Sprawiedliwe przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym
sów o partycypacji i wprowadzaniu rozwiązań
pytania rodzą się w związku z tym pojęciem. Jest ich
prosumenckich fakty są odmienne – ogranicza się
jeszcze więcej. Co jest sprawiedliwe i dla kogo? Jaka
udział społeczeństwa obywatelskiego i brak jest rze-
może być rola biznesu? A także: Jak zmieniają się
czywistej promocji prosumentów, np. w energetyce
wartości? Jakie są koszty i korzyści przejścia? Zanim
odnawialnej. W podsumowaniu oceny projektu Stra-
przejdziemy do odpowiedzi, przybliżmy samo poję-
tegii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju z punktu
cie sprawiedliwego przejścia i dylematy z nim zwią-
widzenia polityki klimatycznej wykonanej przez
zane w obecnym świecie.
Instytut na rzecz Ekorozwoju stwierdza się, co nas tępuje:
■ Sprawiedliwość nie oznacza równego podziału dóbr. Nagroda w systemie sprawiedliwym musi
„Przeprowadzona ocena oraz wyniki spotkania
konsultacyjnego wyraźnie wykazały, że mimo wielu interesujących rozwiązań służących ochronie kli-
być adekwatna do wkładu. ■ Poczucie, że nie ma jednej sprawiedliwości, może wynikać z faktu, iż w globalnej gospodarce
matu całość dokumentu wymaga zasadniczej
dochodzi do zderzenia wielu różnych systemów
zmiany. Przede wszystkim należy odejść od retoryki,
wartości, w których sprawiedliwość postrzegana
że działania na rzecz ochrony klimatu są szkodliwe
jest w różny sposób.
dla Polski i jej gospodarki. Wręcz przeciwnie – progresywna polityka klimatyczna może być szansą na modernizację i innowacyjny rozwój kraju, prowa-
■ W świecie wielu systemów wartości istotny jest szacunek człowieka do człowieka i poglądu
dzący do uniknięcia pułapki średniego dochodu.
wobec poglądu. Ludzie sprawiedliwi darzeni są
Niezbędne jest dostrzeżenie wewnętrznych sił gospo
szacunkiem i stąd nadzieja na poprawę sytuacji
darczych i społecznych, a także istniejących zasobów do budowania gospodarki o obiegu zamkniętym, zielonej gospodarki czy też biogospodarki. Wyraźnie
dzięki działaniu „rady mędrców”. ■ Czy
poczucie
powszechnej
sprawiedliwości
osiągniemy, gdy wszyscy będziemy oceniać
widać, że po szczycie klimatycznym w Paryżu to jest
sprawiedliwość jedną miarą? Do osiągnięcia
podstawowy kierunek dzisiaj, jutro i pojutrze. Kto
tego stanu potrzebne jest budowanie świado-
tego nie dostrzeże, będzie skazany na powielanie
mości społecznej dotyczącej środowiska.
rozwiązań wypracowanych przez innych. Tacy zwykle płacą wysoką cenę. Dlatego tak ważne jest włączenie
■ W kontekście ochrony środowiska, jeśli domi-
się już dzisiaj w proklimatyczną transformację
nuje tymczasowość, trudno jest o sprawiedli-
gospodarki” .
wość, ponieważ powinniśmy myśleć także
89
o przyszłych pokoleniach w długim okresie trwania ludzkości na Ziemi.
Pytania o sprawiedliwe przejście
■
Rozwiązania
dotyczące
ochrony
środowiska
mogą być skuteczne i sprawiedliwe jedynie wtedy, gdy będą wdrażane globalnie, w przeciwnym razie zawsze znajdą się państwa, osoby lub instytucje, które będą korzystały z „jazdy na
Na tym tle pojawiają się zagadnienia sprawiedliwości oraz przejścia do nowego modelu gospodarczego. Czy sprawiedliwe przejście jest tożsame z dobrą zmianą? Czy sprawiedliwy ma być wynik, czy też proces przejścia? A może sprawiedliwe mają być zarówno proces, jak i wynik zmian? Jeśli mamy dokonać przejścia, to skąd i dokąd zmierzamy? Takie 89
Na ile projekt „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” przyczynia się do realizacji polityki klimatycznej?, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa, wrzesień 2016.
gapę”.
31
