Sprawiedliwe przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym
nice pojedynczych ekosystemów i wprowadził do
obiegu zasobów jest przy tym brak możliwości przy-
gospodarki materię i energię niedostępną dla pozo-
wrócenia życia przedmiotom, które w polskim syste-
stałych gatunków – zasoby nieodnawialne. Czy będzie
mie zostały zaklasyfikowane jako odpad, choć
w stanie powrócić do gospodarki obiegu zamknię-
mogłyby być ponownie wykorzystane. Dużym utrud-
tego?
nieniem przekazywania zdatnych do użytku przed-
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) robi
miotów do ponownego użycia jest także koniecz-
w ciągu ostatnich kilku lat zawrotną karierę. Komisja
ność odprowadzania podatku VAT od darowizn.
Europejska przyjęła pakiet na jej rzecz. Największe
Każde z tych rozwiązań posiada znaczący potencjał
korporacje, m.in. IKEA czy BMW, przygotowują
do zmiany układu sił, do realizacji sprawiedliwego
własne rozwiązania w tym zakresie. W działania na
przejścia.
rzecz takiej gospodarki zaangażowały się znaczące organizacje pozarządowe, wspierane ze środków biznesu, np. Fundacja Ellen MacArthur. Organizowane są liczne konferencje, debaty i spotkania poświęcone temu zagadnieniu. Nic dziwnego, ponieważ konieczność przejścia z gospodarki linearnej, opartej na zasobach kopalnych i wytwarzaniu odpadów z ich
Współdzielenie samochodów – przykład zmiany układu sił
wykorzystania, do gospodarki zamkniętego cyklu, wprowadza kolejne zaburzenia, które w inny sposób ukształtują sprawiedliwe relacje między ludźmi.
Przykładem może być car sharing, który można
Tymczasem Polska jest na początku drogi do
uznać za pierwowzór różnych usług polegających na
gospodarki obiegu zamkniętego. Projekt mapy dro-
współdzieleniu dóbr. Pierwsze jego mechanizmy
gowej do 2050 roku oraz rozwiązania z zakresu
wykształciły się podczas zarządzania flotą przedsię-
segregacji odpadów u źródła to działania, które
biorstw (de facto firmowa flota jest pierwowzorem
trudno uznać za element jej wdrażania. To raczej
współdzielenia samochodów). Następne były spół-
przygotowanie gruntu pod rozwój tego typu gospo-
dzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Samochodami
darki. Odkąd ujawniono aferę z tymczasowym skła-
dzielą się już zorganizowane grupy w Kanadzie, Nor-
dowaniem odpadów i plagą ich podpaleń, można
wegii, Danii i Niemczech. Motywowane skąpym
wątpić, czy ten grunt jest rzeczywiście dobrze przy-
dostępem do miejsc parkingowych oraz wysokimi
gotowywany. W raporcie z realizacji celów zrówno-
kosztami utrzymania prywatnych pojazdów spół-
ważonego rozwoju z 2018 roku90 nie opisano żadnych
dzielnie car share umożliwiają mieszkańcom osiedli
działań rządu w zakresie promowania odpowiedzial-
korzystanie z nich, przy zachowaniu jedynie częścio-
nej konsumpcji. Wprowadzono co prawda wyższe
wej własności. Czasem powstają z inicjatywy dewelo-
opłaty za korzystanie z toreb foliowych w sklepach,
perów lub samorządu lokalnego. Niejednokrotnie
ale wiele państw czy miast jest już o wiele dalej i cał-
pozwalają
kowicie zakazało używania tego typu toreb, styropia-
z posiadania własnego pojazdu. Niezależnie od tego
nowych kubków, tacek i plastikowych słomek91.
współdzielenie samochodów funkcjonuje tam, gdzie
W Polsce tymczasem nadal nierozwiązanymi kwe-
popyt na wynajęte pojazdy występuje, np. na lotni-
stiami pozostają zwrot butelek po napojach do
skach. W takich miejscach wynajęcie samochodu
dowolnego sklepu oraz szerokie stosowanie naczyń
oferują firmy. Obecnie takie systemy funkcjonują
wielorazowego użytku w gastronomii. Podstawo-
dzięki niezależnym operatorom dysponującym naj-
wym problemem uniemożliwiającym zamknięcie
częściej dużymi flotami pojazdów i zaczynają już ofe-
mieszkańcom
osiedli
zrezygnować
rować także wynajem okazjonalny, na godziny lub 90 Realizacja celów zrównoważonego rozwoju w Polsce. Raport 2018, https://www.mpit.gov.pl/media/54729/Raport_ VNR_wer_do_uzgodnien_20180330.pdf, dostęp 13.11.2018. 91
Decyzja Parlamentu Europejskiego o wprowadzeniu zakazu używania jednorazowych tacek, kubków sztućców czy słomek plastikowych już w 2021 roku.
nawet minuty.
Warto zwrócić uwagę, że istnieje znacząca róż-
nica pomiędzy współwłasnością pojazdów oferowaną w spółdzielni car share a współdzieleniem samochodów oferowanym przez operatorów. To różnica
33
