Dak- en thuislozenmonitor 2010 by AWS Beter Wonen

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Inhoudsopgave

Zelfstandig Belangrijkste bevindingen wonende verkommerden en verloederden

DitDreigend daklozen 6 zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze groep Feitelijk daklozen 7 speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavings problemen, Residentieel daklozen en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. 7 veelpleging Zwerfjongeren 8 Conclusies 8 Ex-gedetineerden Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. 1 Inleiding 10 zijn Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, 10 zij 1.1 Aanleiding deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislo 1.2 Doelstelling 11 zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). 1.3 Initiatiefnemers 11 Ex-patiënten 1.4 Onderzoeksgebied en doelgroepen 11 in de ‘klinische zorg’ 1.5 Woonladder 14 Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huis 1.6 Leeswijzer 15 vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen.

2 Dreigend dakloos Profielschets

3 Feitelijke daklozen

16 In 2.1 Aanbod Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) 17 van2.2 Aantallen hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavings 2.3 Kenmerken zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een18 tiende (8%) 2.4 komt Huisuitzettingen door woningcoporaties 19 voor in de registraties van de politie. 2.5 Getroffen preventieve maatregelen 23 3.1 Aanbod 24 2.2 Feitelijk daklozen 3.2 Aantallen 25 3.3 Kenmerken Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste 27 één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare 4 Residentieel daklozen 28 ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passanten 4.1 Aanbod 29 of verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen 4.2 Aantallen familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. 29 4.3 Kenmerken 30

Profielschets 5 Zwerfjongeren 32 Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voor-

5.1 Aanbod 32 namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus 5.2 Aantallen 33 verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. 5.3 Kenmerken 34

2.3 Thuislozen

Bijlage 1 Methodologische verantwoording 36 Bijlage 2 Aantallen 39 Residentieel daklozen clienten oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatBijlage 3 Aantal uitzettingen per gemeente schappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht40 op Bijlage 4 Corporaties per centrumgemeente 42 semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

Profielschets In 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

Belangrijkste bevindingen

Hieronder Zelfstandig worden wonende de belangrijkste verkommerden bevindingen en verloederden weergegeven van de monitor daken thuislozen Overijssel 2010. In tweede meting zijn van de instellingen die metsprake daken thuislozen in aanraking komen gebruikt Ditdeze zijn personen die min ofgegevens meer zelfstandig wonen en waarbij is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze over jarenlangdurige 2008 en 2009. Tevens zijn de gegevens over 2008 en 2009 bijproblemen, de monitor verslabetrokken. groepdespeelt zorgafhankelijkheid als gevolg vanhuisuitzettingen een combinatiein van psychiatrische Het is daarbij overigens van belang op te merken dat deals omvang populatieof daken thuislozen vingsproblemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting gevolgvan vande huurschuld overlast ligt vaakalleen op de kan loer. worden vastgesteld voor gemeenten die beschikken over registratiegegevens van de aanwezige daken thuislozen. Dit is het geval in die gemeenten waar voorzieningen van de maatschappelijke opvang gevestigd zijn. Het gaat Ex-gedetineerden bovendien aantallen, aangezien niet alle leden van detentie de doelgroepen de registraties van de beschikten. Hierbij gaatom hetminimum om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun wel overineen eigen woonruimte instellingen voorkomen. Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislozen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest).

Dreigend Ex-patiënten in daklozen de ‘klinische zorg’

Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisvestingbehoren beschikkentot ende eendreigend zorgvraagdaklozen hebben, behoren eveneens toteen de groep dreigend daklozen. Personen wanneer zij met huisuitzetting te maken krijgen of

omdat zij ontslagen worden uit detentie of een zorginstelling zonder dat zij uitzicht hebben op een Profielschets stabiele woonsituatie. Ook die woonbegeleiding ontvangen, maar zonder deze begeleiding In Overijssel zijn in 2008 op enigpersonen moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus niet zelfstandig kunnen wonen worden leeftijd tot de op dreigend of potentieel daklozen gerekend. verslavingszorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) daklozen komt voorininOverijssel de registraties vanin de2009 politie. • Het aantal dreigend bedraagt minimaal 672, terwijl het in 2008 om minimaal 696 ging. Qua aantal is deze doelgroep met andere woorden nagenoeg onveranderd gebleven. • In Enschede is een stijging te zien van het aantal dreigend daklozen, terwijl zich in de overige drie centrumgemeenten een daling voordoet in 2008. 2.2 Feitelijk daklozen • Van de 696 dreigend daklozen in 2008 komen 139 (20%) eveneens in het bestand van 2009 voor. Het merendeel (87; 63%) van hen behoort nog steeds tot de dreigend daklozen, terwijl 24 (3%) inmiddels residentieel dakloos daklozen zijn mensen beschikken overtot eendeeigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste Feitelijk zijn, 14 (2%) feitelijk dakloosdie enniet eveneens 14 (2%) doelgroep zwerfjongeren behoren. één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open overdekte • Twee derde van de dreigend daklozen in 2009 behoort tot deze doelgroep omdat zij uit hunlucht huis en zijningezet. openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen In 2008 bedroeg dit percentage ruim de helft van de dreigend daklozen. De overige leden van deze doelgroep bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij ontvangen één of andere vorm van woonbegeleiding. vrienden, of familie vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de • In 2009kennissen bedroeg het aantal zonder uitzettingen 445. Dit komt neer op 3,4 uitzettingen per 1.000 corporatiewoningen. feitelijk daklozen. • In geheel Overijssel is zowel het aantal als het aandeel uitzettingen gedaald ten opzichte van 2008 (4,0 uitzettingen per 1.000 corporatiewoningen). Dit geldt voor alle vier de regio’s. Profielschets • Bijna twee derde (62%) van de uitgezette huurders (van wie geslacht en huishoudensamenstelling bekend is) is minimum aantalman feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat Het een alleenstaande zonder kinderen. voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39betrokken. jaar. Een kwart (27%) in de registratie van • Bij 12 procent van de uitzettingen in 2009 waren kinderen In 2008 was komt dit 13voor procent. Tactus verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend • Het aandeel jonge uitgezette huurders (tot 25 jaar) is tussen 2008 en 2009 gedaald van 19% naar 12%. gedrag. • De woningcorporaties weten in beide jaren in vier van de vijf gevallen niet waarheen een uitgezette huurder vertrekt. • In bijna alle gevallen wordt tot een huisuitzetting overgegaan vanwege huurschulden. • Van 58% van de uitzettingen is niet bekend of de corporaties naast aanmaningen aanvullende acties ondernomen Thuislozen 2.3 hebben om uitzetting te voorkomen. • Indien wel bekend proberen corporaties een uitzetting te voorkomen door een huisbezoek in combinatie met een daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan (44%), ingeschreven bij instellingen voor maat Residentieel aanbod van een betalingsregeling en eventuele aanvullende hulpverlening huisbezoek gecombineerd met schappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht gesprekken (20%) of telefonisch contact en/of het versturen van aanmaningen (26%). op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen Feitelijk 2.1 Dreigend daklozen daklozen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig De groep daklozen mensen diezijn dreigen dakloosdie te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder Feitelijk personen niet beschikken overeneen eigen woonruimte en die voor een worden wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder ze nader omschreven. slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel worden ze nader omschreven.

overnachten in de open lucht en inenoverdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, Zelfstandig wonende verkommerden verloederden Zelfstandig wonende verkommerden verloederden stations, winkelcentra ofmeer een zelfstandig auto).enOok personen die binnen passantenverblijven Dit zijn personen die min of wonen en waarbij sprake isslapen van eenbij ernstige multiproblematiek.van Bij deze Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsde maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden,Bij deze groep speeltveelpleging langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie psychiatrische problemen, problemen, zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuldvan of overlast ligt vaak op de loer.verslakennissen of familie en zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht vingsproblemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. behoren tot de feitelijk daklozen. Ex-gedetineerden

Ex-gedetineerden Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. • Het minimum Overijssel is zoals tussen 2008 en 2009 846 naar 623. beschikten. Hierbijde gaat het aantal om diein voorafgaande aan het hun detentie welgedaald overuitkering eenvan eigen Door detentie en ex-gedetineerden de feitelijk daaruit daklozen volgende maatregelen, stoppen van een of woonruimte het verliezen van werk, zijn • Het minimum aantal feitelijk daklozen in Deventer is stabiel, in Almelo en Zwolle is het aantal gedaald. Door dekwijtgeraakt. detentie en de daaruit volgende maatregelen, het stoppentevan een uitkering of het vanen werk, zij deze Deze groep wordt apart benoemdzoals om onderscheid kunnen maken met de verliezen feitelijk dakthuislo• Almelo teltkwijtgeraakt. relatief gezien, gerekend naar aantallen per 1.000 inwoners, hetteminste aantal feitelijk daklozen. zijn zij deze Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid kunnen maken met de feitelijk daken zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). • De gemiddelde leeftijd van deveelvuldig feitelijk daklozen is tussen 2008 en 2009 thuislozen, waarvan sommigen voor kortere tijd gedetineerd zijntoegenomen (geweest). van 37 naar 39 jaar. Ex-patiënten Deventer kent de jongste populatie met een gemiddelde leeftijd van 32 jaar. in de ‘klinische zorg’ • Het merendeel is man, hoewel zich in Almelo verhoudingsgewijs vrouwen onder de feitelijk bevinden. Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorgveel of de gehandicaptenzorg na daklozen ontslag niet over huis• Het aantal feitelijk daklozen met verslavingsproblemen is enigszins toegenomen van een derde tot twee vijfde. Patiënten die na een bij de psychiatrie, de verslavingszorg gehandicaptenzorg na ontslag niet over vesting beschikken enopname een zorgvraag hebben, behoren eveneens totof dede groep dreigend daklozen. • De opvangcapaciteit dezorgvraag feitelijk daklozen korter dan 9tot maanden) heel Overijssel huisvesting beschikken voor en een hebben,(verblijf behoren eveneens de groepbedraagt dreigendvoor daklozen. Profielschets 315 plaatsen. • Van de 846zijn feitelijk daklozen inmoment 2008 zijnminimaal 245 (29%) in 2009daklozen feitelijk dakloos. verblijven nogtwee steeds of Profielschets In Overijssel in 2008 op enig 880ook dreigend aanwezigZijgeweest. Bijna derde (64%) van opnieuw in de opvangvoorzieningen. In Overijssel zijnterwijl in 2008 enig moment minimaal aanwezig twee derde hen is man, deop gemiddelde leeftijd op 36 880 jaar dreigend ligt. Uit dedaklozen koppeling met de geweest. gegevensBijna van Tactus verslavings• Inmiddels zijn (9%) feitelijk daklozen uit leeftijd 2008 residentieel dakloos en koppeling 13 (2%) dreigend dakloos geworden. (64%) vandat hen is73 man, terwijl devan gemiddelde op 36bij jaar ligt. Uit de met de gegevens van Tactus zorg blijkt een tiende (11%) de dreigend daklozen Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) Dit betekent dat zij zijn doorgestroomd naar een woning of woonvoorziening met begeleiding. verslavingszorg een tiende van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. komt voorblijkt in dedat registraties van(11%) de politie. • Van ruimtiende 300 personen (35%) in registraties 2008 feitelijk dakloos waren is de situatie in 2009 niet bekend. Bijna een (8%) komt voor die in de van de politie.

2.2 Feitelijk daklozen Residentieel 2.2 Feitelijk daklozen daklozen Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één Feitelijk zijnwaren mensen die nietthuislozen beschikken over eenofwel eigen woonruimte en dieals voor een slaapplek tenminste nacht (indaklozen de maand) aangewezen op buiten slapen overnachten de open lucht en in overdekte openbare Residentieel daklozen (ook wel genoemd) zijn personenin die bewoner staan één nacht (in de maand) waren aangewezen buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations,op winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passanteningeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, openbare van ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen binnen kennissen slapen verblijven de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bijdie vrienden, of sociale pensions, beschermde particuliere opdaklozen. semi- bij bij passantenverblijven van deop maatschappelijke opvang, inclusief woonvoorzieningen ééndaagse binnen slapen familie zonder vooruitzichten eenwoonvormen, slaapplek voor de daaropvolgende nacht noodopvang, behoren totgericht deoffeitelijk vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor daaropvolgende nacht behoren permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions endekamerverhuurbedrijven waartot de feitelijk daklozen. Profielschets voornamelijk daklozen wonen. Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorProfielschets namelijk mannen metminimaal een gemiddelde leeftijd van 39 jaar.Dit Een kwart (27%)ten komt voor invan de 2008, registratie • In 2009uit telt Overijssel 465 residentieel daklozen. is een stijging opzichte toenvan er Tactus Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. 350 residentieel daklozen waren. voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van • Met name in Zwolle is een duidelijke toename van het aantal residentieel daklozen te zien. Tactus verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend • Van de 350 residentieel daklozen in 2008 behoort bijna de helft (158) ook in 2009 tot deze doelgroep. Zij verblijven gedrag. nog steeds of opnieuw in woonvoorzieningen. Daarnaast zijn 19 (5%) inmiddels dreigend dakloos, dit betekent dat

Thuislozen 2.3 zij zijn doorgestroomd naar een eigen woonruimte met begeleiding. Twintig (6%) residentieel daklozen behoren in 2009 tot de groep feitelijk daklozen. Residentieel oftewel thuislozen zijn personen als bewoner staan bij instellingen voorismaat• De overigedaklozen 153 (43%) residentieel daklozen uit 2008die komen niet terug in deingeschreven bestanden van 2009. Van hen de 2.3 Thuislozen schappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op huidige situatie met andere woorden niet bekend. semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven voornamelijk daklo• Zo’n drie kwart van de residentieel daklozen is man, hoewel het aantal vrouwen onder deze waar doelgroep tussen 2008 Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatzen wonen. en 2009 licht is toegenomen. schappelijke opvang. Het gaatdaklozen onder meer sociale pensions, particuliere • Het deel van de residentieel datom metinternaten, verslavingsproblemen kampt is enigszinswoonvoorzieningen afgenomen tussengericht 2008 op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk Profielschets en 2009 (van 25% naar 21%). daklozen wonen. de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk In 2008 bestaat om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

Zwerfjongeren Zwerfjongeren zijn jongeren tot 23 jaar die feitelijk of residentieel dakloos zijn met meervoudige problemen. Daarbij hoort de kanttekening dat jongeren die met hun ouders in de opvang verblijven niet onder deze definitie vallen. • Het minimum aantal zwerfjongeren in Overijssel is tussen 2008 (230) en 2009 (245) nagenoeg gelijk gebleven. Dit betreffen jongeren tussen 14 en 23 jaar die in opvang- of woonvoorzieningen voor feitelijk of residentieel daklozen verblijven, al dan niet specifiek op zwerfjongeren gericht. • Daarnaast komen enkele instellingen op een outreachende wijze in contact met zwerfjongeren. Dit betreffen er 237 in 2008 en 255 in 2009. Van hen is de woonof verblijfsituatie niet duidelijk genoeg om ze (volgens de definitie) tot de zwerfjongeren te rekenen. • Van de 230 zwerfjongeren in 2008 behoren 55 (24%) in 2009 nog steeds tot deze doelgroep. Een klein aantal is in 2009 dreigend dakloos (7; 3%), residentieel dakloos (5; 2%) of feitelijk dakloos (2; 1%) geworden. • Van 161 zwerfjongeren uit 2008 is niet bekend wat hun situatie is in 2009. • De gemiddelde leeftijd van de zwerfjongeren bedraagt 21 jaar. • In de provincie Overijssel is het aantal meisjes en jongens onder de zwerfjongeren gelijk verdeeld. In Deventer en Almelo bevinden zich meer meisjes dan jongens onder de zwerfjongeren. • Het percentage zwerfjongeren met een verslavingsproblematiek bedraagt in beide jaren een derde.

Conclusies Hieronder worden de belangrijkste conclusies van de monitor weergegeven.

Gunstige ontwikkelingen Al met al doen zich enkele gunstige ontwikkelingen voor. Het minimum aantal feitelijk daklozen lijkt af te nemen, terwijl het aantal dreigend daklozen en zwerfjongeren nagenoeg gelijk is gebleven. Het aantal residentieel daklozen is toegenomen. Bovendien is er sprake van enige doorstroom. Zo is een kleine 10 procent van de feitelijk daklozen doorgestroomd naar een woonvoorziening of ontvangt een vorm van begeleid wonen. Over alle doelgroepen gezien is het gebruik van opvangvoorzieningen afgenomen, terwijl het gebruik van woonvoorzieningen juist is toegenomen. Dit komt overeen met de ingezette beleidsdoelen van de verschillende gemeenten.

Stedelijke kompassen Het doel van de door de centrumgemeenten gehanteerde Stedelijke Kompassen is het zoveel mogelijk onderdak brengen van daken thuislozen. Daarbij wordt het opschuiven op de woonladder van de straat naar opvang en van opvang naar (begeleid of beschermd) wonen gestimuleerd. Wanneer de in deze monitor weergegeven instellingen en voorzieningen worden onderverdeeld naar opvang (verblijf korter dan 9 maanden) en wonen (verblijf langer dan 9 maanden), dan blijken in 2008 1.146 personen in opvangvoorzieningen te verblijven, terwijl 575 personen gebruik maken van een woonvoorziening. In 2009 gaat het om respectievelijk 792 en 757 personen. Dit betekent dat het gebruik van opvangvoorzieningen af neemt, terwijl een groter deel van de doelgroepen inmiddels gebruik maakt van een woonvoorziening.

Inspanningen corporaties De woningcorporaties werken aan het voorkomen van uitzettingen alsmede aan het weer laten instromen van daklozen in zelfstandige woningen. Een deel van de corporaties is nauw betrokken of initiator voor het realiseren van woonvoorzieningen. De waarde hiervan blijkt uit het feit dat er een toenemend aantal daklozen in dergelijke woonvoorzieningen instroomt. Het resultaat van de preventieve inspanningen komen in 2009 voorzichtig tot uitdrukking in de cijfers. In geheel Overijssel is zowel het aantal als aandeel uitzettingen licht gedaald en is het aantal uitgezette jonge huurders eveneens afgenomen. Daarentegen weten corporaties nog steeds in 80% van de uitzettingen niet waar naar toe de huurders zijn vertrokken.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

Herkomst daklozen registreren 2.1 Dreigend daklozen

Hoewel één van de doelstellingen van de monitor is om inzichtelijk te maken wat de herkomst van de daken thuislozen is, zodatdie centrumgemeenten eenkan beter zicht onderverdeeld hebben op de problematiek in de regiogemeenten, kan De groep mensen dreigen dakloos teook raken worden in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig dit inzichtverkommerden nog niet worden Het komt nog te vaak voor en datde deex-patiënten gemeente van herkomst van de Hieronder daken worden wonende engegeven. verloederden, de ex-gedetineerden in de klinische zorg. thuislozen die in opvang- of woonvoorzieningen in de (centrum)gemeenten terecht komen niet wordt geregistreerd. ze nader omschreven. Het verdient aanbeveling om dit kenmerk in de toekomst beter bij te houden.

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze Kwalitatieve informatie nodig voor meer groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als inzicht gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsDoor de beschikbaarheid gegevens over twee jaren, kan inmiddels een eerste inzichtligt worden in de problemen, veelpleging envan zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast vaak gegeven op de loer. ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan. Voor het vaststellen van trends zijn echter meer dan twee metingen nodig. Bovendien zou het goed zijn om bij eventuele volgende metingen ook meer kwalitatieve informatie te Ex-gedetineerden verzamelen. Hierdoor kunnen verklaringen en onderbouwingen voor geconstateerde ontwikkelingen worden gegeven. Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Hierbij worden gedacht strengemaatregelen, winters waardoor kan toenemen of zijn Door demoet detentie en de daaruitaan volgende zoals het het gebruik stoppenvan vanopvangvoorzieningen een uitkering of het verliezen van werk, strenger optreden door de politie waardoor het percentage de doelgroepen datmaken voor overlastgevend zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om van onderscheid te kunnen met de feitelijkgedrag dak- enzorgt thuislotoeneemt (meer geregistreerd) of juist (gedrag wordt aangepast). zen, waarvan sommigen veelvuldig voorafneemt kortere tijd gedetineerd zijn (geweest).

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisvesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen.

Profielschets In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingszorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) komt voor in de registraties van de politie.

2.2 Feitelijk daklozen Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

Profielschets Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag.

2.3 Thuislozen Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

1 Inleiding Voor u ligt de tweede editie van de Overijsselse daken thuislozenmonitor. Voordat wordt ingegaan op de resultaten van deze tweede meting, wordt hieronder kort ingegaan op de aanleiding en doelen van de monitor. Tevens worden het onderzoeksgebied en de doelgroepen van de monitor beschreven. Ook wordt de Woonladder verkend, een instrument dat wordt toegepast bij de beleidsvorming rond daken thuislozen.

1.1 Aanleiding De aanleiding voor de eerste meting van het aantal daken thuislozen in Overijssel voert terug naar de conferentie Niemand hoeft op straat te slapen in oktober 2007. Tijdens deze conferentie constateerden de aanwezige deelnemers van zorgpartijen, overheden en woningcorporaties dat een provinciaal overzicht van de aantallen daklozen, thuislozen en zwerfjongeren en de behoefte aan beschermende woonvormen ontbrak. Ook waren per gemeente de verschillen in bruikbare informatie groot. Het inzicht in de problematiek van daken thuislozen en het kennisniveau van betrokken partijen liepen hierdoor uiteen. Nadat in 2009 de eerste provinciale meting van het aantal daken thuislozen heeft plaatsgevonden, is besloten in 2010 een tweede meting uit te voeren. Hierdoor kunnen de eerste ontwikkelingen in de tijd worden vastgesteld. De essentie van een monitor is dan ook het periodiek, meestal jaarlijks, verzamelen van gegevens, waardoor vergelijkingen over meerdere jaren kunnen worden gemaakt.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 1.2 Doelstelling De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig De doelenverkommerden van de Overijsselse monitor zijn de onveranderd gebleven. is het doel van de monitor beter worden wonende en verloederden, ex-gedetineerden enAllereerst de ex-patiënten in de klinische zorg. een Hieronder beeld vanomschreven. de problematiek te geven. Met het verschijnen van deze monitor komt informatie beschikbaar over het ze nader aantal daken thuislozen in veel gemeenten en de gehele provincie Overijssel. De monitor geeft een belangrijke aanzet voor het overbruggen van de verschillen in bruikbare informatie tussen gemeenten. Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze Voor goede ketensamenwerking tussen zorgpartijen, woningcorporaties en overheden is een gedeeld inzicht groepeen speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsin de problematiek noodzakelijk. Het tweede doel van deze monitor is dit inzicht te bieden. problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. De partijen verrichten veel inspanningen om te zorgen dat er in Overijssel minder mensen dakloos zijn. Ex-gedetineerden Het integraal meten van het resultaat die vanvoorafgaande deze inspanningen is essentieel om over richting geven aan het tebeschikten. voeren Hierbij gaat het om ex-gedetineerden aan hun detentie wel eente eigen woonruimte beleid. is het derde vanvolgende de monitor. Door deDit detentie en dedoel daaruit maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuisloTot biedt de monitor veelvuldig input voorvoor nadere analyse en debat. Wat zijn verklaringen voor bepaalde trends? zen,slot waarvan sommigen kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). Welke verbanden kunnen worden getrokken? De monitor levert een uitstekende aanleiding tot het organiseren van discussie. De monitor draagt hiermee bij aan een verdieping van zowel de analyse als het debat over de Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ problematiek, heteen vierde doel van depsychiatrie, monitor. de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisPatiënten die na opname bij de vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen.

Profielschets

1.3 Initiatiefnemers In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsVereniging WOON, het samenwerkingsverband van 19 woningcorporaties in Oost-Nederland, is initiatiefnemer en tiende zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een opdrachtgever deze Overijsselse en thuislozenmonitor. De provincie Overijssel en de gemeenten Almelo, (8%) komt voorvoor in de registraties van dakde politie. Deventer, Enschede en Zwolle zijn medefinancier van dit initiatief. De inhoud van de monitor is in overleg met de centrumgemeenten, provincie en ketenpartners - zoals Humanitas onder Dak Twente, Iriszorg, het Leger des Heils en Tactus Verslavingszorg - vormgegeven.

2.2 Feitelijk daklozen

Veel dank is verschuldigd aan de medewerkers van gemeenten, zorgpartijen en woningcorporaties die hun gegevens hebben was deeen totstandkoming van deenmonitor geweest. Feitelijk aangeleverd. daklozen zijn Zonder mensenhun die inspanningen niet beschikken over eigen woonruimte die voorniet eenmogelijk slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare Onderzoeksen adviesbureau intravalstations, en I&O Research hebben gezamenlijk eerste endie tweede meting ruimten (portieken, fietsenstallingen, winkelcentra of een auto). Ookdepersonen binnen slapenvan bij de passantenOverijsselse dakthuislozenmonitor opgezet en uitgevoerd. verblijven van de en maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

Profielschets

1.4 Onderzoeksgebied en in doelgroepen Het minimum aantal feitelijk daklozen Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus De monitor presenteert cijfers de provincie Overijssel. In Overijssel vanwege bevinden crimineel zich vier centrumgemeenten, verslavingszorg, terwijl de helftover (50%) bij de politie staat geregistreerd of overlastgevend gedrag. te weten Almelo, Deventer, Enschede en Zwolle. Sinds 2001 is Nederland opgedeeld in 43 centrumgemeenten die zowel voor de maatschappelijke opvang als de verslavingszorg financieel verantwoordelijk zijn voor hun regio. Alle gemeenten behoren tot één van deze centrumgemeenten. Een deel van deze gemeenten ligt in Gelderland. Over deze gemeenten zijn wel gegevens verzameld, maar deze zijn niet opgenomen in de monitor. De gegevens 2.3 Thuislozen van deze gemeenten vindt u terug in de bijlagen. Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

Overijsselse gemeenten

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

Tabel 1.1 Centrumgemeenten en bijbehorende regiogemeenten Overijssel op 01-01-2010 (CBS) 2.1 Dreigend daklozen Centrumgemeente Zwolle Almelo Enschede Deventer Totaal De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Overijsselse gemeenten Dalfsen Almelo Borne Deventer wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden Hardenberg Hellendoorn Dinkelland Olst-Wijhe ze nader omschreven. Kampen Rijssen-Holten Enschede Raalte

Zelfstandig wonende verkommerden en Ommen verloederden Tubbergen

Haaksbergen Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze Staphorst Twenterand Hengelo (Ov.) groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsSteenwijkerland Hof van Twenteligt vaak op de loer. problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolgWierden van huurschuld of overlast Zwartewaterland Losser

Ex-gedetineerden

Zwolle Oldenzaal Hierbij hetinwoners om ex-gedetineerden die voorafgaande aan 223645 hun detentie wel over een eigen woonruimte Totaalgaat aantal 354054 399787 152859 beschikten. 1130345 Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn Gemeenten buiten Overijssel Elburg Lochem zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuisloErmelo Zutphen zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest).

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’

Harderwijk

Hattem Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisNunspeet vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen. Oldebroek

Profielschets

Putten InTotaal Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal twee derde (64%) aantal inwoners 177312 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna 80265 257577 van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsTotaal per centrumgemeente 531366 223645 399787 233124 1387922 zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) komt voor in de registraties van de politie.

Doelgroepen

In deze monitor is aandacht voor vier doelgroepen: dreigend daklozen; feitelijk daklozen; residentieel daklozen; en zwerfjongeren. De definities komen overeen met de door het Rijk en de centrumgemeenten gebruikte omschrijvingen 1 van de doelgroepen. In Bijlage 1 wordt een nadere definiëring van doelgroepen gegeven, alsmede de wijze waarop 2.2 Feitelijk daklozen de berekening van de omvang van deze groepen tot stand is gekomen.2 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

Profielschets 1 Zie onder andere de Stedelijke en Regionale Kompassen van Deventer, Twente en Zwolle.

2 Deze definities zijn voorafgaand aanthuislozen de meting van 2010 veranderd. Erminimaal is voor gekozenuit de huidige definities ook toepersonen. te passen op deHet gegevens vanhierbij 2008, waardoor de In 2008 bestaat de groep in Overijssel zo’n 480 unieke gaat voornamelijk aantallen per doelgroep van 2008 veranderd zijn ten opzichte van hetgeen in de publicatie Monitor daken thuislozen Overijssel 2009 staat weergegeven.

om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

1.5 Woonladder Met de woonladder worden de diverse gradaties in woonvormen bedoeld. Het idee van de woonladder is ontstaan vanuit het groeiende besef dat tussen ‘de straat’ en het ‘gewone rijtjeshuis’ een aantal treden ontbreekt. Hierdoor kunnen bepaalde groepen niet eenvoudig worden gehuisvest. De term woonladder is gelanceerd door de toemalige kamerleden Verdaas (PvdA) en Veenendaal (VVD), die begin 2005 met een initiatiefvoorstel ”De woonladder” naar buiten traden. De woonladder kan worden voorgesteld als een traject waarin cliënten van de maatschappelijke opvang en de geestelijke gezondheidszorg kunnen ‘opklimmen’ vanuit het leven op straat (het daadwerkelijk dakloos zijn) naar een bestaan waarin zelfstandig wonen mogelijk is. Dit komt goed tot uitdrukking in de notitie ‘Iedereen Onderdak in 2007’ (Verdaas en Meindertsma 2003). Een notitie die eveneens is ontstaan uit het toenemende besef dat een gewone woning niet voor iedereen is weggelegd, maar ook dat een leven op straat noch voor de betreffende personen zelf, noch voor de samenleving een oplossing is. In figuur 1.1 is weergegeven welke woonvormen in het beklimmen van de woonladder mogelijk zijn. De feitelijk daklozen uit deze monitor bevinden zich op de onderste twee treden van de woonladder, terwijl de residentieel daklozen in de derde en vierde trede zitten (langdurige opvang betreft opvang langer dan negen maanden). De potentieel daklozen bevinden zich bijna bovenaan de woonladder. Bij hen is de kans echter aanwezig dat zij zichzelf zonder begeleiding niet staande kunnen houden en daardoor het risico lopen hun woning kwijt te raken. Hoewel het doel van het landelijk, provinciaal en lokaal beleid is om daken thuislozen zo veel mogelijk een opwaartse beweging te laten maken op de ladder, is het voor een deel van de doelgroep niet haalbaar om bovenaan de ladder terecht te komen. Dit hoeft echter geen probleem te vormen. Zij kunnen zich prima redden in een beschermende woonvorm of in een zelfstandige woonruimte met begeleiding. Voor hen is stabilisatie op de betreffende trede het doel. Figuur 1.1 De Woonladder Omschrijving Zelfstandig wonen

Begeleid wonen

Beschermend wonen

Langdurige opvang

Laagdrempelige opvang

Straat

Woonvormen Normale woonvormen (eigen woning). Zelfstandig wonen (extern) met (beperkte) woonbegeleiding, bijvoorbeeld opstapwoningen. Woonvormen met eigen kamer of wooneenheid en intensieve (groeps) begeleiding en toezicht. 24-uurs opvang, sociaal pensions, klinische opnames GGz. Nachtopvang en wisselende opvang (maatschappelijke opvang, familie, vrienden). Buitenslapers - geen contact met de maatschappelijke opvang, zorgwekkende zorgmijders.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 1.6 Leeswijzer De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de aardde enex-gedetineerden omvang van de dreigend daklozen, terwijl 3 nader ingaatworden op wonende verkommerden en verloederden, en de ex-patiënten in de hoofdstuk klinische zorg. Hieronder de feitelijk daklozen. In hoofdstuk 4 komen de residentieel daklozen aan bod. Hoofdstuk 5 besteedt aandacht aan de ze nader omschreven. zwerfjongeren. In elk van deze hoofdstukken wordt tevens ingegaan op het aanbod aan voorzieningen voor de doelgroep inwonende kwestie. Inverkommerden Bijlage 1, methodologische verantwoording, komt de onderzoeksopzet aan bod. Bijlage 2 Zelfstandig en verloederden geeft aantal clienten instelling weer, terwijl Bijlage 3 een overzicht gegeven van het aantal Bij deze Dit zijnhet personen die min per of meer zelfstandig woneninen waarbij sprake is van wordt een ernstige multiproblematiek. huisuitzettingen per gemeente. In Bijlage 4 isals ten slottevan eeneen overzicht opgenomen van de woningcorporaties die aan groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid gevolg combinatie van psychiatrische problemen, verslavingshet onderzoek hebben deelgenomen. problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer.

Ex-gedetineerden Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislozen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest).

2 Dreigend dakloos Een aanzienlijke groep mensen in Overijssel dreigt dakloos te worden als gevolg van een huisuitzetting, ontslag uit detentie of beĂŤindiging van verblijf in een zorginstelling. Ook personen die woonbegeleiding ontvangen, maar zonder deze begeleiding niet zelfstandig kunnen wonen worden tot de dreigend of potentieel daklozen gerekend. In dit hoofdstuk wordt in beeld gebracht hoeveel mensen dreigend dakloos zijn.

2.1 Aanbod In deze paragraaf wordt het aanbod aan voorzieningen voor dreigend daklozen weergegeven. Dit aanbod bestaat uit instellingen die begeleid wonen aanbieden (tabel 2.1). Het is daarbij niet goed mogelijk om de capaciteit aan te geven, aangezien het aantal personen dat begeleiding ontvangt van dag tot dag kan verschillen. De meeste instellingen geven aan geen minimum of maximum aantal cliĂŤnten in begeleiding te hebben. Tabel 2.1 Overzicht begeleid wonen Almelo

Deventer

HODT Limor Tactus

Enschede

Zwolle

IrisZorg

HODT

Leger des Heils

Tactus

Leger des Heils

EBC

Zorggroep Manna

Limor

Tactus

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 2.2 Aantallen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Hieronder worden de aantallen dreigend daklozen (personen dieen woonbegeleiding en uitgezette huurders) worden wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden de ex-patiëntenkrijgen in de klinische zorg. Hieronder weergegeven. ze nader omschreven.

Aantal dreigend daklozen onveranderd Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden

Het aantal dreigend in Overijssel bedraagt minimaal het in 2008 om minimaal 696 Dit zijn personen die daklozen min of meer zelfstandig wonen in en2009 waarbij sprake 672, is vanterwijl een ernstige multiproblematiek. Bij deze ging Het aantal dreigend daklozen geheelvan Overijssel is met andere woorden nauwelijks veranderd. groep(tabel speelt2.2). langdurige zorgafhankelijkheid alsingevolg een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsPer centrumgemeente enkele ontwikkelingen zien. Zo het aantal daklozen in de Enschede problemen, veelplegingzijn en wel zorgmijding. Uitzetting alste gevolg vanlijkt huurschuld of dreigend overlast ligt vaak op loer. te stijgen, terwijl in de andere drie centrumgemeenten sprake is van een daling. Relatief gezien is het aantal dreigend daklozen in Deventer en haar regiogemeenten in zowel 2008 als 2009 het hoogst met 1,5 respectievelijk 1,2 per Ex-gedetineerden 1.000 Het ex-gedetineerden aantal dreigend daklozen in Zwolle isaan relatief gezien inwel beide laagst (0,4 en 0,2 per Hierbijinwoners. gaat het om die voorafgaande hun detentie overjaren een het eigen woonruimte beschikten. 1.000 inwoners). Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuisloTabel 2.2 Aantal dreigendveelvuldig daklozen naar entijd geheel Overijssel,zijn 2008 en 2009 zen, waarvan sommigen voor regio kortere gedetineerd (geweest).

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ Aantal Regio centrumgemeente

2008

2009

Aantal per 1.000 Aantal Aantal per 1.000 Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisinwoners inwoners vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen. Almelo 131 0,5 93 0,4 Deventer Profielschets

226 1,5 185 1,2 InEnschede Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna 201 0,5 303 0,8 twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsZwolle 138 0,4 91 0,2 zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende Overijssel 0,6 672 0,6 (8%) komt voor in de registraties van de696 politie. Binnen de centrumgemeente Enschede wordt de doelgroep dreigend daklozen anders geïnterpreteerd. Zo worden zelfstandig wonenden die langer dan een jaar begeleiding ontvangen niet tot deze doelgroep gerekend. Wanneer de Enschedese interpretatie van de doelgroep wordt gehanteerd bevinden zich in de regio Enschede in 2.2 Feitelijk daklozen 2009 244 dreigend daklozen, waarvan 163 uit Enschede zelf afkomstig zijn.1 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één Twee 451 personen) van de op dreigend in 2009 behoort tot deze doelgroep zij uit hun nacht derde (in de (67%, maand) waren aangewezen buiten daklozen slapen ofwel overnachten in de open lucht enomdat in overdekte openbare huis zijn (portieken, gezet. In 2008 ligt dit percentage op 56% (392 personen). De overige leden van doelgroep ontvangen ruimten fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen diedebinnen slapen bij passantenéén of andere vorm van woonbegeleiding. verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

Acht procent dreigend daklozen is daadwerkelijk dakloos geworden Een jaar nadat een kleine 700 mensen dreigde dakloos te worden, zijn in totaal 58 mensen (8%) werkelijk dakloos Profielschets

geworden. Vanaantal de 696feitelijk mensen die in 2008 dreigendligt daklozen 139groep mensen (20%) eveneens in hetvoorHet minimum daklozen in Overijssel in 2008waren, op zo’nkomen 780. De feitelijk daklozen bestaat bestand 2009 voor. Het merendeel (87,leeftijd 63%) van 39 henjaar. behoort nog steeds de dreigend terwijl namelijk van uit mannen met een gemiddelde Een kwart (27%)tot komt voor in dedaklozen, registratie van Tactus 24 (3%) residentieel dakloos zijn, 14 (2%) en eveneensvanwege 14 (2%)crimineel tot de doelgroep zwerfjongeren verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij defeitelijk politiedakloos staat geregistreerd of overlastgevend gedrag. behoren (figuur 2.1). Figuur 2.1 Ontwikkelingen dreigend daklozen

2.3 Thuislozen 2008

2009

87 dreigend daklozen Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op 24 residentieel daklozen semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklo696 dreigend daklozen 14 feitelijk daklozen zen wonen.

Profielschets

14 zwerfjongeren

In 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat 557 uit hierbij zicht voornamelijk om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in 1 (2010): Monitor thuisloosheid Enschede 2010. St. Intraval, Groningen-Rotterdam. deIntraval registraties van dakde en politie voorkomt.

2.3 Kenmerken Hieronder worden enkele kenmerken van de dreigend daklozen weergegeven.

Gemiddelde leeftijd is 34 jaar, twee derde is man Uit tabel 2.3 blijkt dat de gemiddelde leeftijd van de dreigend daklozen tussen 2008 en 2009 nauwelijks is veranderd; 35 jaar in 2008 tegenover 34 jaar in 2009. In 2009 zijn de dreigend daklozen in Almelo en Zwolle ongeveer even oud (36 en 35 jaar), terwijl de dreigend daklozen in Enschede en Deventer met respectievelijk 38 en 40 jaar iets ouder zijn. De meerderheid van de dreigend daklozen is man. Het percentage mannen onder de dreigend daklozen is in 2009 het hoogst in Enschede terwijl het percentage mannen in Deventer het laagst is. In Almelo, Deventer en Enschede is het percentage mannen enigszins toegenomen tussen 2008 en 2009, terwijl het in Zwolle juist is gedaald. Tabel 2.3 Kenmerken dreigend daklozen naar regio en geheel Overijssel, 2008 en 2009 2008 Regio centrumgemeente

2009

Gem. leeftijd

%man

Gem. leeftijd

%man

Almelo

Deventer

Enschede

Zwolle

Overijssel

Dreigend daklozen veroorzaken nauwelijks overlast Naast leeftijd en geslacht is tevens gekeken naar de mate waarin de dreigend daklozen worden gekenmerkt door overlastgevend gedrag, criminele activiteiten of kampen met verslavingsproblemen. Aangezien de benodigde gegevens om overlastgevend en crimineel gedrag te bepalen alleen zijn verkregen voor de regio Twente (Almelo (2009) en Enschede (2008 en 2009)), kunnen deze percentages niet voor Deventer en Zwolle worden weergegeven. Uit tabel 2.4 blijkt dat het percentage dreigend daklozen dat voor overlast zorgt in Enschede in beide jaren 1% bedraagt, terwijl het percentage dat zich met criminele activiteiten bezig houdt op respectievelijk 8% en 11% ligt. Het deel van de dreigend daklozen dat kampt met verslavingsproblemen is in Deventer toegenomen, terwijl het in de overige centrum足gemeenten is gedaald of stabiel is. Tabel 2.4 Overlast, criminaliteit en verslaving feitelijk daklozen naar regio en geheel Overijssel, 2008 en 2009, in % 2008 Regio centrumgemeente

Overlast

Criminaliteit

Verslaafd

Overlast

Criminaliteit

Verslaafd

Almelo

n.b

Deventer

n.b

Enschede

2009

Zwolle

n.b

Overijssel

n.b

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 2.4 Huisuitzettingen door woningcorporaties De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Hieronder wordt nader ingegaan op de huisuitzettingen in de provincie Overijssel. in de klinische zorg. Hieronder worden wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten ze nader omschreven.

Dakloos als gevolg van huisuitzetting Huisuitzetting is één van de oorzaken van en thuisloosheid. Mensen worden door woningcorporaties, particuliere Zelfstandig wonende verkommerden endakverloederden

verhuurders, ouders partner uitgezet. In deze monitor brengensprake we alleen uitzettingen van corporaties in Bij beeld. Dit zijn personen dieof min of meer zelfstandig wonen en waarbij is vandeeen ernstige multiproblematiek. deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavings28 in 2008veelpleging uithuisgezette huurdersUitzetting zijn dakloos geworden problemen, en zorgmijding. als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. Vaak kunnen uitgezette huurders (tijdelijk) terecht bij vrienden of familie. Wanneer deze er niet in slagen om een nieuw onderkomen te vinden of te behouden, komt de maatschappelijke opvang in beeld. Hoe lang het duurt voordat Ex-gedetineerden iemand zich het meldt de opvang is vandie verschillende factoren afhankelijk, de logeermogelijkheid bij vrienden en Hierbij gaat ombij ex-gedetineerden voorafgaande aan hun detentie zoals wel over een eigen woonruimte beschikten. familie financiële middelen. de in 2008 uithuisgezette huurders zijn 34een in 2009 bekend bij de in dezevan monitor Door deen detentie en de daaruit Van volgende maatregelen, zoals het stoppen van uitkering of het verliezen werk, zijn betrokken instellingen.Deze Vangroep hen behoren 12 totbenoemd de categorie feitelijk daklozen, eveneens 12met zijnde residentieel dakloos, zij deze kwijtgeraakt. wordt apart om onderscheid te kunnen maken feitelijk daken thuisloterwijl zes nogsommigen steeds of alweer tot de dreigend behoren. De(geweest). overige vier behoren in 2009 tot de zen, waarvan veelvuldig voor kortere daklozen tijd gedetineerd zijn zwerfjongeren.

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ 445 uitzettingen corporaties in Overijssel in 2009 of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisPatiënten die na eendoor opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg

Het totaal aantal uitzettingen bij woningcorporaties ineveneens Overijsseltot in 2009 bedraagt 445.daklozen. Dit komt neer op 3,4 vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren de groep dreigend uitzettingen per 1.000 corporatiewoningen. Ten opzichte van 2008 betekent dit een afname. In 2008 bedroeg het aandeel uitzettingen 4,0 per 1.000 corporatiewoningen. Deze afname is in lijn met de landelijke trend. Profielschets In 2007 bedroeg aantal uitzettingen Nederland ongeveer 8.500, waarna dit aantal daalde tot 7.600 in 2008 Overijssel zijn inhet 2008 op enig momentinminimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) (bron: Aedes bedrijfstakinformatie). In leeftijd de eerste kwartalen is hetmet aantal uitzettingen 15% van hen is man, terwijl de gemiddelde opdrie 36 jaar ligt. Uitvan de 2009 koppeling de gegevens vanmet Tactus verslavingsafgenomen teneen opzichte dezelfde in 2008. Eenbij belangrijke reden voor destaat afname van het aantal zorg blijkt dat tiendevan (11%) van deperiode dreigend daklozen Tactus verslavingszorg geregistreerd. Bijna een tiende uitzettingen doorinhuurachterstand is een vroegtijdige signalering van betalingsproblemen door corporaties (8%) komt voor de registraties van de politie. (bron: Aedes bedrijfstakinformatie). Kijken we naar het aantal uitzettingen op gemeenteniveau dan blijkt dat in twee gemeenten in 2009 geen uitzettingen uit corporatiewoningen 2.2 Feitelijk daklozen hebben plaatsgevonden, namelijk Tubbergen en Dinkelland. De gemeenten Almelo (71), Enschede (140), Hengelo (52), Deventer (34) en Zwolle (47) zijn gezamenlijk goed voor ruim driekwart (77%) alle corporatiewoning-uitzettingen in Overijssel. In tabel 2.5 is per regio aantal uitzettingen in 2008één Feitelijkvan daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en diehet voor een slaapplek tenminste en 2009 nacht (inweergegeven. de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenTabel 2.5 Uitzettingen per regio in Overijssel absoluutééndaagse en relatief (2008 en 2009) verblijven van de maatschappelijke opvang,2,inclusief noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. 2008 2009 Aantal per 1.000 Aantal Aantal per 1.000 Aantal corporatieuitzettingen corporatieuitzettingen3 Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op4 zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorwoningen woningen namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus Almelo 104 5,0 86 3,8 verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Deventer 78 3,9 70 3,7 Regio centrumgemeente

Profielschets

Enschede

248

4,5

216

4,0

Zwolle

2,3

2,25

Overijssel

492

4,0

445

3,4

2.3 Thuislozen

3,1 8.500 3,5bewoner staan 7.600 Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op 2 Het totaal aantal uitzettingen per centrumgemeente betreft alleen Overijsselse gemeenten. De uitzettingen in de Gelderse gemeenten die wel de regio van de semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklo centrumgemeenten Zwolle en Deventer behoren, zijn in de bijlage opgenomen. zen 3 Bij wonen. de bepaling van het aantal uitzettingen per centrumgemeente is uitgegaan van de plaats van uitzetting en niet de vestigingsplaats van de betreffende 6

woningcorporatie. 4 Voor de bepaling van het aantal huurwoningen per centrumgemeente is gebruik gemaakt van corporatiegegevens van het CFV (Centraal Fonds Volkshuisvesting). De huurwoningen van corporaties die niet hebben deelgenomen aan de inventarisatie zijn niet meegeteld. Voor centrumgemeente Deventer geldt dat gecorrigeerd In groep thuislozen minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk is2008 voor hetbestaat feit dat eende groot deel van de uitzettingenin in Overijssel Zutphen plaatsvond (buiten Overijssel). 5 Demannen uitzettingen van bij de Veste en woningstichting zijn in 2009 wel meegenomen, maar inbij 2008 niet. Ditverslavingszorg, betekent dat het aantalterwijl uitzettingen in 2009 om 42 jaar. Ruim eenVechthorst kwart (28%) van hen is bekend Tactus een vijfde (21%) in over een groter aantal corporatiewoningen berekend is. de registraties van de politie voorkomt. 6 Aantal uitzettingen per 1.000 huurwoningen gebaseerd op publicaties van Aedes, waarbij wordt uitgegaan van 8.500 uitzettingen en 2,4 miljoen ondergebrachte huishoudens bij corporaties in 2007.

Profielschets

Het aantal uitzettingen per 1.000 corporatiewoningen is in de vier regio’s afgenomen ten opzichte van 2008. In de regio behorende tot centrumgemeente Zwolle zijn zowel in 2008 als 2009 relatief gezien de minste uitzettingen geweest.

Kleine afname aantal huisuitzettingen waarbij kinderen betrokken zijn Wat is het profiel van de uitgezette hoofdhuurder in Overijssel? In veel gevallen betreft het een man (tabel 2.6). Onder de 382 uitgezette huurders van wie het geslacht bekend is, zijn 294 mannen (77%). Bijna twee derde (62%) van de uitgezette huurders (van wie geslacht en huishoudensamenstelling bekend is) is een alleenstaande man zonder kinderen. Bij minstens 46 uitzettingen was er één (of meer) kinderen in het spel (12%8). In 2008 was dit 13%. Tabel 2.6 Aantal uitgezette hoofdhuurders onderverdeeld naar samenstelling van het huishouden en geslacht in Overijssel (2008 en 2009) 2008

2009

onbekend

totaal

onbekend

totaal

225

292

228

294

Alleenstaande met kind(eren)

Gehuwd/samenwonend zonder kind(eren)

Gehuwd/samenwonend met kind(eren)

Anders

Niet bekend

Totaal

296

408

294

445

Alleenstaande zonder kind(eren)

Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: I&O Research

Leeftijd kinderen Bij 14 van de uitgezette 46 huishoudens met kinderen is de leeftijd van de kinderen bij de corporaties bekend. Het gaat dan in totaal om 25 kinderen van wie de leeftijd bekend is. In tabel 2.7 is de leeftijdsverdeling van de kinderen weergegeven. Tabel 2.7 Leeftijdsverdeling kinderen van uitgezette huurders (2009, n=14 huishoudens met in totaal 25 kinderen) Aantal

0-4 jr

5-12jr

13-17jr

18jr en ouder

Totaal

100

Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: I&O Research

8 Gebaseerd op de uitzettingen waarbij huishoudensamenstelling bekend is.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Afname van uitgezette hoofdhuurders van 25 jaar of jonger De gemiddelde leeftijd van dedakloos uitgezette hoofdhuurder in Overijssel is 37 jaar. Het aandeel jonge uitgezette huurders groep mensen die dreigen te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig (tot 25 jaar) is gedaald van naar 12%. komt waarschijnlijk steedsin meer corporaties jongeren beter wonende verkommerden en19% verloederden, deDit ex-gedetineerden en dedoordat ex-patiënten de klinische zorg. Hieronder worden voorlichten over geldzaken en intensiever volgen in de eerste maanden na start huur. De grootste groep behoort tot ze nader omschreven. de leeftijdsklasse van 26 tot en met 35 jaar. Zowel in 2008 als in 2009 is een kleine groep (4-5%) 56 jaar of ouder.

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden

Tabel 2.8personen Leeftijdsverdeling hoofdhuurders (2008,isn=436 en 2009, n=387), in % Dit zijn die min ofuitgezette meer zelfstandig wonen in enOverijssel waarbij sprake van een ernstige multiproblematiek. Bij deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavings2008 2009 problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. 20-25 jaar 19% 12% 26-35 jaar Ex-gedetineerden

38%

37%

36-45 gaat jaar het om ex-gedetineerden die voorafgaande 27% aan hun detentie wel over een28% Hierbij eigen woonruimte beschikten. Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering 46-55 jaar 12% 17%of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislo56 en ouder 4% 5% zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). Totaal 100% 100%9

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: I&O Research

Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisVan de 48 jonge uitgezette hoofdhuurders (20-25 jaar)eveneens is 42% intot dede gemeente Enschede en 27% in de gemeente vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren groep dreigend daklozen. Almelo uitgezet. Ook de gemeenten Zwolle (10%) en Hengelo (6%) kennen verschillende uitzettingen van jonge hoofdhuurders. De gemeente Deventer telde slechts één uitzetting van een jonge hoofdhuurder (2%). Het beeld van Profielschets de uitzettingen jongeop hoofdhuurders, met uitzondering Deventer, nauwelijks af van het twee totaalbeeld van In Overijssel zijnvan in 2008 enig moment wijkt minimaal 880 dreigendvan daklozen aanwezig geweest. Bijna derde (64%) de zoals geschetst in tabelleeftijd 2.1. op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsvanuitzettingen, hen is man, terwijl de gemiddelde zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende Van deinvijf huurders is bestemming onbekend (8%)vier komtop voor de uitgezette registraties van de politie. De woningcorporaties weten in 2009 in vier op de vijf gevallen (79%) niet waarheen een uitgezette huurder vertrekt (tabel 2.9). Dit percentage komt overeen met 2008 (76%). Voor de groep uitgezette huishoudens met kinderen is bij 25 van de 46 uitzettingen (54%) niet bekend waar zij na uitzetting onderdak hebben gezocht en gevonden. In 30% van de gevallen (14 van de 46) vertrekken zij naar familie of vrienden. 2.2 Feitelijk daklozen Tabel 2.9daklozen Waarheen uitzetting Overijssel doorover woningcorporaties (2008, n=455 2009, in %tenminste één Feitelijk zijnna mensen die in niet beschikken een eigen woonruimte en dieenvoor eenn=445), slaapplek nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare Waarheen 2008 2009 ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenOnbekend 76 79 verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of Familie/vrienden 8 11de feitelijk daklozen. familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot Andere corporatie binnen 4 1 gemeente Profielschets Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel3ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorAndere corporatie buiten 1 namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus gemeente verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Maatschappelijke opvang 3 1 Verblijfplaats binnen Overijssel

Verblijfplaats buiten Overijssel

2.3 Thuislozen Zorginstelling

Anders (bijv. detentie) 1 3 Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatTotaal 100 100 schappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning doorI&O daklozen, Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: Research commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

Profielschets In 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk 9 afronding telt totaal niet Ruim op tot 100 procent. omDoor mannen vanhet42 jaar. een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

Bij 97 procent van de uitzettingen is huurschuld de ontbindingsgrond Evenals in 2008 is de veruit belangrijkste reden voor een huisuitzetting een huurschuld of huurachterstand (97%). Een andere, weinig opgevoerde reden is overlast (2%), waaronder illegale praktijken, zoals illegale wietteelt. Ook komt een combinatie van huurschuld en overlast voor (2%). Hoewel het niet uit de cijfers blijkt is de verwachting dat huurschuld meestal niet de enige reden is om iemand uit te zetten. De huurschuld vormt evenwel vaak de formele ontbindingsgrond voor corporaties. In verreweg de meeste gevallen leidt een huurachterstand overigens niet tot een uitzetting doordat tijdig een oplossing wordt gevonden, bijvoorbeeld in de vorm van een betalingsregeling. Het merendeel van de overeengekomen betalingsregelingen verloopt succesvol. Slechts een klein deel mislukt, waarna uitzetting volgt. Het gehele proces van oplopende huurschuld tot de uiteindelijke ontruiming van de woning kan wel een jaar in beslag nemen. Het kan langer duren wanneer de huurder tussentijds een of meerdere maanden huur betaalt of een betalingsregeling treft. Uit de verzamelde gegevens blijkt dat de periode waarover geen huur is betaald en die tot uitzetting heeft geleid varieert tussen 3 en 24 maanden.

Achterliggende reden van huurschuld vaak multiproblematiek Dit jaar hebben we de corporaties ook gevraagd naar de achterliggende reden van de huurschuld, voor zover deze bij de woningcorporaties bekend is. De respons op deze vraag is matig. Voor 58 uitzettingen (13%) geldt dat de betreffende woningcorporatie een toelichting heeft gegeven op de huurschuld. De aanwezigheid van multiproblematiek (28%) en financiĂŤle (21%) en psychische problemen (17%) worden het vaakst als achterliggende reden genoemd. Ook verslaving, detentie, relatieproblemen en vervuiling vormen de oorzaak voor het ontstaan van een huurachterstand. Tabel 2.10 Achterliggende reden huurschuld (2009, n=58) Problematiek

Aantal

multiproblematiek

financiĂŤle problemen

psychische problemen

verslaving (drugs, drank)

Detentie

relatieproblemen

vervuiling

Anders

Totaal

100

Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: I&O Research

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 2.5 Getroffen preventieve maatregelen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Woningcorporaties gaan op verschillende wijze om met betalingsachterstanden. Deinminimale variant een wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten de klinische zorg.isHieronder worden administratieve werkwijze, waarbij wanbetalers met brieven tot betaling worden gemaand en verwezen wordt naar ze nader omschreven. de stadsbank. Steeds meer corporaties kiezen voor een meer proactieve werkwijze waarbij de huurder per telefoon wordt benaderd of aanverkommerden huis wordt bezocht. Corporaties werken doorgaans samen met de stadsbank en hulpverleners Zelfstandig wonende en verloederden naar wiepersonen ze kunnen Vrijwel allewonen corporaties zijn actief in is devan lokale en melden daarBij in deze Dit zijn diedoorverwijzen. min of meer zelfstandig en waarbij sprake eenzorgstructuur ernstige multiproblematiek. sommige gevallen huurders aan als te bespreken casus.van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsgroep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. Aan de woningcorporaties is gevraagd welke acties door hen ondernomen zijn om de huisuitzetting te voorkomen. Van 185 van de 445 uitzettingen hebben de corporaties de ondernomen acties beschreven. Dat betekent dat van Ex-gedetineerden 58% de het uitzettingen niet bekend isdie ofvoorafgaande de corporatiesaan naast aanvullende acties ondernomen Hierbijvan gaat om ex-gedetineerden hunaanmaningen detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. hebben uitzetting voorkomen. Door de om detentie en detedaaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuisloAls kijken naar uitzettingen waarbij corporatie de ondernomen actie(s) wel beschreven heeft, dan blijkt dat in zen,we waarvan sommigen veelvuldig voorde kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). ruim vier op de tien gevallen (44%) een huisbezoek heeft plaatsgevonden in combinatie met een aanbod van een betalingsregeling en‘klinische eventuelezorg’ aanvullende hulpverlening (tabel 2.11). Een op de vijf keer is de corporatie tot Ex-patiënten in de huisbezoek overgegaan, waarna meerdere de gesprekken volgen.ofBijderuim een kwart van dena uitzettingen Patiënten die na een opname bij soms de psychiatrie, verslavingszorg gehandicaptenzorg ontslag niet(26%) over huisbleven inspanningen van de corporaties beperkt toteveneens telefonisch en/of het versturen van aanmaningen. vestingde beschikken en een zorgvraag hebben, behoren totcontact de groep dreigend daklozen. Tabel 2.11 Ondernomen acties door woningcorporaties (2009, n=445) Profielschets InOndernomen Overijssel zijnacties in 2008 opwoningcorporaties enig moment minimaal 880 dreigend daklozen door Aantalaanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsHuisbezoek, een betalingsregeling al dan niet 82 zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende aangevuld met hulpverlening (bijv. bemoeizorg) (8%) komt voor in de registraties van de politie. bellen, aanmanen 49 huisbezoek, een of meerdere gesprekken

alleen aangeschreven

2.2 Feitelijk daklozen anders

geen contact 3 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één onbekend 3 nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantengeen antwoord 260 verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of Totaal 445 familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. Bron: Overijsselse woningcorporaties; bewerking: I&O Research

3 Feitelijk daklozen Feitelijk daklozen zijn personen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachtenin de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

3.1 Aanbod In deze paragraaf wordt het aanbod aan voorzieningen voor feitelijk daklozen weergegeven. Dit aanbod bestaat uit opvangvoorzieningen, ofwel voorzieningen waar maximaal negen maanden mag worden verbleven.

Ruim 300 opvangplaatsen In totaal beschikken de instellingen in Overijssel in 2009 over 300 (zomer) tot 315 (winter) plekken in opvangvoorzieningen. Aangezien niet alle feitelijk daklozen gelijktijdig op enig moment gebruik maken van een opvangplek, hoeft de capaciteit van de voorzieningen niet gelijk te zijn aan het minimum aantal feitelijk daklozen dat zich in een jaar tijd in de provincie bevindt.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Hieronder wordt in tabel 3.1 aangegeven hoe groot de capaciteit is aan opvangvoorzieningen van de verschillende instellingen per centrumgemeente. De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden Tabel 3.1 omschreven. Capaciteit aan opvangvoorzieningen van de verschillende instellingen per centrumgemeente ze nader Instelling/centrumgemeente

Capaciteit

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden30 Almelo

Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze 20een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsHODTspeelt 24 uursopvang groep langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van 2 van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. HODT crisisopvang problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg 7 HODT nachtopvang 1 De Wonne nachtopvang Ex-gedetineerden

Deventer 50 hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals 15 het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn Iriszorg nachtopvang zijIriszorg deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om 15onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislocrisisopvang zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). 20 Iriszorg noodopvang Enschede

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’

107

24 Leger desdie Heils Patiënten na kortdurende een opnameopvang bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huis2 HODT crisisopvang vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen. 58 HODT 24 uursopvang 8 De Wonne nachtopvang Profielschets 15 Winter noodopvang In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%)

Zwolle van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar 162 ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingszorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen 23bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende De Herberg Voorportaal (8%) komt voor in de registraties van de politie. 17 De Herberg Noodopvang 21 EBC opvang en begeleiding 20 Leger des Heils Nel Bannink 37 Leger des Heils crisis 2.2 Feitelijk daklozen 10 IrisZorg Harderwijk nachtopvang Totaal 315 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of 3.2 Aantallen familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. Voor het berekenen van de minimum aantallen feitelijk daklozen is gebruik gemaakt van de bestanden van opvangvoorzieningen (verblijf korter dan negen maanden) in de provincie. Profielschets Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus Afname feitelijk daklozen verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Het aantal feitelijk daklozen in Overijssel bedraagt in 2009 minimaal 623, terwijl het in 2008 om minimaal 846 ging (tabel 3.2). Dit betekent een daling van 223 feitelijk daklozen. Een deel van hen is doorgestroomd naar woonvoorzieningen. Per centrumgemeente zijn enkele ontwikkelingen te zien. Zo lijkt het aantal feitelijk daklozen in Almelo, Enschede en Zwolle te zijn gedaald, terwijl het aantal in Deventer gelijk is gebleven. Relatief gezien is het 2.3 Thuislozen aantal feitelijk daklozen in Deventer en haar regiogemeenten in 2009 het hoogst met 0,8 per 1.000 inwoners, terwijl het aantal feitelijk daklozen in Almelo relatief gezien het laagst isstaan (0,2 per 1.000 inwoners). Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

Tabel 3.2 Aantal feitelijk daklozen naar Centrumgemeente en geheel Overijssel, 2008 en 2009 2008

2009

Aantal

Aantal per 1.000 inwoners

Aantal

Aantal per 1.000 inwoners

Almelo

0,4

0,2

Deventer

128

0,8

126

0,8

Enschede

283

0,7

210

0,6

Zwolle

343

0,9

246

0,7

Overijssel

846

0,7

623

0,6

Evenals bij de dreigend daklozen hanteert de gemeente Enschede een andere interpretatie van de definitie van feitelijk daklozen. Zo worden cliĂŤnten die korter dan negen maanden in een woonvoorziening verblijven tot de feitelijk daklozen gerekend. Aan de hand van de Enschedese interpretatie telt deze centrumgemeente in 2009 286 feitelijk daklozen.1

Herkomst onbekend Feitelijk daklozen zijn alleen geregistreerd in de steden waar opvanginstellingen gevestigd zijn. Tot nog toe registreren de meeste opvanginstellingen geen plaats van herkomst van hun cliĂŤnten. Hierdoor is niet altijd te herleiden vanuit welke gemeenten zij naar de voorzieningen zijn gekomen

Feitelijk daklozen 2008 grotendeels uit het zicht Door het bestand van 2009 te vergelijken met dat van 2008 kunnen enkele ontwikkelingen worden aangegeven. Van de 846 feitelijk daklozen in 2008 zijn 245 (29%) ook in 2009 feitelijk dakloos (figuur 3.1). Zij verblijven nog steeds of opnieuw in opvangvoorzieningen. Daarnaast zijn 73 (9%) inmiddels residentieel dakloos en 13 (2%) dreigend dakloos. Dit betekent dat zij zijn doorgestroomd naar een woning of woonvoorziening met begeleiding. Twee feitelijk daklozen die in 2008 met hun ouders in een opvangvoorziening zaten behoren in 2009 tot de groep zwerfjongeren. De overige 333 (40%) feitelijk daklozen uit 2008 komen niet terug in de bestanden van 2009. Van hen is de huidige situatie met andere woorden niet bekend. Figuur 3.1 Ontwikkelingen feitelijk daklozen 2008

2009 245 feitelijk daklozen 73 residentieel daklozen

846 feitelijk daklozen

13 dreigend daklozen 2 zwerfjongeren 333 uit zicht

1 Intraval (2010): Monitor daken thuisloosheid Enschede 2010. St. Intraval, Groningen-Rotterdam.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 3.3 Kenmerken De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Uit tabel 3.3 blijkt dat de en gemiddelde leeftijd van de feitelijk daklozen tussen 2008 en 2009 is toegenomen van worden wonende verkommerden verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder 37 naar 39 jaar. In 2009 zijn de feitelijk daklozen in Enschede, Almelo en Zwolle ongeveer even oud (41, 42 jaar), ze nader omschreven. terwijl de gemiddelde leeftijd in Deventer met 32 jaar relatief laag is. De meerderheid van de feitelijk daklozen is man. Het percentage onder de en feitelijk daklozen is het hoogst in Enschede en Zwolle, terwijl zich in Almelo Zelfstandig wonendemannen verkommerden verloederden relatief weinig mannelijke daklozen bevinden. Dit zijn personen die min offeitelijk meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsTabel 3.3 Kenmerken feitelijk daklozen naar Centrumgemeente enhuurschuld geheel Overijssel, 2008 envaak 2009op de loer. problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van of overlast ligt 2008

Ex-gedetineerden

2009

Gem. leeftijd %man Gem. leeftijd %man Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Almelo 35 22 42 Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het 32 verliezen van werk, zijn 32 benoemd om 76 32 maken met de63 zijDeventer deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart onderscheid te kunnen feitelijk daken thuislozen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). Enschede 41 80 42 86 Zwolle

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’

Overijsseldie na een opname bij de psychiatrie, 37 65 39 68 Patiënten de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisvesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen.

Politiecontacten en verslaving Profielschets

Naast leeftijdzijn en in geslacht is tevens gekekenminimaal naar de mate waarin dedaklozen feitelijk daklozen gekenmerkt In Overijssel 2008 op enig moment 880 dreigend aanwezigworden geweest. Bijna tweedoor derde (64%) overlastgevend criminele activiteiten Aangezien benodigde van hen is man,gedrag, terwijl de gemiddelde leeftijdofopkampen 36 jaarmet ligt.verslavingsproblemen. Uit de koppeling met 2de gegevensde van Tactus verslavingsgegevens en crimineel gedrag daklozen alleen zijnbij verkregen voor de regio Twente (Almelo (2009) en een tiende zorg blijkt om datoverlastgevend een tiende (11%) van de dreigend Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna Enschede ende 2009)), kunnenvan deze niet voor Deventer en Zwolle worden weergegeven. Uit tabel 3.4 (8%) komt(2008 voor in registraties de percentages politie. blijkt dat het percentage feitelijk daklozen dat voor overlast zorgt in Enschede enigszins is afgenomen tussen 2008 en 2009. In Almelo is het percentage feitelijk daklozen dat zich in 2009 met criminele activiteiten bezighoudt relatief groot (de helft). Dit wordt deels verklaard door het lage absolute aantal feitelijk daklozen in Almelo. Het aantal feitelijk daklozen met verslavingsproblemen 2.2 Feitelijk daklozen is enigszins toegenomen van een derde tot twee vijfde. Tabel 3.4daklozen Overlast,zijn criminaliteit enniet verslaving feitelijk naar Centrumgemeente eneen geheel Overijssel, Feitelijk mensen die beschikken overdaklozen een eigen woonruimte en die voor slaapplek tenminste één 2008 en in % waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare nacht (in2009, de maand) ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die2009 binnen slapen bij passanten2008 verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of Regio centrumgemeente Overlast Criminaliteit Verslaafd Overlast Criminaliteit Verslaafd familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. Almelo n.b. n.b. 39 29 54 73 Deventer Profielschets

n.b. n.b. 32 n.b. n.b. 20 Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorEnschede 22 28 39 17 33 41 namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus Zwolle n.b. n.b. 22 n.b. n.b. 21 verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Overijssel n.b. n.b. 33 n.b. n.b. 39

Profielschets

2 Van verslavingsproblematiek wordt gesproken wanneer een feitelijk dakloze bekend is bij Tactus Verslavingszorg. Voor het berekenen van criminaliteit en overlast is gebruik gemaakt van de registraties van de politie.

In 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

4 Residentieel daklozen Residentieel daklozen (ook wel thuislozen genoemd) zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, beschermde woonvormen, particuliere woonvoorzieningen gericht op semipermanente bewoning door daklozen, commerciĂŤle pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen.

4.1 Aanbod Allereerst wordt hieronder het aanbod aan voorzieningen voor residentieel daklozen aangegeven.

Bijna 350 plaatsen in woonvoorzieningen In voorzieningen voor residentieel daklozen kunnen bewoners langer dan negen maanden verblijven. In totaal beschikken de instellingen in Overijssel over bijna 350 plekken in een woonvoorziening (tabel 4.1). De capaciteit hoeft overigens niet gelijk te zijn aan het aantal residentieel daklozen, aangezien een deel van deze groep bijvoorbeeld door kan stromen naar zelfstandig wonen met begeleiding.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Tabel 4.1 Aanbod voor residentieel daklozen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Instelling/centrumgemeente Capaciteit wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden Almelo 34 ze nader omschreven. 23 Jade wonen beschermd wonen 3 Limor Almelo Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden 8 een ernstige multiproblematiek. Bij deze De Wonne 24-uurswoonvoorziening Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van Deventer 75van psychiatrische problemen, verslavingsgroep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie problemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld 25 of overlast ligt vaak op de loer. Leger Des Heils – LIBW

30 20 Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Enschede 169 Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn 20kunnen maken met de feitelijk daken thuisloHeils intramuraal wonen zijLeger dezedes kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te 60 Leger des Heils beschermde woonvoorzieningen zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). 30 Leger des Heils LIBW 24 Tactus 24-uurswoonvoorziening Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ 35 De Wonne 24-uurswoonvoorziening Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisIriszorg 24-uurswoonvoorziening

Ex-gedetineerden Iriszorg beschermd wonen

Zwollebeschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep 63 dreigend daklozen. vesting 12 De Herberg sociaal pension Profielschets 7 Tactus 24-uurswoonvoorziening InLdH Overijssel 25aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) LIBW zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen van hen24-uurswoonvoorziening is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling 19 met de gegevens van Tactus verslavingsLimor zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende Totaal 341 (8%) komt voor in de registraties van de politie.

4.2 Aantallen 2.2 Feitelijk daklozen In deze paragraaf worden de minimum aantallen over residentieel daklozen in 2008 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken een eigen woonruimte enen die2009 vooraangegeven. een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare Toename residentieel daklozen stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenruimten (portieken, fietsenstallingen, Het aantalvan residentieel daklozen is tussen 2008 en 2009 gestegen van 350 naar Hetslapen grootste bevindt zich of verblijven de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of465. binnen bij deel vrienden, kennissen in Zwolle en haar regiogemeenten. deze regio heeft zich eveneens denacht grootste toename voorgedaan. In 2008 familie zonder vooruitzichten op eenInslaapplek voor de daaropvolgende behoren tot de feitelijk daklozen. bevonden de residentieel daklozen zich met name in Enschede en haar regiogemeenten. Het aantal residentieel daklozen in Zwolle is gestegen van 107 in 2008 naar 248 in 2009. In Almelo en haar regiogemeenten verbleven Profielschets in slechtsaantal drie residentieel daklozen, in 2008 lag opzo’n 23. 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorHet2009 minimum feitelijk daklozen in Overijssel ligtdit in aantal 2008 op namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Tactus Tabel 4.2 Aantalterwijl residentieel daklozen Centrumgemeente en geheelvanwege Overijssel,crimineel 2008 en of 2009 verslavingszorg, de helft (50%)naar bij de politie staat geregistreerd overlastgevend gedrag. 2008

2.3 Thuislozen Almelo

2009

Aantal

Aantal per 1.000 inwoners

Aantal

Aantal per 1.000 inwoners

0,1

0,0

Deventer daklozen oftewel thuislozen105 0,7bewoner staan ingeschreven 82 0,5 Residentieel zijn personen die als bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op Enschede 115 0,3 132 0,4 semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk dakloZwolle 107 0,3 248 0,7 zen wonen. Overijssel 350 0,3 465 0,4

De gemeente Enschede hanteert een andere interpretatie van de doelgroep residentieel daklozen. Het deel van de cliĂŤnten dat in een woonvoorziening verblijft wordt niet tot de daklozen gerekend, maar tot de personen die begeleid wonen. Met deze interpretatie telt Enschede in 2009 26 residentieel daklozen.1

Bijna de helft residentieel daklozen stabiel Door het bestand van 2009 te vergelijken met dat van 2008 kunnen enkele ontwikkelingen worden aangegeven. Van de 350 residentieel daklozen in 2008 behoren 158 (45%) ook in 2009 tot deze doelgroep (figuur 4.1). Zij verblijven nog steeds of opnieuw in woonvoorzieningen. Daarnaast zijn 19 inmiddels dreigend dakloos, dit betekent dat zij zijn doorgestroomd naar een zelfstandige woning met begeleiding en niet langer in een 24 uurs woonvorm verblijven. Twintig residentieel daklozen (6%) behoren in 2009 tot de groep feitelijk daklozen. Zij zijn teruggevallen. De overige 153 residentieel daklozen (44%) uit 2008 komen niet terug in de bestanden van 2009. Met andere woorden hen is de huidige situatie niet bekend. Figuur 4.1 Ontwikkelingen residentieel daklozen 2008

2009 158 residentieel daklozen 19 dreigend daklozen

350 residentieel daklozen

20 feitelijk daklozen 153 uit zicht

4.3 Kenmerken De gemiddelde leeftijd van de residentieel daklozen is tussen 2008 en 2009 nauwelijks veranderd (41 jaar in 2008 tegenover naar 42 jaar in 2009). In 2009 zijn de residentieel daklozen in Deventer en Zwolle gemiddeld 40 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd in Almelo op 45 jaar ligt. In beide jaren is de meerderheid van de residentieel daklozen een man. Het percentage mannen onder de residentieel daklozen is het hoogst in Enschede en Deventer. Tabel 4.3 Kenmerken residentieel daklozen naar Centrumgemeente en geheel Overijssel, 2008 en 2009 2008

2009

Gem. leeftijd

%man

Gem. leeftijd

%man

Almelo

Deventer

Enschede

Zwolle

Overijssel

Lichte daling verslavingsproblematiek residentieel daklozen Naast leeftijd en geslacht is tevens gekeken naar de mate waarin de residentieel daklozen worden gekenmerkt door overlastgevend gedrag, criminele activiteiten of kampen met verslavingsproblemen.2 Aangezien de benodigde gegevens om overlastgevend en crimineel gedrag alleen zijn verkregen voor de regio Twente (Almelo (2009) en Enschede (2008 en 2009)), kunnen deze percentages niet voor Deventer en Zwolle worden weergegeven. Het percentage residentieel daklozen dat overlast veroorzaakt in Enschede is nauwelijks veranderd tussen 2008 en 2009 (tabel 4.4). In Almelo heeft geen enkele residentieel dakloze zich in 2009 met criminele activiteiten bezig gehouden of overlast veroorzaakt. Het deel van de residentieel daklozen dat kampt met verslavingsproblemen is licht gedaald van een kwart naar een vijfde. Deze daling wordt met name veroorzaakt doordat in Enschede en Zwolle het deel van de residentieel daklozen dat verslaafd is, is afgenomen. 1 Intraval (2010): Monitor daken thuisloosheid Enschede 2010. St. Intraval, Groningen-Rotterdam. 2 Van verslavingsproblematiek wordt gesproken wanneer een residentieel dakloze bekend is bij Tactus Verslavingszorg. Voor het berekenen van criminaliteit en overlast

is gebruik gemaakt van de registraties van de politie.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Tabel 4.4 Overlast, criminaliteit en verslaving residentieel daklozen naar Centrumgemeente en geheel Overijssel, 2008 en 2009, in % De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische 2008 2009 zorg. Hieronder worden ze nader omschreven. Regio centrumgemeente Overlast Criminaliteit Verslaafd Overlast Criminaliteit Verslaafd Almelo n.b.en verloederden n.b. Zelfstandig wonende verkommerden

Overijssel Ex-gedetineerden

Deventer n.b. n.b.en waarbij sprake 19 is van n.b. n.b. 17 Bij deze Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen een ernstige multiproblematiek. groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, Enschede 8 7 35 5 15 21verslavingsproblemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. Zwolle n.b. n.b. 22 n.b. n.b. 13 n.b.

n.b.

Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuislozen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest).

5 Zwerfjongeren Als laatste doelgroep worden de zwerfjongeren onderscheiden. Hieronder worden jongeren verstaan tot 23 jaar die feitelijk of residentieel dakloos zijn met meervoudige problemen. Daarbij hoort de kanttekening dat jongeren die met hun ouders in de opvang verblijven niet onder deze definitie vallen.

5.1 Aanbod Het aanbod voor zwerfjongeren bestaat vooral uit losse contacten, waaraan soms enige vorm van begeleiding is gekoppeld. Instellingen als het T-team en De Kij hebben vooral contact met hen tijdens outreachende werkzaamheden. Er zijn daarnaast twee opvang- en woonvoorzieningen voor zwerfjongeren in de provincie. Beide bevinden zich in Enschede. Jongeren tot 23 jaar kunnen verder gebruik maken van het reguliere aanbod voor feitelijk en residentieel daklozen in Overijssel. Dat aanbod is in de voorgaande hoofdstukken aan bod gekomen. In Overijssel bieden in 2009 de volgende instellingen opvang voor zwerfjongeren: • HODT Enschede: Twentse Opvang Voorziening (TOV), 13 plaatsen; • HODT Enschede: Kamers met Kansen, 8 plaatsen jongeren en 8 plaatsen jonge moeders. Daarnaast komen de volgende instellingen via hun outreachende werkzaamheden in contact met zwerfjongeren: • Coach Deventer; • De Kij Deventer; • T-team Almelo, Enschede en Hengelo.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen 5.2 Aantallen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Bij de berekening van heten minimum aantalde zwerfjongeren zijn deenjongeren die met outreachende in worden wonende verkommerden verloederden, ex-gedetineerden de ex-patiënten in de klinische instellingen zorg. Hieronder aanraking komen niet meegeteld, omdat van hen de woonof verblijfssituatie niet altijd duidelijk is. Dit betreffen ze nader omschreven. in totaal 237 jongeren in 2008 en 255 jongeren in 2009. Het grootste deel daarvan is bekend bij het T-team in Enschede (respectievelijk 102 en 115). en verloederden Zelfstandig wonende verkommerden Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze Aantal zwerfjongeren in opvangvoorzieningen groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolgonveranderd van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsHet aantal jongeren (14en totzorgmijding. 23 jaar) datUitzetting bij de specifieke voorzieningen voor zwerfjongeren ofloer. zich problemen, veelpleging als gevolg van huurschuld of overlast ligt bekend vaak opisde heeft aangemeld bij een van de reguliere opvang- of woonvoorzieningen in Overijssel bedraagt in 2009 245. Dit is nagenoeg gelijk aan gelijk aan 2008, toen het om 230 jongeren ging. In Zwolle is een verdubbeling te zien Ex-gedetineerden van hetgaat aantal terwijl het in de overige gemeenten is afgenomen. Hierbij hetzwerfjongeren, om ex-gedetineerden dieaantal voorafgaande aan hun detentielicht wel over een eigen woonruimte beschikten. Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn Tabel 5.1kwijtgeraakt. Aantal zwerfjongeren naar centrumgemeente geheel Overijssel, en maken 2009 met de feitelijk daken thuislozij deze Deze groep wordt apart benoemden om onderscheid te 2008 kunnen zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). 2008 2009 Aantal per 1.000 Aantal Aantal per 1.000 inwoners inwoners Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisAlmelo 22 0,1 11 vesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen. 0,05 Deventer 53 0,3 44 0,3

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’

Aantal

Profielschets Enschede

116 0,3 109 0,3 In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) Zwolle 39 0,1 81 0,2 van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsOverijssel 0,2Tactus verslavingszorg 245 staat geregistreerd. 0,2 zorg blijkt dat een tiende (11%) van de 230 dreigend daklozen bij Bijna een tiende (8%) komt voor in de registraties van de politie. In Enschede worden jongeren die (ook) met het T-team in aanraking komen per definitie tot de doelgroep zwerfjongeren gerekend. Wanneer deze interpretatie wordt toegepast, telt de centrumgemeente Enschede in 2009 214 zwerfjongeren.1

2.2 Feitelijk daklozen Ontwikkelingen

Van de 230 zwerfjongeren in 2008 behoren 55 in 2009 nogeigen steeds tot deze doelgroep. Zeven in 2009 dreigendéén Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een woonruimte en die voor een zijn slaapplek tenminste dakloos residentieel geworden. Twee jongeren die in 2008 nog tot werden gerekend nacht (inendevijf maand) warendakloos aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de zwerfjongeren open lucht en in overdekte openbare zijn in 2009 feitelijk dakloos. Dit betekent dat van 161 zwerfjongeren uit 2008 bekenddie is wat hunslapen situatiebijispassantenin 2009. ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ookniet personen binnen verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen.

5.3 Kenmerken Hieronder worden enkele kenmerken van de zwerfjongeren aangegeven, het gaat daarbij onder andere om leeftijd, geslacht en verslavingsproblematiek.

Relatief veel meisjes onder de zwerfjongeren De gemiddelde leeftijd van de zwerfjongeren binnen de voorzieningen is in beide jaren 21 (tabel 5.2). De leeftijden verschillen tussen de centrumgemeenten nauwelijks van elkaar. Wel zijn er verschillen in geslacht te zien. Hoewel in beide jaren in de gehele provincie het aantal meisjes en jongens gelijk verdeeld is, bevinden zich in Deventer en Almelo meer meisjes dan jongens onder de zwerfjongeren. Het aantal meisjes is in Zwolle toegenomen tussen 2008 en 2009. Tabel 5.2 Kenmerken zwerfjongeren naar Centrumgemeente en geheel Overijssel, 2008 en 2009 2008

2009

Gem. leeftijd

%man

Gem. leeftijd

%man

Almelo

Deventer

Enschede

Zwolle

Overijssel

Verslavingsproblematiek zwerfjongeren gelijk gebleven In tabel 5.3 is te zien dat het percentage zwerfjongeren met een verslavingsproblematiek gelijk is gebleven tussen 2008 en 2009.2 Het aantal zwerfjongeren dat zich overlastgevend gedraagt in Enschede is duidelijk afgenomen tussen 2008 en 2009. Hiervoor is geen verklaring bekend. Tabel 5.3 Overlast, criminaliteit en verslaving zwerfjongeren naar Centrumgemeente en geheel Overijssel, 2008 en 2009, in % 2008 Regio centrumgemeente

2009

Overlast

Criminaliteit

Verslaafd

Overlast

Criminaliteit

Verslaafd

Almelo

n.b.

Deventer

n.b.

Enschede

Zwolle

n.b

n.b.

Overijssel

n.b.

2 Van verslavingsproblematiek wordt gesproken wanneer een zwerfjongere bekend is bij Tactus Verslavingszorg. Overlastgevend en crimineel gedrag is berekend met behulp van registraties van de politie.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden ze nader omschreven.

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsproblemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer.

Geraadpleegde Bijlage 1 Methodologische literatuur verantwoording

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden

Hieronder Aedes, Dit zijn personen Vereniging wordt aangegeven dievan minWoningcorporaties of meer op welke zelfstandig wijze de (2008) wonen benodigde en waarbij gegevens sprake voor is van de monitor een ernstige zijn verzameld. multiproblematiek. Bij deze groepuitzettingen speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een(www.aedesnet.nl), combinatie van psychiatrische problemen, verslaMeer door huurachterstand. Publicatie op website bezocht op 28-08-2009. vingsproblemen, veelpleging en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer.

Algemene 1 Gegevensverzameling Rekenkamer (2008)

Opvang Ex-gedetineerden zwerfjongeren 2007. Algemene Rekenkamer, Den Haag. In Hierbij de monitor gaat het worden om ex-gedetineerden op provinciaal niveau die voorafgaande de omvang en aansamenstelling hun detentievan wel de over (dreigend) een eigendakwoonruimte en thuislozen beschikten. in beeld Door de gebracht. detentie en dede daaruit gegevens volgende Overijsselse maatregelen, zoals het en hulpverleningsinstellingen, stoppen van een uitkering overheden of het verliezen en van werk, Bieleman, B., M.Naast Boendermaker, A.van Kruize, M. van opvangZwieten (2007) woningcorporaties, zijn zij deze kwijtgeraakt. isen gebruik Dezegemaakt groep wordt van 2007. de apart stedelijke benoemd en regionale om onderscheid kompassen te 2004, kunnen van2005 demaken centrumgemeenten met de feitelijken daken M onitor verslaafden daklozen Enschede Metingen 2001, 2002, 2003, en 2006. bestaande thuislozen, waarvan sommigen over daklozen veelvuldig en verslaafden. voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). St. Intraval,monitoren Groningen-Rotterdam. Bij het lezen is zorg’ hetC. van belang te realiseren dat de omvang van de populatie daken thuislozen alleen Biesma, Ex-patiënten S., A.van in Kruize, de monitor ‘klinische H. Naayer, Ogier, B. Bieleman (2005) kan worden vastgesteld voor gemeenten diedakbeschikken over registratiegegevens van deenaanwezige dak-niet en over IPatiënten n Hengelo die van nade een straat. opname Aardbijendeomvang psychiatrie, de en verslavingszorg thuisloosheid enofzichtbare de gehandicaptenzorg alcoholdrugsverslaving. na ontslag thuislozen. is het geval in die gemeenten waarbehoren voorzieningen vantot de de maatschappelijke gevestigd zijn. St. huisvesting Intraval,Dit beschikken Groningen-Rotterdam. en een zorgvraag hebben, eveneens groep dreigend opvang daklozen.

Biesma, Instellingen Profielschets S., A. Kruize, H. Naayer, B. Bieleman (2005) Bij Van In Overijssel dedemaatschappelijke straatzijn in Almelo. in 2008Aard opvang op enig en is omvang moment voornamelijk dakminimaal engebruik thuislozen 880gemaakt dreigend en zichtbare van daklozen gegevens alcoholaanwezig van enHumanitas harddrugsverslaafden geweest. Bijna Ondertwee Dakderde Twente in Almelo. St. (HODT), (64%) Intraval, van IrisZorg, hen Groningen-Rotterdam. is stichting man, terwijl De Herberg de gemiddelde en het Leger leeftijddes opHeils. 36 jaar Daarnaast ligt. Uit de zijnkoppeling ook overige met(woon)voorzieningen de gegevens van Tactus voor dakverslavingszorg en thuislozen blijkt benaderd dat eenmet tiende het(11%) verzoek van mee dete dreigend werken daklozen aan de monitor. bij Tactus Hetverslavingszorg gaat hierbij omstaat Limor, geregistreerd. het Evangelisch Bijna een tiende BegeleidingsCentrum (8%) komt voor in(EBC), de registraties Zorggroepvan Manna de politie. en Jade Wonen. Bij de verslavingszorg en de geestelijke CIBG (2009) gezondheidszorg gaat het voornamelijk om cliënten zonder eigen woonruimte of cliënten die woonachtig zijn in een Website (www.cibg.nl/wtzi) bezocht op 04-09-2009. 24-uursvoorziening van de betreffende instelling. De gegevens van de verslavingszorg zijn daarnaast gebruikt om een indicatie te krijgen van het percentage van de leden van de doelgroep dat met verslavingsproblemen kampt. Centraal Fonds Volkshuisvesting (2009) Website 2.2 Feitelijk (www.cfv.nl, daklozen onderdeel corporaties) bezocht op 28-08-2009.

Politie I&O In Feitelijk deResearch registraties daklozen (2009) van zijn mensen de politie, diedie niet bijbeschikken meerdere korpsen over eenis eigen opgevraagd, woonruimte wordten voornamelijk die voor eengekeken slaapplek naar tenminste meldingen, waarbij éénde nacht enerzijds (ingezet! de maand) sprake iswaren van overlast aangewezen door dakop buiten en thuislozen slapen ofwel eninanderzijds overnachten van verdachten in de open lucht van misdrijven en inEnschede. overdekte c.q. Op kaart Inventarisatie huisvesting bijzondere groepen Twente. In opdracht van gemeente veroorzakers openbare ruimten van overlast (portieken, die geregistreerd fietsenstallingen, staan stations, als ‘zonder winkelcentra vaste woonof een of verblijfsplaats’. auto). Ook personen De gegevens die binnen vanslapen de politie bij passantenverblijven worden tevens van deom maatschappelijke na te gaan welkopvang, deel vaninclusief de dak-ééndaagse en thuislozen noodopvang, crimineel ofofoverlastgevend binnen slapen gedrag bij I&O Research (2009)gebruik vertoont. vrienden, Zowel kennissen tijdens of familie de eerste zonder als tweede vooruitzichten meting is opechter een slaapplek gebleken voor dat niet deIn daaropvolgende alle korpsen degemeente gegevens nacht behoren tijdigtot de Op de kaart gezet! Invenatarisatie huisvesting bijzondere groepen Enschede. opdracht van Enschede. kunnen feitelijk daklozen. aanleveren. Dit heeft onder andere te maken met de overgang naar een nieuw registratiesysteem bij de politieR.halverwege Paus, de (2007)2009. Daarom is zowel voor de eerste als voor de tweede meting alleen gebruik gemaakt van de gegevens die doorZwolle. de regiopolitie zijn gesteld. Stedelijk Profielschets Kompas Richting Twente bepalen:beschikbaar Zorg voor Overlast. Vertaling plan van aanpak maatschappelijke opvang rijk en aantal G4 naar centrumgemeente Zwolle. ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat Het minimum feitelijk daklozen in Overijssel voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van Woningcorporaties Tactus terwijl de helft (50%) bijgegevens de politie staat geregistreerd vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Bij Snoek, alleverslavingszorg, woningcorporaties A., A. van der Poel, inD. devan provincie de Mheen zijn (2008) opgevraagd over de uitzettingen. Tevens is bij de woningcorporaties hoeverre zij op deter hoogte zijn vanvan de gemeente waar deopvang. uitgezette Ontwikkelingnagevraagd en toetsinginvan cliëntprofielen bevordering doorstroomen/of in devoorziening maatschappelijke huurders naar toe zijn gegaan. Ook zijn bij de woningcorporaties gegevens verzameld omtrent preventieve IVO, Rotterdam. woonbegeleiding en het beschikbaar stellen van woningen aan zorginstellingen voor de uitstroom van daken thuislozen. Tijdens de eerste meting hebben in totaal 36 van de 41 benaderde corporaties hun medewerking 2.3 Thuislozen verleend, tijdens de tweede meting hebben alle 41 benaderde corporaties meegewerkt. Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht Gemeenten op semi-permanente bewoning doorgelegd daklozen, pensions en kamerverhuurbedrijven voornamelijk Tijdens de eerste meting is contact met commerciële alle gemeenten in de provincie Overijssel. Met de waar ambtenaren die daklozen wonen. betrokken zijn bij het daken thuislozenbeleid en veiligheid en openbare orde is destijds besproken welke voorzieningen binnen hun gemeente aanwezig zijn voor daken thuislozen. Tevens is gevraagd of zij over de gegevens van ex-gedetineerden beschikken die een huisvestingsprobleem hebben, waardoor zij na vrijlating zonder Profielschets onderdak zitten. Lang nietthuislozen alle ambtenaren blekenminimaal over dezeuit gegevens beschikken, terwijl van hen alleen In 2008 bestaat de groep in Overijssel zo’n 480teunieke personen. Hetenkele gaat hierbij voornaaantallen konden (geen persoonsgegevens of idents). Tijdens de tweede meting is vijfde melijk om ex-gedetineerden mannen van 42 jaar. Ruimnoemen een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een geprobeerd beter beeld de ex-gedetineerden met huisvestingsproblemen te verkrijgen door een landelijke (21%) in deeen registraties van van de politie voorkomt.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

database 2.1 Dreigend te bevragen. daklozen Deze database kon echter nog niet worden bevraagd, omdat de beheerder daarvan aangaf de gegevens over 2009 niet compleet hebben. willenonderverdeeld bovendien eerst zelf over de gegevens publiceren, De groep mensen dienog dreigen dakloos teteraken kan Zij worden in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig alvorens beschikbaar stellen aan Vanwege grote kans dat de ambtenaren ook over nog niet De groepdeze mensen die dreigen dakloos te derden. raken kan worden de onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden enteverloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg.2009 Hieronder worden beschikken over een goeden beeld van de ex-gedetineerden binnenenhun dieinmet wonende verkommerden verloederden, de ex-gedetineerden de gemeente ex-patiënten de huisvestingsproblemen klinische zorg. Hieronder ze nader omschreven. kampen, er vooromschreven. gekozen hen niet opnieuw te benaderen. worden zeis nader

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze

2 DitKoppeling zijnspeelt personen die bestanden minzorgafhankelijkheid of meer zelfstandigals wonen envan waarbij sprake is vanvan eenpsychiatrische ernstige multiproblematiek. Bij deze groep langdurige gevolg een combinatie problemen, verslavings-

groep speeltveelpleging langdurige en zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie psychiatrische problemen, problemen, zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuldvan of overlast ligt vaak op de loer.verslavingsproblemen, en zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld ofaan overlast ligt vaak op de De instellingen enveelpleging woningcorporaties is gevraagd geanonimiseerde cliëntgegevens te leveren. Tijdens deloer. eerste meting zijn van alle cliënten die in 2008 gebruik hebben gemaakt van de betreffende instelling gegevens opgevraagd Ex-gedetineerden over degaat voorziening zij gebruik van gemaakt, hethun geslacht, dewel gemeente herkomst, de in- beschikten. en Ex-gedetineerden Hierbij het om waar ex-gedetineerden diehebben voorafgaande aan detentie over eenvan eigen woonruimte uitschrijfdatum Voor de tweede meting gegevens opgevraagd cliënten diewerk, in zijn Hierbijdegaat het en om ex-gedetineerden diemaatregelen, voorafgaande aanzijn hundeze detentie weleen over een eigen woonruimte beschikten. Door detentie ende deproblematiek. daaruit volgende zoals het stoppen van uitkering ofvan hetalle verliezen van 2009 bijkwijtgeraakt. de instellingen bekend waren. het (anoniem) vantevan alle beschikbare per jaar de Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen een uitkering of het vanaan werk, zij deze Deze groep wordtDoor apart benoemd om koppelen onderscheid kunnen maken bestanden met de verliezen feitelijk daken thuislohand van zogenoemde twee letters achternaam geboortedatum) wordt de eventuele overlapdaktussen zijn zij deze kwijtgeraakt. Deze(eerste groep wordt apart benoemd omen onderscheid te kunnen maken met de feitelijk en zen, waarvan sommigenidents veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). verschillende instanties duidelijk.veelvuldig Hierdoor voor worden dubbeltellingen voorkomen en ontstaat een bestand met unieke thuislozen, waarvan sommigen kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). personen. Tevens ontstaat inzicht in de in- en doorstroom en de omvang van de daken thuislozen in de (centrum) Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ gemeenten inna dede provincie Overijssel. Ex-patiënten in ‘klinische zorg’ Patiënten die een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisPatiënten die na een bij de psychiatrie, de verslavingszorg gehandicaptenzorg na ontslag niet over vesting beschikken enopname een zorgvraag hebben, behoren eveneens totof dede groep dreigend daklozen. huisvesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen.

3 Bepalen omvang Profielschets

Profielschets In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) Om In de zijnvan in 2008 de de doelgroepen op enig moment teleeftijd bepalen minimaal dreigend aanwezig de aangeleverde Bijna twee gegevens. derde vanOverijssel henomvang is man, terwijl gemiddelde ophebben 36 880 jaarselecties ligt. Uit plaatsgevonden dedaklozen koppeling metbinnen de geweest. gegevens van Tactus verslavingsHieronder (64%) vandat wordt heneen isper man, doelgroep terwijl de aangegeven gemiddelde welke leeftijd definitie op 36bij isjaar toegepast ligt. Uit en de van koppeling welkestaat gegevens met de gegevens gebruik van isBijna gemaakt Tactus zorg blijkt tiende (11%) van de dreigend daklozen Tactus verslavingszorg geregistreerd. een tiende om verslavingszorg dekomt omvang blijkt kunnen een tiende stellen. Met behulp van de van dreigend de beschikbare daklozen bij gegevens Tactus verslavingszorg is per doelgroepstaat alleen geregistreerd. een bepaling (8%) voorvast in detedat registraties van(11%) de politie. van Bijnahet een minimum tiende (8%) aantal komt mogelijk, voor inaangezien de registraties niet alle van leden de politie. van de doelgroepen in de registraties van de instellingen voorkomen. De gemeente Enschede hanteert een iets andere definitie en operationalisatie van de doelgroepen. Hierdoor wijken de aantallen in de Enschedese monitor af van de aantallen in deze monitor.

2.2 Feitelijk daklozen

Dreigend 2.2 Feitelijk daklozen daklozen

De groepdaklozen mensenzijn die mensen dreigt dakloos raken wordt ookeen weleigen omschreven als potentieel daklozen. In de monitor Planéén Feitelijk die niettebeschikken over woonruimte en die voor een slaapplek tenminste van Aanpak het wordt deze over groep alsofwel volgtovernachten omschreven:in Personen nog zelfstandig Feitelijk zijnTrimbos-instituut mensen die niet beschikken een eigen woonruimte en dieopen voordie een slaapplek tenminste nacht (indaklozen de van maand) waren aangewezen op buiten slapen de lucht enofinweer overdekte openbare wonen en bij sprake iswaren van een ernstige multi-problematiek waarvan ze niet in in staat zijnbinnen die problemen één nacht (in wie de maand) aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten de open lucht en in overdekte ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die slapen bij passantenzelfstandig op de te lossen. Vaak fietsenstallingen, ontbreekt een inclusief adequate hulpvraag. Bij deze groep openbare van ruimten (portieken, stations, winkelcentra of een auto). Ook langdurige personen binnen kennissen slapen verblijven maatschappelijke opvang, ééndaagse noodopvang, of speelt binnen slapen bijdie vrienden, of zorgafhankelijkheid als van gevolg van een combinatie van factoren, psychiatrische problemen, ernstige bij passantenverblijven deop maatschappelijke opvang, inclusiefzoals ééndaagse binnen slapen bij familie zonder vooruitzichten een slaapplek voor de daaropvolgende nacht noodopvang, behoren tot deoffeitelijk daklozen. psychosociale problemen, verslavingsproblemen, (draaideur)cri minaliteit, en problemen anderetot de vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voorzorgmijding de daaropvolgende nachtop behoren leefgebieden; en Personen die voorafgaand aan ontslag uit detentie of de klinische zorg niet beschikken over feitelijk daklozen. Profielschets zelfstandige en een zorgvraag hebben.ligt In de eersteop meting was,De overeenkomstig oorspronkelijke Plan Het minimumwoonruimte aantal feitelijk daklozen in Overijssel in 2008 zo’n 780. groep feitelijk het daklozen bestaat voorvan Aanpak Maatschappelijke Opvang, sprake vanvan een39 onderverdeling in (27%) drie subgroepen, de zelfstandig Profielschets namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd jaar. Een kwart komt voornamelijk in de registratie van Tactus wonende verkommerden verloederden, depolitie ex-gedetineerden en zo’n de ex-patiënten in de klinische zorg. bestaat Het minimum aantal daklozen in Overijssel ligt in geregistreerd 2008 op 780. De groep feitelijk daklozen verslavingszorg, terwijlfeitelijk deen helft (50%) bij de staat vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. voornamelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 39 jaar. Een kwart (27%) komt voor in de registratie van De veranderde omschrijving geen(50%) gevolgbijvoor het meten deze groep.vanwege Voor hetcrimineel berekenen het minimum Tactus verslavingszorg, terwijlheeft de helft de politie staatvan geregistreerd of van overlastgevend aantal gedrag.dreigend daklozen is zowel in de eerste als in de tweede meting gebruik gemaakt van de volgende gegevens: • uitgezette huurders bij woningcorporaties van wie onbekend is waar zij na uitzetting naartoe zijn gegaan; 2.3 Thuislozen • gegevens van de gemeenten over ex-gedetineerden met een huisvestingsprobleem; • gegevens woonbegeleiding. Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maat2.3 Thuislozen schappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op Feitelijk daklozen semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk dakloFeitelijk Residentieel daklozen daklozen zijn mensen ofteweldie thuislozen niet beschikken zijn personen over een dieeigen als bewoner woonruimte staaneningeschreven die voor een bij slaapplek instellingen tenminste voor maatéén zen wonen. nacht schappelijke (in de maand) opvang.waren Het gaat aangewezen onder meer op om buiten internaten, slapen ofwel sociale overnachten pensions, in particuliere de open lucht woonvoorzieningen en in overdekte openbare gericht ruimten op semi-permanente (portieken, fietsenstallingen, bewoning doorstations, daklozen, winkelcentra commerciële of pensions een auto).enOok kamerverhuurbedrijven personen die binnen slapen waar voornamelijk bij passantenProfielschets verblijven daklozen wonen. van de de maatschappelijke opvang, inclusief ééndaagse noodopvang, of binnen slapen vrienden, kennissen In 2008 bestaat groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het bij gaat hierbij voornamelijk of zonder vooruitzichten op een slaapplek de daaropvolgende nacht behoren tot deterwijl feitelijkeen daklozen. omfamilie mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) voor van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, vijfde (21%) in Voor het berekenen van het minimum de registraties van de politie voorkomt.aantal feitelijk daklozen zijn de personen meegenomen die in een jaar tien

nachten of meer hebben doorgebracht in een opvangvoorziening. Opvangvoorzieningen zijn voorzieningen waar een maximale verblijfsduur van negen maanden wordt gehanteerd.1

Residentieel daklozen Residentieel daklozen (ofwel thuislozen) zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciĂŤle pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen. Het minimum aantal residentieel daklozen is gebaseerd op de verblijfsgegevens van de verschillende sociale pensions en woonvoorzieningen.

Zwerfjongeren Als laatste doelgroep worden de zwerfjongeren onderscheiden. Hieronder werden tot voor kort jongeren verstaan tot 25 jaar met meervoudige problemen, die dakloos zijn of in de opvang verblijven. Daarbij hoort de kanttekening dat jongeren die met hun ouders in de opvang verblijven niet onder deze definitie vallen. Er is lange tijd discussie geweest over welke jongeren tot de categorie zwerfjongeren moesten worden gerekend. In de eerste meting van de monitor is bovenstaande definitie gebruikt, opgesteld door het Ministerie van VWS en toegepast door de Algemene Rekenkamer (2008). Voor de tweede meting wordt de nieuwe, door het ministerie van VWS en Jeugd en Gezin gehanteerde definitie gebruikt. Deze luidt: Zwerfjongeren zijn feitelijk of residentieel daklozen onder de 23 jaar met meervoudige problemenâ&#x20AC;&#x2122;. Voor het bepalen van het minimum aantal zwerfjongeren zijn naast de verblijfsgegevens van de instellingen die zich speciaal richten op jongeren (Thuislozen-team, Twentse Opvangvoorziening, Kamers met Kansen, Coach, Stichting de Kij) eveneens verblijfsgegevens van andere instellingen over personen jonger dan 23 jaar meegenomen. Om een vergelijking met de voorgaande meting mogelijk te maken is de huidige definitie toegepast op de bestanden van vorig jaar.

1 Voorzieningen waar langer dan negen maanden mag worden verbleven worden als woonvoorziening beschouwd. Personen die in een woonvoorziening verblijven worden tot residentieel daklozen gerekend, personen die zelfstandig wonen met begeleiding tot de dreigend daklozen.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen

Bijlage 2 Aantallen clienten

De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden ze nader omschreven. In deze bijlage worden verkommerden de aantallen cliënten en enkele kenmerken per instelling c.q. voorziening in de Zelfstandig wonende en verloederden centrumgemeenten Dit zijn personen dieweergegeven. min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavingsTabel 1 Aantallen en kenmerken cliëntenUitzetting per instelling centrumgemeente (2009) problemen, veelpleging en zorgmijding. alsen gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer. Percentage Gemiddelde Gemiddelde Aantal man leeftijd verblijfsduur cliënten Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. in dagen 2009 Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn Almelo zij deze kwijtgeraakt. Deze groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk daken thuisloHODT Almelosommigen Nacht veelvuldig voor kortere98 n.b. 16 zen, waarvan tijd gedetineerd zijn (geweest). 40 Instelling

Ex-gedetineerden

T-team Almelo

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’ Deventer

Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over huisCoach beschikken Deventer en een zorgvraag hebben, behoren 9 20 462 vesting eveneens56 tot de groep dreigend daklozen. De Kij 16 50 22 189

Profielschets IrisZorg

428 61 35 217 In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) Tactus wonen Deventer 31 81 47 n.b. van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingsAmbulante woonbegeleiding 31 53 42 296 zorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende LDH komt LIBW voor Almen 90 46 170 (8%) in de registraties van de politie.48 Limor

498

192

Enschede Kamers met kansen 2.2 Feitelijk daklozen

LdH Beschermd Wonen 117 68 37 791 Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken die voor een slaapplek LdH Kortdurende opvang 287over een eigen 85woonruimte en 41 154tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare LdH LIBW 31 94 48 1003 ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto). Ook personen die binnen slapen bij passantenHODT TOV 80 ééndaagse60noodopvang, of21 71 verblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht behoren tot de feitelijk daklozen. HODT Pension 44 72 37 227 HODT Enschede begeleid wonen

Profielschets

117

791

T-team Enschede 115 52 22 88 Het minimum aantal feitelijk daklozen in Overijssel ligt in 2008 op zo’n 780. De groep feitelijk daklozen bestaat voorT-team Hengelo 47 van 39 jaar. Een 45 kwart (27%) komt 22 voor in de registratie 82 van Tactus namelijk uit mannen met een gemiddelde leeftijd verslavingszorg, terwijl de helft (50%) bij de politie vanwege crimineel of overlastgevend gedrag. Zorggroep Manna 34 staat geregistreerd 82 48 n.b. HODT Hengelo pension

131

HODT Hengelo Woon

n.b.

HODT Ambulante woonbegeleiding 2.3 Thuislozen Oldenzaal

Residentieel daklozen oftewel thuislozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatZwolle schappelijke internaten, sociale woonvoorzieningen gericht op De Herberg opvang. Het gaat onder meer om225 86 pensions, particuliere 39 64 semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk dakloLimor 29 87 44 467 zen wonen. EBC 114 50 31 361

Profielschets LdH Zwolle 24 uurs

157 47 34 145 InLdH 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij Zwolle begeleid wonen 46 74 29 498 voornamelijk om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in LdH Zwolle LIBW 47 76 42 741 de registraties van de politie voorkomt. LdH Nel Bannink 141 88 38 n.b.

Bijlage 3 Aantal uitzettingen per gemeente Tabel 1 Aantal uitzettingen door woningcorporaties per (centrum-)gemeente, 2008 en 2009. 2009 Centrumgemeente

Gemeente

Almelo

Deventer

Enschede

2008

Aantal

Aantal binnen Overijssel

Aantal

Aantal binnen Overijssel

Almelo

Hellendoorn

Rijssen-Holten

Tubbergen

Twenterand

Wierden

subtotaal

104

Deventer

Lochem (geen Ov.)

Olst-Wijhe

Raalte

Zutphen (geen Ov.)

subtotaal

106

Borne

Dinkelland

Enschede

140

171

Haaksbergen

Hengelo (Ov.)

Hof van Twente

Losser

Oldenzaal

subtotaal

216

248

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen Zwolle Dalfsen

Elburg (geen Ov.) 0 0 4 0 De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig Ermelo (geen Ov.) 4 0 3 0 worden wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder Hardenberg 7 7 7 7 ze nader omschreven. Harderwijk (geen Ov.)

Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden

Hattem (geen Ov.) 0 0 0 0 Dit zijn personen die min of meer zelfstandig wonen en waarbij sprake is van een ernstige multiproblematiek. Bij deze Kampen 1 1 1 1 groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, verslavings(geen Ov.) als gevolg 0 van huurschuld0of overlast ligt vaak 2 op de loer. 0 problemen, veelpleging en Nunspeet zorgmijding. Uitzetting

Ex-gedetineerden

Oldebroek (geen Ov.)

Ommen 0 0 Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die voorafgaande aan hun detentie wel over een eigen woonruimte beschikten. Putten (geen Ov.) 1 0 0 0 Door de detentie en de daaruit volgende maatregelen, zoals het stoppen van een uitkering of het verliezen van werk, zijn 0 0 de feitelijk dak-0en thuislozij deze kwijtgeraakt. Deze Staphorst groep wordt apart benoemd om0onderscheid te kunnen maken met zen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). Steenwijkerland 11 11 5 5 Zwartewaterland

Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’

Zwolle 47 47 43 43 huisPatiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg of de gehandicaptenzorg na ontslag niet over subtotaal hebben, behoren eveneens 86 73dreigend daklozen. 77 62 vesting beschikken en een zorgvraag tot de groep Totaal

Profielschets

485

445

535

492

In Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingszorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) komt voor in de registraties van de politie.

Bijlage 4 Corporaties per centrumgemeente Tabel 1 Deelnemende woningcorporaties in 2009. Centrumgemeente

Woningcorporatie

Almelo

AWS Beter Wonen De Goede Woning

Deventer

Enschede

Actief in Gemeente

Overijssel

Aantal huurwoningen binnen centrumgemeente per 1 januari 2009 (bron: CFV)

Almelo

6.580

Rijssen-Holten

1.270

St. Joseph Almelo

Almelo

5.310

St. Wonen Wierden Enter

Wierden

1.690

Woningstichting Hellendoorn

Hellendoorn

3.070

Woningstichting Tubbergen

Tubbergen

890

Woningstichting Vriezenveen*

Twenterand

2.200

Vestion Wonen*

Twenterand

1.330

Salland Wonen

Raalte

5.260

Woonstichting De Marken

Deventer

970

Woonbedrijf Ieder1

Deventer

8.7701

St. Eigen Bouw

Deventer

730

Rentree

Deventer

4.050

Woningstichting De Groene Waarden

Lochem

nee

870

Viverion (Lochem)

Lochem

nee

1.500

Woningbedrijf Warnsveld

Zutphen

nee

620

Woonbeheer Borne

Borne

2.250

Bouwvereniging Ambt Delden

Hof van Twente

230

De Woonplaats2

Enschede

11.190

Domijn Woningcorporatie

Enschede

15.390

Ons Huis

Enschede

4.680

SJHT

Enschede

780

Welbions

Hengelo

12.880

Dinkelborgh Woonmaatschappij*

Dinkelland

1.150

St. Joseph Weerselo*

Dinkelland

330

WBO Wonen

Oldenzaal

3.930

Wonen Delden

Hof van Twente

710

Viverion (Hof van Twente)

Hof van Twente

2.270

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

2.1 Dreigend daklozen Zwolle Beter Wonen Vechtdal

Hardenberg

3.260

Stichting Beter Wonen Kampen ja 960 De groep mensen die dreigen dakloos te raken kan worden onderverdeeld in drie subgroepen, namelijk de zelfstandig 3 Steenwijkerja 3.290 Woonconcept wonende verkommerden en verloederden, de ex-gedetineerden en de ex-patiënten in de klinische zorg. Hieronder worden land ze nader omschreven. Wetland Wonen Groep Steenwijkerja 3.240 Zelfstandig wonende verkommerden en verloederden land Dit zijn personen die min ofWoningstichting meer zelfstandig wonen en waarbij multiproblematiek. SWZ Zwollesprake is van een ernstige ja 7.270 Bij deze groep speelt langdurige zorgafhankelijkheid als gevolg van een combinatie van psychiatrische problemen, Woningstichting Openbaar Zwolle ja 2.430verslavingsproblemen, veelpleging en Belang zorgmijding. Uitzetting als gevolg van huurschuld of overlast ligt vaak op de loer.

Ex-gedetineerden

DeltaWonen4

Zwolle

8.000

Woonstichting Dalfsen 2.150beschikten. Hierbij gaat het om ex-gedetineerden die Vechthorst voorafgaande aan hun detentie wel overJaeen eigen woonruimte Omnia Wonen maatregelen, zoals Harderwijk 6.900van werk, zijn Door de detentie en de daaruit volgende het stoppen van eennee uitkering of het verliezen zij deze kwijtgeraakt. Deze UWOON groep wordt apart benoemd om onderscheid te kunnen maken met de feitelijk (Betere Woning) Elburg nee 1.820dak- en thuislozen, waarvan sommigen veelvuldig voor kortere tijd gedetineerd zijn (geweest). UWOON (CWS) Harderwijk nee 3.920 UWOON Ex-patiënten in de ‘klinische zorg’(Groene Zoom)

Harderwijk

nee

2.420

Woningstichting de Veste Ommen of de gehandicaptenzorg ja 2.840 Patiënten die na een opname bij de psychiatrie, de verslavingszorg na ontslag niet over huisvesting beschikken en een zorgvraag hebben, behoren eveneens tot de groep dreigend daklozen. Woningstichting Putten Putten nee 1.720

Profielschets *

zijn in 2010 gefuseerd tot Mijande Wonen. InCorporaties Overijssel zijn in 2008 op enig moment minimaal 880 dreigend daklozen aanwezig geweest. Bijna twee derde (64%) van hen is man, terwijl de gemiddelde leeftijd op 36 jaar ligt. Uit de koppeling met de gegevens van Tactus verslavingszorg blijkt dat een tiende (11%) van de dreigend daklozen bij Tactus verslavingszorg staat geregistreerd. Bijna een tiende (8%) komt voor in de registraties van de politie.

1 Dit betreffen alleen de huurwoningen in Deventer. De ongeveer 6.000 woningen in Zutphen zijn niet meegerekend. 2 Voor De Woonplaats geldt dat alleen de uitzettingen en het aantal huurwoningen binnen de gemeente Enschede zijn meegenomen. 3 Voor Woonconcept geldt dat alleen de uitzettingen en woningen in de gemeente Steenwijkerland zijn meegenomen. De regio Drenthe is buiten beschouwing gelaten. 4 DeltaWonen heeft in totaal een kleine 14.000 huurwoningen verdeeld over Zwolle en Kampen. In de gemeente Zwolle gaat het om 8.000 woningen. Aangezien de In 2008 bestaat de groep thuislozen in Overijssel minimaal uit zo’n 480 unieke personen. Het gaat hierbij voornamelijk uitzettingen van DeltaWonen betrekking hebben op Zwolle, is hier uitgegaan van 8.000 huurwoningen.

Profielschets

om mannen van 42 jaar. Ruim een kwart (28%) van hen is bekend bij Tactus verslavingszorg, terwijl een vijfde (21%) in de registraties van de politie voorkomt.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010

Colofon De Overijsselse Dak- en Thuislozenmonitor is een initiatief van Vereniging WOON en is financieel mede mogelijk gemaakt door Provincie Overijssel, gemeenten Almelo, Deventer, Enschede en Zwolle.

De monitor is ĂŠĂŠn van de acht acties die Vereniging WOON uitvoert in het kader van het project (z)onderdak.

Datum November 2010

Auteurs

Intraval Auteurs: S. Biesma, A. Kruize en G. Wolters Telefoon: 050-3134052 E-mail: info@intraval.nl Website: www.intraval.nl

I&O Research Auteurs: P. de Bruin, J. Lohuis Telefoon: 053-4825000 E-mail: info@ioresearch.nl Website: www.ioresearch.nl

Ontwerp en opmaak Digidee Ontwerpstudio, Enschede

Bestellingen Exemplaren van de monitor zijn verkrijgbaar via info@verenigingwoon.nl. Zolang de voorraad strekt. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Overijsselse daken thuislozenmonitor 2010