INTERVIEW
BERTHOLD GUNSTER GEEFT EEN LESJE OMDENKEN
Gefeliciteerd met uw problemen Problemen zijn er om opgelost te worden. Toch? Niet als het aan Berthold Gunster ligt. Als schrijver, spreker en trainer houdt hij zich bezig met andere manieren van omgaan met problemen. “De oplossing van vandaag is vaak het probleem van morgen.”
Vier manieren om met een probleem om te gaan Berthold Gunster ziet elk probleem als een botsing tussen feiten en verwachtingen. Dat heeft tot gevolg dat oplossen maar één manier is om met een probleem om te gaan. “Alle vier zijn ze even belangrijk”, zegt Gunster, “en het is een goed idee om ze allemaal te oefenen.” 1. Oplossen: de feiten aanpassen aan je verwachtingen. Voorbeeld: dingen repareren. 2. Loslaten: de feiten accepteren en je verwachtingen bijstellen. Voorbeeld: op je 68ste afscheid nemen van je jeugddroom astronaut te worden. 3. Waarnemen: de feiten en je verwachtingen accepteren. “Het is vervelend maar er is niets aan te doen”. Voorbeeld: elke dag in de file moeten staan. 4. Omdenken: je verwachtingen bijstellen en sommige feiten veranderen. Voorbeeld: fietstochten die de windrichting van de dag volgen (zie tekst).
16 BOVAGkrant NUMMER 1 / JANUARI-FEBRUARI 2019
S
tel, u bent groenteboer op de markt. Uw waren zijn erg in trek. Vaak staan de mensen rijen dik om de kraam; nogal wat mensen lopen weg omdat ze te lang moeten wachten. Om uw klanten tijdens piekdrukte goed te kunnen bedienen, heeft u vijf mensen nodig. Het probleem is, dat u er maar twee wit kunt betalen; mensen zwart inhuren wilt u liever niet, uit principe en vanwege het risico. Wat te doen? “Wij mensen zijn slecht toegerust om de werkelijkheid waar te nemen zoals die is”, zegt Berthold Gunster. Van origine is hij theatermaker, maar sinds 1996 legt hij zich toe op ‘omdenken’. Die term, van eigen makelij, is tevens de naam van het bureau waarmee Gunster en collega’s trainingen, workshops en shows verzorgen voor bedrijven. Ook schreef hij meerdere boeken over problemen, kansen en denkfouten. Bovenstaand raadsel doet het altijd goed, vertelt hij. “Als we worden geconfronteerd met een probleem, is onze neiging om dat zo snel mogelijk op te lossen. De marktkoopman moet Polen of Chinezen inhuren, of zich laten betalen in natura.” Gunster moet erom grinniken. “Elk probleem is in feite een conflict tussen de feiten en onze verwachtingen. Oplossen is maar één van vier manieren om met dat spanningsveld om te gaan (zie kader, red.), een die alleen is gericht op het veranderen van de feiten. Vaak zijn we ons niet bewust van onze verwachtingen. Om een probleem echt goed
helder te krijgen, moet je je verwachtingen onderzoeken. Dat is een heel lastige opgave.”
Korting Wie zich niet bewust is van zijn eigen verwachtingen, loopt het risico op 'vastdenken'. Gunster omschrijft dat als “van een probleem een ramp maken”. Als voorbeeld haalt hij een ondernemer aan die een omzetdoelstelling heeft voor een bepaald jaar. In november ziet de ondernemer dat hij die niet gaat halen. “Hij wil die doelstelling toch halen, en dus gaat hij stunten. Als de korting maar hoog genoeg oploopt, komen de mensen wel en haalt hij zijn doelstelling. Maar de oplossing van dit jaar wordt het probleem van de jaren erna. Want in het voorjaar loopt zijn omzet terug: die klanten heeft hij eerder naar zich toe getrokken. En in september gaan mensen wachten op de eindejaarskorting. Als hij dan ten einde raad weer gaat stunten, raakt hij nog verder in het slop.” Het vastdenken ontstaat hier doordat de ondernemer niet inziet dat die omzetdoelstelling zijn eigen verwachting is, die bijgesteld kan worden. “Vastdenken kun je eenvoudig herkennen”, zegt Gunster. “Als je heel hard je best doet maar er gebeurt bijna niets, dan kun je er beter mee stop pen. Dat is eng, want je laat de illusie van controle los en je weet even niet hoe het verder moet. Wij mensen zijn daar erg gevoelig voor: we zijn vluchtdieren, eerder een hert dan een leeuw. Als