Boekblad #1 2020

JAARGANG 187 JANUARI 2020

1

Vakblad voor het boekenvak w ww.b oek blad.nl

Jannes Hessels (Royal Jongbloed):

‘ 2020 wordt het jaar van de groei’

januari 2020  jaargang 187

00

Wij drukken ook

fotografieboeken

Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte 0572 - 34 97 00

info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl

Uitgaven: Van Duuren Media | www.vanduurenmedia.nl

IN DIT NUMMER:

10 Jannes Hessels (Royal Jongbloed):

‘2020 wordt het jaar van de groei’

COLOFON Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Geraldine te Gussinklo (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur).

Redactieadres Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T (072) 531 49 78 E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres.

4

Medewerkers aan dit nummer Sjoerd Agterhof, Janny Beima, Maarten Dessing, Dorine Holman, Arno Koek, Niels Nijborg, Emile Op de Coul, Lidewijde Paris, Annelies van Ree, Mik Vaes, Sjors van Veen, Enno de Witt, Willy Wouters.

Uitgeverij Boekblad is een maandelijkse uitgave van Stip Media.

Adres: Louise de Colignystraat 15, 1814 JA Alkmaar

Abonnementen Onze klantenservice is van ma t/m vr telefonisch bereikbaar van 9.00-17.00 uur.

T (072) 531 49 78 E info@stipmedia.nl

Advertenties Vincent van de Vrede T (072) 531 49 78 E vincent@stipmedia.nl

Vormgeving colorscan – Den Haag – Alphen aan den Rijn – Doetinchem – Deventer (basisontwerp)

Foto omslag Jan Reinier van der Vliet.

Jan Scholtus

www.boekblad.nl

Druk Veldhuis (Raalte) © 2020 Stip Media Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na overleg met de uitgever.

Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd.

Zie voor meer informatie www.reprorecht.nl.

INHOUD

18

Boekenbon Restyling moet nieuwe impuls geven

EN VERDER 06 Vooraf

24

Ontdekkingstocht Honderdste titel in het Schwob-paradijs

Vincent van de Vrede: ‘Leesavonturen’

08 Over het nieuws

Sjors van Veen, Dorine Holman,

Emile Op de Coul

21 Frank Krake

‘Het eindresultaat moet een juweeltje zijn’

36 Boekverkoper schrijft Arno Koek (Boekhandel Blokker): Na de opening begint het pas…

37 Boekverkopers lezen Recensies

30

Poëzieweek ‘Uitgeven van poëzie is een wilsbesluit’ 30• 01 T/M 05• 02 2020

IN NEDERLAND EN VLAANDEREN

Abonnementsprijzen 2020 Jaarabonnement Boekblad compleet is € 261. ZZP- (kopie KVK-bewijs opsturen) en studentenabonnement (kopie studentenkaart opsturen) is € 141.

Proefabonnement van 3 edities en toegang tot alle online artikelen € 26,50. Boekblad volledig digitaal abonnement € 201.

ZZP- en studentenabonnement € 81. Boekblad tabletabonnement € 105. ZZP- en studentenabonnement € 45. Zie de omschrijving

van de verschillende abonnementen op www.boekblad.nl.

Toeslag buitenland is € 63. Alle abonnementsprijzen zijn exclusief BTW en inclusief verzend- en administratiekosten. Abonnementen worden automatisch jaarlijks verlengd en tot wederopzegging aangegaan, met uitzondering van het proefabonnement. Opzegging kan uitsluitend schriftelijk plaatsvinden tot 3 maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode.

Zie www.boekblad.nl/ voorwaarden.

Per 1 januari 2012 is een nieuwe wet in werking getreden rondom verlengings- en opzegtermijnen van abonnementen voor consumenten. Dit geldt niet voor abonnementen op vakinformatie, die u uit hoofde van uw beroep of bedrijf bent aangegaan.

ISSN 1586-2897

januari 2020  jaargang 187

5

00

www.boekblad.nl

VOORAF

LEESAVONTUREN Na de (waarschijnlijk) drukke decemberperiode heeft u als boekenvakker in de vaak wat rustiger weken na de kerst hopelijk de gelegenheid gehad om weer eens te kunnen genieten van een of meer boeken en u te laten meevoeren door een verhaal dat u naar onbekende oorden en/of andere tijden voerde. Als echte boekenliefhebber weet u welk plezier een meeslepende leeservaring met zich meebrengt.

En in al die andere weken van het jaar, waarin u misschien zelf wel eens wat minder aan een boek toekomt, levert u een bijdrage aan de leesavonturen van anderen.

U hoeft daarbij niet steeds zelf het wiel uit te vinden: er zijn diverse organisaties die op allerlei manieren helpen om mensen en boeken bij elkaar te brengen. En als die organisaties elkaar weten te vinden en de handen ineenslaan versterkt dat uiteraard een actie, project of thema.

In dit nummer is er veel aandacht voor Schwob, de campagne van het Nederlands Letterenfonds die onbekende of vergeten boeken uit andere taalgebieden onder de aandacht brengt. De directe aanleiding daarvoor is het feit dat de actie van deze winter de honderdste Schwobtitel presenteert. Daarnaast is er rond Schwob deze maanden sprake van een mooie samenwerking omdat zowel de organisatie van de Week van de Leesclub (op zich al een voorbeeld van samenwerking) als Hebban het Schwobgevoel mede uitdragen. In haar bijdrage op de pagina’s ‘Over het nieuws’ schrijft Dorine Holman naar aanleiding van het bericht over ‘het huwelijk’ tussen CPNB en Hebban (opnieuw een voorbeeld) alle samenwerkingen toe te juichen als het gaat om het stimuleren van leesavonturen. Ik sluit me daar graag bij aan. Of het nu campagnes, literaire prijzen, reading challenges of leesclubs in welke vorm dan ook betreft: laat alle initiatieven waar mogelijk bij elkaar aanknopen en elkaar versterken. ‘Lezers moeten worden aangejaagd’, zei Alex Boogers vorig jaar in dit blad. Zo is het maar net!  Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) vincent@stipmedia.nl

Home Magazine Boekblad was erbij

Vacatures Agenda

Over het nieuws

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten van Boekblad.nl.

SJORS VAN VEEN Per 1 november 2019 gestart als PR & Publiciteit Manager bij uitgeverij HarperCollins Holland De bibliotheek trekt meer bezoekers Ik vind het goed om te horen dat steeds meer mensen bibliotheken bezoeken. Dat dit gebeurt omdat bibliotheken steeds meer activiteiten organiseren lijkt mij een prima strategie. Op die manier krijg je toch mensen naar je bibliotheek.

Misschien laat dit zich nog niet zien in het aantal uitleningen, maar ik denk dat dit een kwestie van tijd is. Mensen komen toch in aanraking met boeken en zullen sneller geneigd zijn die te lezen.

Dit lijkt me met name erg belangrijk voor de jongere generatie die vooral opgroeit achter een computer of tablet. Ook bij de opvoeding van mijn eigen kind zal een bezoek aan de bieb hoog op het lijstje staan.

Libris Blz lanceert ‘zoek een boek’ Een mooie moderne manier om mensen naar de boekhandel te krijgen. Door deze app zullen mensen vaker gaan kijken of bepaalde titels in hun omgeving te halen zijn en zullen ze dus min-

8

der snel geneigd zijn online te bestellen. Dit kan er natuurlijk al voor zorgen dat mensen ook daadwerkelijk in de boekhandel komen en wellicht daar nog even rondkijken of ze iets leuks zien.

Maar in een tijd waarin onlineverkoop alsmaar groeit, is het opvallend om te zien dat steeds meer mensen kiezen voor de optie ‘afhalen in de winkel’. Blijkbaar komen mensen dus toch nog graag in de winkels en doen ze niet alles via de computer.

Eerste Nederlander ooit met puzzels in The New York Times Toch vooral heel grappig om te lezen dat Nederlanders internationaal doorbreken door het maken van puzzels. Puzzelmaker Peter Ritmeester geeft in Nederland zijn zelfgemaakte puzzels uit en komt er nu zelfs mee in The New York Times te staan. Ik weet wel dat de puzzels in deze grote krant altijd door heel veel trouwe fans gemaakt worden. Dus ik denk dat Peter straks nog bekender kan gaan worden in het buitenland. Heel mooi om te zien dat iemand met een eigen idee zo kan doorbreken en nu gewoon in de internationale kranten te lezen is. Misschien is dit heel normaal, maar ik ben absoluut niet thuis in de puzzelwereld en ik vond het een bijzondere prestatie.

www.boekblad.nl

DORINE HOLMAN Literair agent/ impresario, organiseert op 25 en 26 januari voor de tweede keer het festival Lutterzand Literair Hebban en CPNB sluiten akkoord over samenwerking Goede ideeën hangen altijd ‘boven de markt’. Ik was dan ook blij verrast dat Hebban en de CPNB ‘een huwelijk’ zijn aangegaan. Toen ik voor deze zomer mijn subsidieaanvraag bij het Letterenfonds indiende voor het festival Lutterzand Literair, met als belangrijk onderdeel De Landelijke Leesclub Dag, kon ik niet bevroeden dat zij verkering hadden of al verloofd waren. Ik juich hun samenwerking van harte toe. Alle samenwerkingen overigens. Want hoe meer we met elkaar de schouders onder het lezen van boeken (via welk medium dan ook) zetten, hoe beter.

Zonder nu de altruïst uit te willen hangen, vind ik écht dat lezen een mens veel brengt. Niet alleen aan kennis en vaardigheden, maar vooral ook om als medemens empathie te ontwikkelen. Nu alleen nog een driehoeksverhouding met het onderwijs aangaan.

Lees de besproken artikelen op boekblad.nl Roelants sluit campuswinkel Minder blij was ik met het nieuws over de sluiting van de campuswinkel bij de Radboud Universiteit. Natuurlijk, Wouter is helaas niet de enige die een winkel moet sluiten. Maar juist zó’n filiaal zou fantastisch moeten lopen! Je verwacht dat studenten hongeren naar lezen. En niet alleen teksten gerelateerd aan hun studie. Maar kennelijk dus niet meer in papieren boekvorm. Hoe anders is dat in Duitsland. Het is niet voor niets dat ik de universiteit Münster gevraagd heb om masterstudenten Neerlandistiek te laten optreden als leesclubvoorzitter bij De Landelijke Leesclub Dag. Ze spreken niet alleen perfect Nederlands, maar zijn buitengewoon goed op de hoogte van de Nederlandse literatuur. En hebben veel inhoudelijke kennis. Zover er nog studenten Nederlands zijn in Nederland, kunnen die daar een puntje aan zuigen.

CPNB start ‘Geef meer met een boek’ Nog zo’n bericht waar de CPNB een belangrijke rol in speelt. Mooi te lezen dat meer dan een vijfde van de Nederlanders een of meerdere boeken cadeau heeft gedaan.

Dat zou omhoog mogen. Want, zoals ik hiervoor al schreef, als we als individu meer lezen worden we daar als samenleving een beetje beter van. Als vervolgcampagne bied ik dan ook de CPNB aan om ‘Geef nog meer met een schrijver’ te ontwikkelen. Want wat is er nóg leuker om te krijgen voor je verjaardag, bij je huwelijk, het slagen voor een examen of na je verhuizing? Juist, het ‘krijgen’ van een schrijver die zélf komt voorlezen uit haar of zijn werk. Toegegeven, het is een duurder cadeau dan alleen dat boek. Maar je hebt er een onbetaalbare ervaring bij.

EMILE OP DE COUL Bij WPG uitgever van Condor en sinds 1 januari ook uitgever van Ploegsma Van Oorschot maakt zich op voor jubileumjaar Ik vind het mooi om te zien dat deze roemruchte uitgeverij op een nieuwe wijze verder bouwt aan haar sterke fonds. Het is voor mij altijd een uitgeverij geweest die opviel door de eigenzinnige koers, zowel in redactie als vormgeving.

De dundrukken van de afgelopen jaren zijn een goede zet geweest, een hele slimme vorm voor een bloemlezing. En volgens mij ook commercieel succesvol. Van Oorschot kwam onlangs in het nieuws met het boek Pastorale van Stephan Enter, toen dat werd verkozen tot boek van de maand bij DWDD. Dit boek staat hoog op mijn lijst om te gaan lezen. Ik heb op Singel enkele jaren met veel plezier met uitgever Mark Pieters samengewerkt en ik wens hem en zijn collega’s een prachtig jubileumjaar toe.

weer eens naar Den Haag te gaan en dit leuke museum te bezoeken.

‘Soms kom je boeken tegen waar alles aan klopt’ – over het succes van Ik wou dat ik een vogel was Dit boek was voor iedereen bij Ploegsma en WPG Kindermedia een fantastisch succes aan het slot van 2019. Een boek waar we met zijn allen erg trots op zijn en natuurlijk ook dankbaar dat de verkoop door de aandacht op televisie zo’n vlucht heeft genomen.

Er is zó hard aan gewerkt door redactie, productie, marketing en verkoop, en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Het is een geweldig boek voor Martine Schaap om een lange loopbaan bij Ploegsma mee af te sluiten en het is voor redacteur Marlous van Mourik een heel mooie beloning voor haar harde werk aan de redactie en de samenstelling van dit boek. Zij beschrijft op Boekblad.nl wat er allemaal aan voorafging en welke redactionele afwegingen ze maakte. Lees het vooral, het is erg de moeite waard! 

Opnieuw bezoekersrecord voor Literatuurmuseum/ Kinderboekenmuseum Dit is heel goed nieuws in een tijd waarin er misschien vaak helemaal geen tijd is voor een museumbezoek… Er moet immers zoveel en er is zo’n enorm aanbod voor de besteding van vrije tijd. Heel knap dat het museum dan toch de afgelopen jaren deze sterke stijging van bezoekersaantallen heeft weten te realiseren: 123.000 bezoekers in 2019 betekent een verdubbeling in vijf jaar, dat is buitengewoon. Dat het museum in 2020 zijn 25-jarig jubileum viert, maakt het alleen maar mooier nieuws. Een heel goede reden om in het nieuwe jaar

januari 2020  jaargang 187

9

JANNES HESSELS 1966 Geboren te Assen 1990 Lerarenopleiding Nederlands/Geschiedenis 1998-1999 Projectmanager, Kluwer 2000-2006 Directeur Wolters Kluwer European Internet Service Center 2006-2010 Chief Technology Officer, WEKA Business Information 2010-2016 Algemeen directeur, Edu’Actief 2016-2018 Chief information officer, Infinitas Learning 2019- Algemeen directeur, Royal Jongbloed ROYAL JONGBLOED opgericht in 1862 omzet: 18 miljoen euro (6 miljoen uitgeverij, 12 miljoen drukkerij) medewerkers: 100

10

www.boekblad.nl

DE VISIE

Jannes Hessels (Royal Jongbloed):

‘ 2020 WORDT HET JAAR VAN DE GROEI’ Verbreden – dat is het kernwoord van de uitdaging waar de uitgeverijtak van Royal Jongbloed voor staat. De grafische tak wil zich nadrukkelijker richten op premium producten.

‘Met de indeling van heldere fondsen, de investering in een goed team én een scherpere keuze hebben we een paar mooie successen behaald die ons op weg helpen naar een nog betere positie in de markt’, aldus directeur Jannes Hessels.

Tekst Maarten Dessing Beeld Jan Reinier van der Vliet

U

itgeverij/drukkerij Royal Jongbloed in Heerenveen stelde een jaar geleden Jannes Hessels aan als algemeen directeur. De benoeming was bedoeld als sluitstuk van een roerige periode, zoals het destijds in het persbericht heette. Na de fase die werd gekenmerkt door het vertrek van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) als partner en een reeks veranderingen in de top van het bedrijf, ging de ouddirecteur van Edu’Actief en voormalig chief information officer van Infinitas Learning energiek aan de slag met het uitwerken en implementeren van een nieuwe strategie. Zo hoopt Royal Jongbloed opnieuw te kunnen groeien. Het bedrijf doet dat onder meer door zich niet langer exclusief te richten op de christelijke markt, die al jaren krimpt – in 2019 met 6 procent.

Knock-out criterium Hoe bent u bij Royal Jongbloed terechtgekomen?

‘Ik werd geattendeerd op de functie. Ik was in 2018 kort voor de zomer gestopt bij Infinitas Learning.

Ik had genoten van mijn vrije tijd, rondgereisd ook,

‘DE ZAADJES DIE WE HEBBEN GEPLANT, MOETEN TOT BLOEI KOMEN’ en toen ik hoorde dat Royal Jongbloed op zoek was naar een CEO, heb ik een mailtje gestuurd naar het wervingsbureau met de vraag naar meer informatie.

Ik kende het bedrijf toen een beetje. Als directeur van Edu’Actief was ik een keer naar Heerenveen gekomen om te praten over mogelijke samenwerking op educatief vlak. Het leek mij een goede nieuwe stap in mijn carrière.’

Waarom?

‘Vier redenen. Royal Jongbloed is een prachtig bedrijf: door zijn rijke historie, de bijzondere producten die wij maken, en de combinatie van uitgeverij en drukkerij. Waar zie je dat nog? Ook is het een nichebedrijf: er zijn maar weinig bedrijven in de wereld die net als wij zijn gespecialiseerd in dundruk, en dan werken wij het ook helemaal af. Ieder product verlaat

januari 2020  jaargang 187

11

DE VISIE

volledig gereed het bedrijf. Dat spreekt mij zeer aan.

Ten derde vind ik de combinatie lokaal en internationaal interessant. Als uitgeverij werken wij 100 procent voor Nederland, maar in het grafisch bedrijf gaat 90 procent naar het buitenland. Tot slot zochten ze iemand die, zoals ik het noem, een Royal Jongbloed 2.0 kon definiëren voor de komende jaren. Dingen veranderen, dat heeft me altijd geboeid.’

wikkelingen zo snel gaan dat je zelf ook moet blijven ontwikkelen, anders kachel je gewoon achteruit. Royal Jongbloed kénde ook een aantal verlieslatende jaren.

Maar de interim-directeur had samen met het managementteam en anderen een strategie vastgesteld, waarmee na een aantal jaren van te veel wisselingen op directie- en managementniveau stabiliteit, rust en focus waren gecreëerd.’

Bij een bedrijf als dit is natuurlijk ook altijd de vraag: wat heeft u met het christelijke karakter ervan?

‘Dat was niet de eerste vraag aan mij. Maar wel de eerste vraag van mij aan hen. Ik ben namelijk christelijk opgevoed maar op dit moment niet praktiserend christen. Dus ik zei meteen: “Is dat een knock-out criterium?” Zo ja, dan waren we snel klaar met het gesprek, dan werd ik hier geen directeur. Maar dat bleek niet echt een issue te zijn. Nu ik hier een jaar werk, snap ik ook waarom. Er werken hier veel mensen die inhoudelijk alles van de producten en de markt weten.

Mensen die bijvoorbeeld de reformatorische gebruiken en manier van praten herkennen omdat ze zelf

Kon u zelf ook richting geven aan de verandering van het bedrijf?

‘Uiteraard. Dat een strategie was vastgesteld wilde niet zeggen dat ik daar niets van mocht vinden. Integendeel, ik kreeg de vrije hand van de aandeelhouders en raad van commissarissen om daar mijn mening over te geven. Dat is ook logisch.’

En? ‘In grote lijnen was ik het ermee eens. Ik heb de strategie hier en daar bijgeschaafd en sommige dingen anders gepositioneerd. En – belangrijk – ik heb hem daarna vastgezet, zodat we hem kunnen uitrollen.

2019 was daarin het jaar van de focus: Wat doen we

‘ DOOR MEER MEDEWERKERS MET EEN BREDE WERKERVARING HEBBEN WE EEN BREDER NETWERK DAN VROEGER’ tot de reformatorische gezindte behoren. Ik heb daar niets aan toe te voegen. Maar wat ík kan, is leiding geven aan de stappen die dit bedrijf moet zetten: bedrijfsmatig, strategisch, wellicht ook cultuurtechnisch.

Die taakverdeling werkt goed.’

Ik kan me voorstellen dat sommige klanten er wel een probleem mee hebben.

‘Ik spreek ook klanten, ja. En er zitten er zeker tussen voor wie dat belangrijk is. Ik ben er altijd open over. Dat kan ook niet anders, ik kan me niet anders voordoen dan ik ben. Maar ik zeg er bij: uw contactpersoon of uitgever is wel gelovig, dus dat aspect is gewaarborgd binnen onze organisatie. Ik ben hier voor andere dingen. Dat heeft tot nu toe geen enkel probleem opgeleverd.’

Wat is de strategie – te beginnen bij de uitgeverij?

‘Wij hebben een helder portfolio gedefinieerd, waarin de verschillende gezindten in kerkelijk Nederland zich goed herkennen. We hadden eerst een – voor een in wezen niet zo grote uitgeverij – nogal complexe en onduidelijke indeling in clusters, waar de verschillende Bijbeluitgaven doorheen gingen. We hebben nu een indeling in fondsen, die allemaal een duidelijke kleur hebben. En op al die fondsen hebben we een portfolioanalyse gedaan. Tegelijk hebben we hier en daar mensen verschoven, die ook zelf vonden dat ze op hun nieuwe plek beter tot hun recht komen.’

Portfolio Wat voor bedrijf trof u bij uw komst aan?

‘Er was weer rust. Iedere directeur in de afgelopen jaren had zijn eigen ideeën geformuleerd en daar ook besluiten over genomen, maar het was nooit 100 procent uitgevoerd – en dat in een wereld waarin de ont-

12

wel? Wat niet meer? Ook concentreerden we ons op dingen als: professionaliseren, het implementeren van een nieuw contentmanagementsysteem, efficiënter werken. 2020 wordt het jaar van de groei: de zaadjes die we hebben geplant, moeten tot bloei komen. En 2021 wordt het jaar van verdere uitbouw en consolidatie.’

Wat zijn de verschillende fondsen?

‘Groen is voor de reformatorische markt, waarin alle soorten uitgaven zitten. Waarom? Omdat deze markt heel herkenbaar is, ook voor de doelgroep zelf. Ark

www.boekblad.nl

DE VISIE

januari 2020 î ‰ jaargang 187

13

‘ HET VERTREK VAN NBG HEEFT VEEL OMZET GEKOST’

Media is, na de overname in 2017, voor de evangelische markt. Dit fonds richt zich met name op geloofsbeleving: vertaalde boeken uit Amerika, dagboeken, kinderbijbels en wat je “religieuze zelfhulptitels” zou kunnen noemen. Het derde fonds is Sestra, waar romans, bijbelstudieboeken en dagboeken en twee magazines in zitten die specifiek voor vrouwen tussen de 25 en 45 worden gemaakt. Dat is een algemeen christelijk fonds. Daarnaast hebben we het kinderboekenfonds Columbus – ook algemeen christelijk.

En een apart Bijbelfonds: Royal Jongbloed.’

Wat kwam er uit de portfolioanalyse?

‘Dat we te veel producten maken. Juist omdat we kleine markten bedienen, krijg je al gauw de neiging om heel veel uit te brengen. Om zo maar een zekere omzet te behalen. Maar dan verliest je portfolio aan scherpte en kwaliteit. Met 220 tot 230 nieuwe titels per jaar zitten we nu nog steeds aan de hoge kant, maar dat komt omdat we vrij veel fondsen hebben en ieder fonds een zekere omvang nodig heeft en steeds vernieuwd moet worden. Wel kiezen we scherper en spelen we beter in op actuele thema’s.’

Nieuw zingevingsfonds Helpt deze inkrimping voor het behoud van de marktpositie binnen de christelijke markt?

‘Ik denk dat wij na KokBoekencentrum een goede nummer 2 zijn. KokBoekencentrum – goed in theologie en romans – heeft de naam, de bekendheid, met VBK een groot concern achter zich. Achter ons komen De Banier en Den Hertog en daarna een heleboel kleinere uitgeverijen, zoals De Vuurbaak. Ik denk dat wij met de indeling in heldere fondsen, de investering in een goed team én de scherpere keuze een paar mooie successen hebben behaald die ons op weg helpen naar een nog betere positie in de markt.’

Wat voor successen?

‘De Zij Lacht Bijbel. Wij werken daarvoor samen met Liza de Jonge, een ondernemende dame van begin twintig die een hele online community achter zich heeft.

In maart 2018 verscheen de eerste druk, inmiddels zijn we drie drukken verder. Ik moet erbij zeggen dat

14

we er tegenwoordig eerder voor kiezen om de oplage laag te houden – dus hogere initiële kosten, maar lagere voorraadkosten – maar toch: deze Bijbel is haast niet aan te slepen.’

Tegelijk gaat Jongbloed meer doen: door zich te richten op de algemene markt.

‘Dat doen we op twee manieren. Ten eerste denken wij dat we een aantal aansprekende kinderboekenauteurs hebben die puur vanwege de kwaliteit van hun werk ook een algemeen publiek kunnen aanspreken.

Denk aan: Corien Oranje, Judith van Helden, Liesbeth van Binsbergen. We hebben uitgebreid met de algemene boekhandel gesproken over de vraag: wat is ervoor nodig om hen een stukje van de markt te laten veroveren? We hebben ook overwogen er een ander fonds voor op te richten, maar de feedback daarop was: hoeft niet. De reputatie van Columbus is sterk genoeg.’

www.boekblad.nl

DE VISIE

En ten tweede?

‘In de zomer van 2020 lanceren wij een zingevingsfonds: Zilt. We beginnen met acht uitgaven per jaar. Ik kan nog geen titels en auteurs noemen, omdat we momenteel finetunen wat zingeving voor ons precies moet zijn. “Zingeving” is zo’n containerbegrip. Iedereen is er ook mee bezig. Door zingeving helder te kaderen, kunnen wij onderscheidend zijn. Wij denken nu in de richting van de thema’s mens, natuur, duurzaamheid.

Daar zien we een gat in de markt, terwijl deze thema’s naadloos aansluiten bij de rest van ons fonds. We contracteren hiervoor auteurs uit eigen kring, maar ook van buiten. Dankzij een toenemend aantal medewerkers met een brede werkervaring hebben we ook een breder netwerk dan vroeger.’

Hoe komt Royal Jongbloed binnen bij de algemene boekhandel?

‘Het is duidelijk dat we niet zoals KokBoekencentrum onze algemene uitgaven in de pukkel van de VBK-vertegenwoordigers mee kunnen geven. Maar hoe dan wel? Dat onderzoeken we nog. De boekhandel zegt in ieder geval: zorg dat het specifieke aandacht krijgt.

We presenteren het daarom in een aparte catalogus.

overgestapt op de Nieuwe Bijbelvertaling, maar zich nu toch meer senang voelen bij de Herziene Statenvertaling. Maar wij hebben daar goed op ingespeeld.

Ten eerste met uitgaven die dankzij hippe omslagen en betere leesbaarheid goed aansluiten bij de behoefte. Ten tweede door mee te bewegen met wat online gebeurt. Daar zijn veel jonge mensen erg actief. Twintigers veelal, voor wie wij toepasselijke Bijbels hebben gemaakt. De Zij Lacht Bijbel past hierbij. Dat is een HSV-Bijbel.’

Komt NBG ooit terug bij Royal Jongbloed?

‘Wat mij betreft wel. Ik wil me niet mengen in de discussie over wat toen verkeerd is gegaan. Dat was voor mijn tijd. Maar als ik bedenk dat de markt krimpt, vind ik het geen goede ontwikkeling als we elkaar beconcurreren. Natuurlijk houdt concurrentie je scherp, maar voor mij persoonlijk wegen de voordelen van samenwerking zwaarder. Gelukkig zijn de contacten nu goed.’

En hoe gaat het met de educatieve tak?

‘Ook daar willen we verbreden. We geven uitsluitend uit voor het primair onderwijs. We zijn marktlei-

‘ IK ZIE NOG TE VEEL POTENTIE IN EDUCATIEF OM ERMEE TE STOPPEN’ En er komt een evenement om het nieuwe aanbod voor het voetlicht te brengen. Na de eerste aanbieding zullen we bijsturen. We beginnen niet voor niets voorzichtig.’

Onderwijsmethodes Hoe gaat het met het Bijbelfonds?

‘Het vertrek van NBG heeft veel omzet gekost. Dat vinden we nog steeds niet grappig. Maar gelukkig hebben we het omzetverlies kunnen opvangen. De NBG heeft de populairste bijbelvertaling: De Nieuwe Bijbelvertaling. Wij hebben vier andere vertalingen: Het Boek, de Statenvertaling, de Herziene Statenvertaling (HSV) en de katholieke Willibrordvertaling. Met name de laatste twee zijn steeds geliefder. We hebben een aantal goedlopende titels in die vertalingen, zoals een HSV-kinderbijbel.’

Ligt dat uitsluitend aan ontwikkelingen binnen christelijk Nederland waar jullie geen invloed op hebben?

Of ook aan slim uitgeven?

‘Allebei. Het is absoluut waar dat er steeds meer mensen zijn die bijvoorbeeld destijds bij verschijnen zijn

der in het reformatorisch onderwijs. Dat willen we behouden. Maar we willen dit segment uitbouwen.

Dat betekent: meer vakken voor het reformatorisch onderwijs. Ten tweede: een groter aandeel in het algemeen christelijk onderwijs. We hebben twee methodes op het digitale vlak – Bas voor Nederlands, My name is Tom voor Engels. Dat willen we uitbouwen. Ten derde willen we naar de algemene markt. Bas en My name is Tom zijn daar geschikt voor, maar we willen er ook gericht methodes voor maken. Denk aan een methode godsdienst. Dat zou goed bij ons passen, terwijl dat voor een reus als Noordhoff of Malmberg te klein is.’

Wat is daarvan al gerealiseerd?

‘Vorig jaar hebben we met succes al een nieuwe methode voor het reformatorisch onderwijs gelanceerd, speciaal voor groep 3: Taaloceaan. En dit jaar gaan we Bas herlanceren als primair digitale methode. Daarmee willen we de crossover maken naar de algemene markt. Om dat te realiseren heb ik al besloten niet langer zelf de gesprekken met scholen en de verkoop te doen, maar dat over te laten aan de distributeurs, Heutink en de Rolf Groep bijvoorbeeld. Het hangt daarmee niet af van twee medewerkers in de buitendienst die óók de boekhandel bezoeken, maar van

januari 2020  jaargang 187

15

DE VISIE

een veel grotere groep vertegenwoordigers die toch al bij algemene scholen binnenkomen. In het eerste jaar heeft dat goed gewerkt.’

Heeft het bij de toegenomen investeringskosten voor een kleine speler als Royal Jongbloed nog wel zin om te investeren in educatief?

‘Er zijn twee soorten investeringen die educatief uitgeven heel kostbaar maken. De investering om een methode te maken en de investering als je daarbij een online platform wilt. Die investeringen zijn navenant.

We proberen dat op te lossen door samen te werken met andere educatieve uitgeverijen. We hoeven niet alles zelf te ontwikkelen. In sommige gevallen lukt dat goed. Ik zie in ieder geval nog te veel potentie in educatief om ermee te stoppen.’

Kwaliteit en service Tot slot de derde tak van het bedrijf. Hoe gaat het met de drukkerij?

‘We zien een continuering van de omzetgroei. Wel wil ik daar een verschuiving van de mix. Wij doen voor 60 procent wat we noemen standaardproducten: rechttoe rechtaan hardcovers. De rest zijn luxeproducten: dun-

Is die beweging al ingezet?

‘Door die push vanuit de klant, ja. Maar ook onze salesmensen hebben meer luxeproducten in hun pukkel bij zich. Daarbij vertellen wij nadrukkelijker: wij leveren de beste kwaliteit, wij garanderen een hoge service – en dat heeft nu eenmaal een prijs. Dat is anders dan standaardproducten, waarbij het gesprek als eerste over prijs gaat. In 2020 gaan we dat verhaal sterker aanzetten door meer aan storytelling te doen.

We willen laten zien dat wij dit al doen sinds 1862 en daarom de echte expert zijn.’

Royal Jongbloed investeert ook in kwaliteit, begrijp ik.

‘Inderdaad. We zijn op zoek naar een nieuwe pers en vervangen waar nodig onderdelen van ons machinepark, zoals vorig jaar een vergaarmachine. We zijn de enige in Europa die 22-gramspapier doet. Dat vraagt iets van je pers, die – deels door de fabrikant, deels door onze technische dienst – moet worden aangepast aan onze wensen. Zo’n pers heb je niet zomaar gevonden.’

Halen jullie genoeg omzet uit de dwarsligger?

‘Hij is nu verkrijgbaar in Nederland, Turkije en Amerika. In Nederland exploiteert Ambo|Anthos die naar onze tevredenheid. Er zijn inmiddels 600 titels. Zij

‘ IN DE LUXEPRODUCTEN KUNNEN WE ONS MEER ONDERSCHEIDEN’ drukuitgaven die we helemaal afwerken, met geitenlerenomslag, goud op snee, duimgrepen, leeslint, noem maar op. De kwaliteit daarvan is zo hoog dat Bijbeluitgevers in Amerika onze producten hebben liggen als referentiekader: zó moeten hun premiumbijbels eruit zien. Ook de dwarsliggers, die wij als patenthouder als enige ter wereld kunnen maken, vallen in deze categorie. Het aandeel in de omzet hiervan moet omhoog.’

Omdat de marges beter zijn?

‘Dat ook. Maar vooral omdat we er veel beter in zijn.

Dat rechttoe rechtaanwerk wordt op meer plekken ter wereld gedaan. Ook in China zijn twee drukkerijen gespecialiseerd in dundruk. Die draaien meer volume, hebben meer persen. Daar kunnen wij niet mee concurreren. In de luxeproducten kunnen we ons meer onderscheiden. We blijven ook innoveren in bijvoorbeeld manieren van afbinden of omslagen maken. En dan nog zijn we duurder dan China.

We profiteren gelukkig van de spanningen rondom China. Amerikaanse uitgeverijen vinden het belangrijk om een deel van het werk in Europa te laten doen.

In 2019 werden we daarom meermaals benaderd door partijen die met ons wilden praten.’

16

doen hun uiterste best ervoor. Het lukt hen ook steeds beter andere uitgeverijen ervoor te interesseren. In Amerika, waar we een contract hebben met Penguin en twee kleinere uitgeverijen, kunnen we nog groeien.

Ze gebruiken hem nu vooral voor kinderboeken. Daar is meer mogelijk. Daarnaast willen we natuurlijk meer landen aansluiten, die overigens voor een deel in het verleden al dwarsliggers kenden. Maar een uitgever vinden is niet vanzelfsprekend. Dwarsliggers zijn een volumeproduct: je kunt niet met twee titels beginnen, je moet er in het eerste jaar gelijk twintig, dertig hebben. Dat is een investering.’

De dwarsligger bestond in 2019 al tien jaar. Had het niet al in de halve wereld gemeengoed moeten zijn?

‘Veel mensen zijn enthousiast. Maar zoals ik zei: je moet er de titels voor hebben, het moet geproduceerd worden, het moet vervoerd worden vanuit Heerenveen. En dat voor een product dat niet goedkoper is dan een gewoon boek, vanwege het speciale proces om het te maken. Dat is echt een investering. Maar het gáát groeien. We zijn nu in gesprek met Rusland. En we verhogen de marketingpower en salesinspanningen in landen als Italië en Spanje.’ 

www.boekblad.nl

BOEKHANDEL

ž

januari 2020  jaargang 187

17

Boekhandel positief over ‘white label’

Restyling moet Boekenbon nieuwe impuls geven Kort na Sinterklaas viel bij de leden van de KBb een folder op de mat met daarin een presentatie van de nieuwe Boekenbon, zoals die op 4 maart, vlak voor de Boekenweek, zal worden geïntroduceerd. Boekhandelaren reageren positief, maar de winkels die een eigen cadeaukaart hebben zijn niet van plan daarmee te stoppen.

Tekst Enno de Witt

De diverse B

oekenbonkaa

Cool en sexy Met de Boekenbon gaat het eigenlijk best goed, stelt Schroën: ‘De daling van de Boekenbon is stopgezet en het jaar 2019 hebben we positief afgesloten met zwarte cijfers.’ Het binnenkomende geld komt uit drie bronnen: beleggingen, het verschil in provisie tussen uitgave en inname en de niet ingeleverde bonnen, al valt dat laatste wel mee: ‘De Boekenbon heeft een heel grote naamsbekendheid en de consument is zo trouw dat hij

rten

De eigen cadeaukaart van De Kler

18

‘Dat gaat de goede kant op’, antwoordde KBb-directeur Anne Schroën toen ze in februari vorig jaar door Boekblad gevraagd werd hoe het stond met het ‘hoofdpijndossier’ Boekenbon (zie Boekblad magazine 2/2019). Vanuit de altijd veeleisende achterban kwamen de laatste jaren kritische geluiden over de Boekenbon. Een aantal boekhandels, waaronder Paagman en De Kler, begon met een eigen cadeaubon. ‘Ik heb de leden toen de gewetensvraag gesteld: Iedereen een eigen bon kan, maar laten we elkaar dan geen mietje noemen. Als we met elkaar geen collectief geldproduct willen dan houden we ermee op en gaan we iets anders doen.’ Zover kwam het niet: begin december ontvingen de KBb-leden de informatie over de nieuwe Boekenbon, die kort voor de Boekenweek wordt geïntroduceerd.

www.boekblad.nl

BOEKHANDEL

januari 2020  jaargang 187

FOTO CHRIS VAN HOUTS

vrijwel alles inwisselt.’

Intussen is de wereld wel veranderd. Bestond de concurrentie ooit uit nog eens drie andere bonnen, tegenwoordig zijn dat er meer dan 250. De Boekenbon onderscheidt zich daar wel weer van door de maatschappelijke betekenis, de geldigheidsduur van drie jaar en de zeer hoge betrouwbaarheid en bekendheid.

De KBb heeft het afgelopen jaar kritisch gekeken naar de verkooppunten, in totaal ongeveer 3500, en er daar ook een aantal van afgestoten. Schroën wil niet zeggen welke dat precies waren: ‘Denk aan grote winkels waar consumenten niet echt op Anne zoek zijn naar Boekenbonnen. Maar het is Schroën: geen dramatische ‘We hebben erafname.’ Daar kunnen andere verkoopvoor gezorgd dat punten voor in de de motoren draaien, plaats komen: ‘We nu moet het vliegzijn ook bezig met het benaderen van tuig nog de lucht grotere partijen als in’ instellingen en organisaties.’

Sinds vorig najaar is het hele traject van klantenservice uitbesteed aan een externe partij. De KBb concentreerde zich op een restyling van het product. Dat ziet er anders uit, en er komen slogans op onder meer posters en tassen die verkondigen hoe cool en sexy boeken en lezen zijn. De plastic kaart verdwijnt en maakt plaats voor een kartonnen variant, zodat de Boekenbon een maatschappeNieuw is ook de mogelijkheid om lijk verantwoord cadeau blijft. De een white label-Boekenbon aan te insteekmapjes blijven, in vernieuwschaffen, waarop een boekhandel de vormgeving. En er komen luxe zijn logo kan laten zetten. Het cadeauverpakkingen. De Boekenvoordeel boven een eigen winkelbon brengt tevens speciale limited bon is dat dezelfde voorwaarden edition Boekenbonnen uit met als voor de Boekenbon gelden. Hij Moederdag en in de vakantieperikan dus ook overal worden ingeode. Te denken valt aan fluwelen wisseld en de waarde voor de klant en houten Boekenbonnen, in een is en blijft gegarandeerd. ‘Winkels beperkte oplage. als Paagman en De Kler hebben

met hun eigen bonnen pionierswerk verricht, wij volgen hun voorbeeld’, zegt Schroën.

De veranderingen zijn aan enkele tientallen leden voorgelegd: ‘Die waren allemaal enthousiast en gretig. We zullen nu zien of ze dat in de praktijk ook zijn. We hebben ervoor gezorgd dat de motoren draaien, nu moet het vliegtuig nog de lucht in. Sinds de aankondiging

19

BOEKHANDEL

verloopt de inschrijving van de white label-Boekenbonnen stormachtig: er hebben zich honderd boekverkopers gemeld voor een eigen kaart [stand van begin januari, red.]. We werken nu hard aan de nodige capaciteit om te realiseren dat iedereen op 4 maart zijn bonnen in huis heeft. De ontvangst is hiermee boven verwachting goed verlopen.’

De lancering van de nieuwe Boekenbon gaat gepaard met een publiekscampagne. De boekhandel krijgt de beschikking over een grote verscheidenheid aan materiaal, van stickers en posters, een etalageset en een schapset tot mobiles, kassadisplays, kubussen, boekenleggers en luxe cadeauverpakkingen.

échte Boekenbon.’ ook gebruikmaken van de nieuwe Jansen besloot zijn brief met een white label-bon. oproep aan de klant: ‘LOOP Ook Paagman gaat gebruikmaken GEEN RISICO! NEEM GEEN GEvan die mogelijkheid, zegt Fabian NOEGEN MET NAMAAK! KOOP Paagman: ‘We verkopen hier veel ALLEEN DE ÉCHTE Boekenbonnen, dus voor BOEKENBON!’ Dat ons is het aantrekkestandpunt onderlijk. Maar van onze Fabian schrijft hij nog eigen CadeauPaagman: ‘Van steeds volleCard doen we dig: ‘Klanten geen afstand. onze eigen Cadeaukrijgen een De twee proCard doen we geen bon waarvan ducten zijn ze denken ook eigenlijk afstand. De twee dat die overal niet te verproducten zijn ook inwisselbaar is gelijken. We en dan moet ik zijn er een jaar eigenlijk niet te ze vertellen dat of tien geleden vergelijken’ dat niet zo is. Dan mee begonnen en kan Paagman wel de verwachtingen zeggen dat hij hem met zijn overtroffen. In die mij verrekent, maar dan zit ik tijd hadden drie kaarten 70 Reacties dat straks met boekhandels door procent van de markt in handen, Bart Jansen van boekhandel Verhet hele land te doen.’ sindsdien heeft de giftcardmarkt kaaik in Gouda gooide een maand ‘Ik wil alles doen om de nationale een enorme vlucht genomen. voor de KBb met de informatie Boekenbon te steunen’, zegt JanIedere shoarmaboer heeft zo langover de nieuwe Boekenbon kwam, sen, die gebruik gaat maken van zamerhand zijn eigen kaart.’ op Boekblad.nl de knuppel in het de white label-bon. ‘De Boekenbon In het verdienmodel neemt net als hoenderhok wat betreft de eigen wordt door De Nederlandse Bank bij de Boekenbon de non-redempbonnen van boekhandels, naar gegarandeerd. We hebben bij het tie een deel voor zijn rekening, aanleiding van de cadeaukaarten faillissement van V&D gezien wat maar de belangrijkste succesfactor van De Kler en Paagman. In een er gebeurt met bonnen waarbij dat is dat het geld in de eigen kassa open brief schreef hij: ‘Dat vind niet zo is.’ blijft, zegt Paagman: ‘En dat komt ik nu echt een onhandig idee, er pas weer uit als de card wordt omdat de meeste mensen Joost Polak van de Apelingewisseld. Dat is niet alleen een Bart die een waardebon doornse Libris-winkel verschil met de Boekenbon, maar kopen bij de boekNawijn & Polak ook met de andere giftcards.’

Jansen: handel verwachten pleitte ooit voor Voor boekhandel Riemer is de ‘Ik wil alles dat die bon in te een bredere versie, kracht van de eigen kaart dat het wisselen is bij alle zodat bijvoorbeeld een bijzonder cadeau is dat de doen om de (!) boekwinkels alle Libris-winkels klanten kopen. Leuker dan een Nationale in Nederland. een bon hebben. algemene kaart, zegt Harmen Boekenbon te Dat idee is inmid(…) In mijn winRiemer: ‘We pushen hem niet, kel moet ik nu vaak dels een gepasseerd maar laten de klant zelf kiezen.’ steunen’ mensen teleurstellen station, zegt hij nu in Het effect is per vestiging verschildat de hen geschonken een reactie op de verlend, de kaart slaat vooral aan in bon alleen inwisselbaar is bij het nieuwde Boekenbon. Hij is daar Groningen en minder in Amersbedrijf dat de bon heeft uitgegezeer positief over: ‘Ze hebben goed foort. Dat heeft te maken met de ven. Als ondernemer probeer ik geluisterd. Restyling en rebranband die klanten hebben met de altijd vanuit de klant te denken. ding zijn natuurlijk altijd goed winkel, en het is belangrijk dat de Die wordt, wanneer hij regelmatig en over de manier waarop dat is kaart iets toevoegt. ‘Je geeft een zijn neus stoot bij het inwisselen gebeurd ben ik zeer positief. En uitje, een moment om tot rust te van zo’n bon, erg argwanend bij de applaus voor de beslissing om van komen, om inspiratie op te doen’, aanschaf van welke bon dan ook. de plastic kaart een kartonnen zegt Riemer, die geen gebruik zal Dat is slecht voor het imago van de te maken.’ Nawijn & Polak gaan maken van de white labels. 

20

www.boekblad.nl

g

Deze bijdrage valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van Boekblad.

Frank Krake komt met nieuw boek

‘ Het eindresultaat moet een juweeltje zijn’ In 2018 verscheen Frank Krakes bestseller De laatste getuige, over Wim Aloserij, de man die drie concentratiekampen en de grootste scheepsramp ooit overleefde. Minder dan twee jaar later komt hij nu met Hannelore. Het onvoorstelbare, maar waargebeurde verhaal van een jong meisje dat in handen valt van een meedogenloze sekteleider en zich daar met veel moeite aan ontworstelt.

Tekst Marry Dijkshoorn

januari 2020  jaargang 187

21

g Dit is alweer je vijfde boek. Hoe is het tot stand gekomen?

‘Het was maar goed dat het mijn vijfde boek is, dat ik de processen ken en er ook mentaal naar toe heb gewerkt.

Het verhaal ken ik al sinds 2012, maar je moet er ook klaar voor zijn als schrijver. Het was zo heftig, het moest eerst rijpen.

Hannelore is door haar ouders als klein meisje de sekte binnengebracht. Haar moeder was daarin leidend.

Bij het schrijven was de kunst om haar niet meteen in de beklaagdenbank te zetten.

Zij is namelijk zelf ook slachtoffer. Dubbel zelfs, maar ze blijft natuurlijk net als iedere volwassene verantwoordelijk voor haar eigen daden.

De lezer moet er zijn eigen gedachten maar over vormen.

In mei 2018, net na het overlijden van Wim, heb ik kennis gemaakt met Hannelore en me op het onderwerp sektes georiënteerd. Daar was ik snel klaar mee, want er is amper iets over te vinden. Waar over de Tweede Wereldoorlog hele bibliotheken zijn volgeschreven, beperkt het aantal non fictieboeken over sektes zich tot nog geen halve plank. Ik was op mijzelf aangewezen en heb zeker een maand of tien onderzoek verricht, interviews gedaan, gerechercheerd, archieven doorzocht om de puzzel compleet te krijgen.

In januari 2019 ben ik begonnen met schrijven, omdat ik het merendeel van het materiaal inmiddels wel bij elkaar dacht te hebben. Het was echter zo verwarrend en veelomvattend dat de tijdlijn die ik altijd maak maar liefst elf A-4tjes besloeg. En natuurlijk druppelen er nog onderzoeksresultaten na die soms in de puzzel moeten worden meegenomen.

Na ruim een half jaar had ik mijn eerste manuscript klaar. Daarmee zijn mijn vaste redacteur Enno de Witt en ik de redactieslag ingegaan, waarbij zeker tweehonderd pagina’s zijn gesneuveld. Dan moet je wel een enorm vertrouwen in je redacteur hebben, want je zet een streep door maanden werk.

22

In het najaar van 2019 kon dan eindelijk de productie van het boek beginnen. Daarvoor schakel ik steevast Paul Scheurink in, één van de beste boekontwerpers van Nederland. We sparren over de lay-out en de cover. Budgettair krijgt hij de vrije hand om er een meesterwerk van te maken. Hij maakt het boek echt pagina voor pagina op. Ik voer daarbij zelf de fotoredactie, het resultaat van anderhalf jaar research. Het is natuurlijk veel goedkoper om de tekst zo van Word in InDesign te laten lopen en de foto’s in het hart van het boek te kwakken, maar dan doe je het verhaal tekort. Dat zou een gemiste kans zijn.

Het eindresultaat moet een juweeltje zijn. Je moet erin kunnen bladeren, ruiken, voelen, bij het lezen meteen de juiste foto kunnen bekijken, kunnen terugbladeren, de flappen uitklappen.

Eén en één is bij mijn boeken echt drie. Een boek moet een belevenis zijn. Daar past principieel ook geen eboek bij. En drukken doen we gewoon in Nederland, bij Wilco. Kwaliteit staat voorop. Al mijn boeken zijn uitgevoerd in duotone. “Dat is duurder!” roepen dan allerlei mensen. Klopt, maar het is ook veel mooier.

Voor de cover hadden we in eerste instantie een donker, dreigend, brutaal gezicht van Hannelore gekozen, met het klooster waar de sekte jarenlang verbleef. Na een brainstormsessie met vakexperts zijn we daarvan afgestapt.

Je hoort zoveel meningen dat het je duizelt, maar de kern blijft wel hangen. Geen klooster, dat was te Harry Potter-achtig. Geen horrorcover. Paul kon de nacht daarna niet slapen, is om vijf uur opgestaan en om acht uur ’s ochtends belde hij mij. Of ik naar zijn studio kon komen. En voila.

Na bijna twee jaar ploeteren stond ik met Hannelore, aan de pers in Zutphen. Allebei zo trots als een pauw.

Je begint met flarden van een verhaal en eindigt met een boek in je handen.

www.boekblad.nl

Dat creëren van een product, dat is mijn passie. Vroeger al, in mijn vorige carrière in de tuinmeubelen, en nu met boeken.’

Dat is nogal een overstap geweest.

Waar kwam die vandaan?

‘Het plezier in het vertellen van verhalen. Ik weet dat ik niet de beste schrijver van Nederland ben, maar ik ben wel een van de betere verhalenvertellers en daar draait het allemaal om bij een boek. Je voert de lezer mee in een verhaal, een andere wereld in. Ik doe dat in begrijpelijke taal, waarbij je aan het einde van de zin nog precies weet hoe die begonnen is. Dat waarderen de lezers. Van alle genomineerde boeken voor de NS Publieksprijs 2018 had De laatste getuige veruit de hoogste lezerswaardering, berekend over honderden lezers die het boek hebben beoordeeld op sites als Hebban.nl, Libris, AKO, Bol, Bruna, Goodreads.

Daar ben ik trots op, ondanks dat ik de prijs niet won. Ik begreep na afloop dat ik derde ben geworden, terwijl ik niet eens officieel was genomineerd.

Zoiets is voor mij dan de uitdaging, daar haal ik ontzettend veel plezier en energie uit.’

Lukt jou dan alles wat je aanpakt?

‘Zeker niet, maar als je niets probeert lukt ook helemaal niets. Zo heb ik drie jaar geleden de filmrechten voor mijn boek Menthol aan Johan Nijenhuis verkocht. Heel enthousiast zijn we begonnen, met steun van het Filmfonds.

Een paar maanden geleden stopte het Filmfonds echter plotseling met het subsidiëren van de volgende fase.

Eeuwig zonde, ik droomde al van een film over de eerste zwarte man buiten de Randstad, de man die Nederland leerde tandenpoetsen. Wie weet, ooit…

Ook met verkoop van rechten aan het buitenland wil het maar niet vlotten.

Met Marianne Schönbach werk ik toch samen met een van de beste en meest professionele literair agenten, maar zij stuit op onbegrip, omdat ik een selfpublisher ben. Zelfs de toegezegde 50 procent vertaalsubsidie van het Letterenfonds trekt buitenlandse uitgevers blijkbaar niet over de streep.

Net zomin als de 52.000 verkochte exemplaren, het verschijnen in liefst

g vijf tv-programma’s, de voorpagina van een landelijke krant, de nominatie voor de NS Publieksprijs en het schoppen tot Hebban Leesclubboek van het jaar 2018. Om gek van te worden. Hun gedachtegang is dat als je een boek zelf uitgeeft het wel niet goed genoeg zal zijn en dat er geen uitgever in is geïnteresseerd. Terwijl het voor mij een bewuste keuze is.’

Heb je nooit overwogen om je boeken bij een andere uitgeverij onder te brengen?

‘Na mijn presentatie bij DWDD spraken twee gerenommeerde uitgevers me aan. Of ik niet een kop koffie wilde komen drinken om over mijn volgende boek te praten. Diezelfde week nog belde een derde. Nu heb ik groot respect voor hun werk. Ik geef je het te doen om jaarlijks vijftig, honderd en soms nog meer boeken uit te moeten geven, ik heb mijn handen al vol aan één boek. Maar dat is nou exact het verschil. Dus geef ik Hannelore toch weer zelf uit. Ik vind het veel te leuk om te doen, het is mijn passie.

Hopelijk gaan ze dat een keer zien in het buitenland. Als iemand mij bij de juiste buitenlandse uitgever een afspraak kan bezorgen, stap ik vandaag nog in de auto of op het vliegtuig.’

hij in de Nieuwe Kerk zou spreken en het koningspaar zou ontmoeten. Wel breng ik op 2 maart een heel bijzondere editie uit van De laatste getuige, met een extra hoofdstuk dat ik speciaal geschreven heb voor dit jaar, waarin we 75 jaar vrijheid vieren. Ik beschrijf de indrukwekkende laatste weken met Wim en de nog onbekende rol die het Nederlandse Delden speelde bij de aanval op de Cap Arcona, met 7000 doden als gevolg. Niemand wist dat de orders vanaf Nederlandse bodem kwamen.

Ik organiseer een mini-symposium met een persconferentie in Nieuwspoort in Den Haag. We hebbend zoon James van de fameuze RAF squadron leader Johnny Baldwin weten op te sporen. Die dag zal hij speciaal uit Engeland overkomen. Wims oudste zoon zal er ook bij zijn. De vader van de één bombardeerde de vader van de ander van het schip, omdat hij dacht dat er vluchtende nazi’s op zaten. Op het podium zullen zij elkaar de hand reiken. Ik krijg al kippenvel als ik aan dat moment denk. Samen zullen zij het eerste exemplaar van deze nieuwe uitgave in ontvangst nemen, uitgereikt

Had het niet meer voor de hand gelegen om met een nieuw oorlogsboek te komen?

‘Na De laatste getuige voorlopig even niet. Ik moest echt afkicken. Het had er ongenadig ingehakt, met als breekpunt het onverwachte overlijden van Wim Aloserij twee dagen voordat

januari 2020  jaargang 187

door minister van Defensie Ank Bijleveld en in het bijzijn van een 94-jarige Britse veteraan, die destijds de berichten heeft doorgeseind naar de vliegtuigen. De voltallige Nederlandse pers zal worden uitgenodigd voor dit unieke moment.

Eén euro van ieder verkocht boek zal worden afgedragen aan het herdenkingscentrum van het concentratiekamp Husum-Schwesing. Dat gaat naar de realisatie van een educatieve film over de diverse historische plekken en elementen in dat in Nederland onbekende kamp. Het was er de hel op aarde. Wim heeft tijdens een uniek bezoek aan dat kamp bij de Deense grens drie uur lang verteld voor de camera, terwijl ik buiten beeld alles vertaalde. Dat ruwe materiaal wordt nu op zo’n manier verwerkt dat Wim de bezoekers straks persoonlijk vertelt wat daar 75 jaar geleden is gebeurd.

Daar is geld voor nodig. Ik heb een garantie gegeven zodat het project definitief door kan gaan. Dit jaar is het klaar.’

Opvallend bij je vorige boeken waren de uitgebreide en vaak onconventionele promotiecampagnes. Wat kunnen we dit keer van je verwachten?

‘Ik kan daar nog niet teveel over zeggen. Wel dat er zeer opvallend pos-materiaal komt, waaronder een kubustotempaal van twee en een halve meter hoog, speciaal hiervoor vormgegeven, en opvallend materiaal voor in de boekhandel. Er komt verder een tv-campagne op de Ster, plus advertenties en reportages in de landelijke dagbladen en weekbladen.’ 

23

Dit artikel is een productie van het Nederlands Letterenfonds.

Honderdste titel in klassiekerprogramma Letterenfonds

Op ontdekkingstocht door het Schwobparadijs

De honderdste Schwobactietitel wordt deze wintermaanden door honderd boekhandels in Nederland en Vlaanderen uitgelicht.

Honderd vergeten meesterwerken uit de wereldliteratuur, vaak voor het eerst in het Nederlands vertaald, worden zo onder de vlag van Schwob (her-) ontdekt. Tijd om dit Schwob-land nader in kaart te brengen. En hoe kan dat beter dan aan de hand van de honderdste titel? Met Miklós Bánffy’s Te licht bevonden trekken we het Schwob-paradijs binnen waar nog zo waanzinnig veel moois valt te ontdekken. Want: Bánffy is niet schwobbig, Bánffy is superschwobbig!

Tekst Lidewijde Paris

24

Bij het lezen van het omslag van Bánffy’s roman slaat de verbazing meteen toe: dat was niet zomaar een schrijvertje van één vergeten alternatieve novelle.

Integendeel. Zijn Te licht bevonden is het kloeke tweede deel van ‘de Transsylvaanse Trilogie’. Niet alleen zijn werk was groot, de man zelf was dat ook: een vergeten en verguisde Hongaarse graaf die leefde van 1873-1950.

Hij was diplomaat en na de Eerste Wereldoorlog werd hij de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken. Zowel letterlijk als figuurlijk een man die de wereld door andere ogen kon bezien. Dat tikt heftig aan op de ‘schwobbigheidsmeter’. Zijn trilogie gaat over de verlichte en sociaal ingestelde graaf Abády – hier klinkt de naam Bánffy in door – die verliefd is op een getrouwde vrouw, die op haar beurt niet gelukkig is in dat huwelijk, en Abády’s adellijke neef die aan drank en gokken is verslaafd. De boeken verschenen rond de Tweede Wereldoorlog maar spelen zich af aan het begin van de twintigste eeuw als elders door Europa de oorlog raast. Alles ademt hier een kantelpunt in de Europese geschiedenis. Tiktitktik doet de schwobbigheidsmeter. Want deze dans op de rand van de vulkaan zonder dat men het doorhad, resoneert geweldig in onze tijd.

Marcel Schwob Schwob, een programma van het Nederlands Letterenfonds, is niet voor niets naar de Franse schrijver Marcel Schwob (1867-1905) genoemd. Uiteraard omdat hij een naam had die je na een keer horen nooit meer vergeet.

En daarnaast misschien omdat zijn naam een beetje

www.boekblad.nl

Schwob voor de boekhandel Schwob zoekt en presenteert vier keer per jaar onbekende pareltjes uit de wereldliteratuur.

Vergeten klassiekers. Machtige meesterwerken. Samen met 25 uitgeverijen worden om de drie maanden zes herontdekkingen gekozen en in een promotiecampagne uitgelicht. Dat gebeurt via posters en folders in honderd boekhandels, en via leesclubs en literaire avonden.

Op schwob.nl vindt u leesfragmenten en achtergrondinformatie over alle boeken. Met de honderd titels is ook een wereldkaart ontstaan die de literaire landweggetjes en zijpaden van de twintigste eeuw zichtbaar maakt. Kijk hiervoor op bit.ly/schwob-wereldkaart en doe inspiratie op voor uw presentatieroutes.

Elke Schwob-titel wordt ondersteund door een literair ambassadeur — een schrijver, een criticus of vertaler —, die door de boekhandel kan worden uitgenodigd om het boek met lezers te bespreken. Ook organiseert Schwob jaarlijks een tournee met een overkoepelende lezing zoals recent over Japanse of

Afro-Amerikaanse literatuur.

In de Week van de Leesclub (25-31 januari) staan bij leescluborganisatie Senia drie boeken centraal, waaronder één Schwob-titel: De grote angst in de bergen van CharlesFerdinand Ramuz (1878-1947), vertaald en voorzien van een nawoord door Rokus Hofstede voor uitgeverij Van Oorschot. Rokus Hofstede leidt in deze week pop-upleesclubs in boekhandels om dit boek met lezers te bespreken.

Meer informatie en alle data vindt u op Weekvandeleesclub.nl.

Op Hebban.nl kunnen lezers tot en met 10 februari drie Schwob-boeken samen met anderen lezen: Het nichtje van de poppenspeler van Angela Carter (Nieuw Amsterdam), De kloof van Dorothea Tanning (Orlando) en De zeven gehangenen van Leonid Andrejev (Thomas Rap).

In Edams nieuwe boekhandel ’t Pakhuys start op 17 februari een nieuwe reeks Schwob-leesclubavonden die begint met Gaan liggen om te sterven van Adalet Agaoglu (Jurgen Maas).

januari 2020  jaargang 187

Wilt u promotiemateriaal ontvangen? Of wilt u een avond rondom een van de Schwob-actietitels organiseren of bij de Week van de Leesclub aanhaken? Of wilt u graag toetreden tot het Schwob-netwerk?

Neem dan contact op met Alexandra Koch: a.koch@letterenfonds.nl.

Schwob voor uitgevers

Schwob kan uitgevers ondersteunen bij het brengen van vertalingen van vergeten meesterwerken uit alle windstreken. Nadere informatie over deze subsidiemogelijkheid vindt u op de website van het Nederlands Letterenfonds, onder Subsidies. Bij deze regeling wordt voorrang gegeven aan vertalingen in het Nederlands uit die taalgebieden of landen waar géén instituut of fonds bestaat dat voorzieningen kent ter ondersteuning van de vertaalkosten van een boekuitgave.

Overigens worden met een subsidie ondersteunde titels niet automatisch actietitels; omgekeerd is voor veel Schwob-actietitels ook geen subsidie verleend.

25

!

0 0 1 e d , Hoera Kijk op e

schwob.nl

De mooiste boeken die u nog nooit heeft gelezen

Een scepticus in radicaliserend Brazilië

‘Onze fantasieën maken ons mens.’

Hans den Hartog Jager

Een vrouw kijkt naar de jonge republiek Turkije

‘Dat een inbreker zo goed schrijven kan.’

W.F. Hermans

Overlevende van het laatste slavenschip

Schwob leest u door de winter | 2019–20 SchwobPosterWinter2019-20_03.indd 1

Downton Abbey van de Hongaarse aristocratie

Ontwerp: Stroomberg

De eerste grote bundeling van Zweig’s verhalen

18-11-19 13:10

Ronnie Terpstra (Van der Velde Boekhandel, Leeuwarden) ‘Voor mij is Schwob in de loop der jaren uitgegroeid tot een keurmerk van kwaliteit. Is het Schwob, dan is het goed. In het begin had ik dat minder. Als ik me niet vergis kwamen ze toen ook met tien titels tegelijk. Nu is de selectie iets compacter. Ik merk dat als ik aanbiedingsfolders doorneem, een Schwob-titel sowieso wordt ingekocht. Het aanbod is mooi in balans, en dat in een tijd waarin de vergeten klassiekers je om de oren vliegen. Een nieuwe worp leg ik altijd bij elkaar in de winkel. Poster erbij, folders, hiephoi. Ik ben nog bezig met een leesclub. In onze winkels in Drachten en Sneek doen ze dat al.’

26

klinkt als ‘swap’, uitwisseling, en dat is wat er gebeurt: er worden Geheimtipps uitgewisseld. Maar vooral omdat we van mans werk niets meer weten, terwijl hij zelf belangrijke schrijvers beïnvloedde en hij bij leven een geweldig literair netwerk creëerde: hij had contact met schrijvers over de hele wereld, en vertaalde en introduceerde werk van Robert Louis Stevenson en Daniel Defoe in het Frans.

Fascinerend én tragisch is dat we Schwobs eigen verhalen niet kennen maar dat ze wél literaire invloed hadden op de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges en later de Chileen Roberto Bolaño. Deze namedropping om het schwobprincipe te verklaren. Als met een wichelroede wordt naar de zwarte gaten in het literaire heelal van beroemde namen en thema’s uit de twintigste eeuw gezocht.

De allergrootste buitenlandse literaire titels werden eind negentiende, begin twintigste eeuw dikwijls wél in het Nederlands vertaald maar onze voorouders lazen veel werken in het oorspronkelijke Frans of Duits of naar die talen vertaald, want vooral Frans was lange tijd de voertaal van de upper class. Omdat we die talen nu minder goed beheersen valt daar juist nu nog veel te ontdekken.

Vergeet niet dat de Nederlandse literaire markt vroeger kleiner was, al denken veel mensen van niet. Daarnaast was de afzetmarkt voor literaire romans elitairder of beter gezegd: had andere interesses, (literaire) normen of behoeftes. Andere tijden, andere zeden. Romans die wij nu interessant vinden, met de kennis en vragen van nu, waren dat niet altijd in hun eigen tijd. Goed Schwobvoorbeeld is De jaren van Virginia Woolf uit 1937. De roman haalde tot haar verbazing de bestsellerlijst van The New York Times, maar bereikte Nederland niet. De eerste Woolf-vertalingen verschenen pas in de jaren vijftig.

Vrouwen kregen stemrecht, konden gaan werken, hoefden niet meer te trouwen, en ook homoseksualiteit werd bespreekbaar; nee dat zal in 1937 geen populair boek zijn geweest overal. Tegendraads in alle opzichten. Maar juist nu actueel en relevant. Net als Bánffy’s roman.

Gebaande paden en olifantenweggetjes Nemen we de adellijke Bánffy als gids dan lopen verschillende paden dieper Schwob-land binnen. Je hebt de keurig aangelegde voorname promenade met welgestelde schrijvers. Hier loopt de Japanner Junichirö Tanizaki (1886-1965). In de selectie die Jos Vos in De brug der dromen uit diens werk maakte, lees je enerzijds over schokkende erotische obsessies maar ook hoe Tanizaki het traditionele van zijn land tegenover het Westen plaatste.

Hier flaneert ook de Italiaanse schrijvende politicus en dandy Gabriele d’Annunzio van wie een selectie autobiografische teksten in de reeks Privé-domein werd opgenomen als De schoonheid van de nacht (1908-1922).

Van deze brede promenade is het maar een kleine afslag naar het pad waar de hogere klasse meeleeft met of een inkijk geeft in het leven van de lagere klassen. De Turkse Yusuf Atılgan (voorbeeld van onder anderen Orhan Pamuk) laat de hoofdpersoon uit zijn roman Hotel Moederland (1973) de diverse levens van zijn clientèle in zijn hotel observeren en via hen ontdekt de lezer hoe de modernisering van het land voor hen op het Turkse

www.boekblad.nl

platteland te snel gaat. Uiteraard loopt er een hardnekkig uitgesleten zandpad vol tegengestelde stemmen van juist niet rijke schrijvers, mensen uit de onderklasse, arme sloebers die een al dan niet snerpend tegengeluid laten horen. Hier banjert de Noor Knut Hamsun voorbij.

Hij kwam uit een arme boerenfamilie, ging nauwelijks naar school en heeft zich opgewerkt tot schrijver. Al won hij in 1920 de Nobelprijs voor Literatuur, na de Tweede Wereldoorlog raakte zijn naam besmet door zijn nazisympathieën. Honger (1890) kennen we wel van hem maar Zwervers (1927) – het eerste deel van de zwervers-trilogie – weer niet. Ook hier de invloed van de moderne tijd, de industrialisatie en een ongelukkige liefde…

Het grillige pad van de vrouwelijke stem Want ja, langs de route van de liefde ontmoeten vele romans elkaar in Schwob-land. De Grand Avenue van de liefde, of eigenlijk van de Ongelukkige Liefde, met de afwezige geliefde, de eeuwig onbereikbare god(in), de voor altijd verloren, want gestorven geliefde. Er zijn zijpaden die naar een happy ending leiden, maar de meeste van deze wegen kennen een tragisch verloop. Zie bijvoorbeeld De pop (1889) van Bolesław Prus, Kapitein Michalis (1950) van Nikos Kazantzakis, Het jachtgeweer (1949) van Yasushi Inoue, De liefde van een half leven (1972) van Eileen Chang of Het verlaten land (1952) van Mouloud Mammeri.

Daarnaast komt de weg van oorlog: van de beroemde Amerikaanse schrijver Bernard Malamud de roman De fikser (1967) over een joodse fikser die naar Kiev trekt en daar onschuldig voor moord in de gevangenis belandt.

Of de door de fascistische censuur verboden en pas na de Tweede Wereldoorlog verschenen roman De rode anjer van de Italiaan Elio Vittorini waarin idealen, revolutie en erotische liefde het leven van twee jongemannen beheersen.

Was hier ook onbekend maar bleek binnen de Italiaanse literatuur een enorme invloed te hebben gehad. Of het kleine maar fantastische boekje Niets in zicht (1954) van de Duitse Jens Rehn waarin een Amerikaan en een nazi in een bootje op de oceaan dobberen en het er niet meer toe doet dat ze elkaars vijand zijn, want beiden zullen nooit gered worden.

En telkens doorkruist de vrouwelijke tegenstem via een grillige en spannende route deze paden. Wie kende in Nederland nog Edna Ferber? Amerikaanse, lid van de beruchte Algonquin Round Table die tien jaar elke dag met elkaar in het Hotel Algonquin in New York lunchte.

Haar bestseller Het purperen land (1924) heeft een alleenstaande moeder in een bekrompen Nederlandse gemeenschap als hoofdpersoon die een beter intellectueel leven voor haar zoon wil. Won nota bene de Pulitzer Prize. Of Kamp, een autobiografische roman van de OostenrijksRussische arts Angela Rohr over elf jaar Goelag. Ze was bevriend met Rilke; Bertolt Brecht probeerde haar (tevergeefs) uit het kamp te houden. Haar manuscript, geschreven na haar rehabilitatie in 1957, lag lang in de Luxemburgse ambassade in Moskou maar kwam pas recentelijk uit. Soms zit die vrouwelijke stem verpakt in de roman van een mannelijke schrijver zoals Het bleekblauwe handschrift van een vrouw (1942) van de Oostenrijkse

schrijver Franz Werfel van wie we wél De veertig dagen van de Musa Dagh kennen, zijn grote roman over de massamoord van 1915 op de Armenen door de Turken, maar niet dit kleine pareltje.

Absoluut eclectisch Het is hopelijk duidelijk: het is een rijk land, dat Schwobland. Als boekhandelaar weet u zeker dat u uw klanten altijd een Schwob-titel als cadeau kunt aanraden. ‘Daar kun je op elk feestje mee aankomen’, zoals Katja de Bruin eerder in de VPRO Gids stelde, zonder het gevaar te lopen ‘dat de jarige/jubilaris/boventallige collega de volgende ochtend drie boekhandels langs moet om de dubbele exemplaren van Een klein leven of Hendrik Groen te ruilen’. Voor elke lezer is er iets. Voor elke leesclub is er iets. Het is makkelijk rond een idee of thema uit de lijst suggesties te te doen. In de komende maanden worden op Schwob.nl thematische lijnen tussen de boeken zichtbaar gemaakt. Want zo werkt de Schwob-wereld: links en rechts haken Schwob-romans aan bij bekende thema’s en figuren of actuele gebeurtenissen. Dus zet eens twee boeken naast elkaar. Een Schwob naast een hedendaagse.

Of een bekende stem én een Schwob-tegenstem. Dichtbij en veraf, in landen of in tijd. De oudste Schwob-titel is het Deense Niels Lyhne uit 1880 van Jens Peter Jacobsen en de ‘ jongste’ is Dorothea Tannings De kloof, een surrealistische roman waaraan Tanning bleef werken en die uiteindelijk verscheen in 2004, toen ze 94 was!

Vincent Elzinga (Kennemer Boekhandel, Haarlem) ‘De charme van de Schwob-boeken zit ’m in de hoge kwaliteit en de verscheidenheid van de titels.

Het zijn vrijwel allemaal verrassende internationale klassiekers — fris vertaald — die lezers iets leren en doen nadenken over de thema’s en gebeurtenissen in het boek en het land. Schwob-titels, om het met een cliché te zeggen, verbreden je wereld. Ikzelf ben bijvoorbeeld enorm van m’n sokken geblazen door Kapitein Michalis van Nikos Kazantzakis, De brug der dromen van Junichirō Tanizaki en De schoonheid van de nacht van Gabriele d’Annunzio.

Boeken die je leven enorm verrijken. Voor mij als boekverkoper is Schwob een soort van keurmerk tijdens het inkopen van boeken en voor het kiezen van titels voor onze Kennemer Leesclub. Het fijne is ook dat je een bepaalde groep lezers de Schwobtitels blind kunt aanraden, vooral degenen die graag verrast willen worden door literatuur.

Een aantal klanten is ook echt geïnteresseerd in Schwob-boeken, hen laten we het altijd weten zodra er een nieuwe flyer uit is. Ook hebben we leuke Schwob-evenementen in de boekhandel gehad: de Japan-avond met Ype de Boer bijvoorbeeld en Alexandra Koch is tijdens Bookstore Day geweest om te vertellen over Schwob.’

januari 2020  jaargang 187

27

Ria van Halem (Boekhandel Verkaaik, Gouda) ‘Verkaaik heeft meteen vanaf de eerste Schwob-titel meegedaan en alles op voorraad gehouden. Toen ik in de winkel kwam heb ik als speciale titel Trein naar Pakistan gekozen. We hebben er een bijzondere leesclub omheen georganiseerd met Alexander Reeuwijk die het boek had gelezen toen hij door India reisde. Het was destijds een cultboek maar het was nog nooit in het Nederlands vertaald. Op die avond hadden we Indiase hapjes van een geliefd plaatselijk restaurant en Alexander vertelde over het boek en gaf informatie over de schrijver van wie niemand ooit had gehoord noch over dat deel van de Indiase geschiedenis.

En passant bedachten we vragen die we in leesclubvorm hebben besproken. Was een topavond.

Per uitgekozen boek bedenken we steeds een nieuwe invalshoek: bij Het purperen land hadden we Jet Steinz uitgenodigd waarbij haar bekendheid weer aandacht meebracht.

En bij Kes hadden we de vertalers, Harm Damsma en Niek Miedema, gevraagd want je kunt een goede roman hebben maar met de vertaling staat of valt het boek. Ook hebben we een stukje van de verfilming die op YouTube stond vertoond.

We lichten bij iedere actie steeds één titel uit en en passant vertellen we dan wat over de andere titels. Dat werkt heel goed. Zo kun je onbekende boeken tot een topper maken en zorgen dat ze de aandacht krijgen die ze verdienen.'

De Schwob-lijst is op geen enkele wijze consistent, dat maakt hem zelf zo schwob. Afrika, Australië en Azië – met uitzondering van Japan, hebben maar weinig uitgesleten Schwob-olifantenpaadjes. Er liggen daar nog hele gebieden braak! De meeste routes gaan kris kras door Europa en Noord- en Zuid-Amerika. Zo loopt er een Schwob-route oostwaarts van Duitsland met Dagboek 1944 vol liefde, onderduik en oorlog van Hans Keilson die we nog als bijna 100-jarige bij DWDD zagen zitten, via Tsjechië, Roemenië, Iran en India tot we in Japan aankomen. Pakken we de weg naar het zuiden

www.boekblad.nl

dan reizen we van het Catalonië van Francesc Trabal, via een bergdorp in Algerije en de woestijn van Libië naar Nigeria, waar we Chinua Achebe leren kennen, en door Zuid-Afrika, voor we aankomen in Latijns-Amerika.

Schwob-land is niet een streng land, het let vooral op schwobbigheid, niet op leeftijd, land, afkomst of stijl.

Als er een land is waar diversiteit, tolerantie, acceptatie en inclusiviteit voorwaarden zijn dan is het hier. Vernieuwend wandelt naast klassiek, totaal surrealistisch doorkruist gruwelijk autobiografisch realistisch en in elk boek valt een nieuwe wereld te ontdekken én onszelf te

zien. Alleen al daarom is in deze tijd dit Schwob-land van groot belang. Eens verboden, verstopte en verdwenen boeken kunnen alsnog of opnieuw hun weg uit de vergetelheid naar het hart van Nederlandse lezers vinden.

Lidewijde Paris is oud-uitgever, ze startte in 2016 met De Lees!ambassade en maakt sinds 2018 deel uit van de commissie die het Letterenfonds adviseert over de Schwob-subsidieaanvragen.

januari 2020  jaargang 187

29

Poëzieweek 2020

‘ Het uitgeven van poëzie is een wilsbesluit’ De gewoonte van Nederlandse uitgevers om geld dat elders wordt verdiend te besteden aan het uitbrengen van onrendabele poëzie is uniek in de wereld. Dat stelt Podium-uitgever Joost Nijsen in de aanloop naar de Poëzieweek, die op 30 januari met de Gedichtendag van start gaat. Met voor de laatste maal een door de CPNB aangeboden geschenkbundel.

Tekst Enno de Witt

Het stoppen met de geschenkbundel wil niet zeggen dat de CPNB alle bemoeienis met poëzie staakt, zegt persvoorlichter Isabel Willemsen. De Poëzietafel, de overkoepelende organisatie van de Poëzieweek, blijft bestaan. De CPNB zal het hele jaar door aandacht aan poëzie blijven besteden, maar niet langer de organiserende rol op zich nemen.

Het laatste poëziegeschenk heeft een andere vorm dan de voorgaande.

Werden die door één enkele dichter geschreven, met gevestigde namen als Tom Lanoye, wijlen Jules Deelder, Ilja Leonard Pfeijffer en Anna Enquist, ditmaal selecteerde de CPNB tien dichters (zie kader). Ze moesten recent gedebuteerd zijn en samen een divers gezelschap vormen, met onder meer een goede verhouding tussen man en vrouw en Vlaams en Nederlands. Wie de informatie over hen leest, valt op dat ze bijna allemaal dichten in een groter artistiek kader.

De dichter van vandaag is de zolder-

30

kamer ontgroeid en laat zich overal horen, op podia, maar ook op sociale media.

De bedoeling van het diverse tiental, zegt Willemsen, is dat zoveel mogelijk mensen, ook zij die normaal gesproken nooit een dichtbundel ter hand nemen, in aanraking komen met poëzie. ‘Onze wens is dat het geschenk aanzet tot verder lezen en na het lezen wellicht de lezer inspireert één of meerdere bundels van onze Poëzieweekauteurs aan te schaffen.

Ook is het idee dat doordat we tien verschillende dichters uitlichten, we de veelzijdigheid van poëzie laten zien en lezers een handvat geven wat voor soort poëzie ze graag lezen.’ De boekhandel weet al sinds september wie de uitverkorenen zijn, zodat ze hun werk in huis kunnen halen.

De meeste dichters in de geschenkbundel Nu: tien dichters zijn debutanten, van de enkeling die al een tweede bundel uitbracht is daar een gedicht uit gekozen, om het meest recente

www.boekblad.nl

werk uit te lichten. Het is voor elk wat wils, zegt Willemsen. En het sluit aan op de doelstellingen van de CPNB, die zich ook op sociale media gaat inzetten om zoveel mogelijk lezers in aanraking te brengen met het dichtende tiental.

‘De CPNB is bezig met een verandering van veel kleinere genrespecifieke campagnes naar een overkoepelende strategie, met een beperkt aantal centrale merken waarin we de lezer centraal stellen’, zegt directeur Eveline Aendekerk, op de vraag waarom dit het laatste poëziegeschenk is. ‘De keuze om te stoppen is gemaakt omdat de oplage van het Poëziegeschenk klein is en kromp, en de lezers die we ermee bereiken doorgaans al poëzie lezen. De CPNB gaat nu poëzie het hele jaar door centraal stellen. Dit doen we door poëzie mee te nemen in andere, bestaande campagnes, zoals bijvoorbeeld met het Boekenweekgedicht, een gedicht bij Nederland Leest

ACHTERGROND

FOTO MAIKEL THIJSSEN PHOTOGRAPHY

Eveline Aendekerk (CPNB): ‘We blijven poëzie onverminderd steunen’

Isabel Willemsen (CPNB): ‘We willen de veelzijdigheid van poëzie laten zien’

en poëzie bij de Kinderboekenweek.

Zelf hou ik enorm van poëzie en vaak heb ik een bundel op mijn nachtkastje liggen. Momenteel is dat Fantoommerrie van Marieke Lucas Rijneveld. Er is een grote groep mensen die graag een boek zou willen lezen maar denkt hier niet de tijd voor te hebben, of de tijd er niet voor neemt. Een poëziebundel kan ervoor zorgen dat een deel van deze groep toch over de streep wordt getrokken om een boek of bundel op te pakken en te lezen. Zo vind ik zelf ook rust om voor het slapengaan nog een gedicht of twee te lezen. Wat verder opvalt is dat poëzie enorm in de lift zit, kijk bijvoorbeeld naar het succes van Lévi Weemoedt met Pessimisme kun je leren. Het boek was afgelopen jaar één van de nominaties voor de NS Publieksprijs 2019. Voor het eerst zat er hierdoor een poëziebundel bij de zes bestverkochte boeken van het afgelopen jaar, een mooie mijlpaal.

Kortom: we blijven poëzie onverminderd steunen en een warm hart toe-

dragen, alleen op een andere manier om nog meer impact te realiseren.’

Alomtegenwoordig Het zijn vanouds ook de uitgeverijen die een stevige bijdrage leveren aan het groeien en bloeien van de poëzie in Nederland, zowel de kleinere gespecialiseerde als de grote algemene, die geld dat elders wordt verdiend inzetten bij het uitbrengen van bundels.

Dat laatste is volgens uitgever Joost Nijsen van Podium een unieke situatie: ‘Als ik tegen een buitenlandse collega zeg dat in Nederland alle serieuze literaire uitgeverijen poëzie uitgeven, kijken ze je raar aan. Op een paar uitzonderingen na, als in Duitsland bijvoorbeeld Suhrkamp en Hanser, wagen zich over de grens maar heel weinig gerenommeerde uitgeverijen aan poëzie.’

Poëzie heeft soms te lijden onder het imago van een kwijnende zwaan, maar volgens Nijsen is er als we kijken naar verkoopcijfers nooit erg veel veran-

januari 2020  jaargang 187

derd: ‘Je verkoopt van een bundel een paar honderd exemplaren, daarvoor laat je er dan 750 drukken. Dat legt je aan banden. Geld voor een voorschot is er niet, de dichter zal zelf iets moeten ritselen, via bijvoorbeeld een beurs.’ Waarbij het volgens Nijsen ook een voordeel is dat dichters er makkelijk iets naast kunnen doen: ‘En er is iets interessants aan de hand, want dichters verdienen veel meer dan vroeger bij met optredens. Ze scharrelen zo een aardig inkomen bij elkaar.

Oscar van Gelderen heeft wel eens opgemerkt dat uitgeverijen daar ook een deel van zouden moeten krijgen. Dat werd hem trouwens niet door iedereen in dank afgenomen.’

‘Poëzie is naar mijn gevoel alomtegenwoordig’, zegt redacteur Merijn Hollestelle van De Bezige Bij. ‘Vanuit de stille persoonlijke ruimte, met een bundel op de bank, is het een integraal onderdeel geworden van festivals als Lowlands, en natuurlijk de

31

Nijsen wijst op Prometheus-uitgever Mai Spijkers: ‘Toen ze hem eens vroe-

Joost Nijsen (Podium): ‘Je bent veel minder kwijt aan voorschotten, redactie en drukken dan bij een roman’

FOTO KEKE KEUKELAAR

vele poëziefestivals. Naast de bundellezers is er een groep gekomen die poëzie op het podium beleeft. Te gek toch? Er gebeurt ontzettend veel.

We hebben net een driedubbelelpee met opnames van al onze dichters uitgegeven, Dichters op vinyl. En hoe fantastisch is het dat er liefhebbers zijn die hun zwaar verdiende geld, waar ze van alles mee kunnen doen, uitgeven aan debuutbundels? Of aan het werk van gelauwerde dichters, ook goed. In Gent waren bij de presentatie van Vrolijke verwoesting van Delphine Lecompte honderdvijftig mensen, die allemaal in de rij stonden voor een handtekening. Niemand ging zonder bundel de deur uit.’

Die alomtegenwoordigheid strekt zich tot in het straatbeeld uit: ‘Je ziet in steden als Leiden, Utrecht en Rotterdam overal gedichten op muren. Maar niet alleen daar. Ester Naomi Perquin (Van Oorschot) kreeg eens het verzoek om een gedicht op een muur te maken, ergens in the middle of nowhere.

Ze ging er met de trein naartoe en het was echt een vage muur, naast een soort Park & Ride. Eerst moest ze nog broodjes eten met de commissie die erover ging. Daar kun je cynisch over doen, maar het leverde wel weer een gedicht in de openbare ruimte op.’

Wel signaleert Hollestelle een zekere scheefgroei: ‘Veel van de aandacht gaat uit naar wat snel behapbaar is.

Nog steeds denken veel mensen dat poëzie moeilijk is, maar je hoeft alleen maar de dikke Komrij open te slaan om te zien dat het vaak klinkklare taal is. Het is ook een misverstand dat je een gedicht woord voor woord moet kunnen begrijpen. Je kunt ook gaan voor het ritme, woordkeuze of dat ene geniale beeld.’

gen hoe hij het durfde om als zakelijk uitgever poëzie uit te geven, antwoordde hij dat je het gewoon moet doen, en daar ben ik het mee eens. Rond de feestdagen zetten uitgevers allemaal advertenties in de kranten. Die kosten per stuk net zoveel als een bundel, ergens tussen de drie- en zesduizend euro, afhankelijk van de plek in de krant. Je bent ook veel minder kwijt aan voorschotten, redactie en drukken dan bij een roman.’

Ook Podium kende zijn uitschieters, met dichters als Antjie Krog (‘die gaat nog een keer de Nobelprijs winnen’), Ingmar Heytze en Tjitske Jansen. ‘En Prometheus scoorde met de verzamelde gedichten van Menno Wigman, dus wonderen gebeuren nog wel eens’, zegt Nijsen. De realiteit is dat het uitzonderingen blijven en dat een uitgeverij daar ook rekening mee moet houden. Bijvoorbeeld bij een aanbieding: ‘Daar mag hooguit een kwart poëzie in staan. Is het meer, dan slaan de media en de boekhandel dat gewoon over.’

Springlevend ‘Het uitgeven van poëzie is een wilsbesluit’, zegt redacteur Menno Hartman van uitgeverij Van Oorschot. ‘Het is de oudste en sterkste kunstvorm en geen zielig kasplantje. Het is wel waar dat je er meestal geen geld mee verdient en misschien zou dat wel meer kunnen zijn, maar je maakt iets waar mensen gelukkig van worden.’

Hartman betreurt wel de terugtrek-

Merijn Hollestelle (De Bezige Bij): ‘Naast de bundellezers is er een groep gekomen die poëzie op het podium beleeft. Te gek toch?

Er gebeurt ontzettend veel’

32

www.boekblad.nl

kende beweging van de CPNB: ‘De Poëzieweek helpt ons uitgevers. Het is fijn dat aandacht voor poëzie in die periode geconcentreerd wordt. Een bundel uitgeven vlak voor de Boekenweek heeft weinig zin, die sneeuwt volkomen onder. Wij geven dan ook al jaren nieuwe bundels uit in januari en dat werkt heel goed. Ik vind ook dat de CPNB niet uitsluitend propaganda moet maken voor boeken die toch wel verkopen.’

Daar sluit Hollestelle zich bij aan: ‘Het is ontzettend jammer dat de jaarlijkse bundel is geschrapt. Maar de CPNB heeft een hart voor de poëzie, dus er komt vast iets sterks voor terug. En het Boekenweekgedicht is sowieso al een mooi idee.’

De oplages bij Van Oorschot zijn iets hoger dan die Nijsen noemt, en net als bij Podium zijn er uitschieters naar boven, zegt Hartman. Ook doet de uitgeverij wel aan voorschotten, gerelateerd aan de eerste oplage. Veel is dat niet: ‘Laat het een keer vijfhonderd of duizend euro zijn. Dichters kunnen er hoe dan ook niet van leven, ze zijn afhankelijk van subsidie of ze hebben een baan.’ Veel bundels worden verkocht via een beperkt aantal boekhandels: ‘Er zijn nog altijd boekhandelaren die poëziedebuten neerleggen, die hebben er iets mee en lezen zelf ook poëzie. Voor de rest verkopen tegenwoordig dichters zelf ook bij optredens. We hebben net het debuut uitgebracht van Roberta Petzoldt. Zij heeft de C. Buddingh’-prijs gewonnen en geeft heel fascinerende performances.’

Bij De Bezige Bij herkent Hollestelle wel het beeld dat in ons land literaire uitgevers allemaal poëzie uitbrengen, maar werpt hij het idee dat er een directe financiële link is met beter verkopende boeken verre van zich: ‘We proberen met elk boek geld te verdienen,

ACHTERGROND

De tien dichters van nu Thema van de Poëzieweek dit jaar is ‘De toekomst is nu’. De geschenkbundel Nu bevat werk van de volgende tien dichters: Akwasi (1988, Ambo | Anthos) is artiest, performer, directeur, labeleigenaar, acteur, presentator, gespreksleider, scenarist, stemacteur, dichter, schrijver en ‘man van het gesproken woord’. Hij debuteerde met de bundel Laten we het er maar niet over hebben (2018).

Dean Bowen (1984, Uitgeverij Jurgen Maas) is dichter en performer.

Hij debuteerde met Bokman en is stadsdichter van Rotterdam.

Charlotte Van den Broeck (1991, De Arbeiderspers) zoekt op het podium naar de zegbaarheid en beleving van poëzie. Ze debuteerde met de bundel Kameleon (2015) en publiceerde daarna Nachtroer (2017) en het zeer succesvolle prozawerk Waagstukken (2019).

Menno Hartman (Van Oorschot): ‘Je maakt iets waar mensen gelukkig van worden’ ook met dichtbundels. Het is niet zo dat we denken: we maken meer winst, dus meer poëzie. We hebben een groot poëziefonds, dat op zichzelf kan staan. De nieuwste bundel van Remco Campert bijvoorbeeld, Mijn dood en ik, vindt gretig aftrek. Mensen zagen er reikhalzend naar uit. Je zou het een bestseller kunnen noemen. Maar ook bundels van bijvoorbeeld Hagar Peeters, Anneke Brassinga, Delphine Lecompte en Peter Verhelst vinden een groot publiek. Dichters met een eigen geluid kunnen tot grote hoogten komen. Kijk naar Jules Deelder.

Een leven lang in de poëzie, met een spectaculaire loopbaan. Wat een held.

Dan heb je ineens een dichter die andere boeken mogelijk maakt, over interne subsidiëring gesproken.’

Het strijdperk overziend constateert Hollestelle dat de poëzie in Nederland springlevend is: ‘En daar word ik heel vrolijk van. De poëzie bruist, op zoveel plekken, met zoveel publiek.’ 

Radna Fabias (1983, De Arbeiderspers) debuteerde vorig jaar met Habitus dat werd bekroond met de Grote Poëzieprijs en de C. Buddingh’-prijs.

Max Greyson (1988, De Arbeiderspers) uit Antwerpen toert als spoken word-performer door Europa in interdisciplinaire muziektheatervoorstellingen van Roots Et Routes en Un-Label. Hij debuteerde met Waanzin went niet (2016) en publiceerde in 2019 Et alors.

Carmien Michels (1990, Polis) organiseert, presenteert, performt, jureert, doceert en werkt samen met artiesten van alle slag. In 2016 won ze het Nederlands en Europees Kampioenschap Poetry Slam. In 2017 verscheen haar poeziedebuut We komen van ver.

Roelof ten Napel (1993, Hollands Diep) publiceerde met Het woedeboek (2018) zijn poëziedebuut. Op 6 januari verscheen zijn tweede bundel In het vlees.

Marieke Lucas Rijneveld (1991, Atlas Contact) debuteerde met Kalfsvlies (2015) dat werd bekroond met de C. Buddingh’-prijs. Ze had veel succes met haar roman De avond is ongemak (2018). In januari 2019 verscheen haar bundel Fantoommerrie.

Maud Vanhauwaert (1984, Querido) is een Vlaams dichteres en actrice. Ze debuteerde in 2011 met Ik ben mogelijk en publiceerde daarna Wij zijn evenwijdig. Ze is stadsdichter van Antwerpen.

Siel Verhanneman (1989, Standaard Uitgeverij) bracht haar eerste dichtbundel, Als ik stil ben heb ik een bos in mijn hoofd, (2016) in eigen beheer uit. Inmiddels is ze een veelgevraagd voordrager op literaire festivals en publiceerde ze Zo scherp je kon er ook niet geweest zijn (2018).

januari 2020  jaargang 187

33

Altijd op de hoogte van het laatste boekenvaknieuws?

JAARGANG 186 DECEMBER 2019

JAARGANG 186 JULI/AUGUSTUS 2019

12

ww w.b oek blad

9

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak ww w.b oek blad

JAARGANG 186 SEPTEMBER 2019

7/8

ww w.b oek blad

.nl

.nl

.nl

Susanne Diependaal

um) (Unieboek|Het Spectr

Alex Boogers:

a Francien Schuursm er um Be rk en Ma (De Bezige Bij):

‘Lef tonen, maar ook realistisch zijn’ jaargang 186 december 2019 

‘IK RAAK NOOIT UITGEKEKEN OP KINDERBOEKEN’

‘LEZERS MOETEN WORDEN AANGEJAAGD’  jaargang 186 juli/augustus 2019

00

jaargang 186 september 2019 

00

Neem nu een abonnement op Boekblad!

Boekblad Online

Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

Boekblad Compleet

€ 108,-

34

www.boekblad.nl

10 x Boekblad Magazine Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

€ 60,-

00

Bent u op zoek naar een topper in het boekenvak?

Plaats dan nu uw vacatures op Boekblad!

Uw vacature:

 Staat 4 weken online op boekblad.nl  Wordt gedeeld op onze sociale media  Wordt doorgeplaatst in onze nieuwsbrief

0

 G a meteen naar www.boekblad/vacatures voor meer informatie of mail naar verkoop@stipmedia.nl

osa Bernhard komt uit de wereld van de marketing, was freelancejournalist en copywriter. Voordat ze met de boekhandel begonnen werkte ze voor uitgeverij Clavis, waar ze marketing en communicatie deed.

Jan Popelar komt uit Tsjechië en studeerde theologie en filosofie in Praag. Hij kreeg een beurs van de VU, waar hij zich bezighield met het bewustzijn, in vaktermen het ‘Mind-body problem’, waarvoor hij veel Amerikaanse filosofen las. ‘Maar in Praag had ik al veel vrienden die kinderboeken maakten of uitgaven.

Boeken die we in Nederland niet hebben. En het voordeel van een studie filosofie is dat je zelf kunt uitmaken wat je doet. Ik heb daardoor veel kennis van het uitgeefvak op kunnen doen.’

Tijdens een aantal gezamenlijke bezoeken aan de Tsjechische hoofdstad ontstond het idee voor een uitgeverij. Die zou zich moeten specialiseren in bijzondere prentenboeken van hoge kwaliteit. Popelar zocht daarvoor contact met oude bekenden. ‘Auteurs en uitgevers kende ik persoonlijk. We dachten eerst aan een webwinkel. Deden onderzoek. Reisden door Europa.

Zo kreeg ons plan langzaam maar zeker vorm. We gingen nog een laatste keer met vakantie, naar Canada, en daarna gingen al ons geld en inspanningen naar het bedrijf.’

Dat bestond om puur praktische redenen aanvankelijk uit een boekwinkel in een voormalige groentewinkel (waar ze antikraak zaten en dus weinig huur betaalden) en een webwinkel. Maar antikraak is per definitie tijdelijk en ze wilden toch iets permanenters. Bovendien bleek het in de praktijk ondoenlijk om twee winkels te bemensen. ‘Ik moest bijvoorbeeld boekhandels bezoeken’, zegt Bernhard. ‘We hebben wel gedacht aan het inhuren van vertegenwoordigers, maar besloten toch het zelf te doen.’ De uitgeverij zit nu in cultureel centrum Meneer de Wit. De boekhandel wordt daar omgebouwd tot kantoor en showroom voor de uitgeverij. Ook zullen hier activiteiten worden georganiseerd, voor zover die niet elders in de stad plaatsvinden.

Tsjechische traditie Over de naam Boycott zegt Popelar: ‘Hij is licht provocerend, mensen moeten nadenken over wat wij doen, en bovendien weerhoudt het ons ervan te ver naar het midden op te schuiven. We zijn er niet bang voor, maar we zoeken naar een balans tussen zakendoen en de boeken die we uitgeven en waar we in geloven. We willen vasthouden aan onze identiteit, we letten op dat we geen dingen doen die niet des Boycotts zijn. We zijn allebei redelijke en pragmatische mensen, maar wel heel gepassioneerd over wat we doen. Het is geen hobby, het is ons beroep. We

januari 2020  jaargang 187

35

BOEKVERKOPER SCHRIJFT

Arno Koek

Na de opening begint het pas...

2019 was een bewogen jaar voor boekhandel Blokker van Arno Koek. De Heemsteedse boekwinkel trok een belendend pand erbij en werd daardoor twee keer zo groot. Zo ontstond er ruimte om nog meer activiteiten te organiseren, die door nog meer mensen bijgewoond kunnen worden. En toen de ingrijpende verbouwing en de feestelijke heropening achter de rug waren, was er allerminst tijd om uit te rusten.

Erik van Muiswinkel zingt Drs. P

36

Interieur van de winkel na de verbouwing

www.boekblad.nl

Na het verhaal van de kroketten die wij nuttigden bij de verhuizing van de boekhandel (zie Boekblad magazine 9/2019) is er veel gebeurd bij boekhandel Blokker in Heemstede.

Op 31 oktober openden wij de vernieuwde boekhandel op Binnenweg 138 officieel en als speciale gast hadden we daar Erik van Muiswinkel voor gevraagd. Natuurlijk had ik eerst gekeken hoe het zat met zijn speellijst rond zijn programma over Drs. P. Dit bleek een vrije avond en om 16.00 uur nam hij buiten op straat het woord en droeg hij een gedicht voor van Gerrit Komrij. Vervolgens ging

hij verder in de winkel en zong hij drie liederen van onze taalvirtuoos Heinz Polzer. Met een afsluitende samenzang van Knolraap en lof, schorseneren en prei, was de heropening een feit.

Het is algemeen bekend dat de voorbereidingen voor een (her-) opening altijd veel tijd en energie kosten, maar… daarna begint het pas! En dat hebben we geweten.

Vanaf de opening tot einde december was het een warm bad, met enthousiaste klanten, nieuwsgierige collega’s en uitgevers en vooral niet onbelangrijk: nieuwe gezichten. Meteen al zagen wij dat de mensen langer in de boekhandel bleven om rond te kijken, de boeken kwamen beter onder de aandacht en daardoor gingen er hogere stapeltjes de deur uit. Een noodzakelijk feest, want de verbouwing moet ook worden terugverdiend.

We organiseerden in de nieuwe setting alweer veel auteursbezoeken: Clairy Polak, Oek de Jong, P.F. Thomése, Nino Haratischwili, Fokke Obbema, Arthur van den Boogaard en Frits Spits. Het waren mooie en dierbare ontmoetingen.

In januari wordt alles weer normaal, maar hoop ik ook weer dat mensen gewoon blijven komen: op de lezingen en als lezer. Wat hebben we toch een mooi vak. Dynamisch en inhoudelijk zeer rijk.

Midden in de drukke decembermaand maakten we ook alweer plannen voor januari en februari en de Boekenweek in maart en startten de voorbereidingen voor de inkoopbeurs in januari. We verwachten Annejet van der Zijl, Herman Koch, Hans Maarten van den Brink, Herman Pleij, de voorleesdagen, de Poëzieweek, de voorbereidingen op de cursus Creatief Schrijven in samenwerking met de Querido Academie, het opstarten van een biografieën-leesclub. Het kan niet op.

Natuurlijk voel ik me in Kennemerland bevoorrecht met een heel fijn en prettig publiek. Maar we blijven allemaal ook gewoon mensen die lezen, poepen en ook af een toe een kroket eten. Lekker toch!

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Willy Wouters van boekhandel De Boekenmolen (Meliskerke): Het vijfde boek van de Londense Diney Costeloe is nu vertaald in het Nederlands: De verloren vader. In al haar boeken spelen ogenschijnlijk onbelangrijke mensenlevens een rol tegen het decor van de oorlogswaanzin. In een klein dorpje op het Engelse platteland staat een vergeten groepje van negen bomen op de nominatie om gerooid te worden vanwege nieuwbouwplannen. Een journaliste gaat zich verdiepen in de achtergrond van dit monument.

De negende boom, in het geheim geplant, is gewijd aan de onbekende soldaat. Ze laat niet los voordat ze de geschiedenis van deze soldaat voor het voetlicht gehaald heeft.

Haar roman neemt me mee, je ziet de tijd voor je, de personen gaan leven en mij blijft bij dat zowel oorlog als de mens zo vernietigend is.

Desertie werd genadeloos afgestraft.

Dit feit is al vaak benoemd, maar pas in 2006 werd er eerherstel verleend aan deze slachtoffers. Lezen met hoop op het effect minder hardleers te zijn.

Janny Beima van Broese Boekverkopers (Utrecht): Als forens ben ik een grootgebruiker van de trein en ik vind het heerlijk.

Ik maak heel wat leeskilometers en bevind me hierdoor vaak in goed gezelschap. Zo heb ik afgelopen week op en neer gereisd met Godfried Bomans, wat een plezier!

De bundel De Brandmeester is een ideale reisgenoot. Bomans is een stilist en zijn stukken zijn erg grappig.

Je moet een aantal wel in de tijd plaatsen maar sommige zijn tijdloos en zelfs actueel. Het gemak waarmee Bomans van lichtvoetig naar ernst schakelt is zeer knap. Maar zoals hij zelf zegt: ‘Humor echter is ernst, doorgetrokken naar het absurde. Een geestige mededeling is in wezen altijd serieus’.

In de zorgvuldig uitgegeven reeks ‘Gedundrukt’ van Van Oorschot met de prettige smalle afmeting is het qua formaat ook nog eens fijn voor onderweg!

DE VERLOREN VADER DINEY COSTELOE (DE FONTEIN, € 19,99)

DE BRANDMEESTER GODFRIED BOMANS (VAN OORSCHOT, € 26,50)

januari 2020  jaargang 187

37

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Niels Nijborg van boekhandel Hoogstins (Amsterdam): De zeven steden is het debuut van historicus en journalist Violet Moller. Een zeer leesbaar onderzoek naar de wijze waarop kennis over astronomie, wiskunde en geneeskunde sinds de Oudheid is blijven bestaan. Na de val van het Romeinse Rijk volgt ze het spoor van bibliotheken en klassieke teksten. Vanzelfsprekend begint ze in Alexandrië.

Via steden beheerst door oosterse machthebbers (Bagdad, Cordoba en Toledo) keert ze weer terug naar meer westers georiënteerde steden (Salerno, Palermo en Venetië.) Het boek is een fijne combinatie van ideeëngeschiedenis en historische anekdotiek. Zowel het afnemende belang van het gedachtegoed van Galenus wordt besproken als de opkomst van Palermo onder invloed van de Normandiërs.

Euclides’ meetkunde en de geschiedenis van Venetië worden gecombineerd. En wat is eigenlijk het verband tussen een leger voeden, bankkrediet en het ontwikkelen van een koelsysteem? Misschien niet overal gedetailleerd genoeg, maar zeer onderhoudend en anekdotisch.

Sjoerd Agterhof van boekhandel Jaspers (Badhoevedorp): Mohawk is het debuut van Richard Russo, verschenen in 1986, en nu voor het eerst in het Nederlands vertaald door Kees Mollema. Als ik het niet had geweten, zou ik gedacht hebben dat het gewoon zijn nieuwste boek was. Want het is al direct in alles een echte Richard Russo. Zoals in veel van zijn boeken speelt het zich af in een industrieel plaatsje waar de beste jaren voorbij zijn. De bewoners worstelen met de mogelijkheden die ze in het leven hebben gehad, en alweer achter zich hebben liggen. Uiteindelijk zijn ze vaak geworden wat iedereen al verwacht had. Het gaat ook over gokken, diefstal, moord, vervuiling, verbroken relaties, maar vooral zijn het heel veel persoonlijke verhalen en het leven van alledag van de bewoners van een Amerikaans plaatsje. En de vraag of je kunt vertrekken uit je geboorteplaats of dat daar je leven slijten al bij je geboorte je lot was. Dit alles tegen de achtergrond van de oorlog in Vietnam.

DE ZEVEN STEDEN VIOLET MOLLER (MEULENHOFF, € 29,99)

MOHAWK RICHARD RUSSO (SIGNATUUR, € 25,99)

38

Mik Vaes van boekhandel Savannah Bay (Utrecht): Zijn acties tegen kerncentrales en atoomwapens nodig? Ja, zegt Goemans en maakt dit duidelijk door verschillende mensen op te voeren die direct te maken hebben gehad met de keerzijdes van kernenergie en -wapens. We maken kennis met Yoshida, een Japanner die de ramp in Fukushima in 2011 meemaakte en daar ziek van werd. Meer dan 100.000 mensen moesten hun omgeving verlaten vanwege de radioactieve besmetting. Er komen steeds meer bewijzen dat er in tegenstelling tot eerdere berichten wel veel gevallen van kanker en andere stralingsziekten gerelateerd aan Fukushima zijn. En we leren Bonnie Batlok kennen, een inwoner van de Marshalleilanden waar de VS tientallen proeven heeft gedaan met kernwapens. Ook deze mensen werden ziek, gingen dood en/of moesten allemaal verhuizen vanwege de besmetting. Trientje is een Nederlandse non die in navolging van de Amerikaanse sister Megan Rice actievoert om alle atoomwapens de wereld uit te krijgen. Zij doet dat samen met Yoshida en Bonnie. Een roman gebaseerd op feiten en waargebeurde verhalen.

HOLY TRIENTJE ANNE-GINE GOEMANS (AMBO|ANTHOS, € 22,99)

www.boekblad.nl

Annelies van Ree van boekhandel Adr. Heinen (Den Bosch): Als de respectabele jonge weduwe Marianne in 1798 trouwt met een van de gebroeders B., weet ze nauwelijks iets van de beruchte tweeling. Frans en Jan Bosbeeck kunnen niet met en niet zonder elkaar, en worden gezocht voor diefstal en overvallen – tot ver over de grens.

Ze worden rijk, maar zijn ook naarstig op jacht naar maatschappelijk aanzien.

Wie zijn de Antwerpse gebroeders B.? Marianne ondervindt het aan den lijve in Den Bosch.

En dan is er nog Rebecca, de dochter van het oude bendehoofd, die niet rust voordat ze heeft gekregen waar ze recht op heeft.

Steffie van den Oord werkte zich door meters archiefmateriaal heen en kwam op het spoor van dit waargebeurde, spannende en meeslepende verhaal over twee van de meest gezochte mannen van Europa, die de Grote Nederlandse Bende aanvoerden.

DE GEBROEDERS B. STEFFIE VAN DEN OORD (QUERIDO, € 20,99)

Het blad voor échte boekenliefhebbers Jaarent m e n n o ab 95

€ 26,

Neem een abonnement! Bel 072 531 49 78 of ga naar www.boekenpost.nl/boekblad

HOE IS HET OM OP TE GROEIEN IN EEN SEKTE? QUOTES HANNELORE • De sekteleiders hebben mij gehersenspoeld, ontvoerd en jarenlang verdoofd met drank en drugs • Ik moest opnieuw leren leven, niets was gewoon • Nu ben ik gelukkig getrouwd en trotse moeder van vier kinderen

LANCERING 5 FEBRUARI 2020

WAARGEBEURD, AANGRIJPEND EN SPRAAKMAKEND

BESTELLINGEN EN AANVRAGEN PROMOTIEMATERIAAL VIA: INFO@EFENEFMEDIA.NL Paul Impens: 06-29108294 Ronald Rhebergen: 06-22424790

SPECIALE UITGAVE

Met geheel nieuw hoofdstuk LANCERING 2 MAART 2020 € 17,99

• Symposium en persconferentie Nieuwspoort • Uitreiking door minister van Defensie mevrouw Ank Bijleveld