Bülten-10 (Mart 2015)

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

1

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Merhaba Değerli Okurlarımız, BİYOMED-TEK ARGE Topluluğu’nun bülten ekibi olarak onuncu sayımızla yeniden karşınızdayız. Her sayımızda olduğu gibi bu sayımızda da yer verdiğimiz makale ve haberlerle alanımızdaki gelişmeleri sizlerle paylaşmaya devam ediyoruz.

Bu sayımızda ilk olarak doktorların vazgeçilmezi olmaya başlayan nöronavigasyon cihazını sizlerle buluşturduk. Sonrasında biyomalzeme konusu ve hayatımızın içinde büyük bir öneme sahip bir tür polimer olan hidrojellere yer verdik.

Günümüzde görülen epilepsi hastaları için uygulanan bir terapi sistemi olan vagal sinir stimülasyonundan bahsettik. Ardından nanoparçacık teknolojisi ve görüntülemeye, son teknoloji ile giyilebilir teknolojiler adında yazımıza yer verdik. Son olarak da her sayımızda olduğu gibi günümüzdeki son gelişmeleri içeren tekno-haber köşesi ile sizin için hazırlamış olduğumuz eğlence köşesi bulunmakta.

Bizlere yardım eden öncelikle bütün hocalarımıza ve emeği geçen, bizimle çalışan bülten ekibindeki arkadaşlarımıza teşekkür eder, bu sayımızı okurken eğlenmenizi umarız.

Gelecek sayıda da görüşmek üzere.

Saygılarımızla…

Hülya AŞÇIOĞLU Şerife ÇELİKBAŞ

2

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

3

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nöronavigasyon

NÖRONAVİGASYON Normal hücreler, vücutta bölünebilir ve yenilenebilir ancak büyüme yeteneği sınırlıdır. Bazen büyümedeki bu sınırlama ortadan kaybolur ve sınırsız olarak bölünüp çoğalmaya başlarlar, bu çoğalan hücreler topluluğuna tümör, bu olaya da tümörleşme denir. Vücudun diğer organlarında sıçramayan, daha yavaş büyüyen ve yaşamı nadiren tehdit eden tümörlere "benign tümörler"(iyi huylu)denir.

Genellikle ameliyatla alınırlar ve tekrarlanmazlar. Hızlı büyüyen, çevredeki sağlıklı doku ve organlara zarar veren, aynı zamanda kan dolaşımı ve lenfatik sistem ile yayılarak vücudun diğer parçalarında yeni tümörler oluşturan (metestaz) tümörlere "maling" (kötü huylu) tümörl e r d e n i r .

Beyin tümörleri her yaşta olabilir. Ancak iki yaş grubunda daha çok görülmektedir. Görülme sıklığı yaklaşık 10/10.000' dir. En çok 412 yaş grubu ve 40-70 yaş grubunda görülür.

Navigasyon Nedir?

Navigasyon, gidilmek istenen yerin tespiti demektir. GPS

teknolojisi sayesinde kolayca gidilmek istenen yerin tespiti yapılabilir.

Bu sistem ABD Savunma Bakanlığı'na ait yörüngede sürekli olarak dönen 24 uydudan oluşur. Bu sistemin kuruluş hedefi tamamen askeri amaçlar içindi. GPS alıcıları yön bulmakta, askeri çıkartmalarda ve roket atışlarında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ancak 1980'lerde GPS sistemi sivil kullanımına da açılmıştır.

GPS Çalışma Prensibi Navigasyon Nasıl Çalışır?

Navigasyon cihazında bulunan GPS alıcısı, uydu sinyalleri aracılığı ile bulunduğu koordinatları belirler. Bu koordinat, navigasyon yazılımı aracılığı ile dijital harita olarak yansıtılır. Ulaşılmak istenen adres belirlenir. En kısa yol seçilerek istenilen yere ulaşılır. Hareket halindeyken uydudan gelen sinyaller sayesinde rota güncellenir ve rota dışına çıkılsa bile saniyeler içerisinde yeni rota belirlenir.

Yeryüzünde en az 4 uyduyu görecek şekilde konumlandırılan bir GPS alıcısı: İlk önce hafızasındaki uydulara ait navigasyon bilgilerine bakar.

Navigasyon mesajlarından uydu bilgilerinin güncelliğini kontrol eder. Uydular tarafından gönderilen zaman ve uydu pozisyonları GPS alıcıları tarafından işlenir. Bir uydudan sinyalin dünyaya ulaşma süresi ortalama 0.006 saniyedir. GPS alıcıları koordinat bilgilerini x,y ve z eksenlerinde hesaplamaktadır. Yön tayinindeki mantık, birim zamanda değişen konum değişikliğine göre hesaplamaktadır. İki koordinat arasındaki fark vektörü, yönü tayin eder.

Nöronavigasyonun Tanımı

GPS (Global Positioning System: Küresel Yer Belirleme yada Küresel Konumlandırma Sistemi)

4

Yön bulma, yönlendirme anlamında kullanılmaktadır.

Beyin cerrahisi ameliyatlarında çerçevesiz yönlendirme cihazları 1986 yılında girmiş olup, günümüze kadar pek çok yenilik göstermiştir.

Tarihçesi: Bu sistemlerin bulunmasında uçaklardaki otopilot yöntemi etkili olmuş-

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nöronavigasyon

tur.

Nöronavigasyon cihazı bir otopilot gibi beyindeki planlanan bir hedefe, çok az bir yanılma payı ile 3 boyutlu biçimde x,y,z koordinatları kullanılarak temel fizik kuralları çerçevesinde gidilmesidir.

fiz adenomları ve beyin tümörleri başta olmak üzere çok geniş kullanım alanları bulmuştur.

intraoperatif görüntüleme, gerek prosedür planlama gerek intraoperatif doğrulama aşamasında hastanın anatomisi, enstrümanın konumu, pataloji durumu ve terapinin yerleşimi gibi bilgilerin gerçek zamanlı geribildirimlerle teyit edilmesini sağlar.

Çalışma Prensibi

ilk modern nöronavigasyon sistemi

1970'li yıllarda bilgisayarlı tomografinin geliştirilmesiyle beraber ilk kez Zernow tarafından 1987'da geliştirilen nöronavigasyon, Horsley ve Clark tarafından 1989'da hayvan deneylerinde kullanılmıştır. Bundan 40 yıl sonra Spiegel ve arkadaşları tarafından ilk klinik uygulamaları gerçekleştiren stereotaktik frameler tekrar gündeme gelmiştir.

Bölümleri: İş İstasyonu: Slicon graphics alfa işlemcili bilgisayar, Irix 6.0 navigasyon programı.

Kamera: Hem pasif hem de aktif infrared led ve okuyucudan oluşabilir.

Frame(Çerçeve): Hem pasif hem de aktif frame kullanılabilir.

Cilt İşaretleyiciler: İşlem yapılacak bölgeyi taramada

kullanılır.

GPS teknolojisine benzeyen nöronavigasyon, doktorun 3 boyutlu taranmış görüntüleri görmesini sağlar. Bu sayede doktor kullandığı ekipmanları doğru bölgeye yerleştirir.

Başlangıçta derin yerleşimli lezyonların çıkarılmasında kullanılan nöronavigasyon bugün hipo-

Ameliyatlarda nım Amacı Cerrahi

Kulla-

navigasyon

5

ve

Ameliyat öncesinde çekilen CT veya MR görüntüleri sisteme yüklenir. Bu görüntüler JPEC formatında gelirler, nöronavigasyon bunları DİCOM formatına dönüştürür. Sisteme yüklenen görüntülerin her birinin bir görüntü matrisi vardır. Bu görüntü matrisine WT3I matrisi denir.

Tarama yapıldıktan sonra nöronavigasyonun oluştur-

duğu matrise MTW denir.

Görüntüleri çakıştırdıktan sonra oluşan yeni matrise de 2I TM matrisi denir. Elde edilen bu matrisler bir denkleme sokularak bazı hesaplamalar yapılır.

Optik İzleme: Optik izleme için kamera sistemi lokalizer olarak çalışır. Kamera ünitesinde 2 geniş aralıklı lens vardır. Bu iki lens,

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nöronavigasyon

bölme seçeneğine sahiptir. Çünkü görüntüler üç boyutludur ve koordinatları her eksen için farklı hesaplanmalıdır.

Her kamerada, objektifi çevreleyen bir halka şeklinde led ışık kaynakları bulunur.

Ve kameranın iç kısmında problardan yansıyan ışınları algılayan dedektörler vardır.

Kamerada bulunan ledlerin yaydığı ışığı odaklamak için silindirik lensler kullanılır.

Nö-ronavigasyonun kamerasından yayılan ışınlar hastanın işlem yapılacak bazı bölümlerine takılan framelerden yansıyarak tekrar kameraya döner. Geri yansıyan bu ışın-

lar kamera tarafından tespit edilir. Dedektörlerde bulunan sayısal dönüştürücüler ışınları dijitale dönüştürür ve ekrana yansıtırlar.

Kullanım Alanları:  Diz Ameliyatları  KBB  Kalça Ameliyatlar  Spinal Cerrahi  Kranial Cerrahi

yönlendirir. Sağlıklı dokuda oluşacak hasarı en aza indirir.

Avantajları:

   

Nöronavigasyon cihazı tümör, anevrizma, biyopsi ve vida-protez gibi uygulamalarda, cerrahı yüksek doğruluk derecesiyle hedef bölgeye

  

Hassas anatomi üzerinde kusursuz ilerleyerek kritik yapılardan uzak durur.

Ameliyat daha minimal invasif sınırda (milimetrelik boyutlarda) yapılır.

Hastanın sağlıklı anatomisini bozmayarak daha güvenli ameliyat imkânı sağlar.

Yaklaşık 1 mm hata payı ile 3 boyutta pozisyonun bilinmesi cerrahiyi büyük ölçüde kolaylaştırır.

Daha hızlı iyileşme süresi gerçekleşir.

Ameliyat süresi kısalır.

Daha küçük kesikler oluşur.

DOĞAN KARAKURT KAYNAKÇA: https://www.medschool.lsuhsc.edu/neurosurgery/nervecenter/neuronavigation.html (son erişim tarihi: 01.03.2015) http://www.jove.com/video/50682/3d-neuronavigation-vivo-through-patient-s-brain-during-spontaneous (son erişim tarihi: 01.03.2015) http://www.medtronic.com/for-healthcare-professionals/products-therapies/ear-nose-throat/nerve-monitoringproducts/nim-nerve-monitoring-systems/index.htm (son erişim tarihi: 01.03.2015) https://www.scienceopen.com/document/vid/03b46b7f-ebba-4229-b17d-b300d6ce5e7e;jsessionid=NANlVyQ5r2zD+nvJgrAWwUl.master:so-app1-prd?0(son erişim tarihi: 01.03.2015) https://www.scienceopen.com/document_file/60023114-99ad-4583-9ece-926373acbd7c/PubMedCentral/6002311499ad-4583-9ece-926373acbd7c.pdf (son erişim tarihi: 01.03.2015) https://www.thieme.de/medias/sys_master/8806681083934/9781604063387_musterseite_263_270.pdf? mime=application%2Fpdf&realname=9781604063387_musterseite_263_270.pdf (son erişim tarihi: 01.03.2015)

6

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Hidrojeller

HİDROJELLER

Hi droj ell er 3 boyut l u hidrofilik çapraz bağlı polimerlerdir.

Esin kaynağı : Midedeki epitel hücreleri,son derece asidik olan mide öz suyundan jeller sayesinde korunurlar .

Kan pıhtısı da fibrinojen monomerinin, enzimlerin yol açtığı bir seri tepkimeyle polimerleşmesi sonucu oluşan tipik biyolojik jellerdendir .

Dış çevrede meydana gelen pH, sıcaklık, iyonik şiddet, çözücü bileşimi, elektrik alan, magnetik alan değişimlerine karşı şişme ya da büzüşme tepkimesi verebilen hidrojellere akıllı jel(uyarıcevap polimerleri, akıllı polimerler)denir.

Nerelerde kullanılır?

Kontakt lenslerde, biyosensörler için membranlarda , yapay kalp ve yapay deri materyallerinde,moleküler ayırma sistemlerinde, jel bazlı hareketlendiricilerde, vanalar, ilaç ve di-

ğer maddelerin kontrollü salım sistemleri , robotik aletler için yapay kas, geri döngülü adsorbentler, kaplamalarda kullanılırlar.

Ve özellikle : Araştırmacılar spesifik ilaç salım problemlerini çözebilecek materyaller dizayn etme çabası içerisindedirler. Elektro- kimyasal uyarıları mekanik işe çeviren akıllı hidrojeller insan kas do-kusu işlevi görebilir.Bu özellikten yararlanarak yapay kaslar yapılmaktadır.Biyotekno-lojide özellikle biyoaktif proteinlerin ayrılmasında hidrojellerden faydalanılmaktadır.

Neden vücutta hidrojel kullanalım ?

Vücut sıvılarına karşı az ya da çok geçirgen olduklarından besinler, oksijen gibi yararlı maddelerin geçişine engel oluşturmazlar. àHidrojellerin çevredeki dokulara sürtünmesi azdır. àHidrojeller yumuşaktır. àHidrojeller mukoza zarı ve dokularla düşük yapışma gösterirler .

Ayrıca: Kuru hidrojeller bazı yollarla belli m ikt arda su absorplayabilirler. Bu aşırı miktardaki vücut sıvılarının atılmasında kullanılmaktadır.

7

Şişmiş hidrojeldeki suyun bir kısmı, polimer yapıdaki belli büyüklükte moleküller (ilaçlar gibi) için difüzyon yolları sağlar.

Polimerik yapı , büyük moleküller hücreler ve bakteriler için bariyer gibi davranmaktadır.

HİDROJEL TEDAVİSİ TÜMÖRLERİ HEDEF ALIYOR Tümörlere doğrudan enjekte edilen ve kanser ilacı olan taxol'ü içeren hidrojeller,doz olarak dört katı daha fazla ve intravenöz (damar içine) taxol enjeksiyonu ile kıyaslandığında tümör gelişimini azaltmada daha etkili olarak tespit edildi. Taxol : meme, akciğer ve yumurtalık kanserleri dahil olmak üzere pek çok kanser türünü tedavi etmekte kullanılmaktadır. Uygulaması genellikle damar içine her üç haftada bir kere yapılmakta ve gerekli doza ulaşılması birkaç saati bulabilmektedir.

Hidrojellerin kemoterapideki dozlama sıklığını azaltmada büyük potansiyeli vardır.

Hidrojeller, kontrollü ve düzenli bir şekilde oldukça yüksek ilaç yüklemelerine izin verebilmektedir. Ancak, böyle hidrojellerin sentezi karmaşık olup sonunda düşük verimler elde edilmektedir.

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Hidrojeller

Zhimou Yang ve Nankai Üniversitesindeki (Çin) ekip arkadaşları taxol hidrojellerinin sentezini başarıyla daha basit bir hale getirmiştir.

Hidrojellerin içine taxol bileşiği folik asit ile birleşmiş olarak yerleştirilmiş. Folik asit tümörün hedefleme mekanizmasını kolaylaştırıyor, çünkü pek çok kanser hücresinde folik asit alıcıları bulunuyor, böylelikle hidrojeller kanser hücreleri bölgesindeki ester bağı hidrolizi üzerinden taxol yüklemesini uygun şekilde yapabiliyor.

Yang'a göre, geliştirdikleri katı faz peptid sentezi ile folik asit-taxol katılma ürününe yol açacak bir öncül madde, başarılı sentez stratejisinin anahtarı durumunda. Folik asit-taxol katılma ürünleri yalnızca iki adımda hazırlanıyor, verimleri yaklaşık %40 ve karmaşık saflaştırma adımlarına ihtiyaç duymuyor. Bu durum, önceki çalışmalarına göre oldukça iyi bir gelişme, çünkü önceki çalışmada beş adımlı bir sentez ve %

10'dan düşük bir verim söz konusu idi.

“Jel formülasyonu yalnızca ilacın uzatılmış salımını mümkün kılmakla kalmıyor, aynı zamanda tümör içinde iletim ve gecikmeyi de sağlıyor”. Bu cümle ABD'deki Chicago Üniversitesi'nde çalışan sentetik biyomalzeme uzmanı Joel Collier'e ait.

Collier, şöyle devam ediyor: “Bu malzemeler için salınım kinetiğini çok iyi kontrol edebildiğimiz için bu strateji çok faydalı olabilir ve hattâ kanser tedavisinin bile ötesine geçebilir”.

Birleşik Krallık'taki Reading Üniversitesi'nde farmakolojik malzemeler üzerine doçent olarak çalışan Vitali y Khutoryanskiy, konuya: “Taxol içeren hidrojeller ilginç. Ancak, tıbbi uygulamalar için tümör hücrelerine yüksek glutatyon seviyeleri ile olduğu yerde (in situ) bir jele çevrilecek sıvı haldeki bir taxol formülasyonunun daha uygun olacağını düşünüyorum.” yorumunda bulundu.

TÜBİTAK destekli projeyle kırık tedavisinde riskli ameliyat teknikleri yerine daha acısız, risksiz ve ucuz bir yöntem kullanılacak.

Biyomalzemelerin en özgün uygulama alanlarından biri kemik ve kıkırdak yenileme amaçlı kullanılan ortopedik implantlardır. Bilim insanları özellikle son 30 yıldır, eklemlerde onarım ve rejenerasyon yeteneği sınırlı olan kıkırdak kaybı veya dejenerasyonunun tedavisinde yeni yaklaşım yolları üzerinde çalışıyor.

Marmara Üniversitesi Kimya

8

Bölümünden Prof. Dr. Atilla Güngör de UV ışınlarıyla sertleşen malzemelerin tıp alanında kullanılması için çalışmalar yaptı. Çalışma kapsamında ışıkla sertleşen, toksik olmayan, zamanla degrade olarak vücuttan zararsız bir şekilde atılabilen polimerik yapıların kullanımıyla kırıkların tedavi edilebileceğini gösteren yeni bir teknik geliştirildi.

Proje hakkında bilgi veren Atilla Güngör, ‘’Ortopedide kullanımı için biyouyumlu, toksik olmayan, UV ışınları ile sertleştirilebilen ve enjekte edilebilir yeni polimerik biyomalzemelerin sentezi, karakterizasyonu ve uygulamaları amaçlanmıştır.

G e l i ş t i r i l e n biyomalzemelerin özelliklerinin araştırılması için hem in vitro hem in vivo çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen hidrojeller biyouyumlu davranış göstermiş ve fare tibia kemiğine yerleştirildikten sonra herhangi bir alerjik etkiye sebep olmadı. Üç ay boyunca fare kemiğinde tutulan hidrojellerin kenar kısımlarında kemik matür doku oluştuğu ve hidrojellerin yüzde 90 gibi büyük bir oranının rezorbe olurken yerini yeni kemik hücrelere bıraktığı gözlemlendi. Bu, proje açısından güzel bir sonuçtu” dedi.

Georgia Teknoloji Enstitüsü metrenin binde biri ölçeğinde robotlar tasarlıyor. Mikron boyundaki ro-

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Hidrojeller

robotlar kan damarlarında yüzerek ilaçları dokulara dağıtacak ve doz aşımını önleyerek ilacın insan vücudundaki yan etkilerini azaltacak.

Georgia Teknoloji Enstitüsü, ilaç şirketlerinin hastalıkları tedavi etmek yerine, hastalıkların belirtilerini geçiştirmekle yetindiği iddialarına çözüm olabilecek yeni bir teknoloji geliştiriyor: Bakteri boyundaki “doktor robotlar” kılcal damarlarda ilaç taşıyarak vücuttaki tümörleri nokta atışıyla tedavi edecek.

Enstitünün tasarladığı robotlar, tıpkı bakteriler ve diğer bir hücreli canlılar gibi (örneğin kamçılı hayvan) suda basit vücut hareketleriyle ilerleyecek. Mikroskobik robotlar, sıradan bir enfeksiyonu iyileştirmek veya kanserli

hücreleri öldürmek için ilaçları doğrudan hastalıklı bölgelere taşıyacak.

leri sağlıklı hücrelerden ayırt edemeyen robotların hastayı iyileştirmesi imkansız olurdu.

Nokta atışı yapan mikroskobik robotların gelecekte hap, serum, şurup ile diğer geleneksel ilaçları ortadan kaldırması bekleniyor. Bu da bizi sivrisinek öldürmek için atom bombası kullanmaya benzeyen klasik tedavi yaklaşımından kurtararak hastalarda istenmeyen etkileri önleyecek.

Hidrojellerin marifetleri bununla sınırlı değil: Bazı hidrojeller glikoz veya antijenler gibi (bağışıklık sistemi unsurları) belirli moleküllere duyarlı… Bu tür hidrojeller, bir insanı nezleye veya tifoya karşı kontrol ederek, hastalıkları önceden haber veren bir erken uyarı sistemi olarak da kullanılabilir.

Hidrojeller içinde bulundukları sıvıdaki pH derecesine (asit–baz derecesi) ek olarak sıcaklık ve metabolit konsantrasyonundaki değişikliklere de tepki gösteriyor. Bu da hidrojellerden üretilen mikro robotların, insan dokularını pH ve sıcaklık gibi özelliklere göre inceleyerek “ilaçlama” için doğru hedefi seçmesine yardım ediyor. Yoksa tümör-

Oğuzhan GÖKMEN

Sonuç olarak: Günümüzde de sert materyallerden polimer jeller gibi soft materyaller üzerine bir kayma söz konusudur. Geleceğin soft-wet teknolojisinin temelini Akıllı Jeller oluşturacak. Akıllı polimerler teknolojik uygulamalar açısından büyük bir gelecek vaat ediyor . Ömer BAYRAM

KAYNAKÇA http://www.bilim.org/hidrojel-tedavisi-tumorleri-hedef-aliyor.html (02.02.2015) http://www.tubitak.gov.tr/tr/haber/acili-ve-riskli-kirik-tedavisine-son (02.02.2015) Dokuz Eylül University Faculty of Arts & Sciences Chemistry Dept (02.02.2015)

9

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Vagal Sinir Stimülasyonu

VAGAL SİNİR STİMÜLASYONU Epilepsi hastalığı kısa süreli beyin fonksiyonlarının bozulmasıdır. Epilepsi nöbeti beynin güçlü ve aniden gelişen elektriksel boşalımı sonucu meydana gelen kısa süreli ve geçici bir durumdur. Epilepsi nöbetinin sebebi hiç beklenmeyen elektriksel sinyaller olabilir. Epilepsi hastalığı cinsiyet ayrımı olmadan her 100 kişiden birinde görülebilen bir hastalıktır. Epilepsi hastalarının neredeyse yarısında hastalığın belirli bir sebebe bağlılığı yoktur. Epilepsi hastalığı: ilaç, cerrahi uygulama gibi yöntemlerle tedavi edilmektedir.

yayılarak tonik-klonik nöbete dönüşmesi)krizleri olan epileptik hastaların kriz sıklığını ve kriz şiddetini yok etmek veya azaltmak için üç antiepileptik ilaca kadar, bu ilaçlara yardımcı bir yöntem olarak kullanılır ve ömrü ortalama 10 yıl kadardır.

Epilepsi hastalığında: Epilepsi hastalarının;%36 ilaca dirençli, %47 bir ilaç ile kriz yok, %13 iki ilaç ile kriz yok, %4 üç ilaç ile kriz yok ama ilaçların Cerrahi tedavi görenlerden; % 60 kriz yok, %44 ilk yılı krizsiz geçirdikten sonra 5 yıl içinde krizler tekrarlıyor.

VNS tedavisi ile; İki yıl içinde; Hastaların

 Vagal sinir stimülasyonu ; ilaca dirençli epilepsi hastaları için uygulanan terapi sistemidir ve bir tür cerrahi uygulamadır. VNS, parsiyel (beynin küçük bir kısmında), generalize(tüm beyinde), sekonder generalize(basit veya kompleks parsiyel şeklinde başlayan bir nöbet tüm beyne

    

%44 krizleri > %50 azalıyor, %38 krizleri >%75 azalıyor, %33 yor,

Hafıza güçleni-

%56 Post-iktal peritod iyileşiyor, %61

Dikkat artıyor,

%40 yor,

Konuşma ilerli-

10



%43 Ruhsal durum gelişiyor,

VNS İçin Hasta Seçim Kriterleri: 1.

Hastanın yaşamını olumsuz etkileyecek sıklıkta nöbetlerinin olması, 2.

En az 2 yıllık epilepsi tanısı olması, 3.

Nöbet tipine uygun bütün antiepileptikleri ( major ve yeni) kullanmış olması ve hala 2 major ve 2 yeni antiepileptik kullanıyor olması, 4.

Daha önce epileptik cerrahi uygulanıp yanıt alınamamış ya da cerrahi uygulanamaz durumda olması, 5.

Epilepsi nedeninin beyin tümörü, nörometabolik ya da nörodejeneratif hastalık sebebiyle olmaması, 6.

Hastaların zeka düzeyi ileri derecede geri olmamalı, 7.

Hastanın sol boyun bölgesinden cerrahi girişim geçirmemiş olması, 8.

Hamile olmaması, 9.

Sistemik Kronik Hastalık olmaması (Astım, aktif peptik ulkus, kr. akciğer hastalığı, koroner kalp hastalığı, kroner böbrek hastalığı, kroner karaciğer hastalığı, şeker hastalığı ve benzeri hastalıklar) gibi özelliklere bakılır.

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Vagal Sinir Stimülasyonu

UYGULAMA İÇİN KARAR ŞEMASI VNS UYGULAMASI

1 ilaç ile tedavi

2 ilaç ile tedavi

Politerapi

VNS Terapi / Cerrahi Tedavi Değerlendirmesi

Cerrahi uygun değil Cerrahi uygun

Ameliyat

Nöbet

Nöbet yok

Şekil:Epilepsi pili

VNS Terapi Sistemi, VNS Terapi Generator (Pil) ve Lead(Elektrot) olarak implante edilen parçalar ile harici olarak Wand (programlama cihazı)’dan oluşur.Pil tarafından üretilen elektrik akımı elektrot ile sol Vagus sinirine ve beyine iletilir. VNS’in bir diğer adı da Epilepsi Pili’dir.

Boynun sol tarafında vagus denilen bir sinir yoluyla beyine elektrik akımı gönderilmesi yöntemiyle çalışır. Küçük bir operasyonla elektrot vagus sinirine bağlanır ve pil sol göğsün cilt altına açılan bir cebe yerleştirilir. Pil otomatik çalışır, yapılan programa göre çok kısa aralıklarla beyine çok küçük elektrik akımları yollar. Ayrıca hasta istediği zaman özel bir mıknatısı pilin üzerine tutarak fazladan uyarım yapabilir.

Uygulanması kolay bir yöntemdir.

Şekil:Mıknatıs

VNS Programında;

-Ameliyattan sonra iki Şekil: Jeneratörün yerleştirilmesinden sonra wand ile konneksiyon kontrolü ve ilk uyarının verilmesi.

gün ilk programlama yapılır. İlk programa 0.25 mA akım ile başlanır. Bu değer çok düşük olup bir etki beklen11

mez, sadece hastayı alıştırmak içindir.

-On time’da pil ayarlanan süre boyunca ayarlanan akımı gönderir. Off time ise pilin aktif olmadığı yani çalışmadığı süreyi gösterir.

Voltaj, frekans, dalga boyu, on time ve off time üzerinde farklı ayarlar ile çeşitli programlar elde edebiliriz. İlk programlamada Frekans:30 Hz, Dalga Boyu: 500 microsaniy, On Time: 30 saniye, Off Time:5 dakika şeklinde parametreler uygulanır.

-İlk programlamadan sonra her 15-30 günde bir yeni program yapılır.

Bu programlarda sadece akım ayarı yapılır.(Hastada tolerans sorunu olmadığı sürece)Özellikle ilk 4-6 ay, yani akım değeri 1-1,5 mA olana kadar hastanın tepkisi ve hastalığın seyri çok iyi takip edilmelidir. Bunun için en iyi yol hasta ile birlikte yaşayan bir kişinin hastayı takip etmesi ve özellikle krizlerini gözlemleyerek VNS uygulamasından önceki

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Vagal Sinir Stimülasyonu

durumu ile karşılaştırarak günlük gözlem yapmasıdır.

-Hasta

VNS tedavisine cevap verdiği zaman daha fazla akım yükseltmeye gerek yoktur ve programlama yapılmaz, fakat 3-4 ayda bir kontrolü yapılır.

-Programlama

masaüstü, dizüstü veya el bilgisayarı kullanılarak Wand denilen telemetri aleti ile yapılır. Telemetri aleti pilin üzerine temas ettirilerek yapılan program pile aktarılır.

Şekil:Telemetri aleti

Günümüzde en çok kullanılan Vagus Siniri Stimülatörü modeli ‘VNS Therapy Cyberonics® Inc. Houston TX U.S.A.’, Amerika Birleşik Devletleri’nde, Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından 12 yaşından büyük ilaca dirençli epilepsi

Büşra ÖZTÜRK

hastalarında kullanılmak üzere onay almıştır. Epilepsi ile ilgili kullanımı esnasında yapılan çalışmalarda hastalarda psikolojik durumlar ve yaşam kalitesi üzerine pozitif etki oluşturduğu tespit edilmiş, yapılan araştırmalar da bunların doğruluğunu göstermiştir. Temmuz 2005 tarihinde, FDA tarafından ilaca dirençli majör depresyonda da kullanımı kabul edilmiştir.

Kronik ağrı, migren, beslenme bozuklukları, obezite multipl skleroz ve Alzheimer gibi hastalıklarda da etkilidir.

Şerife ÇELİKBAŞ

KAYNAKÇA http://norosirurji.dergisi.org/pdf/pdf_TND_927.pdf (08.02.2015) http://www.turkepilepsi.org.tr/page.aspx?menu=654(08.02.2015)

12

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nanoparçacık Teknolojisi ve Görüntüleme

Nanoparçacık Teknolojisi ve Görüntüleme Nano bir ölçek, nanoteknoloji de o ölçekte geliştirilen teknolojiler anlamına gelmektedir.

Araştırmalarında belirli bir konu sınırı olmadığından birçok alanda kapsamlı bir araştırma yapar. Nano milyarda 1 ölçekle çalışmak demektir.

Atomların yapı ve dizilişleriyle; malzemede, üretim tekniklerinde, yenilik yapmak ve ihtiyaca uygun üstün özellikli yeni ürünler geliştirmeyi a m a ç e d i n i r .

Nanoparçacıklar yüksek akım arkı, lazer ve güneş enerjisi altında buharlaştırılarak sırasıyla yüksek elektrik akımı, monokromatik radyasyon ve güneş radyasyonu katı bir plakaya yönlendirilmesi sonucunda elde edilir.

Nanoparçacıkların meydana geldiği en iyi ortamlar sıvı faz ortamlarıdır. Çünkü sıvı fazda kimyasal tepkimeleri kontrol etmek çok daha kolaydır.

Tek bir nanoparçacıkla altı farklı görüntüleme tekniği, insan vücudunun iç resmini oluşturan tıbbi görüntüleme sistemleri hastalıkların teşhisinde kullanılır. Bu sistemlerle daha iyi bir görüntü elde edebilmek için hastalara bazen kontrast madde denilen kimyasal maddeler enjekte edilir. Bunlardan bazıları radyoaktiftir.

Farklı görüntüleme tekniklerinde farklı kontrast maddeler kullanılmaktadır.

Dolayısıyla bu sistemlerin birkaçı ile teşhisi yapılan bir hasta farklı kimyasal madde-

lere maruz kalır. Buffalo Üniversitesi’nden araştırmacılar altı farklı tıbbı görüntüleme sisteminde kontrast madde olarak kullanılabilen bir nanoparçacık geliştirdi.

Bu madde bilgisayarlı tomografi (CT), pozitron yayıcı tomografi (PET), foto akustik, floresan, upconversion (iki ve daha fazla fotonun uyardığı parçacıkların daha düşük enerjili ışıma yapması) ve Çerenkov ışıması gibi görüntüleme sistemleriyle beraber kullanılabilmektedir. Geliştirilen nanoparçacık çekirdek ve çekirdeğin dışını saran porfirin fosfolipit (PoP) parçalar olmak üzere temelde iki bileşenden oluşur. Gelecekte, altı farklı görüntüleme tekniği ile teşhis edilmeye çalışılan hastalıklar bu nanoparçacık sayesinde tek bir doz ilaç kullanılarak belirlenebilecek, hastalar kimyasal maddelere daha az maruz kalacak. Bu sayede tümörlerin yer aldığı bölgeler daha iyi tespit edilebilecektir. Bunların yanı sıra, nanoparçacığın yakın zamanda tek bir molekül görüntüleme ve hücre görüntüleme tekniklerinde de faydalı olabileceği belirtilmektedir.

Şekil1:Nanoparçacık Örneği

13

Serbest bir nanopartikül ile iki tıbbi görüntüleme sistemi: Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden araştırmacılar, canlı hayvanlarda manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve floresan görüntüleme tekniklerinin her ikisine de olanak sağlayan bir nanoparçacık geliştirdi.

Araştırmacılar bu iki işlevi yapabilen serbest nanoparçacığın vücutta belirli moleküllerin takibine yardımcı olacağına inanıyor.

Tümörün bulunduğu ortamı izleyecek ve ilaçların amaçlanan hedefe ulaşıp ulaşmad ı ğı nı b e l i rl e ye c e k t i r .

Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırmada MIT ekibi nikroksit denilen MR konsantrasyon faktörü ve Cy5.5 diye adlandırılan floresan molekülünü Branched Bottlebrush polimer denen nanoparçayı oluşturmak için birleştirdi.

Nanoparçacıklar %99 nitroksit ve %1 Cy5.5 oranında alınarak birleştirildi.

Bu malzemeler birbiriyle ilginç bir şekilde etkileşmektedir ve her iki MRI ve floresan görüntülenmesine olanak sağlamaktadır.

Şekil2: Christine Daniloff/MIT

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nanoparçacık Teknolojisi ve Görüntüleme

Nitroksitler bir nitrojen atomunun, bir çiftlenmemiş elektrona sahip oksijen atomuna bağlı olduğu reaktif moleküllerdir. Nitroksitler bu çalışmada, bir C vitamini molekülü, bir elektron yakalayabilir. Serbest elektronlar olan nitroksitler başka bir molekülün serbest elektronları ile bağlanır, MR sinyali kapanır. Çalışmada denek olarak fareler kullanıldı, araştırmacılar nanopartiküllerin karaciğere doğru yöneldiğini keşfetti.

Bu MR sinyalleri kapatılmış nanopartiküller farenin karaciğeri tarafından üretilen C vitamini ile temas etti ve Cy5.5 floresan başladı. Araştırmacılar orada floresan tespit etti. Bununla birlikte, C vitamini konsantrasyonu düşük olduğu bölgelerde, MRT -kontrast güçlü olduğu kanıtlandı.

Araştırmacılar nanoparçacıklar hedef molekülle karşılaştığında C vitamini oluşan sinyal farklılıklarını artırması üzerinde çalışmaya devam etmektedirler. Onlar ayrıca 3 farklı ilacı nanoyapıda toplayarak gözlemlediler. Bu ilaçların nanoyapıda toplanmasının amacı teşhis uzmanının amaçlanan hedefe ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemektir.

MIT’te bir kimya profesörünün asistanı olan Jeremiah Johnson basın bülteninde “Bu altyapımızın avantajı karıştırabiliriz ve eşleştirebiliriz, neredeyse istediğimiz her şeyi ekleyebiliriz.“ dedi.

Ayrıca araştırmacılar tümörün agresifliğini belirtebilen

bir biyogösterge olan bu platformun hasta tümöründeki oksijen radikallerini algılamaya imkan verebileceğine inanıyor. Jeremiah Johnson “Biz bilgiyi eğer onları orda elde edebilirsek tümörün çevresini bu tarz proplarla açığa çıkarabileceğimizi düşünüyoruz. Bir gün bunu bir hastaya enjekte edebilirsiniz ve her zaman basit olmayan ve gerçek zamanlı biyokimyasal bilgiyi hastalık bölgeleri sağlıklı dokular hakkında bilgi elde edebilirsin.” dedi.

Şekil3:Nanoparçacık Örneği

Washington Üniversitesi araştırmacıları, zeta potansiyel ve boyut ölçümlerinin floresan, tümör hedefli demir oksit nanoparçacıkların geliştirilmesi için kritik olduğunu söylüyor.

Manyetik Rezonans Görüntüleme(MRI) sırasında, kanbeyin engelini güvenle geçerek seçici olarak beyin kanser hücrelerini tarayan yeni moleküller daha güvenli olacağını belirtti.

Şekil4: Kanser Teşhisinde NanoTeknoloji

14

Maddeyi atomik ve moleküler seviyede kontrol eden nanoteknoloji ile kanserin erken teşhisi ve kişiye özel tedavisi için yürütülen çalışmalar umut verdi. Emory Kanser Nanoteknoloji Merkezi Direktörü Prof. Dr. Shuming Nie, son araştırmasında nadir kanser hücrelerini tespit etmeyi başardı.

Nanoteknoloji ile kanser görüntüleme, moleküler tanı ve hedefli tedavi uygulamaları için yaptığı araştırmalarla dikkati çeken ve ABD Ulusal Kanser Enstitüsünün de destek verdiği Prof. Dr. Shuming Nie, ABD -Türkiye İleri Araştırmalar Enstitüsü'nün Antalya'nın Kumluca ilçesine bağlı Adrasan beldesinde düzenlediği ''Global Sağlıkta Fırsatlar ve Zorluklar'' konulu foruma katıldı.Türkiye'ye ilk kez gelen biyomedikal ve kimya mühendisi Prof. Dr. Nie, yaptığı açıklamada milimetrenin milyonda biri büyüklüğündeki yapılara yeni sentez özellikleri kazandıran nanoteknoloji ile kanserin erken teşhisi ve tedavisi için değişik ülkelerdeki laboratuvarlarda yürütülen çalışmaların sürdürüldüğünü söyledi.

Araştırmalarıyla nano parçacıklarının tıpta kullanımına büyük katkı yapan Nie, kanser hastalarında erken teşhisin önemine işaret etti. Moleküler seviyedeki yeni teknolojilerin kanserin erken teşhisi ile birlikte tedavisi için de umut taşıdığını belirten Nie, ''Tedavide iki şey yapmak istiyoruz; ilki ameliyat sırasında sadece

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Nanoparçacık Teknolojisi ve Görüntüleme

sadece tümörleri vücuttan kazımak, ikincisi ise kişiden alınan moleküllerle ona özel ilaç geliştirmek'' dedi.

Şekil4: Kanser Teşhisinde Nanoparçacık

Farelerde yapılan araştırmada, antikorlara bağlanan çok renkli kuantum noktalarının, hodgkin lenfomasının karakteristik özelliği olan reed sternberg hücrelerini nasıl ayırt ettiği gösterildi.

Kuantum noktaları ışıkla etkileştiklerinde değişik renklerle kanserli fare hücrelerini gösterdi. Kullandıkları çok renkli kuantum nokta lekeleme metoduyla kötü huylu kanser hücrelerinin, hetero-

jen doku örneklerinden hızlı ve doğru bir şekilde ayırt edildiğini belirten Nie, bu yöntemin hodgkins ile sınırlı olmadığını, kanser kök hücrelerinin teşhisini de sağladığ ı n ı k a y d e t t i .

Nanometrik büyüklükte yarı iletken kristaller olan kuantum noktalarının benzersiz kimyasal ve fiziksel özellikler taşıdıklarını dile getiren Nie, bunların kanserli hücrelerin yüzey veya iç yapılarındaki moleküler oluşumu saptayan antikorlara kimyasal yolla bağlanabildiklerini söyledi. Nie, kuantum nokta ile yüzey veya genetik esaslı kanser hücrelerinin ayırt edilebileceğini, bunun da hedefe odaklı tedavi için iyi bir gelişme olacağını sözl e r i n e e k l e d i .

Nanoparçacıklar ile geliştirilecek kişiye yönelik ilaçların sağlık harcamalarını da düşüreceğini ifade eden Nie,

''Nanoparçacıkların kanserin erken teşhisine yönelik ilk klinik uygulamaları başladı.

Kesin tedavi için beş yılda önemli gelişmeler olacak. Bu teknoloji ile 5 yılda kanserin erken teşhisi mümkün olabilecek, 10 yıl içinde de tümörü bularak tedavi edecek'' dedi.

Nanoteknolojinin tıpta kullanımının politik malzeme yapılmamasının önemine işaret eden Nie, her ülkede bu tanı ve tedavilerin standartlaştırılması gerektiğini vurguladı.

Son yıllarda nanoparçacık teknolojileri ile birçok çalışma yapıldı. Gelişmeler doğrultusunda, dünyanın birçok yerinde nanobilim ve nanoteknolojiye büyük yatırımlar yapılmakta, enstitüler açılmakta ve araştırma merkezleri kurulmaktadır. Bilginin hızlı paylaşımı ile ülkemizde yarışın içerisinde bulunmaktadır.

Hayriye KUMAL KAYNAKÇA: http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/tek-bir-nanoparcacikla-alti-farkli-goruntuleme-teknigi

(12.02.2015) http://nanoteknolojinedir.com/upload/files/201303190540Nanoteknoloj-ve-uygulamalari.pdf(12.02.2015) http://www.nanott.hacettepe.edu.tr/nanobulten/09/nanobulten09.pdf(12.02.2015) http://spectrum.ieee.org/nanoclast/biomedical/imaging/a-single-nanoparticle-enables-two-differentmedical-imaging-techniques(12.02.2015) http://www.turkishny.com/headline-news/50/35224-kanser-tehisinde-nano-teknoloji-mucizesi#.VOHAmuasWVc (16.02.2015)

15

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Giyilebilir Teknolojiler

GİYİLEBİLİR TEKNOLOJİLER Gelecek geldi. Giyilebilir teknolojiler, hayatımızın neredeyse her alanına girmeye başladı. Saatler, bileklikler, t-shirtler, gözlükler, ayakkabılar, kemerler, lensler… İnsanlar, teknolojiyle birleşiyor ve sağlıkları için kullanmak istiyorlar. Daha sağlıklı bir yaşam için giydiğimiz teknolojiler; tansiyonumuzu, kalp atış hızımızı, vücut sıcaklığımızı ve bunun gibi tıbbi verilerimizi ölçüp dataları ya bize kullandığı ekrandan gösteriyor ya da telefonlarımıza, bilgisayarlarımıza aktarıyor. Hatta doktorlarımıza bile gönderebiliyor. Öncelikle giyilebilir teknolojilerin tarihinden bahsetmek istiyorum. John Harrison 1762’de cep saatini bulmasıyla saatlerimize uyguladığımız teknolojik inovasyonlar, şu an görüntülü konuşmaya kadar varabilmiş durumda. CC Colins’in göz kamerasından, Laser Eye Tap’e oradan da Google Glass‘a uzanan ürünler çıktı. Bir başka noktadaysa kablosuz kulaklıklardan günümüz teknolojisiyle kalp ritmini ölçen kablosuz kulaklığa doğru ilerledi.

Akıllı saatler ile sağlık teknolojilerin etkileşimi ile hızlanan sektör, bileklikler ile devam ederken şuan t-shirtler piyasayı götürmektedir. Günümüz ürünlerinden bahsetmeye başlayalım.

OM SIGNAL’den Akıllı T-shirt Sağlıklı ve fit kalmanıza yardımcı olan giyilebilir cihazlar, bileklik şeklinde hayatımıza girdi, yavaş yavaş bütün vücudumuza yayılıyor. OM Signal‘ın giyilebilir akıllı cihazlar kategorisindeki ürünü, biyolojik ölçümlerinizin şimdiye kadar sunulan en detaylı analizini sağlamak iddiasında. Ürün, bu bilgileri bedeninizi sımsıkı saran akıllı tişörtlerle sağlıyor.

OM Signal’ın OM Biometric Smartwear serisi, gerçek zamanlı olarak günlük aktivitelerinizi, fizyolojik stres ve fitness değerlerinizi ölçen elektrotlarla dokunmuş dört farklı tişörtten oluşuyor.

Bu akıllı tişörtler, vücudunuzdan aldığı bilgileri, akıllı telefonunuzda OM signal uygulamasına aktarıyor. Uygulama kalp atışı, nefes, hareket (adım ve tempo gibi), hareket yoğunluğu, kalp ritmi değişkenliği gibi detaylı verileri ekranınızdan takip etmenizi sağlıyor.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=MDa_af2pAdo

PARMAĞINIZDAKİ YÜZÜKLE ÇEVRENİZİ KONTROL EDİN:FİN Bluetooth yüzük diye basitçe tanımlayabileceğimiz Fin, cihazların uzaktan kontrol edilebilmesini sağlıyor.

16

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Giyilebilir Teknolojiler

Parmakların herhangi bir tuş görevinde kullanılmasını sağlayan Fin parmak hareketini takip ederek her yapılan hareketi bir komut olarak akıllı telefona, televizyona veya başka bir cihaza gönderiyor. Fin böylece basit bir hareketle televizyon kumandasına gerek kalmadan kanal değiştirmeninde aralarında bulunduğu çeşitli özelliklerin kullanılmasını sağlıyor.

Video: https://www.youtube.com/watch? v=iZ6PVBvQf-g ANDROID WEAR Google, mobil işletim sistemini giyilebilir cihazlara uyarlamasını sağlayacak Android Wear projesini resmen duyurdu. Şirketin Android ve Google Developers olmak üzere üç farklı kanalında paylaştığı bilgilere göre Google işe akıllı saatlerle başlayacak.

Yazılım geliştiricilerin Android Wear projesinin gelişimine katkıda bulunmasını bekleyen Google, Developers Preview’i de bu paylaşımlarında sunuyor.

Google, yeni projesi için Asus, HTC, Motorola ve Samsung gibi tüketici elektroniği üreticileri işbirliği yapmış. Intel, Broadcom, Mediatek ve Qualcomm gibi çip üreticileri de Google’ın diğer iş ortakları arasında. Fossil Groups ise moda markası olarak projeyi destekliyor.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=QrqZl2QIz0c CİLDİNİZİ DOKUNMATİK EKRANA ÇEVİRİN Paris merkezli bir tasarım stüdyosunun üstünde çalıştığı giyilebilir teknoloji ürünü, rakiplerinden bir hayli farklılaşıyor. Cicret adını taşıyan bu akıllı bileklik, aslında bir projeksiyon görevi görüyor. Akıllı bileklik Cicret, derinizin üzerine yansıtma yaparak, akıllı telefonunuzun ana ekranın bir yansımasını size sunuyor ve akıllı telefonun neredeyse tüm fonksiyonlarıyla kullanabilmenizi sağlıyor.Yakınlarınızda olan akıllı telefonunuza uzaktan bağlanan bileklik sayesinde akıllı telefonunuza bakmanıza gerek kalmadan telefonunuzu yönetmeniz mümkün oluyor. Böylece maillerinizi okurken, mesaj yazarken, haritaya bakarken veya müzik çalarınızdan müzik değiştirirken derinizin üzerine yansıyan bu ekranı kullanabiliyorsunuz.

Cicret şu an için Android işletim sistemi için beta aşamasında. Ürünün hemen aşağıdan izleyebileceğiniz videosunda da kullanım alanları ve Android işletim sistemli bir telefonu, kullanıcıların bileklik aracılığıyla kendi ciltlerine yansıttıklarını görebilirsiniz. İçinde Bluetooth teknolojisi bulunan cihazın, titreşim gibi özellikleri de bulunuyor ve piyasaya çıktığında 10 farklı renk seçeneğine sahip olacak.

Video: https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=9J7GpVQCfms

17

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Giyilebilir Teknolojiler

Daha birçok proje paylaşabiliriz. Her geçen gün yepyeni inovatif projeler çıkıyor ve bu gerçek olabilir mi diye kendi kendimize soruyoruz. Gelecek artık vücudumuzda, peki fütüristler bu konu hakkında ne düşünüyor?

“Cyborg Foundation’ın kurucusu doğuştan renk körü olan aktivist ressam Neil Harbisson. Bir bilgisayar mühendisi ile birlikte geliştirdikleri “eyeborg” cihazı ile renkleri göremese de artık duyabiliyor. Sokağa çıktığında ona renkler eşlik etmese de bir senfoni dinleyebiliyor. Renk frekansını artırarak insan gözünün göremediği frekanstaki renkleri de algılayabiliyor.

Harbisson’un bizlere tavsiyesi daha iyi robotlar üretmeye çalışmaya odaklanmaktansa noksanlıklarımızı teknoloji ile tamamlamalıyız. Kurmuş olduğu vakfın amacı tam da bu aslında; noksanlıklarımızı teknoloji ile kapatabilmek. Bacağımızı ya da kolumuzu kırdığımızda hastanede takılan protezler gibi bir durum söz konusu, kişinin ihtiyaçlarını karşılayan, kişiye özel olmalı bu cihazlar. Doktora gitme sebebimiz; (herhalde böyle bir durumda tıp doktorlarından çok hastanelerde mühendisler çalışıyor olur, tıp fakültelerinde bununla ilgili bir eğitim olması da muhtemel tabi.) daha çok hafızamızın yeteri kadar iyi olmadığı olabilir ya da öğrenme hızımızdan şikâyet edebiliriz. Bu demek oluyor ki gelecekte reçetelerimizde haplar değil bu cihazlar olacak; sigortalarımız bunu ne kadar karşılayacak? Hastanelerde bununla ilgili nasıl bir düzen olacak, kişinin cihaza ihtiyacı olup olmadığı nasıl belirlenecek? Şu an söyleyebildiğim tek şey bugünkü hastanenin tanımı birçok açıdan oldukça değişecek.”

Pelin Gezer- gencfuturistler.org "Çiplerin her yere girebildiği bir dünyadayız. Bu da bizim her şeyi ölçebilmemiz anlamına geliyor" ifadelerini kullanan Çankaya, "Söz gelimi tenis raketine takılan çiple maç boyunca topa ne kadar, hangi güçle, raketin neresiyle vurduğumuzu ölçüyoruz. Raketim veri yolluyor. O esnada tişörtüm de vücudumdan çıkan toksin miktarını ölçüp ne kadar su içmem gerektiğini söyleyebiliyor. Bir anda etrafımdaki her şey kendi arasında konuşur ve öneriler sunar hale geliyor" Nuri Çankaya – Futuristler Derneği Başkanı Teknoloji sayesinde evrim geçiriyoruz, diyor Amber Case, insan türünün ekran seyreden, düğme tıklayan yeni versiyonu haline geliyoruz. Şimdi haberleşmek, hatırlamak ve hatta ikincil hayatımızı yaşamak için "dış beyinlerimize" (cep telefonları ve bilgisayarlara) bel bağlıyoruz. Ama bu makineler sonunda bizimle iletişime mi geçecek yoksa bizi ele mi geçirecekler? Konu kendi yarı makine benliğimize şaşırtıcı bir bakış sağlıyor.

Geleceğimiz hakkında konuşan Cyborg Antropolog Amber Case’in konuşmasını izleyebilirsiniz.

Video: http://www.ted.com/talks/amber_case_we_are_all_cyborgs_now?language=tr# Genel olarak toparlarsak, gelecek çok hızlı ve mükemmel geliyor. Buna hazır mıyız?

Enes ÖZTÜRK KAYNAKÇALAR Webrazzi.com (12 Mayıs 2014,3 Şubat 2014, 18 Mart 2013, 12 Aralık 2014)

18

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

Tekno-Haber Köşesi DOMUZ GRİBİ YENİDEN GÜNDEMDE! dan insana bu virüsün geçebileceği önce domuzda gösterilmiş; daha sonra kuşlardan da

Domuz Gribi Bosna Hersek’te can aldı.

Bosna Hersek’in Tuzla kentinde H1N1 virüsü (domuz gribi) bir can aldı. Tuzla Üniversitesi Klinik Merkezi Sözcüsü Ersiya Aşçeriç Muyedinoviç, yaptığı açıklamada virüsün tespit edildiği iki hastadan birinin hayatını kaybettiğini, diğerinin ise Anesteziyoloji ve Resüsitasyon Bölümü'nde gördüğü tedaviye devam ettiğini bildirdi. 2011 yılında domuz gribi son olarak Bosna Hersek’te görülmüştü.

Görüldüğü dönemlerde 500 kişide virüs olduğu tespit edilmiş, 8 kişi de hayatını kaybetmişti.

Hindistan’da domuz gribi bulaşan 14 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.

Hindistan’da Başbakan Narendra Modi'nin memleketi Gujarat'ta 9, Kutch'ta 3 ve Ahmedabad'da 2 kişi olarak toplam 14 kişi hayatını kaybetti. Gandhinagar eyaleti Sağlık Bakanı Nitin Patel, basına yaptığı açıklamada özellikle kuzeybatıdaki Gujrat'ın Kutch bölgesi başta olmak üzere hükümetin gereken tüm önlemleri aldığını belirtti. Patel, H1N1 virüsünün bulaştığı 162 hastanın taburcu edildiğini fakat 476 kişide daha virüs bulduklarını kaydetti.

Domuz gribi nedeniyle geçen yıl 216 kişi hayatını kaybetmişti.

insana influenza A virüslerinin bulaşabildiği ( kuş gribi ) anlaşılmıştır.

Nasıl Bulaşır?

Influenza A virüsleri insandan insana burun, boğaz salgıları ile solunum yolundan bulaşmaktadır. Ayrıca enfeksiyona yakalanmış olanların öksürük, hapşırık gibi reflekslerle çıkardıkları salgıların bulaştığı havlu ve eşyalara temasla da bulaşma olabilir. Tokalaşma, öpüşme vb. yakın temas ile de bulaşma söz konusu olabilir. Hastalığın kuluçka süresi 5 - 7 gündür. Bu tam olarak mikrobun alınmasından hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına kadar geçen süredir.

Belirtileri Nelerdir?

Başka bir nedenle açıklanamayan 38 dereceyi geçen ateş -genellikle ani başlar-, yaygın vücut ağrısı, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, hapDomuz gribi ile ilgili Çamlıca Medicana Hastanesi'nden İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Engin Yurt’un verdiği bilgiler şu şekilde;

Domuz Gribi Nedir?

Domuz gribi, influenza A virüsleriyle oluşan bir hastalıktır. Influenza A virüsleri insandan başka domuzlarda, atlarda, ördeklerde, hindilerde hatta balinada hastalık yaptığı bulunmuş, göçmen kuşların bu Influenz A virüslerini bütün dünyaya yaydığı gösterilmiştir. Hayvanlar-

19

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

şırık ve solunum güçlüğü gibi belirtiler görülür.

Korunma ve Aşı Kalabalık ortamlardan olabildiğince uzak durma, el sıkışma, öpüşme vb. yakın temastan kaçınma, gerekirse maske takma, sık sık el yıkama ( en önemli önlemdir) başlıca korunma yollarıdır. Aşı geliştirme çalışmaları sürmekte, bu virüsün (H1N1) bir Influenza A virüsü olması ve genetik yapısını değiştirebilme özelliğinin diğer Influenza virüslerinden daha baskın olması aşı geliştirme çalışmalarında zorluk oluşturmaktadır.

Tedavi Tedavide kullanılan antiviral ilaçlar kullanılıyor. Kesin vaka ile son 7 gün içinde yakın teması olan ancak klinik belirtileri olmayanlara koruyucu dozda 7 gün süre ile tedavi dozunun yarısı kadar ilaç veriliyor. Kesinleşmiş vakayı takip eden sağlık personeli ve laboratuvar çalışanları da 6 haftayı geçmemek şartıyla koruyucu tedaviye alınıyor.

DİŞ PLAKLARI ÇENE KAYMASINA NEDEN OLUYOR Kâtip Çelebi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tancan Uysal, toplumda görülme oranının yüzde 50-60’a yükseldiği belirlenen diş sıkma problemi için hastalara diş plağının verildiğini, bu plakların çene kaymasına neden olduğunu belirtti. Prof. Dr. Uysal, insanların gün içinde yaşadıkları stres ve sıkıntıları gece dişlerinden çıkarttıklarını; çene kaslarının istem dışı kasıldığını, bilinçsiz

olarak diş sıkma, gıcırdatma gibi sorunların yaşandığını belirtti.

Normalde ağızın kapanışının uyumlu olduğunu, dişlerin iyi bir şekilde arka bölgelerle kapanışa geçtiğini ifade eden Uysal, bu tür şikâyetleri olanların teşhis ve tedavisinin yapılarak problemin kaynağına ulaşılmasının gerektiğini ifade etti.

20

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

Kaslar Gevşiyor Çene Geri Gidiyor “Hangi diş hekimine 'Diş sıkma problemim var' dense teşhis, tedavi yapılmadan ölçü alınıp diş plağı veriliyor. Gece plakları o kadar da masum değiller. Geceleri yatarken diş sıkma problemi olanların yüzde 50'si şeffaf plaklar kullanıyor. Kaslar artık buna uyum sağlıyor.

Hastalar normalde dişlerini çok güzel kapatırken diş plağı kullanımıyla ağız tam kapanmıyor, dişler arasında mesafe oluşuyor, kaslar gevşiyor, çene 5-10 milimetre geriye gitmeye başlıyor. Ondan sonra da karşımıza çok travmatik problemli ağızlar çıkıyor. Hasta bunu bilmiyor tabi. 'Bunu kullandım dişlerim kötü hale geldi' diyor. Belki kas gevşetici, belki uygulanacak bir takım apareylerle, ortodontik tedaviyle giderilebilecek sorun bu aşamaya gelmiş oluyor."

Prof. Dr. Tancan Uysal, "Bu sorunu yaşayanlara genelde gece yatarken kullanması için şeffaf diş plağı veriliyor. Bunlar sert, yumuşak olabiliyor. 1,2,3 milimetre kalınlıkta olabiliyor. Hastanın ölçüsü alındıktan sonra hazırlanan modellerin üzerine gece plakları hazırlanıyor ve hastalara teslim ediliyor. Bununla tedavi olmalarını bekliyoruz. Kronik ağrılara yönelik de bir takım kas gevşeticileri kullanmalarını öneriyoruz. Bir süre sonra problemin azaldığına şahit oluyoruz. Ama bu yine bir şekilde stresle, problemle öğrencilerin ders dönemleriyle erkeklerin iş problemleri nedeniyle aynı sıkıntılar nüksedebiliyor.” dedi.

21

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

OMURİLİK FELÇLİLERİ İÇİN TEKRAR YÜRÜME UMUDU Omurilik ile beraber hareket edebilen esnek implantlar,felçli fareler üzerinde araştırmacılar tarafından denendi. Son yıllarda yapılan araştırmalar bize implantların omurilik zedelenmelerinde kullanılabilecek yeni bir yöntem olabileceğinin sinyallerini verdi. Daha önceki kullanımlar da implantın sert ve esnek olmayan yapısı sebebiyle omuriliği çevreleyen dokulara zarar vermesi sonucu çalışmalar başarısız oluyordu.

İmplantların ise yeterince esnek yapılmamaları halinde sürtünerek çevredeki dokularda iltihaplanmaya yol açabileceği ve düzgün çalışmayabileceği belirtiliyor.

Ancak Science dergisinin yaptığı açıklamaya göre, yeni geliştirilen bu implant vücutla birlikte hareket edebiliyor ve omuriliğin sorunsuz çalışabilmesi için gerekli olan uyaranları iletebiliyor. Üzerinde implant denenen fareler yeniden hareket etmeye başladı.

Geliştirilen esnek implant

İsviçre'deki Ecole Polytechnique Federale de Lausanne Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi, aylarca işlev görebilen esnek implantlar geliştirdi.

Omurilik, bilim insanları tarafından otoyola benzetiliyor, bu otoyolda elektrik sinyalleri arabalar gibi çift yönde sürekli hareket halindeler. Omurilikte oluşan bu hasar, bacaklardan beyine gönderilen elektrik sinyallerinin bir noktada tıkanmasıyla felce sebep olabiliyor. İsveçli araştırma grubu, oluşan hasardan sonra omurilikleri kimyasallar ve elektrikle uyarılan farelerin “koşabildiğini, merdiven çıkabildiğini ve hatta engellerden atlayabildiğini” gösterdi. Ancak gereken elektrot kabloları doğrudan omuriliğe bağlanıyor ve uzun vadeli bir sonuç sağlanamıyordu.

Kobay farenin tedavi sonucu attığı adım

Araştırmaya katılan uzmanlardan Prof.

Stephanie Lacour, “Bu implant sinir sistemi hareketlerine uyum sağlayabilmesi için tamamen esnek ve yumuşak yapıldı. Beyin, pompalanan kanla nabız gibi attığı için çok hareket eder. Omurilik gün boyunca birçok kez genişler ve geri çekilir, ayakkabılarınızı bağlamak için eğildiğiniz zamanları düşünün. İmplantın insanlarda kullanılması konusuna gelince bunun hemen yarın gerçekleşeceğini söyleyemeyiz. Geliştirdiğimiz özel materyallerin onaylanması için zamana ihtiyaç var. Ancak biz bunun insanlar için somut ve sağlam bir teknoloji olacağına inanıyoruz ” dedi.

22

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ'NDEN, MEME TÜMÖRLERİNİ GÖRÜNTÜLEYEN YENİ CİHAZ Donanımı ve yazılımı AÜ'de yapılan Meme Lazer Tomografi sistemiyle ilgili AÜ B Blok Mor Salon'da, Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Canpolat ve Radyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Emel Alimoğlu tarafından bilgilendirme toplantısı yapıldı.

Geri yansımalı üç boyutlu görüntü Prof. Dr. Murat Canpolat, "MLT bir bilgisayar tomografi sistemi olup memenin ilgilenilen bölgesinin üç boyutlu görüntüsünü oluşturmaktadır. Böylece geri yansımalı ilk üç boyutlu görüntüyü elde ettik. MLT cihazının tümörü görüntülemekteki ve farklı patolojileri tümörden ayırt etmedeki etkinliğini belirtmek için küçük ölçekli bir klinik çalışma başlatıldı" dedi.

Prof. Dr. Murat Canpolat cihazı tanıtırken

Balkon demirinden fiber optik prob Çalışmaları ve cihazın yapım aşamalarını anlatan Prof. Dr. Murat Canpolat, "Biz bunları yaparken organize sanayi bölgesine gittik. Onlarla çalıştık. Oradaki bazı firmalar bize oldukça destek verdi. Onların desteğiyle birçok şey yaptık. Ayrıca yeni bir cihaz yaparken bunu nasıl yapacağınızı düşünüyorsunuz. Nasıl parçaları bir araya getireceğinizi düşünüyorsunuz.

Tabi ben de o esnada sanayi bölgesinde balkon borularını gördüm. İlk başta yarım metre kadar aldık. 10 santimetresini kullanarak prob (aktarıcı) kısmını oluşturduk. Kaynaklarımız kısıtlı olduğu için neyi bulabiliyorsak onu alarak kullandık. İlerde biz özel problar, tutucular geliştiririz. Bu sadece laboratuvar benzeri bir sistem oluşturmak için yaptığımız doğal bir şey. Alakasız bir şeydi, aldık ve fiber optik prob yapmakta kullandık. " diye konuştu.

Sadece 3 dakikada ölçüm yapabiliyor Çalışmaların Radyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Emel Alimoğlu ile beraber sürdürüldüğünü ileten Prof. Dr. Murat Canpolat,sözlerine şunları ekledi: "MLT ile yapılan çalışmaya daha önce mamografi veya MR görüntüleri alınan hastalar dahil edildi. Şimdiye kadar çalışmaya 10 hasta alındı ve MLT sistemi ile 13 lezyon (şüpheli bölge) üzerinde ölçüm alındı. MLT cihazını hasta üzerinde kullanırken çapı 4 santim olan optik lazer uçlu kabloları memenin üzerine hafifçe tarayarak ve 3 dakika içinde ölçüm alınmaktadır.

Mamografide olduğu gibi meme sıkıştırılmamaktadır. Ağrılı bir yöntem değildir. Kullanılan lazerin x ışınları gibi iyonlaştırıcı etkisi yoktur ve meme içinde yoğun kanlanmanın olduğu bölgeye duyarlıdır. Tümör olan bölgede kanlanma arttığı için MLT ile oluşturulan üç boyutlu görüntüde tümörün yeri ve derinliği belirlenmektedir. Bu çalışmada meme tümörleri MLT altında saptandı ve kistler tümörden ayırt edilebildi. Ayrıca tümör olmayan meme lezyonları da bizim cihazımız ile teşhis edildi."

Devletin mali gücü azalacak Aldıkları sonuçların son derece heyecan verici olduğunu söyleyen Doç. Dr. Emel Alimoğlu, "MLT cihazı diğer görüntüleme yöntemleri olan mamografi ve MR ile beraber kullanıldığında meme tümörlerinin belirlenmesindeki doğruluk oranını artırma potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca birinci basamak sevk zincirinde ele gelen kitlelerin tümör riski oluşturup oluşturmadığını belirlemede kullanılma potansiyeli bulunmaktadır. Bu şekilde kadınla-

23

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Tekno-Haber Köşesi

kadınların boşu boşuna değil gerçek bir nedenle hastaneye başvurmaları sağlanır. Devleti mali ve doktorun hasta yükü azalır. Bizim geliştirdiğimiz cihaz mamografi ve MR gibi görüntüleme yöntemlerine alternatif değil, farklı bir fizik prensibiyle ek bilgiler veren yeni bir yöntemdir" dedi.

Patent başvurusu yapıldı Cihazın yapımı 2007 yılında AB projesi ile başladığını söyleyen Prof. Dr. Murat Canpolat, "Daha sonra, Nisan 2011'de MLT cihazının geliştirilmesi için 'TÜBİTAK 1001 Projesi' kapsamında destek alındı ve proje Nisan 2014'te tamamlandı. MLT sisteminin bütün donanımı ve yazılımı AÜ Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı Biyomedikal Optik Araştırma Ünitesi'nde, Yard. Doç. Hüseyin Özgür Kazancı tarafından tasarlanarak yapılmıştır. Ayrıca MLT sistemi için patent başvurusu yapıldı.

Büyük ölçekli klinik çalışmalara devam etmek için cihazın klinik prototipini üretmeyi ve bu sistemin meme görüntülemedeki sınırlılıklarını belirlemeyi planlamaktayız" diye konuştu.

Cihazın hasta üzerinde kullanımı

Elif ÇANKAYA

Ceren ARSLAN

KAYNAKÇA: http://www.habertat.com/dis-plaklari-cene-kaymasina-neden-oluyor (son erişim tarihi: 04.02.2015) http://www.habertat.com/dis-plaklari-cene-kaymasina-neden-oluyor (son erişim tarihi: 05.02.2015) http://www.haberler.com/bosna-hersek-te-domuz-gribi-can-aldi-6909532-haberi/ (son erişim tarihi: 27.01.2015) http://www.sabah.com.tr/saglik/2015/02/06/domuz-gribi-yeniden-hortladi (son erişim tarihi: 06.02.2015) http://www.aktuel.com.tr/saglik/2013/01/04/domuz-gribi-hortladi-mi (son erişim tarihi: 04.01.2013) http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2015/01/150109_esnek_omurilik_implantlari (son erişim tarihi: 09.01.2015) http://www.erguncel.com/haberdetay.asp?bolum=69020 (son erişim tarihi: 10.01.2015) http://www.haberci07.com/au-den-meme-tumorlerini-goruntuleyen-yeni-cihaz/11016/ (son erişim tarihi: 06.01.2015) http://www.34volt.com/yurttan/antalya/auden-meme-tumorlerini-goruntuleyen-yeni-cihaz-98779/ (son erişim tarihi: 06.01.2015)

24

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Eğlence Köşesi

EĞLENCE KÖŞESİ

L L D

E

E M

L

E D

A E

K A

E

İ

K

İ D

Yukarıda 7X7 formatında bulunan kare şeklindeki alana ‘MEDİKAL’ kelimesindeki harfleri her satır ve sütunda bir kez kullanarak bulmacayı çözünüz.

İŞTE DÜNYANIN EN ZOR SORULARI 1- Bir tenis topunu olası en uzak noktaya fırlatıyoruz. Top, hiç kimse yakalamamasına ve hiçbir yere çarpmamasına rağmen bize geri dönüyor.

Topa başka herhangi bir madde de eklenmediğine göre bu nasıl olur

?

2- Türkiye’de bulunan iki ilin harfleri aynıdır. Sizce bu iller hangileri?

3- Çok yağmurlu bir günde gece küçük, iki kişilik arabanızla yola devam ediyorsunuz. Yolda bir kulübenin içinde 3 kişi var ve sizi durduruyorlar. Biri çok ağır hasta, hastaneye gitmesi gerekiyor. İkincisi, bir doktor ama tesadüf ki geçen sene sizi ölümden döndüren bir doktor yani ona minnet borcu hissediyorsunuz. Üçüncüsü de, hayallerinizin erkeği /kadını ve aniden aşık oluyorsunuz.

Bu durumda davranışınız ne olur nasıl bir mantık uygularsınız

?

4-72 : şi 45 : kş 34 : zt 23 : iç 77 : buraya hangi harfler gelmelidir

?

5- 3 çocuğum var. Birincisi, benim yaşımın ilk rakamı yasındadır. İkincisi, benim yaşımın ikinci rakamı yaşındadır. Üçüncüsü ise bu iki rakamın toplamı yaşındadır. Hiçbirinin yaşı aynı olmadığına göre ve hepimizin yaşları toplamı 45 ise benim yaşım kaçtır 6- Saatte 2 kere ama saniyede 1 kere olan nedir Sorularımızın cevaplarını bir sonraki sayıda bulabilirsiniz.

25

?

?

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Eğlence Köşesi

KOMİK ZEKA SORULARI Bakalım zekâ düzeyiniz ne durumda?

Aşağıdaki test, 4 sorudan ibaret.

Düşünmeden cevap vermek gerekiyor, 2 saat düşünürseniz ne anlamı var?

Hadi bakalım kolay gelsin sizlere...

Soru 1 Bir koşuya katılıyorsun, ikinci adamı solluyorsun.

Hangi sıralamada yer alırsın?

Cevap: Birinci sıraya çıkarım dediysen tamamen yanıldın! İkinciyi sollarsan onun yerini alırsın, yani ikinci olursun.

Ayrıca ikinci soru için lütfen biraz daha az düşün !!

Soru 2 Sonuncuyu sollarsan hangi sıralamaya çıkarsın?

Cevap: Sondan ikinci dediysen yine yanıldın!

Biraz düşünsene! Sonuncuyu nasıl sollarsın?

Sen onun arkasındaysan o sonuncu olamaz değil mi ?

Hadi bir daha deniyoruz, not tutma ve hesap makinesi kullanma, hemen cevap vermen gerektiğini de unutma !

Ha gayret !!!!

Soru 3 1000 al 40 ekle 1000 daha ekle 30 ekle 1000 daha Artı 20 Artı 1000 Ve artı 10 Toplam ne çıkıyor?

Cevap: 5000? Ney, yine yanlış !!!

Doğru cevap 4100.

26

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Eğlence Köşesi

Soru 4 Aylin'in babasının 5 kızı var :?

1. çaça 2. çeçe 3. çiçi 4. çoço 5. Ney? Beşincinin adı ne? İyi düşün haaa...

Cevap: çüçü??? Yanlışşşşşşşş......

Aylinnnnnn.... Aylin!!!

GEÇEN SAYIDAKİ BULMACAMIZIN CEVAPLARI: 1.

Biyoenstrmantasyon 2. Nonstres test 3. Ventilatör 4. QRS komplexi 5. Anestezi cihazı 6. Prob 7. Tens cihazı 8. Stent 9. Piezoelektrik

Hülya AŞÇIOĞLU

Gamze ÖZER

KAYNAKÇA: http://www.sudoku-download.net/sudoku_7x7.php (09/02/2015) http://www.acunn.com/haber/dunyanin-en-zor-9-sorusu-akil-oyunlari-zeka-sorulari/137487 (06/02/2015) http://www.beycan.net/686/komik-zeka-sorulari.html (06/02/2015)

27

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

Künye

KÜNYE EDİTÖR Hülya AŞÇIOĞLU Şerife ÇELİKBAŞ TASARIM SORUMLUSU Erdi DEDE YAZARLAR Bahar DEMİRHAN Büşra GÖNÜL Büşra ÖZTÜRK Ceren ARSLAN Doğan KARAKURT Elif ÇANKAYA Emrah TOHUMCU Enes ÖZTÜRK Gamze ÖZER Hayriye KUMAL Hülya AŞÇIOĞLU Oğuzhan GÖKMEN Sabiha YARLUĞKAL Şerife ÇELİKBAŞ Uğur Deniz KOÇ HAKEMLER Emine BOSTAN Nazlı ÖZDEMİR ÇEVİRMENLER Aylin EROĞLU Ömer BAYRAM Yasenya TARSUSLU İLETİŞİM hlyascioglu@gmail.com serifecelikbas@yahoo.com 28

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

29

NKU Biyomedikal Mühendisliği

Mart 2015

30