waandishi ebook 1686733696.788971

Page 1

INYUMBA MAHAME

TUVUYE KHUNYUMBA

GASTOR MTWEVE MTOTOWAKHASI

Inyumba Mahame 100 Poems.indd 1 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Litolelu lya khwanja 2023

Copyright © 2023

Gastor Hilary Mtotowakhasi

mnyahula@gmail.com

Uduti, Mlangali, Ludewa, Njombe

ISBN 978 9912 9935 9 4

©Ikhitabu khisiluhusiwa ukhuyandikha, ukhutengenesa, ukhukucha ama ukhukavila vanu bila khupata uluhusa khwa muyandisi.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi ii
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 2 16/01/2023 12:56 PM
Gastor Mtweve Mtotowakhasi iii INYUMBA
Kekavelemwe Kekavelemwe ................................................................................................. iii Ndidalicha .................................................................................................... viii Vutengulilo ...................................................................................................... ix 1. Ngotola..................................................................................................... 1 2. Inyi Yihele ................................................................................................ 3 3. Dinde Ulwichi ........................................................................................ 5 4. Mswamu Nyamalongo ....................................................................... 6 5. Suluvali Nyene....................................................................................... 7 6. Sandukha ................................................................................................. 9 7. Khupakala ............................................................................................ 10 8. Matambiko........................................................................................... 11 9. Fideke Fyana ....................................................................................... 13 10. Nyumba Madinda ............................................................................. 15 11. Kiba Myangu ....................................................................................... 17 12. Nnungu Chibidu................................................................................. 18 13. Njila Malekhanu ................................................................................ 20 14. Nyaluchi ................................................................................................ 21 15. Umkovi .................................................................................................. 22 16. Chiwene ................................................................................................ 23 17. Ya Khijiji ................................................................................................ 25 18. Kukanga ................................................................................................ 26 19. Ndikanisa.............................................................................................. 27 20. Mhachavu............................................................................................. 28 21. Ilihachi Mulwashanya ...................................................................... 29 Inyumba Mahame 100 Poems.indd 3 16/01/2023 12:56 PM
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi iv INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA 22. Mswamu Mosesi................................................................................ 30 23. Paulo Mulupande .............................................................................. 31 24. Nde Msule ............................................................................................ 33 25. Kumwinga ............................................................................................ 34 26. Umanyile Vuli ...................................................................................... 35 27. Kohomolake ........................................................................................ 36 28. Mkachi ................................................................................................... 37 29. Mnya Hula ............................................................................................ 38 30. Khuvuya Sendi Ngapi ...................................................................... 40 31. Umwoto Khumavengi...................................................................... 42 32. Ilibwa ...................................................................................................... 43 33. Shewivucha ......................................................................................... 44 34. Mswamu Khitu Mwali Nono ......................................................... 45 35. Yali Khatali ........................................................................................... 46 36. Ya Ivemba Yani ................................................................................... 47 37. Uvuyake Khunyumba ...................................................................... 48 38. Fundi Afrika ......................................................................................... 49 39. Suli Yetu Pikumbilu........................................................................... 50 40. Pikumbilu 1995.................................................................................. 52 41. Wichake Ni Sipeya ............................................................................ 53 42. Lembuka ............................................................................................... 55 43. Tulahikwa ............................................................................................. 57 44. Munya Lufufya ................................................................................... 59 45. Likhala Lya Mwoto ............................................................................ 60 46. Mdala Khitu ......................................................................................... 61 47. Ndavele Patali .................................................................................... 63 48. Imhyenda .............................................................................................. 65 Inyumba Mahame 100 Poems.indd 4 16/01/2023 12:56 PM
v INYUMBA
49. Anovele ................................................................................................. 66 50. Ndikhumbukha Khatali ................................................................... 68 51. Ngita ....................................................................................................... 69 52. Ndivuya ................................................................................................. 70 53. Umudocholela .................................................................................... 71 54. Tefani...................................................................................................... 72 55. Liyokha .................................................................................................. 73 56. Wiwang’ula Yuve ............................................................................... 74 57. Yihele Khwina ..................................................................................... 75 58. Pukana ................................................................................................... 76 59. Ngelime ................................................................................................. 77 60. Tole Umwalivu .................................................................................... 78 61. Mbaga U Foluka ................................................................................. 79 62. Pime Wa Jelo ...................................................................................... 81 63. Hume Mwilolole ................................................................................ 82 64. Lichake Moli Moli .............................................................................. 83 65. Watye Wibela ..................................................................................... 84 66. Liyani ...................................................................................................... 85 67. Wiche Mwikani .................................................................................. 86 68. Umuswamu Nyangaleni ................................................................. 88 69. Twichengela Ichoo ............................................................................ 89 70. Ndivuya Ndali ..................................................................................... 91 71. Ndikhavakhemela ............................................................................. 93 72. Mwihesa Yetwifwililwe ................................................................... 95 73. Lidembwe ............................................................................................. 96 74. Twakuwene ......................................................................................... 98 75. Khuchodile ........................................................................................... 99 Inyumba Mahame 100 Poems.indd 5 16/01/2023 12:56 PM
Gastor Mtweve Mtotowakhasi
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi vi INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA 76. Umushumaa ..................................................................................... 100 77. Mlamu ................................................................................................. 101 78. Uyo Mlongo Vetu ........................................................................... 102 79. Filuta ................................................................................................... 103 80. Twakhiwene ..................................................................................... 104 81. Wisokela ............................................................................................ 106 82. Dadiyo ................................................................................................ 107 83. Ndineke Padebe.............................................................................. 108 84. Ndikhakhuchovye .......................................................................... 109 85. Nyumbatukone ............................................................................... 110 86. Shekavele .......................................................................................... 111 87. Mwakha Mupya Kuvangile......................................................... 113 88. Pewivuya ........................................................................................... 115 89. Khufukama ....................................................................................... 117 90. Mwitendye ........................................................................................ 118 91. Yinyalumichi ..................................................................................... 120 92. Kendelake Uludodi ........................................................................ 121 93. Lekhake Ukhuyova ........................................................................ 122 94. Ulayasi Yali Sekondali ................................................................... 123 95. Pewihova ........................................................................................... 125 96. Ulahema ............................................................................................. 126 97. Ichingi Tubelake .............................................................................. 127 98. Ange Hisho ....................................................................................... 128 99. Pamihu Ndihekha ........................................................................... 129 100. Lifung’uma ........................................................................................ 130 Imana cha manenu .................................................................................. 131 Manenu kekawanine .............................................................................. 132 Inyumba Mahame 100 Poems.indd 6 16/01/2023 12:56 PM

Kwa Vapangwa voti na yeyoha yeitanga

ukhutunja imila cha vapangwa

vii
Gastor Mtweve Mtotowakhasi
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 7 16/01/2023 12:56 PM

Ndidalicha

Ikhitabu ikhi ngali khisiyandikhilwe khulekha vanu volofu khuhuma na kutangilanila. Ndidalicha khwanja khwa Nguluvi khwa khunivikha mumi mbakhi lelu. Yumwene amelye uvumanyi vwa khuyandikha nukhuleta muinyi yetu ikhitabu ikhi.

Ndidalicha khwa familiya yangu yondi. Khwa khuva pamwinga nani wakati woti pendatingilwe khukhusanya amachu na khuyandika. Pangapo nditumilike umuda kwa khuva navene khwene khuyandika. Khulutila uvushauli na machu kakhunipela ingufu, vanangile ukhumala khuyandikha ikhitabu.

Khuhumila ndisaliwa mbakha ilelu, khunya vanu volofu nechu vanitangile. Ndidalicha khwa voti yevanitangile khwa njila yoyoti khufika pendivele ilelu. Unguluvi avavikhake.

Mdalikhe nechu. Ndifukafuka.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi viii
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 8 16/01/2023 12:56 PM

Vutengulilo

Unguluvi yeakhatuvumbile nukhutulimba pa inyi ya vapangwa, alondaka tubabake nukhuyendelesa iinyi ya mwene. Ilonda uvupangwa vuyendelelake mbakha peya iyicha. Lakhini khweyibita iinyi, tuvangile ukhuyacha uvutambulisu wetu ngita vapangwa. Avafijana vapindilwe na mapululu ka vusasa mbakha khuva vapangwa vivona soni. Vinyilanyila na khusakhanya amaendeleyu ka ng’aning’ani bila khulola ikalama yakhe. Khwakulutila amachu ako, muyandisi ichile nu mukoda kwa khutanga khukomosa avapangwa khunyumba. Avapangwa vakomokhe khuvupangwa.

Umuyandisi ichile ni visimo fyefitumye uvushayili vyevupangilwe mumatafya ka khipangwa. Ivisimo fya mukati fiyicha khutunja injovele ni mila cha vapangwa. Umuyandisi alongelye finu fyefyahumye na fyefihumila painyi ya vapangwa. Finu fyefilongelilwe filimbilwe khukhumbucha amatafya tofauti ngita; vanu khukhumbukha avasasi, khukhumbukha khunyumba, nu khutunja imila ni njovele.

Alongelye khangi finu ngita, vanu vatane khwisemwa ni mali cha khuluta, mahusianu ka khatali na kalinu, avafijana khukhevela imila na maisha ka vangi. Aletile imifanu yeyihusu avapangwa yevibita khumujini na kuvanga amaisha tofauti ni mila chavene. Ikhitabu khisima khutikila pevali avanu yevitaka amatawa kavene na khuhola kakhisungu. Pevali avangi yevilemwa hata khuhika vone wahungile khwa khipangwa vikhityusa ngita sivakhimanyile.

ix
Gastor Mtweve Mtotowakhasi
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 9 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Umuyandisi alongelwe khuhusu uvulamusi wevifanya avafiongosi wewihusu imali na maisha ketu. Umuyandisi alongelye isiasa nuvuongosi. Khulutila avafiongosi, alongelye ikhikundi shevikavana imali chapamwinga. Badalaya khusimalila imali icho, avene visindana ukhukavana. Umwinyawitali.

Khulutila ifisimo vya mukhitabu ikhi, umuyandisi aletile vufikililo vupya. Itanga avafijana yevahambulike ukhusala ikhipangwa ndyo viva vakhisasa. Kulutila ifisimo ifi, muyandisi itanga vanu yevitama khutali ni inyi ya vapangwa, vawese khufundisa avana na vadala/vakosi vavo imila. Khwakhukhitewe, yayitanga khutunja imila kwene fikono avanu vitama mu inyi yeyihanjikine.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi x
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 10 16/01/2023 12:56 PM

1. Ngotola

Khunyumba kwetu khu mbwila, ndilutila ya khumilo, Khulufumbu ndidamila, khubita kwihonjokolo, Vone yivava injala, ya ndilya pamapokolo, Utulanji pamavala, amakuhu mubokolo, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

Ndikhakekilwe khichisa, ndahambwe makonafili, Sitwahele khukanisa, twavangile molimoli, Ndisike ndipikanisa, me ndinya vana vavili, Haki de ndichovesa, meyisike yimwangeli, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

Ndikhali ngita ndibofwe, amihu kanya makhichi, Ndavonike mbanga ndifwe, vone vidinda ulwichi, Muhacha akhanibafwe, ndilekhelwe vumang’achi, Akhatike mbanga ndifwe, ndilayicha nulumichi, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

Iwa khunikukulyusa, ibulula ngita linu, Mavamba ndikhitonosa, mkati fivava finu, Atike ndikhamdesa, ilonda akeke khinu, Ndifwa ng’ing’ila khichisa, shandakhuchova kwa vanu, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 1
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 11 16/01/2023 12:56 PM

Ifilyo fya khulokosa, mvikhila ndilekhelwe, Khukhalanga sindiwesa, hata mafuta ndipelwe, Khila khikono vu vusa, amasoli ichulilwe, Ilonda khunikomosa, umyangu akhemelwe, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

Ndemyenyu mendisokwe, ndivuya sinda budile, Yeilonda akhakekwe, na myangu akhakele, Umunya ng’ani anokwe, abite akhilolele, Atange mukove ukwe, pa mulaba ndinyilile, Yune ngotola ndivuya, khumlangali nyalafu.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 2
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 12 16/01/2023 12:56 PM

2. Inyi Yihele ---------------------------------------------------------------------------

Khatali pali na vanu, yevahochike patali, Vatengenise ifinu, bila khubita khusuli, Mbakhi miteku ya ng’anu, sufulila ni bakhuli, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Vatengenise mahukha, twilima mbakha twichokha, Vahongolike ni vyakha, fyetwikula mumadukha, Vavumbaka mbakhi sokha, yote ya shuma ni shakha, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Khuhuma pevahekile, tusike twikhing’ung’ula, Vangila pevilakile, ndyo vahekile ni mila, Imitwe yikokodele, khila khinu metwikula, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Vachengike ifisanji, fyefidumu nukhusemwa, Vabachulaka malanji, mahivi koti kifumwa, Nyumba chali cha malanji, ilihanu ndyo litimwa, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Ndyo chikhayichaki suli, khudindula imilyangu, Metutake ifimuli, tulimbe ifyakhisungu, Tulekhe khulya sokholi, amambali na mayungu, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 3
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 13 16/01/2023 12:56 PM

Vakhalamwe vanu vala, khututanga valongove, Vakhatumye uluhala, nekhe indeke tuhove, Vabechiche inyakala, ukhutelekhela have, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Tukhavangake vusasa, fya khatali twatakile, Twilya fya khutulukusa, isoseji nu mchele, Likhovokhovo nu vusa, ifyo have tuchokhile, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Imyakha meyilutile, tuyiwene isekhema, Avanu metufutale, amaleme mekidima, Avangi vanyalukhwale, kwinyilanyila mtima, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

Shoshowa mesitwiwesa, tusike khwilumaluma, Twilemwa khutengenesa, tubii khunyanyi nyama, Khila khinu twihumusa, tupatile mukhusoma, Avasehe yevahele, ni inyi vahele nayo.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 4
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 14 16/01/2023 12:56 PM

3. Dinde Ulwichi

Mkoyo mnyalihukha, Siwe ndikhakhuyilikha, Vone pala wikomokha, Pewiva ukhandilikha, Ulekhe khuboyongokha, Avana vipipulikha, Nde nyina ndiahibikha, Ndiva ndisalaulikha

Oso nde wipikhumbukha

Pewahumile ni sokha, Ukhayichake pasikha, Pavukimbi wamahukha, Ndavele nu samwinukha, Nekhe unove ni shakha, Avanu vitawanyikha, Ndalemilwe ukhukhekha, Uve witova ni shakha, Ndifwa na khuchulubukha, Mkoyo ndakhunyilikha, Pewilonda khukulukha, Dindu lwichi ulahokha.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 5
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
---------------------------------------------------------------------------
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 15 16/01/2023 12:56 PM

4. Mswamu Nyamalongo

Ndatike ndichengi nyumba, ndivumanyile khumyanda, Mchovele umujomba, akhanipele itenda, Siyo khutya ndikhikamba, ndichenga mitindo yonda, Uyo de ndimumanyile, muswamve nyamalongo.

Wahekile ve mkosi, kwa mjomba wafikhile, Ukhapulake vudesi, ni nyakala uhakale, Utike alinde tasi, wilonda umchovele, Uyo de ndimumanyile, mswamuve nyamalongo.

Hahika ndimumanyile, alakhuchanga benono, Huma khadimi khasule, sikamelaka amino, Khamemile amapele, ni sosolo khila pono, Uyo de ndimumanyile, mswamuve nyamalongo.

Mswamuve nyamalongo, mama musa khukhilabu, Pa nyumba yinya mlingo, khulya ya vene ya tabu, Alemwaka imichango, maisha kali sulubu, Uyo de ndimumanyile, mswamuve nyamalongo.

Ilelu meikhikimba, eti fundi mutalamu, Shandakela khumuhomba, ahambwe tunya machimu, Awechake mukhulemba, ahopake vuchihimu, Uyo de ndimumanyile, mswamuve nyamalongo.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor
6 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 16 16/01/2023 12:56 PM

5. Suluvali Nyene

Pa sitendi ndifikhile, ndilinda ndiche nditolwe, Amayumba kanonile, mufoleni kachengilwe, Balabala chivakyele, khwa mumweya chicholilwe, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Umswamu afikhile, mukali vali vavili, Mwene nu papa vayikhile, vanisindikhe mukali, Twakendile tuchikhile, upapa inyichi kali, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Panyumba tukhafikhile, ishakhulya valetile, Khushumba vanilakile, shang’ani ndikhayokile, Penapo shendachokile, itulu khwechahumile, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Ukhatike ukekile, ave khwina mkhamwana, Ndilonda ndimuhungile, ukhamfihile kwina, Lichu lyangu ndimpele, indowa yenyu khunana, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Makhusangye nuvukali, akhuyanushe vunofi, Khangi sumuwene vuli, wivanga uvukolofi, Yayendesike ikali, akhakhuhungye vunofi, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 7 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 17 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Ange hisho nde mawane, ma wilota ve mwanave, Uyu ye tulongochine, muvili mekudakave, Nu papayu vatekine, linganise hata yuve, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Shendifundisaka khina, upapuyu samanyile, Nu mwalive twitekana, nda ndichanga unjovele, Akhuchangile na khina, shekhikhite ukhevele, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Humbe ni nyumba ya mwene, ikali ni khila khinu, Upye suluvali nyene, uli mudala va munu, Shamwalelu ndikhiwene, Nguluvi tange lukhinu, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Mwalivangu mendiheka, hesimwake mkosivu, Khwa vangi ulabitaka, heshimwaki ndowa njavu, Tulilake aladaka, khumbukhake vahachavu, Umwanuyu akekile, ndikhiwene khinya mwikhu.

Gastor
8 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 18 16/01/2023 12:56 PM

6. Sandukha

Nyano umswamu vangu, mhume mendikongola, Mwatye ali khuvusangu, khibalula khumahala, Mwamuwene pamlungu, ahumile pakhusala, Ahekile ipihekha, akomwikhe musandukha.

Akhahekile khatali, apye mdimi mdekhe, Nu mlefu khwa patali, ukhukeka ayidikhe, Akomwikhe ne mtali, khumihu akhongolwikhe, Ahekile ipihekha, akomwikhe musandukha.

Atuleshe mkhamwana, nu mswamu pamkongo, Ahele iminamina, ilongwiche nu Lufingo, Amabumunda ka ngana, akhapindake ni nyengo, Ahekile ipihekha, akomwikhe musandukha.

Akhatuleshe ni sambi, tuvonekhe twivachila, Satuvonise vayembi, nde vipyupa khuvalola, Ilelu me pamfumbi, vuli tukhavachovela, Ahekile ipihekha, akomwikhe musandukha.

Hata kama siwichova, mbanga whichile utame, Ukhatuleshe vukhiva, linu lelu khumahame, Yaka twiyicha khuchuva, umwiwili ya tudome, Ahekile ipihekha, akomwikhe musandukha.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 9 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 19 16/01/2023 12:56 PM

7. Khupakala

Sindipulikha vunofu, pangi sipika chifwele, Simu yene mkhangafu, khuyakha mbakhu doodle, Ilelu sina molofu, ndilonda ndikhuchovele, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

Beno mswamu mendiheka, lolechake lilungulu, Vanya machumbi viyaka, shanda khubita khwihulu, Khwa patali ndipulika, avanu vanya filulu, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

Ilichuva lisotile, mendibita muluvaka, Yawivona ndihekile, utanake khwifuluka, Umlaba kusikele, ve myangu wimalaka, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

Ndivuya khwavatengula, penapa ndilimsule, Khasanake khupakala, imilyangu udindule, Vone vakhakhutovela, umanyake yimwangele, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

Pakhidunda pa khukhuyo, udomekhake mikhongi, Ikhideku sha mkoyo, shandatamila avangi, Peyandihecha ulwayo, uve khadikhake pangi, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

Pamsingu pakhatile, khukhekha mendilemewa, Ilileme limemile, makulu sikali sawa, Mvili mekubelile, ndikhuleshe ilitawa, Ikhilu meyifikhile, nditiniche mendivuya.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 10 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 20 16/01/2023 12:56 PM

8. Matambiko

Taisoni iyingila, ali khumkongobaki, Mulivokho anya hula, ni khimfukhu sha kaki, Sanjikhu ali pivala, ni khikhombi nu msaki, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye,

Matambiko wilave, pakhidunda panya nongwa, Yeniyi wibita yuve, lulukhela numtungwa, Vahachavu vakhayave, mpinde na ka machungwa, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Simbwe ali khuluvana, asabita akhabeche, Steriya itovi ngana, meamale akhayiche, Levunila nu Matina, nu Edita mwilongoche, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Levukadia iyicha, ndiseng’ile u Hatibu, Ulutilake pa bucha, imboka yilava tabu, Ulekhake khutinacha, khulutila pakhilabu, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Lutile pamlangali, valongovu khuvatola, Khemele u Danieli, hata ave khukhupula, Mlondake nu Hilali, akhatange khulamula, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Muyikhake khuvuduti, Esita nu Kabulyela, Mvakhemelake voti, mlutile khumapwela, Mkhafikhake khukati, kwa Hona Kkumasavula, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 11
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 21 16/01/2023 12:56 PM

Mtane khuva vakhali, pemkhosye khuhongecha, Mlolake u Hilali, alatova pemwipocha, Atame nu Danieli, atange khuvakanicha, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

Mtamake pa suluhu, nyevote mtanganile, Mlolanake amihu, vanya ng’ani shandakele, Pemumalile suluhu, amajibu vavapele, Matambiko pakhidunda, panya nongwa pulikhanhye.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 12
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 22 16/01/2023 12:56 PM

9. Fideke Fyana

Vuli ngita wikanisa, upasemilwe panyumba, Ndivona ukhanihesa, pamihu shukhanihimba, Maswali kakhakhutesa, ilelu ndikhakhuhomba, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Ndatye nyumba yidimile, unange amakobili, Matofali ndichengele, na mabati ndibadili, Ililindi ndikimile, shumba tukone ni buli, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Ufikhile ukuwene, ukuyumba kwa khatali, Nu msalani kukwene, tangia wisomi suli, Mujikhu chikoni mene, ilibati sipelili, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Wivucha ndakhitye khina, ihela chewatumile, Aka masaka ndivona, lya khwanja meulipile, Wala situlakombana, mbakhi lideni umale, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Ufawilwe sekondali, panyumba pahanjikine, Toli tala ya chemuli, khwa vayinu ukhidane, Panyumba pana fimuli, ni mepu tuelewane, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 13 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 23 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Ndikhakulike amanu, kewayachike khusule, Shewatumilike mbinu, ukhahambwe ndeluvale, Wanivembelike khunu, makobili ndikhupele, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Isenga changu chihele, khu oksijeni cha suli, Ni asembo wadenyile, ndilipike molimoli, Ndikuchiche machebele, ilideni lya samali, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene

Nayune mendivangile, me vubabwa shendivona, Amasaka ulipile, ndiyachiche ikorona, Linu yibidi umele, ndikhakule khuluvana, Wahambwe fideke fyana, ilelu nave chiwene.

Gastor
14 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 24 16/01/2023 12:56 PM

10. Nyumba Madinda

Mngananga ndemyenu, amakasi kifuluma, Nyanono ndikhola khunu, panyumba panya sekhema, Nda mwibeda panya khinu, khiyicha sishakhusima, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Pene nyumba patikine, mwayuva akhanisala, Umyangu apepene, munyi khilu ichungula, Ndimchovye tulekhane, ahikile shandakela, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Mwambwene pendakhofyaka, ali ngita asalichwe, Twalimanhyike injika, pamlaba ndahechichwe, Ali ngita malaika, khulongela mbakha vuchwe, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Au vamelye mhacha, nyanono ndikhavavucha, Ndemyenyu ndikhihocha, ndilemwa ukhumbecha, Nyumba makoda imicha, nde ilonda nipuvacha, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Ileta na vavayangu, ndili baho ndipilola, Vikona khitanda shangu, vihenya mbakha vimala, Avangi vaswamu vangu, mfuchi akhavapela, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 15 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 25 16/01/2023 12:56 PM

Ilelu aniseng’ile, khukhilabu khumakhuchu, Ikhasi mevamalile, mevilongela amachu, Uvukimbi ndikhakule, myangu kwilapa nechu, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

Uvukimbi ndikulile, ndili munjila ndivuya, Ilikoka limemile, kwileme finu fidaya, Nditame ndikokolele, ndinyilile khwiyunguya, Mtike nyumba madinda, ndemyenyu ndilemilwe.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 16
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 26 16/01/2023 12:56 PM

11. Kiba Myangu

Isenga yeyidenyikhe, yikonile siyikenda, Umuvili kusanjikhe, meyivangile khukanda, Kwa muyine yidobwikhe, yikhamuvona ikenda, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Isenga yibofwikhe, yiyimile khwa pamweya, Myine yimpulikhe, yeilola sheidaya, Hongechake adalikhe, khulola kiba kwifwaya, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Ndemyinu pendivele, ndimanyile ng’isi nyene, Pendilonga ndisokele, ndidadikhila fya vene, Mumalindi ndiyingile, ifingi metuhikane, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Vemyangu wipikenda, wimala luvaka lwoha, Wibita na khukhutunda, ndemyinu vyote baha, Amanu vone kikonda, kibuda ndipive baha, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Myangu pulikhe ava, vidobokhela ingufu, Amaneno kevichova, kavele mapepeyafu, Vasakhamaka machiva, nukhulima mukhangafu, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Kiba avene vikona, ukhulya vitalatala, Hakhuna khuhanjikana, viwa vene vilongela, Twevangi khusukhumana, kende moli khilolela, Upindake akakhwakhu, kavangi sukamanyile.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 17 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 27 16/01/2023 12:56 PM

12. Nnungu Chibidu

Ilelu wiyicha khwangu, mulongovu ung’umbwikhe, Yendidesike ni mungu, na matekhenya katakhe, Utike unya lusungu, ndilekhe usikitikhe, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Wahekile na malanga, wihelela khumjini, Utye maisha wivanga, winyila vumasikhini, Siwitamaka mumanga, isaichi mulosheni, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Pewayichile khwilumba, wakonile khuhoteli, Khuna lufuna khunyumba, wiweza khukona ndali, Imbalikha mulubumba, mbanga ukone mukali, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Wayichile na vadimi, wabechiche khwicha khwangu, Watye mhavi mkomi, yaka vifwa nu mpungu, Ukhatike ndili mwimi, ndifiha filyo mwifungu, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Amakasi wanywechaka, kakhukula mugelani, Nafifilyo wapindaka, fya khuhuma khumjini, Pene nyumba wayichaka, uhungilike ni honi, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 18 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 28 16/01/2023 12:56 PM

Ilelu khasi yihele, ukomwikhe kwa nyambuda, Amakobili mulyele, mbakha wilya na masada, Umwayuva anyilile, kwenihala khunya sida, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Yaka yiva vuli khangi, khukona mukhihekele, Wiwesa ukhulyi mangi, nukhunyanya machebele, Ifilyo hamuna fingi, lileme wesa libele, Vatye Nnungu chibidu, vayetu avamatumbi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 19
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 29 16/01/2023 12:56 PM

13. Njila Malekhanu

Sheukhitile khitosa, kiba ndilipe madeni, Ilelu ndakhuhumusa, bitake vemnyang’ani, Khwanja meukhanidesa, khwendiluta khwoti soni, Apa njila malekhanu, ubitake mendibita.

Khikono shukhaholilwe, twahambwe fideke fyana, Mamavaku asililwe, ichumile wikhifuna, Unene ndikhamulilwe, wilondwa sivakhuvona, Apa njila malekhanu, ubitake mendibita.

Denyu muva pakhifundu, kweyaka kusike sile, Tole ing’ukhu nu mundu, ng’enye padusu pa mbele, Khamulile pakhikendu, khwekake tupapatule, Apa njila malekhanu, ubitake mendibita.

Yaka mewiheka apa, si uvele mwana vangu, Uhekake wiyangupa, haki sindinya lusungu, Kakhu makhutu khubipa, vakhatange na vayangu, Apa njila malekhanu, ubitake mendibita.

Bitake kwewahimile, khwetu mbeyu iyi have, Unyina apimanyile, khwewihuma mswamuve, Ilelu mendichokhile, ongo kapanyi kachove, Apa njila malekhanu, ubitake mendibita.

INYUMBA
Gastor
20 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 30 16/01/2023 12:56 PM

14. Nyaluchi

Nyano ndiweni nyaluchi, Yali pihala ichuchi, Yiyavike isavachi, Yivele ngita mfuchi, Ndipikanisa saichi, Ndivanga uvupetuchi, Ya ndihumya na manyochi, Vone ndipati nyaluchi, Mendilekha nuvukachi, Menditaka numunechi, Ndinyila avaputuchi, Ndidaka nakamahachi, Ndisopela amakhechi, Ndibilusa avahichi, Ya ndisike ni nyaluchi, Shekhiyicha ne lumichi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 21
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 31 16/01/2023 12:56 PM

15. Umkovi

Ilihala ulimake, ni chimbeyu usilake, Witakhiwa utunjake, amasoli uhechake, Umsinji ukimake, amakasi kalutake, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

Uvone siupandile, vanya mkovi viyicha, Sivilinda ukongole, masoli vikhwetelecha, Palihala vamemile, hakuna pevisikacha, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

Vone ulekhe masoli, viyicha vanya mkovi, Amahukha ne pekali, mekilinda khuve njuvi, Vivukha hata khutali, vikhitwikha namahivi, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

Vikeha shondi khidilu, vichabula nu msinji, Mabihi kileta khilu, vipulula nifiyinji, Visila panyi makulu, valalemacha ni ng’onji, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

Livele lihala lyakhu, fyefihuma utolake, Ifilyo mefiva fykakhu, uveve ne ulichake, Uyavake mumahakhu, ulye fingi ukuchake, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

Mbeyu ya vanya mkovi, mwene lihala lya khwakhu, Chimelile cha maduvi, kakhuleshe munyambikhu, Wilekhelwake ilyovi, uvukhata linu mwikhu, Vakhupandye nu khuchuva, vakhuleshe ukhupule.

INYUMBA
TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 22 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 32 16/01/2023 12:56 PM

16. Chiwene

Khwa Fitusi khushele, palufuna atamile, Fyalondaka apakele, avembile machokhile, Umwamuyine ichile, isuli apatile, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Petwabitaka khudima, itya voti fibalula, Kwene mwiwili itama, mumasoli twichungula, Penekhidunda idama, ivanga khuvayovela, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Yeibela ukhuwaka, khichisa akhamkonda, Khukhamula na khulika, ikhwekela khukidunda, Ibulula ifuluka, mbakha wilemwa khukenda, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Linu yichile ingida, nitu ngita limlalu, Peikhemela yibeda, yitamile mumalulu, Fitusi munyambuda, akhayikhake khwihulu, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Fitusi akhasokelye, ilidimi lyayimile, Ingumi likhampelye, khumadete adimile, Unyina akhakhemelye, iche ng’ani amtole, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Ingida yamfulwike, asikele khadukulu,

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 23 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 33 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Yitike afukefuke, mbakha petu pamakulu, Khwa twevote hongechake, awide mbakha kwihulu, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Ingida yamlakiche, ole khunyumba achove, Khilavu Fitusi iche, khutoli senga ilave, Senga choti chilongiche, iima mwene mkove, Twadimaki senga chakhu, lelu nayuve khudima.

Gastor
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi 24
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 34 16/01/2023 12:56 PM

17. Ya Khijiji

Ilelu mendikhuwene, ndimile pamlingoti, Mwene lihala vemwene, vuli na masalufeti, Ma twatike tulindane, ve myetu me poloti, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Twapandile nukhuchuva, twapatile na makhatu, Twilinda twiche khutova, tukhuchakwe ve myetu, Ifilyo wiche khukava, utuleshe khimketu, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Hata kama ka khijiji, khila munu apatake, Twapisopile ni mboji, vuli khangi uhichake, Khiongosi khitongoji, utulekhele macheke, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Khila mwaka tupilima, kasolo umunu fodo, Mumlaba twikhikima, a sitwitekela ng’odo, Amachebele kitima, pakhukhupula musado, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Twipilimilaka yuve, twevayinu mkhikhonji, Watye kilya makheve, humbe wimemya khisanji, Twidumula na maheve, twiyambulila mapunji, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Ndaewe tukavane, khipandi shangu mumele, Ndilimilake ndemwene, pangi ndipatu muchele, Kiba ni njala ndikone, ndimanya sindipatile, Hata kama ka khijiji, ndyo ulichake vemwene.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 25 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 35 16/01/2023 12:56 PM

18. Kukanga

Panyumba pana kukanga, kwa khatali kuhengeche, Kukomi kwidingadinga, ng’ani ng’ani tukuheche, Viche avania khutana, tubachule tukhakuche, Kwiyongeseka mapesa, panginewe melya baha.

Vatike kwivumba muma, makali khutengenesa, Itereni mweyidoma, ukukanga kwilekebisa, Amadalaja ka fyuma, kwiletaka kakhutosa, Kwiyongeseka mapesa, panginewe melya baha.

Mtike tulinde tali, tutanake khulikhunya, Liyongesekhe vutali, ilelu valatubunya, Tuyongese makobili, khila munu ikhimnya, Kwiyongeseka mapesa, panginewe melya baha.

Oso kwenuku kwikhula, nde kiva kavili sawa, Na matunda kwihokola, kwidelemya amauwa, Nda ewe kwiwesa lwala, kukhafwa tusike mewa, Kwiyongeseka mapesa, panginewe melya baha.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 26 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 36 16/01/2023 12:56 PM

19. Ndikanisa

Avayetu vayichile, vatusasiche ilichu, Vatike sambi tubele, nangi tunyilake nechu, Tuyimake tukhangale, ngita ing’ang’a muluchu, Ndemyeyu ndikanisa, umutwe kwipulyadikha.

Vatubechihe mitala, aseng’ile vakhushanya, Tukeke monga mudala, tulekhaki khuchanganya, Uvone twiyendelela, ifula siyilatonya, Ndemyeyu ndikanisa, umutwe kwipulyadikha.

Ilelu khangi evuli, mwiyicha nukungi mwoto, Mwifundisa yingi suli, badilise umvato, Apo muniwene ndali, shandakela ulukhoto, Ndemyeyu ndikanisa, umutwe kwipulyadikha.

Kekanake khinyavuli, twevakosi mikhambakhu, Twiluta vuli khubuli, vyoha mumwe ngita ng’ukhu, Vamwayuva sipevali, kiba valile mangikhu, Ndemyeyu ndikanisa, umutwe kwipulyadikha.

Nde myenyu shendihocha, panyumba twidindilile, Pangi vakhatusongecha, khumwoto metusilile, Unguluvi ya iyicha, atike sakhaseng’ile, Ndemyeyu ndikanisa, umutwe kwipulyadikha.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 27 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 37 16/01/2023 12:56 PM

20. Mhachavu

Popoha pukhanivona, ndimile nu muhachavu, Wivanga khunipomona, wilola ngita likhivu, Mendinyila ndempina, ulanzila bila mbavu, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

Wilonda ndiche khunyumba, twilongochake nu mama, Ndiche ndinyila khwilumba, avanu vinomi nyama, Siyo ndikhita khudomba, ndiche mumele filima, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

Khwicha khwenyu sindibela, ndipinda hata mangambi, Be mlamu wikhipila, haki de wipati sambi, Hata sina tulongela, bita vuli kwavayembi, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

Muhachavu sayidikhe, ndipye ndipilongelecha, Peiheka umlekhe, siyo khumukondelecha, Amachu kangu ndivikhe, mbakha alemwe khuhecha, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

Beno siwe ndemyinu, ndifukafuka na panyi, Ndila humusa ing’anu, nekhe kadade kapanyi, Apa de linu kwa linu, mbakha ndivone muinyi, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

Undekhe ndikhofye tali, ngita lihala ndilima, Iyidikha molimoli, ipulikhanhya mtima, Hata miakha yivili, ulekhe khunisukhuma, Ndiyicha vuli panyumba, munu situelewine.

INYUMBA
TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 28 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 38 16/01/2023 12:56 PM

21. Ilihachi Mulwashanya

Uhumile khulihala, khutengenesa imeta, Kwilapa fyote ni njala, ilichuva melisota, Mwayuva atye pokola, ahekeliche khilita, Ilihachi mulwashanya, widuda ama wipula?

Pewitola ikhilita, ilihachi lilongwele, Lya khumusalani ngita, lingye na liyokelele, Pamsingu nepibota, pitika uwelelele, Ilihachi mulwashanya, widuda ama wipula?

Pewihumya ubudile, silivonekha lihachi, Livokho lidomboywele, mlomo kusike mwachi, Amakala kasikele, ilyene lyoti muhuchi, Ilihachi mulwashanya, widuda ama wipula?

Ndivuja deyawihopa, uwashanya kwinamila, Ama yaka wiyikopa, hamuna khinu mumila, Pene msingu kwilapa, khulileme khiduyila, Ilihachi mulwashanya, widuda ama wipula?

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 29 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 39 16/01/2023 12:56 PM

22. Mswamu Mosesi

Ali mswamu Mosesi, likhambakhu lya ludali, Yuyu Mtotowakhasi, yeakekye khwitivili, Pa jikhu ya mwene lyosi, valye vakhusibitali, Ahekile mtenguchi, twitange nawe tukele.

Panyumba ngita mawodi, umwene alikhwihala, Pe khwisha vatamu hodi, vana khasi khuhalula, Vivawa mitwe ni ngudi, hata mwakha visikala, Ahekile mtenguchi, twitange nawe tukele.

Vibita khusibitali, Pakhukona vikanisa, Uvukali khwa Petili, shandakhupinda uvusa, Fitanda nafyo pefili, pakhukona pakhutosa, Ahekile mtenguchi, twitange nawe tukele.

Va Mundindi na Mavala, Va Luvuyo vi Kumbilu, Va Milo na kwhipangala, Va Mbwila na va Madilu, Va Lupandi Va Lusala, Vivunji na va Kwikhalu, Ahekile mtenguchi, twitange nawe tukele.

Vona pasike malawa, mtangani sipeyuli, Panyumba pavele mewa, kuna hata vanyauli, Kasike me kamatawa, Sanjiku nayu Petili, Ahekile mtenguchi, twitange nawe tukele.

INYUMBA
TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 30 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 40 16/01/2023 12:56 PM

23. Paulo Mulupande

Ingolo meyihumile, twihuma twinyilanila, Khunya kina mtupele, metutange pono pala, Mwivemba mhukuvele, mchove shekhi mwikhola, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

U Paulo va kulupandi, ilichuva meliwele, Akonile mulilindi, khunyumba meavuyile, Situmvona popondi, akhele meakonile, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Pasaliwe avembile, sabu khukhenyamukha, Yetwilola twahekhile, ilelu kave masakha, Ilelu peakonile, twivemba akhatuhekha, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Paulo salongelaka, khweibita akhelilwe, Lakhini aelewaka, nda pahele asalilwe, Pa mulungu asalaka, mbakha rosali apelwe, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Ludeva yote ahungye, afikhe vyoha fijiji, Mumila mwoti ayengye, uvukimbi nu vuvuji, Isafali meivangye, meafwalile litaji, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 31
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 41 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Inguluvi ya Paulo, ndyo yeyiyo ya Foluka, Ukhahumushe ikolo, pangi ilelu wiheka, Pene inyi ngita khilo, utanake ukhulika, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Avanu vikholi ngolo, Paulo khuyolodani, Chibela nachihi tulo, shekhi ahele mwikani, Kolo twali nu Paulo, khumila ya Benesani, U Paulo mulupande, alongwe khuyolodani.

Gastor
32 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 42 16/01/2023 12:56 PM

24. Nde Msule

Amakwanda mevifula, imbavu mevang’enyile, Imikoha vihongola, ililindi vakimile, Nulu lwimbu mevipala, kwa msule mekhushele, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Pamihu vakhanjovela, yune ndiva khimwisila, Khikono ndikhilolela, ya vikundula makala, Ndivele ngita mwikila, ndiyokopa khila njila, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Wikhumbukha u Makoda, pe alamwe apambane, Sheakhavele likida, sheshahumye wakhiwene, Vamchovye akhabeda, vapetile ngita mene, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Nayuve pavumang’achi, haki ukhachikinile, Pamunyi widindu lwichi, umutima ufihile, Wiyokopa mbakhi ng’echi, uhambwe mevafikhile, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Akangi vakhambonela, vifwila na ka Nguluvi, Matatisu vikongola, vipinda ngita mahovi, Mufilabu khipindila, vikhikhemela mukovi, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Msemilwe u Nguluvi, itola mealamule, Apa yeifwa vuhavi, Nguluvi avalekhile, Shuvele ngita liduvi, wesa ufwe nuvupele, Linu Ndemyinu ndivuya, khilu ngomi ndilahomba.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 33 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 43 16/01/2023 12:56 PM

25. Kumwinga

Khikono mekhifikhile, memwiyavwe amasomo, Isuli memumalile, shkhisike khikhipimo, Mtihani kuyichile, ilelu ndyo mavungamo, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

Velidembwe na liyani, somba na yuve liyokha, Ndifungula mtihani, sikuwa kwa khuyandikha, Kuvele fitendo khani, twipima shemwikhumbukha, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

Haya ndisomi liswali, nyevote memchikhake, Mbakhi kengele ya suli, penapo ndyo mvangake, Yeyaka ifwanya moli, malemilwe ahekake, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

Dame libihi sha ng’ani, liswali lyemupelilwe, Chakule lyeli jilani, udime meulivilwe, Mdamake ng’aning’ani, yalongwe meafawilwe, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

Mutihani ya kwivanga, pempulikhe kengele, Ilisoesi ndifunga, vone nyevote mmale, Khasi ya khila yumonga, uvutali vudamile, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

Mwitangake umwakhuku, valayicha vatutunye, Tulekhe pata maliku, nu mwikhu kwetu tudenye, Valayicha nilivaku, twevalimu vatudenye, Voti mtihani mwinga, hakhuna khupendelela.

INYUMBA
KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 34 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 44 16/01/2023 12:56 PM

26. Umanyile Vuli

Be mama mendiyichile, ishakhulya mekhipile, Khuchovike pene mbele, ndipulike ndihikile, Umyembi ndiletile, utike ole ndikele, Pewitika siifyaya, oso umanyile vuli.

Ndikeke yani angapo, wipibela sivifyaya, Ukhuvangila penapo, vihungila kwa khuduya, Ndiholake amakhopo, inongwa vakhanidaya, Pewitika siifyaya, oso umanyile vuli.

Khila mdala ndileta, witikila siifaya, Khila khikono ndideta, ndikeka khangi vivuya, Shekina ndivatavata, ngita ng’ukhu shendidaya, Pewitika siifyaya, oso umanyile vuli.

Ilelu ndakhulevucha, yesifyaya ave vuli, Khila khikono ndihocha, ndewimanya vulivuli, Ndivona ukhaniyacha, ukhanzindikha kwipoli, Pewitika siifyaya, oso umanyile vuli.

Avele vakhwangu nene, yune yendikona nave, Vyendisakha ndifiwene, ni picha mwiche mtove, Ndive ngita mwanamene, yeinyicha ilihove, Pewitika siifyaya, oso umanyile vuli.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 35 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 45 16/01/2023 12:56 PM

27. Kohomolake

Peihuma khukhilabu, hata kalile vukimbi, Iyimba mngaya tabu, itova niyi filimbi, Ifunjiche ihadabu, italake palichumbi, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

Avanu vitya mkachi, vidada akhavachinga, Vikhumbusa ni cha chuchi, padimile palitinga, Yimba mwene mulukuchi, ako kavele malanga, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

Yungi ihuma patali, inyumba akhayivona, Achokhile ni safali, afudwikhe nulufuna, Itinacha kwa patali, iseng’a tali umwana, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

Iseng’a likhoti khwanja, pakhilabu afikhake, Umwene tali ivonja, imichiku yibitake, Ndihocha mewikhifunja, pewivuya uyimbake, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

Ve mdimi elewake, panyumba si pakhunyilila, Mwayuva nda ahedeke, utanake khunyilila, Kama manu kahekake, pachode ndyo wiyingila, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

Ilelu veve wikonda, wivuya wihungilila, Oso khinu shewilonda, wiwesa khufumilila, Ndewiwesa ukhupinda, umuchiku kwa numbula, Pevivuya vayimbaka, vangi vakohomolaka.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 36 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 46 16/01/2023 12:56 PM

28. Mkachi

Pulikhanhye peichova, tame peivovoyokha, Upinyake numkhova, witange ulachilikha, Ulavikhaku vukhava, ikhivika khihotokha, Pulikhanhye mukachuyo, kunya khinu asengwele.

Ulahambula ilota, vona vunyilwe khumutwe, Ako kavele mafuta, tame pamutwe ukhetwe, Umlekee kwinyuta, hongechake akhusatwe, Pulikhanhye mukachuyo, kunya khinu asengwele.

Avayinu vavembile, avangi vakhichumile, Mekhuva meakalile, sheichova vahekhile, Pevatamye vadakile, vatike mealotile, Pulikhanhye mukachuyo, kunya khinu asengwele.

Ifikono mefihele, avangi mevasililwe, Kealotaka kahumyele, lelu nafasi apelwe, Pa nongwa asimulile, alike measemilwe, Pulikhanhye mukachuyo, kunya khinu asengwele.

Pulikhanyake vasikhu, yevavukile milefu, Mlefi mpulidakhu, amanyile molofu, Kakhichikhilwe mangikhu, khwa mukati ngita lufu, Pulikhanhye mukachuyo, kunya khinu asengwele.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 37 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 47 16/01/2023 12:56 PM

29. Mnya Hula

Khikono pewisaliwa, be mdimi ufukhile, Ilivele wivikhiwa, pamlomo witung’ile, Hata unyina ivawa, wikhamulila livele, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Yong’ake mswamu khitu, ndamewibeda pokola, Kekiyicha kanya mutu, kakhudimya lulukhela, Wiyingila mumusitu, uvele mchenga njila, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Peya wilekhu khuyong’a, umanyake khushele, Ubaba akhakhuseng’a, ve likhambakhu wichile, Kwikongwi senga khusung’a, imene meuhudwele, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Wiseng’wa mbakha wikeka, hapo Nguluvi yitanga, Khihekele wichengaka, amaisha ne wivanga, Wihambula wikonaka, humbe khuhumile mbanga, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Pewivangisa lichumbi, kivangu kwhicha mahove, Wivonana nilifumbi, winokwa ngolo utove, Hamuna hata mangambi, vyote ulimake yuve, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 38 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 48 16/01/2023 12:56 PM

Wiwesa uve mtamu, nu mwechi khusibitali, Sina wima upye mumu, vana vilondi sukhali, Vakhamseng’a mswamu, nde ukhavalekha vuli, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Haya linu ueliwe, myangu ukhangalake, Uvukosi vupeliwe, familia utangake, Mswamuvo pasaliwe, mchovele ayong’ake, Pu saliwe vemkosi, uyong’ake khunya khasi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 39
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 49 16/01/2023 12:56 PM

30. Khuvuya Sendi Ngapi

Ndayichile nu mlamu, aletike matosani, Vasuku vakhasulumu, ndikhasike khinyasoni, Vatike dalasalamu, sina hata yisumuni, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Umulamu avuyile, nayune ayumiliche, Unene ndikhabelile, khusikala ndawesiche, Ndikhalamwe ndisikale, baha ijasho ndihuche, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Khasi baho yavangile, pakhukona me hakuna, Balabala vakavile, fyumba vya vanu khukona, Ve mgenji yufikhile, pakhukona wimanyana, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Fikono fisokelela, mendisovela khupwani, Mlekee ndikhafula, ndikhava vakhumujini, Kalavati ndikhakula, shumba sha bonitauni, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Pamunyi mufibalula, pakhilu me mulilindi, Pu khosiche wichungula, wilya ndali bila sendi, Na pakhilu sheyipula, vone khushele asandi, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 40 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 50 16/01/2023 12:56 PM

Khunyumba pevilevucha, ndikhangala ndikhikhasa, Nayune nditovi picha, mumayumba khudobosa, Avangi vilondu kwhicha, ndivona vakhanihesa, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Ilelu mendikomosa, ililindi kwa vapwani, mendichokhile ni visa, khunyumba ndili mwikani, khivembu visafilisa, ndifikhile mnyang’ani, Khunu ndila tubutukha, khuvuya nde sendi ngapi?

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 41
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 51 16/01/2023 12:56 PM

31. Umwoto Khumavengi

Nditamile ndipihocha, sheshahumye mwakha kula, Picha yila yipiyicha, shekavele palihala, Oso vakhanilevucha, twifunjiche mambo kala, Avayetu vayakile, panya khinu twifunjiche?

Valimaka khumahala, umukovi kwa mumeta, Vapyele ngita nyakala, ndilonda mbakha khulota, Khwapamwinga tukhasila, wiwesu tike ndideta, Avayetu vayakile, panya khinu twifunjiche?

Twayachiche avayetu, volofu swe khwapa mwinga, Vakani valongo vetu, vote khikono khimonga, Vatulekhile khutitu, twitama ngita isenga, Avayetu vayakile, panya khinu twifunjiche?

Sindichova khwa vubaya, khangi ndekalahumila, Mibakha tuve twidaya, petwinyanya amahala, Vone kwiyicha ubaya, pekwihema nukhunyila, Avayetu vayakile, panya khinu twifunjiche?

Tutangake yahemiche, apo twikhitanga yuwe, Ifilyo tusingiliche, kula nyanyilicha bawe, Ifinu fyote tuheche, tutangilanile siwe, Avayetu vayakile, panya khinu twifunjiche?

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 42 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 52 16/01/2023 12:56 PM

32. Ilibwa

Mwifwimanhya inyaluchi, lilongwe mbakha pamwisu, Lihumya mbakha manyochi, litekemela ipasu, Mukhisoli mulukuchi, likhadikha na masusu, Pewiyingila mujikhu, mewisemwa umuyinu.

Wilaka lyene linyicha, mumasoli na Malindi, Mumasoli lilongocha, nyilanila mulubindi, Limanya ya likhipocha, limanya mwilya nyevondi, Pewiyingila mujikhu, mewisemwa umuyinu.

Apangapo newiyaka, ilyene lipisokocha, Wisikala mewilika, ilibwa melipinyicha, Wilamula ukhuheka, ilibwa khangi wihocha, Pewiyingila mujikhu, mewisemwa umuyinu.

Melikhamule imboka, amambo kibadilikha, Pamlomo mewinyaka, ilyene lipiyidikha, Wivikhaka paliveka, sha munu siwipulika, Pewiyingila mujikhu, mewisemwa umuyinu.

Pewifikha khwenenyumba, wiyingicha mulijikhu, Musemilwe khulihomba, mukati mefifihekhu, Amacheke ndyo libumba, yewipata ululekhu, Pewiyingila mujikhu, mewisemwa umuyinu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 43 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 53 16/01/2023 12:56 PM

33. Shewivucha

Shewivucha umanyile, shewilonda ukhiwene, Shekhisike uhungile, hata simuelewine, Ni heshima umpele, siyo mbaka muhikane, Wivucha khina penapo, mwenuyo meyu dadiyo.

Shewisakha sipekhili, labuda achulubukhe, Pungusake uvukhali, shalamwe yuvo mulekhe, Utame uwase tali, ifinu siyo fidekhe, Wivucha khina penapo, mwenuyo meyu dadiyo.

Yeihuma khwenekati, pumuwene mumanyake, Ikhifwikha bulangeti, peifikha uyimake, Uyo ndyo munyalikhoti, pewihungila duyake, Wivucha khina penapo, mwenuyo meyu dadiyo.

Nde mdebe ngita yuve, panyumba shanda bedake, Avele ngita likheve, vatike shanda hekhake, Mama vakhu ahukuve, mwene uywe heshimwake, Wivucha khina penapo, mwenuyo meyu dadiyo.

Fingi wilonda lukhoto, fitalamu kweve mwana, Wilekhelwe amaloto, mulomo kwiva muhana, Wivangisa finya mwoto, kwinyanya ulutanana, Wivucha khina penapo, mwenuyo meyu dadiyo.

INYUMBA
KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 44 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 54 16/01/2023 12:56 PM

34.

Mswamu Khitu Mwali Nono

Litawa nde yani ndisi, alinalyo lyakhisungu, Mabelile lya Fitusi, meakhatakye mwifungu, Yula munya lichilisi, nu mkomi umwidungu, Mswamu khitu idesa, umwali nono ilota.

Amanu khwivala koti, ibodi meidobosa, Imyenda ademwe yoti, ave ngita likulusa, Ali mtitu tititi, ilelu mwelu wibisa, Mswamu khitu idesa, umwali nono ilota.

Lelu umswamu khitu, ichile panyumba yetu, Asemilwe nyamtutu, sayimanyile ni mbitu, Ilelu anya filatu, ihekha fanya fivutu, Mswamu khitu idesa, umwali nono ilota.

Fyamukati filangala, ngita sefa peiluta, Ifikhokho kwenivala, vikenda mwana vilota, Nefinyamwikhu tikila, nu mwinyu khangi vihata, Mswamu khitu idesa, umwali nono ilota.

Pangi vatike fipulwa, dobosa kwa vanya mbikhu, Khufwikhwa fisinakelwa, mukati ifyene mwikhu, Nde uvuche wibukulwa, vitika uve vasikhu, Mswamu khitu idesa, umwali nono ilota.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 45 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 55 16/01/2023 12:56 PM

35. Yali Khatali

Khatali nyano khwashele, twananaka na twiyeshe, Twitama mufihekele, twilongela mbaka khushe, Machu mila kamemile, avadimi fundisishe, Umwana vakhu vavoti, iyo yavele khatali.

Vamwayuva vaduyaka, panyi nukhupulikhanhya, Avana vapulikhaka, hakhuna khudetu vunhya, Pevakhosye hongechaka, siyo khangi ukhwikhenhya, Umwana vakhu vavoti, iyo yavele khatali.

Umwana peikhosela, peisemwa khuhungila, Popoha hata panjila, imibihi yitembela, Shamwoto akhakilola, khwa mkokolo yeyoya, Umwana vakhu vavoti, iyo yavele khatali.

Iyo yavele khatali, umwana afundisikwe, Khunyumba hata khusuli, lasimu mwana ahikwe, Mbokho chili palubali, na yeyoha atowikwe, Umwana vakhu vavoti, iyo yavele khatali.

Witowa mbakha uchokhe, uvopilwe na mavokho, Vone khunyumba lifikhe, wiyongelechwa fibokho, Vamunjila vadalokhe, khunyumba vopa mavokho, Umwana vakhu vavoti, iyo yavele khatali.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 46 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 56 16/01/2023 12:56 PM

36. Ya Ivemba Yani

Fyewihenya mweneinyi, khumbukhe khuna khikono, Peyaka wibita panyi, upunguse uludano, Peviyicha avanyanyi, khulopola ni ndowano, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Khwewiwa khila khikono, vakhakhuchanga vadesi, Vakhakhubakha imono, vihuvula vemkosi, Witinacha khwavayino, panyumba ngita polisi, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Ikhikono upitwikhe, panyi bufu meukwele, Amihu kakalavwikhe, umanyake meuhele, Apo veya mudalikhe, umulaba mumalile, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Khwewawechaka winyila, vote vahele pamweha, Valichaka nukhukala, ilelu vakhakhubeha, Penenyumba ndyo vikhola, wavele ukhavafiha, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Veya vakhakhuvembela, huna muda khutamanhya, Ilelu khavasumbula, hata siwipulikhanhya, Peyayiheka numbula, kwiva mwiso kwa khwikhenhya, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Pa khasi pewinyila, yavipata munu yungi, Imitala yewisopela, yipata digala yungi, Avana vakhu nu mdala, khukhukonja vilya mangi, Peyifikha pakhukona, akhakhuvembela yani.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 47 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 57 16/01/2023 12:56 PM

37. Uvuyake Khunyumba

Wahela khwa sangasiyo, atutange khusomecha, Ilelu ulimkoyo, nde dadiyo ndilevucha, Khunu munyilile mbiyo, ndivona siwikhwihocha, Uvuyake khwene nyumba, twakhulinda ututange.

Hata panya lifumbi, wiche utange tuhenche, Vuli wihopa vukimbi, khunyumba ulekheliche, Mswamu wipati sambi, twevasehe takiliche, Uvuyake khwene nyumba, twakhulinda ututange.

Wipumsikha kwa sangasi, nyumba nofi ina nilu, Uywe utike msasi, ututakye kukhwihulu, Lilutye ilidandasi, kapindile mapululu, Uvuyake khwene nyumba, twakhulinda ututange.

Ndipulikhe ukekile, vanu baki watolile, Indowa vatye yashele, uwewe watusalile, Vasasi utye vafwele, sangasi akhulelile, Uvuyake khwene nyumba, twakhulinda ututange.

Be mswamu pulikhanhye, uvuyake penenyumba, Ichingi meupikinkhye, yawiyicha ukhuhomba, Myinu yemvakanhye, khwavene tocha mitumba, Uvuyake khwene nyumba, twakhulinda ututange.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 48 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 58 16/01/2023 12:56 PM

38. Fundi Afrika

Ikhibavu pa ofisi, khiyandikhwe numukhala, Panya masini ni pasi, khunyoseli fitambala, Iahadi cha vudesi, wichu tole palukhela, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Peihona mbona khasi, ihela tali umele, Iwesa changanye vusi, hata peihoni sale, Wiwesutike mebasi, umwenda umlekhele, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Pivala pa Sagomili, imasini yidilima, Sheihona molimoli, vemnyang’ani wikhwama, Mala meapepe tali, ingufu cha khukhupima, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Ibudila amahachi, ulakela ulevuche, Iyingi yinya makhichi, ubitake ukhahuche, Ikhitovela mwiluchi, nu vusi meahechiche, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Itya nda yani khwa Luka, udame khwa Mtombochi, Ibei chavo wiheka, wesupate licilisi, Apo umwene ilika, sheavele muhokochi, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Ilikwanda lyamadoti, ihonela sha budula, Ikhilakha sha khoti, ivikha iklimbulini, Kavuni ni sweta choti, ikhilakha khinya soni, Gangwe yu fundi afrika, ndyo papene mufikhile.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 49 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 59 16/01/2023 12:56 PM

39. Suli Yetu Pikumbilu

Twavele nu Kapelela, Myamba na yu Haule, Msekena Njelekela, Mapunda nu Kidulile, Mtitu khumuhenjela, Mroso vatuhudile, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

Msigwa nu Samgaya, Va Sanga vali vavili, U Mapunda nu Mgaya, vali ngita pilipili, Mudalasa ni tabiya, vilola fyoti fivili, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

Wikhemelwa khuofisi, pewiyingila tu tikhu, Wipelwa ng’odo nafwasi, khwiyelesa mula mwikhu, Pewifikhaka mekhasi, witowa khinyalulekhu, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

Voti vihangilanila, khila munu peihala, Vitova vidudilila, viyongecha shewikhola, Isauti yiyumila, wisikala khuvalola, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

Petwayingye ilya saba, khupinda khibokho vote, Arubaini na saba, fisila yilelu fyote, Khilavu kungi mlaba, pinda na visila fyoti, Nusu sule nusu jeshi, takhiwene ishamwoto.

Yewitama kwa mwalimu, ufeli ulole mwoto, Khila puvele mtamu, witowa bila mfuto, Widaye unyamachimu, vitova khinyalukhoto, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 50 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 60 16/01/2023 12:56 PM

Ilelu petufikhile, isuli tuilolake, Vanu ava vatangile, navene tuvatangake, Peneapo twadadile, ilelu tushukulwake, Nusu sule nusu jeshi, twakhiwene ishamwoto.

Ilelu khavakhumbukha, valimu shevatangike, Inguluvi ndinyilikha, yevikhekha vananake, Yevalongwe ukhuchikha, vote avasamehake, Nusu sule nusu jeshi, takhiwene ishamwoto.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 51
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 61 16/01/2023 12:56 PM

40. Pikumbilu 1995

Ndikhumbuka kwenu mwakha, pikumbilu twilakaka, Pene lishe twiyengukha, metayali kwa khuheka, Isuli tukhayilekha, ifitabu metwitaka, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

Majuto nu Benegina, Endulu nu Agineta, Boniventula nu Ana, Rehema Silivesita, Matelimo nu Amina, vatali vakhaniluta, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

Silivesta nu Bitrisi, Zebedayo Israeli, Gasito nu Yohanesi, nu mwalive Kabrieli, Andrea nu Lolimusi, Flowini Lusi khatali, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

Zebedayo nu Metodi, Yosefu nu Anaisi, Esita Isaki hodi, Klisitina linde tasi, Ndikhumbwikhe Levunadi, yeayakye khuvukhisi, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

Osika va pa kengele, uyungi khumasavula, Pendo va kwa Haule, uyungi va khulupila, Evelina sasikele, twevoti khunyilanyila, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

Yevalongwe vapolake, mwa Nguluvi mumavokho, Yemsike mnanake, ya twivonana pasokho, Khikono tuvonanake, twikhumbuse cha fibokho, Imyaka yihele nechu, ndikhavakhumbukha nechu.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 52 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 62 16/01/2023 12:56 PM

41. Wichake Ni Sipeya

Shekhikhakhuhecha khwakhu, wiche khwangu nulukhela, Ulekhu mdala vakhu, mwene ipikalakala, Unyilake ngita ng’ukhu,wilonda khunichovela, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Utike uve ni lichu, lyelihusu umwayuva, Mewikhalanga muluchu, witocha nakamalova, Lya khuhuma pa mwakhachu, utye ndivope mkhova, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Ulinde tali witale, ulekhe ukhwikhupila, Kabula siuchovile, amanenu ulamala, Kote keukavonile, yandale pakhuchovela, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Khakhemele mdalavu, iche na mwene atange, Au hata mulumbuvu, umunya mihu alange, Avepwe vupande vuvu, na vuvukali tusange, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Pewimala khunjovela, amanu ka munu vangu, Uvakhwakhu isikala, wibitaka nukakhwangu, Sindisikala bachela, khwa lichu lya vemyangu, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 53 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 63 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Nda umuwene nu munu, ni fyote fyevikhitaka, Uve suvele nu munu, vakhumela peiheka, Chikhake uli pavanu, na yune ndikhakhulika, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Nde iligali libofu, upindake ni sipea, Siyo wiva mwanangifu, ufihile umukoa, Nda uvakhwangu mchafu, vakhwakhu ya ndisekea, Pewichova ka mwayuva, lete uvakhu umele.

Gastor
54 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 64 16/01/2023 12:56 PM

42. Lembuka

Metukhupwe machebele, isilingi tupatile, Isavachi mechihele, imifukhu yinonile, Shekhisike tukhakule, ilembuka yifikhile, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Ilembuka yifikhile, khumujini twilongwiche, Metwibita tukhakule, na mandong’i tukhaheche, Amahitaji ka sule, yevakhutali tutoche, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Kabula siukulile, ifinu fyeulondike, Tukimbi vakhupimile, upole unywelelake, Ni nyama vakhung’enyele, nu mtima vahanjake, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Wiyima meuchokhile, khwa patali wikanisa, Pana vanu vamemile, khuna finu visungusa, Wilonda pangi ukele, wikhiamini wiwesa , Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Wisokela nekhukele, ikhidung’u ndyo khitolwe, Ukhalase khwekhihele, ndiyo isendi upelwe, Avayinu vachikhile, tayali mevalivilwe, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 55 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 65 16/01/2023 12:56 PM

Chikake ndikhuchovele, ulachangwa navahuni, Hata ukhiwene bele, vali khukima madini, Wiliwa cha machebele, uvuye khunyumba deni, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Nde ndichanga khakele, khine nekhe vakhupele, Hafu wiche unjovele, ngita kweli meulyele, Ndili pala mamchele, ndikhililwa nditulyele, Mpangwa siwe lolake, ulava yuve lihala.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 56 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 66 16/01/2023 12:56 PM

43. Tulahikwa

Ulamwikhe be muhacha, ndihumile khuvupangwa, Salamu khufikisicha, vana na vanu vitangwa, Injala viva vipocha, ishakhulya shakubangwa, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Mwalivu ivavwa nechu, umuvili mechochoda, Papa yavo nemuhuchu, vikonela amasada, Umutwe kwivava bachu, ikhuta pasi mukoda, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Pamlungu kulutile, khunya khinu khihumile, Fula ngomi yitonyile, ilingikhu lidimile, Khukanisa vakhavele, ngali vote mevafwele, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Pevitama khihekele, vikonanhya na maduvi, Yawivuya mevafwele, nekhe utike vuhavi, Nayifula yeyikwele, tulindaki Inguluvi, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Wilimbukha kwene pwani, avana uleshu papa, Ilovekha nyamatani, uveve chakhu wihopa, Vikhosa nuvuvutini, khukhopa meiyokopa, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 57 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 67 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Kwene pwani sheushele, pewikenda wikhimunya, Voti vilonda vakele, inyakala ukhusanya, Popota yuve uhele, isilingi wikhusanya, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Ubelile nilitawa, wilapa haki ya musi, Tulahikwa shelichowa, utye yuve Lafunesi, Lisike ngita malawa, khabatiswe mumakasi, Tulahikwa mnyapwani, wibaba alele yani.

Gastor
58 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 68 16/01/2023 12:56 PM

44. Munya Lufufya

Ing’ukhu yinya lufufya, yitakila khila mwechi, Iyene khupiyangufya, siyikhumbukha vahichi, Khutakila yiyokofya, khumachokolo mfuchi, Yipikonela liwiki, meyihele khusakhanya.

Peyimale khutakila, yivanga ukhukonela, Liwiki yipikonela, me ukayivona yila, Khumakosi yisokela, amakhang’a kifufila, Yipikonela liwiki, meyihele khusakhanya.

Yivanga ukhukhemela, ifikono mefihelye, Yilonda pakhutakila, umulyangu mfungulye, Popoha meyivangila, nda khudindula mubelye, Yipikonela liwiki, meyihele khusakhanya.

Mchesu kwiyendelela, yitakila nukhutaka, Iyene mukhutakila, khwene khutunja yipaka, Yibeha ukhukonela, peyimalile meyiheka, Yipikonela liwiki, meyihele khusakhanya.

Makhang’a kave kamwene, veli khangi khunya kona, Akonelaki muyine, umwene mukhusakhanya, Shekhi umwene ahene, atakilaka kachina, Yipikonela liwiki, meyihele khusakhanya.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 59 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 69 16/01/2023 12:56 PM

45. Likhala Lya Mwoto

Pewilonda khumnyanya, umuyinu numkhala, Pewilonda khumsanya, peyawitocha ihula, Pewikhasana khuhanya, puvele nacho hasila, Puwikhamula likhala, yeya ilemala yuve.

Pewidadila umunu, umanyake wilemala, Witengenesu mubanu, kwa khwicha khukhusumbula, Wisalicha kangi manu, mumuvili wisopela, Puwikhamula likhala, yeya ilemala yuve.

Khudadila munu yungi, upindile ilikhala, Samanyile hata pangi, vemwene yewilemala, Wipichaka yuve vungi, umwene ipihokola, Puwikhamula likhala, yeya ilemala yuve.

Wisilila ukhwichuma, iafya yakhu mubomwe, Amavamba kakhuhuma, yuve ndiyo yewalamwe, Umutima kwifuluma, twiwesa metukhusemwe, Puwikhamula likhala, yeya ilemala yuve.

Nda munu umudadyele, unya likhala lya mwoto, Samehake uhelele, iyo njila ya mkhato, Khwichuma mekhuhekile, mewihecha nulukhoto, Puwikhamula likhala, yeya ilemala yuve.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 60 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 70 16/01/2023 12:56 PM

46. Mdala Khitu

Mlaluyu va ludali, ndisi nde ihuma kwina, Nde itelekha vukali, pe muhodiche ibana, Ihecha nichi bakhuli, hata telekhiki dona, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Itesa vana ni njala, ole vuji vakholoke, Hata vahume khwihala, me hakuna shekhisike, Ifyombo ipisukula, mbakha vanu pevaheke, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Iwesa awe ni njala, khisa pana vakenji, Ipinda masufulila, ihecha ni fifisinji, Sio khutya vana njala, fimemile mukhisanji, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Umukosi shemfuchi, avanu voti ikhusa, Khwamwene mlyangu mwachi, vakenji ikalibisa, Khavapela numunechi, poso isanga khichisa, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Mdala uyu ihesa, khila pono adadile, Chuchi afihile vusa, ilelu mevuvolile, Winung’a vukhavatesa, mwifungu sivalolile, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 61 INYUMBA MAHAME
TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 71 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Avakenji fikonwifi, sivifika pene nyumba, Valumbuve na vawifi, vote nevakhamuhimba, Sheavele mkolofi, mwene imala inemba, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Umukosi machokhile, sikhayivona ing’asi, Ivona alafwa bule, ama yitake idasi, Mbanga meakotole, akomokhe khwa vasasi, Mdala khitu she mwimi, idada khisa vakenji.

Gastor
62 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 72 16/01/2023 12:56 PM

47. Ndavele Patali

Ndali pusuli patali, vumasikhini ndidake, Sina sabuni sukhali, ndimali suli ndiheke, Ndikonile njala khali, munu anilamusake, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Ilamusa ndikonile, ndidadile beno vuli , Umukenji afikhile, tena vavele vavili, Ndilolile shendivele, umkenji khinyavuli, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Mkhiva mswamu khitu, ndikhasana khupakala, Lelu mwakha kwa khadatu, amasomo mendimala, Hakuna munu vakhwetu, yeichile khuhungila, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Hata sindikhalamwikhe, umudimi ndadakile, Ndikhamchovye andekhe, vakhwangu vote vafwele, Andekhile yanangikhe, amanyochi kayikhile, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Ndilamuswa nu mwalimu, akhanilola pasula, Ivucha ndili mutamu, shekhi vakenji ndibela, Ndatye ndili mchichimu, avakenji mwikhosela, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 63 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 73 16/01/2023 12:56 PM

Mwalimu akhanolake, anikhamwe mulivokho, Paofisi khabitake, ndikhakhivona khihekho, Unene ndiyokopike, wavele nu mama vakho, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Ndasukhilwe vakhunyumba, wayichile kwa myinu, Wayichile khunilumba, ukhandinda khumahanu, Shendahekile ndivemba, humbe ndipivele munu, Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Wandeshe ni ya nauli, ni suluvali ndihone

Khuvuya khumlangali, pe ndifikhe tuvonane

Ndasemilwe amaloli, mubasi nayune hune

Haki ndavele patali, lakhini wayichile.

Gastor
64 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 74 16/01/2023 12:56 PM

48. Imhyenda

Siwe ndikhakhunyilika, heche imhyenda pa Kamba, Akangi twilongelaka, mukati valandilimba, Unange ndifukafuka, penapa sina ndilumba, Khukombana kawaida, ma witalye khumsingu.

Umanyile shendivele, shendikona khumatinga, Avasasi mevaflwele, yuve yukhanitanga, Polisi meyinitole, hakhuna vakhunilanga, Khukombana kawaida, ma witalye khumsingu.

Udadiyu vonafikhe, yandikhina fimdeng’u, Siiwesa andekhe, itova sha khimkhang’u, Likwanda lifahamikhe, linya maua madung’u, Khukombana kawaida, ma witalye khumsingu.

Upye bado munyasuli, selikhali yilandoda, Yawilevuchwa evuli, ndemyinu valambuda, Vitya ndilumbile ndali, mendikhifwanya likida, Khukombana kawaida, ma witalye khumsingu.

Ndimanyile udadile, ndyo wilonda vanipase, Ndinyilikha meumele, khunyumba ukhakomose, Nekhe metukhalongele, si khinofu utangase, Khukombana kawaida, ma witalye khumsingu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 65 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 75 16/01/2023 12:56 PM

49. Anovele

Be mswamu wilamukha, yune mama va Dastani, Ndive ngita ndikulukha, ndipilonda uDastani, Tangiya akhanilekha, mwakha kwa kumi khupwani, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Isimu ya mama vakhu, ndinyilikhe ndilongele, Ichi de salamu chakhu, uDastani undondele, Ndipivalila mangikhu, yaiyicha mendihele, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Ndinyilika mchovele, ndimkhumbwikhe nde nyina, Nda iwesa anovele, kabula sina khukona, Ndisukhilwe tulongele, panginewe khulakana, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Nda atingilwe ni khasi, utane khumchovela, Peisakhanya mudasi, siyifaya khusumbula, Muhungilake mebasi, akhasane khupakala, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Anenipe ndimuwene, musimu ya mama vakhu, Ave mukali yamwene, vikhidenya nifihekhu, Numudalave mwikane, ngita anya khipulikhu, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Mchovele ndilwalile, sindipatile mukoda, Lakhini mendiponile, mendidong’a na masada, Anovele twihungile, sindinyilikha musada, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 66 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 76 16/01/2023 12:56 PM

Sindinyilikha ikhinu, ndilonda ndimpulikhe, Twihungilake twevanu, tumanye peudalikhe, Silunofu lutenganu, khulongela wajibikhe, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Mendisikele ndemwene, mubenave ahekile, Ali mukhudima mene, ndyo khasi yeapatile, Ndikhapimulondye yune, ilisweta angulile, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Chuchi akulile nyama, aletile nditelekhe, Nditama mwana ndiyima, haki de ndikhahochwikhe, Linu ndivele chichima, Inguluvi yimvikhe, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Tangia afwe myangu, panyumba siuyichile, Mewadindile mlyangu, nde nyina sunilondile, Novele mswamu vangu, mendifwa sitwilakile, Mchovele anovele, nde nyina ndimsukhilwe.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 67
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 77 16/01/2023 12:56 PM

50. Ndikhumbukha Khatali

Ndipikhumbukha khatali, fideku ngwembe ya senga, Twalichaka uvukali, twevoti sahani monga, Twakonelaka vulili, ni bulangeti yimwinga, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

Peumkhelye muhinhja, ikhasi yikhavelepwe, Molimoli wikhitanja, umwinyu mbakha kusopwe, Khumukhoka kwevikhanja, nave bawe uvelepwe, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

Yiva mhyechi mbakha mhyakha, umunu wipifwataka, Wipiva wipisungukha, pangapo akhakhudaka, Lahisi siiyidikha, hambula akhakhutoka, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

Mwilongelaka pisoli, itema matundu koti, Itakanicha masoli, ihekha shakhimkati, Uvudesi nuvukweli, masoli nyumba ya bati, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

Vapatali yibalula, mwechi yipiva munjila, Vone yifikhe Soma ngita mwilongela, Ni poda yinung’ilila, apo nechu mekwikhela, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

Twikhofyaka khwa sitepu, vakondaka ngita ng’wale, Wipulikhaka mevupu, nevavavone mwimile, Vayichaka ngita mepu, nekhe apo mwilolele, Ukhupata yumkhelye, khatali ifita ng’ali.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 68 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 78 16/01/2023 12:56 PM

51. Ngita

Mbangi lelu ndikhuwene, she usumbwe umutima, Ndiwesi tulu ndikone, ndikhamchovelu mama, Yendilonda tukutine, ave akhanifihama, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Ndiwene ndikhukondele, unjovele ilitawa, Siwihika udadile, au ndyo siwielewa, Twipisana injovele, au khuchanganyikhiwa, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Wipulikha ikhipangwa, au ndyo khikhakhusinda, Ngitu veve vakhubangwa, mwivonekha khwa khulonda, She ukhambona nditingwa, navavangi valakonda, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Nda wipulikha hikake, ndikhakhupela ni njombe, Avasasi vayichake, ukhwenyu nekhe vilumbe, Ndemyinu ndikhukeke, senga ubaba ahombe, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Mbona punikhemelike, isauti ndapulikhe, Khangi upihekhike, ilelu uyeyevukhe, Ilelu ulongelake, vuli meukilivwikhe, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Ndemuyinu ndinyilikha, ilijibu nda widikhe, Palukhela yandivukha, ndakhupindila madekhe, Pamihi kwenyu ndifikha, hune mbakha uyidikhe, Ngita ukhanikhemela, pendiyicha wifihama.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 69 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 79 16/01/2023 12:56 PM

52. Ndivuya

Ndikhumbukha pemwanjovye, khupata ngita lichuva, Isilingi ndavakavye, melisotile ndikhwava, Vakenji ndikhavafuvye, mendisikele ni ng’uva, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

Ndalongelike maloto, yeyoha yeishauli, Mendipatile lukhoto, vusilile vujeuli, Ndilemwa hatu lukheto, ngita likheve njwili, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

Ilelu mendikomwikhe, khila khinu khisilile, Muvili kuhalibikhe, matamu mendipindile, Muinyi menditakikhe, shekhisike ndihelele, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

Khemele umama vangu, itabu cheapatile, Nditubu sambi changu, khumujini payichile, Viche navalongo vangu, ndiheka sinditangile, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

Khemele vabena vangu, ndimanya ndikhavalekha, Vifunje khuhuma khwangu, kalava khangi masakha, Valabita numpungu, vakomokhe musandukha, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

Ndivuya kwendahumile, ndimalile khutinacha, Injila meyisongile, vanu ndivona vibecha, Vayangu muniombele, mifya munjila khuhecha, Ndivuya mendichokhile, khwendahumile khupipi.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 70 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 80 16/01/2023 12:56 PM

53. Umudocholela

Pewikomokha pamihi, isuli meyisilile, Wilolecha mukhisahi, iposo yevavikhile, Ukhatame pambihi, kwanja tali meupole, Umdocholela ukwe, mukhivika yokholake.

Wiyingila mwenejikhu, nukhubakhuli kwa bati, Wiyokholi ngandi chakhu, chakhutosi njala yoti, Ni shamapese ikhikhu, wibita khumlingoti, Umdocholela ukwe, mukhivika yokholake.

Witola nututulanji, pamwisu wikokolela, Wisungukha khukhiyinji, ing’ovo wikhitolela, Wiyingila mukhisanji, utukalanga witola, Umdocholela ukwe, mukhivika yokholake.

Uvone meulisikhe, kwavayinu mekhukhina, Vakhwihala vakomokhe, khukhulonda khumuhana, Wikomokha ufudwikhe, mhyenda yoti lulufuna, Umdocholela ukwe, mukhivika yokholake.

Pakhuyoka ndyo khasi, mewivanga ukwidana, Wipilitukha mkosi, mbakha vakhite khubana, Apo de mewiva lasi, hata kwivala khukona, Umdocholela ukwe, mukhivika yokholake.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 71 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 81 16/01/2023 12:56 PM

54. Tefani

Vuli inyama upime, mukhivinu ndyo atole, Pamweya bawe uyime, mbakha peyaka yipyele, Khikono wesa udime, pamwoto vakhuyipule, Tefani heke khujikhu, ukhwe lekhelu mwayuva.

Peipeta umuchele, wivanga khusokelela, Khushengu meuhekile, khujiku mewiyingila, Khuvonja nde akele, shamwoto ikhilolela, Tefani heke khujikhu, ukhwe lekhelu mwayuva.

Idakala wivalila, wamlekhela akhoche, Pechipyele wiyokhola, wivalila ndyo uheche, Pechipungule wichila, mbakha lete chavonjiche, Tefani heke khujikhu, ukhwe lekhelu mwayuva.

Mwayuva meachokhile, khuna khikono inyila, Pewileta imbelele, khushengu witelekhela, Witika iche atole, khadusu khulumilila, Tefani heke khujikhu, ukhwe lekhelu mwayuva.

Vone ing’ukhu yihinjwa, yivele yave mwikani, Ni nyamatani yihanjwa, iyo ilya bila soni, Measokele isanjwa, alindake nyamatani, Tefani heke khujikhu, ukhwe lekhelu mwayuva.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 72 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 82 16/01/2023 12:56 PM

55. Liyokha

Twapivele nikhisima, twevote twanyililaka, Avasikhu vipisima, makasi sikasilaka, Amakasi kipuluma, khila munu anywechaka, Iliyokha mukhisima, siwe lihumile khwina.

Fikonwifi sitwibita, khukhisima khunyalinu, Ndipulikhe yevibita, vivonana nikhibanu, Vikomokhaka vikhuta, na sivichovela munu, Iliyokha mukhisima, siwe lihumile khwina.

Amakasi kasilile, panyumba twiyoka ndali, Khuneka mbakha tukule, napwe inyi ya khutali, Ifula nayo yihele, siyitonya yaludali, Iliyokha mukhisima, siwe lihumile khwina.

Khuna vayetu panyumba, tupulikhe kipihuma, Tupulikhe vanya bomba, amakasi kipuluma, Situwene pevilimba, lakhini panyi pitoma, Iliyokha mukhisima, siwe lihumile khwina.

Tupulikhe vakimile, amalindi kakhuyoka, Uvone mevachokhile, viyingila mukhuvika, Sha khijiji khiyumile, vatike khunya liyokha, Iliyokha mukhisima, siwe lihumile khwina.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 73 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 83 16/01/2023 12:56 PM

56. Wiwang’ula Yuve

Wilonda khukuli libwa, lidakake avahichi, Pamakasi uve chubwa, wang’ulila nichi ng’echi, Khuyova vuve vubabwa, wiwesa ukone mwachi, Wisakha libwa lyakhina, humbe wipiwang’ula yuve.

Mwayuva akhite ikhi, wifikha wiyovelecha, Atelikhe umwihakhi, hutakhi wikhuyilicha, Supu munyama hutakhi, wiyima wiboyongocha, Wisakha libwa lyakhina, humbe wipiwang’ula yuve.

Awe panyumba wichova, eti twilichaka khina, Vone avukhe khuyava, panyumba pene shekina, Peivukha khuchuva, pamihi akhakhivona, Wisakha libwa lyakhina, humbe wipiwang’ula yuve.

Avana vikhisomela, widaka witya khukona, Peya vikhina khwivala, wibita ukhavabuna, Pivitama hukuvala, ndemwivawa, Wisakha libwa lyakhina, humbe wipiwang’ula yuve.

Vone ihika peivucha, ma ichova pewichova, Vone achikhe wibecha, vivangisa nuvukhava, Wiyongesa ukhukhocha, akhakhuleteli ng’uva, Wisakha libwa lyakhina, humbe wipiwang’ula yuve.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 74 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 84 16/01/2023 12:56 PM

57. Yihele Khwina

Ilelu tukhusanyikhe, twichakula fiongosi, Nayune ndinyilikhe, ndilonda uvubalosi, Umuyangu matumkhe, nayune ndikele tasi, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Ndabitile nu mwayuva, na vavaswamu vadatu, Ikula chetu khutova, tupate vakomi vetu, Ndikhahambwele mendiva, vachokhile umuyetu, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Khutova metumalile, khila munu ipilinda, Twiyingila tuvalile, yeyaka ipati tenda, Apo ndyo pendachikhile, na makulu ndikhahunda, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Kula choti chechihuma, lilitawa lya myangu, Sandukha mbakha yiyuma, ndipatile lulusungu, Ndasikelye khukhuluma, ilikoka pamsingu, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Hata ngita vabelile, vuli nu mwayuva vangu, Avaswamu vatovile, navo vatovye myangu, Icho mendichilekhile, vuli hata iya khwangu, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Apo sindikhakubali, siwe munange tulonde, Nyano ikula evuli, yinya makulu yikende, Ndiyingyele pashukuli, siwe kucheke ni ng’ende, Mtange khulondi kura, yangu nditovile yune.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 75 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 85 16/01/2023 12:56 PM

58. Pukana

Nde Pukana ni malimba, mafundisu ndipitile, Shenditova nukhuyimba, yilamusa wichu kele, Khine shanda ya khuhomba, wiche wiyangasule, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

Umusiki kwikhumbucha, manofu kekalutile, Musiki khangi kwipocha, muvili petuchikhile, Mwana kwitanga khubecha, tabia chechidalile, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

Pendiyimba visokela, vikhina mwana viyimba, Vana na vanya luhala, visemwa nukhukhulemba, Vifwata Khumuhenjela, khibuludikho viyamba, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

Ndali panongwa ya khitu, vilolana ngita simba, Pavele fita ya mbitu, yungi ibelu khuhomba, Nekhe ubalosi vetu, atike tovi malimba, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

Amakosi kayimile, nukhusokela pivala, Umusiki kakhinile, ubalosi meipola, Ni nongwa meyisilile, moli akhanipwepela, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

Imalimba ya vupangwa, yikhumbusa twikhelake, Ngitavukali vusangwa, twevote siwe tuneke, Pene ndowa na panongwa, mwiche nyeva tukhinake, Yune Pukana mpochi, ndikenda khunu ndipuka.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 76 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 86 16/01/2023 12:56 PM

59. Ngelime

Ali va khumakhambakhu, ayichile khuvupangwa, Lya ludali likhambakhu,kasike kakhubangwa, Ngelime imali ngukhu, siwe vukali wisangwa, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Avana vifwali filatu, hata sio pa mlungu, Hamuna sha fimkhetu, vavele ngita vasungu, Viwa vavene vadatu, vikhina mumuluhengu, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Vone ufikhe panyumba, voti vifuli filatu, Pene mlyangu vilimba, viyingila nifivutu, N makhekete na makhatu, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Vitelekhela khikai, sivavele ni nyakala, Sivavele nifisai, avene ni sufulila, Vitumili kalabai, pakhilu khumulikhila, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Khulya vitama pamesa, khila munu iyokhola, Sivilongela khichisa, ifilyo khukhupulila, Peimala iyongesa, hakhuna sha khwikhupila, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Khunya langi sio ngesi, ichoo yinya khipandu, Shekwhing’ala linde tasi, amang’wenyelu pulundu, Khwekali ka kamakasi, hamuna hata matundu, Ayichile pavupangwa, vyeikhita twikanisa.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 77 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 87 16/01/2023 12:56 PM

60. Tole Umwalivu

Ukhuyendelela nave, ndivona yisindikhine, Pendilondaka ndichove, ilondaka tubisane, Pendilondaka afuve, ichaula yiya mwene, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

Khila khikono mkove, panyumba mwoto kwiyakha, Atike ndili lihove, meilonda khunidekha, Ndisakhike ndimtove, ndiwene ndilacha hokha, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

Navana akhanihanja, atye tuli ngita nyanji, Atike akhanitunja, yeaheke twilyi manji, Akhanovake ni nganja, twapivele navakenji, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

Matatisu kavahuchu, atike meachokhile, Khutelekhela muluchu, maisha mekalutile, Kavele kapamwakhachu, siyu lelu ndimpele, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

Achovye vaswamu vangu, vabelake khuhungila, Atike si vana vangu, shekhina nding’ang’anila, Atye kwalutye mpungu, panyumba ifwa ng’ing’ila, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

Uyu apa umwalivu, une ndihecha mabodo, Tole navichukhuluvu, unene atike ng’odo, Ulondake umkhwivu, ahombi ng’ukhu ni sado, Siwe tole umwalivu, nditangile ndilemilwe.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 78 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 88 16/01/2023 12:56 PM

61. Mbaga U Foluka

Ndihumile pakhusala, pakanisa lya pidunda, Ndivona fyevilongela, kiba makulu khuhunda, Kanisa litekemela, ingufu chetu khulunda, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Kenaka kapivangile, u Foluka peahele, Khikono sheahekile, tukhahambwe tumalile, Palokia achengile, nayuwe netwiyekhele, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Ifideku twadenyaka, umwene apiletaka, Ilangi twachubulaka, umwene apibakhaka, Amakali kafikhaka, ndisi ndeakaholaka, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Vatike twikuli kali, ya khutunji palokia, Ya khutanga isafali, fikangu ni dekania, Vana ng’olo vapatali, iche khufungisi ndoa, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Situna hata khupola, khangi liyichime lingi, Ili situna khumala, tutangilanile khangi, Inyumba ya pamavala, tuchangile isilingi, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 79 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 89 16/01/2023 12:56 PM

Pendivanga khwilevucha, moli moli mendinakha, Khangi bawe ndikhahocha, avayetu vapasikha, Khuchenga nukhusomecha, khila khinu vihusikha, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

Linu mbona sivivemba, fyevikhita finyokhile, Avene fyoti vihomba, kanisa liyendelele, Mbakha ifilyo vilimba, upadili adindule, U Foluka savachovye, umwene khweatolaka?

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 80
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 90 16/01/2023 12:56 PM

62. Pime Wa Jelo

Ndihuma mufibalula, mukhubonda ngita halu, Imisinji khuchabula, payumile pamumilu, Pamakhuchu ndiyingila, na madope mumakulu, We khitu pime wa jelo, nde digala ndifikhile.

Uvulanji nu msabe, komoni ni khimpumu, Twikala mbakha vababe, twifwimilicha matamu, Hachakule ilidebe, lyelituta ngita bomu, We khitu pime wa jelo, nde digala ndifikhile.

Hamuna lipulukusi, liyiche khukhukhemela, Fungulile ligambusi, nekhe wiche khung’inila, Lelu twitiva makasi, mbakha isomba chikhola, We khitu pime wa jelo, nde digala ndifikhile.

Hekeleche ikhibuku, shekhina witalatala, Ng’enye ni nyama ya buku, ni ng’ovo chakhulumila, Wikhifanya ne msuku, shendichova ukhandola, We khitu pime wa jelo, nde digala ndifikhile.

Munya khumujini yula, umwichukhulu va khitu, Ndiyima ndisokelela, mumavokho anya mbitu, Khwamwene ndikhinyalila, avanu amihu futu, We khitu pime wa jelo, nde digala ndifikhile.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 81 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 91 16/01/2023 12:56 PM

63. Hume Mwilolole

Kwa padili mevahumile, umunya lichu hakhuna, Ipingu meafungile, msike khupisukhuna, Umwali khitu ahele, numyine vivakana, Mwatikele siipata, hume khunu mwilolele.

Mwatike ali mfuchi, khila munu khumupela, Yeyaitova muluchi, bawe meikhipindila, Avele ngita nyaluchi, amabwa kikondelela, Mwatikele siipata, hume khunu mwilolele.

Khangi mwatike mukachi, mmapipa isinjila, Peakale memanyochi, vukhiva ikhumbukhila, Umulyangu kuve mwachi, khila munu iyingila, Mwatikele siipata, hume khunu mwilolele.

Mwatye anya lichilisi, popoha meidimaka, Vone yiyingila ngisi, idimila mumafika, Yaka ikhosa mukosi, pevifikha mevipaka, Mwatikele siipata, hume khunu mwilolele.

Ilelu nyano filulu, umwali khitu apatile, Nuvutini muluhelu, vakhwenyu ndyo vasikele, Mukhwidunda nu khwihulu, vawene uyu ashele, Mwatikele siipata, hume khunu mwilolele.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 82 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 92 16/01/2023 12:56 PM

64. Lichake Moli Moli

Siwe tuli pavukenji, lolake mlongo vangu, Khunu kakhuna visanji, sivavele nifiyungu, Wala hamuna fiyinji, fyakhukenya imikhungu, Myangu lichake moli, wikhupile wilolele.

Pewilya wiyandilake, moli moli pewimila, Ndichova upulikhake, ndisi nave ulakhola, Valakhuvika khicheke, ukhute mbakha twimala, Myangu lichake moli, wikhupile wilolele.

Munjila ulekhelake, avene vayenelele, Siyo mumalanilake, nda ndichanga ukhakele, Halafu ukhumbukhake, likobili uvapele, Myangu lichake moli, wikhupile wilolele.

Pangi utyake wikwite, hata injala yivava, Lindake mbakha lisote, vechake ngita mpuva, Vone petwilya twevote, ifyombo siyo khunava, Myangu lichake moli, wikhupile wilolele.

Peusidiwe ni njala, bite hata pakhilabu, Utanake ukhukala, yaka wipata itabu, Shanda lola avadala, ulekhe khulebulebu, Myangu lichake moli, wikhupile wilolele.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 83 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 93 16/01/2023 12:56 PM

65. Watye Wibela

Pamwambu pali khahinja, khanonile si vudesi, Ndakhasine ukhwikenja, khakhamele inafwasi, Ndamanyile khikhitunja, ndifwila bawe salwesi, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

Ikhasi siyali ndebe, ndapambine khinya khufwa, Lipile ng’ukhu ni debe, makatala bawe kifwa, Malindi ngali vasibe, luta ngita khililifwa, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

Twamemile si vademe, khila munu iyingila, Vanya mitima midebe, vapichokhile munjila, Ndakhasine nde mwandebe, mulaba ndikhatobola, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

Ndapataka nifikanja, khwa vahacha khangi hune, Vatike vakhanikonja, chavele ngida chicheme, Vitova nukhunisanja, khwikhasa khi shalumwene, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

Ilelu uyidishele, munyumba yangu khwingila, Vahachavu vandekhile, vidishe nukhuhungila, Palitafya meukwele, shendilinda khuhokola, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

Ilelu ndikhupatile, umutima me chochoda, Mwenekati uyingile, pakhutama sipidoda, Umutima uhudule, lete ndisope mukoda, Watikilike wibela, wiche ubele ni lelu.

INYUMBA
TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 84 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 94 16/01/2023 12:56 PM

66. Liyani

Ingolo palukalava, yihumila khukidunda, Manyoji kilevaleva, avanu va khumikunda, Khila munu mehukuva, siwe fitongoji fyonda, Ahambwe live liyani, abudile mwichukhulu.

Alindike amayani, kekilya amachebele, Kekikhidaya mahuni, ibundukhi apindile, Akakadaya madeni, ifilyo kekahichile, Ahambwe live liyani, abudile mwichukhulu.

Iliyani melikwele, mwenelihala sakhatu, Akhavona lichikhile, siipulikha fivutu, Alamwe measokele, khangi hatua chidatu, Ahambwe live liyani, abudile mwichukhulu.

Atike akadilyele, mana mekhwavele chode, Sauti peyihumile, nde liyani ama sude, Nekhe bawe afyatule, ibundukhi meyibude, Ahambwe live liyani, abudile mwichukhulu.

Peatovile tayali, apulikhe tofauti, Ahele khulola tali, aishiwe ngufu choti, Meabudile tayali, mwana akonile lati, Ahambwe live liyani, abudile mwichukhulu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 85 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 95 16/01/2023 12:56 PM

67. Wiche Mwikani

Beno wiche khwene shengu, ukhwe de vanu viyova, Toli khideku mwifungu, ulekhaki khuhukuva, Wichake ni sayu yangu, ndipepe mwana ndichova, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Nde myinu ndinanile, khusike khulola khwene, Umkhonge ndipotile, nyaluchi chikhina nyene, Amakasi kasilile, kasike madopi mene, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Utanake ukhutunya, mwoti ikyakha wiseng’a, Ulekhaki khumung’unya, khila matunda widong’a, Punguse ukhusakhanya, akangi kanya matung’a, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Chavele ngida chichene, twifihaka mumalingo, Lulufuna khutikine, twavele ngita mapongo, Amatunda kekafunde, twalilaka mumukhongo, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Penapo tukhakendike, makulu bila filatu, Imifya tuhomolike, ilyenge mufimkhetu, Mivili siyavolike, tuponelike mu mbitu, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 86 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 96 16/01/2023 12:56 PM

Fikonwifi khunya mwoto, yingile upati mutu, Kwinyanya mbakha khuwoto, na kamafila fulutu, Sikuvele numfuto, kwikhuna fyamumusitu, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Uvechake mkolofu, amatunda ubedake, Kekavolile molofu, mapiliti yokopake, Khwivala kave manofu, mkati vuji vusike, Wiche mwikani tupwepe, ikhiyila khinya mifya.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 87
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 97 16/01/2023 12:56 PM

68. Umuswamu Nyangaleni

Ndemyenyu ndilevucha, avanu ma vinyilila, Khunya khina ndikhihocha, vichile na vamavala, Khwidunda vikhisokocha, hakhuna yeisikala, Umuswamu Nyangaleni, Ndawesa khusomi misa.

Nde kusala siyo ewe, yevidama vamemile, Kuvele ngita mukove, nane hune ndikhalole, Pakhidunda ndikhakhwave, shevikhita ndikhakele, Umuswamu Nyangaleni, Ndawesa khusomi misa.

Ndifkhile pakhidunda, vanu topu vafikhile, Imilyangu mevilinda, khwivala metusikale, Avangi mevikhihunda, papipi vahekelele, Umuswamu Nyangaleni, Ndawesa khusomi misa.

Ndilevucha nyano vuli, vupadilisu wavele, Mulufumbu mepadili, ikhanju meafwalile, Yavele nechu mutali, ilelu ndyo tupatile, Umuswamu Nyangaleni, Ndawesa khusomi misa.

Ndikanisa pendimile, nde iwesu khusomi misa, Haki de ndimumanyile, ilelu mendikanisa, Palufumbu asomile, ilelu akhatukhomunisa, Umuswamu Nyangaleni, Ndawesa khusomi misa.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 88 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 98 16/01/2023 12:56 PM

69. Twichengela Ichoo

Nyevasee mwiche khunu, munilinde khubalasa, Tuchovane khunya khinu, shekhihusu ikanisa, Khihumhye khwa ndemyenyu, mukati khikhanitesa, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Umuchiku ukwe apo, munu afikhe khuleta, Yu Malaika pangapo, ama shetani iluta, Kiba nayunye muvepo, khulamula shakhukita, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Tufungile khunyilika, isilingi khuchengela, Inguluvi khutulaka, vanave vakhuchangila, Memyakha twipisalaka, hakhuna shekhihumila, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Twitangasa isadaka, yevitola mevavala, Navene nesivihika, ya pili yakhuchengela, Yetwinyilikha vipaka, khumyweya visokelela, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Ilelu ichile khwetu, numchiku apindile, Umswamuve va khitu, yula yetwamfungyele, Yetwatike me sivetu, sakalamendi tubele, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 89 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 99 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Umwanuyu fyeihenya, panyumba nu khuvukenji, Khila munu meimanya, avele ngita libanji, Siwe atanake khuva, khatusopela mapunji, Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo.

Tukhite vuli yitabu, umuchiku kwa letile

Yu shetani ijalibu, tutole metukhosele

Yu Nguluvi na majibu, aletile tuchengele

Metupiyanukhe deni, twichengelaka ichoo

Gastor
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi 90
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 100 16/01/2023 12:56 PM

70. Ndivuya Ndali

Mendifikhile pamila, amambo mekayakhile, Avanu vakhuvalila, ndivona papichwimile, Sindivele nu vuchila, paposo ndihekelele, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Amatinga kikhemela, muyichake mekhushele, Poso panyi yitutila, mulatya sindichovile, Ndivanga ukhwipundila, yemwichelewa mwangele, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Ndipundi poso khichisa, khulongela silunofu, Hakuna khuvovolyosa, pendikhamwe mukhangafu, Peyisila ndiyongesa, ndilumilila nu lufu, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Khuvuya ndyo msemwake, penapa mendifikhile, Mbakhi mila yisilake, khuheka nekhe ndikele, Ndityaka vuli ndiheke, humbe poso yimemile, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Hata liwiki ndimala, siyo vakhunyilanyila, Ndipivele pene mila, ndiyenga na khuhuchila, Peyitonya pelivala, imila yiyendelela, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 91 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 101 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Khikono peya ndiheka, ndimalicha fyefisike, Ndinava fya mufivika, penapo ndyo ndihekake, Pangapo mbakha vidaka, vatove vangi valike, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Pendiheka mendimanya, khwina khangi khunya mila, Mtalamu ndisakhanya, ndiluta mukhuhungila, Nachi nyakala ndisanya, ndibita khukhilikila, Ndivuya ndali khunyumba, mbakha tumale vukimbi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 92 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 102 16/01/2023 12:56 PM

71. Ndikhavakhemela

Nye valongo vangu mwiche, tutame tuhungilane, Twiyengele na tuhuche, twisukhilwe tuvonane, Vanya vubaya tubeche, khwa vihekhu tulakane, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Ndakhemelye mwakha kula, hakuna yakhafikhile, Tukhalemilwe khumala, ifilyo tukhadudile, Shekhina simwisokela, myenyu ndikhemelile, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Mwichake mupulikhanhye, nde myenyu ndikholile, Pali ni sida tuhenhye, nda ngomi tutanganile, Vone imila tukhinhye, tuchovane mekasile, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Siyo peya ndikhemela, khwangu mwikuda tukimbi, Ama mendikhisifila, pekhuva ndinya mahimbi, Ama ndikhavasokhola, lyangu linofi lichumbi, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Pemwitinacha pakhilu, siyo mwechi kuli khwangu, Sikhuva mpalangulu, kwekukhavaleta khwangu, Petwitova ifilulu, siyo mwikuda amungu, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 93 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 103 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Si ndinya filyo fyolofi, au mkomi umwechi, Yipivele khinu khinofi, ulukholo luve mwachi, Tutamikhe avokofi, vahokochi na vakachi, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Ilelu metulye khwangu, khumwakha khangi khwa yungi, Muvone avana vangu, valakekanaka pangi, Tutinache palilingu, tuhope tulinde vungi, Vone ndikhavakhemela, siyo kwenyu khunya njala.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 94 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 104 16/01/2023 12:56 PM

72. Mwihesa Yetwifwililwe

Ifita yavele fita ng’ali, vafwele vanu volofi, Vanu khuhuma khutali, vavele ni sula ngifu, Vayingye khunyaki mali, khuhenya vuyanangifu, Twitangile tulemilwe, mwihesa yetwifwililwe.

Venenyi pevalemilwe, pene fita khutovana, Vona viwesa vamalwe, pakhasikala hamuna, Ama viwesa vatolwe, vabite khulutanana, Twitangile tulemilwe, mwihesa yetwifwililwe.

Mukomi akhalamwele, yevasike viokole, Pakhivanja vasokele, avayavo vatakile, Mumaiti vayingile, vave ngita mevafwele, Twitangile tulemilwe, mwihesa yetwifwililwe.

Vote mevakhakonaka, vavamisi vafikhile, Hamuna vakuvadaka, imali mevipindile, Mevivanga ukhulaka, khumbwambu vakhavangile, Twitangile tulemilwe, mwihesa yetwifwililwe.

Yumonga akhayimake, pa muhinja akhasalwe, Asava mumi ndikeke, tuvuyanhye akhapulwe, Muhinja akhahikake, mwihesa yetwifwililwe, Twitangile tulemilwe, mwihesa yetwifwililwe.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 95 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 105 16/01/2023 12:56 PM

73. Lidembwe

Pali libwa na lidembwe, vakutine pakhupanga, Voti pamwinga vachambwe, vapate vana pamonga, Ilibwa lyene lyahambwe, lidembe livele senga, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Voti vapate lumichi, vamale nekhe vapole, Peya kwivanga umwechi, penapo ndyo vavangile, Vavange voha vulechi, pamwinga vababanile, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Pene myechi yidatu, ilibwa melyababile, Myechi sita libwamwitu, lumichi ne lipindile, Myechi tisa me fulutu, fidukulu fihumile, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Lyayendelye khufyatula, lidembwe lipipindile, Ilibwa likhachalula, khinu khina upindile, Shesikhihuma khwivala, pangi ukhanjangile, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Lidembwe lyamuhikile, amadete na malulu, Umanyile shendipindile, ikhi siyo khidukulu, Uvone melihumile, pelikhadikha khihulu, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 96 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 106 16/01/2023 12:56 PM

Vone yifikhe lihuma, khila khinu yakhimanya, Inyi yoti yitetema, amabihi yalikhanya, Panyi peyaka lidima, vikhano lipalang’anya, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Peya liluta munjila, ifikhano ya vihena, Livanga ukhutavala, lipivele linya wana, Penapo silikhavila, lichenga uvubwana, Ndemyinu metayali, myangu wilinda khini.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 97
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 107 16/01/2023 12:56 PM

74. Twakuwene

Huwi mwoto kuhemile, nyano muhume mutange, Amahala kumalile, kulutile muvuhenge, Munyumba mekufikhile, mufisanji mekukhange, Twakuwene pekwivanga, ilelu mekuhemile.

Kwa vangile molimoli, twahambwe kwichima kwene, Kwafikhe mbakha khusuli, valimu vakhakuwene, Khwayingye musibitali, matamu kahanjikane, Twakuwene pekwivanga, ilelu mekuhemile.

Kwafikhile mukanisa, kwa nyanyile fyakhulumba, Upadili khwa khwikhasa, tulekhe khwa mkulumba, Linu metupikanisa, mekuyingye khila nyumba, Twakuwene pekwivanga, ilelu mekuhemile.

Khila munu inyilila, ng’aning’ani pakhulola, Pamwene pamasingala, nda umwoto mekwikhola, Shoshowa shekhisikala, khimtange khuvangila, Twakuwene pekwivanga, ilelu mekuhemile.

Umwoto mekusidyele, twilemwa pina tukele, Khila munu anyilile, inyumba ayilekhile, Hakuna shetuokwele, fyoti fipyele fihele, Twakuwene pekwivanga, ilelu mekuhemile.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 98 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 108 16/01/2023 12:56 PM

75. Khuchodile

Avasasi vakutine, pamwinga khulongelela, Manyake mekhutikine, vivanga khufwatilila, Umudimi matekine, ma sitwivona ng’akhala, Myangu siupulikhe, nde ahokhile popondi.

Umudimi uyu vuli, pene nyumba vikhivucha, Au ahele patali, ngali vicha khulevucha, Avahinja ma pevali, vuli siikhofelecha, Myangu siupulikhe, nde ahokhile popondi.

Vuli sahokhile pono, kiba bawe tuvangile, Mvuchake na khwa nono, pana tuhinja tushele, Iva iwa khulihano, navene vapimemile Myangu siupulikhe, nde ahokhile popondi.

Mlete mwalive khitu, panyumba atangi khasi, Vabitanhye khumusitu, mkunda khukhweti dasi, Vabitanhyake kwikhatu, vakhaneke amakasi, Myangu siupulikhe, nde ahokhile popondi.

Khulihala lya khwilolo, mbolela vene sopela, Vakimanhyake lutolo, imboka khududilila, Amtelekheli filyo, tulole ndeya ibela, Myangu siupulikhe, nde ahokhile popondi.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 99 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 109 16/01/2023 12:56 PM

76. Umushumaa

Ulamwikhe palukhela, kulihala lya myinu, Uhele khududilila, fikilile fingi finu, Wavangye khuchuvilila, ilyakhu linya mahanu, Witanga vanu pang’isi, humbe uveve wisila.

Wikhumbukha mwakha kula, avanu pukhatangile, Panyumba pavele njala, vayetu vakhamotile, Vakhava vakhatusala, ndahambwe mewifunjile, Witanga vanu pang’isi, humbe uveve wisila.

Mwakhuku khangi uhele, khupanda na khukuchuva, Khuvatanga vakhupule, umalile nukhutova, Ukomwikhe sheuvele, vakhakhuvona mpuva, Witanga vanu pang’isi, humbe uveve wisila.

Isavachi wapandile, wachileshe mumalova, Mukhidunda uhekile, khushe kwavanu khuchuva, Ichakhu mechiyumile, vayinu china vuluva, Witanga vanu pang’isi, humbe uveve wisila.

Nu mwakhuku njala khangi, twisilila khupetula, Wilemwa na chichi mangi, pamapeta khukehela, Wichokha khasi cha vangi, panyumba njala yipula, Witanga vanu pang’isi, humbe uveve wisila.

INYUMBA
Gastor Mtweve
100 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 110 16/01/2023 12:56 PM

77. Mlamu

Mlamu cha pene nyumba, umwakha mekulutile, Ndakhulekhile panyumba, ndemyinu ndahekile, Yiywe sebule ni shumba, twilya nekhe tukonele, Khakendekende mlamu, ndihungilu muhachavu.

Ndihumile khupakala, patali pamakholongo, Ndahambwe mewihakala, widalikha namachengo, Pamweya wihekelela, ulonde hata pashengo, Khakendekende mlamu, ndihungilu muhachavu.

Ndikomwikhe upye baha, hakuna sheukhitile, Nangi ifikono fyoha, fyendilyonda ndo ulyele, Uvukosi nu mkoha, yimake ukhapakale, Khakendekende mlamu, ndihungilu muhachavu.

Haya linu ndifikhile, yendelela ndilemilwe, Muhachavu ndihungile, patali ndimsukhilwe, Mlamu ukhatembele, kendekende ukhapulwe, Khakendekende mlamu, ndihungilu muhachavu.

Ukomokhake pambele, uvonake melisota, Penapo tuyendelele, khivungo heche vukhata, Uvone meuchokhile, vukosi siyo khukhuta, Khakendekende mlamu, ndihungilu muhachavu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 101 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 111 16/01/2023 12:56 PM

78. Uyo Mlongo Vetu

Hodi nyano vapolisi, tumufwatile myetu, Tuyichile twevakosi, tuinde mtamuvetu, Tukhavanyilikhi lasi, mlekhe mlongo vetu, Avele mlongo vetu, anyilile umukoda.

Litovecha lichilisi, huma apivele mwana, Sakhayivona ing’asi, popoha mwene ikona, Ikwa hata mumakasi, peyaka yikhambana, Avele mlongo vetu, anyilile umukoda.

Avanu vamletile, papolisi khumulekha, Vatikele ahichile, imiteku na fifyakha, Vanu avo vachangile, simuhichi ikulukha, Avele mlongo vetu, anyilile umukoda.

Twinyilika mtupele, imikoda alataka, Mikoda siahopile, alavanga kuchilika, Panyumba siilakile, amanyile twibechaka, Avele mlongo vetu, anyilile umukoda.

Avo voti vadesi, hata sindivamanyile, Mendiyidishe ikesi, kwavene ndikhahichile, Siwe vabitake tasi, vahambwe sindimanyile, Avele mlongo vetu, anyilile umukoda.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 102 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 112 16/01/2023 12:56 PM

79. Filuta

Uyiwene inyumbiyo, pambihi pene mbele, Sheyavele yakhikoyo, lelu ngita khihekele, Idayaka munya nayo, lelu namwene mahele, Fyondi filuta mswamu, hata yuve yawiheka.

Yapivele nofi nyene, twevangi twapimatile, Peiyicha tulakane, munya nyumba yeyishele, Peyaifikha tuhene, injila tumulekhele, Fyondi filuta mswamu, hata yuve yawiheka.

Uliwene ilibodi, ikali ya mdutuva, Yavele siya khukodi, yeihova yu mwayuva, Twevangi vanya fibudi, sitwakelile khuhova, Fyondi filuta mswamu, hata yuve yawiheka.

Yikhacha kali ya pili, twayikhelye yanokile, Aletile upadili, uvunofi yalutile, Iyi yikhava vusali, ya padili twahovile, Twevangi vanya fibudi, sitwakelile khuhova.

Ilelu nave wichile, utane khuloli langi, Kali yakhu ukulile, shanda khuhekha avangi, Ulavona umalile, khilavu kiyicha kangi, Twevangi vanya fibudi, sitwakelile khuhova.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 103 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 113 16/01/2023 12:56 PM

80. Twakhiwene

Penapo yavele fita, khikhukhu ni khilukhambi, Ulute moli wibota, wikonda khi palichumbi, Lute winyila wideta, witutumya ilifumbi, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Pewivemba witovekha, mbakha peya wichikhaka, Pesiwivemba wihokha, shevitova vibuluka, Ukhuvemba nukhuchikha, fyoti hakuna khupaka, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Witowa sabu wivemba, sivilondaka ilyovi, Witowa pesiwivemba, imbedu ngita khiduvi, Ulemale ikhivamba, lase kwiche umukovi, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Umwana vakhuyongela, siivanga nifidekhe, Imeng’elu vikhamula, mlomo vuji vavikhe, Achakule ukhumila, ama yani achilikhe, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Ivucha utye wihika, ichova nave wichova

Avuche na siwihika, witowa mbedu sakava

Ukendake peilika, manyake akhakhuhova

Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Utame peayimile, yawilola isha mwoto, Uyime peatamile, wivupulwa shalukhoto, Pevichova uchangile, wilangulwa nganja njito, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

INYUMBA
Gastor
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi 104
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 114 16/01/2023 12:56 PM

Uyanukhe khwa mkenji, wipumunwa sha mwangele, Uchelewe khufiyinji, wibululwa vavopele, Tole njungwa mukhisanji, wisemwa khwewahumile, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Uvuye khuchongelela, khusuli vakhutovile, Navene viyendelela, umwalimu patovile, Khomake khuchongelela, kakhusuli kahumile, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Akhemelye unyilile, vone shakhulya ileta, Mteko ne wisatule, sikale bawe wikhuta, Utamake khwa machale, popoha mbokho chiluta, Witowa shekhi wivemba, witowa pesiwivemba.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 105
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 115 16/01/2023 12:56 PM

81. Wisokela

Ngita yuvele pasuli, vone vangi nevimala, Umanyake musitali, moli mekwihekelela, Wikanisa metayali, mutihani wifungula, Vone muli numkomi, peiheka wisokela.

Mama vakhu nu musaki, manyake mewisokela, Meilevucha khiyaki, khisho shukhamchovela, Muyangu wiyandalaki, apo makhakhulekhela, Vone muli numkomi, peiheka wisokela.

Yaka mlefu kufikhe, vivanga khukhukhemela, Khushengu ukhatavukhe, manye vakhakhulekhela, Pa machu uwajibikhe, khumwisu wihekelela, Vone muli numkomi, peiheka wisokela.

Nda wavele numuhacha, mahele khwitekemela, Linu meuli muhacha, fyoti mewiyanukhila, Ulekhake khwiyacha, vange lichumbi khulola, Vone muli numkomi, peiheka wisokela.

Khivembu pekhifikhile, umusasi meapotye, Manyake meahekile, khwa Nguluvi meibitye, Nayuve meuvangile, uvusasi mevuhatye, Vone muli numkomi, peiheka wisokela.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 106 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 116 16/01/2023 12:56 PM

82. Dadiyo

Muswamu ndili dadiyo, khunya khinu unjovele, Ndinya vutamu vya moyo, me mwakha upichikhile, Inyanyile pene lyayo, sha ng’ani umutolile, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Unyina akohomole, ifipimo khumujini, Khwangu hata vabachule, baha pamisusulyani, Ilihu pelyabofwele, watumile yimiwani, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Khila khikono ndihocha, pangi panyi panya sili, Siukelile ukhwicha, hata vutamu mukhali, Usike mekhukhuvucha, nde ndiyendelela vuli, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Anyilikhe ikavuni, sendi chakhukuli senga, Msule hata sumuni, huma ungulye lipanga, Khila mwakha khumijini, afya yamwene mwilanga, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Pewiyicha khuhungila, khila puvele nu nyina, Khushengu siwilutila, ndikhemela wikhidana, Muswamu ukhanisala, twichova pa khulakana, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Ulolake fyewihenya, fiva fikhukomokhele, Injiliyo mewihanya, ya wiyicha wilolele, Ya viyicha khukhuhanya, vaswamuvo vubabile, Ndihocha ndikhilevucha, oso nde ndili dadiyo.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 107 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 117 16/01/2023 12:56 PM

83. Ndineke Padebe

Vuli myangu wibela, wiche tuhangilanile, Umwayuva iyokhola, vuli khangi mewimile, Wichu neke inyapula, nekhe ndikhusindikhile, Ukhatike mewikwite, vuli khangi wisokela.

Pamweya mekhudayila, imboka yoti khuhecha, Inyama chikasikala, nekhe avenge khumucha, Asike ihungilila, mkenji ikhisokecha, Ukhatike mewikwite, vuli khangi wisokela.

Awene fyakhitalamu, ivanga khuyevayeva, Khwene mihu muchichimu, kumutwe meikhihava, Mavele ngita mutamu, avele ngita mukhiva, Ukhatike mewikwite, vuli khangi wisokela.

Umuyine achikhile, sheiyeshe simubane, Wacha mwene iswamule, kidima macheke kene, Muyine nde asokele, ilya ngita smuwene, Ukhatike mewikwite, vuli khangi wisokela.

Awene chinya khusila, mkenji ahekelelye, Ndikhemelye penepala, watikelee meukhalye, Shekhina witalatala, khuvukenji ndikusalye, Ukhatike mewikwite, vuli khangi wisokela.

INYUMBA
KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 108 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 118 16/01/2023 12:56 PM

84. Ndikhakhuchovye

Ulwa khwanja wakelile, wakomwikhe nifivamba, Umutima kwabelile, uwongo vukhakhusomba, Mwenumwe wayingyele, ukhavona mewifimba, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Khwene nyumba wavuyile, isula yihanjikine, Umuvili vabachwele, ifivungo fyalekhine, Watike meukhomile, uwongo leche vukone, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Uwongo pewisopecha, umutima kwilemala, Uwe njila wilongocha, popoha mewiyingila, Uwongo siwilevucha, nde pifaya khupakala, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Uwe popoha wihika, ndisi nave yewibita, Uwene siwitangaka, pewivanga ukhukhuta, Penapo mewibelaka, winalyo mbakha lisota, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Watulye pewakomwikhe, wavopye nekhe upone, Umuvili kwayidikhe, ukende uminemine, Uwongo mevukhulekhe, numutima vamalane, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Ilelu meusemilwe, uwongo vukhutolile, Umuteku meutelwe, mukhidunda usokwele, Umuvili kukhahalwe, mutima sikuponile, Ndakhuchovye pewiheka, ubitake numutima.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 109 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 119 16/01/2023 12:56 PM

85. Nyumbatukone

Avana me khibululu, khila mwakha vipikina, Wesu tike fidukulu, shevavele vitekana, Ifidunda fyote kelu, wahumye khulutanana, Wali ve nyumbatukone, khila nyumba wihodecha.

Ing’isi peya yifikha, pufikhe mewikonaka, Yeyoha munya mukhekha, umutwe mewivikhaka, Palukhela wilamukha, pulamushe wisemwaka, Wali ve nyumbatukone, khila nyumba wihodecha.

Uvufuchi apatile, itelekhela mulyungu, Vonake newing’ung’ule, mwenuyu anya lusungu, Bite akhuyokholele, pamwiwili kwa mulingu, Wali ve nyumbatukone, khila nyumba wihodecha.

Khuvangila pavuhinja, khila pono meahele, Mwakhukona ipihanja, vone mihi meakwele, Imikhekha sheisanja, khila nyumba vakholile, Wali ve nyumbatukone, khila nyumba wihodecha.

Ikona bila khulola, nde mukhekha au panyi, Ilonda shakhwifwikhila, pakhilu hata nu munyi, Peipulika ing’ala, ndyo ilonda umunyanyi, Wali ve nyumbatukone, khila nyumba wihodecha.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 110 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 120 16/01/2023 12:56 PM

86. Shekavele

Utike ukhamulekha, kwa vene meavuyake, Wiyokopa ulahokha, nekhe muinyi uheke, Mewivikha umubakha, khila munu awidake, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Ukhatike ahumile, shekhisike meusalwe, Khwa mihu umukhamwele, avanu vakhakhupalwe, Ilelu meulamwele, avuyake ulemilwe, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Kabula sumulekhile, yibidi khwanja wichake, Ndilonda wiche ulole, nekhe ndyo ulamulake, Komokhe nekhe utole, ndilonda mendikhulake, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Ndivakhemelye nyanono, nyevamama mututange, Mwana ivavwa fikono, mikoda mbakha ya lyenge, Khichwimile ikhivino, malela aka mutwange, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Umukanga shachovile, umama ndyo akomele, Mundowa siahumile, umutamu maponile, Kama pono amang’ele, umutamu meafwele, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 111 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 121 16/01/2023 12:56 PM

Yeyoha measokele, umukoda akomele, Umuda mekufikhile, umutamu achokhile, Tutange mbakha anywele, hapo iva aponile, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Lamukhe meubitake, kekahumye ukawene, Sumuwene yeasike, vote mevapaching’ene, Umwayuva khemelake, munyumba mukhamalane, Kamukati shekavele, khangalake uladima.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 112 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 122 16/01/2023 12:56 PM

87. Mwakha Mupya Kuvangile

Inguluvi yitangile, ukuwene mwakha kungi, Mbakhi lelu munanile, akhuyongeliche khangi, Mwakha kungi kuvangile, ulete ifinu fingi, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Umwakha vone kwivanga, siyo uve palitinga, Yibidi finu khupanga, kalata chakhu khuchanga, Nda wilonda ukhuchenga, ama khunyumba khutanga, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Amaswali wivuchake, fyewiyokopa ukele, Fyewapangile fisike, khumalicha yendelele, Imipango yandikhake, yakhutanga usokele, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Ifikono fyefisike, hakuna yeamanyile, Pangi khilavu uheke, ifinu siumalile, Ndava Nguluvi ichake, pakhasi akhutolele, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Vahele yevihukusa, u Pele mublasilia, Bendikiti va kanisa, Lisabeti malikia, U Joni yeikuhusa, laisi va Tanzania, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 113 INYUMBA
KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 123 16/01/2023 12:56 PM

U Pukana nu Hilali, khatali mevahekile, Linu ve myangu vuli, pewiheka umanyile, Wipifwanya ishukuli, au nave meufwele, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Pewikhina fikilile, khilavu suyimanyile, Umwakha peumalile, pakhasi uyendelele, Pangi mefikhasilile, fikono mefisotile, Pewivalila imyaka, valilake fyewihenya.

Gastor
114 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 124 16/01/2023 12:56 PM

88. Pewivuya

Peyiva mwisu kwa mwakha, upochake uluhala, Khunyumba vakhakhusakha, ubite ulye nyapula, Ipwani ukhayilekha, wikomokha khuhungila, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Pewipanga isafali, umanyake khunya vanu, Valongo venyu pevali, vapindilake utunu, Vechake ngita khatali, siyo khuvasemwa linu, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Pewiyicha khunyumba, utane kwicha ni finu, Umuchele hata somba, wiche ukule khukhunu, Ukonake pene nyumba, siyo khuhoteli chenu, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Ulolake vanya dukha, kule bila khupungusa, Vilonda khuimalikha, imitaji khuyongesa, Mwakha kwoti vidalikha, avasasi vikhopesa, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Pemwiva memuhekile, khunya vanu viyichaka, Vasasi vatelekhele, makasi khwicha khuneka, Pewicha vote khemele, hongeche khufukafuka, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 115 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 125 16/01/2023 12:56 PM

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Ukhumbukhake khuhomba, ifinu vyemwivopelwa, Pewifikha siwilimba, shoshowa ve vakhupelwa, Pewiheka mewisomba, mukuloba fisindilwa, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Pewiheka ukulake, siyo khukuda fyabule, Isabuni vapatake, yingi ya vana khusule, Pewiheka utangake, ifisanji fiyumile, Wiche ukule khukhunu, utange valongo venyu.

Gastor Mtweve
116 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 126 16/01/2023 12:56 PM

89. Khufukama

Khufundisa vitangile, mumaisha khufukama, Ndifanyaka ndimanyile, pendivele khupopoma, Vatye ndifunje njovele, sikhinofi khulalama, Peuvele fukamake, wipata fyevafihile.

Pime khila shevichova, ifinofu utolake , Pewibita mukhuyava, lituta lingi pandake, Pewilonda amachiva, londe senga udimake, Peuvele fukamake, wipata fyevafihile.

Ndahele sindipulikhe, ndavele ngita likhokho, Vevang’elye vachilikhe, vatye ulwe melulekho, Isule ndikhayekikhe, ndakolwisye amavokho, Peuvele fukamake, wipata fyevafihile.

Pevavele vilongela, kiyingila nukhuluta, Viwesa vakhalongela, mbakha lichuva lisota, Ndatye vakhaniyovela, mama vangu meikhuta, Peuvele fukamake, wipata fyevafihile.

Ilelu mendikhulile, ifita mendikombwele, Vumang’achi ndilekhile, numudala ndikekile, Padebe menditangile, siyo ngita shendavele, Peuvele fukamake, wipata fyevafihile.

Panyumba mendakomwikhe, vayangu ndipulikhanhya, Ilelu mendipulikhe, mendilekhilwe nu vunhya, Khumbele ndikalavwikhe, amatatisu ndihenhya,.

Peuvele fukamake, wipata fyevafihile

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 117 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 127 16/01/2023 12:56 PM

90. Mwitendye

Vahekile ndipye mwana, ndapivele mumang’achi, Sindamanyile vupina, ndasidyele vuhokochi, Khila khinu khusindana, nyilanila mulukuchi, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Vahekile vamanyile, valekhile ilikhokho, Umwana meayakile, fyalemilwe ifibokho, Manyilile hati sule, ave ngita nululekho, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Ilelu mendikomwikhe, mendipatili akhili, Panyumba pabadilikhe, panya matuta kavili, Milywangu vayekikhe, vasasi mesipevali, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Nguluvi meavavikhe, pene nyumba sipevali, Panyumba pabadilikhe, mepasike na masoli, Ndichike nekhe tuhekhe, ndavapindye ni sukhali, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Ngali panyumba vavele, khichisa ndifikilila, Ngali mendivatangile, vimunye khwakhuhokola, Au mendivatakile, nditingwa nukhupakala, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Ndivucha pa ndowa yangu, avakenji pevifikha, Asavepwe mama vangu, hakika nda ndikulukha, Yisafungwa pamlungu, ubaba ngali ifikha, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 118 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 128 16/01/2023 12:56 PM

Ngali ndikhita shoshoti, navene viche khwikhela, Au ndyo ndiva mdeti, ahadi khuvaletela, Ngali ndikhumbukha kwoti, au khushe kwa mdala, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Ngali ndivakhelye voti, au ngali ndichakula, Umsee ipati khoti, umama ndamchengela, Pashida nditanga voti, au monga ndichakula, Vanya vasasi mwitendye, siwe tubadilisane.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 119
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 129 16/01/2023 12:56 PM

91. Yinyalumichi

Myangu meyifikhile, isiku yendachovile, Imila ndikhapangile, fikono mefisilile, Nulukhela mendichile, vuli myangu umele, Dimake siyakhuhinja, isenga yinya lumichi.

Ndiyichile menditole, na yuve meukhanange, Muchiku kwendavikhile, nuvukali vakhasange, Pamboka metutumile, pavakenji yitutange, Dimake siyakhuhinja, isenga yinya lumichi.

Myangu ndikhupulikhe, injila yetu wikhonja, Ikhikono mekhifikhe, imila yetu khutunja, Isenga yibadilikhe, siyibidi ukhuhinja, Dimake siyakhuhinja, isenga yinya lumichi.

Isenga yinya lumichi, khuyibuda shandakele, Ndiyikundwele ichuchi, ilileme na mavele, Londe ukungi muhuchi, iyi kiba yisikale, Dimake siyakhuhinja, isenga yinya lumichi.

Badilise yingi senga, upate yichila khinu, Popoha bite wibanga, hata khakida si khinu, Yilekhe yilakhutanga, nechu pamfulukanu, Dimake siyakhuhinja, isenga yinya lumichi.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 120 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 130 16/01/2023 12:56 PM

92. Kendelake Uludodi

Sheunangile ndilemwa, ndisi mendichove vuli, Hakika sindilasemwa, vamalaika pevali, Nda uwema wipikimwa, uvukimile patali, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Siwali mlongovangu, khutya yavele lasima, Sikhwali hata mlyangu, khutika ndiwesa huma, Wahumhye pamihu kangu, nukhuhecha kote muma, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Pendakhuvucha shekhina, usikonelwaki tulo, Uveve wipikhasana, khundihecha manyololo, Makasi kahumye khwina, ndayumile pamumilo, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Ndisi nde wanimanyaka, khalamula uhumile, Au basi watangaka, ndyo tabia sheuvele, Wamalile nukhuheka, litawa siunjovele, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Mutima mekwayidikhe, sindiyicha ndiyimake, Ikhikono mekhifikhe, vayangu mendilakake, Umuvili ndikulekhe, mweneinyi mendiheke, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Popoha peyauvele, nechu ndikhakhukhumbukha, Inguluvi yikhuhole, pavunofu khukhuvikha, Ndisamanya kweuvele, ngali ndiche khukhufwikha, Kendeleke uludodi, pewibita padindukhe.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 121 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 131 16/01/2023 12:56 PM

93. Lekhake Ukhuyova

Nda ulimile pakomi, khuchova hakhuna mana, Twivonaka uvulimi, metwimanya wipambana, Nda ukhamwe khuvufwimi, imboka tukhayivona, Shufwanyile khivonekha, ulekhake ukhuyova.

Peukimile lutolo, Makasi kali mumahala, Kundame ngita likholo, makasi kakhavavula, Khumii khakoni tulo, lutolo lupilongela, Shufwanyile khivonekha, ulekhake ukhuyova.

Pe ulamwe ukhutanga, utanake khukhumbukha, Hekake bila khulanga, siyo khudaya masakha, Ikhasi yakhu khukhinga, khuvapela yevisakha, Shufwanyile khivonekha, ulekhake ukhuyova.

Vuli wipilongelela, ifinu fya mwakha kula, Wafwanyile mwakha kula, mbaki lelu wipihala, Pevavele hukuvala, vuvatangile vinyila, Shufwanyile khivonekha, ulekhake ukhuyova.

Khudalikha wadalikhe, ndali musida sekhena, Unguluvi akhuvikhe, akhulipe nukhunana, Wilondaka mendichukhe, petwiva twikhumbusana, Shufwanyile khivonekha, ulekhake ukhuyova.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 122 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 132 16/01/2023 12:56 PM

94. Ulayasi Yali Sekondali

Ulayasi yanokile, valimu vatutangile, Avelepwe Shekidele, Magoyo na yu Shauli, Mangula ayanukhyele, Mmelo ni peni nali, Eliza nu Ng’ong’ole, Ndundulu vote pevali, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Mfilinge nu Hiluka, Kabelege nu Maluka, Vavili ava Mwinuka, peyaviyicha nyilaka, Likiliwike tovaka, khumupila twalipaka, Peviyicha twasalaka, shoshoha shahumilaka, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Inongwa va khukhutanga, bite khwa Kilalawima, U Chaula nu Msenga, Madyedye nu Mhagama, U Eliya nilidonga, hata khumutwe lidima, Mwang’ombola sheilanga, Kasonya nu Magehema, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Valimu vatutangile, vatufungwele luhala, Amihu vatupulile, mbakha inyi tukhalola, Japo fibokho twalyele, khingelesa khulongela, Mukoda metuponile, imilyangu twidindula, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Petwalutaka munjila, vanu vatuheshimwaka, Kila munu twihungila, imichiku twatangaka, Khila mulungu khusala, ukhamulwe khumukhoka, Me ukhamulwe wikala, avayinu yawilaka, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 123 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 133 16/01/2023 12:56 PM

Ukhemelwe muofisi, mtima lyu mewihocha, Khuhuma salama ndisi, fyukhite fyoti wihucha, Wihupulwa na vakosi, avamama visongecha, Hata unya lichilisi, puyingye silitovecha, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Ichoo petwanyanyile, ishamwoto twakhiwene, Vanu ava vakhinyile, imbokho chasekhene, Pakhidunda twakhwavile, luvanya lufuna lwene, Kaka vangu anakhile, khibiliti ndyo shamwene, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Fyolofi fyahumhyele, valimu vatutangile, Imbokho chapikholile, muvili chikhatobwele, Vangi suli twanyilile, khumujini tukhakele, Shetwawene shandakele, mbanga isuli mumale, Twahele tuve na mihu, valasiche pakhulola.

Gastor
124 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 134 16/01/2023 12:56 PM

95. Pewihova

Khikono pewahovile, wawene voti vihekha, Khidekhu mevalimbile, vilinda khukhuyanukha, Vasasi vahekelyele, pakati vakhakhuvikha, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha.

Isafali yayendelye, vasasi vakhulolile, Pamweya vakhahekelye, uveve vakhulekhile, Wikanisa mevahelye, pakhituo vayikhile, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha.

Upye uping’ung’utila, unya mawasu molofu, Avangi meviyingila, lulongwe lwakhu lubafu, Khituo shekhifwatila, vana vingye numutafu, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha.

Safali yiyendelela, iteleni yimemile, Vana vakhakhukhinila, pakati muvavikile, Pamweya mevihelela, vemwene meusikele, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha.

Khideku mekhisokela, pamlyangu khihekelye, Wilonda khuyendelela, vituo fyako mumalye, Umulyangu vidindula, kukula kwewayingilye, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha

Wiyikha sheupivele, fyoti fili muteleni, Fyayiche pewayingyele, linu wilonda fya khini, Bila khinu wahovile, wiheka bila sumuni, Pewihova muteleni, manyake khuna khuyikha.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 125 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 135 16/01/2023 12:56 PM

96. Ulahema

Wime tali tulongele, ndivona mewiyangupa, Khumihu meuchokhile, yinamile nda wihopa, Ilichuva meliwele, khusokwe siwiyokopa, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

Haki sindikhumanyile, lakini ndikhupwepele, Khwewibita sumanyile, yevahele vayakile, Khunya khi situmanyile, tusike metukhevale, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

Viluta sivikomokha, volofu mevayakile, Siwe ndikhakhunyilikha, penapa meusikale, Ewe ndyo winusulikha, musokele meuhele, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

Khijiji khisitangasa, ndisi valamwe shekhina, Vanu viyaka khichisa, hata mivili hamuna, Injiliyi yihukusa, khuchova twiyokopana, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

Ukomokhe ulahema, haki sikhwielewekha, Khwenukhwe sishakhusima, usokele mewihokha, Hakuna yeihakama, tumuvone ikomokha, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

Ndilamwe ndiche nditame, avanu ndichovelake, Pamalekhanu ndiyime, yeviluta ndibechake, Khabanda apa nditime, yeviluta pwepelake, Injiliyo siyakhuluta, ukomokhe ulahema.

INYUMBA
Gastor Mtweve
126 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 136 16/01/2023 12:56 PM

97. Ichingi Tubelake

Ivawa mwana ivukha, khuyava tutelekhele, Idima inyenyamukha, mbakha avone tulyele, Peilemwa ukhukhekha, itama nekhe apole, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Mwene ipipulyadikha, umukhova ipinyaka, Peimala khutelekha, fyoti meiyokholaka, Pamesa meisindikha, umwene meihekaka, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Pevifika avakenji, ngita mbila isungukha, Inyilila khukhisanji, ilonda shakhutelekha, Hungilila khukhiyinji, khatemba khakhutelekha, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Ing’ukhu meikhalanga, umuhuchi iyongesa, Uvukali meisanga, ilota vyoti pamesa, Isavachi meitenga, fya pamihi meiwasa, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Nayune mendikhulile, panyumba mendihekile, Mukosi mendipatile, lichumbi metuvangile, Fyakhitike ndikelile, ifilatu fibelile, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Sindikhaelewa nangi, ma umwene awesike, Ali kwajili ya vangi, umwene akhisemwike, Akimile umusingi, nyumba nekhe tuchengake, Ndamuwene shakitaka, ipya khutumulikhila.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 127 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 137 16/01/2023 12:56 PM

98. Ange Hisho

Kunyumba ndikhivuyila, kwene dasi ndilemilwe, Imepu meyikhuyila, umuteku mevatelwe, Ndila yaka niyi njila, mumakanga mendisilwe, Ange hisho nde mawane, khuvukenji khuvolile.

Shekavele kwene khunu, vikenda bila makwanda, Khila khinu menjikanu, fyapanyi khunu vipunda, Sivilola lutekanu, yeyoha vene vipinda, Ange hisho nde mawane, khuvukenji khuvolile.

Pewilola khila munu, avele ngita iheka, Vave ngita vanyamanu, ifya mukati vilaka, Vayanikhe ifivinu, poso ya vana hedeka, Ange hisho nde mawane, khuvukenji khuvolile.

Ndifihame musandukha, atane khumbna munu, Finyamwikhu fiholokha, pa njila ya malekhanu, Oso nde kave masakha, yeidaya anyakhinu, Ange hisho nde mawane, khuvukenji khuvolile.

Mendilamwe ndivuyaka, nditangiliche munjuvi, Amapeta ndikhusaka, nukhudima amaduvi, Khwene dasi mendiyika, kiba khuhona mahivi, Ange hisho nde mawane, khuvukenji khuvolile.

INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 128 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 138 16/01/2023 12:56 PM

99. Pamihu Ndihekha

Ndemyenu ndilemilwe, ndinyilikha nemunange, Umuchiku nditwikhilwe, ndilindike mukhapange, Ndinyilikha mendipulwe, uyungi iche anange, Pamihu ngita ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Miakha yoti ndipindile, mwiluta mwihekhelela, Mwisilila khutya pole, hakhuna khuyanukhila, Basi meuhekelele, khulongela kwinokela, Pamihu ngita ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Hata pendive ndihekha, amihu kichanga ndali, Sokele ya wisadikha, milomo yili salweli,

Patali ngita ndihekha, tabu yili mumuvili, Pamihu ngita ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Ulasadikhata fyoti, ifingi sifivelewe, Pukhayivona isuti, humbe mukati siwe, Kwhivala nyumba ya bati, mkati twimanya yuwe, Pamihu ngita ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Ndihangaikha kupinda, isula choti chivili, Pavana mendibanda, khivembu khilinde tali, Ndive ndemwene ndihunda, ndihumyi sauti ng’ali, Pamihu ndiva ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Uvone ndihekha nechu, manyake mendisidiwe, Ndifiha mkati lichu, mutima kusulubiwe, Ndipye munu siyo luchu, mwiche nayune nditawe, Pamihu ngita ndihekha, wiche mukati ndivemba.

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 129 INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 139 16/01/2023 12:56 PM

100. Lifung’uma

Pelifikha panya khinu, lilamwe ukhukhumbusa, Ama meafwele munu, khutanga nu khukhilosa, Ifingi fideme finu, lipitangaka khichisa, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

Panyumba panya tatisu, iheka yeielewa, Nu msaki bila khisu, ibita kulityalawa, Lutondwi lula ludusu, lwikwa pa mutwa malawa, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

Umwana peisaliwa, imota likhampela, Lilongochi lya matawa, imila choti limala, Pewivona wichelewa, siwe lyakhuyandalila, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

Lilinda shanda livona, puliwene linya lichu, Sililonda khutovana, nyumba mwikhelake nechu, Lidada khuwa wikona, lime muheche vuhuchu, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

Mwene njila lilongocha, ukende pakhilu hata, Ifula lidudilicha, mufiyungu na mapeta, Visanji limemelecha, panyumba njala yisota, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

Ifula filyo yihatye, ikolo mwanyilikhaka, Mwana khupwani apotye, lilinu mwipulikhaka, Munu mubaya alutye, palichumbi mwimanyaka, Lifung’uma pakhidunda, ilyo linya lutanana.

INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Gastor Mtweve Mtotowakhasi 130 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 140 16/01/2023 12:56 PM

Imana cha manenu

Khidukulu Shana sha libwa

Lilukhambe Lideke lyelikhamula nu khulyi ng’ukhu

Ng’ong’oosi Khideke shekhikima amabihi nu mlomo

Ng’wale Lideke ngita ng’ukhu linya makulu nu mulomo mdung’u

Likida Senga ng’ambaku ya khulima

Likhwina Linyama lya mumakasi linya mlomo mkomi na minu matali (ngita limnyomela likomi)

Likheleng’ende Lidudu lweliwida na mabava (dragonfly)

Likongolya lidudu lititu linyamakulu molofu

Lisosolo Lidud lye itama mumutwe na mumyenda ya munu muchafu. Liluma mbaka munu ikhihava

Linatimbuli Lidudu lwelichenga injila ya vutandwa. Litumila vutandwa ngita nyumba na khukamulila ifidudu vya khulya

Umvelo imepu nu mpungu kwekwihumila mumkasi ngita mumachiva ni bahali

Umupalangulo ishakhulya khuadimika nav anu khuva ni njala

Ifikhano avanyama va khufuka na mukhilala

Gastor Mtweve Mtotowakhasi 131
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 141 16/01/2023 12:56 PM

Manenu kekawanine

1 Khutama

Khutaama Senga yivemba

Khupumsikha pakhideku

2 Khupeta

Khupeeta Khung’enya

Khuhecha amapunji nu vuchafu

3 Khudima

Khudiima Khukona panyi

Kusindika ifikhano khuposo

4 Muhichi muhiichi Yeilamula ikesi khumahakama

5 Ng’ani

Yeitola ifinu vya vangi

Ng’aani Khuyangufya

Munu ikhifanya amanyile na siipulikhanhya

Gastor
132 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
Mtweve Mtotowakhasi
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 142 16/01/2023 12:56 PM
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 133
Inyumba Mahame 100 Poems.indd 143 16/01/2023 12:56 PM
INYUMBA
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA
INYUMBA
Gastor Mtweve Mtotowakhasi 134 INYUMBA MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA Inyumba Mahame 100 Poems.indd 144 16/01/2023 12:56 PM
MAHAME TUVUYE KHUNYUMBA

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.