Huid en voeding: Voeding en wondgenezing

Huid en voeding

Tulay Karvar

Er bestaat geen relatie tussen voeding en wondgenezing, zo hoort diëtist Tulay Kavrar regelmatig. Toch is dat in haar praktijk wel evident: “Ik zie met

grote regelmaat mensen die geen volwaardig voedingspatroon hebben. Daardoor wordt onder meer de huid

minder goed gevoed. En juist bij (grote) wonden is de behoefte aan energie en aan voedingsstoffen verhoogd en is gezonde voeding essentieel.”

Hoe beter een wond geneest, hoe mooier het litteken zal worden. Vandaar dat voor Tulay het belang van de juiste voeding zo zwaar weegt. Zij let daarbij op het binnenkrijgen van voldoende vitaminen, mineralen en vocht: “Dat geldt niet alleen voor ouderen. Ik zie ook jongeren die door ongezonde voeding, zoals het eten van veel junkfood, een tekort hebben aan belangrijke voedingsstoffen.”

Tulay, jij komt vaak bij mensen thuis. Zie jij ook dat een groot deel van jouw cliënten

slecht eet? “Je zou het niet bedenken, maar uit onderzoek blijkt dat 30 procent van de patiënten in de thuiszorg ondervoed is! Die cliënten komen hoogstwaarschijnlijk niet in een schoonheidssalon, maar dit aantal geeft wel aan dat het belang van gezonde voeding nog lang niet door iedereen onderkend wordt.”

Wat is essentieel voor een snelle en

goede wondgenezing? “Dan gaat het om het binnenkrijgen van voldoende eiwitten, calorieën, koolhydraten, vetten, vitaminen, mineralen en vocht. Wist je dat ondervoeding het risico op wonden verhoogt? En dat gezonde voeding juist essentieel is bij de wondheling? En het verkort de duur van wondbehandeling.”

Je hebt het over drie stadia in de

wondgenezing. “Ja, dat klopt. Zeker bij de grotere wonden kun je die onderscheiden. Dan gaat het om de inflammatiefase: met onder meer wondvocht. In deze fase is de reiniging van de wond door witte bloedlichaampjes van belang waardoor infecties makkelijker kunnen worden bestreden. In de zogenaamde proliferatiefase (vanaf dag twee tot vijf tot dag 21) wordt de verloren gegane

“Voor de huid is vitamine A essentieel”

lederhuid vervangen door nieuw weefsel. Dat ziet er in het begin korrelig, rood en vochtig uit. In de derde fase (vanaf dag 21 tot twee jaar) vindt de eigenlijke remodellering plaats waarbij als het goed is tijdens de rijping van het collageen zich een dun, wit en soepel litteken vormt.”

Zijn er voedingsmiddelen die bij

alle stadia van belang zijn? “Jazeker! In alle drie fasen van de wondheling zijn zowel micro- als macronutriënten noodzakelijk. Denk bij micronutriënten aan mineralen, sporenelementen en vitamines. Koolhydraten, vetten en eiwitten vallen onder macronutriënten.”

Je noemt eiwit, hoezo? “Eiwitten zijn naast water het belangrijkste bestanddeel van ons lichaam, ze zorgen ervoor dat nieuw weefsel kan aangroeien. Ze bestaan weer uit kleinere deeltjes, namelijk aminozuren. Ons lichaam gebruikt deze aminozuren voor de aanmaak en het herstel van onze cellen. En een tekort aan eiwitten verhoogt het risico op een infectie.”

Er is toch zelfs een formule die je hanteert om voldoende eiwitten binnen

te krijgen? “Dat klopt: het aantal eiwitten dat je voor een gezonde wondgenezing binnen zou moeten krijgen bedraagt 1,2 tot 1,7 maal je lichaamsgewicht, afhankelijk van de grootte van de wond. Het blijkt niet makkelijk te zijn om dat binnen te krijgen, want het gaat echt om meer dan de normale hoeveelheid voeding.”

Wat adviseer jij een cliënt om extra eiwit

binnen te krijgen? “Eiwitten zitten met name in vlees, kip, eieren, zuivel, peulvruchten en noten. En aan vleesvervangers zijn meestal eiwitten toegevoegd. Een voorbeeld: stel mijn cliënt weegt 60 kilo; vermenigvuldig je dat met

“Gezonde voeding bevordert een mooie wondgenezing”

1,2 dan wil dat zeggen dat hij 72 gr eiwit nodig heeft. Een ei bevat 7 gram, net als een handje noten. En een portie vlees, vis of kip van 120 gram bevat 20 gram eiwit. Dat wil zeggen dat je door de dag heen echt je best moet doen om voldoende eiwitten binnen te krijgen. Dus geen brood met zoet, maar wel met ei of vleeswaren.”

Welke vitamine wordt in alle drie de fasen van wondgenezing vooral geadviseerd

en waarom? “Vooral vitamine C is in alle drie de fasen van belang. Het bevordert de wondgenezing doordat het onder andere zorgt voor een betere productie van het collageen en voor een verbetering van het immuunsysteem. Het zit vooral in groente en fruit, met uitschieters in acerola (ook wel West-Indische kers genoemd), rozenbottel, rode peper, rode paprika, peterselie, kiwi en spruitjes.”

En waarom zijn vitamine A en E van

belang? “Voor de huid is vitamine A ook essentieel. Het helpt vooral ontstekingen te voorkomen, het zorgt voor celgroei, helpt bij de productie van collageen en stimuleert bovendien het immuunsysteem. Van vitamine E is bekend dat het de huidcellen beschermt. Vitamine A vind je vooral in lever. Een ander voordeel daarvan is dat het veel ijzer bevat. Dat helpt bij het zuurstoftransport in het bloed en is van belang voor de wondgenezing. Kies het liefst wel voor de biologische variant. Dit in verband met een mogelijke ophoping van afvalstoffen. Daarnaast is het beter dit orgaan niet elke dag te eten, omdat je dan mogelijk teveel vitamine A en ijzer binnen kunt krijgen. Verder zit deze vitamine in wortelen, paksoi, spinazie, zoete aardappel, waterkers en rode bietensap. Vitamine E vind je onder meer in zonnebloem- en pijnboompitten, hazelnoten en amandelen.”

En selenium, wat doet dat? “Selenium beschermt de weefsels en is vooral van belang tijdens de eerste fase in de wondgenezing. Het speelt daarnaast een belangrijke rol in de gezondheid van het immuunsysteem. Het zit veel in paranoten (niet meer dan vijf per dag), heilbot, zonnebloempitten en kip.”

Hoe verminder je de kans op littekens bij

acne? “Allereerst wil ik aangeven dat het bij iedere cliënt kan verschillen hoe acne ontstaat. Het is verstandig om samen na te gaan welke voeding hij binnenkrijgt, want daar ligt vaak de crux. Ik let daarbij op de richtlijnen voor goede voeding. Bekend is dat bij velen zuivel, en dan vooral de magere en halfvolle producten, het ontstaan van acne kunnen triggeren. Raad dat daarom af. Wel is voldoende vitamine A van belang voor de genezing en dat draagt zo bij aan het voorkomen van lelijke littekens.”

Als een oudere cliënt een wond heeft, hoe kun je dan de genezing ervan

bevorderen? “Ouderen hebben meestal last van een tragere wondgenezing. Dit doordat hun huid minder elastine bevat, er sprake kan zijn van een verminderde capillaire doorbloeding en het minder efficiënt werken van het immuunsysteem. Daarnaast hebben oudere mensen vaker een vochtprobleem doordat ze niet voldoende drinken. Genoeg vocht zorgt ervoor dat het lichaam in een betere conditie is. En dat bevordert weer de genezing van een wond. Het gaat dan niet zozeer om water drinken, want daarin zitten geen Lizet van Triet voedingsstoffen. Denk dan wel aan onder meer aan pap en een goed gevulde soep.” Voor meer info: www.malnucare.nl. Tekst: