Autokompas 08 2013

Page 1

Laveren moet je leren Cowboys die lukraak keuringsstickers plakken en veilinghuizen die overjarige apparatuur voor te veel geld verkopen: het baart Jan Roozenboom (63) zorgen. Ondanks deze concurrentie floreert zijn equipmentbedrijf Rocar-Tech. Zie pagina 6 en 7

Dossier Garageformules

%UDNH SDUWV

6WHHULQJ VXVSHQVLRQ SDUWV

:KHHO EHDULQJ NLWV

Hoe haal je extra werk naar je garagebedrijf? Een garageformule kan uitkomst bieden, maar is niet dé oplossing voor de dalende vraag naar aftersales. Zie pagina 9

025( 7+$1 -867 %5$.(6

De trukendoos van Federal Mogul

NUMMER 8 • 23 augustus 2013 • 25e jaargang • verschijnt 12 x per jaar • www.autokompas.nl

Grote OE-leveranciers presenteren aan de lopende band nieuwe technieken om er voor te zorgen dat autofabrikanten hun downsizedoelstellingen kunnen verwezenlijken. Federal Mogul, dat onder meer zuigers, zuigerveren en lagers produceert, presenteerde aan Autokompas de (wonder)middelen die daar voor ingezet kunnen worden. Zie pagina 17 en 18

Sprinter uitgesprint

Wanneer een zuiger en een cilinderkop met elkaar versmolten, is er sprake van serieuze motorschade. Carrec Technocenter nam een Mercedes Sprinter onder handen met een zwaar leven achter de rug.

Werkplaatsformule als crisisbestrijding PAUL VAN DEN BOGAARD • Het woud aan garageformules wordt steeds dichter en de hoeveelheid bedrijven die er bij aangesloten zijn, groeit als nooit tevoren. Met name merkimporteurs en hun dealers storten zich in toenemende mate op het universele kanaal voor verbreding van hun klantenkring en vanwege de wens om technisch op de hoogte te blijven. Dealerholdings Koops Furness en Stern en importeur Pon timmeren hard aan de weg met hun eigen concepten. Bij de niet merkgebonden formules valt CarXpert van GroupAuto op, de formule groeide van 60 deelnemers vorig jaar naar 103 nu. “We hebben losgelaten dat er één verschijningsvorm is van CarXpert”, legt Freek Blekxtoon van Group Auto verderop in dit nummer uit in het Dossier Garageformules. “Je kunt nu kiezen voor bepaalde modules. Als je al een goede website hebt, of je zit al nog vast aan een contract met een leverancier, dan neem je die module in het begin niet af. Dat levert meer

mogelijkheden op en in ons geval dus ook fors meer leden.” Ook het netwerk van Vakgarage groeide opnieuw flink met 35 nieuwe deelnemers. Vorig jaar besloot Garage Wolters uit Oudenhoorn het woordje ‘Vak’ voor zijn naam te zetten. “Samen sta je sterker”, laat directeur Peter Wolters weten. “Wil je over tien jaar nog slagvaardig kunnen opereren dan moet je wel de hulp van een werkplaatsconcept gebruiken.” De vier formuleondernemers die in dit nummer aan het woord komen geven aan dat ze niet eens zozeer voor een formule kozen om meer omzet te genereren, maar vooral om het ken-

nisniveau op peil te houden. “Zelfstandige universele autobedrijven kunnen de technische ontwikkelingen nooit op eigen houtje bijbenen. Nu niet en over een paar jaar al helemaal niet meer”, vindt Autocrew deelnemer Martijn van Vliet. Aansluiten bij een garageconcept om de terugloop van werkaanbod te stoppen is niet altijd succesvol. Onder de faillissementen die in autoland momenteel aan de lopende band worden uitgesproken, bevinden zich ook regelmatig bedrijven die deel uitmaken van een formule (zie kader). Blekxtoon geeft dan ook aan op zoek te zijn naar sterke ondernemers, geen

Zie pagina 21 ADVERTENTIE

2.000.000 banden in voorraad

gelukszoekers. Voor het Dossier garageformules zette Autokompas de belangrijkste formules op rij met het aantal deelnemers, de groei sinds vorig jaar, de partij die er achter zit en de financiële verplichtingen die er aan verbonden zijn.

Dagelijkse levering in héél Nederland binnen 24u

+32 3 544 48 27

WWW.DELDO.COM

Failliet met formule* Bosch Car Service Stekelenburg Zeist, Augustus Profile Tyrecenter Roosendaal, juli Profile Tyrecenter De Kempen Valkenswaard, juli Vakgarage BCS Vaartland Stolwijk, Juli Bosch Car Service Weesp juni James Autoservice Hoorn juni *Dit betreft een bloemlezing van bedrijven die recentelijk failliet gingen. Veel hiervan werken aan een doorstart, of zijn reeds doorgestart.

Werkplaatsequipment W erkplaatsequipment & Wielservicematerialen Wielservicem materialen

ADVERTENTIE

Vroegop voelt nattigheid Volg een AST’er in de praktijk Zie pagina 19

Hét klantencontactsysteem voor de autobranche! www.inmotiv.nl een product van


2 Actueel

Van Bussel: Het was tijd om te stoppen PAUL VAN DEN BOGAARD • Luc van Bussel (49) verraste eind

juli vriend en vijand met het bericht dat hij na (bijna) 13 jaar opstapt als directeur van de Alwaysbemobile Company. “Als het je meer tijd kost om mensen te overtuigen van je plannen dan om die plannen te realiseren, is het tijd om te stoppen”, liet hij weten aan vakblad Automotive. Van Bussel staat bekend als de ‘Pietje Bell’ van de autobranche: recht voor zijn raap en niet te beroerd om hier en daar een speldenprik – of steek – uit te delen. Volgens Van Bussel had zijn vertrek vooral te maken met het feit dat hij niet meer op één lijn zat met alle aandeelhouders. “Zo zie ik de crisis als een gouden kans om snel-

ler te groeien. Never waste a good crisis.” CFO Patrick Ledegang neemt de positie van Van Bussel voorlopig waar. Naar een tweede directielid wordt gezocht en ook de functieverdeling moet nog worden besproken. Volgens Ledegang heeft het besluit van Van Bussel niet "direct" te maken met het

Het belangrijkste nieuws van Autokompas.nl ONDERDELEN • De Groningse automaterialengrossier Roberts is overgenomen

Luc van Bussel

opstappen van twee leden van de Raad van Commissarissen eerder dit jaar. "We hebben een half jaar geleden Luc’s 12,5–jarige jubileum gevierd in een prettige en goede sfeer.”

Duitse RDW verklaart R1234yf veilig KOUDEMIDDEL • De Kraftfahrt Bundesamt (KBA), de Duitse RDW, heeft nieuw onderzoek gedaan naar veiligheidsrisico’s van het nieuwe koudemiddel R1234yf. Daarbij zijn volgens het overheidsorgaan geen aanwijzingen gevonden voor ernstige veiligheidsrisico’s. In een schrijven aan de Europese Commissie adviseert de KBA wel om verder onderzoek te doen naar R1234yf om de potentiële risico’s op de langere termijn beter te

kunnen beoordelen. Onder meer om na te gaan wat de effecten zijn bij hogere crashsnelheden en bij veroudering van het aircosysteem. De KBA voerde crashtests uit met vier verschillende voertuigen van de merken Mercedes-Benz, Opel, Hyundai en Subaru. In alle vier de gevallen lekte er volgens het KBA koudemiddel uit het systeem na de aanrijding. Tijdens de metingen erna werd een geringe hoeveelheid, maar niet kritieke con-

centratie van fluorwaterstoffen in de lucht vastgesteld. R1234yf kan volgens de KBA niet worden aangemerkt als gevaarlijk voor de verkeersveiligheid. “Ook in vergelijking met het oude koudemiddel werden geen gevaarlijke scenario’s ontdekt”, meldt de KBA in een persbericht. Dit najaar verwacht de dienst haar definitieve eindrapportage te kunnen publiceren.

Van Heck introduceert tweede olielijn Triple QX VLOEISTOFFEN • Van Heck introduceert als aanvulling op het

bestaande Valvoline-assortiment het merk Triple QX. In prijs en kwaliteit is het nieuwe eigen label gepositioneerd onder Valvoline. Triple QX zal geleverd worden in 1, 5, 20, 60 en 199 liter verpakkingen en in bulk. Het assortiment bestaat uit 16 verschillende soorten variërend van een vol-syntheet, semi-synthetisch tot mineraal. Een aantal daarvan hebben een goedkeuring van Mercedes en Volkswagen. Triple QX is het eigen vloeistoffenla-

bel van het Britse zusterbedrijf Euro Car Parts. In Groot-Britannië wordt er inmiddels 9 miljoen liter per jaar van verkocht en daarmee is dit volgens Van Heck het best verkopende oliemerk van het Verenigd Koninkrijk. Van Heck-directeur Johan van der Hoeven heeft grote verwachtingen van het nieuwe label. "We willen het

eerst een jaar de tijd geven, maar we verwachten er op termijn de helft van de hoeveelheid die we nu van Valvoline verkopen van af te kunnen zetten." Het nieuwe merk zal het Amerk van Van Heck, Valvoline, volgens Van der Hoeven niet kannibaliseren. "Ik denk dat we er eerder nieuwe klanten mee aantrekken die we eerder niet konden bedienen. We merken dat klanten buiten ons om andere lager gepositioneerde merken gingen kopen.” Naast de oliën komen er dit najaar nog koel- en ruitensproeiervloeistof bij en transmissieolie en remvloeistof. Onderhoudsmiddelen als velgenreiniger volgen in oktober. De komst van Triple QX is het eerste product van de samenwerking tussen Van Heck en ECP sinds de overname van Sator door het Amerikaanse LKQ Corporation. Vanaf september gaat Van Heck ook het accu huismerk van ECP, Lion Batteries, leveren. Dit zal als budgetmerk onder Bosch en Yuasa worden gepositioneerd. Ook op andere productlijnen heeft Van Heck nog prijsdifferentiatie in petto. Zo zal er voor het einde van het jaar ook een tweede turbolijn bij komen als goedkoper alternatief voor de huidige Amerken.

UIT DE HOEK

Komkommertijd wordt transfertijd Wie de zomermaanden doorbracht op een onbewoond eiland zal een andere branche aantreffen dan toen hij vertrok. De zomer begon met het nieuws dat Kühne is overgenomen door Sator. En als we ceo Adriaan Roggeveen mogen geloven staat er meer te gebeuren de komende tijd. De overname van Sator zelf door LKQ heeft de holding nieuwe slagkracht gegeven om te groeien. Ondertussen zijn ook belangrijke afnemers van Van Heck op overnamepad geweest in de afgelopen maanden. Zo lijfde Cartal Rijsbergen collega Hekla in en stak Veam opnieuw een provinciegrens over

door het Groningse Roberts Automaterialen over te nemen. Ondertussen veranderden in juli en augustus ook een recordaantal mensen in de automotive van baan of kwamen zonder te zitten. Zo volgde Roger Vermaat zijn voormalige Brezan-collega Bernard van Walsum naar Intertruck. Oud Brezan-baas Peter-Jan Stormmesand mag zich naast directeur nu ook eigenaar van Halfords noemen. De opvallendste en meest onverwachte is wel Mister Profile Luc van Bussel. Van

Niets gemist?

een nieuwsluwe kommerkommertijd was dit jaar geen sprake. Wat zal het najaar brengen?

door Veam. De grossiersketen groeit hiermee uit tot zeven vestigingen. Roberts gaat vanaf 1 september verder onder de naam Veam Roberts. Veam had al vestigingen in Heerenveen, Drachten, Emmeloord, Leeuwarden, Raalte en Deventer. Vanaf september komt daar Groningen bij. Roberts, voorheen Accuhuis Roberts, heeft 12 medewerkers en realiseerde vorig jaar een omzet van ruim 2,6 miljoen euro. Door de overname komt de Veam-groep dit jaar uit op een geschatte jaaromzet van achttien miljoen euro plus. Inclusief Roberts telt de Veam-groep nu ruim zeventig personeelsleden. KOUDEMIDDEL • Ook SAE International bevestigt dat het nieuwe koudemiddel HFO1234yf (ook wel R1234yf) een veilig en duurzaam alternatief is voor R134a. De internationale vereniging van automotive engineers concludeert na nieuwe tests en analyses dat de kans dat een auto, ongeacht de aanwezigheid van een aircosysteem of welk koudemiddel er gebruikt is, in de brand vliegt 1 op een miljoen is. De kans dat een auto door koudemiddel HFO1234yf in de brand vliegt is volgens SAE 300 duizend keer lager, 1 op een triljoen. Tijdens nieuwe crash-tests door SAE kwam altijd koudemiddel vrij uit het airconditioningsysteem. Het koudemiddel vloog echter nooit in de brand. ONDERDELEN • In de nieuwe airco-onderdelencatalogus van Behr Hella Service zijn voor het eerst ook ruim 80 compressoren en condensoren opgenomen in twee verschillende prijsklassen. Behr Hella mikt met deze tweede lijn met name op het herstel van oudere voertuigen. In totaal zijn er meer dan 2.600 producten voor 56 verschillende voertuigmerken en 1.700 voertuigmodellen opgenomen. EQUIPMENT • Stokvis Equipment is aangesteld als

exclusief distributeur van Butler wielservice-apparatuur in Nederland. Butler is gehomologeerd door bandenmerken als Michelin, Bridgestone en Continental. Stokvis Equipment blijft daarnaast exclusief distributeur van Hofmann wielservice-apparatuur voor Nederland. Met de Butler machines zegt Stokvis de gaten in het assortiment te vullen die met het Hofmann pakket niet (voldoende) afgedekt konden worden. PERSONEN • Roger Vermaat start op 1 september bij Intertruck Group als manager business development. Vermaat (43) is afkomstig van Brezan waar hij manager business development & marketing was. Eerder maakte Bernard van Walsum al de overstap van Brezan naar Intertruck. Van Walsum is directeur productmanagement en marketing bij de leverancier van truckonderdelen. Vermaat gaat een nieuwe functie binnen het MT vervullen waarin hij zich richt op het verder ontwikkelen van bestaande markten en aanboren van nieuwe markten in binnenen buitenland. TRAINING • Smeermiddelenfabrikant Comma

Oil heeft een online trainingsacademie geïntroduceerd om de product- en branchekennis onder distributeurs en werkplaatspersoneel vergroten. De eerste training die wordt aangeboden gaat over motorolie voor personenauto’s. Daarna volgen modules over vloeistoftechnologie. Tijdens de gratis trainingen worden onderwerpen als viscositeit en specificaties van producten behandeld. Daarnaast is er algemene informatie over motorontwerp en milieuwetgeving. De trainingen zijn via de website CommaOil.com te starten (personenauto's - trainingen). Na aanmelding ontvangt de aanvrager een inlogcode en kan hij de training volgen. ONDERDELEN • Grossiersgroep Cartal

Rijsbergen heeft de Haarlemse grossier Hekla overgenomen. Volgens Hekla is verdere groei van het bedrijf door de overname verzekerd. De naam Hekla Automotive blijft bestaan. De overname heeft geen gevolgen voor het personeel. De voorraad van Hekla wordt omgezet naar het assortiment van Cartal Rijsbergen. Hekla leverde tot nu toe onderdelen van importeur GroupAuto. Cartal Rijsbergen doet zaken met zowel Van Heck als AD en is Bosch First Supplier. In april van dit jaar nam Cartal Rijsbergen al A-Parts uit Mijdrecht over. BANDEN • Bandenfabrikant Apollo heeft in Enschede een nieuw distributiecentrum met een oppervlakte van 22 duizend vierkante meter geopend. Het bandenmagazijn biedt plaats aan 50 duizend banden. Vredestein-moeder Apollo heeft het nieuwe magazijn in gebruik genomen vanwege de productie- en verkoopgroei in Europa en de uitbreiding van het bandenprogramma. Alle voor Europa geproduceerde Apollo-banden gaan eerst naar Enschede en worden van daaruit verscheept naar de Europese klanten.


Nieuws 3

Consument wil liever garantie dan korting

Eerste hulp bij omzetdaling VERZEKERINGEN • Iedere extra inkomstenbron is in deze voor veel autobedrijven barre tijden van harte welkom. Het meeverkopen van een garantieverzekering is een van de hulpmiddelen die hierbij ingezet kan worden. Wat levert het op? Uit een actueel onderzoek onder autokopers in opdracht van garantieverzekeraar Cargarantie is gebleken dat een aansluitende garantie voor nieuwe auto's de loyaliteit van de

verkoop momenteel uitblijft is klantenbinding erg belangrijk voor de werkplaats. Het Duitse Institut für Automobilwirtschaft berekende dat in het derde levensjaar van een voer-

Bijna een kwart van onze klanten keert binnen drie maanden terug naar de garage voor reparaties

klant versterkt en prijskortingen bij de aankoop van de auto compenseert. Zo zou 80 procent van de mensen die een aansluitende garantie voor nieuwe auto’s afsluiten, de auto ook in de werkplaats van het autobedrijf laten repareren waar ze de auto gekocht hebben. Veertig procent van de ruim 1.300 ondervraagden laat weten een prijskorting van gemiddeld 1.018 euro te willen laten schieten, wanneer daar een garantieverzekering voor in de plaats komt. Zeker doordat herstel van de nieuw-

tuig de mogelijke stijging van de omzet door reparatie, onderhoud en de verkoop toebehoren ligt op gemiddeld 343 euro per auto per jaar, in het vierde jaar kan dit bedrag oplopen tot 756 euro. En in het vijfde jaar tot 1.376 euro. Dit betekent bij een vaste klantenkring van 100 auto`s elk jaar een potentieel van 137.600 euro alleen in de aftersales.

Toename Ondanks de mogelijkheden zegt Cargarantie-directeur Luc Baeten deze

crisistijden geen toename in het aantal afgesloten garantieverzekeringen te zien. “De markt is principieel dalend. Toch zijn onze cijfers stabiel. We hebben het voordeel dat de garantie- en klantencontactprogramma’s van Cargarantie eenvoudige, maar doeltreffende instrumenten zijn om de omzet en de winst te doen stijgen en de klantenbinding te versterken.” Zien jullie een toename in de aanspraken op deze verzekeringen? “We hebben onlangs een nieuwe analyse van onze verzekeringsbestanden gedaan. De analyse betrof meer dan 596.137 garanties voor occasions die in 2012 ten einde liepen. Tijdens de eerste drie maanden na oplevering van de auto komt bijna een kwart, namelijk 24,7 procent van de klanten voor reparaties terug naar de garage. In de daaropvolgende periode daalt deze frequentie gelijkmatig tot 6,1 procent. Pas in de twaalfde maand stijgt deze weer tot 7 procent. Deze toename aan het einde van de garantieperiode is echter begrijpelijk. Bij de jaarlijkse onderhoudsbeurt gebruiken dealers de garantie namelijk als middel voor klantenbinding. Vooral met het oog op klanttevredenheid verhelpen zij de gebreken die op dat moment worden vastgesteld.” Wat kost een garantieverzekering voor de consument? “Een garantieverzekering kost de klant circa 150 euro voor een kleine auto tot 400 euro voor een middenklassevoertuig (12 maanden, onderdelengarantie). De prijs van de garantie is afhankelijk van het automodel, looptijd van de garantie, dekking (compleet of onderdelengarantie) en het aantal pk’s.”

Werkplaatsondernemer wordt retailer In 2012 steeg het aantal bij een garageformule aangesloten bedrijven met ruim 20% naar bijna 2.000 (Aumacon, Garageformules Top-35, september 2012). In een markt waarin het aantal vestigingspunten afneemt, toont dit de aantrekkingskracht van ketenvorming. De verwachting is dat deze ketenvorming in 2013 in hetzelfde tempo doorzet. Opmerkelijk is dat de grootste groei niet komt van door importeurs of dealerholdings ontwikkelde garageformules, terwijl zij vaak wel al over veel potentiële locaties beschikken. Partijen die wel flink groeien zijn Bosch Autocrew, Auto Service Totaal en James Autoservice. Verschillende succesfactoren springen hierbij in het oog; een sterk merk (Bosch), een gunstige inkoop, bijvoorbeeld door samenwerking met een onderdelengrossier (Autoservice Totaal) of intensieve merkpromotie en leadgeneratie (James Autoservice). Combineert een formule deze factoren, dan kwalificeert die formule zich als een potentiële winnaar onder de werkplaatsformules. Een formule groeit pas echt duurzaam als hij de aangesloten ondernemers een goede bruto- en nettomarge oplevert. En hoe verhoudt zich dit tot volume en leveranciersmarge? Dit zorgt voor een zeker spanningsveld. Maar is naar mijn idee oplosbaar. Immers, er bestaat tussen franchisegever en franchisenemer van nature al een krachtenveld; de ondernemer betaalt franchisevergoeding en verwacht hier een goed product voor terug. En als het goed is, vertaalt dat zich naar een goed rendement . Kortom of de formule geïnitieerd wordt door een onderdelenleverancier, een importeur of dealerorganisatie, of misschien wel door een groep universeel garagisten; succes in franchising wordt bereikt door te denken en te handelen als retailer. Dat begint met denken vanuit de klant (wat willen mijn klanten, hoe bereik ik mijn klanten of hoe bereiken zij mij?). Het gaat verder met sturen op brutomarge (promotie van specifieke diensten en producten) en ‘last but not least’ hoe stuur ik op het rendement in de werkplaats? U zult zien dat als u dit kunt bereiken, het inkoopvolume vanzelf volgt. De betere garageketens realiseren zich dit. Zij beseffen ook dat ze de aangesloten ondernemers effectief moeten opleiden en ondersteunen. Koelewijn & Partners voorziet voor de komende jaren dat een klein aantal krachtige, grote partijen de markt voor garageformules gaat domineren. Onze overtuiging, die gebaseerd is op onze ervaring in vele andere sectoren binnen en buiten de autobranche, is dat in een verdringingsmarkt een formule op lange termijn alleen wint indien de zelfstandige ondernemers én formule intensief samenwerken; dus bij werkplaatsformules van inkoop tot verkoop én werkplaatsmanagement. Voorwaarde hiervoor is dus dat garageformules en ondernemers steeds meer retailer worden. Joost Bos is directeur bij franchise advies bureau Koelewijn & Partners bv

ADVERTENTIE

Hardenberg 15, 16 en 17 oktober 2013

Venray 3, 4 en 5 december 2013

Gorinchem 11, 12 en 13 maart 2014

Dé vak beurs voor de Automotivebranche

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 E hardenberg@evenementenhal.nl

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 E venray@evenementenhal.nl

www.evenementenhal.nl |

@AutoProf_EH

Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 E gorinchem@evenementenhal.nl


ALTIJD VERTROUWD DICHTBIJ Het enige écht onafhankelijke concept

Als beste uit het BOVAG-onderzoek!

Er zijn veel garageconcepten in Nederland. Toch is er maar één echt onafhankelijk. Vakgarage! Vakgarage is geen eigendom van een onderdelenmerk of importeursorganisatie. Het concept is eigendom van de aangesloten ondernemers. Daarom staan bij Vakgarage altijd de belangen van de aangesloten ondernemers centraal en die gaan veel verder dan alleen onderdelen.

In het periodieke Formule-onderzoek van Bovag is Vakgarage als beste garageconcept beoordeeld! Met een hoog cijfer (7,9) bereikte Vakgarage de eerste plaats.

Redenen om Vakgarage te worden Waarom kozen al ruim 200 garagebedrijven er voor om zich bij Vakgarage aan te sluiten? Meer omzet en winst realiseren en samenwerken met ruim 200 collega’s? En toch baas in eigen bedrijf blijven? Dan is Vakgarage een logische keuze. Dankzij de effectieve marketing en communicatie, gezamenlijke inkoop tegen scherpe tarieven en doordachte producten en diensten levert Vakgarage u grote voordelen op. Niet voor niets is Vakgarage de snelst groeiende formule van dit moment. Sluit u aan en deel mee in het succes.

Het enige écht onafhankelijke concept in Nederland. De belangen van de ondernemers staan centraal. Ondernemers blijven ondernemers, baas in eigen bedrijf. Het concept die het meest aan marketing en communicatie doet. Het concept die het meest innovatief is. Een breed scala aan voortreffelijke inkoopvoordelen. Vakgarage ontzorgt, zodat u kunt ondernemen.

Vakgarage worden Wij willen graag het succes van Vakgarage delen met meer collega ondernemers. Heeft u interesse, neem dan vrijblijvend contact met ons op of neem een kijkje op www.vakgarageworden.nl.

Uw belang bepaalt onze koers

STICHTING VAKGARAGE | MELKRIJDER 15 | 3861 SG NIJKERK | T (033) 245 01 33 | WWW.VAKGARAGE.NL


Mens en markt 5

Vaco viert 75-jarig jubileum met boek, feest en onderzoek

Consumenten buiten bandenbewustzijn PAUL VAN DEN BOGAARD • Vereniging Vaco viert dit jaar zijn 75-jarig bestaan. Onlangs werd daarom in het kenniscentrum in Leiden het jubileumboek 'Vaco 75 jaar verenigd beter' gepresenteerd. Er kwamen zo'n 200 genodigden op het evenement af. Veel bestuursleden, oud-bestuursleden, binnen de vereniging actieve leden en collega's van andere brancheverenigingen. In sep-

26 september Remarketing Lounge Hotel Van der Valk, Almere www.remarketingevent.nl 8-9 oktober Ecomobiel Ahoy Rotterdam www.ecomobiel.nl 15-17 oktober Autoprofessioneel en Schadeherstel Evenementenhal Hardenberg www.evenementenhal.nl/hardenberg 16-20 oktober Equip Auto Parijs www.equipauto.com

tember houdt de Vaco nog een besloten feest voor alle leden. Het eerste exemplaar van het jubileumboek had eigenlijk overhandigd moeten worden aan Minister Schultz van Haegen, maar die moest zich verantwoorden voor de Tweede Kamer en stuurde daarom directeur Wegen- en Verkeersveiligheid Michèle Blom. "Het is goed dat de Vaco er is. Voor de branche; die wordt er professioneler door, voor het publiek dat er veilige en goede banden door krijgt en voor de politiek die hierdoor contact heeft met de 750 leden." Vaco-voorzitter Sybrand van Hulst was echter niet onverdeeld positief over de samenwerking. Zo liet hij in zijn toespraak weten teleurgesteld te zijn in de overheid met betrekking tot het EU-bandenlabel: "Het systeem vraagt om toezicht". Blom vond het jammer te horen dat Vaco de overheid gemist heeft bij de invoering van het bandenlabel, maar vond dat de introductie van het label nog te kort geleden is om conclusies te trekken uit de ervaringen tot nu toe.

Onderzoek Uit een tijdens de bijeenkomst gepresenteerd onderzoek van verzekeraar Achmea onder 2.040 automobilisten, blijkt het slecht gesteld met de kennis

Mivar en Diagnose Centrum slaan handen ineen

• Robuust • Duurzaam • Nauwkeurig • Gefabriceerd in Nederland f:

Prijs vana

, 5 9 2 . 2 €

DIAGNOSE • Mivar Group en Stichting Diagnose Centrum zijn een samenwerking gestart op het gebied van autodiagnose. Mivar richt een telefonische technische supportdesk in voor deelnemers en klanten van Diagnose Centrum. En Diagnose Centrum neemt het fysiek oplossen van complexe storingen voor klanten van Mivar Group voor zijn rekening. Ronnie van Gellecom van Mivar Group: “Door de samenwerking met Diagnose Centrum kunnen wij onze

klanten nog breder bedienen. Als een storing in een auto dermate complex blijkt dat telefonische support niet voldoende is om tot een oplossing te komen, kunnen wij Diagnose Centrum inschakelen om de storing op locatie op te lossen.” Stichting Diagnose Centrum is een onafhankelijk samenwerkingsverband van zo'n twaalf bedrijven gespecialiseerd in storingsdiagnose van motorvoertuigen.

*

I) mens NM 1e keur na (inclusief usief BTW excl

* Mits geleverd en geïnstalleerd uiterlijk 1 december 2013

Sybrand van Hulst: vergroten van het bandenbewustzijn van consumenten is speerpunt.

van het label. Slechts een kleine 10 procent van de Nederlandse automobilisten kent het EU-Bandenlabel en 86 procent zegt nog nooit van het label te hebben gehoord. In het onderzoek was er ook aandacht voor andere onderwerpen, zoals bandenspanning. Deze zegt 43 procent van de respondenten minimaal drie keer per jaar te controleren. Veertig procent van de mannen weet dat dit het beste gedaan kan worden bij koude banden. Bij de vrouwen is dat 25 procent. Zeventig procent van de ondervraagden zegt te weten waar de juiste bandenspanning van zijn of

haar auto te vinden is. Met de kennis van de wettelijk toegestane minimale profieldiepte was het slechter gesteld. Hoewel 45 procent van de ondervraagde mannen zei zeker te weten wat dit zou moeten zijn, gaf slechts 17 procent het juiste antwoord. Bij de vrouwen was dat 41 procent om 7 procent (de wettelijk toegestane profieldiepte is overigens minimaal 1,6 millimeter - maar dat weet u uiteraard). Dat bij winterbanden een minimale diepte van 4 millimeter geldt, wist maar 6 procent van de ondervraagden.

Wildcard-winnaar door naar finale AUTOBEDRIJF VH JAAR • Vakgarage Brauckmann uit Oostrum, dat in de verkiezing Autobedrijf van het Jaar een wildcard ontving, staat in de finale naast Auto & Service Hengelo (Bosch Car Service) en Autobedrijf Marc Huisman in Alphen aan den Rijn. De drie bedrijven zijn geselecteerd uit tien halve finalisten, die werden bezocht door keuringsinstantie W&D Consultants en een mysteryshopper. De verkiezing wordt jaarlijks georganiseerd door Bovag Onafhankelijke Autobedrijven. Op 1 oktober 2013 wordt tijdens het Bovag-jaarcongres de winnaar bekend gemaakt. Vorig jaar won autobedrijf Marco van Beek uit Steenwijkerwold de verkiezing.

Optioneel: • Pedaalkrachtmeter (ad € 300,- ex. BTW) • Printer en afstandsbediening (ad € 200,- ex. BTW)

De beste platenbank die u zich kunt wensen! 1. Meetbereik tot 5.000 kg, waardoor brede inzetbaarheid mogelijk

Drie bedrijven gaan de strijd aan.

Valspar fietst geld bij elkaar De telefonische helpdesk versterkt met service op locatie.

PLATENBANK

GOEDE DOELEN • Tijdens de Alpe d’HuZes, het jaarlijkse fietsevenement in het Franse Alpe d’Huez waarbij geld wordt opgehaald voor KWF Kankerbestrijding, haalde Team Valspar ruim 32 duizend euro op. Medewerker bij de lakkenproducent en teamcaptain Dirk Huizinga is zeer

hele opgave: het gemiddelde stijgingspercentage is 7,9%. We zijn negen maanden van tevoren begonnen met trainen. Gelukkig werden we daarbij ondersteund door Valspar dat ons heeft voorzien van kleding en een eigen teambus.” Team Valspar deed voor de tweede keer mee. Het team

2. Voorzien van een uniek geleidesysteem zonder kogel of naalddrager 3. Nauwkeurige meting door unieke stansprofiel met hoge wrijvingscoëfficiëntie 4. Platen zijn volledig thermisch verzinkt en eenvoudig te reinigen

Van Walsem directeur bij Intertruck PERSONALIA • Bernard van Walsem is sinds 15 juli directeur productmanagement en marketing bij Intertruck, een bedrijf in truck- en trailerparts. Hij werkte hiervoor als inkoopmanager bij onderdelenleverancier Brezan. Als directielid wordt hij bij Intertruck verantwoordelijk voor alle nationale en internationale productmanagement- en marketingactiviteiten van de gehele Intertruck Group. Ook Roger Vermaat maakt de overstap van Brezan naar Intertruck. Hij wordt manager business development.

Scan de QR code voor de video!

Kijk voor meer informatie op www.autec-vlt.nl De fietsers van Valspar.

tevreden over de opbrengst van de uitputtende tocht. “Je moet wel een beetje gek zijn om mee te doen.” Het doel van Alpe d’HuZes is om de berg zes keer te beklimmen. “Dat is een

bestond uit acht personen die allemaal in hun directe omgeving te maken hebben of hebben gehad met kanker.

Vlasakker 11 • 3417 XT Montfoort Tel. 0348 - 477 000


6 The Story of... Jan Roozeboom, Rocar-Tech

Jan Roozeboom:

‘Zaken doen is laveren tussen geven en ontvangen’

TEKST & FOTO’S: VIOLA ROBBEMONDT • ‘Cowboys’ die lukraak keuringsstickers plakken en veilinghuizen die overjarige apparatuur voor te veel geld verkopen: het baart Jan Roozeboom (63) zorgen. Ondanks deze concurrentie floreert zijn equipmentbedrijf Rocar-Tech. De samenwerking met schoonzoon Gert-Jan en hun invoelende personeelsbeleid werpt zijn vruchten af. ‘We hebben hier nog nooit zo’n fijn team gehad.’


The Story of... Jan Roozeboom, Rocar-Tech 7

A K Je werkt sinds drieënhalf jaar samen met je schoonvader. Hoe ben jij in de zaak gekomen? Gert-Jan: “Ik kan goed opschieten met mijn schoonvader en auto’s waren altijd al een hobby van me. Mijn vader had een autorijschool en ik kon al heel jong autorijden. Ik heb commerciële economie gestudeerd en heb eerst een paar jaar in de levensmiddelenbranche gewerkt, bij Kraft Foods. In het begin ging ik voor de lol wel eens met Jan mee naar beurzen en zijn tak van sport – de techniek – trok me wel. Ik vind het leuk om de ontwikkelingen in diagnoseapparatuur te volgen en daarin mee te denken. We zijn toen samen eens gaan kijken of ik iets voor Rocar-Tech kon betekenen.”

Wanneer ben jij besmet geraakt met het autovirus? Jan: “Als elfjarige jongen kwam ik vaak bij het revisiebedrijfje van onze buurman. Binnen een paar jaar reviAK

dagen bijvoorbeeld ‘gezeur’. Ik was alleen met zaken doen bezig. Met een beetje geluk denken je medewerkers daarin mee. Maar heel vaak is dat ook niet zo. Ik heb gemerkt dat als ik ook meega in hun beleving, en interesse toon, ik daar veel voor terug krijg.”

dacht op aftersales is mijn zaak echt gaan rollen, ook met nieuwe apparatuur zoals bandenmachines en bruggen, die we ook keuren en onderhouden. Inmiddels zijn we met tien man.” A K Jouw schoonzoon Gert-Jan werkt nu drieënhalf jaar bij jou in de zaak. Is het de bedoeling dat hij het bedrijf straks overneemt? Jan: “Zeker, maar zover is het nog niet. Nu werken we goed samen en dat komt waarschijnlijk omdat we totaal verschillende persoonlijkheden zijn.

‘Mijn dochter verkocht onze eerste drie diagnosesystemen.’ seerde ik op zaterdagmiddagen allerlei motoren. Op mijn zestiende ben ik als automonteur begonnen bij een Volvo-dealer in Enschede. Mijn werkgever was oud-boordwerktuigbouwkundige bij de KLM en een enorme pietje precies. Hij kon alles repareren en de kennis die ik daar heb opgedaan, gebruik ik nog dagelijks.” A K Was je altijd al ondernemend? “Ja, ik heb eerst wat rondgezworven bij universele autobedrijven, schadebedrijven en ik heb gehandeld in schadeauto’s. In 1975 begon ik bij Brezan als vertegenwoordiger in automaterialen en gereedschappen en in die tijd deed ik al veel in equipment. In 1985 begon ik mijn eigen automaterialenzaak.”

Die ging in 1999 failliet. Hoe kwam dat? “Allerlei automatiseringsperikelen en gedoe met leveranciers. Ik zag het niet meer zitten. Toen er een baan langskwam bij Iveco zag ik kans om te stoppen. Bij Iveco ben ik maar drie jaar gebleven want het bleek er een rommeltje. Toen Daf failliet ging, trok iedereen aan de bel om Iveco-dealer te worden en toen Daf doorstartte liet men Iveco weer massaal vallen. Het merk had geen echt dealernetwerk meer, en de paar dealers die nog over waren moesten ook nog de importeurstaken doen. Dat werkte natuurlijk niet. Ik was dag en nacht aan het werk, maar bereikte niets. Een drama. Wel mooi was dat ik er veel geld verdiende, waarmee ik Rocar-Tech heb opgericht.”

Ik ben meer van het tak-tak-tak, snel zaken doen. Gert-Jan is meer van de lange termijn relaties. Ik heb het geduld niet om maanden te wachten voordat een deal rond is. Dus we vullen elkaar goed aan.” A K Zag jij meteen potentie in Gert-Jan? “Ja. Hij leeft samen met mijn dochter Carolien en als je dat kunt, dan kun je veel. (lacht). Mijn dochter lijkt qua zakendoen veel op mij. Ze werkt niet bij ons, maar heeft in de beginperiode op een beurs in Amsterdam wel de eerste drie BrainBee diagnosesets ver-

AK

Rocar-Tech bestaat nu tien jaar. Met welk idee is het opgezet? “Diagnoseapparatuur was altijd al een hobby en ik wist dat er veel onduidelijkheid over heerste. Garagehouders wisten niet wat te kopen. Eerst heb ik me verdiept in de diagnoseapparatuur die in Nederland te koop was, maar vond dat allemaal niks. Op de beurs in Parijs kwam ik een oude kennis Massimo Bersellini tegen, vertegenwoordiger van het Italiaanse merk BrainBee. Ik dacht: ‘Dat zal ook wel weer shit zijn’, en dat zei ik hem ook. Tot mijn verbazing stond Bersellini twee weken later bij mij op de stoep in Enschede, met drie koffertjes. Hij zei: ‘Hier heb je die shit. Probeer het maar, ik bel je over een paar maanden.’ Ik heb dat ding toen meegenomen naar garages en las er auto’s mee uit. Het bleek toch een goed product: gemakkelijk bedienbaar, een goede database en het apparaat ligt lekker in de hand. Daar ben ik toen mee gestart. Daarnaast richtte ik een servicedienst op voor het merk Mondolfo, een machine voor run-flat banden. Door de aanAK

kocht. Mijn vrouw en dochter gingen die dag gewoon mee voor de gezelligheid en op een gegeven moment zei Carolien: ‘Pa, ik ga je helpen’. Binnen no-time had ze drie apparaten verkocht.” Je hebt haar niet meteen een baan aangeboden? “Nee, zij had andere interesses. Ze is dierenarts geworden, die staat middenin de nacht nog paarden te opereren. Toen ze van school kwam, zette ze binnen drie jaar een bloeiende praktijk op die ze toen heeft verkocht aan een grote partij waar ze nu in loondienst is.” AK

A K Personeel brengt meestal ook stress met zich mee. Hoe ga jij daar mee om? “Ik laat de personele perikelen graag aan Gert-Jan over. En ik heb nog nooit zo’n fijn team gehad als op dit moment. Dat komt deels omdat GertJan een goede neus heeft voor wat bij onze toko past, en deels omdat ik heb geleerd dat ik niet alleen naar mijn klanten, maar ook naar de medewerkers moet luisteren. Vroeger deed ik dat niet. Toen vond ik praten over vrije

A K Geef eens een voorbeeld? “Als onze mensen op maandag, dinsdag en woensdag om vijf uur ’s ochtends in de auto springen en pas om elf uur ’s avonds weer thuis zijn na een klus – we zitten door het hele land – dan trap ik de dagen daarna op de rem en geef ze donderdag en vrijdag vrijaf. Het is geven en ontvangen. En tussen die twee moet je leren laveren.”

A K Jullie hebben een professionele helpdesk opgezet. Hoe loopt dat? “Onze klanten zijn kleine bedrijfjes die alles nog zelf willen doen, zowel de diagnosekant als de mechaniek. Als je kijkt naar de complexiteit van de vragen, dan kan ik het niet meer voor niks doen. Je moet het professioneel aanpakken. Er heerst nog wel wat weerstand tegen het betalen voor de helpdesk. Wat onze klanten leuk vinden, is dat we korte, halfdaagse cursussen geven zodat ze zelf meer inzicht in de materie krijgen. Die combinatie helpdesk en cursus begint nu langzaam van de grond te komen.”

A K Wat zijn jouw aanraders voor Gert-Jan als jij stopt? “Uit ervaring blijkt: houd aftersales als uitgangspunt. Bedrijven ontzorgen. Snel kunnen schakelen, snel ter plekke kunnen zijn en geen half werk leveren. En het ook eerlijk zeggen als je iets niet kunt en dan doorverwijzen naar de juiste personen. Dan kun je volgens mij niet stuk.”

A K Wat in de branche baart jou zorgen? “Grote autobedrijven vallen om waardoor er veel gebruikt equipment op de markt komt. Dat wordt vaak opgekocht door veilingbedrijven die het doorverkopen tegen abnormaal hoge prijzen. Kleinere garagebedrijven denken daar hun slag te slaan, maar komen er dan achter dat het overjarig is. En bellen ons dan: Wij hebben een brug van jouw merk gekocht, kun je ons helpen?’ Ik baal daarvan, want mensen hebben gewoon geen verstand van dat spul en betalen vaak meer dan het nieuw kost. Dan denk ik: had nou maar advies gevraagd.”

A K Hoe ga je ermee om? “Meestal zeg ik gewoon duidelijk waar het op staat: ‘Meneer, u hebt een hoop oud ijzer gekocht’. Ik ga geen verbandjes aanleggen. Oude troep repareren is vaak niet mogelijk. Begrijp me goed: ik heb er geen moeite mee als

sloten zijn, keurt volgens alle richtlijnen. Nou, de tranen schieten ons soms in de ogen van het spul waarmee gewerkt wordt. Het RDW- en overheidsbeleid zijn nooit gehandhaafd. En dan moeten wij die ondernemer gaan vertellen dat zijn gereedschap wordt afgekeurd. Terwijl die het al zwaar heeft door de crisis.” A K Het valt op dat jullie veel Italiaanse merken voeren. Hoe komt dat? “Door BrainBee was ik al een beetje op Italië gefocust en dan bouw je toch een netwerk op. Dat heeft ons geen windeieren gelegd. Overal een beetje doen is niet mijn stijl, ik kies graag een duidelijke richting. Daarbij is bijvoorbeeld Ravaglioli een van de grootste hefbrugleveranciers ter wereld. Jammer genoeg zijn we niet de enige importeur in Nederland, er is nog een

‘Ik was dag en nacht aan het werk, maar bereikte niets. Een drama.’ mensen gebruikt equipment kopen en mij vragen om het te plaatsen, te onderhouden en te keuren. Maar op het moment dat ze overjarige troep kopen en dan zeggen; ‘Dat is wel jouw merk’, dan haak ik af. Ook lopen er nog cowboys rond die lukraak keuringsstickers op die rommel plakken. Alle bruggen moeten nu gekeurd worden volgens de Arbo. Het RAI Keurmerk Hefbruggen, waarbij wij aange-

CV Naam: Geboortedatum: Plaats: Opleiding: Getrouwd: Kinderen: Woonplaats: Hobby’s:

Jan Roozeboom: we vullen elkaar goed aan.

partij die dit merk importeert, maar gelukkig bijten we elkaar niet zo vaak.” A K Is Italië nu ook je favoriete vakantieland? Jan: “Neuh. Ik blijf liever in eigen land.” Gert-Jan: “Hij gaat wel graag naar ‘Klein Venetië’. Jan: “Ja, we hebben een appartement

in Giethoorn.” A K Dus jullie gondelen een beetje door de sloten daar? Jan: “Nou, wij doen het iets sneller. Mijn vrouw en ik kampeerden ooit in Giethoorn en raakten bevriend met een groep waterskiërs. Uiteindelijk ben ik een van de medeoprichters geworden van de waterskivereniging van Wanneperveen, een plaatsje dat aan Giethoorn vast zit. Bij de waterskibond bestond behoefte aan een vaarinstructeur, dus dat heb ik een aantal jaar in de weekenden gedaan. Mijn vrouw Annette werd waterskiinstructeur.”

A K En waterski je nog wel eens over een schans? “Vroeger kon ik wel over de schans, maar daar waag ik me nu niet meer aan. Toen onze dochter Carolien werd geboren zijn we ermee gestopt. Maar een jaar of vijf geleden heb ik wel weer een speedboot gekocht en er kwam in Giethoorn een appartement vrij.”

A K Nog meer opzienbarende hobby’s? “Omdat mijn dochter hoog in de dressuur heeft gereden, zijn we ook besmet met de paardensport. Zij en Gert-Jan hebben nu vijf paarden en we gaan wel eens mee naar concoursen. En als er iets moet gebeuren op de boerderij dan ben ik natuurlijk ook aan de beurt. (lacht).”

CV Jan Roozeboom 30-05-1949 Enschede Autotechniek, Marketing Met Annette Een dochter, Carolien Enschede Watersport, varen, paardensport

Naam: Geboortedatum: Plaats: Opleiding: Getrouwd: Woonplaats: Hobby’s:

Gert-Jan Evers 21-09-1981 Enschede HBO Commerciële Economie Met Carolien Roozeboom Enschede Motorrijden, tennis, golf, skiën, waterskiën


˝Ik wil bijblijven op technisch gebied en zelf ondernemer kunnen zijn˝ AutoCrew Veltman (100e AutoCrew bedrijf)

• Herkenbare uitstraling en een sterk merk • Diagnoseapparatuur en -software van Bosch • Technische trainingen • Ondersteuning bij het optimaliseren van het werkplaatsproces • Regionale en lokale kosteneffectieve marketing-activiteiten

AutoCrew Hét kwalitatieve fundament voor uw werkplaats

Past dit concept ook bij uw bedrijf? Kijk op onze website www.autocrewworden.nl


Dossier garageformules 9

Groeiende verscheidenheid aan garageformules

Hengelen naar universeel werk

EMIL PEETERS • De diversiteit aan garageformules neemt met het jaar toe. De ene garage is de andere niet. Daarom groeit het aantal formules nog altijd en zijn ook sommige formules aan verandering onderhevig.

haar universele activiteiten. De dealerholding heeft inmiddels vier SternPoints operationeel en heeft de ambitie dat dit er over een jaar 24 zijn.

Merkspecialisten Nog altijd groeiend, maar niet exponentieel, zijn de merkspecialisten. Een coöperatie als Cosis blijft op veertien merkspecialisten voor Subaru,

103. Hij zal ex-merkdealers die zich melden voor CarXpert aan een strenge screening onderwerpen. “Ze zijn welkom, hoor, maar we zoeken sterke ondernemers, geen gelukszoe-

Importeur Hoe haal je universeel werk naar je garage? Een garageformule kan uitkomst bieden, maar is niet dé oplossing voor de dalende vraag naar aftersales. Dat geldt allereerst voor (ex-)dealers, want de klant met zijn acht jaar oude heilige koe vraagt een andere benadering dan de leaserijder die het onderhoud toch niet zelf hoeft

met Budgetservice.nl ín haar dealervestigingen een universeel garageconcept neerzette en in een jaar tijd met elf vestigingen is gegroeid tot een totaal van vijftien. Hoewel de kinderziektes er nog niet helemaal uit zijn, durft Koos van der Boon te stellen dat Koops met Budgetservice goed op weg is. “We beschouwen de proef als

Stern wil over een jaar een netwerk van 24 Sternpoints hebben. te betalen en überhaupt al weinig in de garage komt. Gesneden koek. De opkomst van aan dealers of importeurs gerelateerde garageformules is hieruit goed verklaarbaar.

Dealergebonden Koops Furness is een dealergroep die

geslaagd. We zijn nu bezig het aantal vestigingen uit te breiden. Ze zitten nu nog allemaal ín het dealerpand, maar die opzet is niet “in beton gegoten”, zoals onze premier zou zeggen. Mogelijk krijgen we er op termijn onafhankelijke vestigingen bij.” Ook Stern maakt dit jaar werk van

Wat de dealer dus wel lijkt te lukken, blijkt voor importeursorganisaties een stuk lastiger te zijn. Het universele concept van Citroën Eurorepar kent een bescheiden groei (al vallen er onderweg ook wel leden af), maar met het aan Renault verbonden Motrio ging het minder voorspoedig. De Eurorepar-garages waren ook niet verbonden aan een Citroën-garage, terwijl Motrio binnen de dealerorganisatie werd uitgerold (en inmiddels weer is opgerold). Het blijkt moeilijk uit te leggen waarom een klant bij de merkgarage meer moet betalen voor onderdelen en een hoger uurloon gefactureerd krijgt dan bij de universele garage in hetzelfde pand. Net als Eurorepar heeft de Pon-holding ervoor gekozen om de universele activiteiten strikt te scheiden van de dealeractiviteiten en zit nu met De Garage op zes vestigingen.

‘Dealers zijn welkom, als het maar geen gelukszoekers zijn.’ maar het is niet echt een populair merk in Nederland, dus doen ze er allemaal universeel werk naast. 40 tot 65 procent van de omzet wordt geleverd door Subaru, de rest komt uit vreemde merken, schat Cosis-voorzitter Bert Henken.

DNA Naast al dit merkengeweld zijn er natuurlijk volop merkonafhankelijke, universele garageformules die in 2013 ook groei hebben laten zien. In dat spectrum bevinden zich zelfs uitgesproken merksceptici, zoals Freek Blekxtoon van Group Auto, dat CarXpert met maar liefst 43 vestigingen heeft zien groeien tot een totaal van

kers. Mensen bij wie het ondernemen in het DNA zit.” Dat deze genen tot uiting komen in een grote verscheidenheid aan bedrijven heeft Group Auto zich terdege gerealiseerd. Blekxtoon: “We hebben losgelaten dat er één verschijningsvorm is van de formule CarXpert. Je kunt nu nog meer dan voorheen kiezen voor bepaalde modules. Als je al een goede website hebt, of je zit nog vast aan een contract met een leverancier, dan neem je die module in het begin niet af. Dat levert meer mogelijkheden op en in ons geval dus ook fors meer leden.”


Eigen Trainingen & Opleidingen Technische Ondersteuning & Service Desk Marketing & Communicatie Ondersteuning Op Maat Ondersteuning door Diagnose Specialisten Netwerk

Collectief Voordeel op diverse Faciliteiten Praktische Ondersteuning in Bedrijfsvoering

De ruggengraat van uw bedrijf Voor meer informatie:

www.carxpert.nl

Of informeer vrijblijvend via info@carxpert.nl of via telefoonnummer 035-5439350

Origineel in autotechniek

AdvCarXpert2012.indd 1

25-05-12 08:22


Dossier garageformules 11

Overzicht

garageformules in Nederland

Garageformule

Regio

Aantal Merkdealer vestigingen

Specialist

Universeel

Entrance fee in €

Franchise fee in € per jaar

Verplichte omzet

Voorkeursleverancier

bij grossier per monteur per jaar

Onafhankelijk full service AD Autobedrijf

Landelijk

129 (138)

ATU

Midden- en Zuid-Nederland

10 (10)

Autocrew

Landelijk

93 (92)

Autofirst (Autofit)

Oostelijke helft van NL

63 (65)

Bosch Car Service

Landelijk

CarProf

Pilot in Leiden

CarXpert

12

82

965

2.400

20.000

AD-grossier

10

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

ATU Duitsland

onbekend

onbekend

513

2160

25.650

Bosch First Supplier

14

43

450

3.600

40.000

Heuts/Slager/Koskamp/ Rijsbergen/Prima Parts

onbekend

onbekend

1.130

2.868

26.585

Bosch First Supplier

1

1

nog niet bekend

nog niet bekend

nog niet bekend

AD-grossier

Landelijk

103 (60)

103

n.v.t.

afhankelijk van keuze modules

20.000

Group Auto

Checkstar

Landelijk

35

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Van Buren Hallum

Elite Car

Noord-Holland

3

965

2.400

20.000

AD-grossier

James Auto & Service

Landelijk

41

4.000

geen informatie verstrekt

geen verplichting

Merkservice

Noord-Brabant

6

n.v.t.

afhankelijk van keuze modules*

n.v.t.

AD-grossier

Otopartner

Landelijk

84

gratis

gratis

1.000 kranten gratis per 5.000 omzet

Koskamp/Rijsbergen

Quick Repair Service

Noord-Holland en Utrecht

1.450

afhankelijk van keuze modules

n.v.t.

Mijngrossier (Van Heck)

Requal Erkend Reparateur

Landelijk

Service Only

6

383 (380)

35

35

3 64 (65)

19

8

6 (9) 94 (98) 4 (8)

10 3

1

142 (105)

142

500******

nvt

nvt

Doyen

Zuid-Holland

7 (7)

7

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Slager

Speedy (gestopt)

Landelijk

0 (9)

9

Individueel bepaald

afhankelijk van gekozen onderst.

Starga Mobility

Noord- en Zuid-Holland

51 (35)

51

n.v.t.

875

n.v.t.

Brezan

Vakgarage

Landelijk

205 (173)

205

1.500

4.150

40.000**

Vrooam

Cosis (Subaruspecialist)

Landelijk

14 (14)

14

3.500

nvt (contributie)

n.v.t.

eigen import/Brezan voor niet-Subaru

MBSG (Mercedes-Benzspecialist)

Landelijk

14 (12)

14

PCA (Citroën- en Peugeotspecialist)

Landelijk

24 (22)

20

Vetos (Toyotaspecialist)

Landelijk

20 (19)

20

Vovas (VW- en Audispecialist)

Landelijk

7 (8)

7

niet bekend

niet bekend

n.v.t.

n.v.t.

VSR (Renaultspecialist)

Landelijk

18 (15)

18

250

42

72

AD-grossier

Merkspecialist

n.v.t.

Dealergebonden Budgetservice.nl (Koops Furness)

Midden- en Oost-Nederland

12 (4)

12

DriveIn Car Service (Martin Schilder) Stern Point (Stern)

nvt

% van de omzet

100% loyaliteit buiten eigen merken

AD Benelux

Noord-Holland

6 (4)

4

2

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Cartal-Rijsbergen

Noord-en Zuid-Holland

4 (1)

4

nvt

nvt (eigen vestigingen)

nvt

Van Heck

6 (1)

6

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Brezan

8

1.500

1.800-3.540***

n.v.t.

Eurorepar

Importeurgebonden De Garage (Pon) Eurorepar (Citroën)

Landelijk

8

8

Motrio (Renault) (onlangs gestopt)

Landelijk

0

Euromaster****

Landelijk

103 (101)

101

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Brezan

Kwik-Fit

Landelijk

182 (182)

182

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

USN-Centuri

Profile Tyrecenter

Landelijk

186 (176)

30

9

147

4.000

geen informatie verstrekt

geen info verstrekt

geen verplichting

Cars&Joy (occasions)

Landelijk

10 (5)

3

3

4

verschilt per vestiging

vanaf 250

streven 20.000

Van Heck

Hella Service Partner (verlichting, elektra, airco, diagnose)

Landelijk

370

37

333

250

250 *****

nvt

Hella grossier

Motrio

Fastfitter

Deelconcept

* ** *** **** ***** ******

Naast de full service garageformule biedt Merkservice ook nog aan 41 garages afzonderlijk de verbeter- en bespaarservice aan. Omzet per monteur is gewenste omzet, niet verplicht, exclusief banden Afhankelijk van de afname van de hoeveelheid onderdelen Euromaster is onlangs gestart met een franchisevestiging; de 103 vestigingen zijn eigen vestigingen” Wanneer vooraf afgesproken omzet aan Hella-producten wordt behaald volgt restitutie De 500 euro entrancefee bij Requal staat gelijk aan 250 euro POS-materiaal en 250 euro onderdelentegoed


12 Dossier garageformules Ondernemers aan het woord over hun ervaringen als franchisenemer

Zonder formule geen DIEDERIK PLUG/NATAN TAZELAAR • Het aantal garageformules is groot en de meeste ketens groeien gestaag. Wat drijft ondernemers ertoe te kiezen voor deelname aan een formule? En bevalt de keuze? Wij vroegen het aan vier van hen.

Autocrew Auto Vlietman, Goes

Noodzakelijk voor technische ondersteuning Martijn van Vliet, directeur: “Als universeel bedrijf moet je continu op zoek blijven naar geschikte cursussen om de kennis van je personeel te vergroten en op peil te houden. Doe je dat niet, dan sta je als onderneming een beetje stil. Marketing, prijslijsten en reclame maken kunnen we zelf wel, maar perfecte werkplaatsondersteuning is andere koek, en het is voor ons ook de belangrijkste voorwaarde waaraan een formule moet voldoen. We hebben alle formules de revue laten passeren en Autocrew van Bosch kwam snel als winnaar uit de bus.” “Autocrew biedt de ondersteuning die wij voor de ondernemer ideaal

- Lid van Autocrew sinds: juli 2013 - Eerder deelgenomen aan een formule: nee - Oprichtingsjaar: 2006 - Aantal werknemers: 5 - Aantal bruggen: 3 - Aantal verkochte occasions per jaar: circa 170

vinden. Bovendien is Bosch een sterk merk, waarmee we al jarenlang prima ervaringen hebben. Natuurlijk wordt er van je gevraagd om bij hen onderdelen af te nemen, maar dat vind ik begrijpelijk en terecht. Bovendien relateert Bosch die gedwongen winkelnering aan het opleidingsniveau van mijn personeel – de mate waarin ik wie op welke cursussen stuur. Dat opleidingsniveau ligt enorm hoog. Verder is er geen rompslomp met specifieke formule-eigen factureringssystemen bijvoorbeeld, je kunt gewoon je eigen manier van werken aanhouden. Wij gebruiken Driver van Mivar en dat vind ik prettig werken. Ik wil bijblijven op technisch gebied en zelf ondernemer kunnen zijn; het gaat niet alleen om de uitstraling van mijn pand, het gaat ook om mijn bedrijfsvoering.” “Zijn er te veel formules? Ik geloof van wel. Maar voor mij is het noodzakelijk om bij een formule aangesloten te zijn, vooral vanwege de technische ondersteuning. Zelfstandige universele bedrijven kunnen de technische ontwikkelingen nooit op eigen houtje bijbenen, nu niet en over een paar jaar al helemaal niet meer.”

Martijn van Vliet: “Zelfstandige universele bedrijven kunnen de technische ontwikkelingen nooit op eigen houtje bijbenen.”

James Auto & Service, Leeuwarden

Lastige concurrentiepositie zonder concept Marnix Gouka, directeur: “Wij zijn het eerste universele garagebedrijf van Dijkstra Auto Groep, die verder bestaat uit 10 Citroën- en 2 Kia-dealerschappen. Toen we begonnen, hebben we ons meteen aangesloten bij James Auto & Service. We hebben geen moment overwogen om iets onder eigen naam te gaan ondernemen; we wilden in relatief korte tijd een nieuw garagebedrijf beginnen, en dan zijn een doordacht werkplaatsconcept, een professionele uitstraling en goede in- en verkoopvoorwaarden essentieel. We hebben een aantal bekende formules de revue laten passeren en vonden en vinden James nog altijd de beste, meest onderscheidende keuze. Waarom? Als je iets doet waar veel mensen je al in voorgingen, doe het dan in elk geval onderscheidend. Dat begint al met de naam en kleurkeuze, die zijn net even anders dan anders. Maar het belangrijkste is natuurlijk

- Lid van James Auto & Service sinds: 2012 - Eerder deelgenomen aan een formule: nee - Oprichtingsjaar: 2012 - Aantal bruggen: 4 - Aantal medewerkers: 4 - Aantal verkochte occasions: n.v.t.

dat alles is gericht op klantgericht werken, service verlenen, doordachte details en een gastgericht concept.” “Er is een uitgebreid pakket aan eisen en voorwaarden, je moet minimaal een receptieruimte hebben met gescheiden dames- en herentoilet, er moet voldoende marktpotentieel zijn, enzovoort, maar we hebben die eisen heel pragmatisch ook gewoon gebruikt bij de bouw en inrichting van het bedrijf.” “Het is natuurlijk aan elke onderneming om te kiezen voor een formule of onafhankelijkheid en specialisatie, maar ik denk dat de concurrentiepositie van het universele garagebedrijf zonder aansluiting bij een concept steeds lastiger wordt.” “Ik kan niet vergelijken hoe positief het effect van onze aansluiting bij James is voor onze cijfers; we zijn nog maar zeven maanden bezig. Voor mij betekent de aansluiting bij James een versterking; sturing van zakelijke klanten is bij uitstek iets waar een formule toe in staat is en waar een ondernemer van kan profiteren. De inkoopcondities zijn prima, zulke kortingen beding je niet als eenpitter. De marketing is professioneel. We zijn zeer tevreden over de contacten en ondersteuning tot nu toe, maar natuurlijk blijven we James achter de broek zitten als het gaat om de aanwas van zakelijke klanten.”

Marnix Gouka: “Als je iets doet waar veel mensen je al in voorgingen, doe het dan in elk geval onderscheidend.”


Dossier garageformules 13

toekomst Vakgarage Wolters, Oudenhoorn

Formule maakt slagvaardiger Peter Wolters, directeur/bedrijfsleider: “We zijn vooral op zoek gegaan naar een garageformule om een betere toegang te krijgen tot de leasemarkt. Temeer omdat we destijds een terugloop zagen in de werkplaats. Het was een bewuste keuze: je móet toekomstgericht denken, wil je ook over tien jaar nog slagvaardig kunnen opereren; een garageformule helpt je daarbij. Want we azen erop dat Vakgarage er in slaagt om grote leasemaatschappijen ook voor bedrijven als het onze toegankelijk te maken: samen sta je sterker. Tegelijkertijd vinden we het belangrijk dat we eigen baas blijven. Daarom hebben we na het vergelijken van een aantal formules voor Vakgarage gekozen. We hoefden ook niet alles uit de kast te halen om ons aan die formule aan te passen: voor ons

- Lid van Vakgarage sinds: 1,5 jaar - Eerder deelgenomen aan een formule: nee - Oprichtingsjaar: 1977 - Aantal werknemers: 8 - Aantal bruggen: 6 (plus 2 in schadeafdeling) - Aantal verkochte occasions per jaar: 150 à 200

waren de belangrijkste wijzigingen dat ons pand een nieuw uiterlijk kreeg en de eis om bij een aangewezen leverancier omzet te genereren – maar daaraan voldeden we al.” “Eigenlijk hebben we alleen maar het woord ‘Vak’ voor onze bedrijfsnaam hoeven zetten. Daartegenover staat dat we een fors inkoopvoordeel behalen en onze naamsbekendheid in de regio zien toenemen dankzij de inspanningen van Vakgarage, bijvoorbeeld door middel van aanbiedingen en kortingsacties en doordat onze site altijd up-to-date wordt gehouden – daardoor kunnen wij ons concentreren op onze business.” “Een garageformule biedt voordeel voor de klant, geeft je bedrijf meer slagkracht en het is financieel behapbaar om lid te zijn van de Stichting Vakgarage. We hadden het niet per se nodig om aan een garageformule deel te nemen – zeker dit jaar hebben we het heel druk in de werkplaats -, maar ik ben tevreden dat we het gedaan hebben. Ik kan niet specifiek in procenten of bedragen aangeven welke invloed ons Vakgarage-lidmaatschap heeft op de omzet, en onze bedrijfsvoering is evenmin ingrijpend veranderd. Maar we worden goed ondersteund, zijn klaar voor de toekomst en zijn nog altijd eigen baas.”

Peter Wolters: “We zijn klaar voor de toekomst en nog altijd eigen baas.”

Cars & Joy Van Mannekes, Waddinxveen

Inkoopvoordeel op onderdelen en occasions Jan van Mannekes, directeur: “Wij hebben voor Cars & Joy gekozen omdat deze formule zowel sales als aftersales ondersteunt. Voor die tijd waren we aangesloten bij CarXpert, maar dat is alleen gericht op de aftersales. Wij zijn naast Kia-dealer ook altijd universeel autobedrijf geweest dat zich richt op verkoop en service van alle merken en typen. Cars & Joy sluit daar goed op aan en biedt veel extra faciliteiten en kennisondersteuning. Ik zeg altijd: ‘als er wielen onder zitten dan is het hier welkom’. Dat ondernemerschap is precies wat Cars & Joy zocht, dus bij ons waren geen grote interne veranderingen nodig om aan de formule te kunnen voldoen. Als grote voordelen zien wij de professionele uitstraling, extra aanbod van nieuwe klanten en inkoopvoordeel op zowel onderdelen als occasions. En uiteraard omzetstijging. Ik schat dat we een werkplaatstoename van 5 procent hebben gerealiseerd. Afgelopen jaar hebben we bijna 120 occasions verkocht, maar

- Lid van Cars & Joy sinds: oktober 2012 - Eerder deelgenomen aan CarXpert - Oprichtingsjaar: 2011 - Aantal werknemers: 9 - Aantal bruggen: 7 - Aantal verkochte occasions per jaar: 120

dat moet volgend jaar toenemen tot 300 stuks. Alle bij Cars & Joy ingekochte auto’s zijn met een positief resultaat verkocht.” “De overstap is voor ons erg positief gebleken en het prettige vind ik de open structuur waardoor er gezonde inbreng van alle kanten is, en iedereen open staat voor verschillende meningen en inbreng. Iets dat in het merkdealerkanaal, onder druk van aantallen nogal eens over het hoofd wordt gezien. Momenteel zijn er echter wel erg veel formules. Omdat er in ‘dealerland’ veel verandert en contracten worden opgezegd of niet verlengd, zoeken veel voormalige merkdealers aansluiting bij garageformules. De hiermee gepaard gaande kosten en professionaliteit van de verschillende formules zal uiteindelijk bepalen hoeveel er van blijven bestaan.”

Jan van Mannekes: “Als er wielen onder zitten, dan is het hier welkom”.


Met MarketAnalyser houdt u uw voorraad onder controle.

(I ^SVKZYPHMKI EYXSWMXI

Met MarketAnalyser vergelijkt u eenvoudig vraagprijzen van auto’s. Zo bepaalt u zelf een geschikte vraagprijs. Ook ziet u op elk gewenst moment of uw auto’s te hoog of juist te laag geprijsd zijn. Zo is uw prijsbeleid altijd onder controle. Met AutoTrack.nl krijgt u meer grip op de toekomst.

084000110 WT Autokompas Schapen 265x185mm.indd 1

12-04-13 16:27

EQUIP AUTO 16 - 20 OKTOBER BEURSCOMPLEX • PARIS NORD VILLEPINTE

2013

ZAKEN, INFORMATIE, UITWISSELING EEN COMPLETE EN SFEERVOLLE VAKBEURS VOOR AFTERSALES DISTRIBUTIE EN INKOPERS

NIEUW IN 2013 ✔ Themagerichte bezoekroutes aangepast aan uw interessegebied ✔ Business Meetings ✔ Internationale forums en demonstratieruimtes

Bestel uw toegangsbadge op www.equipauto.com met de code: APAUTOKO

✔ Aanbiedingen voor uw verblijf in Parijs

Van woensdag t/m zondag van 10:00 tot 19:00 uur en vrijdag- en zaterdagavond tot 21:00 uur Meer informatie : www.equipauto.com PROMOSALONS NEDERLAND info@promosalons.nl / 020-462 00 20 an event by


Dossier garageformules 15

Diagnose Centrum-bestuurslid over de driehoek: kennis, informatie en apparatuur

Op goed geluk onderdelen vervangen werkt niet meer MARK LITJENS • Onvindbare storingen in elektrische systemen van moderne auto’s zijn de nachtmerrie van menig automonteur, maar je hebt er ook die zich daar juist in specialiseren. Anton van der Linden van AL Autodiagnose in Lichtenvoorde is naar eigen zeggen zo’n vakidioot. “In het verleden heb ik veel ervaring opgedaan in het autobedrijf. Ik heb onder andere gewerkt als werkplaatsreceptionist en monteur. In die tijd heb ik mijzelf al verdiept in de autoelektronica. Waar collega’s het niet meer zagen zitten, daar ging ik door. Ik ben heel ambitieus en wilde altijd doorgronden wat er mis was.” Zeven jaar geleden besloot hij daarom

fysieke oplossing van de problemen verzorgen. Eerder dit jaar bracht het centrum nog een eigen app uit om diagnose te stellen aan luchtmassameters. Deze Maf-Calc App is gratis te downloaden via de bekende App-stores voor Androïd en Apple. “We barsten van de ideeën met z’n allen. Zo’n bijeenkomst is meestal veel te kort”, vindt

‘Je verdiepen in één facet van de auto werkt. Ik kan er in elk geval mijn boterham mee verdienen.’ om voor zichzelf te beginnen. Omdat je als eenpitter ook wel eens wilt sparren met collega’s, zeker als het om storingen gaat, was Anton een jaar of vijf geleden betrokken bij de oprichting van Stichting Diagnose Centrum. Inmiddels telt de club twaalf deelnemers en een keer per kwartaal komen ze bij elkaar. In de afgelopen jaren werd een indrukwekkende database opgebouwd over veel voorkomende storingen en hoe je ze kunt opsporen. Een van de laatste wapenfeiten is een samenwerking met Mivar Group. Daarbij neemt Mivar de telefonische helpdesk voor klanten van Diagnose Centrum voor zijn rekening terwijl de aangesloten diagnosebedrijven de

het bestuurslid. “We zouden veel meer van dit soort hulpmiddelen uit kunnen brengen, maar de tijd ontbreekt.” Van der Linden overweegt wel om Diagnose Centrum in de nabije toekomst als een soort keurmerk in zijn vakgebied te introduceren. “Diagnostische kennis is namelijk heel belangrijk. Net zoals goede apparatuur en de juiste informatie over de voorkomende systemen. Ik zie dat als een heilig driehoekje: als een van deze factoren niet op orde is, dan gaat het je niet lukken om een storing goed te verhelpen. Ik maak vaak mee dat iemand een onderdeel vervangt op goed geluk, maar uiteindelijk keert de storing

AL Autodiagnose werkt voornamelijk in opdracht van universele autobedrijven of dealerbedrijven die er niet uitkomen met een vreemd merk auto.

toch terug. En dan kom ik om de hoek kijken”, aldus van der Linden.

Eén facet AL Autodiagnose werkt voornamelijk in opdracht van universele autobedrijven of dealerbedrijven die er niet uitkomen met een vreemd merk auto. Maar ook particulieren kunnen bij hem terecht. Van der Linden: “Mijn

agenda bewijst dat er veel behoefte is aan een specialist. Het is eigenlijk hetzelfde als schade. Daar ga je ook mee naar een autoschadeherstelbedrijf. Dus waarom zou je met een elektronische storing niet naar een specialist gaan? Je verdiepen in één facet van de auto werkt. Ik kan er in elk geval mijn boterham mee verdienen.” Maar er is ook een nadeel aan zijn vak,

zegt de diagnosespecialist: “Het werk is heel specialistisch en ik heb bij elke klus geen idee waar ik aan begin. Soms ben ik een hele dag bezig om een storing te doorgronden en te verhelpen, andere dagen kan ik er zeven op een dag verwerken. Omdat ik geen personeel heb, is dat meteen ook het maximum aantal storingen dat ik per dag kan behappen.”

Aircoservice is meer dan afpompen en vullen

Specialisme in plaats van bijzaak MARK LITJENS • Airco Service Rozendaal in Gorinchem is, de naam laat er geen misverstanden over bestaan, gespecialiseerd in onderhoud, controle en reparatie van aircosystemen in de meest uiteenlopende voertuigen, van auto tot shovel. Eigenaar Jack Rozendaal begon zestien jaar geleden met zijn bedrijf. “Hiervoor werkte ik bij een bedrijf waar airco-onderhoud bijzaak was. Het was geen garagebedrijf, maar gericht op de verkoop van smeermiddelen en de inbouw van alarmsystemen. Daarnaast kwam er wel eens

met een bus wordt ook veel op locatie gewerkt. De gemiddeld twintig doorgangen per dag lopen uiteen van een simpele controle tot ingrijpende reparaties. Over omzet wil Rozendaal niks kwijt, maar hij zegt dat het alle-

Aircoservice blijft voor autobedrijven een bijzaak, terwijl het veel specifieke kennis vraagt. wat airco-onderhoud voor en dat nam ik voor mijn rekening. Ik bleek er goed in te zijn. Bovendien zag ik dat airco’s steeds belangrijker werden in de automotive en dat deed me besluiten om voor mijzelf te beginnen”, aldus Rozendaal. Ondertussen floreert het bedrijf – er is pasgeleden zelfs een nieuw bedrijfspand in gebruik genomen – en worden er zo’n twintig airco’s per dag onder de loep genomen. Dat kan ook buiten de werkplaats zijn, want

maal bij elkaar voldoende is om van te bestaan. Dat hij 16 jaar bestaat, is volgens hem het beste bewijs.

Oplossen De eigenaar van het Gorinchemse bedrijf is dan ook uitgesproken helder over het voordeel dat zijn specialisme oplevert ten opzichte van meer algemene autobedrijven. Hij merkt dat dit veel klandizie oplevert, ook van klanten die eerder bij zo’n algemeen autobedrijf aanklopten om hun

airco te laten controleren, repareren of bijvullen. Rozendaal: “Sinds de regelgeving op dit gebied is versoepeld, kan elk autobedrijf de benodigde apparatuur aanschaffen. En dat doen ze ook. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze dan verstand hebben van airco’s. Het blijft voor die bedrijven een bijzaak, terwijl een aircosysteem om veel specifieke kennis vraagt. Dat dit niet altijd goed gaat, zien wij hier regelmatig als klanten toch maar naar ons komen om de problemen echt op te laten lossen. Vaak zijn dan de verkeerde onderdelen vervangen. En wat je veel ziet is dat er bij een storing maar vanuit gegaan wordt dat het wel opgelost zal zijn als je het hele systeem opnieuw vult. Als dat dan niet zo is, heb je al veel kosten gemaakt terwijl dat helemaal niet nodig was. Het kan ook een elektronische storing zijn, om maar wat te noemen.” Rozendaal werkt niet met een aircoserviceapparaat, maar met losse componenten. “Dat werkt veel nauwkeuriger en prettiger, als je weet waar je mee bezig bent tenminste. Maar voor een garagebedrijf is een machine van een goede kwaliteit een prima oplossing natuurlijk.” Omdat het niet het hele jaar topdrukte is op de aircomarkt, doet het bedrijf soms ook onderhoud en repa-

Jack Rozendaal en Marco Oosterom werken ook op locatie.

raties aan auto’s. “Ook hebben we een self service wasbox, maar het belangrijkste voor ons is en blijft het werk aan de airco. Omdat dit vrijwel ons

enige werk is, kunnen we ook tegen gunstigere tarieven werken – zeker ten opzichte van het dealerbedrijf – en hebben we meer kennis in huis.”


Uw toekomst met JAMES Auto & Service

JAMES is een snelgroeiend, merkonafhankelijk auto- en servicebedrijf. JAMES heeft meer dan 60 vestigingen in heel Nederland en de snelle groei in online en zakelijke omzet vraagt om meer vestigingen. De automobilist en de zakelijke fleetowner zoeken kwaliteitspartners voor universeel onderhoud; merkketens waar de klant centraal staat! Leven zonder autozorgen JAMES is onderdeel van The Alwaysbemobile Company. Wij bieden u landelijke verkoop, marketing, inkoop en opleidingen. Daarnaast faciliteren wij alle zaken die een ondernemer nodig heeft om snel, professioneel en digitaal te integreren in onze organisatie. U kunt zich volledig richten op uw klanten! Het onderschrijft onze missie en visie: leven zonder autozorgen voor iedere automobilist, particulier of leaserijder en ook voor iedere ondernemer. Bent u onze kwaliteitspartner? Gelooft u in de kracht van zelfstandig ondernemerschap in combinatie met de kracht van expertise en naamsbekendheid? Dan maken wij graag kennis met u. Bel Michiel Meijer of Harm Nieboer via +31 (0)318 8110 53 of ga naar www.jamesworden.nl

Catsman JAMES Auto & Service Randstad

LEVEN ZONDER AUTOZORGEN. W W W.JAMESAUTOSERVICE.NL

JAMES_Adv_Werving_265x380mm_NIEUW.indd 1

27-06-13 10:45


Duurzaam herstel In de overvolle schadeherstelbranche moeten bedrijven zich onderscheiden om te overleven. AAS doet dat met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat betekent dat herstellers zo veel mogelijk moeten kiezen voor repareren in plaats van vervangen, en voor milieuvriendelijke technieken.

4%, 777 "5#(,) .,

zie pagina 19

Liever een Leaf Nissan vond zijn tweede generatie Leaf zo bijzonder, dat ze hem door midden hebben gezaagd. Zo kun je de techniek goed zien, hoewel je in deze volledig elektrische wagen weinig radertjes zult zien draaien. Wel een accupakket met 192 cellen.

NUMMER 8 deel 2 • 23 augustus 2013 • www.autokompas.nl

zie pagina 20

Hoe leveranciers de downsize-doelstellingen van autofabrikanten verwezenlijken

De trukendoos van Federal Mogul PAUL VAN DEN BOGAARD •

De zucht naar zuinigere en schonere motoren onder autofabrikanten houdt niet op. Anderzijds wordt de belasting van met name motoren steeds groter door nieuwe schonere brandstoffen en het persen van meer vermogen uit die kleinere blokjes. Een stevige uitdaging dus voor toeleveranciers. Federal Mogul presenteerde Autokompas hoe daarmee om te gaan. Grote OE-leveranciers als Federal Mogul, dat onder meer zuigers, zuigerveren, lagers, cilinderbussen, klepzittingen en geleiders ontwikkelt en produceert, presenteren aan de lopende band nieuwe technieken om er voor te zorgen dat autofabrikanten hun downsizedoelstellingen kunnen verwezenlijken. Volgens dr Steffen Hoppe, director Technology rings and Liners bij Federal-Mogul, is – onder de automerken die het bedrijf belevert ongeveer 8 procent van de brandstofbesparing en beperking van CO2-uitstoot in een moderne verbrandingsmotor te danken aan vindingen van Federal Mogul. De overige besparingen komen van ontwikkelingen door de motorbouwers zelf en andere toeleveranciers van componenten. Het terugdringen van brandstofverbruik is, naast het zo licht mogelijk maken van de motordelen, vooral een kwestie van het beperken van de wrijving tussen de bewegende delen. Met name bij de zuigerveren zorgt dat voor een uitdaging. Deze moeten er immers ook voor zorgen dat compressie wordt opgebouwd in de verbrandingskamer en de olie er juist buiten blijft. Volgens Hoppe gaat er gemiddeld 40 procent van de energie in een motor verloren door de wrijving tussen zuiger en zuigerveren en de cilinderwand. Waarbij de zuigerveren alleen al 25 procent voor hun rekening nemen.

Besparende coatings Met name olieschraapveren en zuigers krijgen door dit conflicterende eisenpakket steeds exotischer vorLees verder op pagina 18

Downsizing zorgt voor een zwaardere belasting van lichtere onderdelen. ADVERTENTIES

Op jobmotive.nl staan honderden vacatures op diverse gebieden en niveaus in de autobranche.


18 Techniek

De trukendoos van Federal Mogul Vervolg van pagina 17 men. Zo heeft de Pace-Award (Premier Automotive Suppliers’ Contribution to Excellence Award van vakblad Automotive News) winnende LKZ olieschraapveer van Federal Mogul extra smalle randjes voor een minimaal contactvlak met de cilinderwand. En hebben de Elastothermic zuigers zo hoog mogelijk in de zuigers geplaatste koelkanalen, extreem dunne wanden en is nauwelijks nog sprake van een zuigerhemd. Verder wordt er met name bij dieselmotoren steeds meer geëxperimenteerd met stalen zuigers. Naast de aangepaste vormgeving en het lichter uitvoeren van onderdelen ligt de grootste winst in de toepassing van high tech coatings. Zo heeft Federal Mogul twee coatings voor compressie- en olieschraapveren: Carboglide en Duroglide. Deze zorgen voor 11 tot 15 procent minder wrijving en

In Het Duitse Burscheid produceert Federal Mogul zo’n 650.000 zuigerveren per dag.

De Irox-coating zorgt dat krukslagers ruim 200 keer langer meegaan.

Zuigers krijgen steeds exotischer vormen om gewicht en wrijving te beperken.

gepast, maar dan vooral om ze beter bestand te maken tegen slijtage. Het wondermiddel heet Irox, een op polymeren gebaseerde coating die zowel op bronzen als aluminium lagers kan worden toegepast. Deze is beter bestand tegen slijtage dan metaal. Tegen 2016 verwacht het concern jaarlijks zo’n 70 miljoen lagers met

en smallere lagers om de wrijving en het gewicht te beperken. Die kleinere lageroppervlakken krijgen het wel zwaarder voor hun kiezen. Zeker in combinatie met turbo’s en een directe inspuiting. “De krukas van de huidige 1,4 TSI motor van Volkswagen (EA111, red) weegt 11,6 kilogram. De volgende generatie (EA211, red) zal nog maar 9,17 kilo wegen”, legt ingenieur Gerhard Arnold uit. “Dat zorgt voor 10 procent minder frictie. Verder weegt een drijfstang van de EA211 370 gram en die van zijn voorganger nog 523 gram.” Ook de toepassing van stop-start en hybride techniek zorgt voor meer slijtage aan de hoofdlagers. In 2003 maakte een automotor gedurende zijn hele leven volgens Federal Mogul gemiddeld 30.000 starts. Inmiddels zijn dat er gemiddeld 500.000 geworden bij auto’s met stop-start systemen en/of een hybride aandrijflijn. Vanwege het tijdelijk ontbreken van voldoende smering tijdens het starten, neemt de slijtage toe. “We verwachten een verdere toename van het aan-

tal starts. Uit onze eigen test is gebleken dat de krukaslagers van een motor met normale lagers zonder de Irox-coating na 100.000 starts 250 micrometer (µm) slijtage vertonen. Met een Irox laag is dat slechts 5µm en na 250.000 starts 8 µm.“

De sleutel: het beperken van de wrijving tussen de bewegende delen. kunnen zo een brandstofbesparing tot 1,5 procent realiseren en een CO2 reductie tot 3 gram per kilometer. De Duroglide zuigerveren worden in september gepresenteerd op de IAA in Frankfurt en gaan volgend jaar in productie. De Ecotough coating die Federal Mogul toepast op zuigers, bevat vaste smeermiddelen en zorgt voor 40 procent minder slijtage en 16 procent minder frictie. Ook bij de lagerschalen voor krukas en drijfstangen worden coatings toe-

deze coating te produceren. Vier van de grootste OEM’s maken al gebruik van krukaslagers met een Irox-coating.

Slijtage De Irox-coating is volgens Federal Mogul nodig omdat downsizing en andere besparingsmaatregelen een zwaardere belasting op de krukaslagers legt. Zo kiezen fabrikanten bijvoorbeeld voor dunnere olie, een kleinere diameter van de krukastappen

Autokompas is een uitgave van Mobility Media bv Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam Tel.: 020-5800975

Uitgever Jelle Heidstra jelle@mobilitymedia.nl

Redactie Luberto van Buiten (hoofdredacteur), Bart Kuijpers (adjunct hoofdredacteur), Paul van den Bogaard, Marieke Oosterom (redacteuren).

Advertenties Jelle Heidstra, Marc Krijnen, sales@mobilitymedia.nl

Arm mengsel Hogerop in de motor vinden ook steeds zwaardere vormen van mishandeling plaats als het om componenten als kleppen, geleiders en zittingen gaat. Ingenieur Frank Zwein: “Kleinere motoren worden zwaarder belast zowel door een steeds armer mengsel met agressieve toevoegingen als ethanol en methanol en alternatieve brandstoffen als lpg en cng. De daarbij vaak toegepaste turbo’s zorgen voor uitlaatgastemperatuur die plusminus 100 graden hoger ligt.” Verder wordt het uitlaatspruitstuk vaker in de cilinderkop geïntegreerd waardoor het uitlaatgas gekoeld moet worden. Kleppen, geleiders en zittingen worden steeds zwaarder belast. “Ethanol en methanol zijn

populair in China”, aldus Zwein. “Maar ze zorgen wel voor corrosie in de motor. Vooral bij stationairloop en stadsverkeer. Voorheen waren de materialen die we voor dit soort onderdelen gebruikten al hard, door de toegenomen hitte moeten ze nog harder zijn. En je moet ze nog wel kunnen bewerken en daarom gebruiken we koper, cobalt, aluminium en koolstoffen als vaste smerende stoffen in de legering. De klepgeleiders moeten wel na te bewerken zijn nadat ze eenmaal in de kop geperst zitten. Ook zorgen deze grondstoffen voor wrijvingsbeperking.”

Vonken Door kleinere cilinderkoppen met vier in plaats van twee kleppen per cilinder en een injector blijft er minder ruimte over voor de bougies. Van de nu gangbare maat 14 mm gaan we over naar 12 of zelfs 10 mm. De nieuwe Champion SureFire Plus bougie (vanaf mei 2014 in productie) heeft een isolator die tot 42 kilovolt aankan. Ter vergelijking: zijn voorganger ging tot 36 kV. Hogere vonkvoltages maken het mogelijk om armere mengsels te ontsteken en betere motorprestaties en brandstofrendement te bereiken. Hoewel een aantal van de genoemde innovaties hun weg nog moeten vinden naar de auto’s die in de komende jaren van de band zullen rollen. Zullen zij op korte termijn ook beschikbaar zijn voor de aftermarket. “Gemiddeld een half jaar na de introductie in nieuwe auto’s”, verzekert Hoppe. Alles om de auto schoner en zuiniger te maken – bij betere motorprestaties.

Adverteren: 1 7,- per regel (min. 3 regels excl. 19% btw).

– – 21,28,35,42,49,56,63,70,-

Alleen in het eerstvolgende nummer

tot nader order dezelfde advertentie

Traffic Sebastiaan Dekker, traffic@mobilitymedia.nl

Layout/opmaak Van Munster & Bos, Amsterdam

Rubriek:

Zend deze bon aan:

Klachten over de bezorging van deze titel? Stuur een e-mail naar: abo@mobilitymedia.nl

Onderdelen

Olie

Werkplaats

Kantoor

Personeel

Diversen

Banden

Naam: ........................................................................................................... Adres:............................................................................................................

Drukken/afwerking Nieuwsdruk, Apeldoorn, tel.: 088-0136 368

Auto’s

Autokompas Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam

Postcode: ....................................................................................................... Woonplaats: ................................................................................................... Handtekening: ................................................................................................

VOORWAARDEN TOEZENDING AUTOKOMPAS. Doelgroep: • Groot- en tussenhandel in auto’s, autoaccessoires en -onderdelen • Detailhandel in nieuwe en gebruikte personenauto’s • Detailhandel in auto-accessoires en -onderdelen • Benzine- en l.p.g.-stations • Universele garages • Schadeherstelbedrijven • Autobeklederijen • Autowasserijen • Autodemontagebedrijven • Leasemaatschappijen • Autofabrieken • Carrosseriefabrieken • Onderdelenfabrieken • Grossiers • Specialisten Abonnementsgeld 1 78,75 (excl. 6% btw) per jaar. Buitenland 1 99,75 per jaar. Losse nummers 1 6,Voor het aanvragen van een abonnement kunt u gebruik maken van de bon op deze pagina. Hoewel de informatie in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. Gegevensbescherming Autokompas is een uitgave van Mobility Media. Mobility Media legt de gegevens van abonnees vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante andere producten, diensten en activiteiten van Mobility Media en zorgvuldig geselecteerde samenwerkende partners. Indien u geen prijs stelt op informatie van Autokompas of indien u uw toestemming voor het gebruik van uw e-mail adres wilt intrekken, kunt u een briefje sturen naar: Mobility Media, Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam. Nadere informatie vindt u in het privacy statement op www.mobilitymedia.nl © Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Het abonnementstarief van Autokompas bedraagt 1 78,75 (excl. btw). U ontvangt Autokompas 12 maal per jaar op naam. Wanneer u beschikt over een e-mail-adres wordt u zelfs wekelijks op de hoogte gehouden van het allerlaatste nieuws. Deze bon dient volledig ingevuld te worden geretourneerd. AUTOKOMPAS Groothandel in auto’s en accessoires Detailhandel in nieuwe auto’s Detailhandel in gebruikte auto’s Detailhandel in accessoires en onderdelen Benzine- en lpg-stations Vrije garage

Autoplaatwerkerijen Autospuitbedrijven Autobeklederijen Autowasserijen Autoleasebedrijven Autosloperijen Autofabrieken

Auto-onderdelenfabrieken Carrosseriefabrieken Grossier in automaterialen Grossier in garage-equipment Grossier in autolakken Merkspecialist …………………………………

Naam bedrijf: .......................................................................................................... Contactpersoon: ...................................................................................................... Adres: ....................................................................................................................

Zend deze bon aan:

Postcode/Woonplaats: ..............................................................................................

Autokompas

Woonplaats:............................................................................................................

Naritaweg 14 1043 BZ Amsterdam

Telefoon: ................................................................................................................ E-mailadres:............................................................................................................ Handtekening:.........................................................................................................


Schade 19

AAS zet in op maatschappelijk verantwoord ondernemen

Duurzaamheid loont, op lange termijn AAS koos begin dit jaar maatschappelijk verantwoord ondernemen als onderscheidend thema. Bestuurslid en schadehersteller Arnold Hagen over wat er bij komt kijken om duurzaam te repareren. ‘Het zit voor 80 procent tussen de oren.’ Schadeketen AAS propageert 100 procent betrokkenheid. “Dat houdt zowel betrokkenheid in bij milieu als maatschappelijk. Zonder daarbij de winstgevendheid van de eigen organisatie uit het oog te verliezen. Maar als je het goed aanpakt, komt alles samen”, zegt bestuurslid Arnold Hagen, tevens eigenaar van schadeherstelbedrijf Hagen in Apeldoorn. Er is bij alle zeventig AAS-leden een ecoprofiel opgesteld, en elk lid heeft

Wielen Schadeketen AAS, een van de jongste ketens in Nederland, startte twee jaar geleden met ruitherstel. Dit jaar is caravanherstel aan de extra dienstverlening toegevoegd. Allebei in het kader van een onestop-shop-gedachte. Die er uiteraard voor moet zorgen dat er meer volume in de werkplaatsen komt, nu het aantal carrosserieschades afneemt. Maar een omzetgarantie geeft de keten niet, zegt bestuurslid en medeoprichter Arnold Hagen. “Wij kunnen als keten ondersteuning bieden en voor inkoopvoordeel zorgen. Maar een wielengarantie, die hebben we niet. De keten is ook van alle leden, het is een coöperatie. Dus deze insteek is voor niemand een verrassing.”

inmiddels het certificaat Duurzaam Repareren in huis. “Het eco-footprint meldt wat de aan jouw producten gerelateerde CO2-uitstoot is. Dan moet je denken aan de uitstoot die vrijkomt bij het maken en recyclen of verwerken van die producten. Duurzaam repareren gaat om de reparatietechniek zelf”, zegt Hagen. Uitdeuken zonder spuiten, kunststof lassen en repareren in plaats van vervangen: dat zijn de belangrijkste ingrediënten van duurzaam repareren. Maar ook het verfgebruik speelt een rol, zegt Hagen. “Daar moet je niet ingewikkeld over doen. Een voorbeeld: wij hebben witte vloertegels in de mengkamer, daar ligt niks overheen. Sommige bedrijven legger er karton op, maar dan zeg je dus eigenlijk: het maakt niet uit dat je morst. Op mooie witte tegels wel.” Nog belangrijker is dat de lak waarmee wordt gewerkt, relatief minder milieubelastend is. “Gelukkig hebben onze leveranciers Dupont en Standox al voldoende producten op voorraad die aan onze standaard voldoen. Dan moet je denken aan watergedragen lak, en sneldrogende lak zodat de droogtijd korter is. Deze leveranciers zijn ook gehomologeerd door de Stichting Duurzaam Repareren.” Voor de reparateurs waren er geen extra opleidingen nodig om te kunnen werken volgens het principe van duurzaam repareren. “Onze herstellers worden continu opgeleid. Uitdeuken zonder spuiten, spotrepair, kunststof lassen, dat konden onze medewerkers al. Opleiden is belangrijk in onze keten. Alle leden

Hagen schat in dat door het invoeren van duurzaam herstel, de schadelast met 10 tot 15 procent is gedaald.

hebben al een autoschadetechnicus in huis.” Wel moet het personeel doordrongen worden van de noodzaak van het kiezen voor reparatie in plaats van vervanging, en de keuze voor milieuvriendelijker reparatietechnieken en afvalverwerking. “Tachtig procent zit tussen je oren.” De demodag die Hagen onlangs organiseerde, heeft voor de bewustwording bij het eigen personeel gezorgd. “We hebben die open dag georganiseerd samen met de lokale clubs en verenigingen die we sponsoren. Zo was er een pannawedstrijd (een wedstrijdje 1-tegen-1 met de bedoeling de ander de bal door de benen te spelen – red) die werd verzorgd door de voetbalclub hier in Apeldoorn-Zuid, muziek van de muziekvereniging, noem maar op.

De verenigingen konden in de periode voorafgaand aan de demodag in ruil voor hun medewerking enkele vouchers aan relaties geven of verloten onder clubleden. Deze vouchers waren goed voor een gratis spot repair behandeling, wat ook past

met 10 tot 15 procent is gedaald. “Dat is niet altijd direct in ons voordeel, maar wel in het voordeel van onze klant. En dat levert ons weer meer werk op, en uiteindelijk een beter rendement”, zegt Hagen. “Daarnaast is het ook voor de klant- en werknemertevredenheid goed om met milieu en maatschappij om te gaan. Ze voelen zich meer betrokken.” In de routing van de werkplaats zijn wel veranderingen aangebracht. “Voorheen deden we de grote klussen als eerste; dan konden we immers sneller de plaatwerker en spuiter aan het werk zetten. Nu doen we de kleine klussen aan het begin van de week. Dan zijn ze in een dag klaar, terwijl we ze hiervoor door de grote klussen heen planden. Die kosten nu iets meer tijd, maar dat vinden klanten niet erg. Als ze maar weten hoe lang het duurt. Het voordeel voor ons is dat we bijvoorbeeld spuitklussen beter op elkaar kunnen laten aansluiten waardoor de apparatuur minder vaak gereinigd hoeft te worden en het energieverbruik lager is.” Inmiddels duiken de eerste opdrachtgevers op die duurzaamheid als eis stellen aan hun leverancier, zoals Aegon en de overheid. “Je ziet een sneeuwbaleffect ontstaan. Steeds

‘Door het invoeren van duurzaam herstel is de schadelast met zo’n 10 procent gedaald.’ binnen duurzaam herstel.” Uiteindelijk kwamen er 200 mensen naar de demodag en zijn er 74 auto’s gerestyled. Hagen schat in dat door het invoeren van duurzaam herstel, de schadelast

meer zakelijke opdrachtgevers vragen een duurzame oplossing. Dan gaan wij extra profiteren van onze voorsprong, want er zijn nog niet veel ketens zo ver als wij op dit onderwerp.”

De serie over Jan Vroegop wordt mogelijk gemaakt door

Opleiding tot autoschadetechnicus, deel 4: startproblemen

Vroegop voelt nattigheid Schadehersteller Jan Vroegop (22) is onlangs een opleiding begonnen bij vakopleiding Carrosserie (VOC). In Autokompas beschrijft hij elk nummer wat hij zoal heeft geleerd. In aflevering 4: een auto die hersteld moet worden wil niet starten. Wat is er aan de hand? Er werd bij ons bedrijf een Opel Astra stationwagen gebracht met flinke voorschade en wat achterschade. De auto wil niet meer starten. Zoals

inmiddels gebruikelijk sinds ik de opleiding AST-er volg bij VOC, mag ik de auto uitlezen voordat we beginnen aan het strippen.

Ik sluit onze Wow tester van Würth Wow aan om te kijken of ik kan achterhalen waarom de Astra niet wil starten. Geen enkele module reageert. De Wow geeft ook aan dat er geen enkele computer communicatie geeft. Wat nu? Het enige dat er gebeurt als je de contactsleutel omdraait is dat er een aantal controlelampjes gaan branden op het dashboard. De ruitenwissers en de verlichting werken ook nog. Ik ben begonnen bij het controleren van de hoofdzekering en de rest van de zekeringen, maar die waren allemaal nog goed. Bij de AST-opleiding gehoord dat wanneer de CAN-bus plat ligt en er veel componenten niet reageren je het beste met de multimeter op verschillende plekken de weerstand kunt gaan meten. Ik ben begonnen om bij de DLC-stekker de weerstand van de CAN-bus te meten. Die moet 60 Ohm zijn, maar hij was 0 Ohm. Dat betekent sluiting in de CAN-bus en daardoor is er geen communicatie mogelijk. Aan de hand van de gereden schade heb ik de bedrading en de computers visueel gecontroleerd. Daarbij ontdekte ik rechtsachter in het binnenscherm een module die vochtig was. Ik heb de module los gekoppeld

en de weerstand van de DLC-stekker gemeten. Die veranderde van 0 naar 120 Ohm. Dat betekent dat er een onderbreking is, heb ik geleerd. Er was water in de stekker gekomen en doordat het zo ook in de module terechtkwam ontstond er kortsluiting. Nadat ik de vochtige module had losgekoppeld kon ik de andere computers wel benaderen. De diagnosetester gaf nu aan: ‘Module Bodycontrol, communicatie CAN-bus fout en Motion Control unit communicatiefout’. Verder liet hij de storing: ‘Regelmodule brandstofpomp, brandstofpomp

antwoordt niet’ zien. Met de stekker van deze module losgetrokken wil de auto wel starten, maar hij slaat niet aan. Na het droogmaken van de stekker en de module, heb ik de stekker er weer opgezet. Bij dezelfde weerstandmeting kwam ik nu wel op 60 ohm uit. Dat wil zeggen dat de CAN-bus weer compleet was. Nu kon ik de hele auto uitlezen en de foutcodes wissen. Vervolgens was het starten en lopen. De storing werd waarschijnlijk veroorzaakt doordat de Opel buiten in de regen stond. Er moet toen water tussen het beschadigde plaatwerk gelopen zijn. Geen directe ongevalsschade dus.

Vroegop op de VOC Vakopleiding Carosserie biedt sinds dit jaar een abonnement aan dat autoschadebedrijven kunnen inzetten om hun personeelsleden gedurende het jaar op te leiden. Jan Vroegop volgt met dit abonnement een opleiding tot autoschadetechnicus (AST). Zijn werkgever laat hem deze opleiding volgen omdat hij een betere inschatting wil kunnen maken van de schade aan een auto, zodat de calculatieprognose realistischer is. Hiervoor is het kunnen stellen van een diagnose vooraf onontbeerlijk. In elke Autokompas vertelt Vroegop wat hij tijdens zijn opleiding heeft geleerd. Jan Vroegop is ook te volgen op Facebook: www.facebook.com/jan.vroegop.9. Deze en eerdere bijdragen zijn ook te lezen op www.autokompas.nl/vroegop. De volgende keer: de airbag


20 Autotest Veel aanpassingen bij tweede generatie Nissan Leaf

Meer kilometers, minder onderhoud

ROB BLOM • De Nissan Leaf zul je niet veel in de werkplaats zien. De elektrische auto heeft nauwelijks onderhoud nodig. Oliefilters en brandstoffilters hoeven niet vernieuwd te worden. De Leaf komt hoogstens binnen voor een paar nieuwe banden, ruitenwisserbladen en remmen. En die laatste slijten door regeneratie veel minder snel. Betaalbare elektrische familieauto Leaf staat voor Leading, Environmentally friendly, Affordable, Family Car ofwel, in vrij Nederlands vertaald, een toonaangevende, milieuvriendelijke en betaalbare familieauto. De Leaf was in 2011 de eerste massa geproduceerde elektrische familieauto ter wereld. De eerste generatie

onder de meest gunstige omstandigheden. Op een zonnige dag met 22 graden, airco uitgeschakeld en een gemiddelde snelheid van 39 kilometer per uur en weinig opstoppingen is een afstand van 183 kilometer volgens Nissan mogelijk. Als het tien graden vriest, de airco aan staat en er veel verkeer is, moet je volgens Nissan

Uiterlijk bleef veel hetzelfde.

Leaf werd volledig in Japan ontwikkeld en geproduceerd. De nieuwe Leaf is volgens Nissan vooral een Europese auto en wordt gebouwd in Groot Brittannië. De nieuwe Leaf is doorontwikkeld op basis van verzamelde data en feedback van tienduizenden eigenaren. Sinds de introductie verzamelde Nissan meer dan 300 miljoen anonieme kilometers laadcyclusgegevens. Via een telematicasysteem en een SIM-kaart, is er continue connectiviteit tussen de auto en Nissan. Het resultaat: aanpassingen op meer dan 100 verschillende punten.

24 kilometer verder De belangrijkste verbetering is de actieradius. De New European Driving Cycle (NEDC) geeft de Leaf 199 kilometer, een verbetering van 24 kilometer. Dit bereik je echter alleen

je. Het is echt leuk om tijdens een sprint bij het stoplicht een beteuterde Honda Civic-rijder (met pet) achter je te laten! En wat te denken van het geluid. Je hoort alleen de banden en de wind. De elektromotor van de Leaf is twee keer zo stil als een verbrandingsmotor. Oh ja, om de rust te bewaren heeft Nissan ook een nagenoeg geluidloze ruitenwissermotor laten ontwikkelen.

kan worden met de beschikbare acculading.

Half Leaf Om de techniek in de Nissan Leaf inzichtelijk te maken, hakte het

Bijna 100 procent regenereren De tweede generatie Leaf heeft ook een verbeterd regenererend remsysteem en kan tot 94 procent van de remenergie terugwinnen en opslaan in de accu. Ter illustratie: de opslagcapaciteit van een Leaf-accu is 5.000 keer groter dan die van een mobiele telefoon. De accu weegt 250 kilo en dat is een zesde deel van het totale gewicht van de auto. Het lithium-ion pakket heeft 192 cellen die samen een vermogen van 380 Volt produceren. Het opladen van de accu via een huisstopcontact duurt tussen de 10 en 12 uur (getest en bewezen). Met een speciaal snellaadstation voor thuis lukt dit in vier uur. Als de accu helemaal leeg is en je legt hem aan de

De verticaal ontworpen motor heeft de afmetingen van een conventionele verbrandingsmotor.

Afhankelijk van het jaargetijde, kun je via de CarWings communicatieapp de auto voorverwarmen of juist afkoelen voor je erin stapt. Doe dit wel alleen als de stekker in het stopcontact zit anders trek je de accu leeg.

Energiezuinige klimaatcontrole en audio

124 kilometer halen. Wij haalden met temperaturen rond de 30 graden, airco aan en op 80-kilometerwegen ongeveer 125 kilometer.

Koolborstelloze elektromotor De grotere actieradius heeft Nissan onder andere voor elkaar gekregen door de auto 32 kilo lichter en de luchtweerstand lager te maken. Daarnaast kreeg de Leaf een nieuwe, efficiëntere elektrische motor. De verticaal ontworpen motor heeft de afmetingen van een conventionele verbrandingsmotor. De koolborstelloze elektromotor is even groot als een voetbal en draait maximaal 10.000 toeren per minuut. De 254 Nm (dat is een flinke diesel en meer dan twee keer zo veel als van een Lotus Elise) trekkracht is al bij nul toeren per minuut beschikbaar en dat merk

snellader, dan wordt de accu binnen 30 minuten tot 80 procent gevuld. Via een app op je mobiele telefoon kun je op afstand zien hoeveel stroom er in de accu zit en hoe lang het nog duurt om de accu volledig op te laden.

Via een app op je mobiele telefoon ziet de berijder op afstand hoeveel stroom er in de accu zit en hoe lang het nog duurt om de accu volledig op te laden.

Belangrijke rendementswinst werd ook bereikt door het gebruik van een nieuw verwarmings- en ventilatiesysteem. Een nieuwe elektrische warmtepomp zorgt dat het klimaatsysteem 70 procent efficiënter is dan bij de vorig Leaf het geval was. Het Eco Bose audiosysteem is door de bekende Deense audiofabrikant speciaal ontwikkeld voor de Nissan Leaf. De versterker produceert minder warmte en gebruikt 50 procent minder energie dan een conventioneel audiosysteem. Om de actieradius verder te optimaliseren is er GPS met Eco-routing aan boord. Het systeem houdt rekening met de lokale maximumsnelheid en hoogteverschillen in de weg. In de route zijn oplaadlocaties opgenomen. Het systeem wijzigt de route als de bestemming niet gehaald

Engelse bedrijf RML een Leaf schuin doormidden. De Half Leaf is rijdbaar, maar omdat de gewichtsverdeling uit balans is, mag de auto niet op de openbare weg. Autokompas was in de gelegenheid om de Half Leaf een paar rondjes op een afgesloten terrein te testen. RML, dat onder andere ook raceauto’s maakt voor de 24 uur van Le Mans, is in totaal 1.500 uur met de Half Leaf bezig geweest. Allereerst werd een complete Leaf helemaal uit elkaar gehaald. Speciale bedrijven sneden het metaal met elektrische haakse slijptollen. Het moeilijkste gedeelte was volgens Tom Snowball van RML het glas. “We hebben dit laten doen door een gespecialiseerd bedrijf met een machine dat glas kan snijden met een hele sterke waterstraal.” Na het snijden moest de kabelboom naar de andere kant van de auto verplaatst worden. “En we moesten vooral veel foutcodes, die waren ontstaan door het ontbreken van de airbags, simuleren.”


Carrec 21

Mercedes-Benz Sprinter 515 cdi strandt in buitenland

Sprinter uitgesprint GUIDO VAN DER SPEK / CARREC • Een klant belt over zijn Mercedes Benz Sprinter, een 515

cdi met de 2143 cc bi-turbo cdi motor. De bus met meubelbakopbouw is gestrand in het buitenland en wordt door de afsleepdienst bij ons afgeleverd voor een diagnose. fractie opengaat, wordt er een Zodra de bestel-Benz binnenkomt, zuiger deels versmolten is met de enorme hoeveelheid lucht doorgestaat iedereen er omheen. Om een of bovenrand van de cilinder. perst en krijgen we de storing ‘luchtandere reden is een motorschade massa is te groot’. Storingen altijd aanleiding voor het hele team Door de verhoogde verbrandingsdruk Deze Sprinter had storingen op de om eens polshoogte te nemen. We kan zelfs het smeltpunt van de (kop EGR, de druksensor van het roetfilter proberen eerst te starten, dat levert van de) zuiger bereikt worden. Dooren de temperatuur van de katalysator. namelijk snel heel veel informatie op. dat deze zuiger oververhit raakt, zet Wat de exacte volgorde is geweest, is Dat lukt echter niet: de startmotor heeft het begeven. Als we de krukaspoelie draaien, blijkt de motor niet vast te zitten. Kennelijk is er erg lang geprobeerd de Sprinter weer tot leven te wekken, met een kapotte starter tot gevolg. De startmotor wordt snel gewisseld: de motor draait rond en slaat met wat moeite ook aan. Eén cilinder doet niet mee. Nadat we de verstuivers gedemonteerd hebben, testen we de verstuiver van deze cilinder. De verstuivers geven nog wel brandstof. Vervolgens kijken we met een endoscoop in de cilinder. De kop van de zuiger lijkt bescha- De kop van de zuiger is deels versmolten met de bovenrand van de cilinder. digd. Maar zoals vaak met het materiaal uit. Hierdoor begint de niet meer te achterhalen; het kan zijn een endoscoopbeeld, het is alleen een zuiger enerzijds te vreten in de cilindat het roetfilter onvoldoende uit(goede) indicatie en geen volledige derwand, anderzijds kan de zuiger laatgas doorliet. De neerwaartse druk diagnose. zodanig naar boven toe uitzetten dat neemt dan af en die storing is ook Als we van cilinder 1 de compressie deze de cilinderkop gaat raken, zoals opgeslagen. De uitlaatgassen zijn meten, blijkt definitief dat het mis is: dat ook met een uitgelopen drijfstanbelangrijk voor de afvoer van hitte. er wordt nog geen 4 bar bereikt. De glager gebeurt. Als de afvoer stokt, veroorzaakt dit motor wordt in zijn geheel uit de bus zowel een verhoging van de temperagehaald en de cilinderkop wordt tuur als een forse druk in het uitlaatGesmolten deeltjes gedemonteerd. De schade aan de zuisysteem. Dit leidt snel tot toename Reparatie van deze motor zou een volger, de cilinderwand en de cilindervan de temperatuur van de katalysaledige revisie betekenen van het kop is fors. Op de foto van de cilintor. Als bovendien de EGR-klep een onderblok en de cilinderkop. Zeer derkop is te zien dat de kop van de

waarschijnlijk moeten bovendien de turbo’s vervangen worden. De vele gesmolten deeltjes van de zuiger die in de uitlaat terecht zijn gekomen, zijn deels versmolten met de schoepenwielen van de uitlaatgasgedreven turbo’s. Daardoor kan onbalans ontstaan. De verstuivers moeten misschien worden vervangen. Kortom, een heel stevige motorschade waarbij veel motordelen vervangen of gereviseerd zullen worden. We hebben al eens eerder een soortgelijk probleem gehad, met een

Sprinter bakwagen waarvan het roetfilter verstopt zat. In eerste instantie gingen van die motor de turbo’s kapot en bleek kort daarna dat de koppakking het – als gevolg van de verhoogde verbrandingsdruk – niet overleefd had. Na 30.000 kilometer gereden te hebben, liepen er twee drijfstanglagers uit het blok. Door het geweld dat onder hoge druk en temperatuur in de motor ontstaat, kan (beginnende) lagerschade ont-

staan die pas later tot uiting komt. De overeenkomst tussen deze twee schades (en nog een aantal motorschades) aan hetzelfde type motor die we langs hebben zien komen, is dat het meubelbakwagens waren met een zeer stevige inzet: hetzij lange afstanden (internationaal) afleggen met (te) veel lading, dan wel bezorgdiensten die dagelijks honderden kilometers stadsverkeer afleggen. Na respectievelijk 260.000 en 280.000 kilometer begaven de motoren het. Zijn het dan slechte motoren? Neen, we hebben ook een klant met tientallen van deze motoren in Sprinters voor personenvervoer, waar deze problemen niet of nauwelijks voorkomen. De bakwagens hebben een hogere luchtweerstand en raken daardoor gemakkelijk overbeladen. Het verschil tussen het rijklaar gewicht en de maximaal toegestane massa is 480 kg. Het soort gebruik van de Sprinters lijkt dus (mede) de oorzaak te zijn van de problemen, of anders gesteld: de marges in het ontwerp van de motoren nemen af. We zien dat al langer bij personenwagens, waarvan het gebruik en het onderhoud meer afgestemd moeten worden om de verwachte levensduur te bereiken. Hetzelfde doet zich nu dus voor bij bestelwagens.

In elk oneven nummer van Autokompas bespreekt Guido van der Spek van Carrec Technocenter een revisieklus. Carrec is een revisiespecialist in Soesterberg.


APK2DAY

Alles over de nieuwe APK

Schrijf Nu iN!

€89,-

v.a. Er komt een nieuwe Europese APK aan, die Nederlandse dealers en www.apk2day.nl garagisten nieuwe kansen biedt. En die moeten worden gegrepen, want voor steeds meer consumenten is de APK nog het enige contact met hun werkplaats. Maar de APK dient ook een algemeen veiligheidsbelang, dat niet zomaar vermengd kan worden met commerciële belangen. hoe pak je kansen én respecteer je de onafhankelijkheid van de keurmeester – die vraag staat centraal tijdens het evenement APK2DAY, dat op 12 november 2013 plaatsvindt in Expo houten. het evenement wordt georganiseerd door vakblad Automotive, in samenwerking met Expomotion.

Ontdek welke kansen de Europese APK-ii voor uw bedrijf biedt. Ga voor het volledige programma en inschrijving naar www.apk2day.nl APK2DAY - 12 november 2013 - Expo Houten - 11.30 – 19.00 uur APK & verkeersveiligheid • Veranderingen in de Euro-APK • Nieuwe kansen Toekomst van de APK • APK-Marketing • Debat • Workshops • Marktplein Equipment • Wedstrijd Beste Keurmeester • Brancheborrel

Het APK2DAY event wordt mede mogelijk gemaakt door

Kennispartners

EVENEMENT

12-nov-13

exPo Houten


Productnieuws 23

Extra grote wagens EQUIPMENT • Gereedschapfabrikant Hazet is voor het tweede jaar op rij geëindigd in de top 100 van meest innovatieve bedrijven van Duitsland. Twee van de innovaties van Hazet zijn de 179 XL en 179 XXL Assistent gereedschapswagens. De wagens hebben dezelfde eigenschappen als de standaard 179 Assistent zoals: geper-

foreerde zijkanten, 100 procent uittrekbare en individueel vergrendelbare zelfsluitende softclose lades. De 179 XL heeft tot 40 procent meer ruimte in de lades die tot 40 kilo belast kunnen worden. Dat is 15 kilo per lade meer dan de reguliere 179. De 179 XXL heeft zelfs 80 procent meer ruimte per lade. Wil je liever een kast met afsluitbare lades? Dan kies je voor de 179 TXXL. De Assistent 179 XL, XXL en TXXL zijn zowel met als zonder gereedschap verkrijgbaar. Naast de gereedschapswagens heeft Hazet ook haar schroevendraaiers vernieuwd. Iedere schroevendraaier heeft een 3-componentengreep. De schroevendraaier ligt hierdoor nog beter in de hand waardoor meer kracht overgebracht kan worden. Er zijn twee nieuwe sets beschikbaar: een set met alleen sleufschroevendraaiers en een set met VDE beveiligde schroevendraaiers speciaal voor elektrische en hybride voertuigen.

Comma breidt gamma X-Flow uit zVLOEISTOFFEN • Chemicaliënfabrikant Comma heeft zijn X-Flow voertuigolieprogramma uitgebreid naar 44 productnummers. Nieuw in het gamma is onder meer de X-Flow Type P. Deze olie wordt geadviseerd voor PSA B71 2290-toepassingen. XFlow Type Z is er voor Mercedes-Benz MB 229.31/229.51- en BMW LL-04toepassingen. Type XS is een halfsynthetische 10W-40 ACEA A3/B3 grade.

Lange, slanke Eco-bougies

BOUGIES • NGK heeft speciaal voor de Ford 1.0 Ecoboost turbomotoren de SILZNAR8C7H ontwikkeld. De SILZNAR8C7H is een dubbel-edelmetalen bougie met lang, slank schroefdraad en een 14 millimeter zeskant. De middenelektrode heeft een taaie edelmetalen iridium tip met een diameter van slechts zes millimeter. De elektrode is geproduceerd volgens het unieke NGK tweetraps-design: een iets getrapte overgang tussen de isolatorneus en de elektrode zelf. Dit design creëert een tussenspleet waarin koolafzetting (corona-effect) wordt verbrand. Hierdoor blijft de bougie roetvrij en wordt de koude start verbetert. Door de slanke iridium tip, is de bougie optimaal toegankelijk voor het

benzine/lucht-mengsel. De Square Platinum massaelektrode gaat volgens NGK nog een stapje verder. De elektrode heeft een tapse vorm en heeft volgens de fabrikant een nagenoeg onverslijtbaar platina blok. Door het design van de elektrode is deze beter toegankelijk voor het brandstofmengsel en de verspreiding van het vlamfront na de ontsteking. De isolator van de bougie is volgens NGK eveneens uniek en de eerste isolator die gemaakt is van een nieuw keramisch materiaal met een buitengewone dielektrische sterkte. Het materiaal voorkomt dat de dunwandige isolator, ook bij de extreme ontstekingsspanningen van de Ford 1.0 Ecoboost, kapot gaat.

LED-verlichtingslijn van Gimeg

Frisse, droge, veilige voeten

Naast de uitbreiding van het X-Flowaanbod zijn de volsynthetische 5W-30 ACEA A1/B1 Comma X-Flow Type F Plus en de Comma X-Flow Type V volsynthetische 5W-30 nu ook leverbaar in 199-litervaten. Door de uitbreiding levert Comma nu elf olieformules waarvan er zeven vol synthetisch, twee half synthetisch en twee minerale oliën zijn. De uitbreiding is volgens Comma het gevolg van de toenemende vraag naar model- en voertuigspecifieke oliën.

SCHOENEN • Leverancier Wiltec heeft een nieuwe veiligheidsschoen in haar assortiment. De Arbesko heeft een speciale inlegzool met schokabsorptietechnologie van PU schuim en gerecycled rubber. De Ortholite X-40 technologie wordt ook gebruikt door sportschoenfabrikanten en verbetert de veerkracht van de zool volgens Wiltec met 40 procent. Dankzij een open celstructuur, die zorgt voor luchtcirculatie en vochtafdrijving, blijven de voeten fris en droog. In het profiel van de zool zitten vlakken en lijnen die voor optimale grip

en antislip zorgen. De schoen is bestendig tegen olie, vet en zuren. Als extra bescherming heeft de schoen een flexibele, metaalvrije antiperforatie bescherming (S3 in ESD). De Arbesko 382 is afgewerkt met geïmpregneerd Super8-volnerfleder, suède details, een lichtgewicht aluminium neus en kruipneus. De schoen kan makkelijk en snel aan- en uitgetrokken worden door de sluiting met lussen en een snelsluiter. Geïnteresseerden kunnen de schoen vrijblijvend uitproberen.

Kleurige kleefgewichten

TEN ontwikkelt ruitentester TESTER • TEN Automotive in Baambrugge heeft een nieuwe autoruittester ontwikkeld. De WAT560 meet of de lichtdoorlaatbaarheid van autoruiten aan de wettelijk gestelde eisen voldoet. TEN heeft de tester ontwikkeld voor keuringsinstanties en overheden zoals politie en KLPD. Het pakket bestaat uit een zender en een ontvanger. De zender aan de binnenzijde van de ruit stuurt een lichtstraal naar de ontvanger aan de buitenzijde die meet hoeveel licht er door de ruit heen komt. Het testresultaat wordt via een beveiligde Blue-

WIELEN • Speciaal voor gekleurde lichtmetalen wielen levert equipmentleverancier Explora de Hofmann HPW 380 Power Weights. Explora leverde al de zilverkleurige, zwarte en chromen uitvoeringen en daar zijn de gekleurde kleefgewichten aan toegevoegd. De gekleurde kleefgewichten wegen 60 gram per stuk en zijn verkrijgbaar in de kleuren rood, blauw, geel, oranje, wit en antraciet. De gewichten zijn volgens Explora

snel en eenvoudig te monteren. Als je ze verwijdert, blijven er geen krassen en kleefgewichten achter. De gewichten zijn ontwikkeld in de autosport maar nu ook beschikbaar voor de werkplaats. In de verpakking zitten zes zelfklevende gewichten. De verpakking wordt geleverd met precies de juiste hoeveelheid die nodig is om een voertuig te balanceren. Voor de gewichten is ook een baliedisplay verkrijgbaar.

Sportief en stijlvol in sneeuw en regen VELGEN • De BBS SR-serie is een

VERLICHTING • Gimeg Nederland introduceert een nieuwe lijn LED-verlichting voor veel toepassingen. Het productgamma heeft een vervangende LED-lamp voor bijna iedere fitting en een serie adapters waarmee de LED-lampen van Gimeg op nagenoeg alle fittingen toepasbaar is. De high-end LED-verlichtingslijn van Gimeg onderscheidt zich volgens de fabrikant als kwalitatief hoogwaardige lamp. Unieke productkenmerken maken de LED breed toepasbaar. De lampen hebben variabele ingangsspanningen van 10 tot 30 Volt (DC) en zijn op bijna alle zwakstroomapplicaties toepasbaar. Door de variabele

ingangsspanningen zijn de lampen bestand tegen spanningswisselingen. Knipperende of kapotte verlichtingsdiodes zijn hiermee definitief verleden tijd. In combinatie met een zogenoemde PWM dimmer kunnen de LED’s traploos gedimd worden. Dit zorgt voor extra comfort omdat de gebruiker per toepassing zelf zijn eigen gewenste en optimale lichtsterkte kan bepalen. De Gimeg LED-lampen gaan in vergelijking met een vergelijkbare gloei- of halogeenlamp tussen de 80 en 90 procent zuiniger om met energie en de warmteafgifte wordt gereduceerd.

toothverbinding naar een pc of laptop gestuurd. De tester kan ook stand alone gebruikt worden. De WAT560 kan de lichtdoorlaatbaarheid van autoruiten tot 12,5 millimeter dik nauwkeurig testen. De ruittester van TEN heeft een OLEDdisplay dat ook in avondlicht afleesbaar is en twee bedieningstoetsen heeft. Het kalibreren van de tester duurt vijf seconden. De WAT560 werkt op lithium-Ion batterijen met een capaciteit van 500 mAh. De tester kan continue tot vijf uur achter elkaar gebruikt worden. Een oplader wordt meegeleverd.

nieuw ontwikkelde lichtmetalen velg. De wintervelg combineert elegantie en sportiviteit met maximale functionaliteit. Volledig volgens de BBS-traditie is de velg geheel en exclusief in Duitsland gefabriceerd. Zachte rondingen en contouren zorgen ervoor dat de velg makkelijk schoongemaakt kan worden. Dit is vooral praktisch in de winter. De velg is onmiskenbaar een telg uit de BBS-familie. Door de spaken die doorlopen tot de naaf, lijken de velgen groter dan ze in werkelijkheid zijn. Zelfs de kleinste 16 inch versie ziet er hierdoor indrukwekkend uit. In het midden van de velg geeft het carbon 3D-logo de velg een exclusieve uitstraling. De BBS SR is ontwikkeld als wintervelg. Dat wil zeggen dat de velg wettelijk goedgekeurd en geschikt is

voor montage van sneeuwkettingen. De velg is verkrijgbaar in verschillende ontwerpen in de maten 16, 17 en 18 inch voor alle populaire automerken zoals Volkswagen, Audi, BMW, Mercedes, Volvo, Toyota, Hyundai, Skoda en Seat. De 18 inch versie is zelfs geschikt voor montage op Porsches.


‘‘Het is voor ons een goed stuk gereedschap om mee te werken.”

Van Hugten Mobility-Center, Bilthoven

Méér dan onderdelen

Mijngrossier.nl is voor mij het ideale informatieplatform. Van technische ondersteuning, digitale werkorders, offertes genereren tot diagnose. Het wordt pas echt eenvoudig met mijngrossier.nl


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.