Boekblad #9 2020

JAARGANG 187 SEPTEMBER 2020

9

Vakblad voor het boekenvak w ww.b oek blad.nl

NON BOOKS

Noodzakelijke aanvulling van het assortiment?

GIANOTTEN MUTSAERS

Vol vertrouwen na ingrijpende verbouwing

Hilde Vinken (Kosmos Uitgevers):

‘ EVALUEREN EN FIJNSLIJPEN DAAR GAAT HET OM’ september 2020  jaargang 187

00

Wij drukken ook

in de zomer

uw boeken

Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte 0572 - 34 97 00

info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl

IN DIT NUMMER:

12 Hilde Vinken (Kosmos Uitgevers):

‘Evalueren

en fijnslijpen daar gaat het om’

COLOFON Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Geraldine te Gussinklo (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur).

Redactieadres Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T (072) 531 49 78 E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres.

4

Medewerkers aan dit nummer Maarten Dessing, Inge van Es, Monique Eskens, Wanda Gloude, Eric Herni, Walter Jansen, Sandra de Jong, Marieke Konings, Marlèn Nolta, Casper Schaaf, Merijn Schipper, Evert de Vries, Enno de Witt.

Foto omslag Stijn Rademaker

Uitgeverij Boekblad verschijnt 10 keer per jaar en is een uitgave van Stip Media.

Adres: Louise de Colignystraat 15, 1814 JA Alkmaar.

Advertenties Vincent van de Vrede T (072) 531 49 78 E vincent@stipmedia.nl

www.boekblad.nl

Vormgeving colorscan – Den Haag – Alphen aan den Rijn – Doetinchem – Deventer (basisontwerp) Jan Scholtus Druk Veldhuis (Raalte)

© 2020 Stip Media Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na overleg met de uitgever. Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd.

Zie voor meer informatie www.reprorecht.nl.

INHOUD

10

EN VERDER 06 Vooraf

In beeld Nieuwe en verbouwde boekwinkels zomer 2020

Vincent van de Vrede: 'Boeken en niet-boeken'

08 Over het nieuws

Evert de Vries, Wanda Gloude, Casper Schaaf

20 Infographic

22

Steunmaatregelen van het

Nederlands Letterenfonds

26 Bookchoice zet zichzelf opnieuw op de kaart

Non books: ‘Blijven vernieuwen en verrassen is de uitdaging’

‘De leden zijn onze levensader’

34 Readontime zet keten op zijn kop

‘Dichter bij de lezer, beter voor de auteur’

36 Boekverkoper schrijft

Eric Herni (The Read Shop, Almere-Haven):

11 september

37 Boekverkopers lezen Recensies

28

39 Gouden KVB-Spelden uitgereikt in Haarlem en Haren

Marlous en Ruud Mutsaers vol vertrouwen na heropening: ‘Onze winkel is een groot huis’

Abonnementen BOEKBLAD COMPLEET onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 261, eerste jaar € 179.

BOEKBLAD ONLINE onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 201, eerste jaar € 119.

BOEKBLAD COMPLEET ZZP/STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 141,

eerste jaar € 108 (kopie KVKinschrijving/studentenkaart opsturen).

BOEKBLAD ONLINE ZZP/ STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 81, eerste jaar € 59,- (kopie KVKinschrijving/studentenkaart opsturen).

PROEFABONNEMENT 6 maanden onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 5 Boekblad magazines | loopt automatisch af | € 49,50.

MEER INFORMATIE Boekblad. nl/abonneren.

Opzeggingen Uw opzegging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

september 2020  jaargang 187

Adreswijzigingen Uw adreswijziging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

Klantenservice Stip Media Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T 072 531 49 78 (ma t/m vr 13-17 uur) E info@stipmedia.nl www.stipmedia.nl ISSN 1586-2897

5

VOORAF

Boeken en niet-boeken De kop boven dit voorwoordje oogt wat krakkemikkig. Dat zit hem in die term nietboeken. Hoewel we allen werkzaam zijn in het boekenvak en op de bres staan voor het product boek, waarbij we het Nederlandse begrip gebruiken, spreken we over non books als het gaat om andersoortige artikelen die in de boekwinkel te vinden zijn. Die ‘verengelsing’ zien we

uiteraard op allerlei terreinen. Waarom krijg ik bij de witgoedgigant 50 euro ‘cashback’ in plaats van ‘geld terug’, om maar een voorbeeld te noemen.

Ook in de kolommen van Boekblad strooien boekenvakkers royaal met Engelse termen. We lezen over de push vanuit de klant, we doen aan storytelling, bouwen een Fulfillment Centre of Delivery Station, doen dingen voor de learnings en streven naar same day delivery.

Uiteindelijk wennen we eraan en ligt non books beter in het gehoor dan niet-boeken. En dus gebruiken we in dit nummer die term in een artikel waarin zes boekver-

Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) vincent@stipmedia.nl

Foto Marieke Konings

Ruud Mutsaers van het ingrijpend verbouwde Gianotten Mutsaers in Tilburg. Een winkel die, aldus de terecht trotse eigenaren, de overgang van the place to buy naar the place to be gemaakt heeft. Om het maar eens in goed Nederlands te zeggen. î ‘

Foto Karin van de Kar

kopers vertellen waarom zij (voornamelijk) wel of juist niet hun assortiment uitbreiden met spellen, koffiemokken, knuffels en wat dies meer zij. In veel gevallen zijn deze onontbeerlijk voor de omzet.

Een van de andere bepalende factoren daarvoor is uiteraard de winkel zelf: het pand, de inrichting en de beleving die deze met zich meebrengen. Ook in deze moeilijke tijden waren er de afgelopen maanden initiatieven op dat gebied: pop-upwinkels, verbouwingen, nieuwe vestigingen. We brengen er een paar in beeld in dit nummer en spreken uitgebreid met Marlies en

Home Magazine Boekblad was erbij

Vacatures Agenda

Over het nieuws EVERT DE VRIES Oprichter Bot Uitgevers die artificiële intelligentie gebruikte om zijn eerste uitgave optimaal in de markt te zetten.

Vernieuwde Boekenbon is een succes

Een paar dagen na de lancering van de vernieuwde Boekenbon werden de coronamaatregelen afgekondigd. Gevolg: vijftien procent omzetverlies op korte termijn, maar nu opeens flinke groei.

Volgens directeur Schroën komt dat mede door de bekendmaking dat de Boekenbon de literatuurprijs overneemt van Bookspot. Ik gok dat het in werkelijkheid eerder door consumenten komt die in tijden van corona hun plaatselijke boekhandel willen ondersteunen in de cashflow. Wat mij betreft is dat ook het goede nieuws van dit bericht. Het succes van Coronakronieken van Daan Heerma van Voss liet al zien dat de consument houdt van de fysieke boekhandel, de omzetpieken van de Boekenbon de laatste maanden onderstrepen dat.

Frankfurt zet vol in op digitaal met Special Edition 2020

Op veel punten kan ik niet wachten tot de wereld weer teruggaat naar het oude. Maar als ik nooit meer naar de Frankfurt Buchmesse hoef, zal ik daar geen traan om laten. Wat een treurige en onnodige plek is dat zeg. Misschien ben ik verwend doordat ik jarenlang

8

voor werk ook naar de filmmarkt in Cannes ging. Daar zag je als eerste alle nieuwe films en werden daarna deals gesloten tijdens extravagante feesten. Toegegeven: ook dat was vanuit zakelijk oogpunt allemaal zeer onnodig, maar alle aanwezigen hadden er in ieder geval een goede tijd. Op een boekenbeurs zijn zelfs deze voordelen er niet.

Voor een normaal feestje is geen geld, de boeken waar je interesse in hebt zitten vooraf al in PDF in je mail, en om deals te sluiten hoef je er ook niet heen. Mij zien ze er ook na corona nooit meer.

Bot Uitgevers zet AI in voor titel en omslag

In juni gaf ik een boek uit waarvan ik de titel door het algoritme van Google had laten bepalen. Het leverde een clickbate achtige titel op (Jouw baan gaat verdwijnen en dit is de oplossing). Meestal krijg je in het boekenvak boze mails als je met algoritmes aan boeken gaat sleutelen, maar dit keer niet.

Wij kregen complimenten van verschillende boekwinkels over de titel en zichtbaar veel verkeer naar onze website door Google. Met dat laatste ga ik de komende tijd aan de slag. De komst van Amazon naar Nederland zet opnieuw alle online verkoop op scherp. Met het eerste boek van Bot Uitgevers sloeg ik misschien net een deuk in een pakje boter, maar er kan veel meer. Uitgevers mogen me nog steeds mailen met vragen over hun eigen non-fictie titels. Ik ben ervan overtuigd dat ze meestal beter kunnen.

www.boekblad.nl

FOTO © Martijn van de Griendt

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten van Boekblad.nl.

WANDA GLOUDE Eigenaar Gloude Publishing/ Out of the Book, lanceerde de delen van de thrillerreeks Mooie moorden van Tica Morgan gespreid over verschillende uitgeefkanalen.

Puck: boekentippen als een echte boekverkoper

De manier voor online boekenkopers om vanuit hun luie stoel over boeken geadviseerd te worden waarbij de boeken die minder bekend zijn ook komen bovendrijven. Door samenwerking met partijen als Libris kan deze boekenbot er voor zorgen dat de reguliere boekhandel er ook profijt van heeft. Ik vind dat mooie nieuwe initiatieven, die meebewegen met het consumentengedrag dat mede door corona aan het veranderen is. Voorzie de online koper van advies op maat zonder dure klantenservice. Ik ben benieuwd hoe verfijnd deze bot in de toekomst zal kunnen werken. Misschien een idee om Pieter Steinz’ Lezen etcetera er ook in te verwerken, naast toevoegingen als een persoonlijke boeken top drie en bijvoorbeeld keuzes in thema’s, landen, milieus, leeftijdscategorieën van de hoofdpersonages et cetera. Erg interessante ontwikkelingen, ik ben benieuwd hoe snel dat zal gaan.

Zomerleesoffensief: online taalworkshops voor jongeren

Aangezien het leesniveau van kin-

Lees de besproken artikelen op boekblad.nl

GESPREK OP ZONDAG Chris de Graaf (Karakter Uitgevers)

Een van de belangrijkste punten waar ik als kleine zelfstandige uitgeverij tegen aanloop is het hoge percentage (Bruna)retouren, een schrale troost dus dat ook de grotere uitgeverijen hier steeds meer problemen van ondervinden.

Ik besef heel goed dat deze tijden vragen om voorzichtigheid van alle partijen, maar een evenwichtiger risicoverdeling zou ervoor kunnen zorgen dat je met zijn allen kunt bouwen aan het succes van een boek. Om van de effecten van die retouren op het milieu nog maar te zwijgen. De afweging tussen wel bij Bruna in een mooie oplage maar met grote kans op hoge retouren, of niet bij Bruna dus een kleinere oplage en lagere kosten is een zware voor een kleine ondernemer. Met een realistisch percen-

tage maximum retour te sturen boeken, bijvoorbeeld maximaal dertig procent van de eerste inkoop (wat nog steeds aanzienlijk is vergeleken bij andere bedrijfstakken), is het risico beter te nemen.

Naast een systeem van voorraadverplaatsing tussen de filialen van eenzelfde keten, dat zou ideaal zijn.

FOTO Franka Wijers

deren en jongeren al voor corona zeer laag bleek te zijn in Nederland, zijn dit soort initiatieven in deze tijden meer dan welkom. We zullen met zijn allen heel hard moeten blijven investeren om ons vak een mooie toekomst te geven.

Jeugdboekenauteur Eva Burgers van het recent bij Gloude verschenen Afslag Zuid miste de ontmoetingen met leerlingen op de middelbare scholen enorm toen haar maandelijkse optredens door corona ineens allemaal werden afgelast. Dit mooie alternatief, deze gratis workshops in diverse (schrijf)disciplines, laat jongeren op toegankelijke wijze kennismaken met verhalen schrijven of dat nou voor fictie, journalistiek, comedy of spoken word is. Eva vertelde me dat ze via de workshops enthousiaste en gedreven jongeren heeft ontmoet die erg nieuwsgierig zijn naar het proces van verhalen schrijven of ook zelf de ambitie hebben een boek te publiceren.

CASPER SCHAAF Acquirerend redacteur Hollandia bij de Gottmer Uitgevers Groep en sinds 1 juni ook boekverkoper bij de Kennemer Boekhandel in Haarlem.

Arjen Lubach lanceert boek met pop-upstore in Over het water

Hier word ik onmiddellijk blij van.

We hebben jaren geleden met Linnaeus Boekhandel (waar ik toen werkte) de boekverkoop gedaan bij een literaire avond van Lamoer in Amsterdam. Arjen Lubach was toen ook te gast, hoewel hij nog niet zo bekend was als nu. Hij kwam eens kijken bij onze boekentafel en vond dat de verkoop wel een boost kon gebruiken. Dan heb je aan hem wel een goeie hoor!

Ineens gingen de Lubachjes als warme broodjes. Mooi om te zien hoeveel een auteur ter plaatse kan doen. Ik vind dit een heel goed initiatief van uitgeverij Podium. Wat mij betreft iets wat vaker bij een lokale boekhandel georganiseerd mag worden.

Puck: boekentippen als een echte boekverkoper

is er het streven dat de klant wordt doorverwezen naar zijn of haar favoriete boekhandel. Dat klinkt op zich goed en sympathiek. Maar hier kleven ook veel bezwaren aan.

Ik vind de suggestie dat Puck een echte boekverkoper kan evenaren enigszins aanmatigend. Een applicatie kan wat mij betreft nog lang niet een goeie boekverkoper evenaren. Juist dat bijzondere boek wat je zonder een enthousiaste boekverkoper nooit gevonden zou hebben loop je mis, want dat gaat geheid niet uit het algoritme rollen. Er zullen vast niet alleen bestsellers uit Puck gaan rollen, maar ik schat in dat kleinere uitgeverijen er bekaaid vanaf gaan komen.

Frankfurt 2020: een hybride beurs

Heel positief dat de organisatie van de Frankfurter Buchmesse het signaal afgeeft dat de beurs door zal gaan. Dat geeft de mensen moed denk ik. Tegelijkertijd zal het een totaal andere beurs worden dan anders. De Gottmer Uitgevers Groep geeft dit jaar geen acte-de-présence vanwege de corona-risico’s. De afspraken zullen zoveel mogelijk via video plaatsvinden. Ik moet zeggen dat ik dat zelf ook wel goed vind werken. Op die manier kun je nog steeds goed al je afspraken inplannen en kun je bijvoorbeeld iets gemakkelijker met meerdere mensen tegelijkertijd afspreken.

De inhoud lijdt daar niet onder.

Uiteindelijk mis je natuurlijk wel de echte contacten, de reis, het verblijf, de borrels en presentaties; precies wat de Buchmesse nou juist sjeu geeft. Hopelijk kunnen we er volgend jaar weer heen. 

Dit vind ik een hele dubbele. Aan de ene kant klinkt dit positief in de zin dat er, als dit aanslaat, daadwerkelijk meer mensen boeken zouden kunnen gaan kopen. Ook

september 2020  jaargang 187

9

NIEUWE EN VERBOUWDE BOEKWINKELS ZOMER 2020 Aan het begin van de zomer waren er, ondanks de coronacrisis, diverse boekwinkels die initiatieven namen om de klanten een nieuwe of verbeterde locatie te bieden. Het American Book Center opende op 20 juni een pop-upwinkel in winkelcentrum Stadshart in Amstelveen, Paagman in Den Haag opende op 26 juni een English Bookshop in de eerder dit jaar heringerichte winkel aan de Frederik Hendriklaan, De Koperen Tuin in Goes verbouwde, Standaard Boekhandel opende op 1 juli een nieuw filiaal in Hasselt en Stumpel opende een dag later een nieuwe vestiging in Purmerend.

Op Boekblad.nl is van al deze ontwikkelingen uitgebreid verslag gedaan, op deze pagina’s een impressie in beeld.

In vier dagen neergezet in een voormalige kledingzaak: de pop-upwinkel van het American Book Center. Oppervlakte 110 vierkante meter.

Ingericht met kartonnen kasten.

1250 vierkante meter telt de nieuwe vestiging van Standaard Boekhandel in Hasselt en daarmee is het het grootste filiaal van de Vlaamse boekhandelsketen. Het pand aan de Koning Albertstraat, met een tweede ingang aan ’t Scheep, vervangt de oude winkel aan de Kleine Maastrichterstraat en biedt ruimte aan een uitgebreider assortiment. Op de bovenverdieping is horeca.

10

De Koperen Tuin in Goes onderging een metamorfose, waardoor onder meer tegemoet gekomen kan worden aan de vraag naar koffie, thee en taart. Daarvoor is een Tuincafé geopend. Het hoger gelegen deel van de winkel moet ruimte gaan bieden voor kleinschalige workshops.

Bij de verbouwing worden zoveel mogelijk materialen hergebruikt.

www.boekblad.nl

IN BEELD

Eerder dit jaar onderging de Paagman-vestiging al een flinke gedaanteverandering waarbij onder andere de muziekafdeling terugkeerde en de evenementenruimte werd aangepakt en van een vast podium voorzien.

De nieuwe vestiging in Purmerend is het elfde filiaal van de regionale boekhandelsketen Stumpel. De winkel in de Hoogstraat telt 400 vierkante meter en biedt een breed assortiment van boeken, non books, school- en kantoorartikelen. Plus in het midden van de winkel: koffiecorner Boek & Boon, inclusief grote leestafel. september 2020 î ‰ jaargang 187

De English Bookshop van Paagman. Een shop-in-shop van 60 vierkante meter waarmee het Engelstalige aanbod flink wordt uitgebreid.

11

HILDE VINKEN 1965 Geboren te Loon op Zand 1988 VWO, Theresialyceum Tilburg 1993 Academie voor Beeldende Vorming, Tilburg 1992-2001 Dutchview, cameraman 2000-2006 Uitgever Forte Uitgevers 2007-2013 Uitgever Eten & Drinken, Kosmos 2013- Directeur Kosmos

www.boekblad.nl

DE VISIE

Hilde Vinken (Kosmos Uitgevers):

‘ EVALUEREN EN FIJNSLIJPEN DAAR GAAT HET OM’ Kosmos Uitgevers heeft onder leiding van directeur Hilde Vinken de lezer naar binnen gehaald. En boekt daar nu al enkele jaren mooie successen mee. ‘Je moet vooraf investeren in het optimaal aanscherpen van het product, omslag, uitvoering et cetera, zodat een consument meteen snapt wat het hem of haar oplevert als hij het boek koopt.’

Tekst Maarten Dessing Beeld Stijn Rademaker

K

osmos is niet meer weg te denken uit de Bestseller 60. Meer nog dan vroeger. Niet alleen met een Jamie Oliver, die twintig jaar na zijn debuut nog altijd razend populair is, of een Jord Althuizen, die inmiddels meer dan 250.000 exemplaren van zijn Smokey Goodness­-boekenserie heeft verkocht.

Ook auteurs als Jelle Hermus, De Zoete Zusjes, Marjolein Dubbers, Lonneke Nooteboom, Monica Geuze, Janneke Willemse, Kelly Weekers en Vincent de Vries haalden recent de bestsellerlijsten. Inclusief succesvolle reistitels als 1000 dingen doen in Nederland representeren deze auteurs de volle breedte van het fonds van de lifestyle-uitgeverij.

Directeur Hilde Vinken, aangetreden in 2013, beaamt deze observatie onmiddellijk. Het gáát goed met de uitgeverij. ‘We groeien ieder jaar’, zegt ze – zonder exacte cijfers te noemen. ‘Ik vind dat knap in een markt die de afgelopen jaren is gedaald en waar veel meer aanbieders zijn gekomen. Toen wij begonnen met Jamie Oliver, gaf bijna niemand kookboeken uit.

Sinds hij het koken opnieuw populair heeft gemaakt, zie je dat bijna iedereen kookboeken is gaan uitgeven.

Dat vraagt veel inspanning om je te onderscheiden.’

De coronacrisis heeft de groei niet onderbroken. ‘In het begin was iedereen in verwarring, omdat onvoorspelbaar was wat de markt ging doen. Na een tijdje bleek dat het effect op de omzet niet groot was. Natuurlijk, de verkoop van reisboeken stortte in, óók ons Wat & Hoe-fonds, maar de andere fondsen groeiden.

september 2020  jaargang 187

13

plaats zelf mooi vonden. We vertaalden toen nog een behoorlijk aantal titels en kregen regelmatig manuscripten aangeboden, maar we volgden ook daarin ons eigen idee van wat de lezer wilde. Daarnaast zijn we als team een hechte club geworden waarin goed wordt samengewerkt. Dat heeft gezorgd voor een prachtige synergie.’

Hoe ontdekten jullie dat Kosmos vooral zijn eigen smaak volgde?

‘Heel simpel. We hebben consumenten uitgenodigd en bevraagd. We hadden een bureau ingeschakeld dat voor ons drie klantengroepen samenstelde die onze boeken ter beoordeling kregen te zien. De uitgevers stonden letterlijk achter het glas te kijken naar de reacties. Het was soms verbijsterend om te merken dat boeken totaal anders werden ervaren dan wij dachten dat ze zouden worden ervaren. Dan was de cover lelijk of was niet duidelijk waar het boek over ging of stond er te veel tekst in. Het ging zelfs zo ver dat uitgevers aan mij vroegen of ik de respondenten had ingefluisterd om dit te zeggen over onze boeken. Zo groot was soms het gat tussen ons idee van het boek en de beleving van de klant.’

Mensen hadden bijvoorbeeld meer tijd om te koken.

Het was mooi weer in het voorjaar, dus de boeken van Jord Althuizen konden we op een gegeven moment niet snel genoeg meer bijdrukken. Zo snel liepen we uit voorraad. En eigenlijk geldt dat ook voor de andere fondsen: mensen hadden meer aandacht voor hobby’s, de natuur, hun gezondheid, noem maar op.’

Klantenpanels Hoe heeft Kosmos de weg naar boven gevonden?

‘Door heel goed te weten wie onze lezers zijn en waar ze naar op zoek zijn, kortom door marktgericht te opereren. Dat was bij mijn aantreden veel minder het geval. De verschillende fondsen waren allemaal losse eilandjes die sterk intern waren georiënteerd. We maakten boeken, zo ontdekten we, die we in de eerste

Het moest dus anders.

‘Maar gelukkig was er ook goed nieuws. De lezers in de klantengroepen hadden nog altijd grote waardering voor een boek. In een tijd waarin je online een overload aan gratis informatie kunt vinden, heeft een boek meerwaarde, omdat het kwaliteit en deskundigheid uitstraalt. Dat bood kansen. We hebben eerst zelf veldonderzoek gedaan. Wie zijn onze lezers? Waar houden ze zich mee bezig? Waar zijn ze naar op zoek?

We hebben persona’s van hen gemaakt. En toen we die vervolgens koppelden aan ons portfolio, zagen we in dat we vaak boeken maakten voor onszelf – en dat we daarmee een hoop lezers en onderwerpen misten.

Interesses van iemand die net een jong gezin heeft, zijn totaal anders dan van iemand die net weer alle handen vrij heeft omdat de kinderen het huis uit zijn.

Een boek voor iemand van twintig moet er ook heel anders uitzien dan een boek over hetzelfde onderwerp voor iemand van veertig of vijftig.’

Co-creatie

‘NATUURLIJK MELDEN ZICH OOK AUTEURS BIJ ONS, MAAR VEEL SUCCESVOLLE BOEKEN ZIJN VOORTGEKOMEN UIT EEN EIGEN IDEE’ 14

Hoe is de werkwijze veranderd?

‘We hebben de lezer letterlijk naar binnen gehaald.

We dachten vroeger: wij weten wel wat er speelt en wat de trends zijn. Maar als je de lezers daarover bevraagt, kom je toch tot andere, waardevolle inzichten. Hiermee konden we de persona’s verder aanscherpen en nog betere boeken maken. Dus daar zijn we mee doorgegaan. Je kunt alleen niet mensen zomaar vragen over wat ze willen. Dat weten ze vaak niet. Pas als je hen iets in handen geeft, weten ze wel heel goed

www.boekblad.nl

DE VISIE

of dat past bij wat ze willen. We werken daarom eerst zelf een concept uit, leggen dat voor aan klantenpanels en gaan daarna terug naar de tekentafel om de propositie fijn te slijpen. In de loop van de jaren zijn we steeds beter geworden in die continue afstemming met de doelgroep.’

Kun je een voorbeeld geven?

‘Leer van Fred van Fred van Leer. Wij dachten: interessant, een bekende stylist, laten we een boek maken over styling. De dames die wij op kantoor hadden uitgenodigd, waren enthousiast over het onderwerp maar aarzelden over onze uitwerking. Leuk idee, zeiden ze, maar we missen Freds eigen verhaal. Ze wilden hém beter leren kennen. Daarop hebben wij het concept aangepast en nog eens voorgelegd aan weer een andere groep. Wat wij ons door al deze gesprekken realiseerden, was dat de kopers van het boek een stukje Fred in huis wilden hebben. Pas als het boek dat bewerkstelligde, waren ze bereid het te kopen. Evalueren en fijnslijpen om zo het beste boek te maken, daar gaat het om.’

Hoe kom je aan de klantenpanels?

‘Daar zijn bureaus voor. Dat is niet zo ingewikkeld.

Het is niet per se goedkoop, maar ik ben ervan overtuigd dat het zich terugbetaalt. Je moet vooraf investeren in het optimaal aanscherpen van het product, omslag, uitvoering et cetera, zodat een consument meteen snapt wat het hem of haar oplevert als hij het boek koopt. Vroeger hadden we vaker de neiging poëtische titels te bedenken, vooral bij creatieve fondsen, die echter volstrekt onduidelijk waren en waarmee we niet de doelgroep bereikten. Door in de ontwikkelfase veel aandacht te hebben voor de manier waarop dat het beste kan, lukt dat nu wel.’

In hoeverre wordt de auteur daar bij betrokken?

‘Er is natuurlijk een heel nauwe samenwerking met een auteur: van het proces van realisatie tot het maken van promotieplannen. De toetsing aan klantenpanels hoort daarbij. Vaak weet een auteur zelf het beste waar zijn publiek behoefte aan heeft, zeker als hij een grote achterban met een sterk engagement heeft. Maar omdat wij zorgen voor feedback van de consument, krijgt de auteur veel nuttige input van ons. Auteurs waarderen die marktgerichte aanpak enorm. Het helpt om hen te overtuigen met ons in zee te gaan. Het uiteindelijke boek is echt een co-creatie van auteur, uitgeverij en consument. Veel meer dan voorheen.’

Trends en hypes Wat zijn de gevolgen voor de acquisitie van deze aanpak?

‘We doen minder vertalingen. Buitenlandse titels

‘HET IS EEN TWEEDE NATUUR GEWORDEN OM JE TE VERPLAATSEN IN DE LEZER EN MET DE CONSUMENT IN GEDACHTEN NAAR JE PRODUCT TE KIJKEN’

zijn niet zo specifiek gemaakt voor een bepaalde lezersgroep. De marketingmogelijkheden met een buitenlandse auteur zijn lastiger. En de onderwerpen zijn vaak te generiek. Dan krijg je al gauw het zoveelste boek over ouderschap. Nee, een boek over een dergelijk onderwerp moet zijn geschreven door een autoriteit op dat gebied. En dan kun je het beste een lokale expert hebben. Het verschilt wel per fonds.

Bijvoorbeeld binnen algemene non-fictie brengen we nog wel vertalingen. Denk aan Doe & denk als een kat of, komend najaar, een boek van Lenny Kravitz.

Omdat dat ook in vertaling ijzersterke onderwerpen of persoonlijkheden zijn.’

Een verschuiving van reactief naar proactief uitgeven.

‘Ja. Iedereen volgt nauwlettend wat er gebeurt. Dat is de basis. Iedereen kan dus ook input en ideeën aandragen voor mogelijke kansen, interessante onderwerpen of personen: uitgevers, marketeers, acquirerend redacteuren. Vanuit die brainstorm zoeken we, meer dan vroeger, een geschikte auteur: een lokale held, die een expert is op zijn vakgebied. Of zo iemand een schrijver is, is niet per se relevant. Wél het verhaal en de missie die hij of zij voor het voetlicht wil brengen.

Ondersteuning bij het schrijven of het inhuren van een ghostwriter kan hen daarbij helpen. Een voorbeeld is de groeiende populariteit van gezondheid in relatie tot lifestyle. De uitgever vond dat daar een boek over moest komen, maar wel met een betrouwbare afzender. We hebben heel lang gezocht naar die persoon en vonden uiteindelijk Tamara de Weijer, een huisarts die zich bezighoudt met de invloed van voeding op je gezondheid. Hetzelfde geldt voor het thema geld.

Sparen levert niets meer op, is het niet interessant om een toegankelijk boek te maken over beleggen.

Wie konden we daarvoor benaderen? Dat resulteerde in het succesvolle Blondjes beleggen beter van Janneke

september 2020  jaargang 187

15

Willemse. Natuurlijk melden zich ook auteurs bij ons, maar veel succesvolle boeken zijn voortgekomen uit een eigen idee.’

Is het daarbij belangrijk dat een auteur veel volgers op sociale media heeft? Die informatie wordt prominent gedeeld in de catalogi van Kosmos.

‘Het aantal volgers is niet per definitie interessant.

Een groot bereik is geen garantie voor verkoopsucces.

Het belangrijkst is het engagement van de volgers. En de consistentie: dat de kern van de persoon of zijn boodschap goed wordt vertaald in een boek. Als dat niet klopt, kun je het wel vergeten. Dat maakt een boek ongeloofwaardig, lezers haken dan af.’

auteur zijn sociale media nog niet goed op de rit heeft ondersteunen we hem daar dan ook in. Je ziet bijvoorbeeld bij Lonneke Nooteboom en de Zoete Zusjes hoe belangrijk het is dat zij het contact met hun lezers onderhouden.’

De aanpak suggereert ook dat de uitgeverij zich eerder op trends richt dan op hypes.

‘Toch doen we allebei. Weet je nog dat Fortnite twee jaar geleden zo’n hype was? Nadat we dat signaleerden, kregen we daarover een boek aangeboden. Een interessant boek, maar we realiseerden ons ook: dat is nú hot dus dit moeten we snel doen anders is het te laat. En toen lag het binnen een maand in de winkel, kort daarna nog een en kort daarna een derde. Ook toen hebben we de covers getest bij jongeren die dat spel speelden. Iedereen kende wel zo iemand in zijn omgeving.’

Hoe hebben de medewerkers de verandering ervaren?

‘Toen we in het begin van het proces de persona’s maakten, gaf dat veel energie. Het was een leuke exercitie: naar buiten gaan, mensen interviewen, goede gesprekken voeren. Maar om vervolgens feedback te vragen op concrete boekconcepten waar je met je hele ziel en zaligheid aan hebt gewerkt, was in het begin best eng. Gelukkig is het team er goed in geslaagd om de noodzakelijke wendbaarheid te tonen. Daar verdient iedereen hulde voor. En nu is het een soort tweede natuur geworden om je te kunnen verplaatsen in de lezer en als het ware met de consument in gedachten naar je product te kijken. Iedereen richt zich op wat er buiten gebeurt: door naar beurzen te gaan, de media goed bij te houden, te volgen wat er op internet gebeurt. En iedereen toetst wat we bedenken aan de doelgroep.’

De Bijenkorf Hoe brengen jullie deze boeken naar de lezer?

‘We proberen steeds meer de lezer direct te bereiken in onze communicatie, ook omdat wij in vergelijking met andere uitgeverijen vaker boeken maken voor mensen die niet of niet veel lezen. Het genereren van free publicity daarbij blijft belangrijk, maar ook online marketing. En de samenwerking met de auteur is van groot belang om lezers te bereiken. Als een

16

‘ONZE LEZERS ZIJN ENORM ENTHOUSIAST OVER ONZE BOEKEN, MAAR KOMEN NIET VAAK IN DE BOEKHANDEL’

Waardoor Nootebooms Style your life op 1 binnenkwam van de Bestseller 60.

‘Precies. Zoals we vaker titels hebben die hoog binnenkomen in de bestsellerlijst. We zijn goed in staat de doelgroep te bereiken die bij verschijnen direct het boek koopt. Daarna richten we ons uiteraard op het behouden van een positie in de bestsellerlijst en een goede doorverkoop – bij het ene boek lukt dat natuurlijk beter dan bij het andere – om onder die radar het momentum vast te houden. Van My Way van Monica Geuze verkopen we ruim drie jaar na verschijnen nog altijd flinke aantallen. Het maakt trouwens het spel met voorraadbeheer en opleggen van herdrukken van deze vierkleurenuitgaven, die vaak een lange levertijd hebben, nog interessanter.’

Heeft de coronacrisis de trend versterkt om lezers rechtstreeks te bereiken?

‘Ik denk het wel. Alle boekpresentaties zijn door corona verdwenen. Maar die hadden toch al veel minder effect. Het is fijn voor auteurs dat er een moment is waarop hun boek wordt geboren, maar de pers daarvoor interesseren? Lastig. Het is veel effectiever om lezers te bereiken via free publicity en online campagnes. Met video’s, die we steeds meer laten maken. Met inhaken op bepaalde activiteiten, soms ook voor de backlist. Met Facebook-campagnes en nieuwsbrieven waarmee we de lezers rechtstreeks weten te bereiken.’

Is verkoop via de boekhandel dan ook minder belangrijk geworden?

‘Laat ik het zo zeggen: de verkoop via fysieke winkels is kleiner geworden, maar het is nog altijd fijn als een titel in de winkel ligt, omdat online en offline elkaar versterken. Voor bepaalde titels is de etalage van de boekhandel ook essentieel om deze groot te maken, bijvoorbeeld titels die bij uitstek cadeauproducten zijn. Hoe zoeken mensen een boek dat ze cadeau

www.boekblad.nl

DE VISIE

september 2020 î ‰ jaargang 187

17

willen doen? Dan gaan ze naar de winkel, lopen ze langs het aanbod of vragen advies aan hun boekverkoper, tot ze die ene titel vinden waarvan ze denken: díé moet het zijn. Dat geldt zeker voor kookboeken of voor fotoboeken van reizen waarbij mensen kunnen wegdromen. Maar we hebben ook titels die aansluiten bij een online publiek rondom een persoonlijkheid of autoriteit. Het is soms een hele uitdaging om een boekverkoper te overtuigen een lifestyleboek in te kopen van een auteur met een grote schare volgers.

Het is mijn overtuiging dat die boeken ook een plek verdienen in de boekhandel.’

Zoals?

‘Een paar jaar geleden gaven wij een aantal titels uit met SLA, een keten saladebars. Pas toen de boekhandel zag hoe groot dat online was, kocht ze alsnog in.

De Zoete Zusjes hetzelfde verhaal. Online een succes, daarna haakten boekhandels gelukkig ook aan. Het mooie is dat ook deze auteurs – twee jonge meisjes die knutselfilmpjes posten – een publiek weten te bereiken dat niet per se kinderboeken leest of koopt. En nu hebben de zusjes hun eerste fictieboek gemaakt. Dat is opnieuw een grote bestseller. Ik vind het een mooie gedachte dat we op die manier ook het lezen promoten bij deze groep. Dit gegeven biedt een mooie kans voor de boekhandel die een nieuwe groep lezers aan zich kan binden.’

Wordt tegelijk het niet-boekhandelskanaal belangrijker?

‘Nee. Dat is voor Kosmos altijd al belangrijk geweest.

Wel zie ik het als een grote uitdaging voor de komende periode om plekken te blijven vinden waar onze klanten in aanraking kunnen komen met de boeken.

Dat kan niet uitsluitend de boekhandel zijn. Onze lezers zijn enorm enthousiast over onze boeken, maar komen daar niet vaak, blijkt telkens na afloop van een klantenpanel wanneer ze een boek mogen uitzoeken.

En dan moeten ze onze boeken dus ergens anders tegen kunnen komen. Een mooi voorbeeld is de keuze van de Bijenkorf om Little Book of Chanel dat wij hebben gemaakt bij de mode neer te leggen. Dat ging heel goed, omdat de geïnteresseerde lezer eerder daar rondloopt dan naar de boekenafdeling gaat. Dat soort nieuwe combinaties van boeken met andere producten moeten we veel meer maken.’

Meebewegen Heeft de coronacrisis nog meer effect op het werk in de uitgeverij?

‘Het heeft allerlei ontwikkelingen versneld. Van digitale contractondertekening tot op afstand vergaderen.

Ik denk dat vooral de manier waarop we met elkaar werken gaat veranderen. Er is nog steeds behoefte om bij elkaar te komen. Brainstormen met de benen op

18

tafel, dat doe je niet digitaal. Maar iets besluiten gaat digitaal een stuk efficiënter. In de uitgeverij werken veel kritische professionals. Dat leidt er weleens toe dat iedereen wil meepraten over alles. Maar nu neemt degene die de knoop door moet hakken, sneller een beslissing. De verantwoordelijkheid ligt daar waar hij hoort te liggen. Dus hoe gek het ook klinkt: als iedereen op afstand werkt, zijn de lijnen korter. Ook de vergaderingen over bijvoorbeeld de aanbiedingsbrochures worden beter voorbereid als ze digitaal zijn.’

Het is zoeken naar een nieuwe balans tussen thuis en op kantoor werken.

‘Ja. De uitgeverij is bij uitstek een branche met een hoge werkdruk. Maar klachten over stress hoor ik nauwelijks meer. Dat is een positief effect van het baas zijn over je eigen tijd. Ik hoorde laatst iemand zeggen: “Het kan toch niet zo zijn dat iedere thuiswerker de kinderopvang op kan zeggen?” Zo’n vaart zal het niet lopen maar waarom eigenlijk niet? Als iemand weet wat zijn output moet zijn, wat is er dan op tegen als hij zelf bepaalt wanneer hij dat doet: ’s avonds of juist ’s ochtends vroeg? Ik denk dat je dat in de toekomst moet faciliteren, terwijl er tegelijk de ruimte moet blijven om elkaar te inspireren en om van elkaar te leren. Als je fysiek aanwezig bent op een afdeling, leer je immers ongemerkt van elkaar, denk aan hoe anderen projecten aanpakken. Het vereist alleen een andere stijl van leiding geven.’

En een kleiner kantoor.

‘Een ander kantoor, niet per se een kleiner. Je kunt geen Teams-sessies met thuiswerkers doen als je met z’n vijven in één ruimte op kantoor bent. Er moeten dus meer overleg- en vergaderplekken zijn. Aan de andere kant zullen de individuele werkplekken verdwijnen. Dat was altijd al het idee van een kantoortuin, maar in de praktijk zette iedereen zijn eigen spullen op zijn bureau om het persoonlijk te maken. Dat kan niet meer als je er nog maar de helft van de tijd bent.’

Wat doet Kosmos met de omzetwinst van de afgelopen jaren?

‘Verdergaan op de ingeslagen weg. Onze aanpak werkt heel goed. Maar we moeten wel blijven meebewegen met de verschuivingen in de markt om de consument niet uit het oog te verliezen. Neem natuurboeken. Dat was jarenlang groot, zakte toen weg, maar keert nu terug. Zie de Vogelatlas van Nederland die we twee jaar geleden hebben gemaakt met Sovon. Door deze op een andere, aantrekkelijk manier uit te geven, met onder andere veel mooi beeld en duidelijke kaarten, bereikten we een veel grotere groep dan wanneer we het als een traditioneel naslagwerk zouden hebben uitgegeven. Het sloeg nog meer aan dan we zelf dachten. Dus de kans is groot dat wij daar meer mee gaan doen. Of neem reizen. De focus van de titels zal meer komen te liggen op dichtbij, nu mensen minder ver van huis op vakantie gaan.’

www.boekblad.nl

DE VISIE

Moet Kosmos zich ook wapenen tegen de komende recessie?

‘Wij zijn alert en scherp, maar ik denk ook dat een recessie niet bij voorbaat negatief is. Mensen zullen meer aan huis gebonden zijn. Daar hebben wij juist de titels voor: boeken waarmee je je vrije tijd betekenisvol kunt inrichten. Ook de vorige crisis hebben we goed overleefd. Belangrijker voor ons is om ervoor te zorgen dat onze titels relevant blijven. Ik heb toevallig onlangs, ter voorbereiding op ons honderdjarig bestaan in 2023, in oude catalogi gebladerd. Dan zie je dat Kosmos al decennia over dezelfde onderwerpen boeken uitgeeft, maar de inhoud en de vorm soms radicaal heeft veranderd. Zoals gebeurde toen internet doorbrak en onze boeken niet langer puur over informatieoverdracht konden gaan. Dát moeten we blijven doen: meebewegen met alle ontwikkelingen. En denk nooit: dat kan niet; er kan veel meer dan je denkt.’ 

‘HOE GEK HET OOK KLINKT: ALS IEDEREEN OP AFSTAND WERKT, ZIJN DE LIJNEN KORTER’

september 2020  jaargang 187

19

STEUNMAATREGELEN VAN HET

ONDERSTEUNING LANDELIJKE CAMPAGNE #ZOMERLEZEN (CPNB)

ONDERSTEUNING NAJAARSCAMPAGNE TER PROMOTIE BOEKHANDEL (CPNB)

ONDERSTEUNING LANDELIJKE CAMPAGNE #IK LEES THUIS (CPNB)

EXTRA PRODUCTIESUBSIDIE VOOR BUITENLANDSE UITGEVERS VOOR UITGAVEN NEDERLANDSE AUTEURS

20

15

www.boekblad.nl

ONDERSTEUNING ‘SCHRIJVER OP JE SCHERM’ (DE SCHRIJVERSCENTRALE)

DE VISIE

NEDERLANDS LETTERENFONDS bekijk de tijdelijke regeling Productiekostensubsidie vertaalde literaire uitgaven

de regeling Geïllustreerde kinderen jeugdboeken biedt tijdelijk 100% subsidie

de regeling Literaire uitgaven biedt tijdelijk 100% subsidie JA

JA van literaire vertalingen in het Nederlands?

JA

van risicovolle, bijzondere literaire uitgaven (bv Fries, essays, biografieën)?

kijk (vanaf half september) bij het Prins Bernhard Cultuurfonds JA

van geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur?

van a.s. literair debuut of bijzondere literaire uitgave?

ONDERSTEUNING NEDERLANDSE UITGEVERS

NB ALLEEN IN 2020 NB OP = OP PS DIT ZIJN DE TIJDELIJKE STEUNMAATREGELEN VAN HET LETTERENFONDS. DE REGULIERE SUBSIDIEREGELINGEN ZIJN HIER NIET OPGENOMEN. U VINDT DEZE OP WWW.LETTERENFONDS.NL/SUBSIDIES

ONDERSTEUNING NEDERLANDSE SCHRIJVERS, VERTALERS, ILLUSTRATOREN EN GRAPHIC NOVELISTS

van literatuur in de Nederlandse of Friese taal? dat in deze beleidsperiode (2017-2020) is ondersteund door het Letterenfonds? direct of indirect (b.v. via translation grant)?

JA JA

- mét boek bij een reguliere (buitenlandse) uitgever?

- of toneeltekst?

NEE

JA

is of wordt in 2020 een nieuw boek gepubliceerd waarvoor u of uw Nederlandse uitgever subsidie van het Letterenfonds ontving?

JA

JA de Auteursbond biedt vanaf september ook diverse steunmaatregelen voor schrijvers en vertalers

in 2017-2019?

bekijk de tijdelijke regeling ‘Van maker tot lezer, de uitbreiding’

september 2020  jaargang 187

in 2020?

JA bekijk de tijdelijke regeling ‘Van maker tot lezer’

21

‘Blijven vernieuwen en verrassen is de uitdaging’ Muismatjes, hippe koffiebekers, knuffels, Doppers, spaarpotten: in heel veel boekhandels zijn deze artikelen inmiddels te vinden. Ze zorgen voor ‘beleving’ in de winkel en leveren een bijdrage aan de omzet die als het om boekenverkoop gaat nogal eens onder druk staat. Marieke Konings van distributeur KingsPoint vertelt over haar ervaring met boekhandels en sprak met zes boekverkopers over hun omgang met non books.

Tekst Marieke Konings

Al bijna twintig jaar bezoek ik veel boekhandels. Eerst vanuit mijn werk bij een uitgever en sinds de start van KingsPoint Toys and Gifts als leverancier van non books.

Mijn compagnon Alex Punt en ik hebben vijf jaar geleden KingsPoint opgericht. Toen we van start gingen hebben we eerst een aantal grotere boekhandels (ex-Polares) gepolst met betrekking tot het assortiment non books.

We hadden er vertrouwen in en al snel zagen we in deze winkels de verkoop in met name artikelen van leverancier moses-Verlag sterk groeien. We merkten waar de verschillen in doorverkoop lagen en op welke artikelen we de focus wilden leggen. Met de opgedane kennis en ervaring wisten we ook kleinere boekhandels te voorzien van mooie non books, die goed doorverkochten. Het vertrouwen nam toe en ons klantenbestand groeide mee.

non books in de boekhandel. Natuurlijk had het coronavirus een grote negatieve invloed op de cadeauverkopen maar gelukkig trekt het nu weer aan naar ‘normaal’ en hopen we dat in het najaar te kunnen vasthouden.

Doordat we veel werken met Duitse leveranciers, bezoeken we ook veel Duitse boekhandels. Het is een plezier om door die winkels te lopen. De grote, zoals Thalia en de Mayersche, schromen niet om mega non books presentaties naast het grote assortiment boeken te hebben. Toen we daar de hippe koffiebekers (BambooCups) zagen, waren wij meteen verkocht! Het bleek een prima aanvulling te zijn voor vele boekhandels in Nederland en België.

Uiteraard blijven we bij KingsPoint Toys and Gifts kijken naar nieuwe mooie aanvullingen, maar we zijn tevreden met het assortiment dat wij nu kunnen bieden. Er zijn winkels die het ‘aanverwante rommel’ noemen maar in de regel is iedereen verbaasd hoe snel de artikelen doorverkopen, vaak ongemerkt daar ze op verschillende plekken in de winkel staan uitgestald. We zien nog steeds een groei in

‘Boekhandel Dominicanen heeft, nadat zij een zelfstandige boekhandel werd, bewust een assortiment aangehouden dat een mix van boeken en non books is.

Onze winkel trekt normaal veel buitenlandse toeristen.

Daar lenen non books zich natuurlijk uitstekend voor.

In eerste instantie is ingezet op artikelen als notebooks en puzzels waar boeken op staan afgebeeld. Inmiddels nemen we het wat ruimer en komen ook felgekleurde aardewerken spaarpotten op diverse displays te staan!

In de loop van 2015 heeft KingsPoint contact met ons opgenomen en we waren direct enthousiast over het aanbod. Nu, bijna vijf jaar later, bestaat onze top drie bestsellers uit een aantrekkelijke rode kreeft magneet met wiebelende pootjes (KingsPoint), de wereld anti stressbal (KingsPoint) en het leeslampje/boekenlegger

22

We spraken voor dit artikel met zes boekverkopers bij wie het aandeel non books in de winkel varieert van 1 tot 50 procent.

Ton Harmes (Boekhandel Dominicanen Maastricht) Aandeel non books in winkel: 10 procent

www.boekblad.nl

FOTO Boekhandel Dominicanen

Non books: noodzakelijke aanvulling van het assortiment?

FOTO Marieke Konings

Ed the Cat bij Dominicanen in Maastricht, geleverd door KingsPoint.

Foto Marieke Konings

FOTO Marieke Konings

BOEKHANDEL

Carrousel van KingsPoint bij Broekhuis Enschede.

Non books bij Broekhuis Enschede.

BambooCups en andere non books bij Broekhuis Enschede.

van Veltman. Zelf zijn wij (en de Chinezen) erg weg van Ed, the cat (KingsPoint).

In de tijd van minder postbezorgingen aan de deur is het opvallend hoeveel ansichtkaarten we verkopen.

We hebben zelf de grens gesteld op tien molens anders wordt het teveel en te rommelig. Verder leiden boeken zoals Harry Potter en Lord of the Rings tot een groot aanbod non books. Ook de afdeling Penguinboeken wordt vrolijk opgeluisterd door stoffen tassen met boekomslagen van Penguinklassiekers. Tijdens de eerste coronamaanden was het natuurlijk heel stil maar nu trekt het weer aan óók met non books. Zij het dat we de grote stroom buitenlandse toeristen nog missen! Non books zorgen voor een sfeervolle combinatie om elke klant te verleiden iets te kopen.’

mooie boekenlegger, spellen of notebooks verkopen we ook Tony Chocolonely, Doppers waterflessen, mouserugs (van Dekographics), kletspotten en spaarpotten van Pomme Pidou verrassend goed. Een boekhandel wordt steeds meer een cadeauwinkel met buiten een goed gesorteerde boekencollectie een uitgebreid aanbod in cadeaus. Ik denk dat dat aandeel ook steeds groter en belangrijker wordt. Of er ruimte is voor meer speelgoed weet ik niet maar zeker voor spellen en puzzels. Wij zijn niet dichtgegaan toen het coronavirus de wereld in kwam en dat was een goede zet: met wat aanpassingen in de winkels was het goed te doen en vooral de legpuzzels en gezelschapsspellen waren niet aan te slepen! Ik zou boekverkopers die non books overwegen willen meegeven niet langer te twijfelen!

Martin Olde Benneker (Boekhandel Broekhuis Enschede) Aandeel non books in winkel: 10 procent

Margot Osse (Boekhandel de Omslag Rosmalen) Aandeel non books in winkel: 15 procent

‘Als aanvulling op ons ruime assortiment aan boeken, maar zeker ook ter compensatie van het teruglopen van de boekenverkoop, verkopen wij veel non books.

De meeste daarvan verkopen goed. Somheb je een misser ingekocht (zoals kinderhorloges), maar over het algemeen zorgen ze voor mooie combinaties.

Naast de voor de hand liggende ‘combi’s’ zoals een

‘Sinds de verhuizing naar een groter pand zijn we steeds meer non books gaan verkopen. We zoeken zoveel mogelijk naar boekgerelateerde producten maar ook andere producten verkopen goed. Te denken valt aan spellen, puzzels, kookspullen, originele kleine cadeautjes en mooie notitieboekjes. Ik vind het wel be-

september 2020  jaargang 187

23

langrijk dat ze zoveel mogelijk bij de Scandinavische uitstraling van de winkel passen. We merken dat klanten nog steeds verrast zijn door het originele, steeds veranderende aanbod. Inmiddels weten ze dat ze voor non books ook bij ons terechtkunnen. Ik vind het leuk om goede en mooie presentaties te bedenken, ik houd dus niet zo van de displays. Ik zou nog meer non books verkopen als ik ze een goede plek in de winkel kon geven. Ik denk dat dat, zeker in een kleinere plaats als Rosmalen, de toekomst is. Klanten gaan in deze tijd minder naar de stad en vinden het fijn om lokaal te kunnen winkelen. Blijven vernieuwen en verrassen is de uitdaging!’

Arno Koek (Boekhandel Blokker Heemstede) Aandeel non books in winkel: 1 procent

‘Ik ben heel passief in non books. Ik verkoop ze amper (behalve wenskaarten, muismatjes en notitieboeken) en acht het ook niet noodzakelijk.’

Monique Mackor (Boekhandel Waanders Zwolle) Aandeel non books in winkel: 14,2 procent ‘Non books zijn een mooie toevoeging op het assortiment en heel divers. Wij proberen altijd al tijdens het inkopen de plaats in de winkel te bepalen. Hierdoor kunnen de non books vaak prima gecombineerd worden met een boek. Denk aan globes en toilettasjes voor de reisafdeling, rammelaars bij de eerste babyboekjes, insectenpotjes bij kinder- natuurboeken, kaligrafiepennen bij de bulletjournals etc. Alles wordt zoveel mogelijk in de bestaande kasten gepresenteerd om het rommelige effect van de displays te voorkomen. Verder blijft het altijd weer een leuke uitdaging om zo origineel en betaalbaar mogelijke non books in de winkel te kunnen aanbieden.

Notitieboeken zoals de “basic” Notebooks van Cortina en Paperblanks verkopen hier ook bijzonder goed.’

Non books inkopen en verkopen: wat, waar, wanneer?

Bij wie kopen de boekverkopers in dit artikel de non books, hoe komen ze aan informatie over de producten, wat zijn hun bestsellers? Korte antwoorden op een aantal vragen.

Met welke non books leveranciers werk je vooral samen?

Monique Mackor: ‘Mano, Procard, KingsPoint, Balvi, boosterbox, 999-Games, Bekking&Blitz en nog vele andere.’

Margot Osse: ‘Abodee, Boosterbox, Craenen, KingsPoint Toys and Gifts, Aterlier Pierre, Vertellis en Tsquarebrands.’

Liobe Kamminga: ‘KingsPoint Toys and Gifts, Spiegelburg, Bekking&Blitz, Blossom books, 999Games, Tactic Selecta en MAP.’ Martin Olde Benneker: ‘KingsPoint Toys and Gifts, Legami, 999Games, Boosterbox.’

Ton Harmes: ‘Studio Roof, MAP, KingsPoint Toys and Gifts, Wrendale, Cortina, Verzonzinsels, Bekking & Blitz.’

Arno Koek: ‘Bekking&Blitz, Comello, Teneues (ik verkoop vooral notitieboeken).’

Waar ontmoet je de meeste non book leveranciers?

Monique Mackor: ‘Via internet of op beurzen (zoals Show up).’

Margot Osse: ‘Bij collega’s, museumwinkels en op beurzen (Show up).’

Liobe Kamminga: ‘Ik struin vele beurzen af en kijk

24

goed wat loopt in de winkel. Als je het goed wilt doen is mijn ervaring dat het veel tijd kost.’

Martin Olde Benneker: ‘TrendZ, Show up, Spotlight en af en toe collega-boekhandels.’

Ton Harmes: ‘Via beurzen, internet, collega’s. Of de leveranciers melden zich zelf in de winkel.’

Wat zijn de bestsellers in non books?

Monique Mackor: ‘Eigenlijk verkopen alle non books goed. Het komt bijna niet voor dat er artikelen lang blijven liggen en anders worden deze uitgewisseld met andere winkels van Boekhandel van der Velde.’

Ton Harmes: ‘Naast Maastrichtse artikelen zijn dat Ed the cat spullen, de kreeft magneet, de anti stress wereldbol, notebooks, sleutelhangers en tasjes (Ecozz).’

Margot Osse: ‘Alle non books lopen wel goed, behalve poezen!’

Martin Olde Benneker: ‘Naast brillen en wenskaarten: Doppers, Kletspotten, BambooCups en bulletjournals.’

Wordt er speciaal ingekocht gedurende het jaar?

Monique Mackor: ‘Niet overdreven veel, maar we houden wel rekening met momenten zoals Moederdag, Vaderdag, Pasen of de examenperiode. In juli en

www.boekblad.nl

BOEKHANDEL

Liobe Kamminga (Boek en Koek Maarn) Aandeel non books in winkel: 50 procent ‘Bij ons is vanaf het begin af aan al een nadrukkelijke combinatie van diverse categorieën gemaakt, zoals boeken, stationery en speelgoed. Dat komt uiteraard voort uit het feit dat we in een dorp liggen. Maar zelf vind ik de kruisbestuiving tussen de diverse groepen heel erg leuk. We zien onszelf als een winkel waar iedereen kan slagen voor een cadeautje of zichzelf! Wij zijn zowel in oppervlakte (230 vierkante meter) als in omzet voor de helft boeken en voor de helft andere artikelen. In de winkel maken we altijd schappen van verschillende artikelen door elkaar heen. We maken die schappen eerder op sfeer dan op product. Bijvoorbeeld de survivalgids in combinatie met de Gorgels en vogelboeken.

Het houdt me scherp om zo te variëren en te blijven uitproberen. Zo zijn er ook elk jaar weer verrassingen zoals de lumo stars knuffels vorig jaar. En een paar jaar terug was er veel vraag naar paarden- en piratenproducten. Terwijl er nu weer meer vraag is naar dinosaurus- en eenhoornproducten. Door frequent te wisselen en veel leveranciers te kennen blijft mijn assortiment in beweging en spelen we hier gemakkelijk op in.’ 

Alex Punt en Marieke Konings op de beurs

KingsPoint Toys & Gifts augustus trekken we normaal gesproken veel toeristen en uiteraard richting de decemberfeesten.’

Margot Osse: ‘De feestdagen zijn belangrijk, zoals Sint en Kerst. En voorafgaand aan de vakanties doen non books het prima. Verder is het altijd leuk om aan te sluiten op de seizoenen en de Kinderboekenweek!’

Martin Olde Benneker: ‘Beste periode is natuurlijk rond Sint en Kerst. Ik koop ook zeker speciaal in voor Moeder- en Vaderdag, de (Kinder)Boekenweek, de vakantieperiode en de seizoenen (fietsartikelen in voor- en najaar zoals fietslampjes, poncho’s en bandenplaksetjes).’

Liobe Kamminga: ‘In de zomer hebben we met het oog op de campings in onze omgeving veel buitenspeelgoed voor jong en oud. In de winter pakken we uiteraard uit met artikelen gericht op de feestdagen.

We merken de laatste jaren dat kerst veel belangrijker wordt en er al eerder in het najaar vraag naar is.

Daar spelen we natuurlijk direct op in.'

Eigenaren: Marieke Konings (Kings) en Alex Punt (Point). Gevestigd in Tilburg sinds mei 2015.

Groothandel en voorraadhoudend voor alle merken in één magazijn (500 vierkante meter).

Collectie: non books, stationery, klein speelgoed, coffee-to-go bekers en knuffels.

KingsPoint is distributeur van onder andere de merken moses-Verlag (onder meer leeslampjes, boekensteunen, bureau-accessoires en cadeautjes voor kinderen), Blueprint Collections (onder andere een Nijntje-lijn), Chic.mic (onder andere bamboe drinkbekers, kinderservies en anti skimkaarten) en Aurora (knuffels en sleutelhangers).

Werkgebied: Nederland en België. www.kingspoint.nl

september 2020  jaargang 187

25

Bookchoice zet zichzelf opnieuw op de kaart Het buitenlandse boekenvak in tijden van corona

‘ De leden zijn onze levensader’ Een landelijke campagne met tv-commercials en online advertenties betaalt zich uit. De e-boek en luisterboeken abonnementsdienst Bookchoice, die de afgelopen twee jaar in de luwte opereerde, ziet de ledentallen opnieuw stijgen.

Tekst Maarten Dessing

Was Bookchoice soms mislukt? Zes jaar geleden – op 27 augustus 2014, om precies te zijn – werd het bedrijf met een groots feest in Amsterdam gelanceerd. Elly’s Choice heette het e-boekabonnement toen nog. Mede dankzij bekende auteurs als Saskia Noort, Nicci French en Herman Koch, van wie titels in het maandelijkse aanbod waren opgenomen, kreeg het veel aandacht in de media. Het wás ook revolutionair.

Andere digitale abonnementsmodellen zoals Kobo Plus kwamen pas later. Maar wat hoorde je de laatste jaren over Bookchoice?

De lancering ging gepaard met grote ambities. Elly’s Choice mikte op ‘enkele honderdduizenden abonnees’ binnen een jaar. Mede dankzij tijdelijke maandabonnementen die als premium werden weggegeven door bedrijven als Samsung en Cheaptickets.nl, was dat ook een realistisch streven.

Omdat er wereldwijd niets vergelijkbaars bestond, wilde Digi-muse – het bedrijf dat digitale content verkocht voor grote bedrijven en Elly’s Choice had bedacht – snel groeien.

Niet alleen met abonnementen voor andere genres dan fictie, maar ook in het buitenland.

Het liep anders. Nadat begin 2017 nog de naam werd veranderd om

26

de internationale expansie mogelijk te maken, werd het langzaam stiller. Ook nadat Bookchoice tweeëneenhalf jaar geleden eigendom werd van de Shared Stories Group en werd ondergebracht binnen Bruna. Dat leek logisch: beide activiteiten draaiden immers om het verkopen van boeken. Omdat het verkopen van losse titels, op papier en digitaal, fundamenteel anders is dan verkopen via een abonnement, werd Bookchoice binnen een jaar alweer een zelfstandige BV binnen de groep.

Bloemenmeisje Vanaf dat moment is hard gewerkt aan wat je de herlancering van Bookchoice zou kunnen noemen.

Dat gebeurde aanvankelijk achter de schermen. De focus lag volledig op het product, momenteel een abonnement van acht e- en audioboeken vanaf € 3,99 per maand.

Van het aanbod tot het platform, van de samenstelling van het team tot de vestigingslocatie, alles ging op de schop. ‘Het kon allemaal beter, vonden we zelf’, zegt Djurre de Wit, sinds augustus 2018 directeur van Bookchoice. Zelfs de markt werd opnieuw gedefinieerd: alleen nog het Nederlandse taalgebied.

www.boekblad.nl

‘De kwaliteit van onze selectie moest omhoog’, vertelt De Wit. ‘We hebben nu mensen in dienst die precies weten wat er uitkomt, welk promotiepakket daarbij hoort en wat past bij ons publiek. We maken ook veel meer een keuze vanuit Bookchoice zelf. Wat vinden wíj dat past bij onze leden? Dat heeft ertoe geleid dat we meer grote titels, voornamelijk thrillers en lekker lezende romans, sneller na verschijnen kunnen aanbieden.’ Ter illustratie: de selectie van augustus bevat In hechtenis van Nicci French, dat in week 15 uitkwam.

Inmiddels werkt Bookchoice samen met in principe alle uitgeverijen – en zeker niet alleen met zusterbedrijf VBK. ‘Wij maken 100 procent onafhankelijk onze keuzes, zodat we de beste selectie kunnen maken. We zoeken daarin een balans tussen grote titels, die we nodig hebben voor onze groei, én minder bekende titels die we voor uitgeverijen een groter platform geven. Omdat wij maar acht titels per maand aanbieden, is de kans groot dat onze lezers die proberen.

In april zagen we dat met Anya Niewierra. Nadat de eerste lezers Het bloemenmeisje begonnen aan te raden op ons platform, zagen we de populariteit exploderen.’

Commercials Ook de site kon beter. ‘Ons platform was erop gericht de boeken goed te laten zien. En niet om het mensen zo makkelijk mogelijk te maken om lid te worden, wat eigenlijk cruciaal is voor een bedrijf dat draait om lidmaatschappen.

Het platform hebben we daarom helemaal vernieuwd. De focus ligt nu op conversie en behoud van leden, wat in feite betekent dat het gebruiksgemak zo hoog mogelijk is.

Informatie over de selecties, onze lidmaatschappen en onze services zijn duidelijker weergegeven, zodat je makkelijker keuzes kunt maken.’

De achterliggende techniek is tegelijk verbeterd. De site werkt sneller, functioneert makkelijker op een smartphone en is stabieler. ‘Op de

ACHTERGROND

Het pand van Bookchoice aan de Willemsparkweg in Amsterdam De Bookchoice-selectie van juli dit jaar

eerste dag van een nieuwe maand willen veel leden nieuwe titels downloaden’, legt De Wit uit. ‘Dat kunnen dus ook luisterboeken zijn.

Dat zijn flinke bestanden. Een site moet dat wel aankunnen. Ik moet er wel bij zeggen dat de site nog te veel gericht is op e-boeken. Sommige leden weten niet eens dat je de titels ook als luisterboeken kunt downloaden. Dat is een aandachtspunt voor dit jaar.’

Om dat allemaal mogelijk te maken, is ook gekeken naar het personeelsbestand. ‘Het team telde veel boekspecialisten. We hebben er meer een e-commerceteam van gemaakt. Om dat mogelijk te maken zijn we verhuisd naar een fijn kantoor, voorzien van alle gemakken, op een centrale plek in Amsterdam [de Willemsparkweg in Oud-Zuid, red.]. Dat is noodzakelijk wil je online talent naar je toe trekken.’

In juni was het tijd voor de volgende stap: een landelijke campagne om Bookchoice opnieuw groots op de kaart te zetten. Het bedrijf heeft daarvoor voor het eerst in haar geschiedenis tv-commercials ingekocht. Die waren te zien via de Talpa-zenders SBS6 en NET5.

‘Daar zit volgens ons een publiek waarvan wij weten dat het veel

leest, maar dat we nog onvoldoende hebben bereikt. Tegelijk hebben we juist veel leden die niet op een andere manier lezen. Juist dat maakt Bookchoice aantrekkelijk voor uitgeverijen.’

Abonnementen Ook werd het lidmaatschap tijdelijk in prijs verlaagd: de eerste drie maanden voor € 1,99 per maand.

De campagne heeft effect gehad, zegt De Wit. Hoewel hij geen exacte aantallen wil noemen, heeft Bookchoice nu ‘tienduizenden’ leden. ‘Het is natuurlijk afwachten of alle nieuwe leden dat over drie maanden nog zijn. Daarom kun je nu nog niet echt zeggen of de campagne een succes is. Maar we zien wel – al langere tijd overigens – dat we steeds beter leden vasthouden.

Dat blijkt niet alleen uit de aantallen die lid blijven, maar ook uit de maandelijkse meting onder onze leden. Daarin vragen we ze ook of ze Bookchoice hun vrienden zouden aanraden. Die cijfers zijn ook verdubbeld.’

Leden zijn absoluut belangrijker geworden dan vroeger, voegt De Wit daaraan toe. ‘Zíj zijn onze levensader.’ Bookchoice wil niet meer, zoals Elly’s Choice destijds, groeien

september 2020  jaargang 187

door de maandabonnementen die andere bedrijven weggaven in de hoop dat ze vervolgens lid bleven.

Om die reden was bij de lancering een jaarabonnement maar een fractie duurder dan een maandabonnenent: € 35,88 tegen € 24,99.

Bookchoice hanteert dat model weliswaar nog steeds. Maar waar dergelijke tijdelijke abonnementen vroeger puur marketing waren, krijgt het bedrijf tegenwoordig vrijwel altijd een vergoeding voor iedere verzilvering.

En nu? Gaat Bookchoice opnieuw uitbreiden naar andere genres en het buitenland? De Wit benadrukt dat dat niet het geval is. Op korte termijn blijft het bedrijf focussen op én verbetering van het product én groei van het aantal leden. ‘Ik denk dat daar in beide gevallen nog ruimte voor is. Ik noemde al het beter aanbieden van luisterboeken. Ook onze mobiele app heeft een grote update gekregen en kan nog verder worden verbeterd. Op de langere termijn zouden we kunnen kijken of bijvoorbeeld het aanbod kan worden uitgebreid met andere genres [zoals Elly’s Choice al vrij snel deed, red.]. Maar op dit moment ligt daar geen concreet plan voor.’ 

27

Marlous en Ruud Mutsaers vol vertrouwen na heropening:

‘ Onze winkel is een groot huis’ De Tilburgse boekhandel die nu de naam Gianotten Mutsaers draagt, heeft in deze eeuw alle stormen doorstaan die door het boekenvak raasden, van de kredietcrisis tot en met alle perikelen rond Polare. Luttele weken na de feestelijke opening van een ingrijpend verbouwde winkel ging dan ook nog eens het land op slot vanwege corona, maar eigenaren Marlous en zoon Ruud Mutsaers kijken alleen maar vooruit.

Tekst Enno de Witt Beeld Linn de Kort

M

arlous was winkelmanager toen de zaak van Selexyz overging naar Polare en alles ineens anders en in haar ogen veel minder moest. Het werden zware tijden. Er kon amper nog nieuwe voorraad worden ingekocht en uiteindelijk viel de keten om. ‘De mensen van Polare, ik heb hun namen verdrongen, zijn bij alle winkelmanagers langs geweest. Jullie hebben de kennis, zeiden ze, en wij hebben het geld.

28

We vormen een gouden duo en wij gaan zorgen dat jullie in die winkels weer kunnen werken zoals jullie vinden dat het moet. We hadden de eerste vergadering met alle winkelmanagers in hun villa in Naarden. Daar voelden wij al nattigheid. Er kwamen allemaal plannen waarvan wij dachten: dit is niet de bedoeling. Dit is niet wat wij willen. Toen bleek al heel snel dat ze er eigenlijk een heel grote Bruna van wilden maken.’

www.boekblad.nl

‘We moesten allemaal naar onze eigen functie solliciteren, er was geen baanzekerheid meer. Maar ik zal altijd zeggen wat ik ergens van vind. Ik moet ’s avonds in de spiegel kunnen kijken en weten dat ik er alles aan gedaan heb. Ik was daarom al een andere baan aan het zoeken. Ik dacht: dit kan ik niet, ik krijg last van stress. Ik wist ook niet meer wat ik tegen klanten moest zeggen als ze voor een boek kwamen. We hadden totaal geen voorraad meer. Ik ga dan niet een

BOEKHANDEL

Zitje en leestafels bij de non-fictie

Entree van de vernieuwde winkel

september 2020 î ‰ jaargang 187

29

smoesje vertellen tegen mensen die ik al twintig jaar in de winkel heb. Nee, het was: we krijgen geen geld om in te kopen. Een directie heeft recht op loyale medewerkers, dus ik was iets anders aan het zoeken.’

‘Ik heb nog een aantekening in mijn dossier gekregen. [Boekverkoper] Herman [van Haaren] is met me mee geweest, toen ik op het matje moest komen in Amsterdam.

Ze vonden niet dat ik hun visie nog verspreidde onder het personeel.

En daar hadden ze gelijk in.’

Vaderdag Het jaar 2014 markeerde de doorstart van de voormalige Kluwer-, BGN-, Selexyz- en uiteindelijke Polare-boekhandels. In Tilburg waren ze er al snel en zelfs iets te snel bij. Een website waarop de overname door Mutsaers werd aangekondigd moest op gezag van Polare-eigenaren ProCures uit de lucht. Het maakte niet veel uit, de boodschap was toch al aangekomen.

Na een geslaagde crowdfunding, de inzet van een erfenis en hulp van investeerder Toine van der Ven van Capi Europe (drie jaar geleden uitgekocht) konden ook Ruud en Marlous verder. Dat was in het begin wel even wennen.

‘Ik dacht: wat krijg ik toch weinig mailtjes’, zegt Marlous. ‘Als er een hoofdkantoor is, met allemaal mensen die hun bestaan moeten rechtvaardigen, krijg je van alles binnen. Een niet aflatende stroom is misschien wat overdreven, maar er komt wel van alles vandaan. Ik kwam niet eens toe aan klanten helpen. Dat is natuurlijk heel raar, een winkel bestaat om klanten te helpen.’

‘Wat mij heel erg is bijgebleven’, zegt Ruud, ‘is de laatste zaterdag voor Vaderdag dat we nog Polare waren. Een jongen kwam naar me toe, op zoek naar een boek voor

30

zijn vader. Met moeite kon ik misschien twee boeken uit de kast halen die pasten bij de omschrijving.

Ik schaamde me zelfs een beetje, ik had niks om die jongen aan te bieden. Een jaar later was het van ons en had ik eenzelfde vraag van een andere jongen. Ik gaf hem vijf boeken en hield toen maar

‘Je moet als ondernemer iets doen wat bij jou past, bij je klanten, bij je stad’ op, anders wist hij niet meer wat hij moest kiezen. We konden weer onze eigen spullen inkopen en wij weten wat we kunnen verkopen.

Zodra we zelf eigenaar waren, was het weer een echte boekhandel.’

Er zaten meer voordelen aan de zelfstandigheid. In plaats van afwachten wat het hoofdkantoor nu weer had bedacht, kon het team in de ochtend iets bedenken en dat dezelfde dag nog uitvoeren. ‘Je zag kansen en kon die ook meteen pakken’, zegt Marlous. ‘Plus dat het vanaf het begin meteen goed ging. Klanten waren zo blij dat de winkel weer werd zoals hij ooit was.

De weken van de overname waren enorm belangrijk, ook voor de stad. Kranten schreven erover, het was op tv. We hebben een vliegende start gemaakt.’

Boeken en koffie Met zoveel jaren gecombineerde boekhandelservaring was de overstap naar het ondernemerschap niet eens zo groot. ‘We wisten zelf dat we het konden’, zegt Marlous, ‘en mensen zeiden het ook tegen

www.boekblad.nl

ons. Als winkelmanager bij Selexyz hebben we heel veel in eigen hand gehad. We hadden zelfstandige werkmaatschappijen en deden wat wij vonden dat goed voor de winkel was. We hadden een fantastische directeur die ons ook onze gang liet gaan. Op papier was ik misschien geen ondernemer, maar het ondernemerschap hadden we wel.’

‘Toine van der Ven is wel echt een ondernemer, met jaren ervaring’, aldus Ruud. ‘Die heeft mij de eerste maanden veel dingen laten zien en geleerd. Op den duur kom je vanzelf alles tegen, maar mede dankzij hem was alles meteen goed geregeld. Hij heeft ons voor fouten behoed.’

Architect Wim Lafeber, die de winkel in 1991 had ontworpen, hoorde van de overname en bood zijn hulp aan. ‘Daar hebben we heel veel aan gehad’, zegt Marlous.

‘Met Toine hadden we al zitten filosoferen over wat we wilden. Dat kon natuurlijk niet allemaal in één keer, maar we zaten in ieder geval op één lijn.’

‘Het enige goede wat Polare had gedaan was een koffiebar toevoegen’, vertelt Ruud. ‘Dat wilden wij al heel lang, maar er was nooit ruimte voor. We konden door een ruil een stukje winkel erbij krijgen, waar ze de bar hadden ingezet. Maar het was niet naar onze smaak, het was te veel apart van de winkel. We geloofden alle drie heel erg in de combinatie van boeken en koffie, maar dan moet het wel in elkaar overlopen en één geheel worden. Dat moesten we als eerste aanpakken, de bar de winkel intrekken, stoelen en tafels tussen de boeken. We wilden de sfeer die we in Parijs en Londen hadden meegemaakt, een huiskamer met boeken. Dat sprak mij al veel langer aan.’

Bouwput Inspiratie deden ze bewust niet

BOEKHANDEL

Aanblik bij binnenkomst

bij andere boekhandels op: ‘Dan krijg je alleen maar dat iedereen hetzelfde doet en, met alle respect, alle winkels op elkaar gaan lijken’, stelt Marlous. ‘Dat wil ik niet, ik geloof in een eigen gezicht. Dat geldt ook voor een stad. Hiernaast komt een pleintje, dat zou er zo uit moeten gaan zien dat iedereen denkt: o ja, dat is Tilburg. Dat vind ik met winkels ook. Je moet als ondernemer iets doen wat bij jou past, bij je klanten, bij je stad. Daar geloven wij in. We hebben een interieurarchitect, Nicole van Beers, in de arm genomen die alleen voor de horeca werkt, wij zijn de enige retailer in haar klantenkring. Ze zit ook heel erg in huiselijk, eigenzinnig, anders dan anders. Ze heeft

hier aan de Piushaven een oude pastorie verbouwd tot horeca. De eerste keer dat ik daar kwam dacht ik: hier ga ik nooit meer weg. En het is dat ik om de hoek woon, anders ging ik hier elke week slapen.

Zo tof. Je vindt haar invloed hier overal terug. Onze winkel is een groot huis. Je komt binnen in de patio, daar is het licht, met lichte vloerbedekking en een kiosk. Dan loop je de huiskamer in, met parket op de vloer, anders qua kleur, andere verlichting. Achterin is de tuin, daar hangt de tuinverlichting, er is een muurschildering die je het landschap in laat kijken, er zijn tentjes.’

De winkel is momenteel een oase in een grote bouwplaats, in een

september 2020  jaargang 187

wand schuttingen en uitkijkend op nog meer schuttingen. Hier vindt de komende jaren de transformatie plaats van een achterhaalde overdekte winkelpassage naar een moderne mix van wonen en winkels. In de winkel wordt de horeca uitgebreid. Door de achterwand door te breken, ontstaat een tweede in- en uitgang bij voornoemd pleintje. Daar moet ook een terras komen.

‘We zagen kansen’, zegt Ruud over de zeer ingrijpende metamorfose die de omgeving doormaakt, ‘maar dachten ook wel: o jee, wat gaat hier allemaal gebeuren. We zaten ineens helemaal alleen in de straat, in een bouwput. Iedere

31

maand was de aanloop anders, er was herrie, stof. Onze verhuurder heeft daar gelukkig rekening mee gehouden. Vorige jaar heeft hij ons, in goed overleg, min of meer gedwongen te verhuizen naar een pop-upwinkel aan de overkant.

Omdat het maanden zou duren (het werden er uiteindelijk elf) hebben we wel geïnvesteerd om er ook daar een echte winkel van te maken.’

Die wisten de vaste klanten nog wel te vinden, maar het passerende publiek verdampte. ‘Er waren ook mensen die dachten dat we dicht waren’, zegt Marlous, ‘en pas weer open zouden gaan als alles achter de rug was. We hadden een heel groot doek opgehangen, maar het bleef lastig. We zouden op 1 november weer op onze oude locatie open gaan, maar in de zomer was al duidelijk dat we dat niet zouden halen.’

Ook in die extra periode speelde de verhuurder een positieve rol, vertelt Marlous: ‘Het is nu Wereldhave, vroeger heette dat Corio. Ik ken hun manager al bijna dertig jaar. Het blijft een zakelijk bedrijf, maar je bouwt wel iets op. Wij weten zeker dat we straks op de beste plek in de stad zitten. Zij weten dat wij een betrouwbare partner zijn, met een winkel die door de Tilburgers op handen wordt gedragen. En zij hebben natuurlijk de onderzoeken gelezen naar de invloed van een boekhandel op een winkelstraat. Winkels willen straks bij ons in de buurt zitten.’

Crowdmanagementbureau Op 1 februari van dit jaar ging de vernieuwde winkel op de oude locatie dan toch open, maar de volgende dreiging kondigde zich al snel aan. Een week voor de officiële opening met collega’s en crowdfunders werd de eerste NoordBrabander gediagnosticeerd met Covid19. Gasten begonnen te mailen of het feest wel doorging.

32

Een week later ging de hele provincie op slot. ‘Een week daarna de rest van Nederland en toen was het klaar’, zegt Ruud. ‘Maar intussen kruipt de omzet weer naar die van vorig jaar en hebben we een aantal goede dagen gehad.’

‘Het zou zomaar kunnen dat we over vorig jaar heen gaan’, vult Marlous aan. ‘De verloren maanden maken we nooit meer goed, maar ik zie het niet somber in.

Tilburg heeft een crowdmanagementbureau ingeschakeld om de binnenstad coronaproof te maken.

‘Winkels willen straks bij ons in de buurt zitten’ We kregen het aanbod om iemand naar de winkel te laten kijken. Het bleek dat wij veel te veel deden. Te veel bordjes, mandjes, iedereen moest aan de desinfecterende gel.

Deze situatie blijft nog het hele jaar en misschien langer, dus we doen het nu zo dat het zo min mogelijk extra werk kost en we zo normaal mogelijk kunnen blijven draaien. We hebben bijvoorbeeld de mandjes eruit gegooid, er komt een telsysteem met verkeerslichten in het raam, zodat mensen weten of ze naar binnen mogen.’

De grootste zorg van veel boekhandelaren – hoe de kooplustige massa’s in het najaar met minder ruimte toch goed te bedienen – wordt getackeld door een scheiding aan te brengen tussen de rij voor de kassa en de winkel. Ook komt er een aparte kast voor in de winkel, waar mensen bestelde boeken kunnen komen afhalen, zodat ze niet de winkel in hoeven.

‘Ik raad iedereen aan om eens met zo’n specialist te gaan praten’, zegt Marlous. ‘Je hebt er zoveel aan.’

Ook de evenementen worden www.boekblad.nl

langzaam maar zeker opgepakt.

Op kleine schaal is al een signeersessie geweest. Samen met literaire organisatie Tilt werden avonden georganiseerd waarop in een schemerige en door vuurkorven verlichte tuin elders in de stad schrijvers voorlezen uit het werk van collega’s. Daar zijn dan weer podcasts van gemaakt, die mensen in strandstoelen in de boekhandel kunnen beluisteren. ‘We zijn voorzichtig aan het nadenken over andere manieren’, zegt Ruud, ‘maar we deden toch al minder activiteiten. In de BGN-tijd deden we twee keer per maand iets, en als daar veertig man kwam was het weinig. Honderd man of meer was normaal, maar er is nu veel meer concurrentie. We doen op een enkele uitzondering na, met echt grote auteurs, alleen nog maar activiteiten tijdens openingsuren.’

Persoonlijke band ‘Ik ben ervan overtuigd dat het goed komt’, zegt Marlous. ‘We zitten in een overgang van een typische boodschappenstad, naar een stad waar steeds meer toeristen van de goede soort komen. Volgend voorjaar gaat het gemeentehuis na drie jaar renovatie weer open en komen tweeduizend ambtenaren terug naar het hart van de stad. Er worden appartementen gebouwd voor jonge professionals, want er was al veel werk voor ze, maar te weinig woonruimte. De energie van Tilburg zal sterk veranderen. Wij zijn daarin een plek waar mensen heel graag hun vrije tijd doorbrengen. De overgang van the place to buy naar the place to be hebben wij allang gemaakt. Wat elders nog moet gebeuren, daar zitten wij al middenin. Toen ik ooit, in de middeleeuwen, bij Gianotten kwam werken zette je boeken in kasten en ging je achter de kassa wachten tot mensen ze kwamen kopen. Bij Gianotten vonden ze dan ook nog

BOEKHANDEL

Kleurrijke kinderboekenafdeling

dat klanten blij moesten zijn dat ze boeken mochten komen kopen.

Ik kom uit een middenstandsgezin en weet niet beter dan dat je altijd je best moet doen en moet blijven nadenken. De wereld verandert en je moet mee, of het houdt op. Het is ook veel leuker om steeds jezelf te blijven ontwikkelen.’

Ruud Mutsaers ziet het internet ook de komende tijd steeds belangrijker worden, maar dat wil niet zeggen dat die ene grote online boekenverkoper dat allemaal meepikt. Steeds meer klanten bestellen online in de webshop van Gianotten Mutsaers: ‘Thuis bestellen en hier afhalen is sneller gestegen dan laten bezorgen. Je moet een goede webshop hebben, maar dat

‘De overgang van the place to buy naar the place to be hebben wij allang gemaakt’ betekent niet dat er geen klanten in de winkel komen. Mensen komen hier een bestelling afhalen en maken een rondje voor andere boeken.’

Marlous sluit zich daarbij aan: ‘Je moet het gesprek aangaan, je klanten leren kennen. Als je naar de beurs bent geweest en je hebt een september 2020  jaargang 187

titel gevonden waarvan je denkt dat een klant die interessant vindt, dan kun je hem alvast tippen en een exemplaar voor hem reserveren. De persoonlijke band zal alleen maar belangrijker worden, ook doordat bij twintigers en dertigers de balans tussen werk en privé steeds meer centraal komt te staan, waarbij ook wordt gekeken naar hoe de vrije tijd wordt doorgebracht. Over vijf jaar zullen daarom mensen nog steeds met plezier naar Gianotten Mutsaers komen.’

Op 2 februari vertelde Marlous Mutsaers in het ‘Gesprek op Zondag’ op Boekblad.nl over de verbouwing en het openingsweekend. 

33

Deze bijdrage verschijnt buiten verantwoordelijkheid van de redactie van Boekblad

Onder de vleugels van het Amerikaanse bedrijf CIC ontwikkelde Anton Smeele Readontime, een toepassing die de vertrouwde keten in de boekenbranche op zijn kop kan zetten. Centraal in zijn verhaal staan printing on demand, zero inventory distribution, moderne techniek en big data.

Tekst Enno de Witt

Anton Smeele

‘Je betreedt Amerikaans grondgebied’, zegt Smeele, als we de kleine campus op de vierde verdieping van het Rotterdamse Groothandelsgebouw binnenlopen, waar voornamelijk Engels wordt gesproken. In het kloppende zakenhart van de stad en in de schaduw van de wolkenkrabbers aan het Weena bouwt CIC mee aan de ontwikkeling van een Innovation District. Meedoen in de beginfase van nieuwe bedrijvigheid en zorgen dat kansrijke initiatieven verder komen is de core business van CIC. Dat kan alle mogelijke vormen aannemen en branches bedienen – en doet dat onder de naam Readontime ook met het boekenvak.

Smeele woonde over de hele wereld en verdeelt zijn tijd nu tussen Engeland, de Verenigde Staten en Nederland, met uitstapjes naar onder meer Spanje. Zes jaar geleden nam hij daar een bedrijf over, dat met de modern-

34

Readontime zet keten op zijn kop

‘ Dichter bij de lezer, beter voor de auteur’ ste printertechnologie, in samenwerking met printerbouwers, binnen zeer korte tijd ieder denkbaar boek kan drukken en binden.

Tot zover is het nog een klassiek verhaal: een uitgeverij maakt een boek en daar komt op een gegeven moment een pod-editie van, als de gebruikelijke printrun verkocht is en er nog steeds vraag is, maar onvoldoende voor een nieuwe oplage. Zoals dat nu bij CB gebeurt na de overname en incorporatie van Printforce. Eerst een in enige oplage gedrukt boek, dan eventueel een pod-editie, naast e-boek en audio.

Alleen begon Smeele, toen hij in de gaten kreeg wat er technisch allemaal mogelijk is, andersom te denken.

‘Vanuit ons kantoor in Eastbourne (Engeland) kijk je uit op de magazijnen van distributeur Gardners, die vol liggen met boeken. Dat is een grote kostenpost, terwijl het niet nodig is.’ Het sleutelbegrip daarbij is Zero Inventory Distribution, gekoppeld aan het gebruik van big data.

Big data Readontime zou op de London Book Fair worden gepresenteerd. Dan zou ook een samenwerking met een grote Belgische boekhandel bekend worden gemaakt. Corona gooide roet in het eten, maar dat hield Smeele niet tegen. In Vlaanderen gaat de uitrol gewoon door, met een grote launching customer. Belangrijk, zegt Smeele: ‘In de Verenigde Staten kan ik vertellen dat we de grootste Belgische keten als klant hebben. Dan zijn ze wel wakker.’

Van daaruit is het ook maar een kleine stap naar de Nederlandse markt.

Smeele noemt het geen revolutie,

www.boekblad.nl

maar een transitie. Het boek, in de vorm van een verhaal – of zo u wilt content –, blijft gewoon bestaan en dat geldt ook voor uitgevers en boekhandelaren. Als die tenminste niet achter het net vissen. Het is de tussenliggende keten die op de schop gaat, als het aan Readontime ligt, met als voornaamste doel het terugdringen van kosten. Daardoor kan een auteur meer profiteren van de opbrengst van zijn boek. Een tweede voordeel is dat boeken nog breder en beter beschikbaar komen. ‘Overal boeken, daar mikken we op’, zegt Smeele. ‘Ik doe dit ook uit idealisme.’

Voor de benodigde big data zorgen als het goed is de uitgevers. Anders dan heden ten dage is er niet eerst een gedrukt boek, waarvan dan een digitale versie wordt gemaakt die de basis vormt voor een pod. Readontime zet een stap terug, naar de fase voordat er een gedrukt boek is.

Die big data worden vervolgens gebruikt om telkens wanneer een boek wordt besteld dat binnen zeer afzienbare tijd te drukken en binden. ‘In Libanon is na de explosie een sterke behoefte aan bijbels’, zegt Smeele.

‘Die kunnen we binnen zes uur in Spanje maken, en op het vliegtuig zetten. Wat dat betreft is de coronapandemie een blessing in disguise, want er vliegen vrijwel alleen nog maar vrachtvliegtuigen. En dat geldt voor iedere titel. Geen gedoe met centrale opslag, of met rechten, want dat is allemaal al geregeld.’

Cash-conversie Productie en distributie zijn de pijlers onder het model. Voor de productie

ACHTERGROND

FOTO'S Stijn Poelstra

Kantoor van CIC in Rotterdam

schrijver is de drempel ook lager, dus krijgen we meer auteurs en dus ook meer boeken.’

Boekhandels kunnen ook hun voordeel doen met Readontime: ‘Doordat boeken niet lang in de winkel hoeven te staan en sneller worden verkocht is hun cash-conversie beter.’ Uitgevers besparen veel geld, doordat ze geen kostbare voorraden hoeven aan te houden: ‘Bij ons betaal je per boek een stuk minder.’ Dat vereist betrekkelijk weinig investeringen of tijd, zegt Smeele: ‘Een white label-licentie is vrij snel in elkaar gedraaid.’

Ook voor de promotie ziet Smeele een vernieuwd model voor zich, waarbij niet langer de titel, maar de auteur centraal staat. Dat kan makkelijk, omdat niet eerst een stapel boeken moet worden verkocht. De schrijver als merk zorgt ervoor dat hij door het inzetten van zijn netwerk zoveel mogelijk eentjes verkoopt.

wordt samengewerkt met de grote printerfabrikanten, de OEM, of Original Equipment Manufacturers. We praten dan over internationaal opererende bedrijven als Xerox, Canon, Ricoh, Konica Minolta en dergelijke.

Die zijn intussen zo ver dat ze als het om boeken gaat alles aankunnen, tot en met het zeer dunne bijbelpapier waarop Jongbloed hier ook de Dwarsliggers drukt. ‘De OEM hebben dan ook miljarden geïnvesteerd in research & development.’

De boeken, telkens eentjes, worden niet zoals CB dat doet verzameld in dozen, die met eigen vrachtwagens naar boekhandelaren gaan. Dat is volgens Smeele veel te omslachtig en ook niet nodig: ‘Logistieke bedrijven als PostNL en UPS kunnen die pak-

ketjes makkelijk meenemen met hun eigen bestellingen. Daar hebben we al gesprekken over.’

Daarvan profiteert de lezer, die met een goed georganiseerde infrastructuur ieder gewenst boek binnen een dag in huis heeft, al dan niet via zijn lokale boekhandel. Ook voor de auteur is het gunstig: ‘Die stelt nu al de vraag wat zijn uitgeverij voor hem doet en of er geen dingen zijn die hij zelf kan doen. Als uitgevers daar goed op inspelen kan hij meer overhouden aan ieder verkocht boek. Of hij doet alles zelf, behalve de productie en distributie. Je krijgt op die manier meer schrijvers. En dan niet van die auteurs die bij een vanity-uitgeverij zitten. De auteurs die het goed aanpakken bereiken meer lezers. Voor een beginnende

september 2020  jaargang 187

Innovatieve techniek Aan een Nederlandse boekenmarkt waar iedere bestelling apart wordt geproduceerd en gedistribueerd, voor minder kosten dan uitgeverij, boekhandel en consument momenteel betalen, zitten voor sommige onderdelen van de huidige keten ook nadelen. Zo zullen boekhandelaren alert moeten zijn, anders gaat een boek direct per dropshipping naar de klant.

Lastig wordt het ook voor de distributeurs die een groot magazijn hebben, zoals bij ons CB. Die zullen om mee te kunnen volgens Smeele minder moeten investeren in hun gebouwen, vrachtwagens en machines, en meer in innovatieve techniek. Meer in software dus dan in hardware.

Of en wanneer we de door Smeele voorziene kanteling ook in eigen land zullen meemaken is nog een vraag.

Readontime speelt internationaal op meerdere borden, die ook nog eens samenhangen. Het is hier bovendien ook nog wachten op het eerste uitgevende schaap van enig formaat dat over de dam komt. ‘Maar dan’, zegt Smeele, ‘kan het ook snel gaan.’  www.readontime.com

35

Foto Astrid Joosse

BOEKVERKOPER SCHRIJFT

Eric Herni:

11 september Eric Herni van The Read Shop in Almere-Haven heeft in zijn loopbaan als boekverkoper veel auteurs ontmoet.

Op een kennismaking met een van zijn persoonlijke favorieten, Wilbur Smith, moest hij lang wachten. En toen de gelegenheid zich eindelijk voordeed, liepen de zaken anders dan gehoopt.

Eén van mijn favoriete auteurs is Wilbur Smith. Ik heb zijn boeken letterlijk verslonden en de meeste hebben een blijvende indruk op mij gemaakt. De eerste zes, zeven delen over de Courtneys, alles over de Ballantynes, de hele serie over het oude Egypte en een behoorlijke stapel op zichzelf staande boeken. Veel heb ik zelfs meerdere keren gelezen en ik sluit niet uit dat ik er ooit nóg een keer aan ga beginnen. Toen ik midden jaren zeventig als stagekracht bij Jan Haverman in Osdorp het boekenvak kwam binnenwandelen, stonden de boeken van Wilbur Smith al in

36

de winkel. Niet in de molen met alles van Alistair MacLean, Desmond Bagley en Hammond Innes, maar wel dicht in de buurt. Zoveel jaar later weet ik niet meer of wij er veel van verkochten, maar zelf las ik in die dagen niet of nauwelijks en dus gingen de verhalen van Smith redelijk ongemerkt langs mij heen. Op een gegeven moment – jaren later – begon ik aan het eerste deel van de Courtneys en raakte ik verslaafd aan de wereld die Wilbur Smith had gecreëerd.

Ik bevond mij in het hart van Afrika, liep door de Kalahari woestijn met twee spoorzoekers van de

www.boekblad.nl

San, volgde dagenlang en honderden pagina’s een kudde olifanten, ontdekte lang vergeten steden en volkeren en sloot mede daardoor Afrika als continent – inclusief haar inwoners – voor altijd in mijn hart.

Het was lange tijd mijn grote wens om Wilbur Smith ooit persoonlijk de hand te schudden. Mede door mijn jaren als manager van de boekwinkels op Schiphol heb ik veel buitenlandse auteurs ontmoet.

James Patterson maakte diepe indruk door met geen woord over zijn boeken te praten maar alleen over marketing en promotie. David

Baldacci bleek zeer vriendelijk en een stuk kleiner dan ik had verwacht. Een dagje op de boot en aansluitend uit eten met Val McDermid was een heuse belevenis waarbij ik in mijn hele leven nog nooit iemand zoveel heb zien drinken. Nicci Gerrard was lief en bescheiden, Philip Kerr grappig en charmant en Elizabeth George was verbaasd over de hoge opkomst.

Wilbur Smith wilde echter maar niet lukken. Ik had de vraag al meerdere keren uitgezet richting de uitgever en ook bij Van Ditmar, van wie wij altijd de Engelstalige versie kregen. Zowel gebonden als in paperback verkochten wij op Schiphol indrukwekkende aantallen. In 2001 kreeg Van Ditmar het echter eindelijk voor elkaar.

Wilbur Smith kwam naar Nederland. De man had zijn vrouw Daniëlle inmiddels ingeruild voor een jonger model en zou begin september naar Schiphol komen om te signeren. Op de dag zelf kochten wij een mooie bos bloemen en dure Belgische chocolade voor zijn vrouw. Toen ze samen de winkel op Plaza binnenkwamen kon ik Wilbur Smith dan eindelijk de hand schudden. Zijn vrouw gunde de bloemen en chocolade geen blik waardig en ging op de stoel zitten die voor de auteur was klaargezet. Smith had kleine pretogen en had er duidelijk zin in. Toen ik hem mijn eerste vraag wilde stellen, brak op Schiphol de hel los. Het was 11 september 2001.

Twee kinderen van Smith bevonden zich in New York. Binnen een paar tellen was de signeersessie afgeblazen en vertrok hij samen met zijn vrouw richting de vertrekhal.

Waar was jij op 11 september 2001?

Ik weet het om meerdere redenen nog ontzettend goed…. 

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Merijn Schipper van Boekhandel Bijleveld (Utrecht) Waarover te schrijven? De Rooijs licht-reviaanse De wensvader, dat schittert, ondanks zijn ontmoedigende begin, in zijn weergave van geestelijk verzorgend werk? Amirs indringende Then the Fish Swallowed Him Whole, over een bij een vakbond aangesloten buschauffeur, repressie en recht in hedendaags Iran (interessant in combinatie met Azars lamentatie The Enlightenment of the Greengage Tree over - de nasleep van - de islamitische revolutie)? Gipharts even nuchtere als warme kleinood over zijn moeder/ oud-politica Wijnie Jabaaij in Wie waarlijk leeft?

De anderhalve corona-meter pleit voor witruimtes: voor poëzie, de recente hittegolf voor een Dominicaans dichter. Frank Báez – terloopse, anekdotische stijl, maar intussen zo muzikaal – vertelt aan de Caribische zee over de Middellandse (‘een beetje als een vergeten acteur ontmoeten’), schrijft over zijn eerste publicatie (‘een boekverkoper stelde me de postmoderne dichters voor’) en kan geestig zijn tegen de klippen op: ‘Tegen de nonnen zeg ik dat ik paus word./ Niks geen metaforen’.

GISTEREN DROOMDE IK DAT IK EEN DJ WAS FRANK BÁEZ (KARAAT, € 18,95)

september 2020  jaargang 187

Monique Eskens van De Drukkery (Middelburg) Na WOI raken in Hamburg de levens van vier jonge vrouwen met elkaar verweven. Zij proberen op de puinhopen hun leven vorm te geven, maar door diverse omstandigheden is dat niet altijd even makkelijk. Bovendien werpt het opkomend nazisme al snel een nieuwe schaduw over hun leven.

Carmen Korn laat veel aspecten van de periode 1919-1948 aan bod komen, die ze heel mooi door het verhaal vlecht. Voor mij geeft dat een extra dimensie aan het boek, die het verhaal naar een hoger niveau tilt. Een fijn en goed verteld en vlot lezend verhaal over vriendschap, tegenslag, geluk en het overleven in moeilijke tijden. Geschikt om aan te raden aan liefhebbers van historische fictie, van Riley tot Howard, zoals een collega het formuleerde.

Het enige zwakke aan het boek is het omslag; het is iets te flets en doet denken aan een leesexemplaar. Maar dat blijkt de verkoop niet in de weg te zitten!

DOCHTERS VAN EEN NIEUWE TIJD CARMEN KORN (SIGNATUUR, € 20,99)

37

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

38

Sandra de Jong van boekhandel Novita (Bennekom) De uitspraak ‘Een lach en een traan’ is zeker van toepassing op dit boek. Het is het verhaal van Marc de Hond over de donkerste periode van zijn leven, beschreven op een eerlijke, rauwe én humoristische manier. Marc gaat bewonderenswaardig met alles om en verlicht deze tunnel door zelf de lampjes op te hangen, daarbij geholpen door zijn vrouw en mantelzorger Remona. Het is een boek dat ik eigenlijk in één keer uit wilde lezen, maar toch diverse keren heb moeten wegleggen, omdat het ontzettend binnendringt. Keer op keer de gesprekken met goed en/ of slecht nieuws, de problemen waar Marc en zijn familie tegenaan lopen, het verdriet dat er natuurlijk is, maar niet de boventoon voert, doordat het optimisme voorop staat.

Daarnaast beschrijft Marc hoe hij ondanks alle tegenslag van zijn gezin geniet, in de wetenschap dat hij zijn kinderen niet zal zien opgroeien. In ieder hoofdstuk las ik de kracht die in hem zat. Indrukwekkend tot het laatste woord.

Walter Jansen van boekhandels Jansen & de Feijter (Velp) en Het Colofon (Arnhem) Het is de tijd van dikke boeken. Daardoor zou je dit pareltje kunnen missen. Het wolkenpaleis is het mooiste dat ik in maanden heb gelezen. Een novelle van precies 100 bladzijden. Jannie Regnerus gebruikt weinig woorden.

Haar taal is trefzeker en het wemelt in haar boeken van zinnen om in te lijsten. Hoofdpersoon Luut is architect en reist naar Japan. Het is meer een innerlijke reis. Centraal staat een Japanse tempel die iedere twintig jaar volledig wordt afgebroken en heropgebouwd. Het is een mooie symboliek voor het cyclische van het leven. De tweede hoofdpersoon is dochter Tessel. Ook in deze vader-dochterrelatie komt het cyclische terug. ‘In het vooruitzicht haar morgen te zien en vast te houden, versnelt hij zijn pas. Lichtvoetig loopt hij in de voetsporen van zijn jongere versie.’ Jannie Regnerus is naast schrijver ook beeldend kunstenaar. Dat is voelbaar op iedere pagina. Mis het niet, deze parel.

LICHT IN DE TUNNEL MARC DE HOND (LEV., € 20,99)

HET WOLKENPAVILJOEN JANNIE REGNERUS (VAN OORSCHOT, €20,-)

Marlèn Nolta van boekhandel Van Pampus (Amsterdam-Zeeburg) Sinds ik De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet van David Mitchell heb gelezen is mijn belangstelling voor Japan heel breed geworden. Dus toen dit prachtboek van Naoko Abe uitkwam was ik meteen geïnteresseerd. Het bleek zowel het levensverhaal van de Britse botanicus Collingwood Ingram (1880-1981) als een historische beschrijving van Japan te zijn, waarin de cultuur van de kersenbloesem, ‘Sakura’, centraal staat. Ingram werd geboren in een zeer welgesteld milieu en had van jongsaf grote belangstelling voor de natuur. Met enorm oog voor detail volgt Abe de man in zijn ontdekkingsreis naar kennis, eerst over vogels en na vele jaren over de Japanse endemische kersenbloesembomen. Als door politieke machinaties de soortendiversiteit in Japan gedecimeerd dreigt te worden maakt hij het zijn levenswerk om zoveel mogelijk van de bijzondere soorten die hij al decennia lang in Engeland had opgekweekt weer terug te brengen naar hun oorspronkelijke habitat. Een ingenieus en verrijkend boek dat ik vele lezers gun.

SAKURA NAOKO ABE (THOMAS RAP, € 24,99)

www.boekblad.nl

Inge van Es van boekhandel Kooyker (Leiden) We kennen Bibi Dumon Tak als veelbekroond kinderboekenschrijver; nu ligt er van haar hand een boek voor volwassenen in de winkels. De dag dat ik mijn naam veranderde is geen fictief verhaal.

In dit boek vertelt Dumon Tak de tragische geschiedenis van de ziekte en dood van haar zusje en hoe ze vervolgens de kinderen van haar zusje kwijtraakt omdat haar ex-zwager contact vermijdt.

De machteloze boosheid en het gevoel van verraad druipen van de bladzijdes.

Wanneer de schrijver haar ex-zwager aanhaalt, weigert ze zijn naam te noemen. Steevast volgt er een vervloeking in oudtestamentische stijl: ‘moge een tornado het pad kruisen waarop hij loopt’ of ‘moge magma zijn aderen binnendringen’. Deze kwinkslagen halen de spanning uit de passages, ze geven de lezer wat lucht. Het boek gaat niet alleen over het conflict, het is ook een liefdevolle herinnering aan de overleden zus en een poging de ander te begrijpen. Dumon Tak trekt je moeiteloos mee in haar onthutsende verhaal.

DE DAG DAT IK MIJN NAAM VERANDERDE BIBI DUMON TAK (DE GEUS, € 21,50)

Gouden KVB-Spelden uitgereikt in Haarlem en Haren Op vrijdag 17 juli heeft oud-Boekhandel Blokkereigenaar Clemens Hoevenaars de Gouden KVBSpeld en de Oorkonde van Verdienste uitgereikt aan Anneke Lissenberg en postuum aan Nannie Gillissen voor hun bijdrage aan het boekenvak. 21 jaar geleden richtten Gillissen (1952-2019) en Lissenberg de succesvolle literaire buurtboekhandel Gillissen & Co in Haarlem-Noord op. Dit huldeblijk aan de boekhandel die per 18 juli de deuren sloot, was in het bijzijn van de boekhandelaren van Kennemerland.

Op maandag 3 augustus reikte winkelmanager Pe-

tra Ordelman van Boomker Haren een Gouden Speld met Diamant uit aan Hilda Bulthuis vanwege haar vijftigjarig dienstverband bij de boekhandel.

Als veertienjarige kwam Hilda Bulthuis al te werken bij de in 1918 door naamgever Henk Boomker sr. begonnen winkel, ze heeft dus bijna de helft van de geschiedenis van Boomker meegemaakt.

De hele middag konden klanten haar feliciteren onder het genot van een hapje en drankje. De regionale krant en OOG, de lokale omroep van Groningen waar Haren onder Hilda Bulthuis (rechts) heft het glas met collega’s in de valt, waren aanwezig om voor de gelegenheid versierde winkel van Boomker Haren. verslag te doen.

Advertentie

Welkom bij HetMoet!

Uitgeverij HetMoet is een onafhankelijke, bijzondere uitgeverij en publiceert literaire fictie, non-fictie en poĂŤzie, op het snijvlak van literatuur, maatschappij en levensbeschouwing. Wij verzorgen uitgaven van auteurs, vergeten of opnieuw ontdekt, met diverse achtergronden en uit verschillende tijden. Ook vertalingen zijn bij ons welkom. Onze uitgaven zijn uitdagend en hopen het bewustzijn van de lezer te verdiepen en te inspireren.

De focus bij onze uitgeverij ligt niet op commercie maar op unieke titels en exemplaren. Deze worden alle op artisanale wijze ontworpen en gedrukt.

Onze uitgeverij houdt zich bezig met mooie boeken maken.

Prachtige, vaak geboekdrukte en handgebonden, bijzonder vormgegeven uitgaven, horen bij ons fonds. We werken samen met verschillende gelijkgestemde illustratoren, schrijvers en vormgevers, en onze publicaties gaan vaak gepaard met literaire salons en multidisciplinaire voorstellingen verzorgd door Stichting Feest der Poezie. Uitgeverij HetMoet is ook de thuisbasis van OpenArchief.

Authentiek. Creatief. Eigenwijs. Het mag bij HetMoet

Altijd op de hoogte van het laatste boekenvaknieuws?

Gerard Keijsers (De Vrije Uitgevers):

AARGANG 187 AART 2020

3

Vakblad voor het boekenvak ww w.b oek bla d.n

l

‘Bedenk wat een uitgeverij nodig heeft en je kunt het bij ons krijgen’

JAARGANG 187 APRIL/MEI 2020

JAARGANG 187 JUNI 2020

4/5

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak ww

ww w.b oek blad

.nl

w.b oek bla d.n l

Jurriaan Rammeloo (KVB Boekwerk):

‘De enorme ondernemingszin geeft deze branche grote dynamiek’

187 april/mei 2020  jaargang

187 maart 2020  jaargang

6

Sandra en se): Erik van Doorn (Broe

‘WE GAAN ERVAN N UIT DAT BROESE EE TREKKER BLIJFT’ 187 juni 2020  jaargang

00

00

Neem nu een abonnement op Boekblad!

Boekblad Online

Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

€ 59,-

Boekblad Compleet

10 x Boekblad Magazine Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

€ 108,-

00