Plafondenwand.info 4-2020

NR 4 | 2020

GEEN SHOWROOM Voor de renovatie van het eigen kantoor in Opmeer heeft Verwol Complete Interieurrealisatie uiteraard eigen producten gebruikt, maar het is geen showroom geworden.

KOEPELS Akoestiek Montage Brabant produceerde voor de renovatie van het Pharos-gebouw in Hoofddorp onder andere vijf spectaculaire koepels in het nieuw gebouwde atrium.

AHOY Begin 2021 wordt het nieuwe Ahoy geopend. Een nieuw entreegebouw, vergrote beurshallen, een muziekzaal en het nieuwe Internationaal Congres Centrum.

www.plafondenwand.info

11_Cover_01R.indd 1

01-12-20 10:42

HeartFelt Baffles

®

“The

JOURNEY

continues”

Designed to work for you

HeartFelt ® Baffles bieden ontwerpers en architecten een grensverleggend plafond van duurzaam materiaal met een robuuste structuur, zachte uitstraling, uitstekende akoestische eigenschappen en keuze uit diverse toepassingen.

The ceiling that had to be made Hunter Douglas Architectural Nederland Piekstraat 2 - 3071 EL Rotterdam Tel. +31 (0)10 - 496 22 22 info@hunterdouglas.nl - www.hunterdouglas.nl ® Geregistreerd handelsmerk van Hunter Douglas - een HunterDouglas ® product. © Copyright Hunter Douglas 2020.

20PLA004_Advertenties.indd 2

01-12-20 14:46

MAATWERK

10

GROENE CAMPUS

18

De afbouw van het Maria Montessorigebouw was volgens Erik van der Veen, directeur van Profinish uit Wormerveer, kritisch maatwerk.

Door een nieuw onderwijsgebouw toe te voegen aan het bestaande gebouw van het Nova College is een groene campus ontstaan.

4 Nieuws

14 Spectaculaire koepels

6 Een eigen ideaal kantoor

22 Hoge akoestische eisen voor ICC

Plafondenwandinfo Verschijnt vier keer per jaar

Administratie/abonnementen BDUmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld Telefoon: 0342 - 49 48 82 (op werkdagen bereikbaar tussen 08.00 uur en 16.30 uur) Fax: 0342 - 49 42 99 E-mail: service@bdu.nl Postbank: 866912 ABN Amro: 47.32.66.636 Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd.

Hoofd content BDUvakmedia Peter Vorstenbosch Redactie Wilbert Leistra Telefoon: 06 - 36 11 32 63 E-mail: redactie@plafondenwand.info Centrale redactie Linda Hulsman Redactieraad Boudewijn van Grinsven Ad Maas Peter van Nuland Bas van Rooij Koen Schelling Erik van der Veen

Advertentieverkoop Hielke van der Werf Telefoon: 06 - 31 95 83 05 E-mail: h.v.d.werf@bdu.nl.

Vormgeving Giesbers Communicatie Groep, Duiven

RUIMTE

26

In het ontwerp van het project Lieven wordt slim omgegaan met ruimte door de hoogte van de woningen aan te passen.

Atrium in het gerenoveerde Pharosgebouw in Hoofddorp.

(Foto: Todays Brew)

Technische realisatie Vellendrukkerij BDU, Barneveld AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN© PLAFONDENWAND.INFO Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden.

Deze berusten bij Plafondenwand.info c.q. de betreffende auteur.

Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook.

Plafondenwand.info wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/ of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

ISSN: 0926-2830

vakmedia

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

11_Inhoud_01R.indd 3

3

01-12-20 10:43

NIEUWS |

BouwBeurs verplaatst naar september 2021 BouwBeurs 2021 verschuift van februari naar 13 tot en met 17 september 2021.

Dit gebeurt op verzoek van exposanten en bezoekers. Op dit moment is te onzeker of de richtlijnen van de overheid voldoende ruimte bieden om in februari een groot evenement te organiseren. Daarom heeft de beursorganisatie in de afgelopen weken goed geluisterd naar alle belanghebbenden en besloten om BouwBeurs 2021 te verplaatsen.

Camille Janssen van BouwBeurs: “BouwBeurs is dé plek waar de hele sector bij elkaar komt om nieuwe materialen en gereedschappen

beet te pakken, te testen maar zeker ook te netwerken. Een dag beurs is een ervaring op zich en zo willen wij dat ook organiseren.

Het verplaatsen naar een periode waarin we de beurs onder de juiste omstandigheden kunnen organiseren is het enige juiste om te doen. Zeker ook omdat een dergelijk event voor alle betrokkenen een lange voorbereidingstijd vraagt.”

Janssen vervolgt: “Van uitstel komt zeker geen afstel. In tegendeel zelfs. In de periode waar de beurs eigenlijk zou plaatsvinden, organiseren we een mooi, uitgebreid online pro-

gramma rondom actuele thema’s. Bovendien werken we aan een concept dat we voor de zomer nog willen lanceren, maar daar kan ik nu nog niet teveel over zeggen. En in het najaar organiseren we BouwBeurs zoals we de beurs kennen. Met volop kennis, demo’s, innovatie en bedrijvigheid. 2021 is zelfs het jaar waarin we prominenter dan ooit aanwezig zullen zijn.”

Meer informatie: BouwBeurs www.bouwbeurs.nl

Nieuwe eis voor voegafwerking van gipsplatenplafonds Om scheurvorming in gipsplatenplafonds zo goed mogelijk te voorkomen, hebben de NBVG, Nederlandse Branche Vereniging Gips, en NOA besloten om per 1 januari 2021 een nieuwe eis voor voegafwerking van plafonds toe te voegen aan de TBA-richtlijn 3.3.:Verwerkingsvoorschrift voor het monteren van wanden en plafonds met gipskartonplaten en gipsvezelplaten. Deze eis houdt in dat voor de voegafwerking van plafonds de toepassing van papierband of glasvlies is vereist.

“Met name de afgelopen jaren zijn er steeds vaker schades ontstaan in gipsplatenplafonds”, meldt Hermen de Hek, plafond- en wandspecialist van het TBA. “Die komen dan altijd op de plaatnaden. De scheurvorming ontstaat door (extreem) vochtige omstandigheden tijdens de bouw en (extreem) droge omstandigheden tijdens het gebruiken van het gebouw.

Om de kans op scheurvorming op de naden van de gipsplatenplafonds te verkleinen, willen we de voegafwerking daarom sterker maken.”

Het toepassen van gaasband leidt in de praktijk te vaak tot scheurvorming. Papierband of glasvliesweefsel in de voegafwerking is veel sterker, waardoor de kans op scheurvorming wordt beperkt. Daarnaast heeft de branche voor de verschillende fases de klimatologische- en bouwplaatsomstandigheden iets 4

anders en duidelijker omschreven.

De nieuwe eis is opgenomen in TBA-richtlijn 3.3 Verwerkingsvoorschrift voor het monteren van wanden en plafonds met gipskartonplaten en gipsvezelplaten. Deze richtlijn is te vinden op www.tbafbouw.nl/publicaties. De aange-

paste richtlijn staat ook in het totaal overzicht in het online kenniscentrum van de NOA. Meer informatie: NOA www.noa.nl

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

11_Nieuws_03L.indd 4

01-12-20 10:43

NIEUWS

|

Voorlichtingscampagne Afbouwprofs van start Om jongeren te informeren over de opleidings- en carrièremogelijkheden in de sector afbouw, is afgelopen maand de voorlichtingscampagne Afbouwprofs van start gegaan.

Middels korte video’s vertellen jongeren waarom zij gekozen hebben voor hun opleiding tot vloerenlegger, stukadoor, natuursteenbewerker of plafond- en wandmonteur.

Met deze voorlichtingscampagne probeert de NOA de instroom in de afbouw te bevorderen.

Als de interesse gewekt is, kunnen leerlingen op www.afbouwprofs.nl terecht voor meer informatie en de mogelijkheden. Ze kunnen deelnemen aan open dagen, een dagje meelopen of een kennismakingsgesprek regelen.

De sector afbouw heeft een lange traditie met het opleiden van vakmensen in goede samenwerking met het vmbo en mbo.Via de combinatie van werken en leren worden jongeren opgeleid tot stukadoor, vloerenlegger, natuursteenbewerker en/of plafond- en wandmonteur. Doorgroei is mogelijk naar bedrijfsleider, ondernemer of docent.

Meer informatie: NOA www.afbouwprofs.nl

Veel mis bij werken met rolsteigers De controle op het gebruik van rolsteigers door de Inspectie SZW levert een onthutsend beeld op.

Bij professioneel gebruik van 270 steigers bleek er bij 251 sprake te zijn van onveilige situaties. In verhouding werden de meeste overtredingen, 107, begaan door schilders op rolsteigers.

Vallen van een rolsteiger is één van de meest voorkomende ongevalstypen in de bouwsector. Reden voor de Inspectie SZW om de afgelopen maanden door het land te controleren op het gebruik van rolsteigers. De steigers werden gebruikt voor bouw-, schilder- en onderhoudswerkzaakheden.

De inspecteurs zagen vooral onstabiele steigers, waardoor er een grotere kans is op valgevaar. Er werden zelfs steigers aangetroffen waarbij de wielen niet op de rem stonden.

In 224 gevallen hebben de inspecteurs het werk moeten stilleggen totdat de werkgever de situatie veilig had gemaakt. In 40 gevallen was de overtreding zo ernstig dat de werkgever ook een boete kreeg. In de meeste gevallen troffen de inspecteurs meer dan één overtreding aan.

Bij 107 van de inspecties ging het om schildersbedrijven. In alle gevallen waren hier onveilige situaties. In 77 gevallen was er valgevaar, in 40 gevallen stond de steiger niet stabiel. Ook kregen 27 werkgevers een boete omdat zij geen risico-inventarisatie en evaluatie hadden.

Ramen Dit is alweer mijn laatste redactioneel van 2020. Traditioneel het moment om terug te blikken op het afgelopen jaar. En wat voor jaar is het geworden. Bij het uitkomen van de eerste uitgave van dit jaar had niemand kunnen bevroeden wat ons allemaal te wachten stond. Inmiddels zitten we in de tweede golf en is de anderhalvemetersamenleving (goed woord voor Scrabble!) de standaard. Maar er wordt nog steeds gewerkt, en veel! In deze uitgave van PWi weer een mooie bloemlezing van een aantal prachtige projecten. Een spectaculair atrium in het gerenoveerde Pharos-gebouw met dito koepels in het atriumdak, bijvoorbeeld. Of vernuftige akoestische oplossingen in het nieuwe congrescentrum in Rotterdam Ahoy. En wat te denken van het schitterende Maria Montessorigebouw in Nijmegen, dat ik zelf mocht bewonderen.

En bij het verlaten van het terrein viel mij iets op. Het leek alsof de vernuftige gevel iets uitkraagde.

Het bleek een raam dat open stond. Was dat opvallend? Ja, het lijkt wel of alle gebouwen die ik dit jaar voor projectbeschrijvingen heb bezocht, de meest moderne en state-of-the-art klimaatsystemen hebben, maar een raam dat open kan? Noop. In het persbericht van Paul de Ruiter Architects over de nieuwbouw van het Nova College in Haarlem werd het ook als ‘special’ vermeld. Het lijkt mij in deze pandemietijd geen overbodige luxe dat de ramen in onderwijsgebouwen open kunnen.

Dus: gooi open die ramen en laat het eens goed door tochten! Ik wens u een goede jaarwisseling en we zien elkaar in 2021!

Wilbert Leistra redactie@plafondenwand.info

Meer informatie: Inspectie SZW www.inspectieszw.nl PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

11_Column_01R.indd 5

5

01-12-20 10:44

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

Een eigen ideaal kantoor R eno v a t i e ka n t o o r Ve rwol C om ple te Inte rie urre a lis ati e TEKST Wilbert Leistra FOTO’S Marcel van der Burg

Voor de renovatie van haar eigen kantoor in Opmeer kon Verwol Complete Interieurrealisatie het in 2016 ontwikkelde eigen concept voor het ideale kantoor toepassen. Op het gebied van thermisch comfort, luchtkwaliteit, licht en akoestiek zijn verbeteringen aangebracht. Uiteraard met eigen producten, aldus projectleider Rick Hof, maar het is geen showroom geworden. “Je kunt het meer zien als een showcase, waarin we onze expertise tonen, ook de specials die bij het grote publiek nog niet zo bekend zijn.”

De projectleiding voeren over de renovatie van het eigen kantoor was voor Rick Hof als het spelen van een thuiswedstrijd. Het was zijn eerste project als projectleider en misschien direct wel het aller lastigste, zo vertelt hij. “Je hebt eigenlijk niet met één opdrachtgever te maken, maar met

wel honderdtwintig. En het zijn ook nog eens je collega’s die je kent. Maar mijn vuurdoop was vooral erg leuk.Vanuit mijn vorige functie als werkvoorbereider gooide je als het ware je vragen over de schutting bij de specialisten. Als projectleider ben ik zelf aan de slag gegaan met die specialisten.

1

6

44_Artikel_01L.indd 6

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

01-12-20 10:45

1 Voor de renovatie van haar eigen kantoor paste Verwol Complete Interieurrealisatie het eigen ontwikkelde concept voor het ideale kantoor toe.

2 In het ontwerp van Proof of the Sum is het hart van de verdieping 2

dynamisch.

Daardoor ben ik bij meerdere disciplines binnen ons bedrijf betrokken geweest. En ik heb onze producten beter leren kennen.”

Middeleeuwse straat Het ontwerp van de renovatie is gemaakt door Proof of the Sum uit Amsterdam. Hierin is een onderscheid gemaakt tussen de werknemers die dagelijks op kantoor zitten – de calculators en de werkvoorbereiders – en de projectleiders en verkopers die vaak op pad zijn. “De kantoren van de eerste groep zijn aan de gevels bedacht. Daar kan men met veel daglicht rustig werken. Het hart van de verdieping is juist dynamisch. Daar zijn alle overlegplekken waar mensen elkaar kunnen tegenkomen. Hier vindt kennis- en informatieoverdracht plaats. Er zijn stand-up vergaderplekken, wanden om tekeningen open te vouwen, digitale schermen voor projectoverleg en vergaderruimten. Hier vindt de reuring plaats. De ontwerpers hebben hiermee de dynamiek en de fijnmazigheid van een middeleeuwse straat willen creëren”, legt Hof uit.

Concept In 2016 ontwikkelde Verwol Complete Interieurrealisatie het concept voor het ideale kantoor. Hiermee zijn inmiddels vele kantoren gebouwd, verbouwd, gerenoveerd of getransformeerd. Hof legt uit wat de vier pijlers van het concept zijn: “Het concept biedt bijzondere aandacht aan thermisch comfort, luchtkwaliteit, licht en akoestiek. Ons

kantoor in Opmeer – dat in 1992 is gebouwd – scoorde op al die pijlers een dikke onvoldoende.Vooral wat de eerste twee betreft moest heel wat worden opgebouwd. ’s Zomers was het hier niet te harden zo heet, hadden we alle ramen open staan om nog iets van frisse lucht te ervaren. Je kunt wel zeggen dat we vrijwel geen klimaatbeheersing hadden, dat moest vanaf het nulpunt worden opgebouwd.”

In het ontwerp van Proof of the Sum uit Amsterdam was het uitgangspunt dat maatregelen op het gebied van klimaatbeheersing zo veel mogelijk uit het zicht moesten worden toegepast, vertelt Hof. “Het was een grote klus om de leidingen voor de klimaatplafonds en de luchtbehandeling in het bestaande kantoor in te passen. Er is een warmtepomp geïnstalleerd voor het verwarmen en koelen van het pand. De ruimten die vrijwel continu worden gebruikt, de kantoren aan de gevels dus, zijn voorzien van onze stalen Verwol-klimaateilanden met akoestisch spuitwerk tegen het bouwkundig plafond. In de ruimten in de zogenoemde middeleeuwse straat zijn Climafit-plafonds gemonteerd. Het zijn plafonds van speciale gipsplaten die warmte goed geleiden, waarachter het klimaatsysteem is aangebracht. Hiermee zijn de pijlers thermisch comfort en lucht goed ingevuld.”

Licht In het oude kantoorpand hingen in vrijwel alle ruimten tl-balken. “Je had of heel fel licht of het was donker. Meer smaken had je niet”, vertelt de projectleider. “De tl-balken zijn overal vervangen door energiezuinige led-verlichting.

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L.indd 7

7

01-12-20 10:45

3 De kantoren van de medewerkers die dagelijks op kantoor zijn, zijn aan de gevel gesitueerd.

4 In de ‘middeleeuwse straat’ kunnen de medewerkers elkaar ontmoeten, kennis en informatie delen.

3

De luxwaarde is ook geüpgraded van 300 naar 500 lux.

Onderzoek heeft uitgewezen dat deze verhoging een productiviteitsverhoging van 8 procent kan opleveren.”

In de speciale folder over het concept van het ideale kantoor is veel aandacht besteed aan de pijler akoestiek. En terecht, blijkt uit de cijfers. ‘Een goede akoestische omgeving kan adrenalineniveaus met 30 procent verminderen, de taakmotivatie verhogen met 66 procent en de prestaties en accuraatheid bij complexe taken tot 50 procent verbeteren’, valt er te lezen. Logisch dat in het eigen ideale kantoor veel

aandacht aan akoestiek is besteed, aldus Hof. “Zo hebben we onze Verwol Slimline akoestische systeemwanden toegepast.

Deze glaswanden kunnen een geluidsisolatie behalen tot 49 dB. Daarnaast is zoals gezegd akoestisch spuitwerk aangebracht type Acosorp. En als laatste zijn stoffen geluidsabsorberende wandpanelen van Verwol Absorlux geplaatst. Deze zijn door omstandigheden pas na de oplevering geleverd en het verschil was heel duidelijk te merken. Collega’s klaagden voor de levering over het geluid dat ver droeg, maar na de plaatsing van de panelen heb ik ze er niet meer over gehoord”, lacht Hof.

Ambitieus Tijdens de renovatie van het eigen kantoor in Opmeer bleef de nadruk liggen op de projecten buitenshuis, vertelt Hof. “Logisch, want het ene kost direct geld terwijl voor het andere facturen konden worden geschreven. In de praktijk kwam het er op neer dat er af en toe monteurs op een ander werk nodig waren en dat leveringen later kwamen.

Hierdoor bleek de planning met een relatief korte doorlooptijd ietwat ambitieus. Die hebben we op een gegeven moment los moeten laten.”

Hof noemt nog een reden waarom het project meer tijd kostte. “Wij zijn gaan bouwen op basis van een voorlopige ontwerptekening van Proof of the Sum.Veel was nog niet uitgedetailleerd, daar moesten we op korte termijn handen en voeten aan geven. We zijn de renovatie begonnen op de eerste verdieping en liepen daar tegen heel wat dingetjes aan. Bij het werk op de begane grond hadden we uiteraard

4

8

44_Artikel_01L.indd 8

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

01-12-20 10:45

5 De toegepaste Verwol Slimline akoestische systeemwanden kunnen een geluidsisolatie behalen tot 49dB. 6 Bij de renovatie van het kantoor heeft het bedrijf uit Opmeer ook haar expertise buiten gebaande paden kunnen etaleren, zoals het speciale timmerwerk en het meubilair.

7 Projectleider Hof: “Het gebouw doet het goed, ik ben tevreden. Gelukkig het gros van al die honderdtwintig opdrachtgevers ook.”

5

profijt van die kennis, dat ging zeker voor een derde sneller.

Voor mij een duidelijke eyeopener; wat de status van een ontwerptekening voor gevolg heeft op het werk.”

Ratjetoe Het gerenoveerde kantoor in Opmeer is zeker geen showroom van Verwol Complete Interieurrealisatie, benadrukt Hof. “In een showroom laat je je laatste ontwikkelingen en producten zien. Die moet je dus bij elk nieuw product aanpassen. Dat zou na verloop van tijd een ratjetoe worden.

Wij hebben het architectenbureau juist opdracht gegeven om er een mooi geheel van te maken, met toepassing van onze producten. Je moet het dus meer zien als een showcase. In dit project hebben we al onze expertise kunnen toepassen, bijvoorbeeld op het gebied van de systeem- en klimaatplafonds en de systeemwanden waar iedereen ons wel van kent. Maar het is ook leuk om juist die dingen te etaleren waar we nog niet zo bekend om staan. Denk aan het speciale timmerwerk en het meubilair dat we hebben gemaakt.”

6

Opvoeding Na de renovatie is het comfort en zijn de faciliteiten sterk verbeterd. “Ik ben er zeker van dat de scheiding tussen de rustige zone van de kantoren en de reuring van de middeleeuwse straat gaat werken. Maar daar hoort ook een stukje opvoeding bij. Mensen moeten naar het hart van de verdieping als ze willen overleggen of sparren met collega’s.

Dat beperkt de overlast voor anderen, maar bevordert ook de kennis- en gegevensoverdracht. Je hoort iemand over een interessant project praten, kunt direct aanhaken en bijvoorbeeld de tekeningen zien. De lijnen zijn dan veel korter.”

Thuiswedstrijd Normaal gesproken komt het afbouwteam een gebouw binnen, doet zijn klus, trekt de deur achter zich dicht en gaat naar de volgende klus. Dat was bij deze ‘thuiswedstrijd’ wel anders, beaamt Hof. “Nu hebben we de kans om ook de vruchten te plukken van ons werk. We kunnen zelf ervaren wat de maatregelen opleveren. En dat is best apart.

Van dit werk ben ik projectleider af, ik leid nu projecten buiten de deur. Maar voor collega’s is dat nog even moeilijk.

Zij kennen mij als het gezicht van de bouw. Dus als er een kapstokhaakje op het toilet ontbreekt, wordt ik erop aangesproken. Maar het gebouw doet het goed, ik ben tevreden.

Gelukkig het gros van al die honderdtwintig opdrachtgevers ook.”

7

Bouwpartners Opdrachtgever: Verwol Complete Interieurrealisatie, Opmeer Architect: Proof of the Sum, Amsterdam Aannemer: Verwol Complete Interieurrealisatie, Opmeer Fabrikant wanden en plafonds: Verwol Complete Interieurrealisatie, Opmeer Montage wanden en plafonds: Verwol Complete Interieurrealisatie, Opmeer

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L.indd 9

9

01-12-20 10:45

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

Kritisch maatwerk Ma r i a M o n t e sso r i g e b ouw R a dboud Unive rs ite it Nijmegen TEKST EN FOTO’S Wilbert Leistra

Een duurzaam, prettig en gezond gebouw, nagenoeg energieneutraal. Op de plek waar grijze, labyrinthische betonnen gebouwen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw op het universiteitsterrein van de Radboud Universiteit in Nijmegen tot voor kort het beeld bepaalden, is een prachtig gebouw verrezen dat als het ware meeglooit met de natuurlijke omgeving, het Maria Montessorigebouw. De afbouw van het Maria Montessorigebouw was volgens Erik van der Veen, directeur van Profinish uit Wormerveer, kritisch maatwerk. “Dat gold bijvoorbeeld voor de half verdekt uitgevoerde systeemplafonds, maar ook voor interieurspecials als balken. We hebben heel wat eigen oplossingen ingebracht.”

Een ‘trip down memorylane’. Dat was voor mij de kennismaking met het nieuwe Maria Montessorigebouw.

Daar waar ik mijn studietijd begon aan de Thomas van Aquinostraat op het universiteitsterrein van de toen nog

Katholieke Universiteit Nijmegen in sombere, grijze gebouwen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw, stond nu een prachtig gebouw dat als het ware meedeint met de natuurlijke omgeving. De nieuwbouw is een van de

1

10

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L.indd 10

01-12-20 10:47

2

grootste bouwoperaties sinds de aanleg van de Thomas van Aquinostraat in de jaren 1977 tot 1985. Gehuisvest waren hier studies als sociologie, psychologie, managementwetenschappen en politicologie. Het Maria Montessorigebouw is het nieuwe thuis voor de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit.

1 De afbouw van het Maria Montessorigebouw in Nijmegen was voor Profinish uit Wormerveer kritisch maatwerk. (Foto: Thea van den Heuvel) 2 Het nieuwe gebouw oogt groot van buiten, maar wordt binnen als kleinschalig ervaren. (Foto: Thea van den Heuvel) 3 Uitnodigende en strategisch gelegen trappen zorgen ervoor dat de liften minder gebruikt worden.

Kleinschalig Het nieuwe Maria Montessorigebouw oogt van buitenaf gezien vrij groot. Twee bouwdelen – een van vier verdiepingen en een van vijf verdiepingen – worden verbonden door een grand café.Van binnen wordt de ruimte op

de twee atria na, niet als groot ervaren.Volgens architect Jeroen Simons van architectenbureau Inbo uit Amsterdam een bewuste keuze. “Om de grote faculteit een prettige en inspirerende omgeving voor onderzoek, onderwijs en studie maken, hebben wij het gebouw zo ontworpen dat het kleinschalig ervaren wordt: met nabijheid van studenten en onderzoekers, vakgroepen en onderwijsactiviteiten. Er heerst een warme sfeer door het gebruik van veel hout, en veel ruimte voor ontmoeting en ontspanning. Ook de ontspannen maar precieze inpassing in het landschap, de vorm van het gebouw en de opbouw van de gevel, waarin twee verdiepingen door grote witte kaders schijnbaar worden samengevoegd maken de schaal menselijk.”

Aan het begin van het ontwerpproces heeft het architectenbureau volgens Simons daarnaast een paar belangrijke keuzes gemaakt. “Deze maken het gebouw niet alleen aangenaam, maar ook duurzaam. Bijvoorbeeld veel daglicht.

Dat levert een prettig werk- en studeerklimaat waar weinig kunstlicht nodig is. De compacte opzet met aantrekkelijk lichte atria beperkt het gevelvlak, en dat is gunstig voor het energiegebruik. Uitnodigende en strategisch gelegen trappen zorgen ervoor dat de liften minder gebruikt worden.”

Klimaatsysteem 3

Architectenbureau Inbo heeft een zeer transparant gebouw ontworpen, lees; er is veel glas toegepast. Om oververhitPLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L.indd 11

11

01-12-20 10:47

4 Architectenbureau Inbo heeft een zeer transparant gebouw ontworpen, lees; er is veel glas toegepast. (Foto: Thea van den Heuvel) 5 Profinish heeft samen met Idee Systemen uit Lelystad een speciaal hoofdprofiel ontwikkeld, waarin de stanzing voor het tussenprofiel hoger is geplaatst.

4

ting te voorkomen, zijn effectieve maatregelen genomen, aldus Simons. “Belangrijk hierbij is de eenvoudige zonweringsoplossingen in de gevel. Maar ook het klimaatsysteem draagt hieraan bij. Klimaatplafonds pasten niet in het budget.

In plaats daarvan is een vloerkoelings- en verwarmingssysteem ontworpen. Warmte door invallende zonnestraling op de vloeren wordt direct afgevoerd.”Voor de opwekking van warmte en koude is het gebouw gekoppeld aan een warmte/ koudenet voor de hele campus, dat door de bouw van Maria Montessori voorzien wordt van twee extra warmtepompen, vervolgt de architect. “Deze maken het mogelijk dat energie wordt uitgewisseld tussen de verschillende gebouwen.

Regeling hiervan vindt op effectieve en voorspellende wijze plaats door middel van een smart grid. Hierdoor zijn de energieopwekking en het gebouw zelf enorm efficiënt. De vele zonnepanelen maken de cirkel rond; zij zorgen voor

5

12

een belangrijk deel van de elektravraag. Dit leidt ertoe dat er een verwachte energiebesparing van circa 75 procent is ten opzichte van de oude faculteitsgebouwen.” Maar de belangrijkste manier waarop Inbo van het Maria Montessorigebouw een prettig energiezuinig gebouw heeft gemaakt, is volgens de architect misschien wel het principe ‘gebouw volgt mens’.

Simons legt uit: “Alleen waar mensen aanwezig zijn, doet de klimaatinstallatie z’n werk. Bijzonder is dat medewerkers hun raam open kunnen doen. Iets dat erg gewaardeerd wordt.

Uiteraard schakelt de klimaatinstallatie in de ruimte waar het raam open staat vanzelf uit. Het gebouw is dus duurzaam van zichzelf én in het gebruik.”

Speciaal hoofdprofiel Profinish uit Wormerveer was verantwoordelijk voor de gigantische afbouwklus. Een van de uitdagingen waarmee het afbouwbedrijf werd geconfronteerd, vormden volgens directeur Erik van der Veen de gangplafonds. “In het bestek was een inlegplafond voorgeschreven met tegels van 1200 x 1200 mm. Het probleem was dat in de gangen veel techniek boven het plafond was aangebracht. Dan kun je een dergelijk plafond niet monteren. Daarnaast speelde de hoge absorptiecoëfficiënt van 0,95 een rol. Mede door de prijsstelling kwam de opdrachtgever met twee plafondtypes voor in de gangen, allebei half verdekt uitgevoerd. Dit zou volgens ons alleen maar verwarring opleveren, daarom hebben we één type voorgesteld.”

Maar dat bleek niet de enige uitdaging voor Profinish waar het de gangplafonds betrof.Van der Veen: “Het plafond moest half verdekt worden uitgevoerd. Wij wilden dat niet met Z-profielen met haak uitvoeren, omdat die los in het systeem zitten en door de installateurs kunnen worden verschoven of verwijderd. Zoals al vermeld was er niet veel hoogte boven het plafond vanwege de hoeveelheid tech-

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L.indd 12

01-12-20 10:47

6 Vanwege de gewichtsbesparing zijn door Profinish geprefabriceerde holle balken van Iroko-hout toegepast. (Foto: Thea

niek die er was aangebracht, inclusief veel technische platen.

Wij wilden dat elk plafondpaneel zijn eigen positie in het plafondraster had. Daarom hebben we samen met Idee Systemen uit Lelystad een speciaal hoofdprofiel ontwikkeld, waarin de stanzing voor het tussenprofiel hoger is geplaatst.

Hierdoor konden we op een vrij eenvoudige manier toch een half verdekt plafond maken.”

van den Heuvel) 7 Directeur Van der Veen: “In de collegezalen hebben we een getrapt gipsplafond gemonteerd, inclusief koven aan de zijkanten die de overgang tussen de twee ruimten maskeren.”

Balken De architect wilde onder andere door het gebruik van veel hout een warme sfeer creëren. Hiervoor werd de duurzame Afrikaanse houtsoort Iroko gebruikt. “Prachtige houtsoort, maar het leverde ons de volgende uitdaging op”, vertelt de directeur van Profinish. “Met name de afmetingen van de balken, 100 x 150 mm, vormden een probleem. We hadden door de vele techniek een vrij beperkte hoogte tot onze beschikking. We hebben de balken daarom aangepast naar 100 x 100 mm, dat scheelde toch weer 50 mm. Daarnaast moesten we de balken bevestigen aan een dak van gasbeton, een moeilijk materiaal om de ophangpunten aan te bevestigen. We waren al in een vroeg stadium bij het project betrokken. Daarom konden we met de bouwcombinatie overleggen wat een geschikt ophangsysteem zou zijn. Er is gekozen om aan het gasbetondak een patroon met flamencorails te monteren. Hieraan zijn zowel de techniek als de ophanging van het plafond aan gemonteerd.”

Bleef nog één dingetje over, namelijk het gewicht van de balken, aldus Van der Veen. “Een constructie van Irokobalken van 100 x 100 mm zorgt voor een zware constructie. Daarbij komt dat een dergelijke constructie moeilijk recht blijft. In overleg met architect Simons hebben we zelf geprefabriceerde holle balken van Iroko-hout toegepast. Een forse gewichtsbesparing met als bijkomend voordeel dat de balken ook keurig recht blijven.”

Getrapt Er wordt nog druk gewerkt aan en bij het Maria Montessorigebouw. De bestrating naar de ingang toe wordt gelegd. Binnen worden de laatste puntjes op de i aangebracht. Het oog valt direct op het geperforeerde plafond in

Bouwpartners Opdrachtgever: Radboud Universiteit Campus & Facilities, Nijmegen Architect: Inbo, Amsterdam Aannemer: Bouwcombinatie Heyendaal FSW (Bouwbedrijf Berghege Oss, Heerkens van Bavel Tilburg en Croonwolter&dros Nijmegen) Fabrikant plafonds: Armstrong Plafonds, Breda; OWA Benelux, Amsterdam; Vogl Deckensystemen, Emskirchen (Duitsland); Profinish, Wormerveer Fabrikant wanden: Qbiq Systeemwanden, Alphen aan den Rijn Montage plafonds: Profinish, Wormerveer Montage wanden : Qbiq Systeemwanden, Alphen aan den Rijn; Verhoeven Montage, Heesch

6

7

de entreehal. “Hier hebben we een geperforeerd gipsplafond toegepast van de Duitse fabrikant Vogl Deckensystemen.

Vanwege eerdere ervaringen met dit product hebben we dit voorgesteld”, verklaart Van der Veen.

Al lopend door de ruimte vallen enkele details op. Zo heeft de wandbekleding bij de liften een speels patroon. De directeur van Profinish vertelt: “De architect heeft hier verschillende kleuren en verschillende afwerkingen laten toepassen, afwisselend van mat tot hoogglans. Dit patroon is ook bij het buitenplafond gebruikt.”

Van der Veen wil nog één ding laten zien en loopt via een verbindingsgang met uitzicht op een van de atria naar een voor een faculteit belangrijke ruimte, de collegezaal. Direct valt een verschil op met mijn studietijd: geen Spartaanse klapstoelen, maar comfortabele zittingen waar een beetje in weggezakt kan worden. Plafondexpert Van der Veen wijst echter naar boven. “Hier hebben we een getrapt gipsplafond gemonteerd, inclusief koven aan de zijkanten die de overgang tussen de twee ruimten maskeren.” De overgang blijkt een verplaatsbare wand die in de ruimte ernaast in zijn totaliteit kan worden weggeschoven. “Mooi detail, toch?”

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L.indd 13

13

01-12-20 10:47

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

1 Boven in het nieuw gebouwde atrium van het gerenoveerde Pharos-gebouw heeft Akoestiek Montage Brabant vijf spectaculaire koepels geproduceerd.

2 De eigenaar selecteerde samen Stichting De Nieuwe Draai zogenoemde preferred suppliers, bijvoorbeeld Ion Air, een systeem dat de luchtzuiverheid en hygiëne van het binnenklimaat in een geventileerde ruimte aanzienlijk verbetert.

3 Het Pharos-gebouw moest de gezondste werkcommunity worden.

1

Spectaculaire koepels P h a r o s H oofddorp TEKST Wilbert Leistra FOTO’S Todays Brew

De ambitie bij de renovatie van het Pharos-gebouw in Hoofddorp was hoog; het moest de gezondste werkcommunity van Europa worden. Hiervoor werd de markt uitgedaagd om dé innovaties te leveren die hieraan bij zouden dragen. Eigenaar Cairn Real Estate en Stichting De Nieuwe Draai selecteerden zogenoemde Healthy Angels die hun innovaties mochten toepassen.

COARE Realisatie koos als aannemer voor de gigantische afbouwklus twee bedrijven, Punt Systeembouw en Akoestiek Montage Brabant. Het laatste bedrijf produceerde onder andere vijf spectaculaire koepels in het nieuw gebouwde atrium.

Het Pharos-gebouw torent hoog uit boven het naast gelegen NS-station Hoofddorp. Eigenlijk is er niets mis met het gebouw uit 2004. Bouwkundig nog tiptop, het zou dus eigenlijk nog jaren meekunnen. Probleem was dat het niet aantrekkelijk voor huurders was. Het lag immers 14

niet in Amsterdam en al helemaal niet aan de Zuidas. Om een beetje van het Calimero-gevoel af te komen wat bij Hoofddorp als locatie volgens eigenaar Cairn Real Estate met zich mee bracht, moest het voor huurders interessant en voor de eigenaar waardevoller worden. De eigenaar

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0003.indd 14

01-12-20 10:49

huurde Stichting De Nieuwe Draai in voor de conceptvorming. Cube Architecten zorgde in samenwerking met ASWA Architecten voor de bouwkundige uitwerking van het project. Sherrylleysner Interior Architecture & Project Management tekende voor het interieurontwerp.

Andere aanpak Bij de renovatie van het Pharos-gebouw is gekozen voor een andere aanpak. Bij renovaties van gebouwen gaat het normaal gesproken vaak zo: de opdrachtgever heeft een doel voor ogen met het gebouw en stelt daarvoor een Programma van Eisen op. Daarin staat bijvoorbeeld welke typen ruimtes er in het gebouw moeten komen en welke voorzieningen er moeten zijn. Een architect maakt vervolgens een ontwerp waarin al deze eisen zijn verwerkt, waarna een aannemer de verbouwklus oppakt. De aannemer benadert vervolgens verschillende leveranciers voor de benodigde materialen of werkzaamheden. Het gevaar van deze traditionele aanpak is dat een opdrachtgever begint met hoge ambities, maar dat die tijdens het proces afbrokkelen – omdat het niet blijkt te passen binnen budget of omdat ambities binnen de leveringsketen steeds verder vertroebelen.

Bij Pharos is dat heel anders gegaan. Stichting De Nieuwe Draai heeft samen met opdrachtgever Cairn Real Estate vier ambities geformuleerd om van het gebouw de gezondste werkcommunity te maken: Maximum health (Pharos is een baken van gezondheid), Zero waste (Pharos geeft richting in de groene, circulaire economie), Total energy (Pharos als energiebron voor mensen en omgeving) en Vibrant community (Pharos is een veilige haven voor ontmoeting en samenwerking).

Vervolgens is de markt gevraagd mee te denken hoe deze ambities kunnen worden verwezenlijkt. “Zo’n 80 procent van die inzendingen was onzin, ongeschikt en onbruikbaar voor dit project. Maar bij de resterende 20 procent zaten heel interessante producten. De geselecteerde partijen wer-

2

Drie bedrijfstakken COARE uit Amsterdam bestaat uit drie bedrijfstakken: COARE Architectuur, COARE Realisatie en Zsen Projectinrichting. Directeur Rob Oomen: “Oorspronkelijk waren wij een ontwerpstudio.

Later zijn we ook bouwer geworden. Deze combinatie maakt ons creatiever en oplossingsgerichter.

We zijn als transparante aannemer gewend nauw samen te werken met architecten. We kunnen nu alles leveren vanaf de eerste potloodschets tot en met het binnenrijden van de bureaustoelen.”

den preferred supplier”, vertelt Rob Oomen, operationeel directeur van COARE Realisatie, hoofdaannemer van de renovatie van het Pharos-gebouw.

Healthy Angels

3

De preferred suppliers werden ook wel de Healthy Angels genoemd, legt Oomen uit. “Ze werden als het ware voor mij ‘gedwongen’ partners.” Hij noemt een paar voorbeelden. “Er zijn bijvoorbeeld Smart Windows van Physee uit Delft toegepast. Het raam bevat zonnecellen in de raamomlijsting, waarmee bijvoorbeeld mobile devices als laptop, smartphone en tablet kunnen worden opgeladen. Daarnaast bevat SmartWindow sensoren die gekoppeld worden aan de slimme thermostaat. Ook is zonwering geïntegreerd in het raam. Staat er te veel zon op het gebouw, dan wordt de zonwering met behulp van sensoren automatisch gesloten.

De sensoren vangen veranderingen in buitentemperatuur en buitenlicht gemakkelijk op, en regelen de binnentemperatuur van het gebouw. Stijgt de temperatuur in de ruimte, dan kan het ventilatiesysteem bijvoorbeeld ook automatisch worden aangezet. Zo blijft de luchtkwaliteit optimaal”, legt Oomen uit.

Een ander voorbeeld is volgens de operationeel directeur van COARE Realisatie Ion Air, een systeem dat de luchtzuiverheid en hygiëne van het binnenklimaat in een geventileerde ruimte aanzienlijk verbetert. “Onfrisse geuren die worden veroorzaakt door bronnen in de ruimte worden geïdentificeerd en aanzienlijk ingeperkt. De vereiste ionisatie-intensiteit wordt bepaald op basis van de luchtzuiverheid PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0003.indd 15

15

01-12-20 10:49

4

van het binnenklimaat, het luchtvolume en de vochtigheid. Als het toegestane gehalte ozon in de lucht wordt overschreden, geeft de sensor een melding en reduceert de beheerder de ionisatie-intensiteit overeenkomstig de overschrijding. Er wordt een hoger CO2-gehalte de ruimte ingeblazen, waardoor de medewerkers dezelfde ‘frisheid’ van ’s ochtends 9 uur ook 5 uur ’s middags hebben.”

Gigantische klus De renovatie van het Pharos-gebouw is volgens Oomen een gigantische klus geweest. “Ik beperk me nu even tot het laagbouwdeel en de nieuwe verbinding met de hoogbouw van negentien verdiepingen.Voor de renovatie kwam je via de entree tussen de laag- en de hoogbouw binnen, het plafond liep door tot de eerste verdieping en de ruimte was nauwelijks vijf tot zes meter breed. Dit is helemaal open gebroken. Er is een hoog dak boven geplaatst om een atrium te creëren en over de totale breedte van de laagbouw is een nieuwe vliesgevel geplaatst om het atrium als het ware naar binnen te trekken”, schetst de operationeel directeur van COARE.

Akoestiek Binnen de ambitie van opdrachtgever en architect om de gezondste werkcommunity van Europa te worden, speelt akoestiek ook een grote rol.

Dat was de boodschap van de pitch die SaintGobain Ecophon uit Etten-Leur drie jaar geleden hield. Een goede akoestiek zorgt namelijk voor een gezonde werkomgeving, luidde het betoog.

Met een aantal studies onderbouwde het team uit Etten-Leur dit. Onder andere een beduidend lager ziekteverzuimpercentage bleek een van de conclusies van de studies. Saint-Gobain Ecophon werd op basis van de pitch geselecteerd als preferred supplier en dus een van de Heatlhy Angels.

In de kantoren zijn Ecophon Gedina D/A bandraster-panelen toegepast; in het atrium Ecophon Focus Ds-plafondpanelen. De beide plafonds met absorptieklasse A zijn eenvoudig uitneembaar en hebben een strakke gelijkmatige uitstraling wat perfect past in het moderne gebouw. De panelen zijn gemaakt uit minimaal 70 procent gerecycled glas en hebben een zeer lage CO2-footprint. De combinatie van uitstekende akoestiek en duurzaamheid zorgen er voor dat het Gedina D/Aen het Focus Ds-plafond bijdragen aan de ambitie van dit project: het realiseren van de gezondste werkcommunity.

Het afbouwdeel van het atrium en de laagbouw betrof circa zes à zeven ton. Daarom besloot COARE Realisatie voor de afbouw twee bedrijven te selecteren: Akoestiek Montage Brabant en Punt Systeemafbouw. “Punt Systeemafbouw heeft in het laagbouwdeel de kantoren verhuur klaar gemaakt, onder andere door het oude plafond eruit te slopen en het nieuwe te monteren. Akoestiek Montage Brabant heeft de werkzaamheden in het atrium verricht en het buitenplafond aangebracht.”

Koepels Als absolute special van de renovatie van het Pharos-gebouw noemt Johan Paridaans de koepels. “Voor ons tenminste wel”, verduidelijkt de projectleider van Akoestiek Montage Brabant. Het bedrijf uit Bladel was verantwoordelijk voor het monteren van de wanden en plafonds in het nieuwe atrium. En dus voor de vijf koepels die in het nieuwe dak zijn gemaakt. “COARE Realisatie had ons gevraagd hoe we de koepels gingen maken. Er was wel een 3D BIM-tekening, maar geen gedetailleerde uitwerking. De aannemer had zelf ook een idee, met name over de vorm. De tekeningen gaven aan dat de koepels niet rond, maar conisch moesten zijn.Van onderuit breed uitlopend naar smaller aan de bovenkant, aan de bovenzijde moesten ze dan naadloos aansluiten op de nieuw geplaatste lichtkoepels. Ze konden niet prefab worden gemaakt, omdat de werkelijkheid toch anders bleek dan op

5

16

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0003.indd 16

01-12-20 10:49

4 De conische koepels moesten ter plaatse worden gemaakt.

(Foto: Akoestiek Montage Brabant) 5 Projectleider Paridaans: “Voor ons was het de eerste keer dat we op deze manier een koepel hebben gemaakt.”

6 Het buitenplafond was voor Akoestiek Montage Brabant geen standaardklus.

7 Saint-Gobain Ecophon is tijdens een pitch geselecteerd als Healthy Angel. In het atrium zijn Focus Ds-panelen aangebracht.

de tekening. We moesten alles ter plaatse met de hand maken.

Best wel een uitdaging, zeker omdat de maatvoering erg lastig was. Door de schuinte van het dak en de vorm van de koepels was het lastig om een punt te kiezen waar je je bij het inmeten op moest richten.”

Om de koepel ovaal te trekken had Akoestiek Montage Brabant schenkels aangebracht. “We hebben eerst onder en boven een schenkel aangebracht, ertussen een latjesframe waar gesegmenteerd gips op aan is gebracht.Vervolgens hebben we boven en onder een extra schenkel aangebracht waar de stukadoor overheen kon stuken. En ten slotte is aan de onderkant een afwerkschenkel aangebracht die waar uiteindelijk het plafond op aansloot. En dat dus vijf keer, drie van dezelfde grootte, één kleiner en één groter.Voor ons was het de eerste keer dat we op deze manier een koepel hebben gemaakt. En met succes, mag ik wel zeggen. Het gehele plaatje is erg mooi geworden.”

6

Het bassin werd leeggepompt en op de bodem werden de steigers geplaatst. Bij de sloop van het oude plafond kwamen de monteurs van Akoestiek Montage Brabant een verrassing tegen. Paridaans: “Het plafond bleek geïsoleerd te zijn. We moesten de ophangconstructie dus door de isolatie heen aanbrengen.” Nadat de ophangpunten waren aangebracht en het frame gemonteerd, konden de houten latten van het Derako-plafond worden gemonteerd. “Het lattenplafond moest er recht in worden geplaatst, maar het plafond loopt qua vorm als het ware gesegmenteerd weg naar de kanten.

Het plafond moest ook kunnen ventileren om oxidatie aan de ophangconstructie te voorkomen.Voor de aansluiting in de hoeken – het waren veel lastige hoeken, sommige liepen rond – hebben we een speciaal detail ontwikkeld”, aldus de projectleider.

Altijd lastig Het afbouwbedrijf uit Bladel was ook verantwoordelijk voor het buitenplafond.Volgens Paridaans geen standaardklus. “Vanaf de tweede verdieping stulpt het gebouw als het ware uit. Het buitenplafond moest boven een buitenbassin worden aangebracht. Altijd lastig werken.”

Bouwpartners Opdrachtgever: Cairn Real Estate, Amsterdam Architect: Cube Architecten, Amsterdam ism ASWA Architecten, Vierpolder Interieurarchitect: Sherrylleysner Interior Architecture & Project Management, Amsterdam Aannemer: COARE Realisatie, Amsterdam Fabrikant plafonds: Saint-Gobain Ecophon, Etten-Leur Fabrikant buitenplafond: Derako International, ‘t Zand Fabrikant wanden: Saint-Gobain Gyproc, Vianen Montage plafonds: Akoestiek Montage Brabant, Bladel; Punt Systeembouw, Heerhugowaard Montage wanden: Akoestiek Montage Brabant, Bladel 7

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0003.indd 17

17

01-12-20 10:49

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

Groene campus No v a C o l l e g e , H a a r l em TEKST Wilbert Leistra

1 Architect Paul de Ruiter heeft in het ontwerp voor het nieuwe onderwijsgebouw van het Nova College in Haarlem veel hout en glas toegepast. (Foto: Ronald Tilleman) 2 Recht tegenover het oude hoofdgebouw is een paviljoen gebouwd, De Mug. (Foto: Ossip van Duivenbode) 3 Het gebouw Care beschikt over een compleet nagebouwde doktersen tandartspraktijk, en diverse verpleegafdelingen waarin echte zorgsituaties kunnen worden nagebootst.

(Foto: Ronald 1

18

Tilleman)

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0004.indd 18

01-12-20 10:51

Door een nieuw onderwijsgebouw voor de opleidingen Zorg & Welzijn en een paviljoen toe te voegen aan het bestaande gebouw van het Nova College in Haarlem is een groene campus aan het ontstaan. Groen in de betekenis van energieneutraal, met hybride klimaateilanden en een WKO-installatie als basis voor de klimaatinstallatie. Maar ook in de beleving, onder andere door de groene gevel van het onderwijsgebouw en het groene dak op het paviljoen. En het wordt nog groener, want het landschap en de beplanting wordt de komende periode in fasen aangelegd.

2

Groen terrein

Hout, veel hout en glas, veel glas. Dat zijn de opvallende uiterlijke kenmerken van het nieuwe onderwijsgebouw van het Nova College in Haarlem. In het door Paul de Ruiter Architects uit Amsterdam ontworpen gebouw zijn de voorheen door Haarlem verspreide opleidingen Zorg & Welzijn van het Regionaal Opleidingen Centrum samengevoegd. Hier worden de toekomstige dokters-, tandarts-, apothekersassistenten opgeleid, samen met onder andere verpleegkundigen en sociaal werkers. Het ruimtelijk programma van eisen is mede opgesteld op basis van feedback van vertegenwoordigers van de diverse zorgopleidingen.

Zo werden onder andere alle praktijklokalen qua ontwerp, indeling, techniek en meubilair – zoals een apothekerskast of een dokterspraktijkbalie in de praktijklokalen – volledig afgestemd op de individuele behoeften van de specifieke opleiding.

Het vier verdiepingen tellende nieuwe gebouw – Care genoemd – is schuin tegenover het bestaande hoofdgebouw van het Nova College geplaatst. Recht er tegenover staat een rond paviljoenachtig gebouw, ook met veel hout en heel veel glas rondom. Dit is wat vroeger een schoolkantine werd genoemd. Tegenwoordig heeft het meer weg van een Grand Café, inclusief bar en een heuse paviljoennaam: De Mug.

In het ontwerp heeft Paul de Ruiter Architects verschillende functies achter de bestaande bebouwing samen laten komen.

“We hebben de verkeersstromen van de voetgangersstroom gescheiden door de fietsenstalling en de parkeerplekken aan de rand van het terrein te plaatsen. Hierdoor ontstaat een overzichtelijk groen terrein dat veilig is voor voetgangers.

De inpassing van een landschappelijke heuvel aan de rand van het gebied geeft de campus een intieme uitstraling en brengt de auto’s buiten zicht. Door kleinschalige gebouwen toe te voegen, Care en paviljoen De Mug, wordt de campus toegankelijk en overzichtelijk”, legt Paul de Ruiter uit.

Het onderwijsgebouw staat in directe verbinding met de openbare ruimte. Architect De Ruiter: “Hierdoor worden de studenten uitgenodigd om naar binnen te komen en op de campus te blijven. De connectie met de campus ontstaat met behulp van de extreem transparante, glazen gevel.

Verticale houten lamellen zorgen voor een vriendelijke, warme uitstraling en beschermen het glas tegen opwarming en direct zonlicht. Daarnaast hebben we op de campus themapleinen ontworpen, waardoor levendigheid ontstaat. Zo zorgen een cultuur-, een sport en een stadslandbouwplein ervoor dat studenten geactiveerd worden en zich betrokken voelen bij de school. Tegelijkertijd haalt het studenten naar buiten toe, het groene campusterrein op.”

Scheiding

3

Bij binnenkomst in het nieuwe studiegebouw ervaren de studenten direct een heldere scheiding tussen theorie en praktijk, stelt De Ruiter. “Door de ruimtelijke architectuur oogt het gebouw groot, maar de overzichtelijke indeling zorgt ervoor dat je snel je weg weet te vinden. In de transparante gevel bevinden zich diverse praktijklokalen.

Hierdoor wordt de interactie met de campus gestimuleerd.

Op de eerste, tweede en derde verdieping grenzend aan de gevel liggen de praktijk- en theorielokalen, die door trappen en leerpleinen met het hart van het gebouw worden verbonden. In dit centrale atrium, dat de verschillende verdiepingen en studiepleinen met elkaar verbindt, hebben PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0004.indd 19

19

01-12-20 10:51

de studenten de ruimte om elkaar te ontmoeten en samen te werken.”

Om studenten zich thuis te laten voelen is volgens de architect niet alleen de uitstraling van het onderwijsgebouw van belang. “Een aangenaam binnenklimaat speelt een even grote rol”, legt hij uit. “We hebben daarom overal natuurlijke, Cradle-2-Cradle-materialen toegepast. Het triple glazing atriumdak is in staat om de warme zomerzon te weren om opwarming te voorkomen. De winterzon wordt juist toegelaten om in de winter het gebouw natuurlijk mee te verwarmen. En met behulp van hybride klimaateilanden creëren we een uitstekende interne luchtkwaliteit. En de ramen kunnen open!”

4 Van Galen Projecten verzorgde het totale ontwerp van de installaties, inclusief de hybride klimaateilanden. (Foto: Ronald Tilleman) 5 Het studieplein ‘Het Lagerhuis’ heeft maatwerkbanken – gemaakt door Frits de Jong Interieurbouw – die in een opstelling tegenover elkaar zijn geplaatst. (Foto: Ronald Tilleman) 6 Boven de centrale trap en de aangrenzende galerijen heeft B & O Projectafbouw naadloze akoestische plafonds aangebracht. (Foto: Ronald Tilleman)

Basis

4

De hybride klimaateilanden zijn van Inteco-klimaatplafonds uit Boxtel. De montage kwam voor rekening van Van Galen Projecten uit Rotterdam. “We hebben niet alleen de montage gedaan,” zegt Sylvester Winkelhof direct, “we hebben het totale ontwerp gemaakt van de installaties die in de nieuwe gebouwen van het Nova College zijn aangelegd.” De projectleider van Van Galen Projecten begint met de uitleg over de basis. “Om voor een prettig binnenklimaat te zorgen, hebben wij als team verschillende technieken gebruikt. Dit begint allemaal bij een Warmte Koude Opslag (WKO)-installatie.

De warmte of koude wordt in de grond opgeslagen, om die indien nodig te gebruiken voor verwarming of koeling van het gebouw. In het basisontwerp voor de installatie was ervoor gekozen om het gebouw deels te verwarmen met een gasgestookte cv-installatie. De WKO-installatie was wel voorzien, maar die bestond uit een gesloten systeem op basis van lussen onder de grond. Hiervoor bleken de oppervlaktes veel te groot. Het vermogen en de installatieprincipes kwamen niet overeen. Wij hebben een broninstallatie als principe gekozen, dus een open WKO-installatie met een warmte- en koudebron. Hierin ging Nova College mee, dus zijn er diep in de grond bronnen geboord.”

Koper

5

20

Terug naar de hybride klimaateilanden. Deze zijn opgebouwd uit meerdere geperforeerde stalen panelen waarin watervoerende registers, ofwel klimaatelementen, zijn aangebracht. Als er warm water doorheen stroomt dan fungeert het plafond als een radiator en wordt er verwarmd. Als er gekoeld water doorheen stroomt dan neemt het koude plafondoppervlak de warmte uit de ruimte op en wordt er op een zeer aangename wijze gekoeld. “Voor de warmteoverdracht tussen het water en het plafondpaneel hebben we het MecuRo-systeem van Inteco toegepast”, vertelt Winkelhof.

Hij legt het systeem uit: “Het MecuRo-systeem bestaat uit een combinatie van de koperen buisregisters en in de panelen verlijmde aluminium warmtegeleidingsprofielen. Bij dit systeem wordt een meandervormig element uit een koperen buis gevormd. De buismeander wordt met de rechte einden geklemd in aluminium warmtegeleidingsprofielen. De hart op hart afstand van de warmtegeleidingsprofielen wordt projectmatig bepaald aan de hand van de paneelbreedte, de benodigde capaciteiten en vereiste akoestische prestaties. De klimaatelementen worden in de metalen panelen verlijmd

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0004.indd 20

01-12-20 10:51

door middel van een elastische en thermisch goed geleidende dubbelzijdig klevende zwarte tape. De combinatie van koperen buis, aluminium warmtegeleidingsprofielen en hoogwaardige lijmverbinding zorgt voor een uitstekende warmteoverdracht en hogere capaciteiten ten opzichte van systemen met kunststof buisregisters. Met dit systeem heb je slechts een minimale ventilatie nodig.”

Interieur Het interieur is ontworpen door Paul de Ruiter Architects in samenwerking met Firm Architects. Paul de Ruiter Architects tekende voor het ontwerp van het vaste meubilair en het volledig interieur van de praktijklokalen en de theorielokalen en Firm Architects was verantwoordelijk voor onder andere de studiepleinen, de balkons, het atrium en De Mug. De studiepleinen, theorie- en praktijklokalen zijn afgestemd op de specifieke behoeften van iedere opleiding. Zo beschikt het gebouw over een compleet nagebouwde dokters- en tandartspraktijk, en diverse verpleegafdelingen waarin echte zorgsituaties kunnen worden nagebootst. Ook het praktijklokaal voor apothekersassistent is opgebouwd als een levensechte apotheek met een speciaal voor de opleiding ontworpen apothekersbalie inclusief op maat gemaakte apothekerskast en een laboratoriumruimte waar studenten leren om medicijnen te maken. Elk studieplein heeft een eigen identiteit en zijn eigen functie. Per studieplein zijn speciaal meubels ontworpen. Het studieplein ‘Het Lagerhuis’ heeft bijvoorbeeld maatwerkbanken die in een opstelling tegenover elkaar zijn geplaatst. Het meubilair is voor een deel gemaakt door Frits de Jong Interieurbouw en Timmerwerken uit Wormerveer. “Wij hebben de maatwerkbanken gemaakt van eikenfineer, net als de zitjes in het atrium,” vertelt directeur Frits de Jong. De eisen op het gebied van het interieur waren vooral op het akoestisch vlak. “O ja, en de zwarte panelen moesten vinger-

Bouwpartners Opdrachtgever: Nova College, Haarlem Architect: Paul de Ruiter Architects, Amsterdam Interieurarchitect: Paul de Ruiter Architects, Amsterdam; Firm Architects, Amsterdam Aannemer: Bouwcombinatie HBB Groep, Heemstede en De Geus Bouw, Broek op Langedijk Fabrikant wanden: Saint-Gobain Gyproc, Vianen Fabrikant plafonds: Armstrong Plafonds, Breda Fabrikant klimaatplafonds: Inteco, Boxtel Montage wanden: B & O Projectafbouw, Broek op Langedijk Montage plafonds: B & O Projectafbouw, Broek op Langedijk Montage klimaatplafonds: Van Galen Projectafbouw, Rotterdam

6

proof worden, je mocht er dus geen vingerafdrukken op kunnen zien. Hiervoor hebben we Egger perfectSense Mat zwart gebruikt. We hebben ook geïntegreerde kasten in dezelfde kleur gemonteerd. In de hoeken hebben we met behulp van aluminium strips een hoekbescherming aangebracht. In De Mug hebben we de geluidsabsorptie met behulp van Novawall-producten met 85 procent verhoogd. Zo hebben we bijvoorbeeld aan de bovenkant van de deuren akoestische stof bevestigd. Dit hebben we ook bij de in- en uitblaasroosters aangebracht.”

Straling De montage van de wanden was in handen van B & O Projectafbouw uit Broek op Langedijk. Met name voor de wanden in de praktijkruimte van de opleiding tot tandartsassistente golden speciale eisen, aldus projectleider Richard Huybers. “In deze praktijkruimte zijn stralingswerende wanden geplaatst. Dit om de röntgenstraling bij het maken van foto’s tegen te gaan. Deze wanden zijn als volgt opgebouwd: een Metal-Stud frame met op de bovenregel, de onderregel en de stijlen een zelfklevende loodstrook, een glaswol isolatieplaat met een dikte van 60 mm, een gipsplaat inclusief loodlaag. Aan de binnenkant van de ruimte hebben we hiervan twee lagen aangebracht.”

Voor de wanden en de plafonds waren strenge akoestische eisen opgesteld. Het bedrijf uit Broek op Langedijk heeft om aan deze eisen te voldoen wanden met een dikte van 100 mm tot 205 mm gemonteerd. “Deze halen een (DnT,A ) waarde van 39 dB tot 60 dB. Boven de centrale trap en de aangrenzende galerijen hebben we fraaie naadloze akoestische plafonds aangebracht, het Armstrong Eleganza systeem met een fijne structuur. Dit heeft als absorptiecoëfficiënt w 0.95, het absorbeert dus 95 procent van het geluid ten opzichte van het stukwerk dat 5 procent absorbeert. De plafonds zijn uitgevoerd in twee kleuren; wit boven de galerijen en zwart bij de trapopgang.”

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0004.indd 21

21

01-12-20 10:51

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

1

Hoge akoestische eisen I CC R o t t e r d a m TEKST Wilbert Leistra FOTO’S Anja Tuinder Fotostudio Eye 4 You

Het megaproject Hart van Zuid in Rotterdam begint steeds meer vorm te krijgen. Begin 2021 wordt het nieuwe Ahoy geopend. Een nieuw entreegebouw, de vergrote beurshallen, een muziekzaal voor maar liefst zevenduizend bezoekers en het nieuwe Internationaal Congres Centrum. Baens Afbouw verzorgde de wanden, Verwol Complete Interieurrealisatie de plafonds.

Beide afbouwbedrijven kregen te maken met hoge akoestische eisen.

Hart van Zuid in Rotterdam ondergaat een megatransformatie. Het gebied tussen Winkelcentrum Zuidplein en Ahoy krijgt een enorme boost. Sommige projecten zijn al klaar, zoals het Zwemcentrum Rotterdam (zie PWi 4-2017), het naastgelegen Annie M.G. Schmidtplein en het Kunstenpand, onderkomen van Theater Zuidplein, een filiaal van de Bibliotheek Rotterdam en diverse andere culturele functies.

Kraaijvanger Architects uit Rotterdam is supervisor van het 22

Masterplan Hart van Zuid. Het bureau is ook verantwoordelijk voor het ontwerp van de nieuwbouw van Rotterdam Ahoy.Vanaf het vernieuwde Ahoy-plein valt direct de donkere gevel op van het nieuwe entreegebouw met daaronder een enorme glaspartij. De donkere gevel wordt als het ware geopend door een enorm venster. Bezoekers kunnen vanuit deze foyer op de skyline van de Rotterdamse binnenstad kijken.

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L_0002.indd 22

01-12-20 10:53

1 In het nieuwbouwgedeelte van Rotterdam Ahoy is het nieuwe Internationaal Congres Centrum gehuisvest.

2 Er waren hoge akoestische eisen aan het project gesteld.

Pulp Fiction

Specifieke taak

David Hess, partner bij Kraaijvanger Architects uit Rotterdam, heeft het ontwerp van Rotterdam Ahoy gemaakt. In een interview zegt hij door allerlei dingen geïnspireerd te worden. Bijvoorbeeld door dingen die hij in een film ziet. Bij het ontwerp voor Rotterdam Ahoy heeft hij vaak gedacht aan het zwarte koffertje uit de cultfilm Pulp Fiction. “Een simpel koffertje, met een bizar aantrekkelijke gloed, en niemand weet precies wat erin zit. Dat was mijn metafoor bij Ahoy: het is niet direct duidelijk wat erin zit, maar je wilt er wel graag naar toe”, liet hij optekenen.

Het hoofddoel van het architectenbureau uit Rotterdam was een gebouw creëren met optimale diversiteit en flexibiliteit. De complexiteit als gevolg van verschillende, vaak gelijktijdige, bezoekersstromen moet verborgen zijn. Hess: “Ahoy is heel divers en je hebt te maken met verschillende doelgroepen – dat komt door de verschillende evenementen. Aan de ene kant wil je dus een rustig gebouw creëren waar je je kan oriënteren, en aan de andere kant wil je dat het meegaat in de aantrekkelijkheid van een avondje uit.

Als je ver van het gebouw af staat, zie je een rustig volume met een opengevouwen gevel. Het is direct duidelijk waar je moet zijn. Kom je dichterbij, dan zie je een gigantische gevel van bijna dertig meter hoog met enorm reliëf.

Ruimtelijke zintuigprikkeling is niet zozeer het gebruik van wilde vormen en kleuren. Wel hoe het gebouw een ruimtelijke verrassing kan bieden.”

Een onderdeel van het nieuwe Ahoy is het Internationaal Congres Centrum, gelegen op de derde en vierde verdieping, met een capaciteit van drieduizend bezoekers. De afbouw van het centrum en de omliggende foyerruimtes was in handen van twee bedrijven met ieder een specifieke taak. Baens Afbouw uit Ittervoort was verantwoordelijk voor de wanden en Verwol Complete Interieurrealisatie uit Delft voor de plafonds. Beide bedrijven kregen te maken met de hoge eisen op het gebied van akoestiek. “Het ICC grenst aan de RTM Stage, de nieuwe concertzaal van Ahoy”, schetst Sjeng Ruijters, projectleider van Baens Afbouw. “Die is uiteraard van binnen goed geïsoleerd, maar wij moesten zorgen voor extra akoestische isolatie met behulp van Metal Stud-wanden buiten de zaal. Bijvoorbeeld bij de regieruimten tussen de concertzaal en het congrescentrum. Het ontwerp was in principe duidelijk, maar de architect had voor wat betreft akoestiek in het model vrijwel niets uitgewerkt. De akoestische eisen voor de wanden waren wel in geluidsrapporten uitgewerkt, maar niet juist in het model verwerkt.”

Overleg Ruijters ging in overleg met Saint-Gobain Gyproc Nederland om uit te zoeken met welke wandopbouwen aan de hoge akoestische eisen kon worden voldaan. “Je kunt je wel voorstellen dat de akoestische eisen erg hoog

2

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L_0002.indd 23

23

01-12-20 10:53

3

waren en dat het uitzoeken met een geluidsrapport een heel gepuzzel was. Wij hebben bijvoorbeeld samen met Gyproc bij de regieruimte tussen de RTM Stage en de foyer een wand bedacht met een dubbele constructie van AcouStudprofielen en een driedubbele beplating aan beide zijden. Op de derde verdieping wordt de ‘1000-zaal’ en de ExpoFoyer met een soort loopbrug gescheiden. Hierin is een regieruimte opgenomen. De wandopbouw is daar weer anders,

aan beide kanten van de regieruimte zijn de wanden voorzien van een dubbele constructie waar tegenaan aan beide zijden een dubbele beplating is aangebracht. Tevens zijn de wanden gemonteerd met speciale akoestische profielen voorzien van vilt om voor een akoestische ontkoppeling te zorgen.”

Niet alleen de akoestische eisen vormden een uitdaging voor het afbouwbedrijf uit Ittervoort. Ruijters: “Je kunt met recht zeggen dat de wanden buitenstandaard waren door aan de ene kant de akoestische eisen en aan de andere kant de vele verschillende hoogtes. Zo hebben we bij de grote zalen van het congrescentrum wanden van wel twaalf meter hoog gemonteerd. De stabiliteit van die wanden was dus ook nog een dingetje. Hier hebben we in goed overleg met Gyproc en met Hart van Zuid gekeken wat er mogelijk was.”

Plafonds

4

24

De strikte scheiding tussen de werkzaamheden van de twee afbouwbedrijven ging niet helemaal op, aldus Ruijters.

“Wij hebben zo’n 775 m2 Metal Stud-plafonds gemonteerd onder andere aan de onderkant van de (rol)trappen. Bij de aansluiting met het bestaande deel van Ahoy op de tweede verdieping moest dit Metal Stud-plafond tevens dienst doen om de trillingen op te vangen. Naderhand heeft Verwol onder dit Metal Stud-plafond een HeartFelt lamellenplafond van Hunter Douglas aangebracht.”

Verwol Complete Interieurrealisatie uit Delft heeft op de

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L_0002.indd 24

01-12-20 10:53

3 De donkere gevel wordt als het ware geopend door een enorm venster.

4 Detailtekening van de regieruimte.

(Tekening: Baens Afbouw) 5 Baens Afbouw heeft alle wanden gemonteerd.

6 Vanwege de hoge akoestische eisen heeft Verwol Complete Interieurrealisatie op de normaal open toegepaste roosterplafonds een akoestische minerale tegel

RTM Stage en de al genoemde Metal Stud-plafonds na alle plafonds gemonteerd. “De keuze voor de plafonds is in het voortraject in samenwerking met Hunter Douglas bepaald”, vertelt Mark van Vliet, projectleider bij het bedrijf uit Opmeer. “We hebben 13.000 m2 roosterplafond gemonteerd van het type Cell 40 in de kleuren wit en zwart.Vanwege de hoge akoestische eisen hebben we op de normaal open toegepaste roosterplafonds een akoestische minerale tegel gelegd, de Tonga A van Eurocoustic. Bijvangst was dat alles boven het plafond – waaronder de installaties – uit het zicht zijn geplaatst. De uitdaging zat hem erin dat het fragiele systeem van het roosterplafond met de tegel slecht uitneembaar is. Daarom hebben we de vooraf opgehangen verlichting meegebouwd met het dichtleggen van het plafond. Ongeveer negenduizend spots zorgen voor een gigantische soort sterrenhemel. O ja, er zitten ook nog zo’n tweeduizend sprinklerkoppen in verwerkt. Een deel van de uitdaging was overigens dat we tijdens dit werk gezamenlijk met de installateurs hebben moeten oplopen. Maar dat was voor hen uiteraard ook een uitdaging.”

5

gelegd.

7 Ongeveer negenduizend spots zorgen voor een soort gigantische sterrenhemel.

Installatiepakket Op de derde verdieping stond Verwol voor een nieuwe uitdaging. “Het installatiepakket op die verdieping was verwerkt in een plenum van vijf meter op een hoogte van zeven meter”, legt Van Vliet uit. “Daarom hebben we een secundaire constructie moeten aanbrengen. Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van door API ontwikkelde constructieve draagprofielen van 120 hoog. Deze zijn afgehangen aan een verlaagde staalconstructie.”

Net als Baens Afbouw moest Verwol voor de regieruimtes extra akoestische maatregelen nemen. “In deze ruimtes hebben we Focus Ds-panelen van Ecophon toegepast. Deze tegels zijn overigens ook in de garderobes gemonteerd. In de toiletruimtes hebben we het Hunter Douglas 300C/Llamellenplafond aangebracht.”

Over de gehele breedte van het entreegebouw is onder de luifel ook een open roosterplafond aangebracht door het

Bouwpartners Opdrachtgever: Rotterdam Ahoy, Rotterdam Architect: Kraaijvanger Architects, Rotterdam Aannemer: Hart van Zuid (combinatie Heijmans en Ballast-Nedam), Rotterdam Fabrikant wanden: Saint-Gobain Gyproc Nederland, Vianen Frabrikant plafonds: Hunter Douglas, Rotterdam; Saint-Gobain Gyproc Nederland, Vianen; Saint-Gobain Ecophon, Etten-Leur; Saint-Gobain Eurocoustic, Tilburg Montage wanden: Baens Afbouw, Ittervoort Montage plafonds: Verwol Complete Interieurrealisatie, Delft; Baens Afbouw, Ittervoort

6

7

bedrijf uit Opmeer. “De luifel loopt over de hoogte van anderhalve verdieping, op zo’n twaalf meter hoogte. De montage van het roosterplafond, gecombineerd met een insectengaas om te voorkomen dat vogels boven het plafond komen, is met een hoogwerker gedaan. Ook binnen hebben we vanwege de enorme hoogtes van de ruimtes vrijwel alles met behulp van een hoogwerker aangebracht. Alleen het gebied rondom de trappen hebben we uitgesteigerd.

De oppervlaktes van de ruimtes zijn echt imposant. Alleen de Expo Foyer is al 2450 m2 groot met een hoogte van 7 meter. Dat is echt indrukwekkend.”

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_02L_0002.indd 25

25

01-12-20 10:53

PROJECT

| PLAFOND EN WAND |

Slim omgaan met ruimte L i e v e n , Amst e r d a m TEKST Wilbert Leistra

1 In het project Lieven is slim omgegaan met ruimte.

Onder andere door een soort entresol aan te brengen.

(Foto: Luuk Kramer Fotografie) 2 Door de aanhoudende druk op woningmarkt in de grotere steden worden nieuwbouwwoningen steeds kleiner.

(Foto: Luuk Kramer Fotografie) 3 Aron en Gelauff architecten heeft in de eerste fases van het project Lieven twee reguliere Amsterdams bouwblokken naar een leefomgeving getransformeerd die aantrekkelijk is voor starters en studenten.

(Foto: Jan de Vries 1

26

Fotograaf)

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0002.indd 26

01-12-20 10:55

Om de woningnood in Amsterdam aan te pakken, wordt er volop gebouwd in de hoofdstad.

Speciaal voor studenten en starters laat Woningstichting De Key 1200 woningen bouwen. In het ontwerp van het project Lieven wordt slim omgegaan met ruimte. Onder andere door de hoogte van de woningen dusdanig aan te passen, dat er een soort entresol in gemaakt kan worden voor het slaapvertrek met eronder de badkamer. De Mossel Projectafbouw verzorgde de afbouw van fase 1 (219 studentenwoningen) en fase 2-5 (351 studenten- en startersappartementen).

Door de aanhoudende druk op woningmarkt in de grotere steden worden nieuwbouwwoningen steeds kleiner. Dat stelt andere eisen aan de woonomgeving. De uitdaging bestaat vaak uit om naast aantrekkelijke kleine woningen, ook een aantrekkelijke leefomgeving te creëren. Met een gemeenschappelijke tuin, een plein en voorzieningen die echt kwaliteit toevoegen aan de woningen.

Jonge mensen met een beperkt inkomen vinden in Amsterdam vrijwel geen plek om te wonen. Zo ook in Amsterdam-West, in de buurt van het Delflandplein. Daar worden in opdracht van Woonstichting de Key 1200 woningen voor starters en studenten gebouwd, in een campusachtige setting verdeeld over twee bouwblokken. Arons en Gelauff architecten heeft samen met Basic City A+U het stedenbouwkundig plan ontworpen, en is verantwoordelijk voor het architectonisch ontwerp van het eerste bouwblok.

Hierbij is een blok studentenwoningen dat eerder is ontworpen door Architect Toverstralen geïntegreerd in het plan.

Samen vormen ze fase 1 en fase 2-5. De fase 6, 7 en 8, naar ontwerp van KENK architecten, is op dit moment in aanbouw en zal naar verwachting in 2022 worden opgeleverd.

2

starters en studenten? Met die vraag werd Aron en Gelauff architecten geconfronteerd bij de opdracht voor het ontwerp van het eerste bouwblok van project Zuidblok, zoals het in eerste instantie heette, nu Lieven gedoopt. In samenwerking met de ontwerpers van de gemeente heeft het architectenbureau de toen bestaande plannen, blokken met een duidelijke voor- en achterkant, getransformeerd naar een ontwerp dat alleen voorkanten heeft. Door de voorgeschreven openingen in de twee bouwblokken aan de Rodenrijsstraat tegenover elkaar te leggen, ontstond er een duidelijke entree naar de binnengebieden. Gecombineerd met twee poorten in de lange zijdes van de blokken, gelegen aan de Maassluisstraat en de Overschiestraat, gaf dat een open en campusachtige sfeer.

Alle bouwdelen hebben alle een eigen entree en een eigen architectonische uitwerking. Het project grenst aan de A10.

Vanwege de hoge geluidsbelasting van die ringweg hebben een groot deel van de woningen aan de oost en zuidzijde van het blok een goed geventileerde ‘dubbele’ gevel. Op de daken zijn zonnepanelen geplaatst en de sociale huurwoningen zijn energieneutraal. De twee- en driekamerwoningen krijgen een zelfstandige buitenruimte; de éénkamerwoningen kunnen gebruik maken van de collectieve binnentuin.

Leefomgeving Hoe programmeer je twee reguliere Amsterdams bouwblokken naar een leefomgeving die aantrekkelijk is voor

Strakke planning 3

De afbouw van de woningen in fase 1 (219 studentenwoningen) en fase 2-5 (351 studenten- en startersappartePLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0002.indd 27

27

01-12-20 10:56

4 De Mossel Projectafbouw moest de afbouwwerkzaamheden al beginnen voordat het gebouw wind- en waterdicht was.

(Foto: Jan de Vries Fotograaf) 5 De gekozen Diamond Board-platen konden vanwege de bijzondere eigenschappen al vroeg in het proces worden toegepast.

(Foto: Jan de Vries Fotograaf)

4

menten) was in handen van De Mossel Projectafbouw uit Noord-Scharwoude.Vanwege de strakke planning moest het afbouwbedrijf al vroeg tijdens de bouwfase beginnen met de werkzaamheden, nog voordat het gebouw winden waterdicht was. Dit had volgens directeur Klaas Friskus gevolgen voor de materiaalkeuze. “We zijn met de afbouw

begonnen in een natte periode. Daarom is voor de woningscheidende en de kamerscheidende wanden gekozen voor metalen staanderwanden met Knauf Diamond Boardbeplating als buitenste plaat. Deze platen kunnen vanwege de bijzondere eigenschappen al vroeg in het proces worden toegepast. Het blijft altijd een risico, maar deze plaat kan heel wat vocht verdragen zonder dat hij vervormt of aan kwaliteit inboet. In combinatie met de Knauf A-plaat voldoen de wanden aan de eisen op het gebied van akoestiek en brandwerendheid.”

Special

5

28

De eenkamerwoningen hebben volgens ontwerp een extra plafondhoogte van anderhalve meter gekregen. Net te weinig voor een extra verdieping, maar hoog genoeg voor de special die het afbouwbedrijf uit Noord-Scharwoude heeft gemaakt. “We hebben in deze woningen een soort entresolvloer geplaatst”, vertelt Joep van de Berg, projectleider bij De Mossel Projectafbouw. “Daarboven is het slaapgedeelte, eronder is de badkamer met toilet gebouwd. Wij kregen de vraag vanuit onze opdrachtgever om naar een goedkoper alternatief te zoeken dan de massieve CLT (Cross Laminated Timber)-wanden en -vloeren. In combinatie met de geringe hoogte en de installatiecomponenten hebben we

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0002.indd 28

01-12-20 10:56

6 De Mossel Projectafbouw heeft in de woningen een soort entresolvloer geplaatst, met boven het slaapgedeelte en eronder de badkamer met toilet.

(Foto: Luuk Kramer Fotografie) 7 Het project Lieven is volledig in BIM gemodelleerd, ook de afbouwfase.

(Foto: Jan de Vries Fotograaf)

6

dit opgebouwd met verzwaarde metalen stijlen van 1,5 mm dik. In de badkamer zijn deze bekleed met Diamond Board, en aan de buitenzijde met OSB. De vloer is bekleed met underlayment.Voor deze constructie hebben we eerst een proefopstelling gemaakt in onze werkplaats, en deze uitvoerig getest. De wanden en de vloer zijn vervolgens door een andere onderaannemer met CLT bekleed, zodat de uitstraling behouden blijft.”

Bouwpartners Opdrachtgever: Woningstichting De Key, Amsterdam Architect: Arons en Gelauff architecten, Amsterdam Aannemer: Bot Bouw, Heerhugowaard Fabrikant wanden: Knauf, Utrecht Fabrikant plafonds: Hunter Douglas, Rotterdam; Siniat, Farmsum Montage wanden en plafonds: De Mossel Projectafbouw, Noord-Scharwoude

BIM Het project Lieven is volledig in BIM gemodelleerd, ook de afbouwfase. Knauf heeft het projectadvies gebaseerd op het BIM-model, zegt Jacco van ’t Hof, projectadviseur bij Knauf. “Wij kijken aan de voorkant van een project met de aannemer mee, tijdens de calculatiefase of zelfs daarvoor nog. Zo kan de aannemer een goede inschatting maken van de kosten.”

7

De projectadviseur noemt nog een voordeel van het werken met BIM. “Wij kunnen als fabrikant al heel vroeg in het traject aangeven of een wand die in het ontwerp staat ook daadwerkelijk gemaakt kan worden.

Voor de werkvoorbereiding is deze informatie cruciaal. Maar in een vroeg stadium kun je ook producten vervangen in het model. Aannemers vinden het bijvoorbeeld prettig om met zo min mogelijk verschillende materialen te werken. In dit model stonden oorspronkelijk gipsblokken opgenomen. Die zijn vervangen door metalen staanderwanden met gipsbeplating.”

Volgens Van ’t Hof kan het afbouwbedrijf ook profijt hebben van het werken met een BIM-model. “Normaal gesproken kijkt een afbouwbedrijf naar het bestek en de tekeningen. Je weet dan niet precies hoe bijvoorbeeld de wanden gaan lopen. Als je de droge afbouw uit het BIMmodel haalt, kun je bijvoorbeeld direct zien of een wand over meerdere verdiepingen doorloopt. Als afbouwbedrijf hoef je dus zelf niet op zoek te gaan naar deze informatie, die is direct uit het model te halen.”

PLAFONDENWANDINFO | DECEMBER 2020

44_Artikel_01L_0002.indd 29

29

01-12-20 10:56

Psst!

9G JGDDGP MNGWTTĎ M PKGWYU KP

Sounds Beautiful

20PLA004_Advertenties.indd 30

UECP XQQT OGGT KPHQ

rockfon.nl/kleur

01-12-20 14:47

EEN WAND VOOR BOUWERS

HABITO® STERKER OP ALLE VLAKKEN HABITO® is een van de grootste innovaties van Gyproc ooit en is ontwikkeld met een scherp oog voor de wensen en eisen van alle partijen in de bouwkolom. HABITO® combineert de voordelen van bestaande binnenwanden en elimineert nadelen.

Bekijk de HABITO® 360° movie op gyproc.nl/habito. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw Gyproc adviseur of de Gyproc Helpdesk (helpdesk@gyproc.nl, tel: 0347 - 325 165).

• Hoogste stootbestendigheid • Aanpasbaar geluidscomfort • Laagste milieubelasting • Inbraakwerendheidsklasse 2 en 3 • Draagkracht 30 kg/schroef • Geen pluggen nodig

ZELF ERVAREN?

EEN MUUR VOOR BEWONERS

Vraag een HABITO® Proefstuk aan.

20PLA004_Advertenties.indd 31

01-12-20 14:47

PARTNER IN AFBOUWOPLOSSINGEN In elke fase van de bouw

Al sinds 1965 bouwt Knauf in Nederland aan oplossingen die bijdragen aan innovatieve afbouwsystemen en -materialen. Voor nieuwbouw, renovatie en restauratie. Dit alles met een duurzame insteek. Logisch voor een bedrijf dat haar oorsprong vindt in het natuurproduct gips en dit verwerkt in een eigen gipskartonplatenfabriek in Oosterhout.

Knauf heeft als leverancier van wand - en plafondsystemen meegewerkt aan diverse toonaangevende projecten, zoals Triodos in Driebergen, European Medicines Agency, City Harbour Hotel, The Fizz Don Bosco en nhow RAI Hotel in Amsterdam.

Voor deze projecten heeft Knauf meer geleverd dan alleen producten.

Meedenken, adviseren en inspecteren Bij grote en kleine projecten komt Knauf al in het voortraject met economisch verantwoorde oplossingen, met als uitgangspunt uitvoerbaarheid, haalbaarheid, gebruikerswensen en - eisen. Daarnaast geeft Knauf advies over wandopbouw en specifieke wandoplossingen en voeren we bouwinspecties uit om te controleren of het afbouwdeel aan de gemaakte afspraken voldoet.

Overzichtelijke ontwerpinformatie Een bouwwerk komt tegenwoordig eerst digitaal tot leven voordat het daadwerkelijk gebouwd wordt. Daarbij is het essentieel dat alle betrokken partijen dezelfde taal spreken. Daarom stelt Knauf op haar website informatie beschikbaar voor BIM-modellen, bijvoorbeeld door middel van een wandenbibliotheek. Dit helpt de ontwerpende partijen met het nemen van de juiste beslissingen in het ontwerp. Ook biedt Knauf maatwerk advies aan de hand van het BIM-model van de opdrachtgever. Hiermee ondersteunen we de gebruiker bij het verkrijgen van de juiste gegevens, zodat de wanden op de juiste manier gemodelleerd worden.

KnaufZeker prestatiegarantie Een groot voordeel is dat Knauf naast advies ook prestatiegarantie geeft. KnaufZeker geeft 100% garantie dat in een project Knauf-systemen hun beloofde prestaties behalen en behouden.

Voor elk afbouw vraagstuk een passende oplossing en een ontwerp dat te allen tijde geborgd is.

Kijk voor meer informatie op:

knaufzeker.nl en knauf.nl/bim

20PLA004_Advertenties.indd 32

01-12-20 14:47