Tekst: Remus Aussen/Ton Borrenbergs Foto’s: Remus Aussen
De Grote Vergissingen BOVATIN’s technisch adviseur vertelt… Niemand is uitgeleerd op zijn 18e. Toch kom je onder andere in de bouw af en toe zaken tegen die echt voorkomen zouden worden als de uitvoerende ‘gespecialiseerde’ aannemers gewoon hun vak bijgehouden zouden hebben. Bijscholen en op de hoogte blijven van nieuwe materialen en technieken! Het kan niet vaak genoeg gezegd worden… Technisch adviseur Ton Borrenbergs heeft weer een flink aantal schadezaken bij de hand gehad. Het schrijnende is: ze hadden allemaal voorkomen kunnen worden… En nu gaan er een paar tegelzetbedrijven mee het schip in, en zijn klanten eveneens gedupeerd. Maar we besluiten met een positief punt: één bedrijf ‘wist dat het iets niet wist’, en riep advies in. En voorkwam zo een flinke schade. En, laten we niet overdrijven: er gaat natuurlijk veel werk gewoon goed. Maar je zult als klant maar net iemand treffen die het ‘te druk had om bij te leren’… 1. Een trap met een probleem Eigenlijk had deze trap maar één probleem: hij staat buiten. Want de tegelzetter die hem gemaakt heeft, heeft op zich visueel goed werk geleverd, en de trap had binnen tientallen jaren prima kunnen functioneren. Maar – in zon, regen en vrieskou had deze trap geen enkele kans. Na een paar jaar is er sprake van uitbloei en verkleuring van de voegen, scheuren in de basalttegels, de tegels klinken hol, en er hoopt zich vocht op onder de tegels. Ofwel – de tegelzetter mag zijn garantie komen waarmaken. Wat is hier aan de hand? Ton Borrenbergs vat samen: “Even ter verdediging van het werk: het is esthetisch goed uitgevoerd, maar er is gewoon een verkeerd systeem gebruikt. En buitentegelwerk stelt technisch gezien nu eenmaal zeer hoge eisen, het heeft gewoon enorm veel te lijden. Ook
met buttering-floating ben je er niet: er is niets zo hard voor tegelwerk als vocht, en dan ook nog vocht dat ónder de tegel, met over het jaar genomen temperaturen tussen -20 en +40 graden celsius! En ONDER de tegel kan het helemaal warm worden, zeker wanneer er een donkere tegel gebruikt is. Simpel gezegd: er mag geen vocht onder tegels blijven staan… En daarnaast: door aanvoer van sulfaatrijk water (regenwater) kan eutrofiëring ontstaan. Hierdoor is de vorming van ettringiet niet uit te sluiten. Door deze vorming kunnen de mortels aangetast worden. Er had simpelweg geen kalkhoudende mortel gebruikt moeten worden. Bij een vries-dooi periode of bij extra aanvoer van sulfaationen kan ettringiet in de mortels ervoor zorgen dat de mortel vanuit de met ettringietkristallen gevulde poriën verzwakt en verpulvert. En wat de basalt betreft: de barsten die in willekeurige richtingen waarneembaar zijn, zijn inherent aan een vloeiingsgesteente. Deze barsten zitten er van nature in. Door de zoutdruk vanuit de onderliggende mortel zijn deze barsten echter zichtbaar geworden. Met de warmtecamera is te zien hoe warmte en water zich verspreid heeft onder de tegel… Water dat via de bovenkant doorwaterend of middels capillaire werking aan de onderkant van de tegel terecht komt, zorgt ervoor dat de toegepaste mortel zich als een spons volzuigt met water en dat water zal vasthouden. Laag voor laag trekt het vocht op vanuit de ondergrond om uiteindelijk boven in de voegen terecht te komen.” Hoe dan…? Ton: “Het werk zal gesloopt moeten worden tot op de betonnen constructie. Om dit te voorkomen moet er een drainage mortel met een ontkoppelings-drainagemat toegepast worden. Dit alles om water onder het tegelwerk te kunnen afvoeren. Er zal een nieuwe drainerende opbouw moeten worden gemaakt. Onze geassocieerde leden hebben de systemen in hun pakket! Aanbevolen wordt daarbij om een afschot van 15 millimeter per meter aan te houden. Ook is het verstandig om te werken met een tras-cement. Dit is een cementsoort van fijngemalen vulkanisch gesteente (tufsteen, niet-kalkhoudend). Tras-cement is soepeler dan gewone cement en heeft als voordelen een hoog vochtwerend vermogen, verminderde uitbloei van zouten en dampdoorlatendheid. Tras-cement is een zeer schone cementsoort die geen uitbloei geeft. En, last but not least: de stootborden van de trap waren verkeerd geplaatst. Ze staan hier op de optrede maar hadden er achter moeten vallen. Dit alles om vocht ophoping te voorkomen.”
25