijven bijna uit hun pakken van de spanning; de andere vroedschapsleden zijn er niet beter aan toe. Koekebakker neemt het woord en spree,kt tot de bevolking. Mens-en, zegt hij, de geuzen staan aan de kant van de prins en dat zou onze bevrijding kunnen zijn. M·aar, moet hij bekennen, de geuzen zijn ook een onberekenbaar volkje, niet altijd even zaohtaardig tegenover vrienden. Het probleem iS nog l_ang niet opgelost als Coppelstoc'k met de zegelring van de jonker in zijn v,ui.st bij de vroedschap verschijnt, als bewijs dat ,hij de waarheid ,spreelkt. Of Coppelstock slecht in hoofdrekenen was, vertelt de geschiedenis niet, maar op de vraag va!). de burgemeesters hoeveel geuzen er voor Den Briel liggen, zegt hij onverdroten: vijfduizend. Als het er
• Angstige· sponning bii het volk; vijfhonderid geweest zijn:. ;is het o_P,,maar· <;latene :woor'dje • ,vijfduizend" 'is vóldoepdè om een golf van schrik op te roepen. :Oe he'le angstige Briellenaren ,grijpen hun boeltje en nemen de benen. Die wachten niet a! hoe de geuzen landen. Een jongetje komt vertellen dat 'de Noordpoort trilt onder het beuken van de geuzen; ee"l. ruiter weet te melden dat burgemeester Nicker gevangen is genomen. Het vólk wacht op de dingen die .gaan komen: de intocht van .het geuzenleger, de kennismaking met de geuz·enadmiraal, Luemy. D-ie is - zo vertelt dokter Voet in zijn spel de gesohiedenis na - niet in een bijster goede luim. Burgemeester Koekebakker
hoort z'n doodvonnis al door de lucht galmen omdat hij het waagde d~. pQort. te sluiten En minstens even slecht ziet het eruit voör de-genen die in de ogen van· de woeste admiraal met de Spanj~arde.i,. heibben geheuld.
Oranje Treslong en zijn geuzen die door de Zuidpoort zijn binnengekomen, brengen g~1ukkig een iets -hoopvo!Jfl.r toekç;mst mee. De "jonker", geboren en getogen in Den Briel, probeert zrn baas duidelijk te maken dat het hart van de Briellenaar voor Oranje _klopt: Lum'ey is niet zo gemakkelijk te overtuigen en Cor Dedert, die de rol waarsohijnlijk zelfs in z'n slaàp kan opzeggen, houdt
Verzet Woedende vrouwen komen op -de deur van de winkel bonzen. M'n zieke kind sterft als ik geen melk meebrengt', gilt er één wanhopig naar de slager die veilig op de bovenverdieping van z'n winkel vertoeft en door een luikje op de boz-e dames neerkijkt. Nee, hij doet zijn winkel riiet open, want zijn co!le,ga-middenstanders doen het ook niet. Ze willen op die manier verzet aantekenen, tegen de tienoe penning en daar wordt dan ook druk over ,gepraat. De slager met een levensgroot, vervaarlijk mes en bloedvl-ekken op z"n jas, de bakker, de groenteboer, de tapper-de winkeliers disc,ussiëren drift.ig over wat ze moeten doen: winkels open, zoals de vijand wil, óf volhouden en de nek riskeren?
1~e houden vol, zo komen ze ovexeen, maar de kroes is nog maar net gevuld om op de goede ailoop te drinken of Spaanse soldaten ven,toren de winkelier-s,ver.g,aciering. 'Fons Löbket, in het daa,glijks leven
• De band draait, de spelers mogen hun zegje doen. Juist op het maken van de bond die tiidens de opvoering van het spel zal worden afgedrq_aid, heeft het accent gelegf;tn van de bemoeie_nissen die Peter Holland met de regie heeft gehad. De grote repetities, die o_ok in de komen-de week nog worden gehouden, moesten wo'i-den overgedragen aan èen vervanger.
\ttentie ....... Opname ...... vijf tellen na nu ..... " 11telbare keren zijn die woor• den uit de keel van Jan Bezemer uit Oostvoorne gekomen die evenals in vorige jaren als aangewezen man werd uitver· koren: om met ,cngelengèl}uld de band sramen ··te stellen die bij de opvoering van het 1 april-spel zal worden afgedraaid. Dè acteurs en actrices hoeven op de grote dag niet meer te doen dan de mond open en' dicht te doen, zonder een kik te geven. De lange meters band doen tijdens de eigenlijke opvoering de rest met behulp van een paar kas-
ten van luidsprekers. Play• b:ack dus. De oren van J~n Bezemer moeten wel roodgloeiend hebben gestaan na al die uren spreekrepeutles die in de gastvrije technische school werden gehouden. Het leek een enorme hutspot wat de bandrecorder na een paar ingespannen weken had opgeslokt. De scènes van het spel, negentien in ·totaal, werden afzonderlijk opgenomen. Regisseur Peter Holland zat er, voordat hij door een hartaanval werd getroffen, bovenop om de spreekroUen zo perfect
mogelijk te kunnen weergeven. Jan Bezemer deed met schaar en lijmpot en met allerhande geluiden als illustratie op de achtergrond, de rest. Begin deze maand begonnen de Briellenaren die een spreekrol toegewezen hadden gekregen, al met de voorbereidingen. Tientallen keren dezelfde dia• logen, steeds een stukje beter bijgeschaafd. Zo ontstond de band, op de seconde uitgekiend. Glashelder moeten de teksten straks uit de luidspre• kers komen. Maar goed ook, want de spelers hebben menig uurtje staan zweten achter de microfoons.
De vlag! Het hoge woord moet er dan maar uit. Lumey monstert zijn kapiteins en roept de namen af: Barthold, v. Zwieten Roobol, Kabeljauw, Dirk Duy" vel; Greve, Spiegel, ,J:.,ooy? knikken, ze willen het er è1i wagen in Den Briel de Spanjaard fe weerstaan. Lumey gaat door de knieën, laat de geuzenvl.ag op de Catharijne hijsen. l'ussen het juichende volk krijgt Treslong van de auteur het laatste woord. ,,Volk van Den Briel", zegt-ie, ,,ik meld' u met trots en vreugde dat Den Briel als eerste stad de zijde van de Prins heeft gekozen·•. En dat moet iedereen nu eens in kleuren gaan zien, volgende week zaterdag op het schoolplein aan de Catharijnehof. Vaderlandse geschiedenis in levende lijve, een kleurig spektakel dat een flink aantal duizenden kijkers verd_ient.
• De eerste grote repetitie in de sloepenloods. ~egisseur Peter Holland, voor hii door een hartaanval werd getroffen, in gesprek ,met en-kele hoofdfiguren, Coppelstock, Lumey en Tres/ong
Nee, zo vermeldt de historie het niet. De Watergeuzen moesten het toen maar voor lief nemen, dat "Rijcken" er n~g niet was. Die kwam pas in 1693 naar Brielle.
Ze hadden dus wel pech die Watergeuzen in 1572.
Wat een geluk _eneen gemak voor u, dat RI JCKEN er nu wel is met dezelfde service van 1693 of misschien nog beter.
Komsnelen laat U vakkundig voorlichtenoverdezeboeiendehobby.
Wij hebbenvolautomatischekamera's vanaf f 139,-.
Dokter Voet dramatiseerde stulije vaderlandse geschiedenis op
Keel-, neus-en oorspecialist
Speelgoed Jonge patiënten komen bij hem in een speelgoedpar~ijs. Een paar jaar geleden wandelde hij in de Rotterdamse Lijnbaan, ontdekte er een • pluche bambi op vier p(>ten, schrok van de prijs, besloot het apparaat niet te kopen en toen toch weer wel en gebruikt het nu nog steeds als r;;~ro<;>pwaarmee meer vliegen en ·patientjes zijn te vangen dan met azijn.' Het vierpotige beest heeft al heel wat lachende jongens en meisjes op z'n rug gevoeld, kinderen die eigenlijk waren gekomen oqi een traantje te laten. Dàt is de· psychologische oorlogsvoering van de dokter: in zijn bureaula heeft dokter Voet als geheim wapen nog meet poppetjes in voorraad met een sleuteltje in hun rug, die op commando over he,t vloeiblad drent•e:len.
Hoe anders pakt dokter Voet de iennismakin" met patienten aan die voor het eerst in zijn wachtkamer verzeild raken. Hij kon het niet laten en riep zijn 5peelse gemoed te hulp om grie1elverhalen uit de· praktijk te bannen. De d·okter kocht een liitukantiek in de vorm van een roestig hangslot, spijkerde dat vast tegen de wand en hing er een bordje bij.
.,Attentie! Dit zeventiende eeuwse hangs!ot werd v1·oeger gebruikt om cle monden te sh1,iten van mensen die in dokterswachtkamers onrustverhalen vertelden. Men is dus gewaarschuwd!"
Niet bekend is of het dreigement ooit is uitgevoerd, maar de :ipvallende wandversiering mist 1a.ar uitwerking niet. De pijn moet al ondráaglijk zijn om het , moreel in de wachtkamer niet :>p te vijzelen. Een grappenmaker, die dokter, maar kennelijk ook een kerel die zijn pappenheimers ke:nt.
dr. H. A. Voet, de schrijver van het openluchtspel waarmee Den Briel op 1 april d'e vierhonderdste geuzendag gaat optuigen, is behalve arts ook een man die de wereld van de speelse kant bekijkt. Een gewone dokt~_r legt._een stapeltje afgesloáfdé wèekbladen met ezèlsorf!n neer voor. zijn plltienten die gewoonUj~ met enige vrees voor• het ongewisse het zoemertje zitten af te wachten· en elkaar ter afwisseling de gruwelijkste griezelverhalen verteHen. Dokteriwachtkame'Ts heb• ben verder gemeen. dat ze volgeprikt Zitten-met ritsen instructies om. gezond te blijven of het nog te wor• den: kleurenplaten van verstandig snoep~nde jeugd aan de muur, welgemeende oproepen. om vandaag nog de • làatste sigaret te roken en vervolgens met trimmen :fit te blijven. lk ben", zegt hij, ,,in de eerste plaats· arts, maar weet u wat het interessante is? Er is een, belangrijke overeenkomst tussen het arts-zijn en de toneelschrijver. I·n beide gevallen staat de mens in het centrum. Als ik een patient krijg, dan bekijk ik hem als geheel en niet alleen als iemand die met die ene klacht komt. Dat komt omdat iU ook acht jaar-
J. BeeS'etner werd opge!V'Oerd. Vorig jaar stond dokter Voet als o.plettend toeschouwer bij de Catharijnekerk om de herleving van de vaderlandse geschie.deni.s in zich op te zuigen. Het nieuwe spel, zeiden zijn ópdrachtg,evers, moest minder•,statisch zijn, wat meer levien tn de brouwe.rij vertonen en met die gedaohten dook hij in een stapel bo.eken.
Het moet al erg gek gaan 13lser dan, geen lachje van af .kan. Overeenkomst
De dokter liet zich uitvoerig voorlichten door Brielles stadsarchivaris, zag. in alle hoeken en gaten watergeuzen voor ziich \)pdoemen als hij de ISlaap ni-elt kon vatten en vluchtte vorig jaar voor een weekje· naar het ,eiland Malta om daar het eigentijdse S:Pel te schrijven\ "Esséntieel t>óm' de bevTijding van De:n, B~eZ", steit hij nu nog v.ast, ,,~s niet de wijze waarop dl! Watergeuzen binnen kiwamew, ~us niet het ver-
haal van het ram·meien van de poort. Een interessant detait zeker. Het belangrijkste ech.teT was dat de stad behouden bleef en niet platgebrand we11d, Dat heb ik in het spel proberen vast te leggen. Ook werd het speZ genuanceerdeT door enkele vrowen.rotlen te creëren." Doikter Voet - in Den Briel geen onbekende meer sedert hij tweeëneenhalf jaar gele-den een monument aan het Maarland liet ombouwen tot 'n geschikte praktijkruimtehe-eft het spel niet zomaar uit de mouw geschud. Maanden heeft hij op de Sparnjaarden, de Waterg·euzen en de Bri-else bevolking van toen zitten puzzelen, Het r~sultaat is geworden een schets van de omstandigheden van toen, smeuïg gedramatiseerd, geen zoete keukénmeidroman, maar een ruig stukje historie waarin de wreedheden n!e,t ontbreken.
Er wordt in het spel g,espierde taal gebruïkt, het leven van menigeen hangt er aan een zijden draadje en soms krnapt het draadje-. De galg en de brandstapel hebben wel degelijk een belangrijke rol in het .spel.
Wreedheden "waarom ik ook roadrukkeliik wreedheden in het speZ heb verwerkt?".
Dokter Voet heeft de vraag al meer dan eens gekregen en er steeds hetzelfde antwooTd, op gegeven; ,.Ste! je eens voor. Je komt als bezoekeT in Den Briel, je weet van niets en je gaat naar het spel kijken. Als je ziet dat er één naar de brandstapel gaat, dan besef je de situatie, ·Da11Jvoel je hoe de mensen 'm toen knepen. Het vo!k krijgt' geen eten, omdat de winkelie'l's staakten uit pro-
test tegen de tiende penning. Dat laat ik zien.- En later laat ik protestant en kathoLiek bidden voor het behoud van de stad, Oecwmenie ! ! ! Dat laat ik zien. Wreedheden zijn nodig om tegenste!!i:ngen te schetsen. Wreedheden zijn er door de hele geschiedenis geweest. Toen ik op MaLta het stuk aan het schrijven was, sprak ik met een man, ook een arts. Die vertelde iets over de oorlog van Malta met de Turken. Als ze geen kogels meer hadden, vertelde-ie, dan schoten ze met mensenhoofden. Deden die Turken dat? vroeg .ik. Ja, zei-ie toen, maar wij ook. Dan gaat er een rilling door je heen en begrijp je iets van ai die verschrikkelijke dingen die zich vroeger hebben afgespeeld.
Prijswinnaar
Als d-O'kter Voet over zijn spel :praat, dan is dat met ei m zekere dosis van. gezag, h\ij is namelijk ,niet de eerste \ de beste op dat gebied. Drie j~ar geleden nog was de Vis'dler Neerlandia Prijs voor he\m, afkomstig van de zeer vern ;oge,nde mr. Visser die een w.~g-evoed fonds achterliet 01\r.\ daarmee onder andere kun,:. stenaars een handje te helpen1! of andere lieden een bedràg:' toe te stoppen die <lat doormaatschappelijke weldadigheid verdiend hadden. Dokter Voet verdiende de prijs met een een-akter, Slakken en Vrouwen getiteld. Zijn werk telt veel korte stukken en ook documentaires waarvan er één -over euthanasie - zeer de aandacht heeft getrokken toen die via de televisie werd u'itgezond•en. De radio zond een aaintal korte verhalen uit, humoristische schetsen over de ve-rhouding tussen arts en patiënt die hij begon te schrij-
Openluchtspel
Zijn nieuwste. schèpping is .,Den Tyranny Verdrijven". het openluchtspel voor Den Briel dat gesèhreven werd als vervanging van het• spel dat al enige jaren onder regie van
Eerste kennismaking met dokter Voet: een lange man in onafscheidelijke doktersjas en de spiegel op het voorhoofd die bij Zijn beroep past, Een glimlach die sporadi~ch van z'n ge.zicht vlucht, een woordenwaterval van louter humor.. Geen woord fteveel, geen woord te weinig. :Ernstig als het nodig is, maar !Uitbundig als de kans zich voor• 1doet. Een tpneelspelér én een /psycholoog, een arts die de 'kunst verstaat mensen op hun Jemak te stellen. Bovenal: een lindervriend. lang huisarts ben geweest. En wat doe ik ais ik een, toneelstuk schrijf? Dan moet ik ook weten om wat voor mensen het gaat. Dan leef ik me helemaal in en pas daarna schrijf ik het op. • Ik had trouwens nooit gedacht dat ik iets zou kunnen opschrijven. Vroeger was het bij mij allemaa'l S.:Port:voetballen, tennissen, zwemmen, waterpolo. Een aardig peil. Niet geweldig, maar goed genoeg om ,ee,ns een bekertje te winnen. Dan komt de pijn in je rug. Je moet op gaan passen. Ze vroe,gen me voor het de-elnemen aan een toneelstuk, maar het repeteren is voor een arts teveel, Je hebt er geen tijd voor. Toen ben ik zelf gaan schrijven. Cursus gevolgd voor toneelsohrijver en in Salzburg twee jaar in e,en Dramatische Werkstadt, steeds in de vakanties. M'n eerste toneelstu·k was De Weegschaal, e-en stuk dat de hogere klassen van de middelbare school speeld•elll,Dat was in '62, En dan merk je dat je er door bevangen bènt."
Wekenlang is regisseur Peter Holland in de • weer geweest om de Briellenaren die op de monsterrol van het geuzenspel voo.rkomen, tot verdienstelijke amateur-spelers te kneden. Het accent bij de voorbereidingen van het stuk làg vooral op de spreekrollen die met kunst-en vliegwerk akelig precies op de band moesten worden gezet. Geduldig, en met een vakbekwaam steuntje in de rug voor iedereen die geen kaas van beroepstoneel . gegeten heeft, stuurde hij zijn pupillen langs de zestien pagf. na's draaiboek waarin dokter Voet de Spaanse overheersing van vier eeuwen terug en de inneming van Den Briel verpakte. Vorige week leidde hij in de ·sloepenloods de eerste grote repetitie, waar de deelnemers al een klein voorproefje kregen van wat er op 1 april van hen wordt verwacht. Maar een dag tater, kort nadat de allerlaatste opnamen voor de play-back waren gemaakt, werd Peter Holland getroffen door een hartaanval en in het Rotterdamse Ikaziaziekenhuis opgenomen. Had hij teveel van zichzelf gevergd? Wekenlang leek hij on-
Uitdaging
Zoveel repetitie-avonden, zoveel tijd, zoveel eindeloos herhalen en· dat voor één voorstelling. Peter Holland, greep de uitdaging, •d-e regi,e van het spel ,,Den Tyranny Vei:drijven", vastbesloten in de kuil. Hij, de man die de Vier Dochters Bennett als ser!,e op heit soherm bracht en dokter Finlay gretig kijkende huiskamers binnenleidd,e, nam een mengelmoes van Briellena·r,en onder handen om een verovering van de stad op stapel te zetten die de ecihte Wate•rgeuzen nauwelijks hadden kunnen verbeteren. Het nieuws da,t de regisseur zo tragisch .zijn werk moest stáken, kwa:m in die geledwen daarom hard aan.
zou schorten, Eén dag per jaar kent BrieHe een kolossaal legioen amateur-actr1k,e.s en acteurs die nog nimmer in hun le'Ven de toneelsc-hool .aan de binnenkant hebben bewonderd. Opdracht van de 1 april-vereniging was dit jaaf: Pe,te1· Holland, de man die Swiebertjes avonturen de grootste kijkdichtheid hielp bezorgen en zijn handtekening i<Jnder tal van ande.re succesyolle produkties zette, zou de v;ierde eeuwviering en daarmee de première van het nteuwe geuzenspel tot een prpfessioneel openlucht--spek• tak.el gaan maken.
• Peter HoHorid, de man die het 1 april-spe/ tof in de puntjes voorbereidde maar door een hartaanval werd geveld. vermoeibaar. Met armen d_ie als elastiek heen en weer schoten en met een èommarldostem van een generaal die gemakkelijk zonder microfoon een ganse divisie de baas kon, inspireerde hij zijn. ééndagsacteurs en actrices tot pittig • Spel. "Als het ni..et lukt, is dat mijn tekortkoming", had hij gezegd, niet wetend dat•hij veertien dagen voor de ·grote ·(lag de leiding zou moeten overlaten aan een collega-regisseur die in allerijl wás gecontracteerd, Hij bedoelde ermee te zeggen dat het aan de inzet van de medespelenden niet
Bekende naam Peter Holland (55) is al lange jaren een bekende naam voor trouwe NCRV-kiJkers, al heeft h1j zich dan niet vast aan die omroep verbonden. Als freelance-regisseur voltooide hij zeer kortg.eleden noig een thriller voor de KRO. Evenals vele van zijn vakgenoten is hij afkomSJtig uit de wereld van he,t toneel waar hij een onberispelijke start voor zijn verdere loopbaan als regisseur maakte. Hij acteerde bij het Rotterdams Toneel, de Haagse Comedie, het ,Vrije Toneel en werd regisseur toen de directie van het Rotterdams To• neel hem dat vroeg. .,Als acteur weiger je dat nooit, want het is een punt dat je gewaar•
deerd wordt" zei Peiter Holland een enkele week geleden tijdens de spreekrepetities. ,,Waarom ik bij het toneel wil• de? Dat kan ik simpel zeggen: je wilt graag, je hebt er belangstelling voor. Waarom wordt iemand anders handelsreiziger? Toneel is ontzettend fascinerend en dat heb ik ook bij de televisie ondervonden. Televisie zie ik als een onderafdeling van toneel. Toen ik er eenmaal ,middenin zat, raakte ik er zo geboeid door dat'een weg terug nie-tmeer mogelijk was. Ik heb er hele fijne stukken kunnen maken, geweldig ~ïnspireerd kunnen werken. De serie van dokter Finley bij voorbeeld: enorm gewerkt, enorme samenwerking". Die samenwerking was' er al met dokter Voet, de man die het 1 april-spel ter gelegenheid van de vierhonderdste bevrijdingsdag op de wereld zette. Peter Holland kreeg van de arts adviezen voor zijn dokters-serie die toen een grandioze kijkdichtheid boekte. Wat doe je als iemand roodvonk heeft? Dokter Voet legde het de regiss,eur haarfijn uit om op het scherm geen bokken te schieten. Samen schreven ze later nog een stuk over hef bejaardenpro,. bleem.
Ervaring
Ervaring in telwisie-regie had Holland al sedert 1957, nadat zijn eerste stuk met Albert van Dalsum en Ellen Vogel goed was ingeslagen. Echt
1 naam ~'¾akte hij met de swb. bertje-uN.zendingen en zijn Jopulariteitl steeg e-r zo mee 1a,t hij z,ich weleens afvroeg of jie mensen c.le indruk haddenit hij alleen met Swiebertje s getrouwd. ,.EeI). kinderp ogramma" 1 - daar kwam t_lij wel achter - .,is enorm belangrijk. Ik vind zeUs dat k9lderen veel \ kritischer kijkien dan volwasq,enen, Waar eJm volwassene .a:1'.mder het te J,eseffen aan v1.?torbijgaat, mei"Dtt de jeugd fout.<Anop. Ik heb lte,t gemerkt. V~i· jez-elf is ~t dan weer leer-,•.a1amook". " Dagwerk was r~-t regisserfn van • fors op;\Tezette op~lucht-spelen -.,\oor hem~u ook weer niet'. Peter H~lland wist wel • het nodi,te van amateur, •toneelgezfschappen, en kende ook hft klappen van de iweep d0$1' jarenlange bemo~ienis mit studentengezelschnppen, • maar een vergelijking m·~t wat er op I april l\i.j de c•tharijnekerk op het sch-><fplein zou moeten é~aan gebeuren, ging niet o_p. Nej,, Peter Holland moe~ft vo<1r het geuzenspel afga\an <l, zijn vakmanschap t'ln $ weinige keren dat hüj et, Curacao en Aruba so<.trtgt• lijke manifestaties aan; het ha-ndje had. Verder idan een eerste grote repetitfe kwai:n,hij -~iet, maar de ~r verdient h11wél... · ••
• Uitgebreide collectie dahlia's De nieuwste decoratieve soorten.
Komt U ·eens bij ons binnen; vakbekwame mensen zijn U van dienst bij het oplossen van Uw "tuinproblemen".
AUTO PARKEREN IS BIJ ONS GEEN PROBLEEM.
* Broekpakken * Tuniek- en Spencerpakken * Overgooiers * Pantalons * Tuaiekbtouses * Rokken en Truitjes
G:raag Gedragen Gekocht bij : MODEHUl'SDEVISSER
De kapperdie u zoekt HERENKAPSALON
Voorst?aat 176 Brielle (vlak bij het Maarland)
Ookvoor1 april pruiken.
Tijdens de feestdagen serveren wij het volgende specialiteiten-menu.
Coaktaii "Lumey" Cocktail van garnalen en grapefruit met cognac-sherry saus
Heldere Geuzensoep Fijne heldere vissoep
Filet de porc "Coppelstock" varkenshaas in madeirasau.s assortiment van groenten, gebakken aardappeltjes
Glace Vanme "Commandeur" vanme ijs
Ookvoorhet afhalen yanal onzegerechten.
npril1572• 1npril1972
Watergeuzenliedjes opgenomen in Rotterdamse studio ?
,,OnsBrieltje in modern '' vierkwarts-jasje: / swing-stuntvan Adri Troost
In nááááááám van Oranje ..
De Watergeuzen die vierhonderd jaar terug met die rauwe kreet hun scheepsmast op de Brielse poort lieten bonken, swingen de pan uit als Adri Troost zijn muzikale makkers aanvuurt voor een historische plaatopname. De temperatuur in de Rotterdamse Slegro-siudio's is hoog gestegen als hei brave vaderlandslievende li~dje de microfoons in wordt getokkeld. De schrijver van het lied is er niet meer bij om het ritme te bepalen, maar hij z·ou er moeite mee hebben gehad. Adri Troost is er een maand geleden ·eeQ l_loosje voor gaan zitten en beeft onder de notenbalken van de bijna klassieke wijs wat meer vaart geschreven. De bandrecorder van opnameleider Koos Groeneveld draait gewillig mee met het rammelen van de poort, I1?,ethet omhoog hijsen yan de vlag van Neerland zoals het liedje wil. Het quintet van Adri Troost is redelijk tevreden, maar ook rood-aangelopen, n,a de laatste drumslag en twintig keer oonieuw beginnen: de moederband waarmee de zwarte schijven kunnen worden geperst, is geboren. ,.Daar heb ik nu een paar jaar op gewacht", zegt Adri Troost, de muzikant die op Voorne-Putten behalve een bekende naam ook een beke·nd showverleden heeft, voldaan. "Ik h~b een paar jaa•r in Den Briel gewoond en meer dan eens de sfeer van 1 april geproefd. Een jaar ·of wat geleden begon het plannetje te broeien: ik zou en ik moest bij het vierhonderdj.arig bestaan een plaat uitbrengen, Ik wHde gewoon wat doen,. Ie.ts anders. We hebben daarom ons Brieltje uitgezocht en het lied van Coppelstock. en die twee liedjes hebben we aangepakt voor een gezellige, vrolijke, populaire en toch niet te wilde be·werking".
Vierde plaat
Het is intussen de vierde schijf die met zijn naam op de label over de draaitafel dobbert. Ode aan Keessie bracht hem de meeste roem, een .omzet van pakweg vierduizend stuks. Nog wat verder terug in de plakboeken duiken "Sneeuwwitte wolken!' en "Als jij eens wist" op een single met Briels·e Lia Hokke die toen furore maakte.
"Leuke successen", grinnikt de man die sindsdien niet stil heeft gezeten en de vleugels· zelfs tot in Duitsland en Dene-
• Dat is 'm: Adri Troost, die de geuzendag heeft aangegrepen om het Brie/se volkslied een tikkeltie populair op de plaat te zetten. Hii was al wijd en zijá bekend door ziin "Ode a::mKeessie", de kampioensplaatvoor PutterhoekseKees Verkerk die hier - als mascotte - op de trom pet zit.
marken heeft uitgeslagen
Hoogtepunten uit de tijd dat hij nog met één wankel been in het vak stond en nog geen greintje besef had van wat er na talloze radio-uitzendingen e:n showop;redens in het land uit de mouw .z.oukomen. Adri Troost - vijfendertigmoet derti.en.jaar terug kijken om boven water te halen hoe het allemaal is begonnen.
,,Op het eiland is het gebeurd. In H,oC'kanje,In Oostvoorne, in Hellevoetsluis. Van m'n vak was ik eigenlijk radio-technicus, maar ik werd zo door
muziek gegrepen dat ik ~t m'n beroep van wilde maken. -M'n vader zag het allemaal z-o scherp niet zitten. Die kwam natuurlijk: joh, als jij dat nou zonodig wil, dan toch -een paar jaar conservatorium. Hij had me liever in de zaak en mlj zag hij ook .al in gescheurde regenjassen lopen als muzikant. Het wérd conservatorium, halve dagen. En halve dagen op de rubberfabriek: inpakken. 's Avonds ging ik voorzichtigjes aan optreden. The Rhytm Boys. Dat was m'n eerste groep. Natuurlijk kreeg je vaak de hamer op je kop. vernietigende kritieken.
Maar dat hield je wakker".
Uitgeslapen als bij toên al en ook nu nog is, zocht hij in Hellevoetsluis een maniertje om met zijn muzikale achter~ grond een leuke korst brood bijeen te schrapen. Adri begon er een lespraktijk en leerde zo met een eigen onderwij~methode duizenden kindertjes op Voorne-Putten de kunst van het gitaar spelen, Het zrjn nu volwassen vaders en moeders, maar de naam Django ._ zo was de lesprak• tijk gedoopt naar de toen zeer bekende Franse gitarist - is nog niet vergeten. Zes, zeven jaar schoolmeesterde Adri
Troost in het muzikale vak, gaf uitvoeringen met zijn pupillen, baalde er tussen neus en lippen door wat bekende artiesten mee naar het eiland en begon steeds beter de smaak te pakken te krijgen.
De veertiende juli 1958, de datum is hem bijna even vertrouwd als zijn trouwdag, werd een historische dag. Adri Troost stond voor het eerst van z'n leven, vrijwel zeker' bibberend van de plankenkoorts, in een radio-microfoon te knopogen. Bij de KRO. De gitaar was als instrument in die jaren. 'n gevierd instrum-ent, zijn manie-r van spelen sloeg blij-kbaar aan, want het duurde niet lani of The Rythm Boys zaten tot over hun oren in de engagementen.
Denk erom, het was de nozemtijd, de tijd van Pim Maas die als Nederlandse Elvis Presley gillende fans aan zijn vouten _z,a11;kronkelen. Rock 'n roll. "Soms", zegt Adri, .,was ik doodsbena1,1wddat ze de tent zouden afbreken, Maar gelukkig liep het ste~s goed· af. Een roerige tijd was het zeker".
Herinneririgen
Uit de stapel plakboeken komen meer herinneringen: de Knegt, Willeke Alberti als jong meisje In wijde pettycoat, de begiiljaren van Gert en Hermien,. Ted de Braak als voorman van een .eigen trio. Adri en zijn Boy~ sloegen in dan gezelschap dappe,r hun partijtje mee; hijzelf kreeg de eerste tekenen van de wenkende beroemdheid toen hij in· 1960 als begeleidend gitarist mocht meespelen op een plaat van de, toen zeer bekende Eddy de Koever, Het kon 11iet op: de Blue Diamonds in hun glorietijd in Hellevoetsluis, de Down Town Jazz Band op boerenkarren door de straten van de stad.
En wat krijg je dan? Juist: de vurige wens om zelf platen te maken. Na wat radio-uitzendingen met Lia, verhaalt Adri Troost, bandjes sturen náar de platenmaatschapijen en dan opeens: dè brief om een opname te komen maken, Als een pauw zo trots waren de medewerkers op die schijf toen nota bene de deuren van de top-twintig openzwaaiden. Het bleef overigens bij die twintigste plaats.
Concurrentie
In amusementsland heerste toen ook al een nogal vurige concurrentiestrijd, de groepjes met Engelse namen schoten nog voorspoediger dan
• Spanning in de Siegro-studio's: Het lampje staat rood voor de opname van_,,Wii houden van ons Brie/tie". De muzikanten..die er ver• antwoordeliik voor zijn: v.l.n.r. Leo de Vogel (hammondorgel, maar daarnaast, ook verdienstelijkpianist en gitarist),Adri Troost,.Nico Ermers (basgitaar, maar evenzeer.\J,edreven me't contrabas~• àccordecïn 'en orgel), Bert Fransen (saxbfbnist, klarinettist en fluitist) en oud-Ma/an.do-drummerLeen Uitten~ogaard.
paddestoelen uit vaderlandse bodem en zo vond Ari het tijd worden om zijn Rhytm Boys te herdopen in een stemmiger gezelschap. Gewoon: Ensemble Adri Troost. De lespraktijk voor de gitaar-en blokfluitleerllngen dreigde er in te verdrink~ en dat was dan ook de reden dat er, weliswa,ar met een brok spijt, abrupt ,een punt aan werd gedraaid. Adri: ,,Je weet hoe dat gil.at. Steeds meer optreden 's avonds en in de weekeinden en je staat voor de keus: blijven schoolmeesteren of artiest worden. Ik heb nogal een zwerverige natuur en ik za,g me al v-astroesten. Nee. ik
Volltslied ligt op de toonhanlt tegen gereduceerd .tarief
wilde wat van de wereld zi'en en ik ~oos het laatste, Artiest worden. En zo begonnen we in Rotterdam".
Hij en zijn makkers werden mi de jaren erna kilometer-vreters: contracten in Duitsland; in eigen land van Deventer tot Maastricht. Heel binnenkort vertrekken de heren voor een maandje of wat naar Denemarken. De show loopt van een lei 1en dakje. Daar wordt driehoog op Troost's basis aan de Hondiusstraat in Rotter-
dam niet meer aan getwijfeld. Ze hebben zelfs wintersport-con• tracten achter de rug, reizen Ja(raag Kees Verkerk achterna· die als cadeau gekregen popop-schaatsen aan de zolder bung;-elt en eerder al model stond voor die vrolijke kampioens-hit Ode aan Keessie. Ook die plaat werd in D.en Briel voor het eerst aan luisterend Nederland gepresenteerd voordat Radio Veronica en de niet-piraten van Hilversum zich e,r meester van maakten.
"Ons Brieltje" nu dus, weer een plaat die op Brielse bodem wordt gedoopt.
Brielse liedjes
Adri: ,,Het moesten Brielse liedjes zijn en geloof me maar: rk zag het wel zitte:n. Ik weet nog goed dat die kinderen die les bij me hadden ernaar vroegen. Of ze het ook konden lere:n spelen. Ze hadden het zeker van hun vader en moeder .. gehoo:rd., .lk, ,-von4bet .wel leuk oo.Jcom iets "vertrouwds • te. pakke·ri; ·Ër· ·verwatërt ·toëh ·a1·zoveel van tradities''. ·' Wij houden:., van· ons Brieltje, waar eens in bange tijd het teken werd gegeven dat Ne-er• land wercl'bevrljä. Een pàar • weken gelèi:lerl is het haarfijn • •·op· de band •geze't; • m~t een hoop. passen en meten, met een hoop ·wonderen ·•Van de technie~. • • Gegoochel met snoeren en microfoons, versterkers -een sax-solo,
Abonnees van de . krant verdienen een rijksdaalder
Als u nu gaat sparen bij de ABN...
Wie nû een spaarrekening opent met een, eerste inleg van f 50,-, krijgt een
En open-:.een spaarrekening van f50,-of meer. U profiteert dan niet alleen
! !
De belasting wist de automobilist weer te vinden, begin 197!. Benzineprijs OMHOOG,wegenbelasting DUURDER, verzekering, ga zo maar d66r ··1 Alleen CITRO~N RIJDERS
Gespecialiseerd in COUPE SNIJDEN en FöHNEN Tevens de nieuwste kollektie ZONNEBRILLEN en BADARTIKELEN
Uitgebreide sortering PARFUMS Voor de heren diverse soorten AFTER SHAVE'S en SCHEERARTIKELEN
Smitsweg 43 Hellevoetsluis Tel. 01883 - 4235
Teveris gevraagd: 1e KAPSTERenWEEKE'NDKAPSTE R
Met Pasenop z'nPaasbest
Kom 'n keuze maken uit onze grote sortering PULLOVERS • PANTALONS ROKKEN • KORTE BROEKEN TWEKABADGOED PANTIES • SOKKEN • SPORTKOUSEN
VANWIJK
TEXTIELHANDEL
De zaak waar het zo gezellig ·winkelen is ! Stationsweg 27 - Oostvoorne - Tel. 01885 - 2424
Vanaf 1 april. leverbaai b~j
l opril 1572 • 1 atpril19
Maartje Boonevan Tilburg druk met costuumadviezen
In de gezellige huiskamer van !huize Wilgenborst aan de Spuilaan in Brielle rinkelt de telefoon.
.,Me-tme-vrouw Boone".
Aan de andere kant van de lijn vraagt iemand uit Den -Haag een ad-vies voor het maken 'Van een kostuum dat op 1 april gedragen kan woNlen. Mevrouw Boone: ,,Wat ik u vra• g,en wH mevrouw, naai,t u zelf? Nee? Wat ·zegt u? Nee, mevrouw, ik naai geen kos• tuums; ik geef aJieen maar advies. Heeft u niet een buur• vrouw, die goed overweg kan m-et de naai-mac,hine? Ja? Nou, da•n gaat u eens gezellig ,bij haar op visite en dan vraagt u haa,r om u even te helpen. Moeilijk? Welnee, mevrouw, zo'n kostuum zit zo in elkaar. Weet u wat u doet? Heeft u zonda~morgen tijd? Ja .,.Kom dan eens even bij me langs, Dan zal ik u wat grondpatronen laten zien. Goed, tot zondagmorgen".
l'erwijl mevrouw Maartje ~oone-van Tilburg nog aan het telefoneren is, klinkt. door he1 huis de deurbel. Twee mensen, een man en ·een vrouw, komen adv'ies -inwinnen over een kostuum. Met haar vriendelijke glimlach en ,haar a1 even vriendelijke .stem be·groet zij de mensen aan- de deur. Bijna smekend vraagt zij of de mensen mis• ,schien op een andere dag even 1angs willen komen. De 1>ezoekers zwichten voor haar vriendelij'kheid en beloven een andere dag terug te komen.
Voorvechtster
Maartje Boone-van Tilburg is een van d•evoorveohtsters van het op 1 april dragen van een kos•tuum, zoals dat in 1572 i::ebeurde. Nu Brielle dit jaar zijn vierhonde,Nljarige geu2endag viert, is het vooral zaak dat op 1 april iedereen zich in historische kledij liteekt. rn 1966 ging men in B,:,ielle voor het eerst op 1 apri11 in hïsto:risch kostuum de straat op. Maartje BoO'Ile-vanTiltburg: .,?k
• ben altljd voor die· dingen te porren. Toen in 1966 dit idee naar voren kwam ben ik direct begonnen met het maken van propaganda. Toen ik in de 1 april-commissie tot lid benoemd werd, was het hek voor mij van de dam. Ik was er helemaal bezeten van. Ik heb er dan oo'k geen gras over laten groeien en ben d'irect be-
• Maartje Boone-v_anTilburg,die iedereen op 1 aprif in 't kostuum wil hebben. gonnen aan het beleg,gen van voorlichtingsavond-en, waarop we de mensen vertelden hoe ze het beste een kostuum voor 1 april konden maken. Die v0orlichting-savonden zij•n nu een beetje voorbij, want weet je wat er gebeurde? Als we bijvoorbeeld in een van de nieuwe wijken zo'n voorlichtingsavond gaven, dan kwamen er allemaa[ vrouwen, die al jaren een kost1.1umhadden.
Ze komen dan omdat ze het zo gezellig vinden. maar daar gaat het niet om.
Volbloed Briels
Uit haar bureau haalt ze een gestencild papier, ,,Dat zijn de grondpatronen van onze kostuums. Kijk, zo zie je duidelijk •dat het helemaal niet moeiLijk is om zo'n pak in elkaar te zetten. Kijk eens naar de modellen van de mannenkostuums. Daar is helemaal geen moeite voor nodig om d,ie te m akerr".
Uit hetz·elfde bureau komt een p[aniboek te voorschij-n,, waar-
in een oude foto is geplakt van mensen in historische 'kledij, "Naar die modellen hebben we de grondpatronen gemaakt, wa•nt je begrijpt wel hoe moeilijk het was om uit te zoeken welke '.kleding ze in 1572 droe,gen. Maar we konden er gelukk.ig toch achter komen".
Maartje Boone-van Tilburg, geboren in Zeeland, is een volbloed Brielse geworden: ,,Ik ben door de jar-en heen gewoon :helemaal Briels geworden. Ja, ze moeten niet aan
mijn Brielle komen, want daar vecht ik voor". Ze is zo Br'iels geworden, dat zij ieder jaar wordt gebombardeerd tot moeder van de GeuZ'in:ne:n.Er is nu zelfs een kanon naar haar genoe·md. Die "moederrol" vertolkt zij in het spel, -het ·spel .van de inneming van Den Briel. Ze praat enthousiast over het feest.
•.,Dit feest worelt een hoogtepunt", lacht ze. ,.Op dit feest hadden. ,,Dergelijke kostuums horen eigenlijk op die
De Gast heeft ieder jaar paar duizend meter in voorraad
Voor vijftig gulden in het pak van een middeleeuws poorter 1 dag ·niet in Brielle thuis", zegt ze wat vragend.
Vijftig gulden
Ze heeft gelijk. Maar aan de an• dere kant zullen er ook velen zijn, die een zelf g,emaakt bis~
torisch kos-tuum niet kunnen bekostigen, Bij die opmerking s,pert ze haar ogen wijd en verbaasd ope.n". "Niet kunnen bekostigen? Wat denkt men dan wel wat zo'n eigen gemaakt kostuum kost? Nou, met zo'n
ieçlereen in kostuum lopen. Ja, in een verantwoord kostuum. Kijk, we moeten het feest zo echt mogelijk vieren. Er zijn nog een boel mensen, die denken; dat we de 1 aprilviering hier· vieren als een carnaval. Maar dat is niet zo. Nee, Iaat ik het niet merken", Ze lacht schate,rend, maar wordt toch weer ernstig als ze denkt aan voorgaande jaren, toen er nogal wat mensen door Brielle liepen, die zich maar "gewoon" verkleed hadden. Ze ziet nog hoe kinderen in Volendamse pa!ltjes llepen of een of andere puntmuts op
Duizenden meters veloursstoffen in allerlei kleuren rollen er elk jaar over de toonbanken bij de textielzaken in Brielle. Het zijn de stoffen, die gebruikt worden voor het maken van kostuums, die op het feest van 1 april gedragen worden.
Over de verkoop van deze sitoffen zegt d<eheer T. de Ga9t uit
<l,eVisstraait: ,,Normaal is, d!at er bij mij elk jaar zo'n tweeduizend meter veloursstof over de toonbank gaat. Ik zorg altijd, dat ik elk jaar zo'n paar duizend meter in huis heb. Die stof probeer ik zo goedkoop mogelijk in te slaan en weer zo goedkoop mogelijk aan de mensen te verkopen, omdat iedereen dan in de gelegenheid is zich op 1 april in een historisch kostuum tl' steken".
De heer T. de Gast is Briellenaar in hart en nieren. Toen in de geuzenstad het l aprilcomité werd opgericht, was hij erbij, Het idee om op 1 april in historisch kustuum te lopen is deels ook van hem afkomstig.
aprilfeest gaat. De stoffen, die ik heb, probeer ik voor een zo laag mogelijke prijs aan de mensen te verkopen.
Ik wil er niks aan -verdienen want ik wil gewoon, dat iedereen op 1 april mee kan doen. Toen ik jaren geleden met de verkoop van stof voor de kostuums begon, heb ik vijf ,gulden de meter gerekend. Met alle prijsstijgingen. die er de laátste jaren zijn geweest, blijf ik nog elk jaar de stof voor vijf gulden verkopen'', zegt de heer De Gast. In november al gaat hij de stof bestellen, want in die maand begint de vraag al. Geleidelijk aan begint de verkoop dan te lopen. De maanden februari en maart geven elk jaar de grootste pte-ken in de ve-rkoop,
"Ik heb wel eens gehad. dat ik .eind februari nog met duizend meter stof zat. Toen dacht ik, dat ik niet los zou komen, maar toen kwam opeens een run op de stof. Tot op de laatste dag komen ze in de winkel om te vragen of ik nog niet wat stukjes over heb voor het maken van een ceintuurtje of een tasje. Je st;1at er versteld van hoeveel meters, wat zeg ik, kilometers stof er jaarlijks opnieuw de deur uitgaan".
• Duizenden meters velours rollen er in de maan den voor 1 oprit over de' toonbanken van de Brie/se textielzaken. Allemaal coupons voor het naa'ien van geuzen-kostuums.
zenstad te lopen. Vooral onder de nieuw-ingezetenen zal dat het geval zijn. Maar veel nieuwe gezinnen hebben kin• deren, Ze gaan op
De heer De Gast is een van de eersten geweest, die met de verkoop van deze stoffen is begonnen, Ook de firma De Rijke en firma Brans begaven zich in de verkoop van cou• pons om aan de vraag van hun klantenkring te kunnen voldoen. Bovend~en zorgden zij nog voor de nodige patronen. waardoor het in elkaar zetten van een 1 aprllkostuum bijzonder gemakkelijk wordt gemaakt. Zo gemakkelijk en zo goedkoop, dat geen Brielle· naar zónder middeleeuws feestpak behoeft te zitten.
Let op onze gewijzigde
OPENINGSTIJDEN !
Donderdag 30/3 koopavond van 7_;9
Vrijdagavond 31/3 geen koopavond
Doe zaterdag 1/4 vroeg uw boodschappen
Wij zijn dan open vanaf 7.30-12
Dinsdag 4/4 de hele dag geopend
fietseiigeeftu denatuur terug...
Demeestgesorteerde supermarktvan Voorne
Ja, wij hebben verschillende merken in diverse prijsklassen
GAZELLE- UNION - ARIZONA en accessoires liggen in ruime voorraad gereed bij
flJnsamenfietsen vind de natuurterug ' RIJWIELHANDEL t metál je zintuigen,voelje weereensecht lekkerm. Komvlugeenslangsvooreen fijnenieuwefiets.Wij hebbert keus uit heelveel fonkelnieuwfietsplezierl
A. E BAAN
NOBELSTRAAT72 - BRIELLE
TELEFOON01886-2076
Onze reparatiewerkplaats is uitstekend ingericht en uw oude· karretje loopt weer als nieuw
A. DE BAAN· ook als u een taxi nodig heeft
BEL 01886 2076
let Pasen in 't nieuw
APARTEBABY-·ENKLEUTER'KLEDING
maat 68-116
Restanten maten 128-164 30%KORTING
0 BABY EN KLEUTERHUIS
BRIELLE
TEL.2207 TURFKADE 2 VISSTRAAT 6-20
Steeds de nieuwste modellen en kleuren kinderwagens - meubelen·_ boxen - stoelen enz. wandelwagens div. modellen
TOT 2 APRIL 10%KORTING
ZEEVISSEN
vanuit Hellevoetsluis met m.s.,,R:ElAX"
Qlafrlrntnurnut ,:t~nlftr'' voor receptie~ zaken-en familie-diners diners à la carte tel.: 01884-1214 rockanje &. 9.0agei,e(c! (ehei,a[ler clu 'ta~te11l11)
Bij Bakker v.d. Hoek
vindt U de kwaliteit die U.zoekt
Langestraat 26 -Tel. 2016
Ruggeplein 8 • Tel. 3305
Brielle
PRETTIGEFEESTDAGEN
Voorstraat 48 • Brielle "Tel. 01886-2247
ZOALS AL TIJD MET RAAD EN DAAD TOT UW DIENST
OOKOP • .1 APRIL.
Vooral uwhuishoudelijke luxeenelektrischeartikelen naarwarenhuis
1
VOORSTRAAT 94 • BRIELLE
Pijpje met vergrootglas: geuzenlegende in miniatuur
Verzamelwoede
Heel wat Briellenaren zijn de laatste jaren verwoed aan 't verzamelen geslagen. Oude kranteknipsels, oude munten en vergeelde ansichtkaarten vinden hun weg naar de verwoede verzamelaars. Het verzamelen van alles wat met de historie van Brielle te maken heeft, is voor velen begonnen rond 1947, toen de stad voor het eerst na de tweede wereldoorlog weer duidelijk in de belangstelling kwam te staan door de viering van de 375ste geuzendag.
• Het echtpaar De Baan bii de verzameling boeken, ansichten en oude munten, waarvoor veel beurzen en rommelmárkten ziin afgestroopt.
"Onlangs zei er iemand tegen me: ik hoop dat je 105 jaar wordt".
.Lachend kijken Briellenaar W. M. de Baan, gestoken in een schitterend passend geuzenkostuum, en zijn echtgenotP naar een grote stapel boeken van schrijver Johán BeeP-, De wens dat bij de leeftijd van 105 jaar mag bereiken staat met die boekenschat in verband, want de man was er terecht van overtuigd dat er nog heel wat jaren voor nodig zullen zijn om alle eerste drukken van de door de Briel• se schrijver geschreven boeken te bemachtigen.
,,Ik blijf daargaan om alle boeken van Been te krijgen", zegt De Baan, die samenmet zijn vrouw vele rommelmarkten, door geheel Nderland, afstroopt op z.oeiknaar boek~n van Johan Been.
Maar dat is niet alles, wat hij verzamelt. Zijn grote liefdP gaat uit naar alles wat met Brielle te maken heeft. Zijn allergrootste liefde echter ;,;ijn de oude, vergeelde an.<'licht· !kaarten van zijn geuzenstact.
Vier jaar geleden is hij met hele verzamelen begonnen, toen hij wat oude kaarten van Brielle in zijn bezit kreeg. Hü zocht kontakt met de Narlerlandse Vereniging van Verza• melaars en ging na die tijd op jaciht door heel ons land en zelfs door België om ouda kaarten van Den Briel oi;, do kop te ti!kken. "Ik heb er nu zo ongeveer een
De Baan blijft •
Jagen
op ansichten, boeken en munten
tweeduizend van Den Briel, maar ik kan er best nog een paar duizend bij gebruiken. Dubbele, om ze te kunnen ruilen op de ruilbeurzen. Ieder jaar bezoeken we Leeuwarden, een paar keer in het jaat' Amsterdam, Arnhem, Zuidlaren, Hoensbroek". • Het rijtje plaatsnamen dreunt hij op also! hij ze uit zijn hoofd heeft moeten leren van de schoolmeester. Maar dat De Baan het rijtje zo vlekkeloos kan opzeggen komt alleen maar omdat hij al jaten ach• tereèn in die plaatsen de ruil· beurzen afstroopt. Dat hij op die beurzen zijn slag goed weet te slaan bewijzen de stapels plakboeken, waarin de "antieke" Brielse kaarten keurig zijn ingeplakt. Voor het i,nplakken heeft hii 'n sys•
De burgers van Brielle werden wakker ·geschud. Jaren achtereen bleef de I aprilvi~ring beperkt. tot het volkalken van· straten en het tappen van 1 aprilmoppen.
Maar sinds 1947is de 1 april viering serieus aangepakt. Door die aanpak barstte de verzamelwoede los.
In veel Brielse woningen liggen in de kast grote plakboeken met foto-herinneringen. Maar er zijn er ook, die de zaak nóg serieuier aanpakken en alles verzamelen wat maar op Brielle slaat.
Een van die burgers is de heer W. M. de Baan uit de Van der Fuyckstraat, die vier jaar geleden .aan het verzamelen sloeg en niet meer van ophouden weet.
"Historische"vondsten
• in verborgenhoeken
Bij vele Brielse. huisgezinnen liggen in verborgen hoeken vaak waardevoUe dingen, die herinneren aan de 1 apriL~vieringsn- in vroeger. dagen. Mevrouw Herlaar bij voor:.. beeld heeft een honderd • jaar oud feestlied in haar bezit, De schrijver van deze ode aan het herdenkingsfeest van een eeuw geleden is haar onbekend. Niet onbekend is 'de wijs waarop het lied gezongen moet worden. Het is geschreven op d·e melodie van "De Wac1.ttaan den Rijn". Maar er ztjn weinig mensen, die zich de melodie van het lied nog herinneren. Mevrouw Her laar heeft gezocht naar de muziek van dit lied, maar haar speurtochten zijn nog steeds niet beloond.
Een eeuw oud is ook het pijp• je dat de heer De Baan in zijn bezit heeft. Nog 'niet zo heel lang geleden heeft hij het op de kop kunn.en • Een tekening uit 1933, opgenomen in een door Panorama uitgeschreven priisvraag. tikken. Een bijzonderheid aan het stenen pijpje, waarop de inneming van Den Briel staat afgebeeld, is het venstertje in het pijpje. Kijkend door het kleine lensje z.iet men vier gravures, die de inneming van Den Briel laten zien.
De heer De Baan vermoedt, dat zijn pijpje het enige overgeblevene is, dat zich nog in ongeschonden staat bevindt. Jarenlang is mevrouw Herlaar• bezig geweest om een geuzenpenning te p~kken te krijgen van 1922. Nog niet zo heel lang geleden is het haar gelukt dit kleinood
in haar bezit te krijgen. Deze penning, aan beide zijden beslagen, is uitgegeven ter gelegenheid van de 350ste herdenking van de inneming van Den Briel. Trots is zij ook op een tekening; die gemaakt is van de inneming van Den Briel. Tekenaar H, Rotgans maakte een tekening voor Panorama, dat in 1933 een prijsvraag uitschreef onder het motto "Kent gij uw lan:d?" Ook Brieile maakte deel uit van deze prijsvraag, waar~ aan duizenden mensen hebben meegedaan.
• Het stenen pijpje met kijkgfaafje, honderd iaar geleden ge• maakt
• Een honderd jaar oud feestlied.
• De geuzenpenning uit 1922
UBELE POSITI AL 6''
TERREIN VAN DEN BERG MEUBELINDUSTRIE
GAARNE NODIGEN WIJ U UIT TOT EEN BEZOEK AAN DEZE GEWELDIGE EXPOSITIE. WIJ TONEN U DAAR VAN 31 MAART t.e.m. S APRIL DE NIEUWSTE MOD·ELLEN VAN DE LAATSTE INTERNA• TIONALE MEUBELBEURZEN.
met een uitloop mogelijkhejd tpt f 1.010,- per maand. Vakantietoelage 6¼0/o, Premie AOW/AWW komt voor rekening van de gemeente. Het verplaatsingskostenbesluit
Mevr. L. Derks: "Drul{te is vreselijl{ ge~ellig"
1 Bovendien zijn ze het gewend om op 1 april te werken. Ze hebben nog nooit mee kunnen doen. De schilders zijn een week bezig geweest om de poort die de geuzen rullen rammeien, met de verfkwast op te knappen.
"J,let 1 april-feest is een hoogtepunt in mijn kostersbestaan", ze•gt ~Peter van Heyst (64), de man die één keer !)er jaar de pastoorsitoga om de schouders mag hangen om biechtvader ·van de bur·gemeester te spelen. Wantrouwige geuzen nemen hem dan ook prompt gevangen. Ma·ar op deze l april moet hij óók koster zijn, De herdenkingsdienst in de Catharijnekerk vraagt veel voorbereiding. Van Heyst: ,.In de nacht voor· het feest zullen we het al behoorlijk druk hebben om alles klaar 'te maken. De kerkdiensten op Goede Vrijdag en Eerste Paasdag gaan namelijk door. Het zou best ,wel eens kunnen zijn dat we 's avonds al vroeg· op bed liggen." fftj weet nog niet precies hoeveel mensen de herdenkingsdienst ,~uilen kunnen bijwonen. Het verhaal gaat dat in 1922, toen de 350ste verjaardag van de vrijheid werd gevierd, maar liefst 2000 mensen een plaatsje in de kerk vonden. De koster huivert al bij de gedachte. Naar zijn idee zçu het het beste zijn als de grens 'bij 1600 ligt. Er moeten namelijk de nodige velllgheldsmaatre~gelen getroffen worden, vooral ook nu koningin Juliana erbij is, ;~orgen maakt hij zich echter niet,. al kljk.t hij wel met spanning :naar de grote dag ult.
Ze hebben er succes mee, zeggen ze, omdat hun lof wor•dt toegezwaaid door de passe• rende Briellenaren die het een leuk idee. vinden om de geu• zen door een glanzend witte poort de stad te laten verove• •ren.
.,Enorm veel dru'kte en vrese• lijk gezellig", Dat zijn de eer• ste woorden die bij Lies Derks bovenkomen als ,het l-april· :feest wordt aangeroerd. Zf> vindt het jammer niet aan het spel te kunnen meedoen, aan•gezien haar .kof:fiepot - een knus ko:ffiehuisje aan het Wellerondom
kelen tevreden te stellen. Maar dat zal niet moeilijk vallen in de wetenschap dat de deur om zes uur didht kan. 's Avonds zal ze zeker te vinden zijn in de taveernes. Samen met haar man Meindert. Mi~sdhlen wel dansend op de muziek van het ~rammofoonplaatje dat een paar we'ken ,geleden op de radio is gelan•
ceerd. Al zal het wellicht niet zo eenvoudig zijn om met het zelfgemaakte kostuum uit_,de voeten te kunnen bij de soul• en gospelachtige muziek vaD de Reincarnation..;band VaIJ. Meindert.
Lies woont nu vier jaar aan het Brielse Maarland. Het eerste jaar heeft ze de kl'lt even uit de boom gekeken, maar daarna heeft ze altijd met het feest meegedaan. Ze raadt het iedereen aan.
Opper }. W. Schipper: ,,Minder • dan IDOOi vroeger"
,.Ja het is een leuk feest, maar toch ni,et meer zo mooi als vroeger. De mensen in kostuum vallen nu helemaal in het niet door de duizenden toeschouwers."
Opperwa.chtmee~ter Schipper kijkt wat weemoedig terug naar en• kele jaren geleden toen het 1 ápril-geb~uren nog een puur Briel~ se aangelegenheid was zonder al die bezoekers. Toch vindt hij het jammer het uniform ook deze keer •niet te mogen ruilen voor een geuzen-wambuis. In plaats van een statige -Goudse pijp in de mond zal hij het pol-itiefluitje mo.eiten hanteren, omdat er weer heel veel auto's verwacht worden, ,.Het grootste probleem", zegt hij, ,.is het zoeken naar parkeerruimte. Vori-ge jaren konden we ve~l kwijt in Rugge, maar we zullen nog meer ruimte nodig: hebben. ;Bovendien zal een aantal mensen de binnensta<l moeten afsluiten, Met borden bereik je voor een dag niet veel en je kunt niet overal hekken neerzetten, want je moet rekening houden met ambulances en brandweer• wagens". De opper weet nog niet veel over de komst van de koningin, die natuurlijk ook de nodige zorg opeist. Niemand weet nog of zij lo• pend of met de auto door. Den Briel zal gaan. Onoverkomelijke moeilijkheden voorziet de opper echter niet. Hij .krijgt versterking van een man of vijftien.'
K. Sahin:\
Kazim Saihin -een 24-jarige Turkse Briellenaar - heeft er bijna geen woorden voor, Niet omdat hij niet geestdriftig is over het 1 april-gebeuren, maar aangezien het Nederlands nog geen gemakkelijke taal is, ook al woon je dan drie jaar in Den Briel. Maar het is wel duidelijk dat hij naar de dag uitkijkt, waarop hij met een enorme oi:anjè vlag mee zal lopen in de geuzenoptocht. Over de kieine teleurstelling dat hij niet de Turkse vlag mag meedragen, is hij al lang heen gestapt, Kazim heeft er wel begrip voor dat het, geschiedkundig .gezien, niet past om de Turkse kleuren mee te voeren, ondanks het feit dat er volgens oyerlevering geuzen zijn geweest die op hun muts eel). zil-
veren halvemaan droegen met het randschrift: Liever Turks dan Paaps. Maar dat zou bij het ontzet van Lei~ den geweest zijn. "Prachtig", noemt hij het om op. het feest zijn steentje te mogen bijdragen. Hij heeft al ervaring opgedaan, want ook vorig jaar was hij bij de geu· zen present. Het leuke ervan, vindt hij, is dat een heleboel Briellenaren hem nu kennen, Hij begint ziclh echt goed thuis te voelen. De avond van 1 april is hij van plan een café op te zoeken, wflnt dansen en muziek staan bij hem hMit genoteerd.
Mevr.
R. Moeijes:
"Wij pil{l{en 'n .graantje mee"
Ook buiten Den Briel dreunen de roemruchte geuzendaden na. Het feest inspiree·rt de Heenvlietse Volksuniversiteit De Maese tot de organisatie van een schoildei:ijententoonstelling van de Vlissingse kunstenaar Jacques Landsmeer (61), die rpet fotográfische nauwkeurigheid onder meer het gevéchtsschip van de Brielse admiraal Harpertszoon Tromp op het doek heeft vastge- legd. • Mevrouw Moeijes van de VU vertelt: ,.De expositie heeft weinig met 1 april te maken, maar we zullen natuurlijk wel een graantje van het feest meepikken. Dat hebben we vorige malen al gemerkt, toen er wel 250 bezoekers per keer kwamen." Ze noemt 1 april goed voor het toerisme en gaat ook ·zelf elk jaar een kijkje nemen. Eigenlijk vindt zij het wel een beetje jammer tot de buitenstaanders te behoren die het evenement in twintigste-eeuwse kledij moeten bijwonen, al v-erbiedt niemand haar zich ook in kant en fluweel. te hullen. Een troost :is dat qe tentoonstelling in het' Ambachtsherenhuis aan Heenvliets historische Markt iets van de sfeer van eeuwen her kan terugroepen. De opening van de expositie is o,p Goede Vrij• dag, waarna bezoekers op .1 april tussen 10.00 en 22.00 uur terecht kunnen en op 2 en 3 april van 12.00 tot 17.00 uur.
er dan allemaal gaat gebeuren. Eén .dmg weet hij al zeker als muzikant van Libertatis Prirnitiae, Zaterdag 3 juni o·rganiseert het korps een landelijk concours
C. Smit:
,,Niet de dag voor ons"
"Ik geloof vast - en ze.er velen met mij - dat 1 april niet de dag voor ons is. Het wordt veel te druk Als ik kijk wat er allemaal moet gebeuren, geloof ik dat· we van het ene naar het andere kunnen ren• nen. Het is allemaal erg leuk, maar ik heb uitgerekend dat we elf verschillende din~en moeten afwel'kPn", Cook Smit - de man die de eer toekomt de gangma'ker van het 1 april-feest te zijn en er in de gedaante van veerman Coppelstock ook een geducht woordje in meespreektheeft het er graag voor over; maar hij voorspelt voor de actievé deelnemers Ran de fees~ telijkheden weinig rust. ,·,Er "'ITT iifu wordt", zegt hij, ., veel van ons verlangd. We mogen geen fóuten maken, want het is geen televisie. Je kunt er niet een stukje uitknippen. We lo· pen het visitekaartje van Den
IAAKTALLES
leerd na nauwkeurige transmissieberekening Warmte-zekerheid, lid A.C.I. Vraagt vrijblijvend offerte Algehele financiering mogelijk Ook voor bouwpakketten
Vraagtom de nieuwesfeervol-huis-catalogus mei 1001ideeënen moidellen.
DORPSSTRAAT 1
TEL.01883 • 4723 HELLEVOETSLUIS RIJKSSTRAATWEG 286 TELEF00 1N 01883-4723 Ook in pantalons, overgooiers en tu,niekpakken zijn wij ruim gesorteerd en ...
De prijzen zullen u beslist meevallen.
Dit geinige jurkje is één van de vele leuke modellen die in onze rekk~n op u hangen te wachten. MODELLEN DIE "HET''HEBBEN
in blouses, rokken en pull-overs vindt u bij ons in overvloed. Bij voorbeeld pull-overs in navylook reeds v.a. 16,95 u
Hierbij wensen wij U gezellige paasdagen en tot ziens op de paasshow van Natuurlijk geven wij elke dame dan een bosje bloemen mée
lager in prijs zijn dan waar ook.
UtJIEKEAANBIEDlf~G
Gasgestookte warmwater BOILER 5 ltr. warm water per uur door GOEDKOOP AARDGAS.
Ook geschikt
Wij bieden u keuze uit een keurkollektie van 30 banksteH~n, 35 salonkasten en eethoeken o.a. In teak, wen~é, palissander, enz.
Ook in tapijten, gordijnstoffen en vitrages zijn wij ruim gesorteerd.
Wij zijn 2e Paasdag geopend van 10-18 uur
M ' !Mi --#&?Ml&i&i&
Overzichts" expositie in Trompmuseum u!1iek hP.rdenkings1ocumeni
"Heldenvan het eersteuur'' • • vreedzame confrontatie tussenvriend en vijand
• De samensteUer van de 7 april-expositie~ stadsarchivaris, :Jac. Klok, ontmoette bii de opening als ere-gast oud-minister mej.
• Klompé, Links burgemeester J. Huurman. • , •
• In een der cellen -van het Tromp-museum, de vro·egere stadsgevangenis, zijn herinneringen aan de Martelaren van Gorcum samengebracht.
• ¾* Wffe' 01 d fä, @
Nu klinkt het verbijsterend,. maar er is een periode geweest dat de datum van 1 april 1572 alleen maar voorkwam in de rijtjes jaartallen die werden opgedreund in de banken van openbare en christelijke scholen. In de geschiedenis• boekjes die daar werden gebruikt stond de Dag van de Watergeus bijna in een gouden lijstje, als dé ommezwaai in het voordeel van de Oranjeprins, het symbool van de herwonnen -vrijheidén de eerste tekenen van een smadelijke nederlaag voor de Spanjaarden.
Kindertjes op katholieke scholen echter hoorden geen woord over het legendarische geuzene(los, niets over de poort die werd gerammeid. Over 1 april werd gezwegen. Die kin<Jertjeskregen de negende juli voorgezet als de dag waarop die wrede Watergeuzen negentien geestelij• ken opknoopten in een
Brielse turfschu•ir, een gebeurtenis die voor het reformatorische kamp be· paald geen reclame was.
Rond de gebeurtenissen in Den Briel anno 1572 gaapte eeuwenlang een diepe kloof tussen •protestant en katholiek, een onverkwikkelijke koude oorlog eigenlijk waarin het niet gemakkelijk was de scherven aaneen te lijmen. Nu, vier eeuwen later, is de kloof opgevuld -met een flinke portie begrip. Den Briel is niet langer de gloeiende plaat waarop druppels godsdienstgeschillen verschroeiden.
Brug
Nieuwste bewijs van de hechte brug diè de vroeger bestaande kloof ov-erspant is de manier waarop Brielles stadsarchiva-. ris Jacques Klok vriend en vijand van toen heeft samengebracht op een unieke overz khtsexpositie. Portretten van Alva en de geuzenleiders
hangen vreedzaam naast elkaar in het Trompmuseum. Oude documenten, vla.gen geschiedschrijving - het z,ijn alle herinne.ringen aan een tijd; die in meer dan een opuicht verschild·e van de onze. Uiterst vage signalen noemt de archivaris de collectie die hij in twe-e jaar snuffelen en studeren bij elkaar wist te schrapen. Zelf, geboeid als hij is door de kerkgeschiedenis, meent hij dat de waarde van een dergelijke expositie is dat het nu, bij de vierde eeuwvierLng, mogelijk is de inneming van de stad en de moord op de negentien geestel_ijken met elkaar te cont.t·c>nteren.In die opvatlting staat hij niet alleen: oud•mifiiste,r mej. Klompé. voorz.itste-r van het herdenkingscomité dat katholiek Nederland met het oog op de negende juli hee.ft opge,ze,t, denkit dezelfde· richtdng uit.
Uitersten
Die twee uitersten in het geuzenverhaal van 1572 maken de tentoonstelling "De Helden van het Eerste Uur" t-ot een hele bijzondere. Alle trofeeën uit die jaren zijn dan wel niet mee.r bekend, maar wat de archivaris uit Nederlandse en Belgische archieven en musea wist te putten, is toch voldoende om he-t ve-rhaal te illustreren dat, ondanks de schaduwkantjes, niet een-twee-dri-e uit de historie is we.g te wissen.
De ring van jonker Willem Bloys van ,Treslong, die veerman Coppelstock de stadsbestuurders van Den Briel kon overhandigen als bewijs dat hij meat de geuzen-marine kon,takt had gehad, is opgeslokt door de vergetelheid·. Wég is de bijl die de 91:outmoedige timmerman Rochus Meeusz op het Nieuwlandse sluisje Het beuken om een waterlinie te fabriceren als verweer tegen de Spanjool die Den Briel kwam terugedsein. De held-en zelf werden slechts spaarzaam geportreitteerd en da,t, schrijft de archivaris •wat spijtig in de catalogus die met geldelijke steun van het An}erfonds is verschenen, heeft het niet gemakkelijk gemaakt om een g-etrouwe indruk te geven van wat toen gebeurde.
• Zo zog Den Briel eruit toen de Watergeuzen binnenstroom~_en'. Le<1_rlinge,nvan de Meru/a- • In het Tromp-museum W(!rdt een groot aantal oude kaarten getoond. school 'vervaardigden de maquette naar een originele tekening van Jacob v_an.Deventer.
Maquette
De leerlingen van de klassen B4 en B6 van de MerulaschooJ hebben hun best gedaan om de bezoekers van de tentoonstelling een indruk t-e geven van de stad, zoals die er vier eeuwen geleden uitzag. Een binnen de vestin.,g verscholen stadje, wat eenzaam aan de brede Maasmond maar voor een verstandig krijgsman toch een plek van strategische waarde. Op de school werd een ,maquette vervaardigd, naar een tekening van Jacob van Deventer uit 1555, waarop d.e wapenfeiten van de water-
Archivaris • l(lok ziet twee jaar studeren beloond
geuzen precies zijn te reconstrueren, Er z,ijn_vele kaarten bewaard gebleven die nu onderdeel uitma:ken van de e)Cpositie en kunnen dienen a]s hulpmiddel om. de situatie tijdens de inneming zichtbaar te maken. Zeer bewust beg.int het ve.rhaal, dat zonder woorden maar aan de hand van oude bewijsstukken in de zaal1jes van b.e.t Trompmuseum wordt verteld, me·t de •figuur van Antgelus Merula, een Briellenaar va2;1. geboorte, die la,ter pastoor -in Heenvliet werd en nie,t• onl:i,eroerd bleef door de nieuwe leer van Lut~er· en CalviJn. Hij, verdacht van ketterij en m die reden later ook in België naar de brandstapel gevoerd, liet een testament ach-
ter dat als ontroerend bewijsstuk een van de hoogtepunten van de tentoonstelling. is. oorkondrt: dat hij zijn groë te huis met de boomgaard be, stemd heeft voor vóndelingen, wezen, vaderloze en moederloze ~inderen en de ernaast gelegen zes huisjes heeft gegeven aan arme, eUendige en ongelukkige meru;ien",. leest men in het ,,Codicil van Angelus Merula", de re:gelrecht.e gehoor.te van het Merulaweeshuis dat in de stad nu nog steeds zo'n bekende klank heeft. Merula strooide het zaad van de nieuwe leer in Den Briel waarop wk een zek€re Andries Cornelisz voortborduur~ de, een barbierszoon die alras p·redikant van de cat-harijnekerk we.rd. De geschiedenis beg.int te leven bij bestudering van het beroemde smookschrili der edelen dat in fotokopie aanwez:Îig is. Twee verbrokkelde overblijfselen .van beeldjes herinneren aan de beeldenstorm ,ilie ook Den Briel niet zonder gevolgen passeerde.
Hoofdstuk apart En dan d.e inname van Den Briel, een ).1oofdstuk apart op de tentoonstelling. Jammer .genoe.g, zegt de man die bijna zonder hulp op d·eze wijze restanten van de geuzengeschie,denis heeft verzameld, zijn er in Den Briel zelf nooit personen geweest die aan de hand van eigen e.rvaring een verslag over de inneming hebben gemaakt. Wat bekend is gebleven is het resultaat van vernuftLg werk van grote geschiedschrijvers· als Piete,r Bc>r _(Oors.pronck der Nederlandsche Beroerten),' Hooft, Wag:enaar, BUderdijk, Van Lennep en . de Engelsman John Lothrop Motley, Even schaars zijn ook de afbeeldingen die van de inneming getuLgen. Schilderijen uit die tijd zijn helemaal noo.tt, prenten van ernge betekienis alleen
door Hoogenb-erg en Jan Luyken gemaak:t. Bijna tweehonderd jaar later probeerde het · s4adsbestuur ooit al in die leemte te voorzien en trok honderdvijLUg gulden uit om de· Haagse kunstschilder Keller te bewegen tot he,t schil,deren van een voorstelling waa.rop de Watergeuzen Den Briel innemen. Tc>en de schilder gereed was, kwam het do.ek te.recht op de schoors,teen van êie vroedschap-skamer in heit stadhuis~ nu is het een· van de bijna honde-rdvljfti,g nummers die de tentoonstelling telt.
Brieven
Hoe belangrijk is het daarom dat brieven, geschreven door de graaf Maximiliaen de Bossu en de hertog van Alva (toen in Brussel) in de e•erste week van april wèl sterker zijn geweest dan de vergetelheid. De brieven die alle betrekking hebben op de val van Brielle, zijn geschreven in soldatenfrans, maar het door de archivaris gemaakte uittreksel -verwerkt in de catalogus, die in het museu,m te koop is - Jtelpt een handje. De Spanjaarden, zo leest men eruit, waren danig in de wiek geschoten door he•t verlies van Den Brie].
Pas,s,age ui,t ee.n brie! van De Bossu: Vrees te laat te zijn, want de piraten gaan plunderend -door Voorne. Gisteren:avc>nä een groot vuur ge.ûen. Dtt was of de kerk van Geervliet of van Heenvliet. De vijand is druk bezig Den Briel te versterken. Daarom heb ik nog meer man nodig en stukken geschut. Ook zit. ik te .springei!l om geld om mijn •
expooitie dUii.ktdan weer zo'n hfatoriscn kleinood op, waarin een verhaal op zichzel,f schuil gaat. Het is bij voorbeeld een door Rochus Mee,uS(Z geschre-v-en verkla-· rdng - op Allerhefügen van he.t jaar 1609 - waarin hij bevestigt e-en gedeelte van ~ijri pensioen te ne•bben ontvan~en vanwege zijn diensten, aan het vaderland bewezen, door heit sluisje open te hakken. Ook zo'n held van het eerste uur die zijn plekje in het T-rompmuseum verdient.
Dat de geuzen geen lieve jongens waren blijkt ook uit een brief die door WûUem van Treslong, kapitein in dienst van de Prins van Oranje is geschreven en via Bossu werd doorgespeeld na.ar Alva. Treslong, die aardige geus zoals de overlevering wel he-eft willen laten geloven, schrijft ontzettende dingen -naar .de "geachte he-ren en re,geerders van Brouwershaven".
Wij delen u mede morgenochtend vroeg met schepen naar u toe te komen", aldus ilen vrije vertaling, .,Wij zullen u geen kwaad doen noch de burgers. Wij willen slechts papen, monniken en alle schelmen die heulen met de papen, molesteren. Omdat de meesten van ons have en goed hebben moeten verlaten, zullen wij ook hen die onder dezelfde omstandigheden verkeren, geen enkel kwaad doen. Wanneer u niet wilt meewerken en u verzet, dan zullen wij onverwijld u gevangen nemen en de hele stad in brand steken".
Moorden mannen te betalen". De ka- Da.t de Geuzen tot lafhartige lender wijst, op het moment moorden tn staat waren, be<lat De Bossu deze regeas aan wijst de schaduwkant van de Alva zit te pennen, 4 april en inneming van Den Briel, de. hij zit dan in Vlaardingen, moord op de geestelijken die Alle moeite om he.t wate;r over vanuit Gorcum naar Den te s4eken en toch een poging Briel waren overgebracht. te wagen de geuzen te ve.rja-Hun portretten z,ijn te zien op gen· waren voor n1ets en in de een kostbaar relikwiedoek uit
1620, gravures die de gruwelijke executie in beeld brengen, devotieprentjes, Het pro~ cessiekruis van Ndcolaas Pieck 1s· er, .bieeJ.tenissen van de geschiedschrijvers die het mar:telarenverhaal vastlegden, de • verklaring van de twee getuigen (Alnna Vincents en Leendert Dircks) die de plaats aanwezen waar het gebeente van de martelaren begraven was. Stap voor stap wandelt de bezoekJer van de expositie langs de hoogtepunten van dt; Brielse historie, geen p()I)ulake tentoonstelling misschien maar een waardig docum,ent dat de herdenkingsfeesten van dit jaa!' historisch-wetenschappelijk aanvult. Geuzenpenningen, servies.goed uit die jaren, kleme briefjes, -dikke eeuwenoude g•eschtederusboeken, wapentu,ig, hellebaarden. De zee-r uttvoerige toelichting ,die de stadsarchivaris in de catalogus heeft laten opnemen is een onmisbare gids om elk onderdeeltje van de -exposiitie het juisit jasje aan te trekken. Dan ook wordt duidelijk hoe 1 april d.oor de eeuwen heen een gouden datum is gewees,t die het waard was om op feestelijke wij2'le terug te roepen. Nu, in 1972, zal het niet gaan zoals bij de eers,te eeuwviering, maar de procla matie die toen op 28 maart vanaf het Brielse stadhuis werd gedaan b-iedt één overeenkom!>t: de da.g van 1 april is geen dag van werk-en maar van vieren, van beieren van klokken en • blij zijn om de vrijheid. Aanstaanden Vrijdag den eersten april zaJ het een eeuw geleden zijn dat dese stad miraculeusycken is veroverd en in vrîjheijt gestelt onder de loffelijke regeringe van Ed. Grootmogende Heeren Staaten van Holland en West-Vriesland ende sulcxs geweest is de eerste stad ende he•t fondament van de dier gecoste vrijheijt dezer vereenichde nederJantsche provintiën ende de vrije exercitie van de christelijke gereformeerde religie ilDde dat de voorsz. Stadt tsedert den voorsz. tijt tot op huyden toe bij Godt Almachtig t:aer bij genadelyck is geconserveert, Soo hebben de Heeren Burgemees,ters ende Regeerders der voorsz.
Op 1 april verloor Alva zijn "bril", dat was toen een bittere pil.
Zou hij hem400 jaar later verliezen dan had hij uit wel 1000 brillen te kiezen!
Meer woonideeën op de Paasshow van Meubelexpositie "Hal
NATUURLIJ BIJ OPTICIENTIEMAN
Voorlichtlopend rollendmateriaal.
Dande nieuwe 1ft koliek.tie,zienbij
• Deken G. J: M. ten -Have: ;,Herdenking·zonder wrijving met de reformatie".
Deken Ten Have: ,,Heiligenverering kreeg ander accent"
KatholiekNederland herdenkt"zonder wrijving
met de reformatie"
,,Altijd als we over de martelaren spraken, werd er aan de negentien van Gorcum ge• dacht. Nooit aan de martela• ren van de inquisitie, de slachtoffers aan reformatorische kant. Je kunt zeggen dat we vroeger met oogkleppen voor hebben gelopen. Je zag alleen je eigen straatje. Nu geloof ik dat we de laatste jaren een wat duidelijker gezicht hebben gekregen en daar is ook de herdenking op gebaseerd die we voor 9 juli aan het voorbereiden zijn, Hei is de bedoeling geweest om het echt landelijk te vieren en het serieus voor te bereiden. We wilden voorkomen (\at er wrijving met de reformatie zou ontstaan. Daar zijn we tos nu toe mooi in geslaagd".
• De laatste ogenblikken van de .Gorcumse$e'esteliiken
• De geuzen voeren het bevel vdn- Lumey uit: negentien geestelijken worden in de turfschuur gehangen.·
De Brielse deken G, J, M. ten Have, zelf lid van het comité dat onder voorzitterschap van oud-minister mej. Kompé de herdenkingen voorbereidt. maakt er geen raadsel van dat de oecumenische gedachte invloed zal hebben op da plechtigheden die drie maan• den na de roemruchte eerste april katholiek Nederland in beweging zal brengen. Al een paar jaar geleden heeft de de, ken voor de pastorie in de Voorstraat een schilderij la• ten vervaardigen waarmee -dàt bewijs wordt geleverd. De negentien martelaren in op• tocht naar de plaats van de executie en • darnaast: als symbool van de andere kant van de medaille, Angelus Me• rula. slachtoffer van de lnqul• sitle, broederlijk naast de Kartuizer-monnik Joost van Gouda die ook in Den Briel stierf. Centraal op het in felle kleuren uitgevoerde doek: het
Lam Gods; op de achtergrond een symbolische rij watermolens,, tot stilstand gekomen in het t~ken van het kruis.
Ideaal
"Als we straks de martelaren gaan herdenken". zegt de deken, ,.dan doen we dat met een belangrijk motief. Het is. naar mijn gevoel, zinvol als we in deze tijd nog eens benadrukken dat er toen mensen zijn geweest die omwille van hun geloof bereid waren te sterven. Het is een ideaal geweest om de herdenking anders te doen. Er .zijn mensen in onze eigen kring die een beetje met de heiligen• verering zitten en inderdaad moeten we vaststellen dat hPt andere accenten ·heeft gekre• ,gen. Dat blijkt uit alles. uit de prediking onder meer, Als je daar zelf al mee zit, dan ga je zeggen: hoe moeten we-nu
De martelarennacht van 9 juli
Negen juli 1572: hef is elf. uur 's avonds als Lumey's gevan• genen, negentien uit Gorcum aangevoerde geestelijken, uit hun cel worden gesleurd. La• waaiig trekt de sinistere oP· tocht door de stra.ten van Den Briel, in de richting van de ruïne van het Regullerenklooster, even buitr.n de zuidelijke stadsmuren. Verbaasd wrijft het volk, door het ru• moer uit de slaap gerukt, zich in de ogen. Jean d'Omal heeft van de geuzenchef, even plotsellng als vastberaden, het bevel gekregen de geestelijken op te knopen. ·Lumey, de on· berekenbare, is als een woes• te vulkaan uitgebarsten en kent geen pardon meer. In ·een turfschuur, bij -het lugube· re licht van stallantaarns, maken de geuzen de touwen klaar die om de balken wor• den geworpen. Vier uur later heeft katholiek Nederland negentien martelaren
daad gunstig hebben geadvi• seerd 1en dat in een brief aan Marin1,1s Brant, de bevelhebber van de Gorcumse vesting, hebben geschreven.
Graaf Lumey, Willem van de· Marck -onkundig nog van die boodschap en toch al niet ;,;o overtuigd van de waarde van 's prinsen bevelen - ga• loppee-rt 's ochtends naar de haven van Den Briel als daar het mosselschip me-t de gevangenen is binnengelopen. Hij schatert van rauw plezier als hij de in ondergoed gehulde geestelijke ontwaart. Op hoon en spot worden .ze getracteerd als ze in optocht naar de' stad worden gevoerd. Het volk komt los en springt opgetogen rond de galg, als een klucht bijna. De Gorcumse "papen" zijn het middelpunt van ruw volksvermaak, maar ze buigen; nauwelijks onder het wrede gejoel. Hun hoop is gevestigd op de uitspraak van de prins. Dat is hun lichtpunt als ze aan het einde van de tocht ,i-n de stadsgevangenis worden geworpen, in de dievenput. Het ls een afs.ohuwelijke verblijfplaats waar de gevangenen, zwetend en in een ondraaglijke stank, afwachten wat verder gaat gebeuren.
een haantje de voorste wiJde zijn van al die leden van de familie die de naam Van de Marck droegen. Hij heeft een geweldige h&at tegen de paap en een niet al te grote achting voor de prins. Lumey wordt vaak getypee'rd als een vreemde tegenstrijdige, eigenzinnige figuur, die alleen zijn eigen persoon hoogacht maar neerziet op de mindere geuzen en spuwt op het Brielse plebs.
Dan komt het moment dat de Gorcumse geemelijken voor Lumey moeten verschijnen. Een dag later, tijdens de mid· dagzitting op de negende juli, volgt het eigenlijke ·verhoor van de vier geestelijken die het meeste overwi<:ht hebben Als ze buigen, hun geloof in de steek laten, is hun leven gered, maar in het dispuut dat ze moeten voeren, en waar ook een lekenpredikant bij tegenwoordig is, volharden ze hardnekkig. Claes· Pieck, een der moedigsten, spreekt vast en zonder twijfel: hij sterft liever dan zijn geloof prijs te geven. Lumey geeft aan het einde van de zitting te kennen dat hij zich nog eens wil be• zinnen. Pieck geniet het voorrecht dat hij naar het huis van de provoost mag voor een glas wijn en •een paar uur rust. Ook de gevangenen in de cel krijgen eten en drinken.
zo'n herd~nking gaan vierP.n?
Nee, niet -~ieren:. maar doen. We hebben gezegd: meni-en herdenken, doodgewone men~ sen eigenlijk die voor hun geloof stierven, Het waren geen vertegenwoordigers van de bovenste bevolkingslaaS!. maar eenvoudigen die toevallig op een hoop werden j!egooid in Gorcum en meegenomèn wèrden. Het idee dat achter de herdenking zit is daarom· ook: hoe kunnen we mensen van deze tijd benaderen op een manier dat ze h~seffen dat de martelaren pre• cies zulke mensen waren als wij. Er zijn er die de kerk laten varen, er zijn er die het geloof in een hoek gooien. Dit nu is een appèl, een herinnering aan het geloofsideaal dat toen leefde. Niet bedoeld als een scheiding tussen rooms· katholiek en reformatie. Ook mét die d.\.tizenden anderen
• Herinnering aan de bedevaarten zoals die vroeger werden gehouden. Op de voorgrond de vijver waaruit water werd geput waarvan velen aannamen dot het geneeskrachtige werking bezat.
die voor het geloof stierven. aan beide kanten", Verzoening
De tijd van onverkwikkelijke twisten tussen protestant P.n katholiek die over de hoofden van de martelaren werden uitgevochten, is voorbij, Werd niet in 1966 een officiële verzoeningsdienst gehouden. waarin beide kampèn eens en voorgoed de strijdbijl begroeven en elkaar op dit punt· de hand reikten? De deken ziet dat momèn,t nog immer als een hoogtepunt In de elf jaar die hem arbei-d in Den Briel hebben geschonken. • De geschiedenis van tle mart'elaren houdt hem al vele jaren bezig. Aanvankelijk was er dat kleine c:omité, meer dan "vijf jaar get,eden, dat zkh al11 taak had gesteld de in de l,oop van de eeuwen vervaardigde gezichten van de martelaren ·vast te leggen: Wat waren de oudste gezichten? Wat waren de meest authentieke portretten? De specialisten die in het comité zitting hadden, maakten hun werk niet af In Den Briel stelde men, toen de res• -tauratie van de parochiekerk aan de orde kwam, echter wel vast, dat de daarin aangebrachte afbeeldingen van de martelaren werk van 'n prutser waren en ze keerden niet meer in het interieur· van· de kerk terug. Deken Ten Have hield er ook kontakten aan over met Theo van Vugt, een man of leeftijd al, die rector
In Oegstgeest was en zich bui:. tenge·woon voor de martelaren-geschiedenis interesseerde, Zes jaar geleden begon hij zijn speurtocht, voornamelijk in de Leidse universiteitsbl• bliotheek, die zou leiden naar een nieuw boek dat zo mogelijk nog volgende maand in omloop ·zàl worden gebracht. .,De gehangenen in de Turf• schuur'! heet het l:>oek. Het werpt een toch weer _ander
Nieuw h()eli werpt .eigentijds licht op geschiedenis
licht op de zaak en daar is de deken blij mee. Hij zegt: .,Er is destijds een , boekje over de martelaren geschreven, dat nooit meP.r werd herdrukt. Er werd haaldelijk naar gevraa,gd, maar het was niet meer te krijgen. Het was een ~PID\\Jans voor de verschijning van een nieuw boek dat de zaak eigentijds zou bekijken. Ik onderneem geen aanval op dat vorige bóekje, maar er zit een Lenaerd Veghel en Claes Pieck, de belangrijksten van de groep, Claes Poppel, Nicaslus van Heeze, JerQen van Weert, plrck van Emden, Jan van 91>sterwijck, Willehad de Deen, Govaert van Mervel, Antoon van Weert, Antoon van Hoornaar; Franciscus Roy, Petrus van Assche, Cor_nelis van Wijck, Govaert van Duynen, Jan • van Keulen, Adriaan van Hilvarenbeek, Jaak Lacops en A11driesWou• ters - zij sterven In de turfschuur, negentien martelaren .. De gehangenen in de turfschuur hebben eeuwenlang tot de verbeelding gespro~en. De paus kondigt o,p 29 juni 1967 de helllgv.erkl aring af, in 1880 wordt een houten bedevaartkerk opgetrokken en sedertdien trekken iedere duizenden bedevaartgangers nac1r Den Briel.
teneur In die we nu ·anders zou.den weergeve!ll", Herdenking Het herdenkingscomité richt al ,enige maainden alle aandacht op de negende juli die in Den Briel zal worden !herdacht met een plechtige mis, waarin de kardinaal voor het eerst in Brielle zal pontificer-ein, Op 2 juli leidt de bisschop van Rotterdam een soortgelijke plechtigheid in Gorcum. De herdenkingsdienst, die om elf uur begint, wordt rechtstreeks door de KRO-televisie uit-gezonden. Ook in het herdenkingscomité heeft de oecumene een kans gekregen: naast vertegen" woordigers van katholiek Nederland zijn twee protestantse adviseuri;; bij de plechtigheden betrokken. Het zij:n professor dr. C. Augustijn, gereformeerd hoogleraar aan de Vrije Un-iversiteit, en prof. dr. 0. J. de Jong, hervormd hoog. leraar aan de Amsterdamse gemee-ntelijke universiteit. Andere namen: mej. dr. M. Klompé, G, Brans, dr. C. Braun, vicaris-generaal in Rotterdam, mevrouw C. ·H. Dierick-Pas, zuster Clementine Gooyen, deken G. J. M. ten Have, pater G. de Jong uit Gorcum, drs W. Kusters, socioloog en directeur van het Katholiek Sociaal Kerkelijk Instituut in Den Haa.g. e!ll T. Rammelt. Bedevaarten.Brielle dit Jaar een herleefde bedevaartplaats? .,Nee", ze,gt de deken beslist. "Bedevaarten zijn· niet meer van deze tijd. Natuurlijk, er ûjn er nog wel maar onze bedevaart moet die eucharü;tieviering op 9 juli zijn. Dat is al jaren zo: l~at een goed. verzorgde eui;:haristievlerlng de bedevaart uitmaken" De herinnering aan de lange rijen gelovigen dJe de plaats van de turfschuur en de vijver waaruit, naar sommigen g-e• loofden, geneeskrachtig
e Vijftien van de negentien Gorcumse martelaren komen voor op een zeer kostbaar relikwiedoek dat ten behoeve van de expositie in het Trompmuseum door een klooster in Leuven tiide/iik is afgestaan. Het doek dateert uit 1620. •
Jarenlange bestudering v•an oude geschriften door Theo van Vug.t, rector in Oegst. geest, heeft nu gele;id tot de verschijning van· een nieuw boek waarmee de "Historie van de Marte-la-ars van Go-rcum'' is herschreven. Een zinnige z,aak, zo meent de schrijver, om de in 1572 leidende figuren te verduidelijken, Zijn bron is allereerst het versla,g van Willem van Es-dt (of: Gu. lielmus Estius), een pure Gorcumer die naar gege-vens van zijn broer Rutger die Historiae Martyrum Gorcomiensium opstelde, een ·verslag van dag tot dag, van uur tot uur bijna, Wat minder uitvoerig is· het martelaars.boeik van Petrus Opmeer waaruit de schrijver zijn reconstructie heeft geput. De derde bron ten slotte is Pontus de Huyter, aanvankelijk een mede-gevangene van de martelaren, die -:- met behulp van een verkla.• ring van goed gedrag van de Goi·cumse vroedschap -zijn vrijheid herkrijgt en de geschiedenis later in beeldende, spranlrnlende taal te boek heeft gesteld.
lets van vroe.ger herleeft deze zomer wel, als de deken kans krijgt een kleine expositie in de Bedevaartkerlt in te J:"ichten. Daarnaast levert de kerk e,en bijdrage aan de tento.onstelling
ontst~kt in woede als_hij de a-anhaf leest van de brief_: .,Heer"· staat er slechts en dát voor hesm, graaf Lumey ! Tumult onts-taat In het stadhuis: Lumey wenst van de prins geen orders. aan te nemen, hij en niemand anders Is de baias in Den Briel, Bloys van Treslong probeert de dre,igende dood van de geestelijken te bezweren, anderen roepen om verdere gevangenhouding. Lumey, uiterlijk rustig nog, be~ seft dat het niet meer alleen een strijd is die over de Gorcumers moet worden uitgevochten, maar dat het zijn prestige is dat in het ged-ing is. Hij drinkt een stevig glas wijn, ontdekt dan dat het maar een afschrift is da.t hij v:ia Brant van de pr-ins heeft gekregen; en brult -in een opwelling die zo krachtig is dat een weg terug bij niemand meer opkomt: ,,Opkno. pen". ,,or ik het idee heb dat de herdenking zal aanspreken?" De deken heeft de gedachte die erachter zit uit de doeken gedaan: ,.Ik kan het niet bekijken, maar ik hoop het",
HENGELSPORT
Enorme sortering tropische vissen en planten tegen normale prijzen.
SPORTHUIS
watersport e·n recreatie
OP VOORNE - PUTTENEN ROZENBURG ,,DeWatergeus"
MAARLAND 22 BRIELLE TEL. 01886 - 2524
Sportvissers
Wij zijn uitsluitend gespecialiseerd in de HENGELSPORT, zodat de keus bij ons enorm groot is, zowel voor zoet-als zoutwater.
Wij doen hieronder een greep uit onze kollektie, o.a.: Viskoffers v.a. f 9,75; Zeehengels v.a. f 32,50; Werpmolens v.a. f 7,-; Prachtige sortering skai hengelfoedralen v.a. f 5,-; Holglas insteekbengels v.a. f 31,(meer dan 50 modellen); Lieslaarzen f 34,50; Waadbroeken v.a. f 59,50; Regenkleding; Kuitlaarzen; Bama sokken f 7,50; Speciale lange zeehengel 4,85 m f 198,50; Bamboe witvishengels; Groot assortiment spinners; Lepels; Pluggen; Snoekbaarshengels; Holglas telescoop; Levendaashengels; Spinhengels; Tuigendozen; Molentasjes, vistassen.
Ook in de vliegvisserij kunnen wij U adviseren, maar dan graag volgens afspraak. Dagelijks vers zeeaas.
Uniek gelegen op een 16 meter hoge heuvel aan de monding van de Nieuwe Waterweg, en biedt u een prachtig uitzicht over zee en maasvlakte.
Dagelijks geopend van 10.00 tot 19.00 uur.
WILT U EEN WEEK
GEZELLIG ZEILEN OP HET HARINGVLIET?
Vraagt dan een folder aan bij ZE·ILSCHOOL
RIJKSSTRAATWEG 96 HELLEVOETSLUIS TEL.01883 • 4039 Qlaféi!trsttturnut,:t~nlftr" voor receptie's zaken- en familie-diners diners à la carte tel.: 01884-1214 rockanje o4. 9.0~eveld (ehevalier du 'é:aótevin)
Met ingang van 10 april hebben wij alle motoren in voorraad. Reparaties aan de Penta zijn binnen 48 uur klaar en wij kunnen U van tevoren de prijs opgeven Per 10 april is onze winkel ook weer geopend.
\ U behoeft dat probleem niet te hebben.
Kom eens informeren naar de voor u meest geschikte buitenboordmotor bij'
ZEEVISSEN
• De Nymf, een iuffrouw die honderd iaar geleden door haar fChaarse gç,rqerobe een storm van protest door de nalie ioeg:
Koninginziet handtekening
• terug 1n
regentenkamer
• Boven de schoorsteen in de regentenkamer van het asyl: de handtekening van Juliana onder die van haar ouders.
• Herinnering aan de acties die gereformeerd Nederland een eeuw geleden op touw zette om f Den Briel .een éigen cadea_u te geven: het Geuzengesticht in de Voorstraat, eigendom van mevrouw H. Campbefl-Zwaak. De stoere geus heeft in de loop van de jaren heel wat nfeuwsgiedge cameralenzen en toeristen in de ogen gezien.
Boven de schoorsteen in de regentenkamer van het ~syl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden, achter glas en in een zwarte lijst, zal Koningin Juliana op 1 april raar handtekening terugv-incjen die zij vijftig jaar geleden -bij de 350-jarige perdenking van de inname van Den Briel - onder de namen van haar vader en pioeder zet:te.
Dat herim1erin·gsdocument aan he-t be,zoek van de koninklijke familie en de portre•ttengalerij van de regenten die in de loop der jaren aan het roer van de $tichti,ng stonden, he-bben tegelijk met de rest van het in<tel"ieur van huiismeester A. l)ijkgraaf een extra goede beurt gekregen. Als de koningin v•olgende week voor een kopje koffie in het Asyl ko-mt, is dat namelijk nierts minder dan een verjaardagsvisite bij ee,n hondel"djal"ige. • Eerste steen
Precies een eeuw is het op die eerste apr.il gelede•n dat Koni,ng Willem III me.t een hamer, di-e nog .steeds in het Tr-ompmuseum wordt bewaar-tl; de eerste stee_n metselde v-oor een tehuis waar gans Nederland driftig voor had gespaard. Gans Nederland? N~,. dat was niet de -volle waarh'eid, want de b-ouw van het asyl in Den Brie"l verliep niet zonder dei_ning, morren en grommen. Eind 1870, zo ongeveer, was er in de stad èen comité g!'V,ormd·dart zich cver de vier,ing van het driehonderdjarige geuzenfeest had gebogen en met steun van ~en groot aa•ntal ac'tiecomité's 4n andere Nederlandse plaatsen .hard zat te werken aan de .:realisering van een nat-ionaai cadeau voor Den Briel. Aan de vorm waarin dat geschenk van het V'Olkzou moeten word~ gegoten, was een heel dispuut voorafgegaan, maar men kwam tooh - met flinke aan.drang uit de • geledêre):l. van het comité in Utrecht - tot de slotsom dat het een tehu.'is
voor gepensioneerde mariniers moest worden. Het plan was om een statig hoofdgebouw rte zetten op de plek waar vr-oeger de P.ieterskerk had gestaan en daar twee zijvleuge"ls aan vast te breien.· Maar· ach: toen eenmaal bekend we.rd dat er ook een monument zou worden opgericht dat de uiterst schameltjes uitged.oste Br-ielse Ny,mf vrijmoecl:ig zou uitbeel• den, waren d·e·poppen aan het da•nsen.
Gererformeerd Ned•erland ke'etde de asyl-bouwers vastb_esloten de rug toe en •bègon ijlings in te zamelen voor een ander menslievend project: de in.richfing van een weeshuis dat, voorz.ien va'Il een warm aangeklede geus, nog steeds in de Voorstraat te bewonderen is. De kathoi.ieken waren de .spaarpot al aan het vullen voor de 'ba.uw van een bedevaartskerk-," zodat het a1lès bij. elkaar een hele toer bleek te ·zijn om de bouw van het asyl t,e financieren. Kleine porties
De verantwoord:ing van penningmeester Kraijenhoff van. de Leur, wa.arin ·aè·sohenki~gen werden opgetekend, is er nog steeds én daaruit blijkt dat het totaalbedrag van .,zeventigduizend zevenhonderd en vier gulden dr1eërivijftig en -eene halve centen" met soms hele -kleine porties binnenkwam, u,it alle delen van het land. Alras zou de waarheid voor de dag· komen: zelfs m-et de duizend gulden die de. koning. uit z'n portefeuille trok, zou de bouw van het Asyl een uiterst hachelijke, zelfs onmogelijke onderneming- word-en. Als reddende engel verscheen Alexander Verh-qell die een ka-pitaal van v,ijftigdulzend gulden op ta-fel legde~ een daad die honder-d jaar later zou worden beloond met een hardstenen gedenkplaat aan de muur va•n het complex. Zonder die kap.ita:alkracht1ge schenker rou het Asylplein er vandaag heel wat anders heb• •ben uitgezien. Op de dag dat het Asyl voor
Oude en Gebrekk,ige Zeelieden zove-r was afgebouwd dat d·.e eerste bewoners er hun 1-ntrek konden ·nemen, ging dat nog met zoals in onze moderne bejaardenflats en verzorgingstehuizen. Zeker met, want de bewoners hadden zich te houden aan strenge huiswetten die, vergeeld weliswaar e111 door de mode-rne üjd in onbruik geraakt, nog steed's als cu11iositeit aan de muur hangen. Wat mocht er allemaal niet? Artikel 4 van het· ,;Re-glement~
uitslu'itend vastgesteld voor d'.e béwoners van ,het, Asyl voor oude en gebre'kkige zeelieden: ,,ZlJ mogen, zonder toestemming. der Commissie van daagelijksch .beheer, geene anderlf personen, dan die rtot•hun gezfo. bèhooren. huisvesten". Voorts ·moesten dé bewoners zich '.iedere zaterdag voor de mid-dagklok van twaalf naar de o.pzfohter spoeden om aldaar tien cents te storten teneinde te -voldoen aan e-en artikel uit de statuten. volgens welke hu-u-rpen-
ningen moesten, worden gestort: Om he.t gem,àkkel'.ljk \e maken kond.en -.de."·tienc-enten ook wqrden ihg~M:uden wanneer a·e hoo:fdbewoner "eene we,kelijksche uitkering'' genoot. Een h~l ~r.iest artik,el in het reglement WB,S_p.at _binnen drie maanden nà he~ ovèrlij~ den van de- 'mii"n·'_het"ov_ergebleven gezrn heJ veld m-oest ru"imen. Overtredingen konden. de bewoners zich. '1ielem:aá1 ni"l:!tver,oorlovèn, want de commissie van dage1ijks beheer kon zwa-
re straffen uitdele·n: inhouding van de wekeHjkse uitkering voor• drte, maande:n;'··of .zelfs ve.rwijderJng uit het gesticht, z.oa-Is·,heta_sylin het x!!glement wordt _aanged,uiltl;
Regenten
Het c-ollege van .regenten, bestaande t.fü BHellenaren· en de zogeheten .;buiten,.regenten" (voo'r wie jn_ de achterkamer ;;iltijd nog eeIJ- logeerbed in stand wor-dt gehouden). had het er _druk mee. De notulen,
<die rn 1889 beginnen. en toen werden gëschrev-en"door mr: H. P. H. de 'Kanter,. vertellen 'Clat uitv-0erîg, Er: ;Werden allerlei zaken besproken: een kelder d:ie niet goed was, controle van de papieren van nieuwe so.lliç•ij)anten,. maar ook .in geval van herrie kwamen de heren regenten eraan te pa$. Ze kwamen bovendien eens per jaar de huisjes grondig inspecteren en ving-en bij die gelegenheid weleens het -een en ander op. • Ee,n bewoner werd we·gens het houden van kippen i-n de kel,d,er op d"e vingers getikt, en wee ook de bewoners die een weeslie zonder voorkennis van de regenten on-derdak hadden gegeven. Een enkele keer kwamen de bewone,rs in het geweer, zoals met he,t ver:,;oeksch11iftom in de. slaapkame-r te mogen stoken. De gepensioneerde asylbeworiers bibberden van de kou op de r~d van hun bed, en de brandm.eester uit die dagen had er helemaal geen be• :,;waar teg-cn .d~t ~r ee,n ka~. cheUje illOU .bl'anden, maa.r de regente.n hielden voet !:rij stuk en hielden zich aan de· letter van de huis\v-ètten. -In 1899 notuleert ,stadsarchiV6;ris Johan -Been in smeuïge taal een ·geval van ;,insuborfünatie". Wat was er toen weer gebeurd? Een bewoner was in woest • gekrakeel utgebarsten, was bij de regenten ont. boden v,oor. een, dl\lchtige schrobbering: en·- vervolgens met het dreigement dat hij bij herhaling zlijri huisje .zou moe-ten verlaten, he-engezO'nden.. In een ander geval bèsloteri de heren, na een i;nekling van dronkensciliai> bij een· der bewoners, .,een waamaam oog· op de;i;e gast" te ih,roudenen 0p een slec,ht~ momént '.moest er zelfs een· commis~ie. worden benoemd om een ,;zehuwlljder" die het met -de opzichter aan de stoic .had gekrègen,. etî dat met woeste gebaren en krasse taal toelichi_te, _tot. ;m; dere gedachten te brengen.
gµlden af t-e-zonq.eren ~r het plaatselfj'k politiekorps? Men wilde er mee bereiken d'ät het toezicht op het Asy1plein, wat :intensiever zou worden omdat men last had van bah:ladige jeugd.
Veranderingen Honderd jaar·na de eerste s·teen is er van d:ie antieke- toestanden niets meer over. Bewoners zijn ·er nog steeds, maar ze komen lang nie,t allemaal meer va-n zee. Na
Asyl
honderd
e De ~-,oten van. lie_tasyl waren vroeger niet IT)als, de straffen evenmin.
Lord f44,95 Exklusievesnit voor de resoluuten zelfbewust optredendeman.
Peggy f 44,95 Vervaardigd uit duurzame kalfssuède.Favorietekleur: antiek rose. NOBELSTRAAT 26
De BP research-teams zijn in hun laboratoria dag en nachtin touw.
BP beperkt zich· niet tot het verkopen van benzine en andere aardolieprodukten. BP exploreert, wint, raffineert en vindt nieuwe toepassingsmogelijkheden. Immers, uw auto moet blijven rijden, uw verwarming blijven branden. Schepen en vliegtuigen moeten hun reizen kunnen vervolgen. Daarom zoeken SPtechnici naar steeds effektievere manieren van winning en bewerking. Naar steeds betere eindproprodukten. Voor u. Toch eens bij nadenken ,als u BP tanktr
Meer dan een eeuw is het gele.1len dat de Brielse onderwijzer W. Plokker de pen greep en de levensgeschiedenis op papier zette van Jacob Simonsz. de Rijk, een welgestel_de Amsterdamse korenkoopman die na de beeldenstorm uit zijn stad werd verbannen en vervolgens op eigen kosten een schip uitrustte om zich aan te sluiten bij Lumey en zijn kornuiten, De figuur van J1u,ob de RUk, pr(!til!Ot bij cle inneming van J)en -B,:iel en later op het nippertje door muitende s·oldaten bevrijd van de dreigende Spaanse valbijl, sprak !Ie onderwijzer sterk aan. Een eenvoudli:e onderwijzer was het; weinig tijd, kinderen thuis en vol Idealen om - toen al - onderwiJiverw nieuwingen door te voeren.
Tafereelen uit aen Nederlandsche~ Bevrijdingr, Oorlog noemde Plokker zijn met vier gekleurde platen genlustree11de boekwerk. 011 tweede druk van dat antieke boekje, uit 1872, rust in het Brielse stadsarchief in het vervolg naast een splinternieuwe levensbesahrijvlng van Jacob de Rijk, een met-goud-opdruk verschenen roman van de hand van Jaap ter Haar.
• Tite/i)agina van De Ri/ks levensverhaal in de voriQe eeµw be$chrevén door de Brie/se onderwiizer Plokker Het leven van de 'Wptergeus is ook voor Jaap ter Haar voldoende tot leven g1=Jkorfienvoor een kruidige, spannende romo-ndie rond de· eerst+ april in Den Briel met rode oortjes zal worden verslonden De schrUver, bekend v~n zijn
• Jaap ter Haar, auteur van en vooral bekend door- zijn jevgdliteratuur. Het boek over De Rijk is niet zijn· idee geweest, maar van Mr.illorcawonende landse arts. een op Neder-
l>ijna onµitputtelijke serie jeugi:lboeken, zijn hoorspelen en zijn Geschiedenis der Lage Landen - helder ve_rtelde vali~l'l!md~e geschiedenis in vier delen - heeft zijn nieuwste
product in Pen- ;Briel ;van stapel l'atenJopeo,.·G'etUige daarvan was burgemeester J. Huurman die aC!llter de aanbiedln1;1v-a~ het ·!:!erste exem• {)laar een l>rok symboliek schuil zag gaan. 11Historie beoefenen _en_erover· schrijven is een vak dat <loor een zeer klein percentage specialisten beoefend kan worden. AI&bestuurde,rs doen we. et- goed aan om dat te animeren: Elke -pdg-i,n~om het volk voor het cultuur-rustoriscih.e te interes$erent woeteii •we Qeriutten. Wie de historie. kèrit, bekomt een wijs· har{'', zo 2.ei de bur.1a:emeei.ter.
Dat boek van Jaal) ter Haar over de Watergeus Jacoti Si• monaz. de Rijk neett ook zijn eigen historie. liet idee name,, lijk om het leven van de geus meen "vie romancée'' vast te [eggen, Is afkomstig van een 2evenhgjarlge arts dr H. A. L. ten Holder, die op :Mallorca verblijft en daar al jaren de figuur van De Rijk heeft bestuàe~rd, 'l:le kleurrijke Wa• terge1u1 kwam voor hem tot leven in (ie "Historiën" :van Hooft, •!asclneerde hem zo sterk dat bij noa :slechts één wens koesterde I de,-verschij• ning van een_ bç,ek <YVerDe Rijk voordat. e~n ongeneeslij•
ke ziekte, waar de arts aan lijdt, hem zou vellen. Zes, zeven jaar leefde hij met die droomwens, zag pogi.J:tgen om het via een prijsvraag van '.het Nederlands Historisch Genootschap te realiseren in rook vervliegen, maar ontmoette vorig jaar_ a,prll dan tooh de sclhrijver die een luchtkasteel ·waarheid zou maken, Jaap ter Haar. De schrijver, nadat ziJn uiterst boeiende, historische roman van ·de persen is geroici:
"Verieden jaa1· aprii was het toen ik het verzoe1' kreeg, Danga Je denken. aan die Wa• tergeuzen, aan de a,chtr,'l'{l'l'On• den van die tijd en ai denken• de wer,d ik enthousiaster. Ik wou het graag doen; Dokter Ten Hotder nodige me uit op Matiorca en daar, op de berg waar hij woont en waar je uitkijkt over een blauwe baai, zijn we tot overeenistemming gekomen. Omdat het boek voor 1 aprii moest verschijnen heb ik studenten gehuurd, om research te plegen. Het ach'l'ij'ûen van de roman is voor mij een geweldig fascinerend avont~ur i,e-weest, rntssohi1m wei het meest doordat je be• 110nte zhm dat er toen oo~ een tijd wa, waarin, atles overhoop werd geha<1id".
ToostenmetLumeyen Coppelstock
T,è~ït~n iri deze ·spéc'fä(e ,l- r:,pril-biilage: '
• HANS KES
• ARIE KRAAK
• KEESVELTMAN 1
Foto'$:
• HANS DE BAKKER
• WIM SCHULZ
Vormgeving:
COMPAGNIE ROTTERDAM
Een oerO'U,djenever- en vieuxrecept, da,t s;tllletjes dn het vergeeiboek was geraakt, is ter ge-Iejenhetd van de vierhonder-ds,te geuzendag o,p de markt terugg.ekeexd. De man achter -het iàee is slijter -Ed. Philipse die zich door de vaderlà:nd-se geschiedenis heeft laten lnijplrer(ln en een deel van zijn Msoriiment in de toek.omst onder de namen Cop. pelstock en Lumey zal gaan verl{open. Om dat voor ellçaar te krijgen heeft hij een hal! jaar-tje tus~e:n winkel en etl• kefümontwerper heen e-n weer gerei:len en een oude tel)cening u~t het Bri~lse eta.ds-arcihiet model laten staan voor de nieuwe plakkaten op de tle·s·sen.
Jonge-, oude. en bessenje:ne-ver he<ten voortaan Coppellîtock
en de :flessen waarin de drankjes op.geslagen liggen beel•den qe veerman µit die de riQ.g va.n Bloys van Tres-long
op de geuzenaanv.oerder in debat is geVJ'ikkeldmet Treslo.n,ii, VOQr de muren van de stad.
toont à.an,een poortwachter, Lumey heeft zijn naam ,gegeven aan de vieu,t, die vergeze'ld gaat van een etiket waar-
"We nel:lben ons ec'ht dtror 1 a•pril laten in,spir-eren'J'I zegt de vindingrijke slijter: _,,H_et leek ons Jeuk om nu oólk ·èen eigen typisch BrieJs merk te l)renigen. N-etzo typisc,h als de Erielse zanditaal'tje.s", Op ,d,e Joede afloop heef~ hij inbus,sen een serie van vele duizenden etike<tten laten dl'ukken met d•a.aro,pde jaartalaen 1572-1972.Het merk is 1.\1gedoopt met hulp van de mannen die in het J:·april-spel een hoofdrol vervullen. Vooral Coppelstook (Coctk Smith) en I.iwmey (Cor Dedert) moesten vooraa111s,taan om het eerste slokje van ·hun eigen cUfallKie proeven.
EERSTE SERIE GRAVETSEN OVER DEN BRIEL
Oude grcwures -die worden gere, produceerd op kope,-en of zinken ptaten, en, gemonteerd op hout, een nieuw soort wandver6iering vormen, m1;1~ende jongste pr!meur u!t van De Reproductie Compagnie in Rotterdam, sierlijke grafische produk,ten die onder ,de nraam ,,gravets" in de ha»àel 'WQT· den gebracht. Start ua11. het nieuwe produkt is een serie van twintig afbeeldingen uit de historie van Den Briel, waarvan burgemee~ter J, Huurman enkeir weken tefug al het eerste exem,pianr in ontvangst mocht nemen. De gravets is ook te zien op de expositie in het Tromp-museum waar een groot aantai ciocumeriten is sa,menueb1'acht die een indruk geven van de situatie anno 1!l'?2. Met het van stapel lopen van de gravet&betreedt de l\eproductie Compagnie, de grootste van tien zusjes die bij de houdstermaatschappij Nederlandse Reproductie Combinatie Neroc zijn ondergebracht, een nieuwe markt, Het be• drijf hield zich al lange tijd bezig met het reproduceren van oude gravures - foto•vergrotingen bij voorbeeldmaar kwam door een toeval eigenlijk op het idee oude gra~ vures in een modern jasje de markt op te sturen. De gravets is eigenlijk niet meer dan een cliclté, een geëtste plaat die in drukkerijen onmisbaar
Is om afbeeldingen te kunnen reproduceren. Enige verschil met een olie-hé is dat tekst en afbeelding niet in spiegelschrift s-taan en de Ujnen verdiept zijn aangebracht. De gravets wordt in twee $0011en geleverd, een goedkopere soort in koper en een wat 1hnmlere \lÎtgl\ve in zink, welke wel of niet op hout worden gemonteerd.
Mode
Oude gravures zijn mode. Antiekwinkels doen goede ;i;aken met liefhebbers van de hlsto·rie die met oud·e pre,nte;n hun interieur willen opfleuren. De :Reproductie Compagni,e beût een· gjg1mtisch archi-e:( wa;t'.I' v,ele honderden gravures zijn samengebracht, het resultaat van ·jarenlange verwerking .met musea· en archiev,eai i-n binne-n- en buitenland. Van Den Briel zijn afbeeldingen beschikbaar van de eigenlijke inneming, een spotprent van Alva, stadsgezich.ten, teken}ngen àie schermutselingen van de 'Watergeuzen voor d,e poort in beeld brengQl!l en andere graviue-s die een indruk geven van de stad van vder eeurw-e,n ieieden.
Ge>ml):lerrcie-eldirecteur C, J; :e. van Tol van De Reproductie Compagnie neeft met opzei Den Sri-ei uitgek-0zen voor de doop va.n de gravets, een arti-
kei waarvoor nu al belangstelling in het buitenland bestaat. ,,We beschikten", z,egt hij,,, ,,over een archief vol van gravures en_ vori-g jaar kwamen we opeens -0p het idee om h€t and•ers -te gaan d,o.en, e·en woon zelf in Oostvoo:rne en die hele 1 april-gedachte vond ik a~ntrekkelijk genoeg om erop aan te sturen dat in Den Briel de eigenlijke start zou p)aatsvindèn. Een beetje- chauvinistisch misschien, maar we vonden het een aardig idee." De gravets is zeker g-een be-
drijfs-vreemd product( Het loopt het g,rOÓtste":deelvan de produçtier<>ute m,ee di,è normaal bij Repro wordt gevolg-d. Bov-endien kan ~r -een stuk van de -in het re:rl,,roduk-tïeil>edrijf aanwezige ëv-e-rcapaciteit mee worden opgevuld. Achter d-e -naam van de 11Grafische Kunstinrièhting ,Pe Reproduct.i.-e Compagnie"·· staat intussen ·bijna zèventig jaar ervaring: In 1904 door de heer K. Stas sr. in hartje Rotterdam geve~tigd als chei-r;:igra-
fisch bedrijf, sloeg De Repro, -zoaJs het bedrijf in de vakwereld kortweg wordt aangeduid, de vleugels uit en rïchtte z.ich op een inter-na-tionale markt, Eur,opa, Amerika en Afrika. Meer dan tweehonde.rdduizend cliché's, een ontzagwekkende partij foto• .litho's en duizen<Jen meter11 fi1m verlaten jaarlijks de ta~ briek.
Wat begon als de uitoefening van een oud iimpacM, groeide ui,t tot een graflsc:he onderne• ming d'i-ede besc.hikking heeft over de modernste hulpro1ddele-n, welvoorz-iene foto-stud1o''S, elektl'10nisch bediende apparatuur waarmee elke fase in de proc-esgang· en elk tussenpr,oduct even goed wordt bewaakt als een pasgeboren baby Fotog1·afie
Basis va.n de reprodukHe-inrlchting is -ook hier de fotografie, !;!en aparte afdèling i:lie de harteklop van h.et bedrijf. vormt. Elektranische belich• Ungsapparatuur en moderne ontwiltk-elmachictie-s helpen bij de produc<ti,e van t1en c~mera ',s die zowel zwart-wit als kleurenopnamen voor hun rekening kunnrm.~emen. M-en heeft zich mede gespeciali• seerd op het • ,grote we.rk", afbeeldingen van een meter dia'rne.t,erdie in één keer kunnen worden gef<1tografeerd. Voor
kundig in de verf moeten worden gezet dat iedereen gaat geloven dat ie zo utt een ge. schiedenisboekje zijn gestapt. Z•> v~rsc,nrikk&lijrk mot:1illik is clat voor Marius Bec:kers nu ook weer niet, want In de lange jaren dat hij met schaar en kam zijn br-o<Xi heeft V'erdiend, schminkte hij
de l)Qg grotere formaten neemt men 'zijn toevlucht tot projectie.
Na het fotog:rafisch werk en de r,etouche volgt de montage viin een drukvorm, waarna het beeld 1ec,opieerd w-0rdt op metaal, voor (Ie le,ek een staaltje chemisch toveren maar in Mt bedr1jf een proces dat met dt uiterste nauwkeurigheid wordt bestuurd, Zo ontstaat ook de gravets, product van modern reprpduceren, een huwelijk tussen de antiekwaard-e van de oude gravure en de bekoring van een moderne wandversiering. En denk nu niet dat Beokers een loopje met d-e geschiedenis heeft genomen, want d1>od-ernstig heeft hi.i er oudt boekjes op· nageslagen o~ zich
• Typisch Briels: drónk{es in een historisch jasje.
• Zo wordt de gravets geboren. Commercieel directeur Van Tol (midd.en) bekijkt het resvltaat.
Kortgezegddoenwij in Li C h1 - Kracht
Beeld - Gelui .cl
CASH & CARRY
Nee een cash & carry bedrijf zijn wij beslist niet.
Maar...... als u onze prijzen ziet en vergelijkt zult u versteld staan over wat wij u voor een dermate scherpe prijs kunnen bieden; en bovendien nog met onze spreekwoordelijke service.
KE�S EN KWALITEIT
./
Een geselecteerd assortiment garandeert u een konstánt én goede kwaliteit in een brede range artikelen tegen voor iedereen betaalbare prijzen.
Ubehoeft niet la�g te zoeken naar:
'KLASSIEK EN MODERNE PLAFOND-, WAND- EN STAANDE VERLICHTING
VERSCHILLENDE BEKENDE MERKEN ZWART/WIT EN KLEURENTELEVISIE
RADIO MEUBELS - TAFELRADIO'S
DRAAGBARERADIO'S EN HI-FI STEREO-APPARATUUR
Ook in de sector elektrisch-huishoudelijke apparaten bieden wij u een enorme keus uit:
DIEPVRIEZERS - KÖELKASTEN (zow,el dubbeldeurs als tafeltopmodellen) - WAS- EN DROOGAUTOMATEN in diverse prijsklassen en uitvoeringen en een grote verscheidenheid aan KLEIN ELEKTRISCH
HUISHOUDELIJKE ARTIKELEN
VERKOOP/SERVICE
Rijksstraatweg 53
Tel. 01883-2492
INSTALLATIE/ADMINISTRATIE
Moriaanseweg 97 �·el. 01883-3488 (3 lijnen)
<:_J KROON CIRKEL
Mi.sschien wist u het niet, maar wij vormen een onderdeel van de landelijke groep KROON CIRKEL.
Dat is een geselecteerde groep . elektrotechnische bedrijven die beoogt kwaliteitsartikelen voor redelijke prijzefr te leveren met de beste service.
DE INSTALLATIE-AFDELING
Onze installatie-afdeling is toonaangevend in de streek; verscheidene bedrijfsauto's doorkruisen dagelijks het gehele gebied en enkele tientallen monteurs dragen zorg voor de verschillende diensten.
Er zijn gespècialiseerde groepen voor: HET OPHEFFEN VAN STORINGEN
ONDERHOUD EN AANLEG VAN NIEUWE INSTALLATIES in woningen en bungalows; fabrieken en werkplaatsen; winkels en kantoren.
Zo iristall'eren.zijbijvoorbeeld.sy,steemplafonds, centraal-antennesystemen, straat- en terreinverlichting, technische înstallaties voor centrale ketelhuizen, panelenbouw.en.lichtreklame enz
NIET ALLEEN DE COMBINATIETANG...
Goed onderhoud en goede nazorg voor uw elektrische en �lek"". tronische appár.aten vraagt ve�lal om speciale gereedsèhappén en fijngevoeii�e instrumentea.
Zelfs een gespeciàliseerde servicewerkplaats ;kan hiervoor niet worden gemist (uiteraard worden eenvoudige reparaties bij u thuis verricht).
Vanzelfsprekend stellen wij alles in het werk om u snel en goed met onze service te dienen, maar daarbij is ook uw hulp onontbee-rlijk; niet om te vertellen waar de storing precies zit, maar gewoon door reeds te controleren of er misschien een zekering, lamp of steker defect is. Dat kan het voor u al veel voordeliger maken.
Wij beschikken over een staf van technische specialisten die gaarne met u de problemen zullen bestuderen voor:
PROJECT-ONTWIKKELING • VERLICHTINGSONTWERPEN
CQMPLETE INSTALLATIE-ADVIEZEN
(nieuw - uitbreiding - onderhoud)
Wij verzorgen gaarne de aanvragen ter goedkeuring van het energiebedrijf en de daarvoor benodigde tekeningen en verschaffen u op aanvraag een volledige kostenberekening.
