Werkwijzer monitoring zinktunnels

De komende jaren zullen diverse afgezonken tunnels gerenoveerd gaan worden. Het is evenwel een lastige klus om te bepalen of er deformaties zijn of binnen afzienbare tijd zullen volgen. Daarom heeft het COB de ‘Werkwijzer monitoring zinktunnels’ opgesteld, opdat metingen aan verschillende tunnels op basis van een eenduidige aanpak en op een vergelijkbare wijze worden uitgevoerd.

Het doel van deze werkwijzer is om ondersteuning te bieden bij het opzetten van een monitoringsysteem in een tunnel in aanloop naar het daaropvolgende proces van data-analyse, interpretatie van de data, het uitvoeren van een conditiebepaling van de tunnel en het voorspellen van het toekomstige gedrag. Enerzijds kan daarmee de civieltechnische scope bij een renovatie beter worden gedefinieerd en anderzijds kan onderhoud en reparatie in de toekomst beter worden gepland (beschikbaarheid tunnel). Het document is gratis op te halen via www.cob.nl/kennisbank.

Een belangrijk raakvlak voor deze werkwijzer wordt gevormd door het wetenschappelijke onderzoeksprogramma Future proof tunnels. Daarin wordt onderzoek uitgevoerd door PhD-, PDEng- en MSc-studenten naar onderwerpen die een direct verband hebben met de monitoring van het gedrag van tunnels en daarmee met deze werkwijzer.

Het programma bestaat uit vijf deelprojecten die zijn gericht op de volgende onderzoeksvragen:

-Hoe kunnen tunneldeformaties en alle afzonderlijke omgevingsfactoren continu worden gemonitord?

-Welke omgevingsfactoren spelen een (kritieke) rol in deformatie?

-Hoe wordt de deformatie en restlevensduur van segmentvoegen (met kraagconstructie) beïnvloed door interacties met de ondergrond?

-Hoe kunnen alle tunnel-omgevingsinteracties worden gevat in een 3D-model?

-Hoe verloopt materiaaldegradatie in tunnels?

De deelprojecten zijn opgesteld in nauwe samenwerking met de COB-expertcommissies en tunneleigenaren en worden gekoppeld aan concrete tunnelprojecten. Hierdoor kunnen tussentijdse onderzoeksresultaten worden getest, gedemonstreerd en in de praktijk worden toegepast. Waar mogelijk worden de projectresultaten rechtstreeks gebruikt door tunnelbeheerders, ingenieursbureaus of adviseurs. Met de nieuwe wetenschappelijke kennis, modellen en inzichten wordt de basis gelegd voor een meer optimale aanpak voor de renovatie van zinktunnels.

Hoofdstukken

Een blik op de hoofdstukindeling geeft weer welke aspecten aan bod komen in de werkwijzer. Daarbij moet worden opgemerkt dat alle onderdelen uiterst uitvoerig worden behandeld.

De hoofdstukken zijn: ‘constructief gedrag afgezonken tunnels’, ‘monitoring’, ‘overdracht gegevens uitvoering’, ‘dataverwerking’, en ‘geleerde lessen’. Elk hoofdstuk wordt verder uitgewerkt. Een voorbeeld over de paragraaf ‘monitoring’: ‘Verschil traditionele en moderne monitoring’; ‘Absolute vs. relatieve metingen’; ‘Meetfrequentie (moderne meetsystemen); ‘Monitoring bij nieuwbouw- en bestaande tunnels’, en het onderdeel ‘Monitoringsystemen’ is opgedeeld in ‘Inleiding’; ‘Meetboutjes’; ‘Robotic total station’; ‘Hoge-resolutiecamera’s’; ‘Tiltmeters’ en ‘Glasvezelmonitoring’.

Geleerde lessen

Met het groeiende bewustzijn van de waarde van tunnels als essentiële schakels in transportnetwerken, is er het afgelopen decennium meer aandacht gekomen voor de (constructieve) conditiebepaling van tunnels, ook wel structural health analysis genoemd, SHA. Met een SHA kan op gestructureerde wijze de staat van de constructie worden bepaald en aanbevelingen worden gegeven voor onderhoud, reparatie of zelfs vervanging. Aanvankelijk was een SHA vooral aan de orde bij megaprojecten waar veiligheid en beschikbaarheid topprioriteit heeft. Maar inmiddels wordt een SHA ook voor middelgrote projecten en bij renovaties steeds vaker overwogen of ingezet als middel om de constructies te kunnen (blijven) beoordelen. Het uitvoeren van metingen (monitoring) en inspecties zijn een essentieel voor een SHA. Door het COB-netwerk is in dat kader deze werkwijzer opgesteld. In het hoofdstuk

‘geleerde lessen’ worden meetprogramma’s van enkele praktijkprojecten nader omschreven en worden aanbevelingen gedaan voor toekomstige programma’s.

De lezer zal toch nog wel even geduld moeten hebben, want de geleerde lessen zijn nog niet beschreven. Het gaat om de glasvezel-pilot Heinenoordtunnel, en de monitoring van de Kiltunnel. Deze informatie komt in een volgende versie van de werkwijzer.

Zinkvoegonderzoeken

In een bijlage is er (uiteraard) speciale aandacht voor zinkvoegonderzoeken. Van oudsher zijn de stalen onderdelen van zinkvoegen voorzien van een beschermende conservering, met de gedachte dat hiermee voor de levensduur van de tunnel de stalen onderdelen voldoende beschermd zijn. De stalen delen in de zinkvoegen zijn immers niet eenvoudig toegankelijk, waardoor het aanbrengen van een extra conservering gedurende levensduur nauwelijks mogelijk is. Lange tijd is gedacht dat deze bescherming dermate robuust is dat extra aandacht niet nodig zou zijn. Echter, op basis van diverse praktijkonderzoeken is geconcludeerd dat de stalen onderdelen in de zinkvoegen op enkele locaties kwetsbaar zijn en dat in een aantal gevallen constructieve versterking noodzakelijk is.

In deze bijlage worden de geleerde lessen besproken die volgen uit zinkvoegonderzoeken die tussen 2013 en 2020 zijn uitgevoerd in verschillende Nederlandse tunnels.

Teus Molenaar is redactiecoördinator van Land+Water.

Colofon

Uitgave van:

Sanders Woonmedia BV

Torenallee 20

5617 BC Eindhoven www.sandersmedia.nl

Uitgeefteam Sanders Media

Peter Vorstenbosch (uitgever)

Martin ten Hoven (salescoördinator)

Redactiecoördinator

Teus Molenaar Telefoon: 06 51578447

E-mail: tmlandenwater@gmail.com

Centrale redactie

Linda Hulsman

E-mail: redactie.landenwater@sandersmedia.nl

Redactiemedewerkers

Jeroen Bezem

Peter Urbanus

Vormgeving

Frizzon B.V., Arnhem

Redactieadviescommissie ir. Gilbert Boerekamp, bodembeheer

Ivo Huiskes MSc, ondergrondse constructies ir. Ties Rijcken, waterbeheer ir. Dick Schaafsma, bruggen ing. Wouter Zomer Msc, waterhuishouding

Advertentieverkoop

Frank van Gils Telefoon: 06 53888266

E-mail: f.vangils@persmanager.nl

Abonnementen

Telefoon: 088 226 66 88

E-mail: sanders@mijntijdschrift.com

Jaarabonnement: € 179,26 excl. btw

Jaarabonnement KIVI NIRIA- en VVA-leden: € 83,17 excl. btw

Jaarabonnement studenten: € 74,34 excl. btw

Alle bedragen zijn exclusief btw.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd.

Administratie

E-mail: administratie@sandersmedia.nl

Technische realisatie

Vellendrukkerij BDU, Werkendam

AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN © TITEL

Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Land+Water c.q. de betreffende auteur.

Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Land+Water wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/ of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

ISSN: 0023-7582

Klei van dichtbij

De toepassing van slib als bouwstof uit de Eems-Dollard is een wereldprimeur. Het project heeft eind 2022 de prijs gewonnen voor het meest aansprekende project als het gaat om effectieve, innovatieve en kansrijke uitvoering van het nationaal Deltaprogramma. Het leidt tot de bouw van de Brede Groene Dijk.

EPP-methode in praktijk getest

De Electric Power Pipe (EPP) methode, die ontwikkeld is door Herrenknecht, maakt het voor het eerst mogelijk om horizontaal te boren op zeer geringe diepte voor (elektriciteits)kabels over lange afstanden, zonder het risico van blow-outs. Landelijk netbeheerder TenneT en NRG-consortium, met aannemerscombinatie Denys en Kouwenberg, durfden het aan om deze nieuwe EPP-methode over een grote afstand in de praktijk te testen met een pilot.

Transitie Rotterdamse bruggen

Een groot deel van de beweegbare objecten in Rotterdam is op substantiële leeftijd en bevat verouderde systemen. Het renoveren van de Rotterdamse bruggen en sluizen is geen eenvoudige opgave. Het is multidisciplinair, bevat verschillende onderdelen van de wetgeving en heeft nogal wat voeten in de aarde, want veel bruggen en sluizen bevinden zich binnen een intensief gebruikte stedelijke omgeving.

NULIVE: deklimaattoets.nl

Advies nodig bij jouw klimaatrobuuste inrichting?

De klimaattoets helpt je bij het klimaatrobuust inrichten van je plangebied en te voldoen aan ambities en beleid.

Wateroverlast Hitte & Schaduw

Biodiversiteit Droogte

Voordelen van de klimaattoets:

De effecten van klimaatmaatregelen visueel inzichtelijk Beoordeel snel en eenvoudig de effecten van een maatregel Korte, middellange en lange termijn inzichtelijk Versnelt besluitvormings- en planningsproces

Bekijk www.deklimaattoets.nl of neem contact op met Rogier Hardeman: 06-46352562