Op weg naar Santiago de Compostela

Een artikel schrijven is vandaag de dag gemakkelijk. Je installeert de gratis versie ChatGPT (https://chat.open ai.com/auth/login) op je computer of laptop, formuleert een duidelijke vraag of opdracht, en het gewenste verhaal rolt er binnen enkele tellen uit. Ik zet die artificiële intelligentie op een lazy afternoon aan het werk voor een bijdrage over de historie van de Sint Jacobskapel in Galder en kan in een mum van tijd een alleszins lezenswaard en consistent artikel printen. De applicatie heeft slechts één nadeel: de tekst is geschreven in het Standaardnederlands en met ons mooie Brabants, laat staan met het Baronies, weet ChatGPT nog geen raad. Ik neem dus rap de Eej Kul Omnieboes, de complete kurzus Bredaos van het Kielegats Taole Instetuut van de paoters

Terrepetijn OW èn Sjaggerijn OH (Theo Melis en Theo Borghouts †) ter hand om degelijk voorbereid in het circa acht kilometer verder gelegen Galder te geraken. Ik heb er een afspraak met mevrouw Jeanne Maas, geboren in Prinsenbeek, voormalig kleuterleidster in Rotterdam, lid van de Galderse Kapelraad en naast ander vrijwilligerswerk (‘veul ter liefde Gods’) tevens voorzitter van de Seniorenvereniging Galder Strijbeek. Zij is het sleuteladres (Galderseweg 9) van de Sint Jacobskapel en ze heeft ondanks haar drukke werkzaamheden tijd gemaakt om mij rond te leiden door dit fraaie bakstenen zaalkerkje uit 1468. Ménne Meierijse misse (erf) is hier, zo maakt ze me duidelijk, de werft, en m’n hundje is hier m’n ondje, net zoals houdoe in West-Brabant oudoe wordt.

De apostel Jacobus wordt, wonderbaarlijk genoeg, begraven in Spanje, waar zijn graf rond het jaar achthonderd door een kluizenaar is ontdekt. De tombe in Santiago de Compostela, waar nu een indrukwekkende kathedraal staat, is al vroeg de eindbestemming voor vele pelgrims, die toegerust met mantel, hoed, tas, staf en nap, te voet uit vrome vrije wil of bij wijze van penitentie de lange tocht – vanuit Nederland circa 2300 kilometer – naar Galicië ondernemen. Eenmaal daar mag de bedevaartganger de pecten maximus, een sint-jakobsschelp (een coquille Saint-Jacques) op mantel of hoed bevestigen ten bewijze dat men de camino heeft afgelegd. Sint Jacobus wordt een volksheilige en langs alle Europese wegen die naar Santiago leiden, verrijzen kerken, kapellen en logementen om de pelgrims van devotie en enig comfort te voorzien. Tegen deze achtergrond wordt, zo maakt ChatGPT me duidelijk, in 1468 de Galderse Sint Jacobskapel gebouwd. De kapel is toegewijd, zo meldt een akte, aan de heiligen Maria, Jacobus en Barbara. In 1517 wordt het gebouw verfraaid met een 23 meter hoge toren.

Na de Vrede van Münster, waarmee in 1648 de Tachtigjarige Oorlog eindigt, wordt mede als gevolg van dit verdrag het Nederduits-Gereformeerde geloof de ‘staatskerk’ van de

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en wordt de kapel aan de Hervorming toegewezen. In 1798 gaat het godshuis weer terug naar de katholieken. De Galderse katholieken bezoeken echter liever het in 1687 gestichte kapucijnerklooster in het Belgische Meersel-Dreef, waarna de kapel gedurende tientallen jaren school en onderwijzerswoning wordt. Pas tijdens de Eerste Wereldoorlog, wanneer de grens dicht is, krijgt de kapel weer een religieuze functie. Inmiddels zijn er door de jaren heen restauraties uitgevoerd en staat het gebouw te boek als rijksmonument. Incidenteel vinden er nog trouwerijen, dopen en begrafenissen plaats. Heel bijzonder is elk jaar de sfeervolle kerstviering en ook op de naamdag van Jacobus de Meerdere op 25 juli vindt er een feestelijke activiteit plaats. Wat mij in het gebouw zeer aanspreekt zijn de vele sint-jakobsschelpen die ter herinnering aan pelgrimages aan de kapelmuur hangen. Daarmee wordt eens te meer duidelijk dat deze mooie kapel een eerbiedwaardige etappeplaats is op de eeuwenoude route naar Santiago de Compostela.

Van wie bende gij d’r inne?