Auteursrechtelijk beschermd materiaal Tegenbeelden 1921-1929
van de moderne tijd’ uitdrukken, een opdracht die de andere kunsten, aldus Roane, nog niet zo bevredigend hadden volbracht.56
De voorstelling van het leven Roane wilde in de dans de ‘dynamische finaliteit’ van de moderne tijd herkennen, zij het enkel op een gesublimeerde, ‘mystieke’ manier. Daarbij pasten geen uiterlijke symbolen die in kostuums, decor of danspassen herinnerden aan de ballettraditie of aan ‘vulgair’ entertainment uit de music-hall. Nochtans zag hij wel in hoe een belangrijke music-halltraditie – die van het exotisme – aan de moderne mens iets belangrijks kon leren over het conflict tussen ‘innerlijke’ bezinning en ‘uiterlijke’ dynamiek, een strijd die in de eigentijdse wereld zo scherp werd aangevoeld. Vóór de Eerste Wereldoorlog kon een ‘exotisme’ – het hellenisme – de solodans een spirituele ernst geven. Na de oorlog werden twee andere exotismen in stelling gebracht, de Spaanse en de Afro-Amerikaanse, om juist de passie en het uitdagende terug te brengen naar de kunstdans. Deze werden gecomplementeerd door een fascinatie voor rituele dans uit het Verre Oosten, een geheel andere dansvorm die deze passie opnieuw stileerde en beheersbaar maakte. Dit gaf een uitgebalanceerde package deal voor de ‘emoties van het lichaam’. In het publieke discours over dans in de jaren twintig was het ‘duel’ tussen lichaamsbeheersing en het lichamelijk uitleven van emoties een centraal thema. De exotische dans gaf traditioneel een goede en veilige aanleiding om over dat thema te schrijven. Men kon dan immers doen alsof dergelijke vragen niet de Belgische burger, maar enkel ‘de andere’ betroffen. Had de representatie van de exotische ‘andere’ in de westerse verbeelding niet altijd al gerefereerd aan het ‘lichamelijke’, in tegenstelling tot de op de ‘geest’ gerichte westerse cultuur? In de gay twenties voelden critici in tal van tijdschriften echter de aandrang om deze kwestie te actualiseren én op de eigen wereld te betrekken aan de hand van nieuwe dansvormen. Dans die voorheen grotendeels tot de music-hall was veroordeeld, verkreeg nu een prestigieuzere locatie met zelfstandige recitals in gevestigde theaters. Zelfs de dans die in de music-hall bleef – van ‘negerdans’ tot de al dan niet exotische boys en girls – werd opgewaardeerd door hem een hoge(re) artistieke betekenis te verlenen. De warmbloedige Spaanse dans was al in de negentiende eeuw een populaire gemeenplaats. Tijdens het interbellum verkreeg de dansvorm echter een heel andere artistieke betekenis door het optreden van Antonia Merce, bekend als ‘La Argentina’. La Argentina, uit Spaanse ouders geboren in Argentinië, was een bijzondere danspersoonlijkheid. Zij trad veel op in 56
Cahiers de Belgique, 2 (1929), nr. 4, 158-159. Vgl. Robinson, Modern dance, 67-69. Levinson had enkel oog voor het imiterende of parodiërende aspect van Pomiès’ werk, dat hij met gemengde gevoelens onthaalde. Levinson, Les visages de la danse, 282-286. 164
Dans in België ISBN 9789058679215 © 2012 Universitaire Pers Leuven Dans_in_belgie.indd 164
5/10/12 13:30