JAAR VER SLAG 16
D E M E E R WA A R D E VA N A N G E L S D E K R AC H T VA N E E N N E T W E R K
16 B A N1
D E M E E R WA A R D E VA N A N G E L S D E K R AC H T VA N E E N N E T W E R K
IN HO UD
BUSINESS ANGELS 10
ONDER NEMERS 16
DEALS 24
V L A A M S M I N I S T E R VA N E C O N O M I E , I N N O VA T I E , W E R K E N S P O R T PHILIPPE MUYTERS
W
e leven in een slimme wereld. Smart cities, smart technology, smart mobility… noem maar op. “Smart” is hét buzzwoord dat de kern vormt van ons innovatiebeleid vandaag. Als je mee wil als ondernemer, moet je slim zijn. En slim zijn, dat start bij de juiste investeerders zoeken. Zonder investeerders geraak je als ondernemer vaak nergens. Ik voeg dan ook graag nog een woord aan het rijtje toe: smart money. Slim geld. Meer dan harde centen, hebben starters vaak nood aan expertise en het juiste netwerk. Dat is precies wat business angels doen: niet alleen geld investeren, maar ook hun kennis en expertise. Een goede angel is iemand die vertrouwd is met de sector en de business van het bedrijf waarin hij gelooft. Zo kan hij deuren openen, helpen met netwerken, kortom: onze starter naar een hoger niveau tillen. Bovendien gaat het om durfkapitaal. Business angels investeren in projecten die nog in hun kinderschoenen staan en die dus absoluut baat hebben bij een kapitaalinjectie. Maar het zijn ook projecten die vaak als zeer risicovol beschouwd worden. Dan heb je mensen nodig met kennis van de sector, zodat ze de risico’s zo goed mogelijk kunnen inschatten. De uitdaging is dan om de juiste angel aan het juiste bedrijf of businessplan te koppelen. En daar speelt BAN Vlaanderen een belangrijke rol. Ik ben blij dat BAN Vlaanderen ook dit jaar zoveel bedrijven de kans heeft gegeven om boven zichzelf uit te treden. Om het slimme geld van de business angels ook echt slim te gaan inzetten.
6 BA N16
16 BA N7
VOORZITTER R A A D VA N B E S T U U R HARRY DE SMEDT
J
e hebt met dit jaarverslag een pak informatie in handen over de activiteiten en resultaten van de Vlaamse business angels in het afgelopen werkjaar. BAN Vlaanderen is de organisatie die ervoor zorgt dat kapitaalzoekende ondernemers (veelal starters, maar zeker ook bedrijven in verdere groeifasen) en geëngageerde meerwaarde-leverende privé-investeerders op een evenwichtige manier met elkaar tot een deal worden gebracht. Een stevig dienstenpakket van begeleiding en deal-faciliterende guidance staat ter beschikking van ondernemer én business angel. Daarnaast verzorgt het team van BAN Vlaanderen ook uw toegang tot co-financiering en creëert zo een extra hefboom op de binnenkomende kapitaalinjectie. De resultaten liegen er weeral niet om: in 2016 werd een recordbedrag van 12 miljoen EUR durfkapitaal via ons netwerk in beloftevolle bedrijven geïnvesteerd. Hierbij wordt er steeds meer naar een optimale financieringsmix gewerkt door inschakeling van co-financiers. Het gemiddelde geïnvesteerd bedrag steeg zo afgelopen jaar tot bijna 300.000 EUR per project. Hoewel bepaalde sectoren (ICT en Hightech) en levensfasen (startup) het populairst waren, blijft BAN Vlaanderen van jaar tot jaar ook andere bedrijven in een heel breed gamma bedienen. Zo is ons netwerk meer dan ooit een netwerk voor smart money-financiering, úw eerste halte indien u meerwaarde in uw investeerder zoekt. Met bijna 20 jaar ervaring op de teller, is het Business Angel Netwerk Vlaanderen ‘het premium label’ voor investeerders en ondernemers! Volg ons op www.ban.be voor regelmatige updates over onze activiteiten.
8 BA N16
16 BA N 9
BUSINESS ANGELS
CONTACTEN ANDERE BA’S
EIGEN LEERCURVE TOEGANG PROJECTEN RISICOSPREIDING
TAX SHELTER HEFBOOM NAAR FONDSEN
10 BA N16
BUSI NESS AN GELS 1 6 B A N 11
H E T A A N TA L A N G E L S B L I J F T GROEIEN IN VLAANDEREN
Eind 2016 telde BAN Vlaanderen 223 betalende leden. Dit is terug een lichte verhoging t.o.v. 2015. Alle Vlaamse provincies groeien gestaag mee, met Antwerpen en Oost-Vlaanderen als voornaamste trekkers. BAN Vlaanderen blijft echter bewust een strenge toelatingspolitiek hanteren, waarbij erover wordt gewaakt dat aspirant-leden bereid zijn hun ervaring en kennis op actieve en kosteloze wijze in de geĂŻnvesteerde bedrijven binnen te brengen. BAN Vlaanderen verkiest een actief en kwalitatief netwerk, eerder dan een groot passief netwerk van business angels. BAN Vlaanderen verwelkomde in de loop van 216 in totaal 41 nieuwe leden, waarnaast ook 182 hun lidmaatschap uit 2015 hernieuwden. De retentiegraad van 2015 naar 2016 bedraagt daarmee 87%.
87
2015
2016
210
223
%
retentie
12 BA N16
16 B A N13
LY N X C A R E GEORGES DE FEU & DRIES HENS
“V
ia BAN Vlaanderen vond LynxCare aansluiting bij enkele investeerders, tevens domeinexperten in onze markt. De combinatie van kapitaal en ervaren ondernemers liet ons toe een vliegende start te nemen. Er zijn vele startup initiatieven in Belgie, evenwel weinige die voldoende early-phase risicokapitaal kunnen voorzien om daadwerkelijk een onderneming uit te bouwen. BAN Vlaanderen is ons inziens hierin een essentiële speler.” Tervuren, 19 december 2016 De Vlaamse starter LynxCare maakt bekend dat het nieuwe contracten heeft afgesloten met drie vooraanstaande Belgische ziekenhuizen voor de implementatie van zijn big data (textmining) technologie. LynxCare ontwikkelt software voor het analyseren van gestructureerde en ongestructureerde gegevens in ziekenhuizen. De contracten zijn mede het gevolg van de kapitaalverhoging dat het doorvoerde begin dit jaar via BAN Vlaanderen en de begeleiding van de twee business angels die instapten.
14 BA N16
16 B A N15
ONDERNEMERS
VINDEN VAN SLIM GELD
LAGERE ZOEKKOST NETWERK VAN ERVAREN (EX-) ONDERNEMERS FEEDBACK VAN HET NETWERKTEAM ÉN VAN BUSINESS ANGELS OPLEIDINGSSESSIES ALTERNATIEVE FINANCIERINGSBRON DISCRETE AANPAK
16 BA N16
ON DER NEM ERS 16 B A N17
2 0 1 6 WA S E E N RIJK JAAR AAN DOSSIERP R E S E N TAT I E S
ANGELS OPEREREN IN HEEL VLAANDEREN
101 91
2016
Oost-Vlaanderen 23%
5
201
84
14
20
West-Vlaanderen 27% 93
E
Limburg 19% 2012
G
3
2004
Antwerpen 27%
201
78
D
93
M
jaar
D
L D
•
I
E
aantal dossiers
5
200
114
Vlaams-Brabant 16%
1
201
103 06
20
72 95
97
Wallonië 03%
102
In totaal werden er binnen BAN Vlaanderen sinds de opstart zo’n 1200 projecten voorgelegd aan de investeerders via anonieme fiche, presentaties op matching events en de portal www.angel4me.be, waarvan 101 projecten alleen al in 2016. Hiermee is 2016 één van de 4 topjaren qua aanbod aan de business angels.
18 BA N16
Brussel 05%
9 200
2008
07 20
93
87
10
20
Buitenland 01%
De geografische herkomst van de projecten is gedurende de laatste vijf jaren vrij stabiel gebleven. We zien een te verwachten spreiding (relatief naargelang de KMO-activiteit) over de provincies. Business angels zijn dus overal steeds nadrukkelijker aanwezig.
16 B A N19
MAMMAE MARTINE BOONEN & E VA B O O N E N
“ O
nze onderneming groeit en bloeit en de grote maar complexe Duitse markt lonkt. Ook willen we de verkoop van licenties opdrijven en zo verder internationaal groeien. In de loop van 2016 zijn we daarom gesprekken gestart voor een nieuwe investeringsronde. We selecteerden uit een pitch voor leden van BAN Vlaanderen 4 Business Angels die massa’s ervaring inbrengen op het vlak van onze sector, distributienetwerken, patenten en licentieverkoop. De 4 kochten zich in met een totaal kapitaal van 320.000 EUR en tegelijk hebben we eind december 2016 onze juridische structuur veranderd van BVBA in NV.” Hasselt, 1 februari, 2017 Vier business angels van Business Angels Netwerk (BAN) Vlaanderen stappen met een totale kapitaalsinjectie van 320.000 EUR in de Limburgse onderneming Mammae. De vier zullen Mammae met raad en daad bijstaan bij het ontwikkelen van een internationaal netwerk van verdelers, met name in eerste instantie het ontplooien van commerciële activiteiten op de Duitse markt, en het aantrekken van partners die de Mammae producten onder licentie produceren en verdelen. Mammae maakt borstvoedingsbeha’s en borstvoedingskledij voor jonge moeders en zwangere vrouwen.
2 0 BA N16
16 B A N 21
EEN DOORZETTENDE VRAAGGROEI IN DE ICT SECTOR
S TA R T E R S V O O R O P …
Naar de ondernemers-inflow, opgedeeld naar de sector waarin ze actief zijn, kunnen we ook een goede spreiding over de diverse sectoren waarnemen. Het merendeel van de dossiers situeert zich in de sectoren ICT, diensten en productie van consumptie- en gebruiksgoederen. In totaal vormen deze 3 groepen sectoren in 2016, net als in voorgaande jaren opnieuw ca. 80% van de gepresenteerde dossiers. Ook diverse andere sectoren zijn daarnaast vertegenwoordigd (energie & milieu, distributie, gezondheid/medisch), waardoor BAN Vlaanderen zijn rol als breed toegankelijk platform nog steeds waarmaakt.
Onderstaande grafiek toont dat het netwerk van BAN Vlaanderen vooral jonge ondernemingen weet aan te spreken. Zowat 9 op de 10 dossiers zijn bij hun start of binnen de eerste vijf jaar na hun start op zoek naar financiering bij BAN Vlaanderen. Een cijfer dat vrij constant blijft over de jaren heen. Het aantal echte (pré-)starters neemt daarbinnen nog elk jaar toe en klokt af op 79%.
40 16 16 11 ICT
gebruiksgoederen
diensten
consumptiegoederen
distributie
gezondheid / medisch
investeringsgoederen
10%
69%
14%
7%
• pre-start • start-up (-2j) • jonge onderneming (2-5j) • mature onderneming (+5 jaar)
…MAAR GEZOCHTE BEDRAGEN STIJGEN
energie & milieu
08 05 04 02
2016 • 101 projecten
%
Doorheen 2016 stelden we vast dat het blijkbaar steeds meer financiering vergt om een bedrijf te starten. Het aantal bedrijven (en dus vooral starters zoals hierboven vermeld) dat meer dan 500.000 EUR financiering zocht, zat op een piek: 28%. Ook in 2016 bleef het gros van de ondernemers echter op zoek naar financieringsbedragen beneden 500.000 EUR (72%). Daarbinnen groeide de groep van 125k EUR tot 250k EUR enorm tot een topniveau van 39%. Het aandeel met een financieringsbehoefte tot 125k EUR was nog nooit zo laag (9%) als in 2016. De mediaanwaarde bedroeg 350.000 EUR.
2016 • 101 projecten 1 8%
39%
25%
23%
5%
• up to 75 k • up to 125 k • up to 250 k • up to 500 k • up to 1000 k • +1000 k
2 2 BA N16
16 BA N 23
DEALS
INHOUD DOSSIER ATTITUDE ONDERNEMER FINANCIËLE PERSPECTIEVEN SECTOR INNOVATIEGEHALTE LOCATIE
24 BA N16
ON DER DEALS NEM ERS 16 BA N 25
ICT-PROJECTEN VA L L E N I N D E S M A A K
DE DEALS EN HUN INVESTERINGEN: M E E R P L A AT S V O O R E E N F I N A N C I E R I N G S M I X
Opgedeeld naar de sectoren waarin de bedrijven actief zijn die financiering vonden bij onze business angels, valt de zeer sterke score van de ICT-projecten erg op. Meer dan de helft van de deals (57%) viel in die sector, nog meer dan het aandeel in de gepresenteerde dossiers (40%). De overige sectoren leveren relatief allemaal evenwaardig een beetje in, zonder echt zware afwijkers.
In december 2016 werd de 250ste deal binnen BAN Vlaanderen gerealiseerd sinds het ontstaan van het netwerk in 2004. Met een totaal aantal dossiers dat door onze leden gefinancierd werd van 24 eenheden, wordt 2016 opgetekend als een jaar in de betere middenmoot. Het totale investeringsbedrag van de angels van ca. 2,9 miljoen EUR, werd aangevuld met verbeterde co-financieringsmechanismen waarop veelvuldig beroep werd gedaan onder begeleiding van het team van BAN Vlaanderen. Heel specifiek kan hierbij de recente “KMO-cofinanciering” van het Participatiefonds Vlaanderen vermeld worden (zie kaderstukje verder).
40%
57%
projecten
deals
ICT
16%
projecten
projecten
14%
deals
05%
deals
investeringsgoederen
26 BA N16
projecten
05%
deals
consumptiegoederen
gebruiksgoederen
02%
08%
15%
projecten
10 %
deals
diensten
11 %
projecten
10 %
deals
energie & milieu
24
projecten
2 881 570 EUR
GEMIDDELD GEÏNVESTEERD BEDRAG/DEAL LAGER, DE HEFBOOM GROTER De gemiddelde geïnvesteerde bedrag door de BA(s) per dossier kwam op een eerder bescheiden 137.000 EUR uit, bij een mediaanwaarde van 120.000 EUR. Als we de hefboomwerking van de KMO-cofinanciering mee in ogenschouw nemen, zien we dat er gemiddeld steeds meer middelen in de projecten worden geïnvesteerd, met een gemiddelde dat met een waarde van 289.833 EUR stilaan de grens van 300.000 EUR benadert.
137 190 EUR
289 833 EUR
16 BA N 27
T O TA A L V E R S C H A F T R I S I C O K A P I TA A L BEREIKT HISTORISCHE PIEK
De investeringsdeals die binnen onze ondernemingen gebeurden, bereikten over de periode 2004-2016 een totaalniveau van 70 miljoen EUR. De piek die we in 2015 optekenden werd in 2016 meteen verpulverd door een totaalbedrag van 12 miljoen EUR via BAN Vlaanderen in de bedrijven te injecteren. De rol van de business angels als katalysator om financiering in gang te zetten blijft cruciaal, maar het aandeel van de bijkomende cofinanciering “on top” vermeerdert zienderogen. Steunend op de investeringsbereidheid van onze leden, bouwt BAN Vlaanderen vanuit haar partnerships in de gerealiseerde dossiers een aantal co-financieringshefbomen in, die de onderneming via een betere financieringsstructuur klaarmaakt voor groei en vervolgfinanciering: een voordeel t.o.v. nietaangesloten business angels die deze hefboom missen, waardoor groeikansen gehypothekeerd worden.
BUSINESS ANGELS EN FONDSEN: EEN MOOI VERHAAL
12000
10000
8000
In de dealrealisatie bleek de combinatie “BA-geld met een KMO-cofinanciering van Participatiefonds Vlaanderen” de meest succesvolle formule. Maar liefst in 8 op de 10 dossiers werd er een KMO-cofinanciering gecombineerd met de inbreng van de angel(s). Het totaalbedrag aan gerealiseerde KMO-cofinancieringen bereikte met 4.075.500 EUR een absolute hoogte. Hier kan van een ware succesformule gesproken worden sinds de federale “BA+lening” in 2014 geregionaliseerd werd in de Vlaamse “KMO-cofinanciering”.
6000
4000
82%
gebruik KMOcofinancieringen
2000
0
• Ark Angels Activator Fund • vervolgingsinvestering AAF • KMO-cofin via participatiefonds • BA financiering
28 BA N16
Het Ark Angels Activator Fund verschoof in 2016, omwille van haar naderende einde van de investeringsperiode, de focus naar meer mature bedrijven (waarbij exitmogelijkheden binnen de resterende looptijd van het fonds mogelijk blijven). Hierdoor waren er minder kansen op co-investeringen met onze business angels, die zoals reeds aangehaald, meer op starters gericht bleken. Het AAAF en haar voorganger, het AAF, worden beiden grotendeels gefund door een groot aantal leden van BAN Vlaanderen en wisten reeds ca. 10 miljoen EUR te investeren.
16 BA N 2 9
ADDOCTED JOHANNES VERMEIRE
“B
AN Vlaanderen in de persoon van onze dossierbeheerder Jo Keunen heeft ons bijgestaan met de aanvraag en succesvol verdedigen van een KMO co-financieringsdossier. Dit is zeer vlot verlopen dankzij de professionaliteit van het huis�.
Groot Bijgaarden, 11 mei 2016 De Vlaamse start-up Addocted ontvangt een kapitaalsinjectie door leden van Business Angels Netwerk Vlaanderen en een bijhorende Kmo-cofinanciering van de Vlaamse investeringsmaatschappij PMV. Addocted is ontwikkelaar van de nieuwe app POM die het gezinnen mogelijk maakt facturen te plannen en te betalen. Het gaat om een kapitaalinjectie van 325.000 EUR, waarvan de business angels de helft voor hun rekening nemen en PMV het saldo inbrengt. De extra financiering zal in de eerste plaats aangewend voor verdere R&D en voor marketing via PR, affiches en online advertenties.
3 0 BA N16
16 B A N 31
MANAGER PA R T I C I PAT I E F O N D S VLAANDEREN MARC VA N D E N B E R G H
“De kmo-cofinanciering: perfecte tandem met de business angel”
M
et de kmo-cofinanciering zetten PMV/z (www.pmvz.eu) en BAN Vlaanderen hun schouders onder de financiering van start- of groeiplannen van Vlaamse kmo’s. De kmo-cofinanciering is een achtergestelde lening op maximum 10 jaar waarmee PMV/z tot 350.000 EUR kan inbrengen. Het saldo van de investering wordt daarbij gerealiseerd door business angel(s), door ondernemers zelf en eventueel door andere partijen. BAN Vlaanderen matcht de meest geschikte business angels in functie van de projecten die worden ingediend. Als de ‘match‘ tussen ondernemer en business angel rond is, zal de BAN-coördinator het dossier bij ons inleiden en komt PMV/z tussen. De samenwerking tussen BAN Vlaanderen en PMV/z leverde in 2016 uitstekende resultaten op. 17 business angels-dossiers kregen voor maar liefst 4,1 miljoen EUR aan kmo-cofinancieringen toegekend, goed voor een totaal van bijna 17 miljoen EUR aan investeringen in beloftevolle ondernemingen. Naast de kmo-cofinanciering bestaat het PMV/z-aanbod uit de Winwinlening, de Startlening+ en de Waarborgen tot 1,5 miljoen EUR.
32 BA N16
16 BA N 3 3
CON TA C T Business Angels Netwerk Vlaanderen vzw Hendrik van Veldekesingel 150 bus 7 3500 Hasselt, BelgiĂŤ +32(0)11/870 910 info@ban.be ban.be
facebook.com/banvlaanderen twitter.com/BANVlaanderen Business Angels Network Vlaanderen - BAN Vlaanderen
3 6 BA N16