En de winnaar is: doorgroeibare verharding

In de top 9 van 2022 van het platform ClimateScan.nl staan de doorgroeibare verhardingen bovenaan. In de database staan niet alleen projecten van gemeenten en waterschappen maar ook van particulieren en private partijen in binnen- en buitenland.

Goed voorbeeld doet volgen, ook bij klimaatadaptatie. Het delen van groenblauwe en klimaatadaptieve voorbeelden inspireert anderen om tot actie te komen: ‘dat kunnen wij ook!’. Om deze reden wordt elk jaar bekeken welke kleine groene, klimaatadaptieve projecten veel worden bekeken op het platform ClimateScan.nl. Het is geen representatieve top 10 daarom top 9 genoemd en vorig jaar top 21, het gaat niet om winnaars maar inspirerende voorbeelden van geüploade projecten in de laatste twee jaar.

Climatescan is niet het enige platform voor klimaatadaptatie met voorbeelden, maar met 10.000 projecten wel de grootste. Vorig jaar zijn ruim 2000 projecten toegevoegd aan de database. Een project kan bestaan uit meerdere klimaatadaptieve voorzieningen zoals een wijk met bijvoorbeeld op diverse plekken doorlatende verharding en wadi’s of meerdere drijvende woningen in een wijk. De projecten zijn niet alleen voorbeelden van gemeenten of waterschappen maar ook van particulieren en private partijen in binnen- en buitenland; iedereen mag projecten uploaden

IN ‘T KORT - Doorgroeibaar

In de top 9 van ClimateScan.nl staan de doorgroeibare verhardingen bovenaan

De locatie en innovatie in gewaskeuze zijn verklarende factoren

Vorig jaar kregen raingardens en natuurvriendelijke wadi’s veel aandacht

Climatescan is een burgerwetenschaps-platform om kennis te delen

Voorbeelden van doorgroeibare verhardingen in de database. (citizen science). Dit jaar is bijvoorbeeld het eerste jaar dat een bewonersinitiatief de top 9 haalt en een buitenlands project (nr 8 uit Antwerpen). Opvallend is ook de grote spreiding van projecten over heel Nederland. Niet alleen projecten uit de grote steden krijgen aandacht maar ook innovatieve voorbeelden uit kleinere gemeenten.

Trends

Vorig jaar kregen raingardens en natuurvriendelijke wadi’s veel aandacht. Het jaar daarvoor waren het waterpleinen. Dit jaar is veel gekeken naar doorgroeibare verhardingen. Eigenlijk helemaal geen innovatie, want die werden al decennia in Nederland in toenemende mate aangelegd. De locatie waar ze zijn aangelegd en innovatie in gewaskeuze zijn wel verklarende factoren waarom het meer aandacht kreeg. Projecten die veel aandacht krijgen zijn vaak:

-multifunctioneel

-innovatief

-voorzien van goed beeldmateriaal

-gesitueerd op een bijzondere locatie

-goed gemonitord

-sterk aanwezig op social media

Multifunctioneel

Net als vorig jaar vallen de projecten over het algemeen in de categorie ‘Multifunctioneel ruimtegebruik’. De oplossingen geven namelijk een antwoord op meerdere vraagstukken. Niet alleen wateroverlast, maar ook op droogte en hitte, alsmede biodiversiteit, water- en luchtkwaliteit. Vorig jaar zagen we al dat natuurvriendelijke wadi’s veel hoger scoorden dan gazon wadi’s met alleen gras. Het platform ontwikkelt zich continu. Er zijn dan ook nu weer vernieuwingen in ClimateScan te zien. Waar de site voorheen opstartte met álle projecten in beeld, krijgt de bezoeker nu alleen projecten te zien waar foto’s, video’s én omschrijvingen zijn geplaatst. Hoe meer bekend en ingevuld is, hoe hoger de status. Dit komt de betrouwbaarheid van de data in dit citizen science platform ten goede en zorgt ervoor dat de projecten in de kijker komen.

Locatie

(Innovatieve) locatie speelt een rol. Doorgroeibare verharding is niet nieuw. Wat wel vernieuwend is, is dat ze zijn aangelegd in het centrum van grote steden zoals Amsterdam en Antwerpen. Eerder zagen we dit soort verhardingen voornamelijk aan de randen van steden zoals parkeerplaatsen bij recreatiegebieden (bossen en zwemgelegenheden) of bij sportverenigingen. Maar sinds kort krijgt dit type verharding (op grotere schaal) ook een plekje in het centrum van steden. Midden in Leiden, Tilburg of Amsterdam bijvoorbeeld. Behalve parkeerplaatsen worden ook middenstroken van wegen vergroend, zoals in Vlissingen en Wemelding.

Innovatie

Innovatie ligt bij klimaatadaptieve verharding niet alleen bij de locatie waar het wordt aangelegd maar ook in de opbouw van het pakket, de stenen en de vegetatie. Zo is in de gemeente Heemskerk geen gras toegepast, maar sedum. Eigenlijk een ‘learning by doing’-innovatie, want de gemeente zag dat het sedum dat van een schuurdak was afgewaaid het beter deed dan gras. Dit was reden genoeg om dit op grotere schaal uit te proberen. Het kreeg veel interesse en navolging in andere steden. Ook het gebruik van circulaire tegels of het hergebruiken van bestaande tegels/klinkers die in andere verbanden worden gelegd, is in opmars.

Monitoring

Er zijn zoals dat gaat bij innovatie veel vragen over het functioneren van klimaatadaptatie, zoals de kosten en baten van maatregelen en het benodigde beheer. Metingen aan het hydraulisch functioneren zijn populair, waarbij ook timelapse films worden gemaakt. Zo kun je zelf zien of de klimaatadaptieve voorziening functioneert of niet (niet iedereen wordt blij van grafieken en rapporten). Opvallend bijvoorbeeld van een natuurvriendelijke wadi is dat hij ligt op het van een bedrijf. De voorgaande aandachttrekkende kenmerken kunnen gemeenten en waterschappen gebruiken om hun projecten meer in de zoeklichten te zetten. De evaluatie van projecten en het platform door gebruikers zal ook verbeteringen met zich mee brengen in gebruiksvriendelijkheid en meer detail analyses van projecten ook in het buitenland.

ClimateScan in 2023

Naar aanleiding van wensen van gebruikers zijn in 2022 al diverse veranderingen doorgevoerd. Zo kun je nu kaartlagen aanzetten met bijvoorbeeld geohydrologische gegevens (bodemsoort en grondwaterstanden), hoogtekaart, wijk typologieën, groenpercentages en kansen voor infiltratie. Hiermee kunnen gebruikers hun eigen vragen beantwoorden, zoals ‘kun je hier infiltreren’ door de kaartlaag ‘infiltratiekansen’ aan te klikken en te kijken naar bovengrondse en ondergrondse infilratievoorzieningen in de buurt. Ook zijn er mogelijkheden om diverse citizen science waarnemingen te combineren, zoals meldingen van muggenoverlast en wadi’s dat een indicatie geeft dat deze geen verband hebben. De meetgegevens van meer dan 100 wadi’s laat zien dat 99 procent binnen twee dagen leeg is, dat te snel is voor een mug om zich voort te planten.

Door ‘featured projects’ aan te klikken kun je kijken of er metingen zijn verricht bij het specifieke project en zo ja welke resultaten. Het wordt door gebruikers als prettig ervaren

Wat is climatescan?

Climatescan is een burgerwetenschaps-platform opgericht om kennis te delen over klimaatadaptatie en mitigatie. Sinds 2015 kan iedereen projecten op de kaart zetten in hoofdcategorieën als Water, Hitte, Biodiversiteit en Energie die meer dan vijftig subcategorieën hebben van concrete maatregelen als groenblauwe klimaatadaptatie als waterpleinen, wadi’s en regenwatertuinen. Meer dan 1500 mensen hebben zich aangemeld om projecten te uploaden. Duizenden mensen per maand kijken naar meer dan 10.000 internationale projecten. Alle gegevens zijn openbaar om klimaatadaptatie te bevorderen.

om locatiespecifiek op eventuele onderzoeksresultaten te kunnen zoeken. Want weten of er een klimaatadaptieve voorziening ligt en hoe lang is handig, maar meetresultaten naar de werking ervan verhoogt het vertrouwen in klimaatadaptatie. In 2023 zal in het kader van diverse (inter)nationale projecten de kennis verspreid en uitgewisseld worden in onder andere Duitsland, Polen en Indonesië. Ook de meetgegevens van regio’s waar wij veel van kunnen leren als Noord-Amerika en Australië worden met lokale onderzoekers ingevuld om internationale kennisuitwisseling omtrent klimaatadaptatie verder te bevorderen.

Floris Boogaard is docent aan de Hanze Hogeschool en specialist bij Deltares;Thomas Klomp werkt voor Samen Klimaatbestendig (een onderdeel van het Deltaprogramma) en rondt als projectleider een onderzoek naar groenblauwe oplossingen (wadi’s) af bij de Hanze Hogeschool.