DOSSIER de belangrijkste
vragen over ons pensioen
STAMBOOM op zoek naar je voormoeders
ONDERZOEK zo onmisbaar is het ov voor ouderen
OKT/NOV 2025 | NR. 7 | PRIJS: € 5,95
Samen sterk
‘Twee keer per week trainen is echt een cadeau voor jezelf’ DUCO BAUWENS
TK Home Solutions is marktleider in trap- en huisliften. Al meer dan 60 jaar helpen wij mensen wereldwijd om langer veilig en comfortabel thuis te blijven wonen. De S200 traplift past zich perfect aan uw trap aan. Dankzij slimme technologie en een ergonomisch design biedt deze lift comfort, veiligheid en gebruiksgemak. De geavanceerde draaitechniek zorgt voor een soepele en stabiele rit.
DE ZORGKOSTEN VAN ‘DE OUDJES’ ZIJN (TE) HOOG, terwijl ze zelf bakken met geld hebben. Dát is regelmatig de teneur in de media en in het land. Zelden wordt gekeken naar de grote hoeveelheid werk die door ouderen wordt verricht, waarmee ze enorm veel bijdragen aan de Nederlandse economie. Het zorgt allemaal voor het onterechte negatieve beeld rond ouderen.
Recent kwam de Studiegroep Begrotingsruimte, die uit ambtenaren en directeuren van ministeries bestaat, met een plan om de AOWleeftijd verder te verhogen. Momenteel stijgt die niet volledig mee met de toename van de levensverwachting, maar slechts voor twee derde. Met een volledige koppeling gaat de AOW-leeftijd harder omhoog en zullen de kosten dalen, zo is de gedachte. Vooral laagopgeleiden zullen hierdoor korter van een onbezorgde oude dag genieten. Zij hebben immers een lagere levensverwachting dan hoogopgeleiden. ANBO-PCOB vindt het verder verhogen van de AOW-leeftijd natuurlijk onbespreekbaar, omdat het de (geluks)kloof tussen arm en rijk nog verder vergroot.
Ik erger me al tijden groen en geel aan de veralgemenisering van ouderen. Ze zijn niet allemaal rijk, hulpbehoeftig, vitaal of eenzaam. Net als mensen in andere leeftijdscategorieën zijn ze er in alle soorten en maten. Maar op twee punten zijn ouderen voor mij wel gelijk: ze tellen allemaal mee, hoe verschillend ze ook zijn. En ze hebben allemaal recht op een goede AOW. Daaraan valt niet te tornen.
Net als mensen in andere leeftijdscategorieën zijn ze er in alle soorten en kosten voor de AOW (nu ongeveer 5 procent van het BBP, en naar ver-
Anneke Sipkens, directeur-bestuurder directie@anbo-pcob.nl of Postbus 2012, 3440 DA Woerden.
‘Het verder verhogen van de AOW-leeftijd vergroot de (geluks)kloof tussen arm en rijk’
En die AOW is ook gewoon betaalbaar. Natuurlijk kost het geld, maar ondanks het vele gemopper dat je hoort op straat behoort Nederland tot de meest welvarende landen ter wereld. De minimale stijging van de kosten voor de AOW (nu ongeveer 5 procent van het BBP, en naar verwachting 5,6 procent in 2040) moet een florerende natie gewoon kunnen ophoesten. Al was het maar als dank aan alle vrijwilligers, mantelzorgers, ondernemers, kennisdragers, wijkverbinders, werknemers, cultuurmakers, stemmers, ervaringsdeskundigen en (groot) ouders die senioren – naast AOW’ers en soms zorgbehoevenden – ook zijn.
ANBO-PCOB is van, voor en door leden. Wij zijn er voor u — met advies, praktische hulp, waardevolle ontmoetingen en een krachtige belangenbehartiging. Ontdek hier wat wij allemaal voor u kunnen doen. TEKST: PIEN
Wij staan dagelijks voor u klaar, telefonisch, per e-mail én bij u thuis. In 2024 hebben we meer dan 60.000 vragen van leden beantwoord — groot of klein, praktisch of ingewikkeld.
Waarmee helpen we?
Dit zijn enkele recente voorbeelden:
• Rijbewijs verlengen – Ineke van Vliet-Bolleboom uit Leiderdorp dreigde zonder rijbewijs te komen zitten door een administratief foutje. Met hulp van het Adviesteam kreeg ze de verlenging toch op tijd geregeld.
• AOW-aanvraag – Een echtpaar dat bijna met pensioen ging, had moeite met de AOW-aanvraag. Onze adviseurs begeleidden hen stap voor stap, wat hun veel rust en zekerheid gaf.
• Regelen van traplift – Na een heupbreuk kon een van onze leden haar trap niet meer op. De gemeente wees haar aanvraag voor woningaanpassing af. Wij hebben, met hulp van een ergotherapeut en een arts, een nieuwe Wmo-aanvraag gedaan. Gevolg: traplift, verlaagde doucherand en verhoogd toilet — volledig vergoed.
Hebt u een vraag of een probleem?
We zijn iedere werkdag bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur via 0348-46 66 88. E-mailen kan natuurlijk altijd: adviesteam@anbo-pcob.nl
We hebben ruim 14.000 leden geholpen bij de aangifte inkomstenbelasting. Dat doen we samen met onze zeshonderd belastinghulpen die bij onze leden thuis helpen bij het invullen van de aangifte. Tegelijkertijd checken ze of leden in aanmerking komen voor huurof zorgtoeslag. Leden waarderen deze hulp met een tevredenheidsscore van 8,8. Maar liefst 63 procent van de door ons geholpen leden heeft geld teruggekregen. Een van hen is Marja van Brederode. ‘Ik ben niet digivaardig en heb niks met cijfertjes. Ik heb daarvoor een ander echt nodig. Daar kom ik gewoon voor uit. Je hoeft niet alles zelf te kunnen in dit leven.’
Meer weten?
Kijk op www.anbo-pcob.nl/belastinghulp
Elkaar ontmoeten en samen activiteiten ondernemen is een van de kernelementen van onze vereniging. Met ruim tweehonderd lokale afdelingen door heel Nederland is er vrijwel altijd iets in de buurt te doen. Afdelingen organiseren gezellige koffieochtenden, gezonde wandelingen, mooie reisjes en interessante lezingen. Ook digitaal zijn we actief, met ons ontmoetingsplatform Trefpunt. Gratis toegankelijk voor al onze leden. U kunt er interesses uitwisselen, samen puzzelen, oproepjes plaatsen of plannen maken voor een wandelgroepje, boekenclub of kookgezelschap.
Wilt u hier meer over weten?
Kijk dan eens op www.anbo-pcob.nl/afdelingen en www.uwtrefpunt.nl
Ledenpas
Lidnummer
Lidmaatschapsjaar
Uw lidmaatschap is écht iets waard. Als lid van ANBO-PCOB profiteert u van exclusieve voordelen die het leven gemakkelijker, leuker en voordeliger maken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan ons Zorgcollectief, korting op tuin- en klushulp, bewegen, daten of producten uit de speciale webwinkel van ANBO-PCOB. Het zijn voordelen waar u direct profijt van kan hebben en die er vaak voor zorgen dat uw lidmaatschap zich dubbel en dwars terugverdient.
Acht keer per jaar krijgt u dit prachtige magazine. Maar daarnaast hebben we een groot aantal Tipgidsen waarmee we ons richten op één specifiek onderwerp. Het zijn praktische en helder geschreven gidsen over onder meer het levenstestament, pensioen, voeding, wandelen, woningaanpassingen, mantelzorg en palliatieve zorg. We maken ze zelf of in samenwerking met deskundige partners als het Voedingscentrum, de Wandelbond en de Stichting Palliatieve Zorg Nederland.
Als lid kunt u alle Tipgidsen gratis downloaden via www.anbo-pcob.nl/tipgidsen Hebt u geen internet? Dan kunt u via onze Ledenservice een papieren versie aanvragen: 0348-46 66 66 op werkdagen tussen 9.00 - 16.00 uur.
Zowel aan beleidsmakers als aan de media laten we zien wat voor u belangrijk is. Dit jaar hebben we bijvoorbeeld veel aandacht gevraagd voor leeftijdsdiscriminatie. Iets wat maar liefst één op de drie gepensioneerden ervaart. Maar we hebben ook gehamerd op het belang van goed openbaar vervoer en staan constant stil bij uw veiligheid in en om de woning én bij digitale en financiële veiligheid.
Of u nu advies zoekt, hulp aan huis nodig hebt, maatschappelijk meedoet of graag nieuwe mensen ontmoet...
ANBO-PCOB is er voor u. Samen sterk. Hebt u een vraag? Onze medewerkers zijn iedere werkdag tussen 9.00 - 16.00 uur telefonisch bereikbaar via 0348-46 66 66.
NOORD-HOLLAND
Enjoyhotel De Koepoort in Enkhuizen
TEUTOBURGERWOUD
Enjoy Schlosshotel Sophia in Bleiwäsche
Ontvangst met lunch of koffie met gebak of iets anders lekkers
4 x overnachting met uitgebreid “Enjoy” ontbijtbuffet
4 x lunch of lunchpakket
4 x driegangen keuzediner of dinerbuffet Koffiecorner: koffie en thee gehele dag GRATIS
Aan de rand van het dorpje Bleiwäsche, met prachtig uitzicht
Inbegrepen bij uw 5-daagse alles-inclusief vakantie:
Dagelijks van 17:00 tot 24:00 uur alle drankjes GRATIS: frisdrank, vruchtensap, bier, wijn, jenever en Apfelkorn Iedere avond vertier en entertainment, met o.a. een wandeling en live muziek. Hierbij wordt regelmatig iets lekkers geserveerd, zoals een bittergarnituur of een hartige snack GRATIS diverse auto-, fiets- en wandelroutes
WADDENEILANDEN - AMELAND
Enjoyhotel Hollum Ameland in Hollum
Vraag ’m nu gratis aan op www.enjoyhotels.nl
Enjoyhotel Marleen in Siedlinghausen
een typische Duitse cafébar
We staan aan de vooravond van grote veranderingen in het pensioenstelsel. Dat roept veel vragen op. Bijvoorbeeld: krijg ik nog wel mijn hele leven pensioen? Daarop is het antwoord ‘ja’. In dit dossier beantwoorden we ook vele andere belangrijke vragen.
Hij wilde altijd al van sporten zijn werk maken. En dát is gelukt. Duco Bauwens presenteert Nederland in Beweging , heeft een eigen sportschool en schrijft over hoe je een leven lang fit kunt blijven. Duco: ‘Ik kan er al mijn energie in kwijt. Zolang ik ademhaal ga ik hiermee door.’
Uit een peiling van ANBO-PCOB blijkt dat veel mensen afhankelijk zijn van het openbaar vervoer, bijvoorbeeld om naar het ziekenhuis te gaan of om familie te bezoeken. Ook werd duidelijk dat maar liefst negen van de tien 65-plussers zich zorgen maken over de toekomst van het ov.
OOK IN DIT
8 Nieuws
11 Post
44 Vereniging Geldermalsen
Altijd wat te doen
47 Reizen
Het spectaculaire Lanzarote
52 Dagboek van een vrijwilliger
Ruud werkt bij de ezelopvang
57 Verkiezingen
Wie krijgt úw stem?
65 De Grote Vraag
Wat geven wij door aan de volgende generaties?
70 Ontdek je voormoeders De matriarchale stamboom
79 Digitaal
Leeftijdskorting ov op uw betaalpas
80 Geldzaken
Bankieren voor iedereen
83 Column Jaap
84 Uit & thuis
86 Gezegd & gezwegen
Geen contact broer
89 Vrijwilligers gezocht!
90 Ledenvoordeel
94 Puzzel mee & win… een Tomado citruspers
96 Jong over oud
98 Ledenwerf
99 Service
NIEUWE RONDE GESPREKKEN
OVER DE TOEKOMST
Sinds half september wordt het initiatief Praat vandaag over morgen weer flink onder de aandacht gebracht.
WAAROVER PRATEN WE?
Praat over morgen is een initiatief van ActiZ (de brancheverenging van zorgorganisaties) en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
ANBO-PCOB doet hieraan mee via de Seniorencoalitie, waarin ook Koepel
Gepensioneerden, NOOM, SOMNL en de KBO-bonden Noord-Holland, ZuidHolland en Gelderland samenwerken. Doel van Praat over morgen is om mensen te laten praten over hun toekomst. Het gesprek richt zich daarbij op drie thema’s: omzien naar elkaar, prettig wonen en gezond en fit blijven.
PRAAT MEE OVER MORGEN
Door het hele land vinden bijeenkomsten plaats om ‘vandaag te praten over morgen’. Informatie en aanmelden voor deze bijeenkomsten:
• Apeldoorn op maandag 13 oktober
Kijk op www.anbo-pcob.nl/apeldoorn
• Assen op woensdag 15 oktober
Kijk op www.anbo-pcob.nl/assen
• Zaandam op woensdag 12 november
Kijk op www.anbo-pcob.nl/zaandam
• Leeuwarden op donderdag 27 november
Kijk op www.anbo-pcob.nl/leeuwarden
Vrijwel dagelijks komt ANBO-PCOB in het nieuws. Een kort overzicht van de afgelopen periode.
Kijk op www. anbo-pcob.nl/inde-media voor meer media-uitingen.
Wouke van Scherrenburg stopt met de columns in Ouder en Wijzer. We willen haar bedanken voor alle mooie, wijze, kritische, wakkerschuddende en verbindende columns die we de afgelopen jaren van haar mochten plaatsen in ons magazine.
30 JULI – DE MEDIA BESTEDEN VEEL AANDACHT AAN ONZE PEILING ‘OPENBAAR VERVOER EN MOBILITEIT’ Ouderen maken zich grote zorgen over de voorgenomen bezuinigingen op het openbaar vervoer, zo blijkt uit ons onderzoek. Media pikken de resultaten gretig op; van het NOS Journaal op Radio 1 tot De Telegraaf . Ook het SBS 6programma Hart van Nederland maakt er een item over en interviewt ANBO-PCOB-woordvoerder Simon van Herpen.
11 JULI – PODCAST OVER HET HOOFDLIJNENAKKOORD OUDERENZORG
De podcast Van Zorg Verzekerd van Zorgverzekeraars Nederland besteedt aandacht aan het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO). ANBO-PCOB is als deelnemer aan de Seniorencoalitie betrokken bij de totstandkoming van dit akkoord. Onze beleidsadviseur Ger Deleij vertelt in deze podcastaflevering precies wat er allemaal is afgesproken. Gratis te beluisteren via Spotify of Apple Podcast.
13 AUGUSTUS – ANBO-PCOB IN HET ALGEMEEN DAGBLAD POSITIEF OVER SCOOTMOBIELTRAINING Rijden op een scootmobiel vraagt andere vaardigheden dan het besturen van een fiets, auto of scooter. ScootmobielClub Gouda biedt daarom trainingen aan zodat mensen op een scootmobiel veilig over straat kunnen. Wij zeggen in het AD dat we dit een prima initiatief vinden.
Hoofd belangenbehartiging
Atie Schipaanboord (foto rechts), nam op 9 september afscheid. Zij gaat met pensioen. Het bestuur van ANBO-PCOB heeft haar benoemd tot lid van verdienste vanwege haar jarenlange inzet voor de belangen van ouderen.
Atie begon in 2012 bij (toenmalig) ANBO als adjunct-directeur Verenigingszaken en werd later hoofd Belangenbehartiging en Advies. Zij bouwde een groot netwerk op in de zorgsector, speelde een belangrijke rol bij het Generiek Kompas en het project Krachtig Ouder Worden, en droeg bij aan de fusie met PCOB.
‘Atie heeft met haar enorme kennis, netwerk en betrokkenheid een onschatbare bijdrage geleverd aan de belangen van ouderen,’ aldus directeur-bestuurder Anneke Sipkens (foto links).
In het najaar kunt u drie webinars volgen om van alles te weten te komen over het levenstestament, het testament en de digitale nalatenschap . Deze webinars organiseren we in samenwerking met onze partners Thuisnotaris en SeniorWeb. Ze worden uitgezonden op: donderdag 16 oktober > levenstestament donderdag 30 oktober > testament donderdag 13 november > digitale nalatenschap
Wilt u er meer over lezen of u direct aanmelden?
Ga dan naar: www.anbo-pcob.nl/webinar-levenstestament www.anbo-pcob.nl/webinar-testament www.anbo-pcob.nl/webinar-digitale-nalatenschap
ANBO-PCOB maakt zich sterk voor de herwaardering van ouderen in Nederland. Met onze nieuwe verjaardagskalender willen we laten zien wat ouderen allemaal doen voor onze samenleving. Want ouderen maken echt het verschil! Op de kalender laten we daarvan twaalf mooie voorbeelden zien.
Leden krijgen korting
Als lid van ANBO-PCOB kunt u de verjaardagskalender met korting aanschaffen. De kalender kost voor leden € 12,50 (exclusief € 5 verzendkosten).
Meer informatie over de kalender vindt u op www.anbopcob.nl/kalender Via deze pagina kunt u de kalender ook bestellen. Gebruik daarbij de kortingscode 7VKSHP
Wilt u de kalender liever telefonisch bestellen? Dat kan ook. Bel onze Ledenservice op 0348-46 66 66.
U kunt de kalender ook bestellen via deze QR-code. Gebruik ook dan de kortingscode 7VKSHP
Wilt u op de hoogte blijven van wat er speelt binnen ANBO-PCOB en wat we allemaal voor u doen? Abonneer u dan nu op onze (gratis) digitale nieuwsbrief. Ga naar anbo-pcob.nl/ nieuwsbrief en meld u aan. ?
WILT U MEER NIEUWS?
Wilt u uw badkamer vernieuwen, zodat u er nog jarenlang van kunt genieten? MAX Badkamers plaatst uw nieuwe badkamer in één dag en zorgt ervoor dat deze veilig, comfortabel én mooi is.
Vraag online de gratis brochure aan en ontdek de mogelijkheden.
Scan de QR-code of ga naar www.maxbadkamers.nl
Vragen? Neem contact met ons op!
www.maxbadkamers.nl
0341 – 78 11 11
Tijdelijk tot 1.500,- € korting
Marktleider in Nederland
Montage in 1 dag
Uitsluitend Duitse en Nederlandse producten
Geleverd binnen 4 weken
Tot 10 jaar garantie
Eigen monteurs
Een blik in onze brievenbus en opmerkelijke berichten die u met ons deelde.
Gratis gordelroosvaccinatie!
In uw zomernummer schreef Wouke van Scherrenburg in haar column over onder andere de erg dure gordelroosvaccinatie die niet vergoed wordt. Nu heeft het kabinet besloten deze vaccinatie in 2026 gratis ter beschikking te stellen aan 60-plussers. Ik ben daar heel erg blij mee, want ik heb zeven jaar geleden de heftige variant van deze ziekte gehad en heb er nog steeds last van. Waarom is dit goede nieuws niet in de voetnoot opgenomen?
R. Steegman
Reactie van de redactie: Het goede nieuws kwam te laat. Toen het kabinet-Schoof op 3 juni viel, ging er ook een streep door het Zorgakkoord, waarin de gratis gordelroosvaccinatie was opgenomen. Uiteindelijk is het akkoord op 3 juli 2025 alsnog gesloten. Wij zijn daar ook heel blij mee, want veel mensen uit onze achterban kunnen, net als u, flink last hebben van gordelroos.
WILT U OOK REAGE REN?
Mail naar: magazine@ anbo-pcob.nl Of schrijf naar
Ouder en Wijzer Post Postbus 2012 3440 DA Woerden.
Vroeger collecteerde ik voor de weesjes van Kinderdorp Neerbosch. Onze lagere school lag tegenover het gemeentehuis in Ede. Daar ging ik iedere week heen om bij alle personeelsleden vijf cent op te halen. Sommigen gaven een dubbeltje. Wie collecteerde, mocht ieder jaar bij Neerbosch kersen eten. Bijgaand boekje kreeg ik in 1949 als dank.
van der Meulen-van Butselaar
Democratie is een proces waarin de mensen vrij zijn om de man te kiezen die van alles de schuld gaat krijgen
Laurence Peter, Canadese wetenschapper (1919-1990)
Een idee misschien voor een volgend nummer: reizen met het openbaar vervoer. Als je ouder bent dan 65 jaar kun je reizen met 34 procent korting. Daarvoor dien je de leeftijdskorting toe te voegen aan je pinpas. De lezers hierop attenderen lijkt me een goed idee.
Iko Zijlstra, Burgum
Reactie van de redactie: dat vinden wij ook een goed idee –kijk maar op pagina 79.
TEKST: SASKIA GROOTEGOED FOTO’S: JANITA SASSEN
De sportieve presentator van Nederland in Beweging Duco Bauwens (52) leeft wat hij uitdraagt. ‘Ik ben altijd bezig met wat je kunt doen om tot op hoge leeftijd gezond te blijven. Dat kost me geen moeite. Het is wie ik ben.’
Duco Bauwens is al van kleins af aan in de ban van sport. ‘Samen met mijn broer keek ik als jonge jongen op tv naar Amerikaans worstelen. Daar zaten van die enorme spierbonken tussen. Mijn grote voorbeeld was Arnold Schwarzenegger. Ik dacht: zo wil ik ook worden. Voor mijn verjaardag vroeg ik gewichten en ik ging thuis zelf trainen. Later ging ik op voetbal en judo, deed aan kickboksen en de Indonesische vechtsport pencak silat . Ik wilde niets liever dan van sporten mijn werk maken. Mijn ouders verklaarden me voor gek. Ze zagen liever dat ik mijn hoofd zou gebruiken in plaats van mijn lichaam. Maar als sportondernemer moet je wel
degelijk je hersenen gebruiken. Dat zagen zij gelukkig later ook wel in.’
‘Ik ben het product van een Amsterdamse vader en een Surinaamse moeder’, vertelt Bauwens. ‘Maar ik ben wel echt in Nederlandse stijl grootgebracht. Toen mijn moeder naar Nederland kwam, nam ze zich voor om zo goed mogelijk te integreren en zich de Nederlandse cultuur eigen te maken. Dat is behoorlijk goed gelukt. Helaas betekende dat ook dat we thuis altijd Hollandse pot aten’, zegt Bauwens lachend. ‘Op mijn zestiende at ik voor het eerst Surinaamse roti. Ik dacht: dit had ik wel eerder willen proeven. Ik ben zelfs nog nooit in Suriname geweest. Omdat ik er niemand ken, staat het ook niet bovenaan mijn lijstje.’
Bauwens is inmiddels al achttien jaar het vaste gezicht van het immens populaire tv-programma Nederland in Beweging . Zijn vaste
maatje Olga Commandeur stopte twee jaar geleden. Duco: ‘In het begin miste ik Olga wel tijdens de opnamen. Dan keek ik uit mijn ooghoek en dacht: verhip, ze staat er niet. Maar ook Barbara de Loor doet het fantastisch. We zijn inmiddels helemaal op elkaar ingespeeld. Olga en ik hebben nog steeds goed contact. Ze is echt een levende legende, maar op de werkvloer is ze toch altijd helemaal zichzelf. Daarin vonden we elkaar. Ik ben dan wel iedere dag op tv, maar moet ook gewoon op mijn boterham kauwen.’ Over wat hij in zijn mond stopt is hij trouwens behoorlijk kieskeurig. ‘Ik leef gezond. Dat voelt niet als een opgave, want ik weet dat als ik losser omga met mijn voeding, ik me minder goed voel. Maar niemand hoeft te leven als een monnik, ook ik niet’, zegt hij terwijl hij achterover leunt en de koelkast openzwaait. ‘Je mag wel even kijken. Er zit eigenlijk niets ongezonds in. Ik houd trouwens niet zo van de term gezond eten. Dat heeft iets van een verplichting in zich. Ik heb het liever over lekker en verantwoord eten.’
Duco Bauwens is getrouwd met Sigrid, vader van de tweeling Max en Kristy en van zijn ‘bonuskinderen’ Kyan en Danique.
1972 Geboren in Lisse. 1990-1993 MEAO (Middelbaar Economisch en Administratief Onderwijs), bestuurlijke richting.
1993 Militaire dienst 1999 Eerste officiële sportopleiding, in de avonduren werkzaam als instructeur groepslessen.
2000 Reïntegratiecoach bij het UWV.
2005 Oprichting eigen sportschool Fit Center . 2007 Van start als de nieuwe presentator van Nederland in Beweging.
2009-2024 Schrijft de boeken Niet Moeten Maar Willen, De Fitformule, Lang Leve Je Fitte Lijf . 2022-heden Voor Nederland in Beweging bedenkt Duco ook alle oefeningen en tips. De laatste jaren is hij door het hele land te vinden met zijn workshops, presentaties en lezingen.
‘Ik volg de literatuur en wetenschap over gezondheid en beweging op de voet. Nieuwe inzichten verwerk ik in mijn trainingen en presentaties. Er is veel desinformatie over wat je allemaal zou moeten doen om fit te blijven. Nu ik ouder word, kies ik er bewust voor om een wat massiever lijf te hebben. Daardoor ben ik wat zwaarder, maar dat extra gewicht bestaat uit extra spiermassa. Spiermassa is cruciaal om gezond oud te worden. In mijn boek Lang Leve Je Fitte Lijf leg ik uit dat je met twee keer per week een uur trainen je jezelf een enorm geschenk geeft. Je zorgt er daarmee voor dat de spierafbraak een halt toe wordt geroepen. Daardoor heb je meer kracht, een betere balans en val je minder snel. Daarnaast is het goed om vijf dagen per week minimaal dertig minuten matig intensief te bewegen. Denk aan wandelen, fietsen, tuinieren. Je kunt dat half uurtje ook opdelen in kleine blokjes van tien minuten. Deze laagdrempelige manier van aan je gezondheid werken kan ervoor zorgen dat je langer zelfstandig blijft en langer thuis kunt blijven wonen.’
‘Ik kom geregeld ouderen tegen die het echt niet zien zitten om te gaan sporten’, vertelt Duco. ‘Vaak hebben ze het idee dat ze drie keer per week tussen zwetende types aan gewichten moet gaan hangen. Dat houdt ze begrijpelijkerwijs tegen. Maar de moderne sportscholen zijn niet meer zoals vroeger. Het zijn vaak vriendelijke plekken met een
koffiehoek waar je mensen uit de buurt ontmoet. Dat is ook wat we met Nederland in Beweging proberen te doen. Het is laagdrempelig, leuk en voor iedereen.
Ik bereid me altijd intensief voor op de opnames. Twaalf weken van tevoren begin ik met een trainingsen voedingsprogramma dat ik voor mezelf heb ontworpen. Zo zorg ik ervoor dat ik helemaal in vorm ben. Als ik het druk heb, sta ik soms al om zes uur ’s ochtends in de gym om toch maar te kunnen trainen.’
‘Ik leef gezond, maar hoef niet te leven als een monnik’
‘Gezond zijn is ook je hoofd gebruiken om belemmerende gedachten over wat je wel en niet kunt uit te dagen’, meent Duco. ‘Dat heeft me erg geholpen toen in mijn twintiger jaren duidelijk werd dat ik een sociale fobie heb. Als ik iets spannend vind, ga ik in mijn hoofd aan de slag met de drempels die ik ervaar. Hoe kan ik het anders zien? Welke oplossingen kan ik bedenken? Nog steeds kan ik sociale dingen zoals een gala of feest spannend vinden. Je raakt zo’n fobie nooit helemaal kwijt. Maar ik heb er wel mee leren omgaan. Want als ik iets heb geleerd, dan is het wel dat je altijd een
‘Ik zie het niet echt gebeuren dat ik op mijn 67ste stop’
keuze hebt. Dat geldt ook voor je gezondheid. Een kraakje hier of een piepje daar hoort bij ouder worden. Maar luister wel naar je lijf en kom in actie als je merkt dat je achteruitgaat. Ben je bij de tiende trede van de trap al enorm aan het hijgen, dan is dat een teken dat je iets aan je conditie moet doen. Als je je hoofd gebruikt is er altijd een weg. Wat dat betreft ben ik een realistische optimist.’
‘Mijn carrière is behoorlijk veelzijdig. Op dit moment werk ik aan mijn eigen platform, ik schrijf artikelen voor MAX Magazine , ben personal trainer en geef lezingen en workshops. Ik ben ook het levende bewijs van wat bewegen voor je doet. Ik kom nooit moe uit bed en sta nog steeds mijn mannetje’, zegt hij met een brede glimlach. ‘Fitter worden is ook een kwestie van geduld. Resultaat komt met de tijd. Dat vind ik werkelijk een voordeel van ouder worden. Je kunt over langere periodes heen kijken. Mijn geluk is dat ik behoorlijk single minded ben; ik kan me echt ergens toe zetten. Ik ben een creatieve geest en kan al mijn energie kwijt in wat ik doe. Ik zie het niet echt gebeuren dat ik op mijn 67ste stop. Zolang ik ademhaal ga ik hiermee door.’
1. Hoe heb jij je pensioen geregeld?
‘Ik ben niet echt een goed voorbeeld op dat vlak – I did it my way . Wat ik nu opbouw zal later mijn pensioen zijn.’
2. Wat vind je belangrijk bij de verkiezingen?
‘Ik lees iedere ochtend de krant en volg de politiek nauwgezet. Ik vind het belangrijk dat mensen goed op de hoogte zijn, zodat ze straks geïnformeerd naar de stembus gaan.’
3. Wat weet niemand over jou?
Als ik iets heb geleerd, dan is het wel dat je altijd een keuze hebt
‘Ik heb jarenlang aan armworstelen gedaan, armpje drukken zeg maar, en ben getraind door de legendarische Boris Yeutukhovich. Een ontzettend aardige vent die de vloer met je aanveegt.’
4. Baal je van grijze haren?
‘Als ik tegenwoordig in de spiegel kijk, zie ik veel grijs, maar soms piept er nog weleens een rode haar doorheen. En ik weet: die is van mijn vaders kant.’
5. Hoe ziet jouw festivalzomer eruit?
‘Samen met Olga Commandeur geef ik een work-out aan bezoekers van het festival Mysteryland. Het is leuk om de deelnemers na een festivalnacht weer in beweging te krijgen.’
37% beter verstaan!
Spraakverstaan in lawaai verbetert spectaculair met Sphere Infinio, ’s werelds eerste hoortoestel met speciale chip voor Artificial Intelligence. Dit geeft uit elke richting een ongekende spraakhelderheid door de Spheric Speech Clarity techniek. Ideaal in een druk restaurant of op een verjaardag. Ervaar zelf de revolutie in hoortechniek met een vrijblijvende proef bij de audicien in uw omgeving!
Vraag de gratis brochure en lijst met verkooppunten aan op www.phonakinfinio.nl of gebruik de QR-code met uw smartphone.
Het is weer raak! Na de uitverkiezing als Beste Koop voor de Touring in 2024 is het dit keer de Opmaet Compact die in de prijzen valt. De Compact is door Fietstest.nl bekroond met de titel Beste Koop in Nederland én uitgeroepen tot Best Getest in België.
De Touring van de Nederlandse fietsfabrikant Opmaet is een e-bike en vouwfiets ineen. Het slimme en goed doordachte ontwerp, met premium onderdelen, is in 2024 bekroond met de titel ‘Beste Koop’ in de AD Fietstest. Met het nieuwste model van Opmaet, de Compact, met een vast frame is, heeft Opmaet opnieuw een betaalbare, prijswinnende e-bike ontworpen.
NEDERLANDS VAKMANSCHAP
Opmaet bestaat al ruim 3 jaar met veel succes. “De Nederlandse naam past bij het lokale vakmanschap waar wij voor staan,” vertellen de oprichters, Olivier Parmentier en Stefan Schuurman. Elke fiets wordt volledig met de hand, op maat, in elkaar gezet in Nijkerk. “We kiezen bewust voor Nederlandse productie en universele, premium onderdelen en bieden de fiets alleen via onze eigen locatie aan, zodat we ruim de tijd kunnen nemen voor persoonlijk advies. Die combinatie – Nederlands vakmanschap en persoonlijke aandacht – staat garant voor een betrouwbare, kwalitatief hoogwaardige fiets, die we Opmaet afleveren.”
De Touring is de ideale vouwfiets voor mee op reis. “Met de Touring
tillen we de vouwfiets naar een hoger niveau. Het is een stoere, compacte e-bike die je makkelijk – zonder fietsdrager – meeneemt in je auto, camper, caravan of boot.” Dankzij de power assist-hendel kun je vanaf je vakantiebestemming lekker met de fiets eropuit. En dankzij een lage opstap en laag zwaartepunt voel je je extra veilig en comfortabel.
ELKE FIETS WORDT VOLLEDIG MET
DE HAND – ‘OPMAET’ – IN ELKAAR GEZET
Wanneer de opvouwbaarheid niet van belang is, is de Compact een geweldige fiets. De verkoopprijs is met opzet zo laag mogelijk gehouden, zonder dat op de kwaliteit is beknibbeld. Beide modellen zijn al verkrijgbaar vanaf € 1.999. De fietsen zijn voorzien van A-kwaliteit onderdelen van bekende merken, zoals een Shimano-versnelling, Bafang-motor, Samsung-accu en schijfremmen van Tektro. Beide e-bikes vallen op door hun rijcomfort en rijstabiliteit. Dankzij de trapondersteuning is het de ideale fiets bij het wegrijden. Een power assist-hendel biedt extra kracht bergop of bij tegenwind. “Elke fiets wordt volledig met de
hand – ‘Opmaet’ – in elkaar gezet en kan met pasklare opties worden afgestemd op de persoonlijke ergonomische wensen. De fiets kan bijvoorbeeld zo worden aangepast dat u de knie minder diep hoeft te buigen.
ONDERHOUD EN REPARATIE AAN HUIS Mede dankzij het gebruik van premium onderdelen, heeft Opmaet in ‘Fietsreparatie.nu’ een perfecte servicepartner gevonden met een landelijk dekkend netwerk gevonden. Dit betekent dat u het onderhoud of een reparatie eenvoudig regelt via de Opmaet-website, waarna één van de servicemonteurs onder de paraplu van Fietsreparatie.nu met zijn busje bij u thuis voorrijdt. En op vakantie in Frankrijk, Duitsland of Portugal kun je dankzij de universele, premium onderdelen gewoon door de lokale fietsmaker worden geholpen.
Benieuwd naar onze prijswinnende fietsen? Scan de QR-code, kijk op opmaetfietsen.nl, email naar info@opmaetfietsen.nl of bel naar 033- 3030 268.
Meer dan 170 vriesverse maaltijden
Gratis thuisbezorgd door ons eigen bezorgteam.
ANBO-PCOB-leden profiteren altijd van 10% korting op onze maaltijden.
Bestellen is vrijblijvend en kan al vanaf 6 maaltijden.
versaantafel.nl/anbo-pcob-voordeel - 085 401 64 44
Prettig in- en uitstappen op de gewenste hoogte
Op hoogte 2x zo snel het bed opmaken
Makkelijk de bedden uit elkaar schuiven
“De huishoudelijke klusjes zijn stukken makkelijker geworden”
“We slapen dieper en voelen ons overdag fitter”
“Als we later hulp nodig hebben, is het bed hier op voorbereid”
“We stappen prettiger in en uit bed”
“We hebben geïnvesteerd in ons leven thuis”
Actie: Nu tot voor uw oude bed
Bezoek één van de winkels
Plan een vrijblijvende thuisafspraak in
Vraag de gratis brochure via de website aan
Het aanpasbare Aldenhuijsen bed Extra opties verstelbaar
Uitstekend beoordeeld 4,8 / 5 op trustpilot
Het nieuwe pensioenstelsel: wat blijft hetzelfde, wat verandert er en wat zijn de gevolgen? Iedereen is benieuwd naar wat er nu precies gaat gebeuren en wat dat betekent voor de eigen portemonnee. Helaas is de informatie hierover niet altijd even duidelijk. Dat is ook niet zo gek, want het is best ingewikkeld. Wij hebben geprobeerd in dit dossier alles helder voor u op een rij te zetten.
TEKST:
ILLUSTRATIES:
Het nieuwe pensioenstelsel nadert met rasse schreden en de overgang naar dit nieuwe stelsel wordt ‘invaren’ genoemd. Wat gaat er nu precies gebeuren en wat betekent dat voor u? In drie stappen nemen wij de belangrijkste zaken door.
Nog drie maanden en dan gaan bijna 11 miljoen pensioenen over naar het nieuwe pensioenstelsel. Op 1 januari willen drie van de vijf grootste fondsen van Nederland – Zorg en Welzijn, PMT en Bouw – al ‘invaren’. In 2027 volgt ABP. Op uiterlijk 1 januari 2028 moet circa 1588 miljard euro, het totale Nederlandse pensioenvermogen, omgezet zijn in persoonlijke pensioenpotjes. Een historische verandering en de grootste financiële operatie ooit in Nederland.
Het is voor de pensioenfondsen en hun deelnemers een heel spannende periode. Op het moment dat dit artikel wordt geschreven (begin augustus) staan de fondsen er veel beter voor dan anderhalf jaar geleden. Waar fondsbesturen eerst wilden zorgen dat de huidige pensioenen in elk geval op hetzelfde niveau zouden blijven, kunnen die waarschijnlijk per 1 januari omhoog. Er zijn wel voorbehouden, maar daarover later meer.
Bij dekkingsgraden vanaf zo’n 108 procent kunnen de deelnemers een ‘invaarbonus’ krijgen. Die invaar-
bonus bestaat uit de reserves van het oude stelsel, nadat de verplichte financiële reserve, de bijdrage aan de compensatie van het afschaffen van de doorsneesystematiek (Zie Uitgelegd & toegelicht op pagina 28 en 29) en de solidariteitsreserve zijn verrekend. We hebben de drie fondsen Zorg en Welzijn, PMT en
Aantal deelnemers bij pensioenfondsen: gepensioneerden, werknemers en gewezen deelnemers. Gewezen deelnemers zijn mensen die eerder pensioen hebben opgebouwd bij een fonds, maar daar niet meer actief premie voor betalen. Dat betekent meestal dat ze van baan zijn veranderd.
Bouw gevraagd hoe hoog de invaarbonus voor gepensioneerden zou zijn bij de stand van 1 juli dit jaar. Die beloopt van 4,6 procent voor PMT en 7,5 procent voor Zorg en Welzijn tot liefst 19,4 procent bij het pensioenfonds voor de Bouwnijverheid (zie kader Invaarbonussen op pagina 27). Dat is dan ook het percentage waarmee de pensioenuitkeringen kunnen worden verhoogd.
Hoe zit het met de indexatie-achterstand?
Bij dat ‘verhogen’ horen wel een paar nuanceringen en winstwaarschuwingen. Het invaren is het laatste moment dat er nog iets kan worden gedaan aan de indexatie-achterstand, zoals die sinds 2008 is opgelopen. Bij de invoering van het nieuwe stelsel
De ontwikkeling van de inflatie in Nederland: een cruciale factor voor de koopkracht van pensioenen.
Begin augustus stonden de fondsen er veel beter voor dan anderhalf jaar geleden
gaat er een streep door het voorwaardelijke recht op inhaalindexatie. Daarbij moet in acht worden genomen dat de indexatieachterstand sterk uiteenloopt tussen generaties. De oudste gepensioneerden, zeg vanaf 80 jaar, hebben de volledige pijn geleden, jonge gepensioneerden vermoedelijk de helft. Met de verdeling die de drie fondsen hanteren kun je dus aannemen dat jonge ge-
pensioneerden er naar verhouding meer op vooruitgaan dan de oudste.
De meeste fondsen hebben overigens, ondanks de opgelopen dekkingsgraden, in het huidige stelsel geen uitzicht op het toekennen van inhaalindexatie, want daarvoor moet de dekkingsgraad zijn opgelopen tot boven de 135 procent. En dan mag die mogelijke inhaalindexatie, bijvoorbeeld 5 procent bij een dekkingsgraad van 140, nog maar voor een vijfde per jaar worden uitgekeerd.
Een andere nuancering is dat je eigenlijk ook de indexatie tot 1 januari zou moeten verrekenen. De Nederlandsche Bank verwacht een inflatie over 2025 van 2,8 procent. Omdat pensioenfondsen de indexatie in het najaar al vaststellen, moet je er eigenlijk nog iets bijtellen voor de inflatie van de laatste drie maanden van het jaar.
Belangrijker nog is het voorbehoud dat er in de komende drie maanden nog veel kan gebeuren met de dekkingsgraad. We hebben hier het ijkpunt van >
1 juli genomen, dus op het moment dat u dit leest zijn de cijfers alweer iets anders.
Het is daarom heel spannend, voor u. Nu hebben de fondsen wel maatregelen genomen om de pensioenen zo goed mogelijk te beschermen tegen bijvoorbeeld een daling van de rente, die de dekkingsgraden zou drukken. Maar je tegen een dalende beurs indekken is heel lastig. Op alle gebieden kunnen verrassingen komen, zeker met de huidige president van de Verenigde Staten. Het weer ziet er met de hoge dekkingsgraden goed uit, maar de stroming kan verraderlijk zijn, om maar in de beeldspraak van het invaren te blijven.
Wat betekenen de veranderingen door de Wet toekomst pensioenen (Wtp) concreet voor u?
Daarvoor moeten we even terug naar de basis. Uw pensioen kent drie pijlers: ten eerste de AOW. Dan het via de werkgever opgebouwde pensioen. En ten derde het eventueel zelf geregelde pensioen,
De pijlers van ons pensioen
Lage inkomens leunen vooral op de AOW, hogere inkomens meer op aanvullend pensioen.
bijvoorbeeld via lijfrenten. Tegenwoordig worden daar nog twee andere pijlers aan toegevoegd: uw eigen huis en doorwerken na de pensioengerechtigde leeftijd.
Waarom een ander stelsel?
Boven op de AOW komt dus het pensioen. Waarom moest het bestaande pensioenstelsel ook alweer overboord? Omdat zowel gepensioneerden als jongeren ontevreden waren. Ouderen zagen de pensioenfondsen jaarlijks flinke rendementen maken, van 7 tot 8 procent gemiddeld per jaar, maar zij kregen er geen euro bij. Oorzaak: de dalende rente, waardoor de verplichtingen nog sneller stegen dan de vermogens. Bovendien moesten pensioenfondsen grote reserves opbouwen om een nominale uitkering in euro’s zo goed mogelijk te garanderen, tot 97,5 procent. Een voorbeeld: het ABP moest er bij een dekkingsgraad
Volgens onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut werkt inmiddels zo’n 20 procent van de gepensioneerden nog enige tijd door, veelal in deeltijd en mannen meer dan vrouwen. Overigens geeft slechts een klein deel aan dat voor het geld te doen: werkplezier en het gevoel nuttig te zijn blijken de belangrijkste drijfveren.
van 100 procent (ofwel van 500 miljard euro) eerst nog 125 miljard bijsparen om volledig te mogen indexeren. Die zekerheid bleek duur, want de uitkering werd door de inflatie intussen wel elk jaar minder waard. Bij fondsen als Zorg en Welzijn en de metaalfondsen is het pensioen tussen 2008 en 2025 een derde minder waard geworden.
Ondertussen protesteerden de jongeren dat de ouderen de pot zouden verteren en dat er voor hen geen geld zou overblijven als de pensioenuitkeringen wel zouden stijgen. Niet dat dat het geval was, maar toch.
Kortom, iedereen was om eigen redenen ontevreden. Het nieuwe stelsel moet daar een einde aan
De persoonlijke berekening van het pensioen geeft wel inzicht, maar nog geen zekerheid
Pensioenexpert ANBO-PCOB, Willem Reijn
maken. De enorme buffers zijn niet meer nodig, rendementen worden snel uitgekeerd, meestal uitgesmeerd over drie jaar. Heel veel dingen blijven in het nieuwe stelsel ook hetzelfde, zoals een levenslange uitkering en stabiliteit van de uitkering door een solidariteitsreserve. >
Tegelijkertijd: om pensioenen te kunnen verhogen moet je wel rendement maken. Dat kan alleen door enig risico te nemen. Voor gepensioneerden wordt dat risico beperkt, want mensen houden niet van grote schommelingen, vooral niet die naar beneden. Maar: no guts, no glory. Wij zien helaas dat bij nogal wat fondsen de risico’s zo worden beperkt, dat een koopkrachtig pensioen niet haalbaar is.
Op de korte termijn is dat geen probleem, maar over een langere periode kan het pensioen zo wel 20 procent minder waard worden. Zonder risico gaat er zelfs globaal 40 procent van de koopkracht af, uitgaande van 2 procent inflatie per jaar. En dan is er eigenlijk niets gewonnen ten opzichte van het vorige stelsel. Het zou goed zijn als pensioenfondsen helder communiceren over de koopkrachtdoelstellingen. Grote
Belegd vermogen voor risico pensioenfondsen
Het belegd vermogen van pensioenfondsen: vooral obligaties en aandelen, aangevuld met vastgoed en andere beleggingen. Rendement is nodig om de pensioenen waardevast te houden.
fondsen als ABP en Zorg en Welzijn hebben koopkrachtbehoud overigens wel als doelstelling.
Wanneer hoort u iets van uw pensioenfonds? U kunt al veel vinden op de websites van de fondsen. Sommige fondsen hebben deze zomer al een eerste indicatie over uw pensioen gegeven, zoals Zorg en Welzijn. In het najaar krijgen deelnemers verplicht een eerste persoonlijke berekening van hun pensioen. Daarin moeten zij de uitkomsten bij goed weer, gewoon weer en slecht weer kunnen zien. Fondsen werken er nog aan om een begrijpelijk beeld te geven en de
Wij nodigen u van harte uit voor ons pensioenwebinar over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Het webinar vindt plaats op woensdag 22 oktober en start om 10.30 uur. Onze expert Willem Reijn gaat in gesprek met Eline Lundgren, voorzitter van pensioenfonds Bouw, en Karin Bitter, pensioenmanager bij Zorg en Welzijn. Wilt u meer informatie of u direct aanmelden?
Ga naar: www.anbo-pcob.nl/ pensioenwebinar-2025
deelnemer niet te laten verdrinken in een grote cijferbrij.
Pas later volgt definitieve zekerheid
Die persoonlijke berekening van het pensioen geeft wel inzicht, maar nog geen zekerheid. Het definitieve pensioen wordt bepaald per 1 januari. Omdat de fondsen eerst alle cijfers goed op een rijtje moeten hebben, krijgt u tussen half maart en half mei te zien wat uw definitieve pensioen wordt. Daarbij moet worden opgemerkt dat fondsen ook verschillend met bijvoorbeeld een verhoging kunnen omgaan. De een begint al met een verhoging in de uitkering van januari om later de definitieve verhoging te verrekenen. Fondsen kunnen er ook voor kiezen om alleen de definitieve verhoging te geven, dus bijvoorbeeld per 1 april, maar dan met een nabetaling over de eerste maanden. Houd hiervoor de post van uw pensioenfonds in de gaten.
Dat een eigen huis of een huurwoning veel invloed heeft op het inkomen na pensionering zorgt voor een flink verschil in de portemonnee. Eigen huizen zijn vaak ver of geheel afgelost, maar de huur gaat elk jaar omhoog met de inflatie of zelfs met een opslag bovenop de inflatie.
Op basis van de dekkingsgraden van 1 juli dit jaar zouden de drie grootste fondsen die per 1 januari 2026 willen invaren de vermelde invaarbonussen uitkeren. Concreet: met dat percentage kan dan de pensioenuitkering worden verhoogd. We hebben hier de maximale indexatie-achterstand vermeld, die van toepassing is voor de oudste groep gepensioneerden. Voor de jongste gepensioneerden ligt die op circa de helft. Voor de volledigheid hebben we ook de dekkingsgraad opgenomen waaronder geen invaarbonus wordt uitgekeerd.
Met het nieuwe pensioenstelsel komen er ineens allemaal nieuwe woorden en begrippen voorbij, zoals ‘invaren’ en ‘solidariteitsreserve’, die benoemen hoe ons nieuwe pensioen voortaan werkt. We geven tekst en uitleg bij de belangrijkste begrippen.
Wet toekomst pensioenen (Wtp) is een Nederlandse wet uit 2023 die het pensioenstelsel herziet om dit toekomstbestendiger te maken. Uiterlijk op 1 januari 2028 moeten de pensioenregelingen bij alle pensioenfondsen zijn aangepast aan de nieuwe wet.
Invaren is het omzetten van alle opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten naar de nieuwe pensioenregeling.
Solidaire en flexibele premieregeling
Dit zijn de twee soorten regelingen die in het nieuwe pensioenstelsel mogelijk zijn. In beide regelingen vindt de pensioenopbouw plaats in termen van persoonlijk vermogen (een ‘eigen pensioenpotje’). Ook kan het nabestaandenpensioen in beide regelingen op dezelfde manier worden afgesproken. Verschillen zitten vooral in de wijze
waarop de rendementen op de beleggingen worden toebedeeld aan de deelnemers. Daarnaast kunnen deelnemers in de flexibele premieregeling op pensioendatum kiezen tussen een vaste of een variabele pensioenuitkering. In de solidaire premieregeling is alleen een variabele uitkering mogelijk.
Invaren is het omzetten van alle opgebouwde pensioenaanspraken
Op de pensioendatum wordt een pensioenuitkering aangekocht met garantie. De hoogte van het pensioenbedrag staat dan vooraf vast en blijft dat gedurende de hele uitkeringsduur. Er wordt geen beleggingsrisico meer gelopen. Door de jaarlijkse inflatie daalt de koopkracht van deze vaste uitkering op den duur aanzienlijk.
Deze uitkering varieert jaarlijks, omdat zij afhankelijk is van beleg-
gingsresultaten. Er is dus kans op hogere uitkeringen op de langere termijn, zodat het pensioen koopkrachtig blijft (dat wil zeggen: minstens net zo hard meegroeit als het jaarlijkse inflatiepercentage, de feitelijke geldontwaarding). Maar er is ook de onzekerheid dat het pensioen als gevolg van negatieve beleggingsresultaten kan dalen. Dit neerwaartse risico wordt in de solidaire premieregeling gelukkig zo veel als mogelijk opgevangen uit de solidariteitsreserve.
De solidariteitsreserve is een gezamenlijke buffer binnen de solidaire premieregeling, bedoeld om financiële tegenvallers op te vangen. Een belangrijk doel is het beschermen van de pensioenuitkeringen tegen dalingen.
De pensioenopbouw vindt in de nieuwe regeling plaats via een zogenoemde premieovereenkomst. Werknemers bouwen kapitaal op door het afdragen van premies die belegd worden. Deze premies zijn leeftijdsonafhankelijk en gelijk voor iedereen binnen dezelfde pensioenovereenkomst. Iedere deelnemer bouwt zo een persoonlijk pensioenvermogen op, wat zorgt voor meer inzicht.
Een actieve deelnemer is een werknemer die deelneemt aan een pensioenfonds en daarvoor premies betaalt van zijn of haar salaris.
Een slaper is iemand die een aanspraak op pensioen heeft bij een pensioenfonds, maar geen premie meer betaalt en ook nog geen pensioen ontvangt. Bijvoorbeeld omdat die persoon een andere baan heeft.
Actuele dekkingsgraad: de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen bij een pensioenfonds. Bij een dekkingsgraad van 100 is er precies genoeg geld in kas om de beloofde pensioenen uit te keren. De actuele dekkingsgraad wordt maandelijks vastgesteld en is terug te vinden op de website van het pensioenfonds. In het nieuwe pensioenstelsel wordt niet meer gekeken naar dekkingsgraden.
Doorsneesystematiek In het huidige pensioenstelsel is de opbouw van het pensioen gebaseerd op deze systematiek. Voor iedere deelnemer bij dezelfde pensioenregeling wordt hetzelfde premiepercentage betaald. Werknemers krijgen voor iedere ingelegde euro aan premie, onafhankelijk van de
leeftijd, dezelfde pensioenopbouw. Dat is eigenlijk niet logisch, omdat de inleg van jongere deelnemers veel langer kan worden belegd dan die van oudere deelnemers. Een jonge deelnemer krijgt daardoor ‘te weinig’ opbouw voor zijn inleg en een oudere deelnemer ‘te veel’. In het nieuwe pensioenstelsel wordt deze systematiek afgeschaft.
houdt in dat het pensioenbedrag
In het nieuwe pensioenstelsel wordt nog steeds een vast, leeftijdsonafhankelijk premiepercentage betaald, maar is er geen vaste jaarlijkse opbouw meer. De premie wordt gestort in de pensioenpot van de deelnemer en wordt belegd. Op de pensioendatum wordt uit het opgebouwde kapitaal de pensioenuitkering gestart. Deelnemers krijgen dus een opbouw die past bij de ingelegde premie.
De overgang naar een andere opbouwsystematiek in het nieuwe pensioenstelsel leidt tot overgangsproblematiek. Het is het meest ongunstig voor werknemers in de leeftijd van 40 tot 60 jaar die ongeveer halverwege hun loopbaan zijn. Zij hebben de eerste helft van hun loopbaan ‘te weinig’ opbouw gekregen voor hun premie-inleg, maar gaan in de tweede helft van hun loopbaan niet meer ‘te veel’ opbouw krijgen. De meeste pensioenfondsen willen dit nadeel bij het invaren compenseren uit het collectieve vermogen van het fonds.
Indexatie van het pensioen betekent dat het pensioenbedrag wordt verhoogd. Bij volledige indexatie wordt de inflatie bijgehouden. Het doel van indexatie is om de koopkracht van gepensioneerden op peil te houden. Indexatie was een voorwaardelijk recht in het huidige pensioenstelsel. In het nieuwe pensioenstelsel is dit recht niet meer van toepassing, dan zijn de verhogingen van het pensioen afhankelijk van de behaalde resultaten uit de beleggingen.
De nieuwe pensioenwet is al twee jaar geleden ingevoerd, maar de echte overstap moet nog gebeuren. Dat roept bij heel wat mensen vragen op. Wij beantwoorden hier de belangrijkste.
Het is zover! Sommige mensen zijn al over en velen gaan bijna over naar het nieuwe pensioenstelsel. Op 1 januari 2026 gaan de eerste fondsen met grote aantallen gepensioneerden over, zoals PFZW, PMT en Bouw. Metaalfonds PME, en het grootste fonds, ABP, volgen op 1 januari 2027. Wat betekent dat voor u?
Wanneer krijg ik iets te horen van mijn pensioenfonds?
De fondsen die per 1 januari 2026 overgaan hebben de afgelopen maanden hun deelnemers al gei nformeerd over wat er voor hen verandert. Dat gebeurde met een wat algemene brief, gebaseerd op de leeftijd van de deelnemer. In de komende twee maanden krijgen de deelnemers te horen wat op basis van hun werkverleden en de financiële situatie van het fonds hun
nieuwe pensioenuitkering in beginsel wordt. Maar pas in april of mei wordt hun definitieve pensioenuitkering vastgesteld. Fondsen verschillen in de manier waarop ze de eerste uitkeringen van het nieuwe pensioen zullen aanpakken. Sommige doen dat per januari met later eventueel een kleine aanpassing, andere wachten met de nieuwe uitkering tot in april, met daarbij een uitkering met terugwerkende kracht.
Waarom moeten we naar een ander pensioenstelsel? We hebben nu toch al het beste stelsel ter wereld?
Ja, het internationale bureau Mercer onderzoekt jaarlijks welk land het beste pensioenstelsel heeft en traditioneel staat Nederland dan eerste of tweede. Dat is vooral te danken aan een gezonde combinatie van het staats-
De Wet toekomst pensioenen (Wtp) kent twee systemen: het solidaire systeem en het flexibele systeem. In dit artikel gaan we uit van het solidaire stelsel, omdat dit voor het overgrote deel van de deelnemers van toepassing is. Bijna alle bedrijfstakpensioenenfondsen, met in totaal 3,8 miljoen pensioenuitkeringen, hebben hiervoor gekozen. Ondernemingspensioenfondsen kiezen vaker voor de flexibele regeling. Bij die fondsen zijn totaal 437.000 gepensioneerden aangesloten. (Bron: De Nederlandsche Bank).
pensioen AOW en het via de werkgever opgebouwde pensioen bij een pensioenfonds.
Maar over het huidige stelsel is volop geklaagd, zeker ook door gepensioneerden. Omdat de goede rendementen van de fondsen hun stijgende verplichtingen toch niet konden bijhouden, is bij de grootste fondsen vele jaren niet geïndexeerd. En dat leidde tot veel chagrijn. Tegelijkertijd dachten jongeren ten onrechte dat er straks voor hen geen geld meer in de pot zou zitten. En dan zijn er ook nog de veranderingen op de arbeidsmarkt. Mensen blijven minder vaak hun hele leven bij dezelfde werkgever en worden bovendien vaak zzp’er (zelfstandige zonder personeel).
Het pensioenstelsel moest op die veranderingen worden aangepast, vonden politiek en sociale partners. En zeker ook vanuit liberale hoek is gepleit om het pensioen ‘persoonlijker’ te maken, oftewel individueler.
Wat is het grootste verschil met het huidige stelsel?
Een belangrijk verschil is dat er straks geen belofte meer is over de hoogte van het pensioen. In het nieuwe stelsel bouwt iedereen pensioen op door premies in te leggen.
Dat geld wordt vervolgens belegd. Dit betekent dat uw pensioenkapitaal niet meer wordt opgebouwd op basis van uw leeftijd. U hebt een pensioenvermogen dat afhankelijk is van de ingelegde premies en de behaalde beleggingsresultaten.
Als het goed gaat met de economie, dan kunnen de pensioenen wat meer omhoog. Gaat het economisch slechter, dan kunnen de pensioenen ook omlaag.
Verandert er veel in het nieuwe stelsel?
Dat is maar hoe je het bekijkt. Wat blijft is de AOW, de basis van het inkomen voor gepensioneerden. Ook krijgen gepensioneerden net als nu nog steeds een levenslange uitkering.
Pensioenfondsen zullen in het nieuwe stelsel hun gepensioneerden zoveel mogelijk proberen te beschermen tegen eventuele verlagingen. Er wordt daarvoor onder andere een reserve door het fonds aangehouden. Dat de uitkeringen mee zouden ademen met de economie lijkt daarom dus schromelijk overdreven. Ja, pensioenen kunnen ook lager worden in slechte tijden. Maar dat kan nu ook, zoals de deelnemers van onder meer de metaalfondsen PME en PMT zich pijnlijk zullen herinneren. Daar werden na de kredietcrisis de pensioenen met circa 7 procent verlaagd.
Wat is er beter in het nieuwe stelsel?
Belangrijkste verbetering is dat rendementen eerder worden uitgekeerd. In het huidige stelsel moet het fonds doorsparen tot een dekkingsgraad van ongeveer 125 procent voordat er 2 procent inflatie kan worden
uitgekeerd. Daar voldeden begin juli vier van de vijf grote fondsen niet aan: ABP, PFZW, PMT en PME. Alleen Bouw zou voldoende in kas hebben. En terwijl de pensioenfondsen door de rendementen op hun beleggingen steeds rijker werden, zagen de deelnemers hun pensioen minder waard worden. Dat verandert nu dus.
Wat is er minder goed in het nieuwe stelsel?
Wat een beetje raar is: we zouden ‘uitzicht op een koopkrachtig pensioen’ krijgen, een pensioen dat minimaal meestijgt met de inflatie en min of meer waardevast is. Maar in het nieuwe stelsel is er geen enkele samenhang tussen inflatie en uitkering. Daar is kritiek op. Probleem is vaak ook dat deelnemers onvoldoende risico willen of durven nemen. Daardoor wordt op de beleggingen te weinig rendement behaald om de inflatie te kunnen bijbenen. En dan wordt met grote zekerheid een pensioen minder waard.
De beloften van een uitlegbaar en transparant systeem worden ook niet ingelost. Dat bleek wel toen de pensioenfondsen niet wilden dat mensen zelf mochten beslissen of ze naar het nieuwe stelsel wilden overstappen. Dat zouden de deelnemers niet begrijpen, zeiden de fondsen.
Wat is een pensioenpotje?
Dat woord is een metafoor, waarin twee dingen worden gecombineerd: uw pensioenvermogen en het idee van een persoonlijker pensioen. Later was men toch niet zo blij met dit woord, omdat mensen het idee kregen dat in dit potje echt hun eigen geld zit.
Maar het is toch ook mijn geld? Ik heb er mijn hele werkende leven premie voor betaald. Nou, dat ligt genuanceerder. U hebt samen met uw werkgever elke maand premie betaald. Het pensioenfonds heeft het geld van alle deelnemers belegd, waardoor het bedrag flink is gegroeid. Het pensioenvermogen bestaat globaal voor een derde uit premies en twee derde uit rendementen. U hebt geen aanspraak op een vermogen, maar op een uitkering.
Gaat de rest van mijn pensioenpotje naar mijn erfgenamen?
Het pensioenpotje laat zien welk geld voor uw pensioen is gereserveerd. Als u overlijdt valt het restant terug aan het collectief en wordt het gebruikt om de potjes aan te vullen van de mensen die langer dan gemiddeld leven. Dat houdt de pensioenen betaalbaar en het is niet anders dan in het huidige systeem. Dus nee, het geld is uitsluitend voor uw uitkering, het pensioenpotje is geen spaarrekening.
Soms zijn er per fonds kleine aanpassingen. Bouw keert nu vakantiegeld uit. Maar vakantiegeld bestaat straks niet meer. De jaarlijkse uitkering gaat dan gewoon door twaalf in plaats van door dertien. Bij PFZW houden ze het vakantiegeld aan. ‘Onze deelnemers willen graag dat dat blijft bestaan.’ PMT hanteerde geen vakantiegeld.
Kan ik zien hoeveel er in mijn potje zit?
Daar gaan pensioenfondsen niet allemaal op dezelfde manier mee om. Je kunt zeggen: wat er in dat potje zit, doet er niet zoveel toe. Het gaat immers om de uitkering. Anderzijds: als je zeven jaar lang hoort dat je een pensioenpot krijgt, wil je ook wel weten wat er in die pot zit. Pensioenfondsen hoeven gepensioneerden niet actief te informeren, maar moeten wel de gegevens overleggen als u er om vraagt.
ANBO-PCOB raadt fondsen aan om de informatie actief te verstrekken om wantrouwen te voorkomen. En het kan een mooi inzicht zijn, zeker als u net gepensioneerd bent. Dan zit er zo een paar ton in kas. Maar houdt een oud carnavalswijsje in gedachten: daar mag je alleen maar naar kijken, maar aankomen niet.
Waarom moet ik per se over naar het nieuwe stelsel?
Politici blijven wel in het bestaande stelsel!
Nee, dat is niet waar. Het gerucht gaat wel rond op sociale media en
dat brengt veel onrust teweeg. Het gaat hier over de zogeheten APPA: de Algemene pensioen- en uitkeringswet politieke ambtsdragers. Dat zijn politici, ministers, commissarissen van de Koning, gedeputeerden, burgemeesters en wethouders en waterschapsbestuurders. Zij krijgen hun pensioen nu rechtstreeks uit de rijksbegroting uitgekeerd. Er is voor hen dus geen geld gereserveerd bij een pensioenfonds.
De bestuurders krijgen straks dezelfde regeling als ambtenaren. Daar is een wetswijziging voor nodig en bovendien moet er geld worden gereserveerd, zodat de deelnemers over kunnen gaan naar het ABP.
Dat kost enige tijd, maar de minister heeft aangegeven dat de APPA op tijd, dat wil zeggen uiterlijk 1 januari 2028, overgaat naar het nieuwe pensioenstelsel. Klein voorbehoud: als de termijn voor alle fondsen tegen die tijd tenminste niet een jaar wordt opgerekt. In pensioenland gebeurt ongeveer alles iets later dan gepland.
Wat gebeurt er met mijn nabestaandenpensioen?
Als u al gepensioneerd bent, blijft het nabestaandenpensioen hetzelfde als nu. Wel kan deze pensioenuitkering in beginsel, net als het ouderdomspensioen, in hoogte gaan variëren. Een daling van de uitkering zal in de praktijk niet snel gebeuren. Als een deelnemer overlijdt vóór de pensioenleeftijd, kan er wel een verschil zijn, meestal in financieel positieve zin. Dat kan per pensioenfonds verschillen, dus let op de informatie die u van uw fonds krijgt of vraag die informatie op.
Kan mijn pensioen omlaaggaan? En hoeveel?
Ja, dat kan als het rendement op de beleggingen tegenvalt. Maar pensioenfondsen zorgen met de solidariteitsreserve – een soort reservepotje voor slechte tijden – dat het pensioen wordt aangevuld als er tegenvallers zijn. Dat stabiliseert de pensioenuitkering. Daarnaast mogen tegenvallers over meerdere jaren (meestal drie) worden uitgesmeerd. Wel moet worden aangetekend dat bij een jarenlange recessie de reserves op kunnen raken. Maar die kans wordt heel klein geacht.
Ik wil toch geen pensioen dat elke maand varieert?
Uw pensioen wordt jaarlijks vastgesteld, niet maandelijks. U krijgt aan het begin van het jaar van uw pensioenfonds te horen hoe hoog de uitkering is.
Hoe wordt het pensioenpotje gevuld?
Bij een dekkingsgraad van 110 procent, gaat 100 procent naar uw uitkering, zodat die op peil blijft. Er gaat 2 procent naar de verplichte reserves, 3 tot 5 procent naar de solidariteitsreserve en 3 procent naar de compensatie van het afschaffen van de doorsneesystematiek (zie pagina 29 voor de betekenis).
De bedragen verschillen overigens per fonds. Bij hogere dekkingsgraden kan meer geld worden toebedeeld aan de pensioenpotjes. Dat wordt de invaarbonus genoemd.
Dat klinkt goed: een invaarbonus.
Wat is dat precies?
Je zou kunnen zeggen: het geld dat straks over is en verdeeld wordt over de deelnemers. Hoeveel er over is, hangt af van de dekkingsgraad van het fonds. De wijze van verdelen varieert ook al per fonds.
Let wel: het is niet alleen goud wat er blinkt. Je moet eigenlijk eerst de inflatie van 2025 er vanaf trekken. En de jaren dat de inflatie niet werd gecompenseerd maak je er meestal niet mee goed.
Wat gebeurt er als mijn pensioenfonds niet invaart?
Pensioenfondsen móéten invaren, tenzij dat ten koste gaat van (groepen) deelnemers. Dat kan het geval zijn als in de regeling een verplichting is tot indexatie en de werkgever bijvoorbeeld de verplichting heeft om bij te storten als voor die indexatie het geld ontbreekt. In zo’n geval blijft u onder de huidige wet.
Beetje merkwaardig is dat u wellicht ook in het huidige stelsel blijft als er geen werkgever meer is. De werkgever moet volgens de wet de aanvraag doen om in te varen.
Hier gaat het vaak om zogeheten gesloten fondsen, vaak bij ondernemingen die in de loop der tijd zijn verdwenen. Er vallen weinig mensen onder.
Ter indicatie dit (niet volledige) lijstje:
2026: PFZW, Bouw, PMT, Schoonmaak, Woningcorporaties, Schilders, Slagers, Beton, Zuivel en Levensmiddelen.
2027: ABP, PME, PGB, PNO Media, Vervoer, Architecten, Landbouw en Molenaars.
2028: Bisdommen en Stichting Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel (SPNG).
Overigens verwacht men dat een aantal fondsen het invaren moeten uitstellen en dat het aantal fondsen dat pas op 1 januari 2028 overgaat flink zal toenemen. Ook wordt er rekening mee gehouden dat de uiterste termijn naar 2029 gaat.
Wie controleert of het verdelen van het geld eerlijk gebeurt?
Het pensioenfondsbestuur, de Raad van Toezicht, het verantwoordingsorgaan en De Nederlandsche Bank. Formeel staat voor deelnemers de weg naar de rechter vrij als ze het niet eens zijn met de verdeling.
Mag ik zelf bepalen hoe mijn geld wordt belegd?
Nee, u bepaalt in het solidaire pensioenstelsel niet hoe er wordt belegd, dat gebeurt collectief. Dat is overigens anders bij het flexibele pensioencontract, maar dat wordt door de grote fondsen niet aangeboden. Wel krijgen werkenden maandelijks te horen hoe hun pensioenpot is aangepast voor positieve of negatieve rendementen en de ingelegde premie door werkgever en werknemer.
Krijg ik straks indexatie?
In het huidige stelsel werd jaarlijks bepaald of de pensioenen konden worden geïndexeerd. Het rare is: er bestaat straks geen indexatie meer, in die zin dat indexatie het compenseren van de inflatie is. Verhogingen zijn straks niet gekoppeld aan inflatie, maar aan rendementen. Rendementen worden alleen gehaald uit beleggingen met enig risico.
Krijgen gepensioneerden straks veel risicovolle beleggingen?
Ouderen krijgen minder risico en dus ook minder rendement toebedeeld dan jongeren. Dat is nodig omdat voor ouderen de uitkering van morgen moet worden veiliggesteld. Jongere deelnemers hebben een lange tijdshorizon, waarbinnen tegenvallers kunnen worden opgevangen.
Pensioenfondsen moeten met een gerichte uitvraag onder deelnemers bepalen hoeveel risico zij willen/mogen nemen. Belangrijk: zonder risico kunnen pensioenen niet stijgen, waardoor het pensioen elk jaar door inflatie in waarde afneemt.
Kan mijn pensioenpotje door een beurskrach leeg raken?
Nee, dat kan niet. Uw vermogen wordt voor meer dan de helft (hoeveel precies verschilt per pensioenfonds) belegd in wat heet ‘vaste waarden’: obligaties van AAA- of AA-landen. Het deel zakelijke waarden bestaat uit aandelen, maar ook uit beleggingen in woningbouw en ander vastgoed, infrastructuur, grondstoffen, hedge funds en private equity.
Wat als mijn pensioenpotje na vele jaren op is?
Het potje laat zien welk geld voor uw pensioen is gereserveerd. Als u overlijdt, valt het terug aan het collectief en wordt het gebruikt om de potjes aan te vullen van de mensen die langer dan gemiddeld leven. Een potje kan dus niet ‘leeg’ raken. Dat is niet anders dan in het huidige systeem.
Moet ik nu dagelijks de Nederlandse AEX gaan volgen?
Nee, dat is zonde van uw tijd. Temeer omdat er veel geld van de pensioenfondsen in het buitenland wordt belegd. Dat spreidt ook het risico.
Wat gebeurt er met de indexatie-achterstand?
Veel pensioenfondsen hebben jarenlang de pensioenen niet kunnen verhogen. Daardoor zijn er flinke indexatie-achterstanden ontstaan. Uw pensioen kon daardoor immers niet meegroeien met de inflatie. De grootte van deze achterstand varieert per pensioenfonds. Met de overgang naar het nieuwe stelsel zou
een pensioenfonds mogelijk deze indexatie-achterstand voor een deel kunnen goedmaken met de eerdergenoemde invaarbonus. In het algemeen willen pensioenfondsen op een dekkingsgraad van ten minste 110 procent invaren. Op dat niveau is er nauwelijks ruimte voor inhaalindexatie. Pensioenfondsen die er een stuk beter voorstaan hebben meer ruimte. Per pensioenfonds verschilt het hoe dat extra vermogen precies wordt verdeeld.
Het nieuwe systeem kent geen indexatie meer. Het kan wel voorkomen dat zich een exceptioneel goed beleggingsjaar voordoet, waarbij de verhoging dan hoger is dan de inflatie. U zou dat als inhaalindexatie kunnen zien.
Klopt het dat je binnenkort in één keer 10 procent van je pensioenvermogen mag opnemen?
Ja, het gaat hier om het zogeheten ‘bedrag ineens’, wat overeenkomt met 10 procent van het pensioenpotje. Het is wel een uitruil: uw pensioen gaat dan voor de rest van uw leven 10 procent omlaag. Deze keuzemogelijkheid is er alleen op het moment dat het pensioen ingaat voor nieuwe gepensioneerden. Reeds gepensioneerden kunnen hier niet meer voor kiezen.
Voor aanstaande gepensioneerden: onduidelijk is wanneer het
‘bedrag ineens’ ingaat. Ex-minister Van Hijum mikte op juli 2026, maar gaf zelf al aan dat dit wel een erg optimistische planning is. In de pensioenwereld pleit men voor een uitstel tot alle pensioenfondsen zijn ingevaren. Dan hebben we het over op zijn vroegst 2028.
Kan ik nog wel eerder met pensioen?
Niet anders dan nu. Het verschilt een beetje per pensioenfonds. Meestal gaat men uit van vijf jaar voor de AOW-leeftijd. Kijk daarom op de website van uw pensioenfonds. Meestal staat daar ook een handige rekentool bij, zodat u weet of het voor u financieel haalbaar is. De vuistnorm is dat elk jaar eerder stoppen u levenslang een 6 tot 7 procent lager pensioen oplevert. En tot uw AOW-leeftijd valt u onder een ander en ongunstiger belastingregime dan daarna, wat invloed heeft op uw netto-inkomen. Overigens: u kunt ook later met pensioen.
Krijgen mijn kinderen straks nog een pensioen?
Ja, gelukkig wel. Met de pensioenpotjes zien jongere deelnemers precies hoeveel er voor hen is gereserveerd. Dat moet het vertrouwen versterken, want nu roepen jongeren nog weleens ‘dat straks het geld op is’. En dat was een van de redenen om tot een nieuw stelsel te komen.
Waarom moeten ook gepensioneerden meebetalen aan de afschaffing van de doorsneesystematiek?
We slaan de techniek van deze problematiek hier even over. Maar de werknemers in de leeftijd van 45 tot 65 jaar zouden tot 8 procent minder pensioen gaan opbouwen. Dat moet ‘adequaat’ worden gecompenseerd. Het klopt dat dit in beginsel gepensioneerden niet raakt, want die hebben hun hele leven keurig hun premies afgedragen. Maar ANBO-PCOB wil evenwicht tussen de generaties en geen pech- versus gelukgeneraties.
We kunnen ons goed voorstellen dat u vragen hebt over de nieuwe pensioenregeling bij uw pensioenfonds. Of dat u daarover wat extra uitleg wilt krijgen. Mogelijk bent u niet tevreden over uw nieuwe pensioen en wilt u daarom een klacht indienen, maar hoe werkt dat in het nieuwe stelsel?
Om u daarbij te helpen heeft ANBO-PCOB vanaf 1 november 2025 de PensioenService. Voor ANBO-PCOB-leden is deze service gratis.
De PensioenService is bereikbaar via telefoonnummer 0348-46 66 66 (op werkdagen van 9.00 - 16.00 uur) Of u kunt ons mailen: contact@anbo-pcob.nl
TEKST: ERIC BRENDEL
Ook bij de pensioenfondsen behartigt ANBO-PCOB de belangen van gepensioneerden. Zo waren onze vertegenwoordigers bij hun fonds betrokken bij de invoering van het nieuwe pensioenstelsel.
Drie van hen vertellen wat dat opleverde.
Jan de Vries en Martin Stevens (PWRI):
‘Er
werd een rekenfout ontdekt die wel 5 procent scheelde in de
pensioenuitkering!’
ANBO-PCOB is vertegenwoordigd in besturen en verantwoordingsorganen van pensioenfondsen. Zo zitten Henk Oonk, Jan de Vries en Martin Stevens namens ons in het verantwoordingsorgaan (VO) van hun pensioenfonds. Henk Oonk bij het Pensioenfonds Architecten en Jan de Vries en Martin Stevens bij PWRI. Zij vertellen hoe belangrijk de rol is van vertegenwoordigers van gepensioneerden.
‘In het najaar van 2023 gaf het verantwoordingsorgaan van PWRI een positief advies aan het bestuur om het proces van invaren in gang te zetten. Dit besluit volgde op een tweedaagse studiebijeenkomst, ondersteund door een externe jurist en actuaris. Deze experts hebben het VO ook gedurende het verdere traject actief begeleid. Een belangrijke reden voor het positieve advies was de hoge dekkingsgraad op dat moment: 129,4 procent. Het VO is gedurende het volledige proces nauw betrokken geweest bij de verdere uitwerking van het invaren. Die betrokkenheid is essentieel voor ieder VO om tot een zorgvuldig en verantwoord advies te kunnen komen. Het is belangrijk dat elk VO zich bewust is van de verstrekkende
gevolgen van invaren. Bij het invaren wordt het bestaande vermogen verdeeld, wat op een uiterst nauwkeurige en evenwichtige wijze moet gebeuren. Hierbij ligt een bijzondere verantwoordelijkheid bij de vertegenwoordigers van de gepensioneerden. Tijdens ons traject constateerden juist zíj een rekenfout, waardoor gepensioneerden 5 procent te weinig zouden ontvangen. Een herberekening bevestigde dit. Dit benadrukt nogmaals hoe cruciaal de rol van deze vertegenwoordigers is in het proces. Na een intensieve periode van bijna wekelijks overleg is PWRI op 1 januari 2025 ingevaren. Het definitieve besluit kon pas op 15 december 2024 worden genomen, mede doordat De Nederlandsche Bank (DNB) gedurende het proces herhaaldelijk aanvullende vragen en opmerkingen had. Het resultaat: de pensioenen konden met ruim 11,5 procent worden verhoogd en het nabestaandenpensioen met meer dan 15 procent. In totaal zijn de pensioenen in de afgelopen drie jaar met meer dan 26 procent gestegen. Daarnaast is de solidari-
teitsreserve gevuld met 5 procent van het vermogen om eventuele financiële tegenvallers in de komende jaren op te vangen. Als gepensioneerden mogen we terugkijken op een financieel gunstige uitkomst.’
In het verantwoordingsorgaan (VO) van een pensioenfonds zijn actieve deelnemers (werkenden), pensioengerechtigden en werkgever(s) vertegenwoordigd. Zij zien toe op een evenwichtig beleid, dat rekening houdt met de belangen van al deze groepen. Vertegenwoordigers kunnen worden gekozen door hun eigen achterban. Het bestuur van het pensioenfonds vraagt advies aan het VO. Zo worden onder meer de koers, de beleggingsstrategie en het rendement besproken. Het VO oordeelt over het verleden en geeft richting aan toekomstige beleidskeuzes. Volgens de Wet toekomst pensioenen (Wtp) heeft het VO een verzwaard adviesrecht bij de overgang naar de nieuwe pensioenregeling. Het bestuur moet een negatief advies serieus overwegen en goed motiveren als zij het niet overneemt. Blijft het VO bij zijn bezwaar, dan kan het naar de rechter stappen.
Henk Oonk
(Pensioenfonds Architecten):
‘Wij hebben goed gekeken of het pensioenvermogen eerlijk werd verdeeld’
‘Wij zijn door het bestuur van ons pensioenfonds meegenomen in de keuzes en afwegingen die gemaakt kunnen worden. Hiervoor werden verschillende kennissessies georganiseerd. We kregen ook budget om een onafhankelijke adviseur in te huren. Die heeft het verantwoordingsorgaan (VO) ondersteund in haar wettelijke taken en bevoegdheden.
Allereerst zijn we nagegaan of het proces tot dan toe goed was doorlopen door het bestuur. Bijvoorbeeld of alle benodigde informatie ruim op tijd voorhanden was om een gedegen advies te kunnen uitbrengen. Vervolgens hebben we beoordeeld of bij het invaren het collectieve pensioenvermogen op een eerlijke en evenwichtige manier over alle deelnemers werd verdeeld. Zo wilde het VO zich ervan verzekeren dat de meeste deelnemers een vergelijkbaar percentage van het totale vermogen mee zouden gaan krijgen. Uit verschillende berekeningen bleek dit inderdaad zo te zijn. De actieven krijgen uiteindelijk wel iets meer dan de gepensioneerden, maar voor de gepensioneerden wordt dan weer een extra buffer – de solidariteitsreserve –aangelegd om de pensioenuitkering te beschermen tegen tegenvallende beleggingsresultaten. Zodra de actieven met pensioen gaan genieten zij deze bescherming natuurlijk ook. Het pensioenfonds heeft in de afge -
lopen jaren niet altijd de pensioenen kunnen verhogen met het inflatiepercentage (indexeren). Daardoor is een indexatie-achterstand ontstaan. Deze achterstand is het grootst bij de deelnemers die al lang bij het fonds zitten, dat zijn met name de langst gepensioneerden. Met het invaren zou dit vanuit het collectieve vermogen deels kunnen worden gerepareerd, maar hiervoor is door het fonds niet gekozen. Per saldo zijn de gepensioneerden in het VO positief over het voorgenomen besluit van het bestuur om over te gaan naar de nieuwe pensioenregeling. Niet voor alle deelnemers is op alle onderwerpen een optimaal resultaat behaald, maar in zijn geheel vindt het VO de nieuwe pensioenregeling evenwichtig en eerlijk voor alle deelnemers. Het VO zal blijven volgen of de voorgenomen omzetting daadwerkelijk wordt uitgevoerd zoals is afgesproken.’
ANBO-PCOB is onder meer bij de volgende pensioenfondsen vertegenwoordigd:
• ABP: Antoinette Kol en Gery Gorter (beiden VO)
• PFZW (Zorg en Welzijn): Sjef Marcelis en Willem Reijn (beiden VO)
• PME: Betty Offermans-van den Brink (VO)
• PWRI: Martin Stevens en Jan de Vries (beiden VO)
• Betonproducten: Dick Slob (bestuurslid)
• BPF Schoonmaak: Jan Oosterbaan (VO)
• Bakkers: Jan van den Dorpel (VO)
• Schilders: Corrie van den Ingh-van Wijk (VO)
• Architecten: Henk Oonk (VO)
Is er volgens u iets niet helemaal goed gegaan bij het omzetten van uw pensioen? Of klopt er naar uw idee iets anders niet?
U kunt dan een klacht indienen. Maar waar kunt u met uw klacht terecht?
Het kan gebeuren dat uw pensioenfonds een fout heeft gemaakt bij het omzetten van uw pensioen naar de nieuwe regeling. Of dat iets anders in uw pensioen naar uw idee niet klopt. Dan kunt u daarover een klacht indienen. Een klacht is ‘elke uiting van ongenoegen’.
De eerste stap is de klacht neerleggen bij uw eigen pensioenfonds. Elk pensioenfonds heeft een interne klachtenprocedure en is verplicht om de klacht zorgvuldig en binnen een redelijke termijn af te handelen. De klacht kunt u via de website van het fonds indienen, maar ook telefonisch of per post. Houd er rekening mee dat een pensioenfonds niet de bevoegdheid heeft om alle soor-
De klacht die u bij het pensioenfonds indient, moet gaan over de uitvoering van alle regels en afspraken over de pensioenregeling, zoals vastgelegd in het pensioenreglement. Bijvoorbeeld een klacht over de u toegekende pensioenaanspraak, over foutieve informatie of over een terugvordering van aan u uitgekeerd pensioen. Het fonds kan geen klachten behandelen die gaan over de afspraken die sociale partners hebben gemaakt over de nieuwe pensioenregeling. Bijvoorbeeld over de verdeling van het collectieve pensioenvermogen of de toekenning van compensatie. Hiervoor kunt u wel naar de vakbond, werkgever of rechter stappen.
Geschil met uw pensioenfonds? Dan is er de GIP
Het kan voorkomen dat u de interne klachtenprocedure bij uw pensioenfonds hebt doorlopen, maar dat de klacht niet naar uw tevredenheid is opgelost. Dan is er sprake van een geschil. Dit kunt u voorleggen aan de Geschilleninstantie Pensioenfondsen (GIP). Deze instantie is door de overheid aangewezen en is onpartijdig en onafhankelijk. Hieraan zijn voor u geen kosten verbonden. Bij de GIP krijgt u de keuze om via bemiddeling of beslechting tot een oplossing te komen.
Bij bemiddeling wordt uw geschil door de Ombudsman Pensioenen van de GIP in behandeling genomen. Hij helpt beide partijen om samen tot een oplossing te komen. Het betreft dan een vrijwillige overeenstemming. Lukt bemiddeling niet of geeft u de voorkeur aan beslechting? Dan wordt uw geschil voorgelegd aan de geschillencommissie van de GIP voor een juridische uitspraak. Bij beslechting doet de geschillencommissie op basis van de beschikbare informatie een uitspraak. Dit betekent dat de commissie een oplossing oplegt. U kunt daarbij kiezen tussen een bindende of een niet-bindende uitspraak. Bij een bindende uitspraak moeten zowel u als het fonds zich aan deze uitspraak houden. U kunt daarna geen beroep meer aantekenen bij de rechter, maar u kunt u nog wel in beroep gaan bij de Commissie van Beroep van de GIP. Bij een niet-bindende uitspraak bent u niet verplicht zich aan de uitspraak te houden en kunt u nog in beroep gaan bij de rechter. Als u de gang naar de rechter wilt nemen, houd er dan rekening mee dat de kosten hoog kunnen uitvallen en de doorlooptijd lang kan zijn.
De Geschilleninstantie Pensioenfondsen (GIP) is actief sinds 1 januari 2024. In 2024 zijn door GIP 471 geschillen behandeld, waarvan 85 procent naar de Ombudsman Pensioenen is gegaan. Er zijn in dat jaar nog geen geschillen over de nieuwe pensioenregelingen behandeld.
TEKST: ERIC BRENDEL
Dit pensioendossier staat grotendeels in het teken van het aanvullend pensioen. Maar, zoals wel vaker in verkiezingstijd, er is nu ook veel discussie over de zogeheten eerste pijler van ons pensioenstelsel, de AOW. Vooral over de nanciële houdbaarheid.
Wat ANBO-PCOB betreft is het voor honderd procent helder: de AOW is betaalbaar, vormt het fundament van het pensioenstelsel en ís al ink versoberd. Verdere hervorming brengt de bestaanszekerheid van ouderen in gevaar en tast het vertrouwen in het nieuwe pensioenstelsel aan.
Hoewel de vergrijzing toeneemt zijn de AOW-uitgaven als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) de afgelopen twintig jaar relatief stabiel gebleven. In 2024 bedroegen ze 4,6 procent van het bbp, en dit loopt naar verwachting op tot 5,6 procent in 2040, het hoogtepunt van de vergrijzing. Voor een rijk land als Nederland zijn deze uitgaven beheersbaar. De focus zou niet moeten liggen op bezuinigen, maar op een langetermijnstrategie voor ouderenzorg en -voorzieningen.
De AOW-leeftijd is gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. Sinds 2013 is de AOW-leeftijd verhoogd van 65 naar 67 jaar. Dit stijgt verder tot 67 jaar en 3 maanden in 2028. Dit treft vooral praktisch geschoolden en mensen met zware beroepen, die vaak korter leven. Voor hen is langer doorwerken onrealistisch en oneerlijk. Tegelijkertijd zijn toeslagen afgeschaft en heeft Nederland nu een van de hoogste pensioenleeftijden van Europa. Extra ingrepen zouden het vertrouwen in het stelsel ondermijnen, zeker nu deelnemers in het nieuwe pensioenstelsel meer risico lopen. Anders dan werkenden, hebben veel AOW’ers hun koopkracht de afgelopen tien jaar nauwelijks zien stijgen. Aanvullende pensioenen werden lang niet geïndexeerd.
Voor veel ouderen is de AOW hun enige stabiele inkomen. Elke prijsstijging wordt direct gevoeld.
Een steeds groter deel van de AOW wordt via algemene belastingen ge nancierd, niet alleen via premies. Daardoor betalen ouderen mee aan de AOW. Ook werken steeds meer mensen door na hun AOW-leeftijd. Tussen 2013 en 2023 verdubbelde het aantal werkende AOW’ers. Daarnaast is sinds 2013 de AOW-leeftijd stapsgewijs verhoogd, waardoor langer AOW-premies worden betaald. Het beeld dat ouderen alleen maar ‘ontvangen’ is dus onjuist.
Voor veel mensen – zoals zzp’ers en ouderen zonder aanvullend pensioen – is de AOW het enige vangnet. Zij hebben weinig tot geen invloed op de hoogte ervan, wat hen extra kwetsbaar maakt.
Bovendien wordt bij de opbouw van het aanvullende pensioen rekening gehouden met de bestaande AOW, de zogenoemde AOW-franchise. Snijden in de AOW verstoort dit evenwicht. In plaats van versoberen is er behoefte aan een brede aanpak van de vergrijzing, gericht op wonen, zorg en inkomen. Een sterke AOW stelt ouderen in staat om actief en betekenisvol bij te dragen aan de samenleving. De AOW is geen luxe, maar een noodzakelijke en betaalbare pijler van sociale stabiliteit.
Dit artikel is een verkorte versie van een opinieartikel van Eric Brendel, beleidsadviseur bij ANBO-PCOB. De voorloper van ANBO-PCOB is op 9 september 1900 opgericht om te strijden voor een ‘allemanspensioen’. Een van de resultaten van die strijd is de introductie van de AOW in 1957.
Het volledige artikel van Eric Brendel is te lezen op: www.anbo-pcob.nl/aow-is-geen-luxe
✓ Fris en uitgerust wakker worden
✓ Makkelijk op- en schoonmaken
✓ Unieke comfortstanden
2
180 NACHTEN slaapgarantie
1
Ber & Elly Tweepersoons hoog-laag bed
“Ook ná de aankoop zijn ze er voor je.”
Lees ruim 1.175 klantervaringen op
Vraag gratis de brochure aan
✓ Boordevol informatie en inspiratie
✓ Lees ervaringen van klanten
✓ Bekijk de uitgebreide collectie
Ga naar well-fair.nl of bel ons: 0341 27 7010
ANITA HARTE
Het woord ‘zomerstop’ kennen ze niet meer in Geldermalsen. Sinds twee jaar loopt het programma gewoon het hele jaar door, met elke maand minstens één activiteit. ‘En daar is iedereen blij mee’, zegt voorzitter Jacky Bertens.
De afdeling Geldermalsen won met hun activiteiten een taart voor honderd personen! Hebt u ook een bijzondere activiteit georganiseerd binnen ANBO-PCOB? Laat het ons weten via magazine@ anbo-pcob.nl Misschien wint u dan ook zo’n taart.
‘Dat we dit doen, heeft alles te maken met zomereenzaamheid’, zegt Jacky. ‘Dat is een fenomeen dat vaak totaal vergeten wordt. Alles en iedereen stopt in de zomer, maar wij horen juist van onze leden dat ze het heel fijn vinden dat wij dan doorgaan.’ Dat blijkt ook wel uit het enthousiasme voor het jaarlijkse uitstapje dat de afdeling Geldermalsen bewust in de zomer organiseert. ‘Begin juli hadden we al zoveel aanmeldingen dat we twee bussen met mensen kunnen vullen. En we gaan pas eind augustus! Bijkomend voordeel is dat we in de zomer nooit problemen hebben om een bus te regelen.’
Toen Jacky acht jaar geleden voorzitter werd, stopten de activiteiten al in mei. Onder haar bestuur werd daar meteen een maand aangeplakt. Zo is het in juni jaarlijkse ‘kersen eten’ in de boomgaard van De Hoenderik in Tricht uitgegroeid tot een heuse traditie. ‘Dit jaar gingen er 131 leden mee! Samen hebben we genoten van koffie, appeltaart en natuurlijk de heerlijke kersen!’ Ook de speciale zomerbijeenkomst afgelopen juli, waarop een mevrouw kwam vertellen over hoe zij nog altijd leeft als een boerin uit 1920, was een groot succes.
De afdeling Geldermalsen is een groeiende, levendige en moderne ANBO-PCOB-afdeling. Jacky: ‘De afgelopen drie jaar hebben we elk
jaar zo’n veertig nieuwe leden mogen verwelkomen. Nog drie jaar erbij en dan zitten we op de 250 en wordt het tijd voor een feestje!’
De voorzitter vindt het mooi om te zien dat er de laatste jaren veel 70-plussers zijn bijgekomen. ‘Het imago van een club voor héél oude mensen hebben we nu echt wel doorbroken. Daar doen we ook moeite voor, onder meer door te zorgen voor een gevarieerd programma. Met een jaarlijkse lunch voor meer dan honderd leden, met lezingen over bijvoorbeeld de Betuwse natuur of over voltooid leven, of met een middag met muziek. Maar we hebben bijvoorbeeld ook bij nieuwbouwappartementen ons magazine OuderenWijzer, ons jaarprogramma en een brief in de brievenbussen gedaan, én daar vervolgens een follow-up aan gegeven.’
‘Maar er zijn ook mensen die zich uit zichzelf als lid aanmelden’, zegt Jacky. ‘We hebben veel mond-tot-mondreclame dankzij de goede sfeer op onze bijeenkomsten. Dat zorgt ervoor dat mensen hun broer, zus of buurman meenemen.’
VAN ANBO NAAR ANBO-PCOB
Blij is Jacky ook met de oudANBO-leden die zich aansluiten bij het nieuwe ANBO-PCOB. ‘Ze zijn allemaal meer dan welkom. We hadden een oproep in de krant geplaatst en een van de nieuwe bestuursleden komt van ANBO.’
Rechts: op de zomerbijeenkomst kwam een mevrouw vertellen hoe zij nog altijd leeft als een boerin uit 1920.
Links: in juli eten we ieder jaar kersen in de boomgaard van fruitbedrijf De Hoenderik.
Boven: Jacky (tweede van links) met drie leden van de ANBO-PCOB-afdeling Geldermalsen. Rechts: elk jaar is er in de zomer een uitstapje voor de leden.
Met een bed van Bedder blijft u langer zelfstandig en slaapt u zorgeloos en comfortabel verder!
Nederlands maatwerk in Hoog-Laag bedden, vanuit een vertrouwd familiebedrijf.
vanuit een vertrouwd familiebedrijf.
365 dagen slaapgarantie & levenslange service. Wij zijn pas tevreden als u dat bent!
TEKST: ELSBETH KASSIES FOTO’S: MARK KOHN
In de Atlantische Oceaan, op zo’n 115 kilometer van de kust van Marokko, liggen de Canarische eilanden. Het vulkanische eiland Lanzarote is met zijn lavalandschap vol kraters, zwarte zandgronden en ongeëvenaarde architectuur het meest verrassende.
HET HEEFT IETS GEKS OM MIDDEN in de winter badpak, zonnebril en zomerjurkje in te pakken, terwijl je buiten een dikke jas aan moet. En dat er dan op Schiphol, voor het vertrek naar de zon, ijs van de vleugels van het vliegtuig moet worden weggespoten.
Maar als we landen op Lanzarote blijkt het weer net zo te zijn als de plaatjes ons beloofden: een stralende zon en een knalblauwe lucht.
Echt! En in dat heerlijke klimaat staan ons nog veel meer verrassingen te wachten.
Wat meteen opvalt: nauwelijks hoogbouw hier. Geen flats of hoge appartementencomplexen zoals op de andere grote Canarische eilanden. En dat geeft Lanzarote een vriendelijke uitstraling. Misschien zorgt dat er ook wel voor dat er weinig echt uitgaansleven is en er dus vooral jonge gezinnen en ouderen komen. Verspreid over het eiland liggen verblindend witte dorpen, die contrasteren met de meestal
zwarte, vulkanische grond. De huizen zijn witgekalkt, met blauwe, groene of bruine kozijnen en deuren. Oorspronkelijk waren die kleuren afkomstig van verf die de vissers over hadden van het schilderen van hun boten.
We tuffen met onze huurauto een paar dagen over het eiland. Overal is wel wat te zien. De stranden natuurlijk, met kiezels of zand. Slaperige dorpjes met gezelligheid op het dorpsplein. En bijzondere landschappen met overal stapelmuurtjes van lavastenen om de wind tegen te houden of als ‘hek’ naar de buren. Landbouw is hier nauwelijks mogelijk door de vulkanische bodem. Vroeger werden er daarom op Lanzarote vooral cactussen verbouwd. Van de cochenille-luizen die hierop leven werd een rode kleurstof geproduceerd die werd gebruikt voor verf en inkt. Door de opkomst van synthetische kleurstoffen gebeurt dat nu nauwelijks meer. Rond La Geria worden druiven verbouwd, in kuilen die door muurtjes van lavastenen worden omlijst: goed tegen de wind – want die is er veel hier. Gelukkig ben ik
Foto boven Verspreid over het eiland liggen verblindend witte dorpen.
Foto linksboven Er zijn kiezelstranden, maar ook witte en zwarte zandstranden.
Foto links Van de cochenilleluizen die op de cactussen leven werd vroeger een rode kleurstof geproduceerd.
niet de BOB als we hier in een van de bodega’s wat van de unieke wijnen proeven.
De kunstenaar en architect die bepalend was voor de traditionele, harmonieuze manier van bouwen hier, is César Manrique (1919-1992). Manrique werd geboren op Lanzarote, studeerde op het vasteland van Spanje en reisde door de VS, Europa en Japan. Hij had al een naam opgebouwd toen hij in 1968 terugkeerde naar zijn geboorte-eiland. Dat was precies in de tijd dat projectontwikkelaars stonden te trappelen om de Canarische eilanden vol te bouwen met lelijke hoogbouw. Op Lanzarote stak Manrique daar een stokje voor. Hij kreeg het door samenwerking met de autoriteiten voor elkaar dat er bouwvoorschriften kwamen die ervoor zorgden dat het authentieke karakter van het eiland behouden bleef. Hij paste natuurlijke, vaak al gebruikte materialen toe en was daarmee zijn tijd ver vooruit. Grappig detail: langs de wegen op het eiland is geen reclamebord te vinden. Ook daar heeft Manrique voor gezorgd.
Foto 1 onder
De vruchten die je hier voorgeschoteld krijgt zijn heerlijk vers.
Foto 2 onder Ontwerp César Manrique.
Bij het Nationaal Park Timanfaya moeten we de auto laten staan en nemen we de bus door het ruige vulkaanlandschap met zijn kraters en vulkaankegels. Het lijkt wel Mars. De heftige vulkaanuitbarstingen vanaf 1730 duurden wel zes jaar, en elf dorpen verdwenen onder
een dikke lavalaag. Ook in 1824 was er nog een uitbarsting, maar die was gelukkig een stuk minder zwaar. Ook al slaapt de vulkaan nu, bij het bezoekerscentrum is het toch even schrikken: medewerkers gieten een emmer water in een koker in de grond en er komt een enorme stoomwolk naar buiten. En bij restaurant El Diablo (De Duivel) wordt een deel van de gerechten klaargemaakt boven een put van zes meter diep waaruit nog steeds aardwarmte van zo’n 200 graden komt.
LagOmar, een spectaculaire villa die onder andere een restaurant en een museum herbergt, is een van mijn favoriete plekken. Het idee voor het huis is van César Manrique. Het is opgetrokken uit vulkanisch gesteente en hout, en lijkt aan een rotswand te hangen. Je loopt door kronkelige gangen met veel hoogteverschillen en stuit iedere keer weer op een stijlvol maar gezellig zitje of een doorkijkje naar de vallei eromheen. Het gebouw is zo ontworpen dat je je er meteen thuis voelt. Als ik een kop koffie drink op een terras boven het zwembad dat glinstert in de zon, doe ik net alsof ik er woon en na een frisse duik mijn ochtendkoffie drink. Voor Omar Sharif was LagOmar ook werkelijk zijn thuis. Tijdens filmopnamen op Lanzarote werd hij verliefd op het eiland en op dit huis. Hij kocht de villa, maar – zo gaat het verhaal – verloor het al na twee dagen met een spelletje poker. Arme Omar. Het schijnt dat hij daarna nooit meer terug wilde naar het eiland. Nou… voor ons geldt dat zeker niet.
Scan deze qr-code voor onze
Lanzarote video
Foto boven Villa LagOmar.
Foto links
Bij El Diablo worden gerechten klaargemaakt boven een put waaruit aardwarmte komt.
Het is zo’n vierenhalf uur vliegen naar Lanzarote. Wij vonden Puerto del Carmen een handige uitvalsbasis om het eiland te ontdekken. Ons hotel, Seaside Los Jameos Playa, was heerlijk, maar er is ook elders fijn onderdak te vinden. Via Trees for All (www.treesforall.nl) compenseerden we de CO2-uitstoot van de vliegreis.
Wilde Ganzen steunt mensen die met kleine, slimme projecten armoede aanpakken in hun eigen buurt of dorp. Door Wilde Ganzen op te nemen in uw testament geeft u, ook als u er niet meer bent, deze aanpakkers de kans om armoede van onderop te doorbreken.
Meer informatie over onze projecten of de brochure over nalaten ontvangen? Bel of mail met Emmy Janssen: 033 - 204 5522, emmy@wildeganzen.nl. wildeganzen.nl/nalaten
TEKST:
ANITA HARTE FOTO’S: ALDO ALESSIE
‘Het is heel plezierig om de ezels te voeren, te verzorgen en wat met ze rond te keutelen’
Ruud Nelissen (75) is al zijn hele leven ‘helemaal gek op ezels’. Hij zei altijd dat hij na zijn pensionering bij de Stichting Opvang De Ezelsociëteit in Zeist zou gaan werken. Dat doet hij nu al zes jaar, iedere donderdagochtend.
8.15 uur Iedere dag begint met het uitstrooien van een baal hooi tussen de ongeveer vijfentwintig ezels. De meeste dieren zijn op leeftijd. ‘Voor ezels die bij ons komen en nog jong en gezond zijn, zoeken we een pleegadres. Verspreid over het land hebben we er zo’n driehonderd. Pleegezels noemen we die.’
9.10 uur Veertien ezels hebben extra zorg nodig, bijvoorbeeld door een slecht gebit. Ze worden bijgevoerd en daarvoor met een halster vastgezet. ‘Anders eten ze driftig het voer van de ander op.’
8.45 uur Tijd voor koffie en het doorspreken van de dag. Hoe is het met de dieren en wie doet vandaag wat?
9.45 uur Elke ezel die wordt bijgevoerd heeft een eigen recept en bak. Binnen kan Ruud het voer rustig klaarmaken, want zodra hij buiten is lopen ze om hem heen. ‘Ezels zijn heel sociaal en gemoedelijk. Er zijn er bij die continu achter je aan sjouwen.’
Meer weten? www.ezelsocieteit.nl
Doet u ook vrijwilligerswerk bij ANBO-PCOB of elders? Vindt u het leuk als de fotograaf een dag met u meeloopt en onze redacteur u telefonisch interviewt? Geef u dan op en vertel in het kort wat u zoal doet. Mail naar: magazine@anbo-pcob.nl of schrijf ons: De Vrijwilliger Postbus 2012 3440 DA Woerden.
10.25 uur Ruud geniet. De omgang met de ezels is enorm leuk en het is ook nog eens zinnig werk. Voor een buitenstaander lijken de dieren misschien allemaal op elkaar, maar Ruud herkent ze aan hun kleur. ‘Ze zijn wel vooral grijs, maar toch allemaal nét iets anders.’
10.55 uur Voordat de opvang om 11 uur opengaat voor het publiek, loopt Ruud nog even langs zijn favoriete ezel. ‘Ze is groot, lief en leuk qua karakter.’ Ruud heeft haar ‘geadopteerd’, samen met zijn kleinkinderen, en ook die komen geregeld even bij haar kijken. ‘Het is al onze derde ezel. Maar dat is inherent aan het werk hier – je moet regelmatig afscheid nemen.’
Is uw computer opeens traag of geeft hij een rare foutmelding? Of wilt u graag meer leren doen met uw computer, tablet of smartphone? Met SeniorWeb hebt u altijd computerhulp binnen handbereik. Via telefoon, via internet en zelfs bij u thuis! Onze geduldige vrijwilligers nemen alle tijd voor u.
Word nu lid van SeniorWeb, dan krijgt u:
Persoonlijke computerhulp per telefoon, via internet én zelfs bij u thuis
4 x per jaar tijdschrift Enter vol handige computertips
Stap-voor-stapcursussen op onze website
Elke week informatieve nieuwsbrieven
Deskundig advies bij verdachte e-mails
Word nu lid van SeniorWeb. U betaalt het eerste jaar maar € 36,50 i.p.v. € 42,-. Dat is maar liefst € 5,50 korting, speciaal voor ANBO-PCOB-leden! Ook krijgt u het SeniorWeb Puzzelboekje cadeau. Meld u vandaag nog aan op www.seniorweb.nl/anbo-pcob of bel 030-276 99 65.
computerhulp voor u
Als traplopen niet meer zo makkelijk gaat, kan uw trap een hindernis worden. Bij Otolift begrijpen wij dat u het liefst zo lang mogelijk in uw eigen huis blijft wonen. Omdat elke situatie anders is, maken wij de traplift helemaal op maat. Hoe uw trap er ook uitziet en wat uw wensen ook zijn; samen zoeken we naar de perfecte oplossing.
Vrijblijvend thuisadvies
Wilt u meer informatie over onze trapliften? Vraag dan gratis ons informatiepakket aan. Of maak een afspraak voor een vrijblijvend thuisadvies. U weet dan precies wat er mogelijk is voor uw situatie.
Nu het kabinet-Schoof is gevallen, mogen we op woensdag 29 oktober opnieuw naar de stembus. Met de verkiezingen voor de Tweede Kamer kunnen we meebeslissen over de toekomst van ons land. Wat vinden wij belangrijk voor de ouderen in Nederland?
De Seniorencoalitie, een samenwerkingsverband waarvan ANBO-PCOB deel uitmaakt, heeft de partijen die meedoen aan de verkiezingen al laten weten wat wij belangrijk vinden voor onze achterban. Naast ANBOPCOB zitten in de Seniorencoalitie ook de Koepel Gepensioneerden, de KBO’s Noord-Holland, ZuidHolland en Gelderland, NOOM en SOMNL. Samen vertegenwoordigen wij de belangen van ruim drie miljoen senioren. Dit zijn de belangrijkste punten waarvoor wij pleiten…
Het aantal ouderen neemt de komende jaren fors toe. Steeds meer ouderen bereiken een hoge leeftijd en ook de diversiteit onder ouderen neemt toe. Dat heeft nogal wat gevolgen voor de arbeidsmarkt, de woningmarkt, de infrastructuur, de voorzieningen in de wijken en de gezondheidszorg.
Het is positief dat we steeds ouder worden en vaak ook langer gezond en actief blijven. Veel ouderen dragen op verschillende manieren bij aan de samenleving. Bijvoorbeeld door nog te werken of vrijwilligerswerk te doen of te zorgen voor een partner, kind of buur. Om ouderen tot op hoge leeftijd volwaardig mee te laten doen, is er wel samenhangend beleid nodig. Willen we de kansen en mogelijkheden van de ouder wordende samenleving optimaal benutten, dan is het belangrijk om vanuit alle ministeries te werken aan
Het is belangrijk dat er meer woonvormen komen waar mensen samen wonen en elkaar kunnen steunen, zoals hofjeswoningen
van de 65-plussers kwam opdagen bij de vorige verkiezingen.
plannen voor ouderen en deze plannen goed op elkaar af te stemmen. Of het nu gaat om inkomen, wonen, welzijn, veiligheid, digitalisering, zorg of zingeving. Zo ontstaat er beleid dat echt werkt voor ouderen.
Er zijn plannen gemaakt om 290.000 betaalbare en passende woningen voor ouderen te bouwen. Die huizen moeten in buurten komen met goede voorzieningen als winkels en zorg dichtbij. Maar de bouw gaat te langzaam en de voorgenomen aantallen worden bij lange na niet gehaald. Voor de komende verkiezingen is het belangrijk dat politieke partijen met duidelijke plannen komen om dit plan nu wél ten uitvoer te brengen.
Want goed en gezond ouder worden lukt alleen als mensen zelfstandig kunnen blijven wonen in een
woning die bij hen past. Bijkomend voordeel is dat daardoor de noodzakelijke doorstroming van jonge gezinnen naar grotere woningen een flinke impuls krijgt. Daarnaast is het belangrijk dat er meer woonvormen komen waar mensen samen wonen en elkaar kunnen steunen. Bijvoorbeeld woonvormen met zorg in de buurt en hofjeswoningen.
Organiseer
Voor het groeiend aantal ouderen is er te weinig professioneel personeel in de zorg. Daarom moet de zorg anders worden georganiseerd. Belangrijk is dat deze zo wordt ingericht dat de meest kwetsbare ouderen altijd hulp kunnen krijgen. En dat mensen zoveel mogelijk zelf- en samenredzaam blijven, met de juiste steun waar dat nodig is. Zo kan iedereen passende, betaalbare en toegankelijke zorg krijgen. Die begint in de wijk. Wijkteams moeten sterk zijn en goed samenwerken met andere organisaties. Zij moeten problemen vroeg signaleren. Ook is er een betere samenwerking nodig tussen zorgverleners, familie en vrijwilligers, waardoor er meer zorg op maat ontstaat. Mantelzorgers verdienen meer steun, bijvoorbeeld via vervangende zorg, zodat zij even op adem kunnen komen.
Als zorgorganisaties beter samenwerken, ook over verschillende vakgebieden heen, en meer aan preventie doen, kan de schaarse zorg beter worden verdeeld.
73%
van de 18- tot 34-jarigen stemde bij de vorige verkiezingen.
7,2
miljoen van de kiesgerechtigden is 50 jaar of ouder.
Regel een alternatief voor wie digitaal minder vaardig is Steeds meer zaken in het dagelijks leven gaan digitaal. Denk aan afspraken maken, informatie opzoeken of contact opnemen met de overheid en de zorg. Voor mensen die minder goed overweg kunnen met digitale middelen, wordt het moeilijker om mee te doen. Vaak zijn dit ouderen, maar ook mensen die moeite hebben met lezen, migranten en mensen met een beperking. Iedereen moet kunnen meedoen in onze samenleving – ook digitaal. Daarom moet er altijd een alternatief zijn voor wie digitaal niet goed mee kan. Ook deze mensen moeten informatie van de overheid en publieke diensten – zoals de zorg – goed kunnen blijven ontvangen. Belangrijk is ook om het fysieke contact van mens tot mens zoveel mogelijk te behouden. Samen met ouderen moet worden gekeken hoe zij
Als zorgorganisaties beter samenwerken, kan de schaarse zorg beter worden verdeeld
Als de belofte van een koopkrachtig pensioen niet wordt waargemaakt, verdwijnt het vertrouwen in de pensioenhervorming
kunnen leren omgaan met digitale middelen. Daarbij moet extra aandacht worden besteed aan hun veiligheid en privacy.
De discussie over de AOW laait weer op. Door de dubbele vergrijzing lopen de kosten hiervan tot 2040 flink op. Bij politici is de verleiding daarom groot om de AOW verder te versoberen. Maar de AOW is de basis van ons pensioenstelsel, en die moet solide blijven. Het is weliswaar een minimumvoorziening, maar het geeft mensen wel zekerheid. De afgelopen jaren is er al flink gesneden in deze oudedagsvoorziening. Zo steeg de AOW-leeftijd van 65 naar 67 jaar en is de partnertoeslag in 2015 afgeschaft. Verdere versobering van de AOW brengt meer ouderen in armoede en ondermijnt het vertrouwen. Dus: handen af van de AOW!
13,4 miljoen mensen in Nederland zijn dit jaar (naar verwachting) kiesgerechtigd.
54% van de stemgerechtigden is 50 jaar of ouder.
Besteed extra aandacht aan arme ouderen
De koopkracht van ouderen blijft een belangrijk aandachtspunt. Door de hoge inflatie en stijgende prijzen kunnen we steeds minder kopen met dezelfde hoeveelheid geld. Vooral ouderen met een klein inkomen komen daardoor in de knel. Ouderen moeten kunnen rekenen op een goede AOW, die meegroeit met het minimumloon. En er is extra aandacht nodig voor ouderen die geen volledige AOW hebben. Bijvoorbeeld doordat ze in de vijftig jaar tot de AOW-leeftijd niet altijd in Nederland hebben gewoond of gewerkt. Veel van deze mensen maakt geen gebruik van extra regelingen (zoals de aanvullende inkomensvoorziening ouderen, ofwel AIO) omdat de voorwaarden te ingewikkeld zijn. Daardoor leven sommige ouderen onnodig in armoede.
Zorg dat het beloofde koopkrachtige pensioen er écht komt
De Seniorencoalitie is niet tegen de Wet toekomst pensioenen (Wtp), maar heeft wel vastgesteld dat deze nog niet af is en verbeterd moet worden. Er zijn zorgen of het beloofde koopkrachtige pensioen er écht komt. Als die belofte niet wordt waargemaakt, verdwijnt het vertrouwen in de pensioenhervor -
Deze websites kunnen u helpen bij de keuze van de partij die het beste bij u past:
WWW.KIESKOMPAS.NL
WWW.STEMWIJZER.NL
ming. Pensioenfondsen moeten meer ruimte krijgen om de koopkracht van gepensioneerden te verbeteren. En gepensioneerden moeten meer te zeggen krijgen over hun pensioen. Dat vraagt om betrokkenheid van de verenigingen die hen vertegenwoordigen én een aanpassing van de regels.
Voorkom dat belastingbetalers erop achteruitgaan
De regels voor de inkomstenbelasting zijn erg ingewikkeld geworden. Veel mensen begrijpen niet meer hoe het werkt, terwijl ze wel steeds meer belasting betalen. Het belastingstelsel moet worden vernieuwd, maar dat moet zorgvuldig gebeuren. Zo voorkom je dat belastingbetalers er financieel op achteruitgaan. In de tussentijd kunnen er al fiscale stappen worden gezet om mensen met een laag inkomen te helpen.
Maak het aanvragen van toeslagen makkelijker
Er zijn problemen met het aanvragen en wijzigen van huur- en
87% van de hoogopgeleiden stemde in 2023, tegenover 71% van de laagopgeleiden.
77,7% was het opkomstpercentage in 2023.
zorgtoeslag. Veel ouderen vinden het lastig omdat het digitaal moet én ingewikkeld is. Sommige mensen durven geen toeslag aan te vragen uit angst dat ze later geld moeten terugbetalen. Anderen weten niet dat ze recht hebben op een toeslag. Daardoor lopen veel mensen geld mis dat ze hard nodig hebben. Zeker voor wie een laag inkomen heeft, kan dat grote gevolgen hebben.
De Belastingdienst weet hoeveel iemand verdient. Daarom zou een toeslag automatisch toegekend moeten kunnen worden.
Ouderen moeten kunnen rekenen op een goede AOW
(BRON: CBS EN IPSOS)
De verkiezingsprogramma’s van alle partijen die meedoen aan de verkiezingen zijn bekend. Hoe komen de standpunten van de Seniorencoalitie er vanaf? Het samenwerkingsverband tussen ANBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden, SOMNL, KBO Noord-Holland, KBO Gelderland, KBO Zuid-Holland, NOOM, dook in de programma’s en zocht het uit. We helpen u met ons speciale Verkiezingsstoplicht.
Het stoplicht maakt in één oogopslag duidelijk óf en zo ja hoeveel aandacht politieke partijen besteden aan onderwerpen die juist voor ouderen van groot belang zijn. Senioren hebben een belangrijke rol bij deze verkiezingen, aangezien meer dan de helft van de stemgerechtigden boven de 50 is. Ook zijn ouderen trouwe stemmers die de kans om mee te beslissen over het landsbestuur, niet snel aan zich voorbij laten gaan. Ten opzichte van de vorige Tweede Kamerverkiezingen komen thema’s die verband houden met ouderen, vaker voor in de verkiezingspro-
gramma’s. Dat is niet vreemd; over 15 jaar bestaat Nederland voor een kwart uit 65-plussers. De politiek kan de ogen daarvoor niet sluiten en zal daar nu naar moeten handelen. De Nederlandse samenleving lijkt dit nog onvoldoende te beseffen. Met dit Verkiezingsstoplicht beogen we zichtbaar te maken wat ons allen gaat helpen om Nederland meer seniorvriendelijk te maken.
De Seniorencoalitie heeft voorafgaand aan de verkiezingen 23 stellingen over verschillende thema’s bedacht. De focus van het verkiezingsstoplicht zijn de ‘ouderenthema’s’, waarbij we ons realiseren dat er uiteraard ook andere overwegingen kunnen zijn om wel of niet voor een bepaalde partij te kiezen. De 23 stellingen hebben we langs de verkiezingsprogramma’s gelegd die beschikbaar waren op het moment van schrijven (10 september 2025). Wanneer een partij op basis van het programma positief lijkt te staan tegenover onze stelling, wordt er groen licht uitgedeeld. Is er wel
aandacht voor, maar is niet helemaal duidelijk of onze stelling daarmee wordt bevestigd, dan volgt er oranje licht. Rood licht volgt bij een partij die het tegenovergestelde lijkt voor te staan van wat de Seniorencoalitie wil. Wordt het genoemde thema niet behandeld in het verkiezingsprogramma? Dan wordt er geen kleur ingevuld.
Omdat het formulier dat u medio oktober in uw bus kunt verwachten weer een enorm vel papier is, hebben we ervoor gekozen alleen de programma’s van de partijen die momenteel deel uitmaken van de Tweede Kamer mee te nemen in ons stoplicht. Omdat de nieuwe partij 50Plus zich specifiek op de oudere doelgroep richt, hebben we voor hen een uitzondering gemaakt.
DENK, dat momenteel 3 zetels heeft, had het programma op het moment van schrijven van dit artikel nog niet afgerond. We zullen online ook hun standpunten aan ons model toetsen.
Ga daarvoor naar www. anbo-pcob.nl/stoplicht of scan de QR-code:
Goed/gezond ouder worden
Er moet een samenhangend ouderenbeleid ontwikkeld worden.
Actief aandacht voor armoede onder ouderen.
Er moet voldoende aandacht zijn voor de groeiende diversiteit onder ouderen, qua etniciteit, leeftijd, gender, sociaaleconomische positie, woonsituatie en beschikbaarheid sociaal netwerk.
Aandacht voor het bestrijden van leeftijdsdiscriminatie.
Aandacht voor gezondheidspreventie voor ouderen.
Wonen
Realisatie van voldoende seniorvriendelijke en betaalbare woonvormen/woongemeenschappen.
Zorgen voor voldoende voorzieningen voor ouderen in woonwijken. Gemeenten moeten voldoende middelen krijgen om wijkgericht te investeren in welzijnsvoorzieningen en in een gezonde leefomgeving. Hierdoor kunnen mensen dichtbij huis actief blijven en mee blijven doen.
Gezondheidszorg
Ouderenzorg moet toegankelijk en betaalbaar blijven.
Inzet op verbetering van de samenwerking tussen zorgverleners en sociaal werkers in de wijk.
Ondersteun mantelzorgers, vrijwilligers en verbeter de afstemming met de formele zorg.
Stimuleer het gebruik van technologische innovatie in de gezondheidszorg.
Belastingen
Digitalisering
De regels rondom de inkomstenbelasting moeten eenvoudiger zonder lastenverzwaring voor gepensioneerden.
Zowel de overheid als particuliere aanbieders moeten diensten toegankelijk houden voor niet- of minder digitaal vaardige mensen.
Nalatenschappen moeten belast worden bij uitbetaling.
Toeslagen
Senioren moeten worden ondersteund bij het opdoen van digitale vaardigheden. Daarbij moet extra aandacht zijn voor veiligheid en privacy.
Toeslagen moeten automatisch worden verleend aan wie er recht op heeft.
Belastingen
Mobiliteit
Openbaar vervoer moet beter toegankelijk, bereikbaar en betaalbaar zijn.
De regels rondom de inkomstenbelasting moeten eenvoudiger zonder lastenverzwaring voor gepensioneerden.
Nalatenschappen moeten belast worden bij uitbetaling.
De verplichte rijbewijskeuring voor 75-plussers moet verdwijnen.
Strijdig met ons beleid Deels in overeenstemming met ons beleid Eens met ons beleid Niet benoemd in programma
* Nog geen programma
Toeslagen
Koopkracht & Pensioenen
Toeslagen moeten automatisch worden verleend aan wie er recht op heeft.
AOW moet volwaardig gekoppeld blijven aan het minimumloon.
Mobiliteit
Stimulerende voorwaarden scheppen voor senioren die door willen blijven werken.
Openbaar vervoer moet beter toegankelijk, bereikbaar en betaalbaar zijn.
Het kabinet stimuleert en bewaakt dat de nieuwe Pensioenwet een koopkrachtige uitkering oplevert, zo nodig door aanpassing van de wet.
De verplichte rijbewijskeuring voor 75-plussers moet verdwijnen.
Meer zeggenchap voor gepensioneerden in het pensioenstelsel.
Koopkracht & Pensioenen
Veiligheid
AOW moet volwaardig gekoppeld blijven aan het minimumloon.
Stimulerende voorwaarden scheppen voor senioren die door willen blijven werken.
Inzet op meer acties om het aantal babbeltrucs (bijvoorbeeld door nepagenten) en soortgelijke misdaad terug te dringen.
Het kabinet stimuleert en bewaakt dat de nieuwe Pensioenwet een koopkrachtige uitkering oplevert, zo nodig door aanpassing van de wet.
Meer zeggenchap voor gepensioneerden in het pensioenstelsel.
Veiligheid
Inzet op meer acties om het aantal babbeltrucs (bijvoorbeeld door nepagenten) en soortgelijke misdaad terug te dringen.
DE SENIOREN COALITIE
Hét samenwerkingsverband van
Hier, waar jouw stukje aarde voor altijd en iedereen behouden blijft
Echt blijvend rusten doe je bij Natuurbegraafplaatsen van Waarde. Waar bossen, meren en heidevelden worden beheerd door mensen met hart voor de natuur. Hier blijven mensen voor altijd verbonden met de natuur. Begraven, maar niet verloren.
Vind jouw stukje Aarde op natuurbegraafplaatsenvanwaarde.nl
TEKST:
RIANNE VAN DER MOLEN FOTO’S: MARK KOHN
Milieuvervuiling en klimaatverandering, een nijpend tekort aan woningen, de opkomst van kunstmatige intelligentie, geopolitieke spanningen… Onze kinderen en kleinkinderen staan heel wat uitdagingen te wachten. Wat willen we ze meegeven om dat alles in goede banen te leiden? We vroegen het aan een kinderfilosoof, een pedagoog en een predikant.
KINDERFILOSOOF SABINE WASSENBERG
Door niet je eigen mening voor te kauwen, kunnen kinderen hun eigen denken ontwikkelen
‘Kinderen krijgen veel regels van bovenaf opgelegd. Ze horen bijvoorbeeld dat ze niemand mogen pesten en een ander geen pijn mogen doen. Daardoor wordt hun soms het eigen denken ontnomen. Ga liever met kinderen in gesprek, zodat ze hun ‘zelfdenkzaamheid’ kunnen ontwikkelen. Wat vinden ze goed en wat slecht? Mag je mensen kwetsen? Moet je vrienden zijn met iedereen? Kinderen zijn goed in vragen stellen, maar veel volwassenen hebben de neiging om de antwoorden in te vullen.’
‘Toen ik met mijn eigen dochter Harry Potter las, kregen we een gesprek over Voldemort, de slechterik. Omdat zijn moeder bij zijn geboorte stierf en zijn vader haar vlak daarvoor had verlaten, groeide Voldemort op in een weeshuis. Ik vroeg aan mijn dochter hoe hij zo slecht was geworden. Daarop antwoordde ze: “Ik vind het echt zielig voor Voldemort dat hij zo slecht is geworden.” Op de vraag hoe slechtheid ontstaat had ze ook iets anders kunnen antwoorden, en dat had ik dan ook moeten verwelkomen. Juist door niet je eigen mening voor te kauwen, kunnen kinderen hun eigen denken ontwikkelen.’
‘Ook hoop ik dat de generaties na ons meer eigenwaarde vinden. Nog te vaak geven ouders en grootouders kinderen complimenten die gericht zijn op externe zaken, zoals hun uiterlijk of hun school- of sportprestaties. Liever vertel je ze dat ze goed zijn zoals ze zijn. Knuffel ze en zeg letterlijk dat je van ze houdt. Dat ze bestaan is al fantastisch.’
SYTZE YPMA, PREDIKANT VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE FRANEKER
‘Ik wil doorgeven dat het leven draait om liefde, schoonheid en verwondering én dat we het goede moeten navolgen. Taal speelt daarin een grote rol. Over de staat daarvan maak ik me echt zorgen. De jongere generaties worden bedolven onder een tsunami van foto’s en video’s, maar beelden vullen zoveel voor je in. We moeten samen oog houden voor de subtielere en rijkere betekenis van de taal. De Bijbel kan ons op dat gebied veel aanreiken. In de kerk heb ik een groep 20-plussers. Samen praten we over de verhalen in de Bijbel, God en wat de verhalen voor ons en ons menszijn betekenen. Zonder taal denk je minder na en ben je kwetsbaarder, waardoor propaganda makkelijker grip op je heeft.’
‘Ook wil ik die jongere generatie – waartoe ook onze eigen drie kinderen behoren – meegeven hoe belangrijk rust is. Ik geloof in het belang van een rustdag, de zondag is niet voor niets ontstaan. De in Auschwitz vermoorde Etty Hillesum schreef heel mooi over het belang van rust: “Binnen in me zit een hele diepe put. En daarin zit God.” Alleen door innerlijke stilte kan ze daar komen. Dat diepe bewustzijn gun ik de generaties na mij ook.’
‘Toch heb ik groot vertrouwen in de jeugd. Zo zijn mijn kinderen zich bewust van de klimaatproblematiek, eten ze minder vlees en dragen ze vaak tweedehands kleding. Hopelijk kunnen zij met hun generatiegenoten de grote uitdagingen van deze tijd ten goede keren.’
We moeten oog houden voor de subtielere en rijkere betekenis van de taal
Als we onze waarden willen doorgeven, moeten ouders en grootouders dat samen doen
‘Opvoeden is nooit neutraal. Stel je voor dat jouw kind of kleinkind om een potlood in huidskleur vraagt. Welke kleur geef je dan? Of leg je op dat moment uit dat mensen verschillende huidskleuren kunnen hebben? Jouw gedrag is daarin bepalend.’
‘Laatst stond ik met mijn dochter in de rij voor het zwembad. Allerlei mensen drongen voor. Op een gegeven moment zei ze: “Zullen wij ook naar voren?” Dan leg ik uit: “Nee, dat doen wij niet. Wij zijn namelijk niet belangrijker dan al die anderen die in de rij staan.” Tegelijk spreek ik de voordringers aan op hun gedrag, want ik wil mijn dochter laten zien dat zij ook niet minder belangrijk is dan anderen. Dat ze mag opkomen voor zichzelf. Dat zijn twee belangrijke waarden die ik wil doorgeven.’
In de praktijk zie ik regelmatig wrijving tussen ouders en grootouders over opvoeden. Zo was mijn moeder vroeger streng, maar is ze als oma veel toegeeflijker. Op een dag gooide mijn dochter een opgerolde tekening naar haar toe. Mijn moeder zei daar niets van. Dan zeg ik wel tegen haar: “Wij willen haar leren dat ze niet met spullen gooit. Dus ik wil graag dat jij daar in het vervolg ook wat van zegt.”
Als we onze waarden door willen geven aan de volgende generaties, moeten we dat samen doen.’
Uw testament een hele puzzel? Niet met ons werkboek!
Een goed geregeld testament biedt rust, zowel voor uzelf als voor uw naasten. Veel mensen hebben vragen over het opmaken van hun testament. Daarom hebben we een handig werkboek gemaakt. U ontdekt stapsgewijs welke keuzes u kunt maken.
Vraag het gratis werkboek aan door de QR-code te scannen, de uitknipstrook te gebruiken of te bellen naar 070 - 44 55 678.
Ja, stuur mij gratis het 5-stappenwerkboek
Naam*
Adres*
Postcode* Woonplaats*
Geboortedatum
Telefoonnummer
Al meer dan 70.000 keer aangevraagd
Ja, houd mij op de hoogte van hulpverlening of nieuws van het Rode Kruis. Het Rode Kruis gaat zorgvuldig om met uw persoonsgegevens. Kijk voor meer informatie op www.rodekruis.nl/privacy. Als u dit werkboek aanvraagt gaat u ermee akkoord dat wij u schriftelijk/telefonisch of per email benaderen om uw mening over het werkboek en over het Rode Kruis te vragen.
Stuur deze strook in een ongefrankeerde envelop naar
Rode Kruis Team Nalatenschappen | Antwoordnummer 10943 | 2501 WB Den Haag M / V
*Verplicht veld
TEKST: ROB
HOEKSTRA
Met een onderzoek naar de vrouwelijke stamboom van je familie breng je je voormoeders in beeld en krijg je meer inzicht in je afkomst en de rol van vrouwen binnen je familie. Je kunt meteen met het stamboomonderzoek aan de slag of eerst de cursus matriarchale stamboom volgen.
‘Wat een wonder dat je mij vindt, na al die eeuwen. Ik had nooit kunnen vermoeden dat mijn naam en mijn leven nog ergens bewaard zouden blijven, laat staan dat een verre nakomeling zich zou afvragen hoe ik geleefd heb. Mijn leven was er een van eenvoud en arbeid, zoals dat gold voor de meesten van ons hier op Noord-Beveland. Wij woonden op een boerderij, en dat betekende dat er altijd werk was. Ik had de zorg voor onze elf kinderen en de boerderij. Op zondag gingen we naar de kerk. We geloofden in Gods wil, in het lot dat Hij voor ons had uitgestippeld.’
‘Dit is een klein fragment uit het wonderlijke gesprek dat ik via ChatGPT had met mijn negende voormoeder Thona uit 1740’, vertelt de 66-jarige Ellen Middeldorp. ‘Thona woonde en werkte in het Zeeuwse Wissenkerke. Ik heb ‘haar’ via de computer kunnen interviewen over haar leven in die tijd.
Heel bijzonder.’
In de familie van Ellen waren de mannelijke stambomen al bekend, maar Ellen was vooral geïnteresseerd in de vrouwelijke lijn. ‘Juist
die moederlijn leert je de gedragingen, emoties en overtuigingen die je van je moeder en al die voormoeders hebt geërfd beter te begrijpen. Dat wil ik overbrengen aan mijn dochter en zo geef ik mijn voormoeders een stem.’
Ellen nam begin dit jaar deel aan de cursus matriarchale stamboom, die bedacht is en gegeven wordt door Vera Verburgt, ICT’er en oprichter van genealogisch cursusbureau Matriarch.nl. Bij de cursus gebruikt zij de nieuwste ICT-technieken, zoals AI (kunstmatige intelligentie) en ChatGPT. ‘Het leek me een leuk geschenk voor de 75ste verjaardag van mijn moeder om de vrouwelijke stamboom van onze familie te on -
derzoeken’, zegt Vera. ‘Ik raakte zo gefascineerd door de geschiedenis van mijn vrouwelijke voorouders, dat ik mijn bevindingen graag wilde delen met anderen. Daarom heb ik een paar jaar geleden een workshop genealogie opgezet, zodat ook anderen in de geschiedenis van hun voormoeders kunnen duiken. Daarbij gaat het mij vooral om het verhaal achter hun leven. Door de voormoeders via de oudst levende vrouw van de familie, de matriarch, in beeld te brengen, krijg je een completer beeld van je afkomst en meer inzicht in de rol van vrouwen binnen je familie. Het levert allerlei intrigerende verhalen, ervaringen en ontdekkingen op.’
Gezocht en gevonden! Nieske Voogt (68) wilde ook meer weten over de moederlijn. Ze had via haar moeder en andere familieleden al wat gegevens verzameld over haar overgrootmoeder. ‘Op een gegeven moment liep ik vast. Daarom besloot ik zo’n twee jaar geleden deel te nemen aan de cursus matriarchale stamboom bij de Volksuniversiteit Utrecht. Ik wist dat
mijn overgrootmoeder heel jong in een weeshuis terecht was gekomen, maar niet waar. Vera raadde mij aan om in Veendam, waar mijn overgrootmoeder was geboren, het gemeentearchief te raadplegen. Vervolgens werd ik in contact gebracht met een amateurhistoricus. Die wist om welk weeshuis het ging. Ook kwam ik erachter dat mijn overgrootmoeder een ouder broertje had die jong is overleden. In haar
leven verloor ze drie zoons. Maar haar drie dochters hebben haar gelukkig overleefd. Mijn overgrootmoeder heeft dus heel wat meegemaakt, maar ondanks dat is het toch fijn dat ik meer over haar te weten ben gekomen.’
Zelf aan de slag
Volgens Vera kunnen mensen die interesse hebben in de vrouwelijke lijn van de stamboom ook zelf aan
de slag. ‘Begin gewoon eens met rondvragen binnen de familie en het verzamelen van gegevens, zoals geboorte-, trouw- en overlijdensakten. Soms is er al heel wat informatie beschikbaar. Wellicht hebben sommige familieleden al een start gemaakt met een stamboom. Ook online is veel te vinden. Neem een kijkje op https://openarchieven.nl, www.wiewaswie.nl of op de website van de provincie waar je moeder vandaan komt. Verder zijn er websites als www.allegroningers.nl of www.allefriezen.nl waar je informatie kunt vinden over de afkomst van je voormoeder. Je kunt ook deelnemen aan genealogische forums. Ik zou zeggen: ontdek je voormoeders. Ook vanuit het oogpunt: wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen. Vrouwen komen uit een positie van onderdrukking. Dat mogen we nooit meer laten gebeuren.’
MATRIARCHALE STAMBOOM VOLGEN?
De cursussen matriarchale stamboom vinden plaats aan een van de vele Volksuniversiteiten in Nederland. Op verschillende data in oktober en later in 2026 starten ze onder meer in Woerden, Soest, Zevenaar, ’s-Hertogenbosch, Breda, Utrecht en Groningen. De cursussen kunnen ook online worden gevolgd.
Kijk voor meer informatie op www.matriarch.nl
Hebt U al gedacht aan een “toiletbril-met-onderdouche” ?
Want als het goed schoonmaken van uw onderlichaam moeilijker wordt en U wilt niet afhankelijk zijn van uw partner of hulp, dan is een “wc-met-onderdouche” onontbeerlijk !
dé beste en meest betrouwbare
toiletbril-met-onderdouche
Want wat doet U als U uw onderlichaam niet meer zelf kunt reinigen door ouderdom, ziekte of handicap? Als je dus een ander moet vragen om de billen schoon te maken ? Iedereen vindt dat zeer gênant!
“Een Spatoilet® betekent”: optimale service. Zie artikel Consumentenbond April ’23 en dit geldt ook nu nog!”
Voordelen van een Spatoilet®:
• Verwarmde toiletzitting
• Reiniging van Uw onderlichaam met warm water
• Vaginale reinigingsfunctie
• Ingebouwde föhn voor optimale droging
• Massage- en pulsefuncties
• EN installatie zonder hakken of breken
PLUS
• 100% hygiëne
• Bespaar tot 90% op toiletpapier
• EN nooit meer ‘natte-doekjes’ !
De bediening is uiterst eenvoudig:
• Met extra duidelijke afstandsbediening
• Instelbaar voor 4 gebruikers
• Soft-closing toiletbril
Kortom een heel compleet apparaat voor een uiterst scherpe prijs:
(Bij zelf installeren kost de Spatoilet® 795 euro)
Frisse service W.V... koopt in 2021 een Spatoilet – een toilet met sproeier – waar hij erg blij mee is. Door een val van zijn vrouw in de toiletruimte breken de kunststof boutjes van de zitting af. V... mailt Spatoilet. Al snel krijgt hij een telefoontje dat er nieuwe boutjes onderweg zijn. Maar nadat Vos de boutjes heeft vervangen, werkt de afstandsbediening die bij het toilet hoort niet meer. Er is weer telefonisch contact. V... probeert van alles, maar het lukt hem niet om het euvel op te lossen. De leverancier stelt voor om de volgende dag zelf langs te komen. Op een zondag nog wel. Hij plaatst een nieuwe schakelaar in de ontvanger van de wc, waarna alles weer werkt. De leverancier kan net op tijd voor de aangekondigde ijzel weer op pad. Een flinke rit van een paar uur. Spatoilet kan wel een potje breken bij V....
Bron: Consumentenbond April 2023
• 1140 euro INCLUSIEF installatie. (daarkomt èchtgeencentmeerbij!)
Probeer de Spatoilet nu DRIE WEKEN, gratis voor niets! U betaalt na de proefperiode.
Al meer dan 16 jaar is de Spatoilet een zeer betrouwbaar apparaat en daarom geven wij 5 jaar volledige garantie. Onze klanttevredenheid is hoog en dat willen we zo houden!
In Nederland regelen we pensioen voor iedereen.
Krijgt u pensioen via een pensioenfonds?
Met de nieuwe regels voor pensioen zorgen we ervoor dat ook volgende generaties een goed pensioen krijgen.
De nieuwe regels kunnen ook gelden voor gepensioneerden. Veel blijft hetzelfde.
U blijft bijvoorbeeld gewoon elke maand pensioen ontvangen. Uw leven lang.
Dan hebben de werkgevers en werknemers afspraken gemaakt over wat er gebeurt met het pensioen dat al is opgebouwd. Als het opgebouwde pensioen overgaat naar de nieuwe regels, dan geldt dat ook voor uw pensioen.
Krijgt u pensioen van een verzekeraar of premiepensioeninstelling?
Dan verandert er niets voor u.
Wilt u meer weten over de nieuwe regels voor pensioen?
Scan de QR-code of kijk op:
Uw pensioenfonds informeert u op tijd over wat er hetzelfde blijft, wat er verandert en wanneer.
Een samenwerking van werknemers, werkgevers, pensioenuitvoerders en de overheid.
Bijna negen van de tien 65-plussers maken zich zorgen over de toekomst van het openbaar vervoer in Nederland. Dit blijkt uit een peiling van ANBO-PCOB waaraan ruim 7.500 ouderen deelnamen. Als de kaartjes duurder worden of er minder bussen en treinen gaan rijden, verwacht bijna twee derde dat dit voor hen persoonlijk gevolgen zal hebben. En dat geldt zeker voor de mensen die voor hun vervoer afhankelijk zijn van het ov.
Voor veel ouderen is het openbaar vervoer geen luxe, maar pure noodzaak. Het is hun verbinding met de buitenwereld. Voor familiebezoek, een afspraak bij de dokter of gewoon een gezellig dagje uit. Goed openbaar vervoer helpt hen om zelfstandig en actief te blijven. Veel ouderen zijn geschrokken van de geplande bezuinigingen op het openbaar vervoer. En ze vrezen dat de val van het kabinet niet betekent dat die plannen meteen van tafel zijn. Dat baart zorgen, niet alleen bij belangenorganisaties, maar ook bij de ouderen zelf.
Babette, 68 jaar: ‘Ik heb AOW en een héél klein pensioen. Als de kaartjes voor het ov duurder worden en de service slechter, dan reis ik minder met het ov en dan verdwijn ik achter de geraniums met een gevoel van eenzaamheid. Dat wil ik voorkomen. Daarom vraag ik dringend om de prijzen niet te verhogen en de service van de ov-bedrijven te verbeteren.’
Marie, 75 jaar: ‘Door een broze gezondheid moet ik regelmatig naar verschillende ziekenhuizen en andere behandelaars. Daar kan ik niet komen zonder een goed werkend openbaar vervoer.’
Frans, 69 jaar: ‘Een vliegreis naar de Canarische Eilanden is goedkoper dan een eersteklas-ticket van Zutphen naar Schiphol. En als je pech hebt, heb je ook nog een eersteklas-staanplaats. Daardoor verander je van een vriend van het openbaar vervoer in een criticaster.’
‘STOP DE VOORGENOMEN BEZUINIGINGEN!’
Anneke Sipkens, directeurbestuurder van ANBO-PCOB, ziet in de onderzoekscijfers een signaal voor de politiek. ‘Als deze getallen iets duidelijk maken, is het wel dat een zeer omvangrijke en kwetsbare groep afhankelijk is van het ov. Zo heeft 39 procent het ov nodig voor een bezoek aan de arts, het ziekenhuis of andere zorgverleners. We zeggen dan ook: stop de voorgenomen bezuinigingen.’ De voorgenomen bezuiniging van 110 miljoen euro op het openbaar vervoer in de regio’s Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is voorlopig van de baan. Dat nieuws kwam kort voor het ter perse gaan van dit magazine naar buiten. Bronnen in Den Haag melden aan de NOS dat dat is besloten in aanloop naar Prinsjesdag.
Voor langere en middellange afstanden zijn de auto en de (elektrische) fiets het populairst bij ouderen. Daarnaast reisde dit jaar meer dan de helft (55 procent) van de 65-plussers met het openbaar vervoer, zoals trein, (buurt)bus, tram of metro. Van de 65-plussers die dit jaar gebruikmaakten van het openbaar vervoer is 57 procent in meer of mindere mate afhankelijk van het ov: 13 procent is sterk afhankelijk van het ov, 15 procent is redelijk afhankelijk en 29 procent een beetje. Hoe ouder mensen zijn, hoe afhankelijker ze worden van het ov. Onder 80-plussers voelt zelfs 73 procent zich in meer of mindere mate afhankelijk. Vrouwen zijn vaker afhankelijk van het ov dan mannen. Vooral ouderen zonder rijbewijs, met beperkte
mobiliteit of een krappe beurs zijn sterk afhankelijk van het ov. Voor hen is het openbaar vervoer meer dan een vervoermiddel: het is een manier om zelfstandig te blijven, regie te houden en minder afhankelijk te zijn van anderen.
Bijna de helft van alle ouderen (45 procent) maakte dit jaar (nog) geen gebruik van het openbaar vervoer. Voor bijna een kwart van die niet-gebruikers speelt de prijs een rol: het ov is voor hen gewoon te duur, ook al is er die korting van 34 procent voor 65-plussers. Daarnaast vindt een kleiner deel het reizen met het ov lastig door het plannen, overstappen of kaartjes kopen. Problemen met de betrouwbaarheid, de aansluitingen en de fysieke toegankelijkheid maken dat openbaar vervoer niet voor iedereen vanzelfsprekend is.
Ouderen gebruiken het openbaar vervoer vaak voor afspraken met familie en vrienden (49 procent) of een leuk uitje (62 procent). Maar 39 procent heeft het ov ook nodig voor een bezoek aan de arts, het ziekenhuis of aan andere zorgverleners. De toegankelijkheid van zorginstellingen is hier dus geen detail, maar een basisvoorwaarde voor toekomstige besluiten over het openbaar vervoer.
Corrie, 81 jaar: ‘De bus gebruik ik voor bezoek aan het ziekenhuis (tien kilometer). Gelukkig zijn de haltes vlakbij mijn woning en het ziekenhuis.’
Jan, 84 jaar: ‘Ik ga graag de deur uit met behulp van het openbaar vervoer. Meestal naar de stad, maar ook naar de huisarts.’
83% van de 65-plussers heeft een autorijbewijs. Van hen heeft 18 procent in 2025 nog geen auto gereden.
83%
8% van de 65-plussers kan niet lopen zonder ondersteuning of hulpmiddel.
Voor 24% van de ouderen (bijna 1 op de 4) is het dichtstbijzijnde busstation niet bereikbaar binnen een kilometer.
77% 7%
77% van de ov - gebruikers heeft in 2025 gereisd met een OV-chipkaart, 19 procent gebruikte OVpay (in- en uitchecken met bankpas of mobiel)
7% geeft aan dat onveiligheid een reden is om het ov te mijden. Van de ouderen die woonachtig zijn in de Randstad is dit zelfs 15 procent.
62% van de 65-plussers verwacht vaker gebruik te maken van het ov als dit gratis of fors goedkoper zou worden.
Rietje, 85 jaar: ‘Ik ga graag op pad met de bus of trein. Het geeft me vrijheid en onafhankelijkheid én ik vind het leuk om mensen te ontmoeten en een praatje te maken. Soms is het ook gewoon nodig als ik naar het ziekenhuis of de tandarts moet.’
65-plussers zijn redelijk positief over de veiligheid van het ov. Ook het kopen en gebruiken van vervoersbewijzen gaat meestal zonder problemen. Vooral in grote steden zijn veel ouderen best tevreden over de bereikbaarheid van haltes en stations. Maar er is ook flink wat kritiek. Vooral over
Straks geen bus meer na 19.00 uur ’s avonds? In het weekend de helft van de ritten geschrapt? Het kabinet is gevallen, maar de bezuinigingsplannen staan nog overeind! Dit soort zwarte scenario’s hangen de reiziger dus nog steeds boven het hoofd. Voor 2026 is er namelijk al een astronomische bezuiniging ingeboekt op het openbaar vervoer. En dat gaat iedereen pijn doen!
Teken daarom de petitie van reizigersvereniging Rover op: doemee.rover.nl
Zo kunnen wij mede namens u tegen de bezuinigingsplannen protesteren.
de prijs: twee op de drie vinden reizen met het openbaar vervoer te duur. Onder ouderen met een smalle beurs loopt dat zelfs op tot 92 procent.
Ook de betrouwbaarheid laat te wensen over: uitval van ritten wordt zowel door vaste ovreizigers als mensen die het ov mijden als knelpunt ervaren. En de toegankelijkheid is voor velen nog steeds niet op orde: 53 procent ervaart problemen met instappen, liften of drempels.
De peiling over mobiliteit en openbaar vervoer van ANBOPCOB is uitgevoerd door Abbi Insights en vond plaats tussen 16 en 30 juni 2025. Leden van het Nationaal Seniorenpanel en ANBO-PCOB werden per e-mail uitgenodigd om deel te nemen. In totaal hebben 7.552 mensen meegewerkt. De gemiddelde leeftijd was 77 jaar. Om een zo representatief mogelijk beeld te schetsen van ouderen in Nederland, zijn de uitkomsten gewogen op leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, regio en huishoudsamenstelling.
Helpt je te leven met diabetes op jouw manier.
De FreeStyle Libre 2 sensor meet je suiker elke minuut.1 Zo maak je ook tijdens een koffiepauze bewust de keuzes2 die je stap voor stap vooruithelpen. This is progress.
De FreeStyle LibreLink-app is alleen compatibel met bepaalde mobiele telefoons en besturingssystemen. Bekijk de website voor meer informatie over apparaatcompatibiliteit en besturingssystemen voordat je de app gebruikt. Het delen van glucosegegevens kan registratie bij LibreView vereisen. 1. De sensor heeft een opwarmperiode nodig van 60 minuten. 2. Fokkert, M. BMJ Open Diabetes Research & Care (2019). https://doi.org/10.1136/bmjdrc-2019-000809. © 2025 Abbott. De sensorbehuizing, FreeStyle, Libre, en gerelateerde merkaanduidingen zijn eigendom van Abbott. Andere handelsmerken zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaren. Afbeeldingen zijn enkel voor illustratieve doeleinden. Geen echte patiënt of gegevens. ADC-112593 v2
TEKST: SYLVIA AUÉ
Tot voor kort had je een OV-chipkaart nodig om in het openbaar vervoer (ov) te kunnen profiteren van de leeftijdskorting voor 65-plussers. Maar dankzij OVpay kunt u nu betalen met uw bankpas en toch die korting krijgen. Met de OVpay-app koppelt u de leeftijdskorting simpel aan uw betaalpas.
Wie het lastig vindt om de leeftijdskorting in te stellen op de betaalpas, kan terecht bij de DigiHulplijn voor gratis advies. U wordt hier geholpen met al uw digitale vragen. Bel op werkdagen van 08.00 tot 22.00 uur en op zaterdag van 09.00 tot 18.00 uur naar: 0800-1508. Of mail: vragen@digihulp.nl
1
1. Download de OVpay-app via de App Store of de Google Play Store. Open de app, log in en ga naar ‘Passen’. Kies nu: ‘+Pas toevoegen’ en volg de stappen in de app om uw betaalpas toe te voegen.
2
2. Kies nu: ‘Leeftijdskorting toevoegen’. Na het invullen van uw persoonlijke gegevens ziet u direct of u recht hebt op leeftijdskorting. Is dat het geval? Dan wordt de leeftijdskorting direct toegevoegd aan uw betaalpas.
3
3. Hebt u meerdere betaalpassen, voeg dan ook deze toe in de app. Voeg de leeftijdskorting aan iedere pas apart toe. Let op: als u uw betaalpas ook op uw mobiel heeft, dan ziet OVpay deze als twee
verschillende passen – ook als ze bij dezelfde rekening horen. Let ook op dat u steeds dezelfde pas gebruikt om in en uit te checken.
4. Belangrijk: u moet nu wel binnen zestig dagen een rit maken. Als u dat niet doet, wordt de betaalpas verwijderd uit de OVpay-app.
5. Krijgt u een nieuwe betaalpas, dan hoeft u niet al uw gegevens opnieuw in te vullen in de app. Voeg de pas toe aan de app en ga naar ‘Gegevens overzetten’ om uw persoonsgegevens en leeftijdskorting over te zetten naar uw nieuwe pas.
TEKST: ERIC BRENDEL, INGRID NIES
Niet iedereen pint graag aan de kassa. En veel mensen bankieren liever niet digitaal of kunnen dat helemaal niet. Mede dankzij
ANBO-PCOB komen de grootste Nederlandse banken deze mensen nu tegemoet.
Enkele plannen van ABN AMRO, ING, Rabobank en ASN Bank om hun niet-digitale klanten tegemoet te komen zijn: meer bankpersoneel dat u thuis helpt met uw bankzaken. Het makkelijker maken om een medewerker van de bank aan de telefoon krijgen. En het trainen van bankpersoneel, zodat er een bewustwording ontstaat dat niet iedere klant digitaal vaardig is. Daarnaast is het belangrijk dat contant geld overal beschikbaar blijft en dat betalingen hiermee in winkels breed geaccepteerd blijft. Al deze plannen zijn mede te danken aan het voortdurende overleg dat ANBO-PCOB met banken heeft, vertelt beleidsadviseur Inkomen Eric Brendel.
‘ANBO-PCOB maakt zich vooral sterk voor ouderen die niet digitaal willen of kunnen bankieren’
‘ANBO-PCOB neemt deel aan het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB). Dit is een overlegplatform, opgericht door de minister van Financiën, met daarin vertegenwoordigers van consumenten, bedrijven, banken en betaalinstellingen’, legt Eric uit. ‘Wij maken ons vooral sterk voor ouderen die niet digitaal willen of kunnen bankieren. De banken hebben de laatste jaren vooral ingezet op digitalisering van al hun diensten, maar internetbankieren is niet voor iedereen
weggelegd. Uit een onderzoek van De Nederlandsche Bank uit 2022 bleek dat er in Nederland miljoenen mensen zijn die daardoor hun dagelijkse bankzaken niet (volledig) zelfstandig doen. Een extra aanzet voor de banken om daar meer aandacht aan te schenken.’
‘Contant geld is ook belangrijk om op terug te vallen als het elektronische betalingsverkeer niet mogelijk is’
‘Waar ANBO-PCOB op blijft hameren is dat mensen moeten kunnen betalen met contant geld’, zegt Eric. ‘In Nederland wordt zo’n 20 procent van alle betalingen gedaan met cash. Contant geld is ook belangrijk om op terug te vallen als het elektronische betalingsverkeer tijdelijk niet mogelijk is door bijvoorbeeld cyberaanvallen of stroomstoringen.
Dan kan het gebeuren dat we gedurende enkele dagen niet meer elektronisch kunnen betalen of pinnen. Het MOB heeft daarom geadviseerd hoe mensen zich hierop voor kunnen bereiden. In mei van dit jaar is dit advies door De Nederlandsche Bank in de pers naar buiten gebracht.’ Het advies is om per volwassene minimaal 70 euro aan contant geld in huis te hebben om voor een periode van drie dagen in de eerste levensbehoeften – zoals voedsel, water, medicijnen en vervoer – te kunnen voorzien. Eric:
klanten thuis kunnen helpen met hun bankzaken. Voor niet-digitale klanten wordt het telefoonmenu vereenvoudigd en wordt het makkelijker om een medewerker van de bank aan de telefoon te krijgen. De banken zullen klanten vaker informeren waar handige hulpmiddelen te vinden zijn. En het wordt eenvoudiger om iemand te machtigen voor jouw bankzaken.’
‘Dat betekende ook dat de organisatie Geldmaat ervoor moest zorgen dat de geldautomaten voldoende gevuld waren toen dat bericht naar buiten kwam. En dat winkeliers het advies kregen om voldoende contant wisselgeld achter de hand te hebben.’
Om de toegankelijkheid van het betalingsverkeer te verbeteren, gingen de banken in 2023 aan de slag met het programma
Toegankelijk Bankieren.
Eric: ‘Ondanks die inspanningen constateerden we dit jaar in het MOB dat het programma tot nu toe nog te weinig resultaat heeft opgeleverd. Daarom spraken we af dat de vier banken en Geldmaat in ieder geval tot 2030 extra werk gaan maken van de dienstverlening aan kwetsbare groepen.’
Wat gaan de banken zoal doen? Eric somt op: ‘Zo komen er bijvoorbeeld meer bankmedewerkers die
Heeft Eric er vertrouwen in dat de banken de afspraken nu zullen nakomen? ‘Zeker, we houden dat als MOB scherp in de gaten. Als afspraken niet worden nagekomen, dan worden deze partijen daarop aangesproken en moeten ze dit verbeteren.’
ANBO-PCOB benut haar invloed binnen het MOB vooral om de belangen van ouderen zo goed mogelijk te behartigen. ‘Dus mochten leden nog opmerkingen hebben over de banken en het betalingsverkeer, dan horen we dat graag.’
Waar loopt u bij uw bank tegenaan als niet-digitale klant? Wat mist u?
Wat zou beter kunnen? Laat het ons weten via magazine@anbo-pcob.nl
Of schrijf naar Ouder en Wijzer, o.v.v. banken, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.
De nr.1 in zitcomfort
Topkwaliteit uit Duitsland
Tot 7 jaar garantie
adaptief zitcomfort
Wij vieren feest met onze nieuwste innovatie; Flowsit®
De stoel die zich vormt naar uw lichaam.
Kom proefzitten en ontdek Flowsit®:
✓ Echt ontspannen en ergonomisch zitten
✓ Drukverlaging en pijnverlichting
✓ Relaxen en genieten
Dé specialist in zitten ✓ Sta-op-stoelen ✓ Relaxstoelen ✓ Maatwerkstoelen ✓ Relaxbanken
Vraag onze brochure aan
✓ Bekijk alle stoelen en banken
✓ Relaxstoelen v.a. €795,-
✓ Lees meer over Flowsit®
Ga naar of bel ons: 085 110 04 56 meubelzorg.nl
Nu presentator JAAP JONGBLOED (70) op papier met pensioen is, heeft hij tijd om zijn passie voor sport en gezondheid te delen. Met podcasts, webinars en bijeenkomsten hoopt hij ouderen in beweging te krijgen. Kijk op www. jaapjongbloed.nl
COLUMNISTEN
ZIJN VRIJ OM HUN PERSOONLIJKE
MENING TE UITEN
EN VERWOORDEN
NIET DE MENING
VAN ANBO-PCOB..
Plaats van handeling: het speelplaatsje met klimrek op het Museumplein in Amsterdam. De hoofdpersoon: mijn toen 7-jarige kleindochter Nova.
De klap: Nova die hangend en slingerend aan een touw zich halverwege een overtocht niet meer kan vasthouden en van anderhalve meter hoogte op de harde grond valt. Auw! Traan. Troost.
Ik begin aan een opmonterend zinnetje, maar ze snoert me geïrriteerd de mond: ‘ Ja opa, ik weet het: niet opgeven! Dat zegt mamma ook altijd!’
Ze klimt weer omhoog en hervat verbeten haar Tarzan-tocht.
Ik kijk naar haar op met een mengeling van verbazing en trots. Doorzettingsvermogen, discipline. Wat mooi als je dat al bij zo’n jong mens waarneemt! Dat heeft ze ongetwijfeld
te danken aan de opvoedkundige kwaliteiten van mijn dochter. Maar er zit ook een scheutje genen doorheen. Welzeker!
Het levensmotto van mijn moeder is niet geheel toevallig: never say die! En je zult mijn moeder ook in geen enkele situatie de handdoek in de ring zien gooien. Vorig jaar brak ze door een val haar heup. Als 93-jarige. Ze werd geopereerd, bleef een week in het ziekenhuis en een week in revalidatie, maar na twee weken was ze weer thuis. Een paar dagen later smeet ze resoluut de rollator aan de kant. ‘Hoe kan ik nou weer sterker worden als ik steeds op zo’n ding leun!’ Doorzettingsvermogen, discipline.
Die eigenschappen zijn oneerlijk verdeeld over de mensheid. Als je ermee gezegend bent, heb je zonder meer een voorsprong. En als het niet in je repertoire voorkomt, valt je dat niet altijd te verwijten, vind ik. Het is bijvoorbeeld veel te makkelijk om zomaar van iemand te verwachten om radicaal zijn leefstijl om te gooien. Om meer te gaan bewegen of de eetgewoonten aan te passen. En om dat vervolgens vol te houden. Gedragsverandering zonder discipline is echt een heel moeilijke opgave.
En toch is discipline als een spier: het is wel degelijk te trainen. Maar hoe dan? In de eerste plaats door klein te beginnen en concrete, haalbare doelen te stellen. En door routines te ontwikkelen, door gewoontes te koppelen aan vaste momenten: na het ontbijt of voor het slapen gaan. Dit vind ik zelf nog een heel goede tip: zoek steun in je omgeving. Deel je plan met iemand. Of nog beter: zoek iemand met een vergelijkbaar doel en doe het samen! Als ik mijn zoon beloofd heb dat we samen naar de sportschool gaan, denk ik wel twee keer na voordat ik afzeg.
Hoe dan ook: wees mild voor jezelf. Mislukt het een keer? Dan gewoon weer doorgaan, zonder schuldgevoel. Maar wees ook weer niet té mild. Zo van: discipline vind ik echt belangrijk, ik begin er morgen mee!
Of u nu lekker
thuisblijft of eropuit gaat: wij hebben leuke tips voor u!
Een opgezette beer die kunstjes doet, een mysterieus dodo-botje, glimmende schedels en schitterende zilveren nautilusbekers. De tentoonstelling Microkosmos –De wereld in een Wunderkammer is een visueel spektakel met de meest bizarre rariteiten en bijzondere kunstwerken.
Te zien van 6 september 2025 t/m 1 maart 2026. www.drentsmuseum.nl
1. TOUR IN DE CHOCOLADEFABRIEK
Haarnetje op, witte jas aan en dan mag u een echte chocoladefabriek betreden, namelijk die van Rousseau Chocolade.
Chocolatier René geeft u een kijkje achter de schermen.
Rousseau Chocolade, Sittard. Tel. 046-451 92 82
www.rousseau.nl
Museum van illusies
In het Museum van Illusies in Amsterdam stapt u binnen in een verbazingwekkende wereld van optische illusies en interactieve illusie-kamers.
Ma t/m zo van 10.00 tot 18.00 uur
Keizersgracht 676, Amsterdam. www.museumofillusions.nl
Leer in anderhalf uur hoe u zelf een Bossche bol maakt! Onder begeleiding van een ambachtelijke bakker die smakelijk vertelt over de techniek en de historie van de échte Bossche bol. Het resultaat mag u ter plekke opsnoepen.
Bakkerij Royal, ‘s-Hertogenbosch. Tel. 073-614 33 33 www.bakkerijroyal.nl
Ervaar het genot van een high chocolate bij Twente Decadente in Hellendoorn. Met warme chocolademelk en een verrukkelijke choco-fondue. Dompel allerlei lekkernijen, zoals vers fruit en knapperige koekjes, in de chocoladefondue en geniet!
Twente Decadente, Hellendoorn. Tel. 0548-820908
www.twentedecadente.nl
Na hun wereldtournee keren vele topstukken uit de wereldberoemde collectie Egypte en Nubië terug naar Leiden. Samen met bijzondere bruiklenen uit andere musea vertellen ze een rijkgeschakeerd verhaal over het oude Egypte.
Discovering Ancient Egypt is te zien van 16 oktober 2025 t/m 15 maart 2026 in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden. Kijk op: www.rmo.nl
• 400 g pompoen
• boter of olie
• 1 ui
• 2 tomaten
• 700 ml water
• 1 blokje groentebouillon, verkruimeld
• 100 ml room (eventueel iets meer)
• peterselie, fijngehakt
• pompoenpitten
• staafmixer
Bereiding
Schil de pompoen en snijd hem in stukken. Verhit de boter of olie in een pan en voeg de pompoen toe. Snijd de ui en tomaten grof en voeg toe. Bak 3 minuten en voeg dan het water en het bouillonblokje toe. Breng aan de kook en laat zo’n 20 minuten pruttelen op laag vuur. Pureer met de staafmixer tot een gladde soep. Voeg 100 ml room toe en verwarm nog 2 minuten. Serveer met wat peterselie, pompoenpitten of wat extra room.
Handboek
voor zestigers
Wies Verbeek
Journalist
Wies Verbeek, zelf net 60, sprak tientallen wetenschappers en deskundigen om antwoord te geven op de meestgestelde vragen van zestigers.
Uitgeverij Ambo|Anthos | € 23,99
De brievenbezorgster van Puglia Francesca Giannone Puglia, 1934. Anna is een opvallende verschijning. Ze draagt een broek en leest graag! Dan wordt ze de eerste vrouwelijke postbode van het dorp…
In deze documentaire van Marte Bosma bereiden Jeroen en Jaklien, beiden in een rolstoel, zich voor op een zware beklimming in de Oostenrijkse bergen. Er ontvouwt zich een reis die de grens tussen de binnen- en buitenwereld langzaam doet vervagen.
Te zien op maandag 13 oktober bij de NTR op NPO 2.
Uitgeverij Wereldbibliotheek | € 24,99
Het bewind van de gelukkigen
Nelleke
Noordervliet
In een Europa zonder vrije pers probeert een voormalig journalist op het platteland te ontsnappen aan het opgelegde geluk van het regime.
Uitgeverij Atlas Contact | € 24,99
WIN!
Kans maken op een van de boeken? Bel vóór 9 december 2025 naar 0909-0108 en kies optie 2 (€ 0,60 per gesprek)
Of sms naar 3669 voor:
Handboek voor zestigers magazine<spatie>zestigers
De brievenbezorgster van Puglia magazine<spatie>brief
Het bewind van de gelukkigen magazine<spatie>bewind
‘Ik verdraag
niet
hoe
hij zwijgt, eet, drinkt en beweegt’, zegt Monique (62) over haar broer. Ze wil hem zo min mogelijk zien, terwijl hij het contact met haar misschien hard nodig heeft.
Tegenwoordig voelt
Monique zich daar minder door bezwaard.
‘Het is zoals het is. Ik kan het probleem niet oplossen.’
‘Een paar jaar geleden had ik – zoals vaker – geen zin om mijn verjaardag te vieren. Ik nodigde alleen een goede vriendin uit om samen de dag door te brengen. We zaten net samen buiten koffie te drinken toen we een fietser zagen aankomen. Het was mijn broer, hij kwam me feliciteren. Dat had hij nog nooit eerder gedaan en het was niet in hem opgekomen om te checken of ik thuis was. Ik voelde me ongemakkelijk, stelde de twee met hun namen aan elkaar voor en gaf mijn broer wat te drinken. Hij zei niets, ik hield het gesprek gaande met oppervlakkige vragen. Toen mijn broer weer weg was, vroeg de vriendin: “Wie was dat?” Ik vertelde dat het mijn broer was. “Ik ken je al zo lang, hoe kan het nou dat ik niet weet dat je een broer hebt?” Ik voelde me betrapt, maar ze moedigde me aan om over hem te vertellen.’
‘Mijn broer was vroeger een gewone jongen om te zien. Alleen trager, stiller en onhandiger. Tenminste, zo zag het eruit voor de buitenwereld. Voor ons lag het ingewikkelder.
Voor mij was hij de broer die nauwelijks sprak. Een broer met wie je niet kon lachen, niet kon communiceren. Een broer waarover niet mocht worden gesproken. Hij was ‘normaal’, ook al was hij dat niet. Mijn vader wilde hem koste wat kost dingen leren. Hij drilde hem, ik hoor nog zijn harde stem. Mijn moeder schudde alleen haar hoofd en zuchtte. Altijd waren er spanningen, door de week, in het weekend en tijdens de vakanties. Praten over mijn broer was taboe. Wie wel over hem begon, kon op ruzie rekenen, vooral met mijn vader. Wanneer iemand mij vroeg naar mijn familie, noemde ik lange tijd alleen mijn zus. Dat is later gelukkig wel veranderd.’
‘Als klein meisje probeerde ik contact te krijgen met mijn broer. Dan ging ik bijvoorbeeld naar zijn kamer, zogenaamd om kleurpotloden te lenen. Maar hij zei geen woord, ook niet als ik de potloden terugbracht. Door zijn zwijgen was er geen basis om een band op te bouwen.
Mensen in onze straat hadden een ge -
handicapte zoon die in de hele buurt geliefd was. Ik ben als kind jaloers geweest op dat gezin, omdat die jongen een duidelijk zichtbare handicap had en omdat over zijn handicap wél werd gesproken.’
‘Mijn ouders waren degenen die het contact met mijn broer onderhielden, maar mijn vader is nu overleden en mijn moeder kan het nauwelijks meer opbrengen. Ze zucht al bij het horen van zijn naam. “Er is er toch nog één?”, vroeg mijn doodzieke vader regelmatig in de laatste periode van zijn leven. Mijn zus ik bezochten vader elke week, mijn broer nooit, en dat verwachtte ook niemand van hem. Wilde onze vader – na al die jaren dat hij er niet over kon praten –het gezin weer compleet krijgen, uitgerekend nu hij aan alzheimer leed? Wilde hij ons voor zijn dood nog met elkaar verbinden? Ook tijdens zijn enige bezoek aan het sterfbed kwam mijn broer niet verder dan “tja”. Meer kwam er niet over zijn lippen. Het regelen van de begrafenis liet hij aan mijn zus en mij over, hij kon of wilde er niet in betrokken worden.’
‘Mijn broer woont en leeft al heel veel jaren alleen. Dat heeft hem niet gemakkelijker gemaakt in de omgang. Zijn aanpassingsvermogen is er nog verder door achteruitgegaan, hij verzorgt zichzelf slecht en ik denk dat hij te veel drinkt. Ons contact is spaarzaam en als er al contact is, dringt niet goed tot hem door waar het gesprek over gaat en ontstaan er
VERTEL UW VERHAAL!
Hebt u ook een persoonlijk verhaal dat u anoniem wilt delen? Stuur dan een mail naar: magazine@anbo-pcob.nl
misverstanden. Hij is iemand die hulp nodig heeft, hulp die ik niet kan geven maar die ik ook niet voor hem regel.’
‘Nu mijn moeder nog leeft, zie ik mijn broer nog weleens. Met Kerstmis eten we bijvoorbeeld bij haar en nodigen we hem uit. Dan zie je iedereen nadenken over de plek aan tafel, want niemand wil naast hem zitten. Soms gaat hij uren later weg zonder een woord gezegd te hebben. Dan probeer ik te bedenken hoe het voor hem moet zijn en word ik heel verdrietig. Het is onmacht, voor iedereen, aan alle kanten. Ik weet
mijn broer. Lang heb ik me schuldig gevoeld over het verzwijgen van mijn broers bestaan en het uit de weg gaan van contact. Dat schuldgevoel is tegenwoordig minder. Ik denk nu: het is zoals het is. Ik kan het probleem niet oplossen. Bij een ontmoeting geef ik hem een hand en maak ik er maar het beste van.’
‘Soms staat in de krant een bericht over iemand die wekenlang dood in huis lag. Dan hoor je mensen zeggen dat het een schande is. Ze vragen zich af hoe zoiets in ons land kan gebeuren. Ik denk dan alleen: dat kan ons ook overkomen met onze broer. Toch
‘Praten over mijn broer was taboe. Wie wel over hem begon, kon op ruzie rekenen’
dat er tegenwoordig cursussen bestaan voor broertjes en zusjes van kinderen met een beperking. Zouden wij daar iets aan gehad hebben, al is het maar om het te leren accepteren? Hulp in de vorm van een diagnose of therapie is er nooit geweest. Mijn broer was toch ‘normaal’?’
‘Ik kan het niet opbrengen om in mijn eentje mijn broer te bezoeken. Het is te moeilijk om in zijn nabijheid te zijn: ik verdraag niet hoe hij zwijgt, eet, drinkt en beweegt. Voor mijn zus ben ik denk ik een leuke zus. Maar het is me nooit gelukt om een goede zus te zijn of te worden voor
ben ik niet in staat het contact te onderhouden of zelfs maar te regelen dat we op gezette tijden een teken van leven van hem krijgen. Dat verbaast me van mezelf. In mijn werk heb ik regelmatig te maken met groepen mensen. Ik heb dan eindeloos geduld met mensen die anders zijn, mensen die eigenlijk niet in de groep passen. Ik probeer dan alles om ze bij de groep te betrekken en heb het geduld van een engel. Probeer ik daar dan te doen wat me met mijn eigen broer niet lukt?’
De echte naam van Monique is bekend bij de redactie.
‘Ons seksleven hee een geweldige boost gehad’
Deskundige info en handige tips
√ Stijlvolle erotiekwinkel
√ Voor comfort, plezier en ondersteuning
Bezoek de práchtige 3-landenregio in 2026!
Volledig verzorgde 5-daagse groepsreizen naar Valkenburg a/d Geul
Vanaf perpersoon verzorgde Va
Vanaf €499 perpersoon
Inclusief vervoer vanaf 1 locatie naar keuze in NL
Kom in 2026 met uw vereniging of vriendengroep naar ZuidLimburg en geniet van een verblijf bij Hotel Schaepkens in Valkenburg! Beleef drie landen in één schitterende vakantie!
Deze reis is inclusief:
Vervoer met luxe touringcar
Veel voor samen genieten
Voor hulp & ondersteuning
“Wat een fijne website! Eindelijk een site om me eens goed te oriënteren op dit gebied. Veel goede uitleg en advies waar we iets aan hebben. Mijn nieuwe aanwinst inmiddels ontvangen en nog eens extra verrast door de mooie verpakking.”
4 overnachtingen inclusief 3 maaltijden per dag daguitstapjes stadsrondrit
Twee halve + door Valkenburg avonden met livemuziek en dagelijks Happy Hour
Koffie, thee, water en sap tijdens het ontbijt & de lunch en
daarnaast 2 consumpties per avond
Contacteer ons ook voor reizen o.b.v. eigen vervoer (Gratis privé-parking voor auto’s en touringcars) groepsreizen naar Valkenburg
+31(0)436012000 | www.hotelschaepkens.nl | info@hotelschaepkens.nl
• Uw huis verkopen?
Uw huis verkopen? Er blijven wonen?
• Er blijven wonen?
Geen huur betalen?
• Geen huur betalen?
Plan een gratis en vrijblijvend intakegesprek
Plan een gratis en vrijblijvend intakegesprek
• Maandelijks geld ontvangen?
• Dat kan!
Maandelijks geld ontvangen? Dat kan!
Profiteer nu van de mogelijkheden op de woningmarkt
Verleidelijke cadeau-ideeën
Fantaseer, Lach en Durf voor een Leven Lang Liefhebben
Profiteer nu van de mogelijkheden op de woningmarkt Graag komen wij bij u langs voor een vrijblijvend en kosteloos intakegesprek.
Graag komen wij bij u langs voor een vrijblijvend en kosteloos intakegesprek. U kunt uw adviesafspraak telefonisch of via de website inplannen. Altijd discreet.
U kunt uw adviesafspraak telefonisch of via de website inplannen. Altijd discreet.
Bel of App:
Bel of App: Tel.: 076 561 59 55
Telefoon: 076 561 59 55
Mobiel/WhatsApp: 06 27 08 26 65
Mobiel/WhatsApp: 06 27 08 26 65
Online:
Online: Website: www.fvzvastgoed.nl
Website: www.fvzvastgoed.nl
Mail: info@fvzvastgoed.nl
Mail: onfo@fvzvastgoed.nl
www.depaarsekeizerin.nl
Veel leden maken elk jaar dankbaar gebruik van onze Belastinghulp aan huis. Daarom zijn wij ook dit jaar weer op zoek naar nieuwe vrijwilligers die het leuk vinden om tegen een kleine vergoeding mensen thuis te helpen met hun belastingaangifte. Is dat misschien iets voor u?
Hebt u er plezier in om met cijfers en mensen te werken, nieuwe mensen te ontmoeten en uzelf te ontwikkelen via de door ons aangeboden training? Stuur dan een e-mail naar:
m.evenhuis@anbo-pcob.nl of neem telefonisch contact op via 06-133 420 85.
Op dit moment zijn wij vooral op zoek naar mensen uit de regio’s Noord-Holland (met name Amsterdam), Rotterdam, Utrecht,
Nijmegen, Arnhem, Harderwijk, Zeewolde, Zwolle, Lelystad, Biddinghuizen en Dronten.
Kijk voor meer informatie op: www.anbo-pcob.nl/vrijwilliger Of stuur een mail naar: m.evenhuis@anbo-pcob.nl Of bel naar: 06-133 420 85.
Energiekosten vormen voor veel huishoudens een aanzienlijk deel van de maandelijkse uitgaven. Betaal niet onnodig te veel. Elke euro die u kunt besparen is er één. Laat uw energienota nu vrijblijvend checken door ANBO-PCOB Energie. De deskundige adviseurs checken binnen enkele minuten of u niet te veel betaalt.
Kan het voordeliger? Dan krijgt u advies en kunt u overstappen naar ANBO-PCOB Energie. Zonder gedoe! Wij regelen het voor u. Zit u nog wel goed, dan vertellen wij dat ook.
Neem contact op of laat een terugbelverzoek achter op www.anbo-pcob-energie.nl/check U kunt ook bellen: 085-486 33 60 (op werkdagen van 09.00 – 17.00 uur). Of u mailt naar: anbo-pcob@energiebesteding.nl
Een van de deskundige en vriendelijke adviseurs helpt u graag. U krijgt bij Energiebesteding altijd een eerlijk en betrouwbaar advies.
Persoonlijk en vrijblijvend adviesgesprek. Maandelijks een duidelijke e-mail met uw kostenindicatie.
Goed bereikbare klantenservice met deskundige medewerkers. Voordelige stroom- en gastarieven. Maandelijks kostenoverzicht per e-mail. Uw energiezaken in vertrouwde handen.
Profiteer van deze exclusieve aanbiedingen.
De producten worden met twee jaar fabrieksgarantie bij u thuisbezorgd (€ 6,95 verzendkosten) . Betaal eenvoudig en veilig via iDEAL of bankoverschrijving.
5 korting*
NABESTAANDENBOX (SOFTWARE)
• Een computerprogramma voor al uw gegevens
• Bewaart belangrijke documenten voor uw nabestaanden
• Veilig: alles gebeurt offline
• Geen abonnement
• Geschikt voor Windows 10 en MAC OSX 11 of hoger
Zonder sfeerhaard
44,95
i.p.v.
€ 99,95
• Met ventilator- en swingfunctie
• Met instelbare timer
Met sfeerhaard € 59,95 i.p.v. € 109,95
ELEKTRISCHE TORENKACHELS MET EN ZONDER SFEERHAARD
• Bediening via touchscreen of afstandsbediening
• Twee varianten: met of zonder sfeerhaard ARTIKELNRS. BREND BR-2221 & BR-2222
MAAK VOORDELIG KENNIS MET DE WINKEL VAN ANBO-PCOB
ANBO-PCOB-leden krijgen eenmalig 10 procent korting op een bestelling. Gebruik hiervoor de kortingscode LEDEN10 in het bestelproces. Deze actie is geldig tot en met 31-12-2025. De korting is niet van toepassing op de verzendkosten.
Ga naar www.dewinkelvananbo-pcob.nl of scan de QR-code. € 34,50 i.p.v. € 44,50
Duco Bauwens, bekend van het tv-programma Nederland in beweging, en bestsellerauteur Edwin van den Dungen bieden u de sleutel tot een fit en vitaal leven. Het boek Lang Leve Je Fitte Lijf geeft praktische uitleg, oefeningen en trainingsschema’s voor kracht, balans en conditie. Met inspirerende interviews en tips voor een gezond voedingspatroon helpt dit boek u op elke leeftijd fit en zelfstandig te blijven. Zolang het lichaam fit en sterk is, kunt u blijven spelen met de (klein)kinderen, naar een museum gaan, thuis blijven wonen… kortom, genieten van een actief leven.
*Voor de digitale uitgave geldt een korting van € 2
Ga naar: www.anbo-pcob.nl/lang-leve-je-fitte-lijf
50%
korting op een ViscoClimate Ultra matras
Profiteer van deze speciale actie bij Medipoint! Kom naar de slaapadviesdagen voor persoonlijk advies en probeer matrassen, bedden en kussens uit. Krijgt u liever thuis advies? U kunt zich voor een persoonlijk slaapadvies aanmelden op: www.medipoint.nl/slapen
Ga naar: www.anbo-pcob.nl/medipoint-slapen of bel 088-10 20 100.
Maak nu voordelig kennis met Vers aan Tafel, de maaltijdservice speciaal voor ouderen. Bestel tijdelijk* de Hollandse Maaltijdbox met zes vriesverse maaltijden voor € 33,50. De box wordt gratis bij u thuisbezorgd. OP=OP. *De actie is geldig tot en met 31 oktober 2025.
Ga naar: www.anbo-pcob.nl/versaantafel of bel 085401 64 44. Gebruik de actiecode 25ANPCHOLLANDS
33,50 i.p.v.
€ 45,72
5%
korting op het uurtarief
Als mantelzorger draagt u een enorme verantwoordelijkheid voor het welzijn van uw dierbare. Met vervangende mantelzorg biedt Hups u passende ondersteuning. Op deze manier kunt u de zorg van uw naaste goed blijven combineren met andere belangrijke dingen in uw leven.
Kijk op: www.anbo-pcob.nl/hups-mantelzorg
OuderenWijzer oktober/november 2025
10% korting
Met een testament bepaalt u wie uw erfenis ontvangt en kunt u erfbelasting besparen. Met een levenstestament bepaalt u wie voor u keuzes mag maken als u dat zelf niet meer kunt. Bij Thuisnotaris maakt u eenvoudig zelf uw testament en levenstestament.
U maakt zo’n testament door online de vragenlijst in te vullen. U krijgt aan het einde gratis een uitgebreid verslag van uw keuzes in begrijpelijke taal. U kiest zelf een notaris binnen het Thuisnotaris-netwerk bij wie u uw testament officieel gaat ondertekenen.
Ga naar: www.anbo-pcob.nl/thuisnotaris
OMDAT U ERTOE DOET!
Thermae 2000
ZilverFitness
Fletcher Hotels
RCN Vakantieparken
Optisport
OogvoorOren
SeniorWeb
Fietsvoordeelshop
SeniorenTAB
50PlusMatch
korting op dagkaart en overnachting
sporten met korting korting op overnachting
10% korting
10% korting op Aqua’Fitgroepslessen
€ 50 korting per hoortoestel
€ 5,50 introductiekorting op het lidmaatschap
minimaal 15% korting
10% korting
Gratis maand(en) daten bij lidmaatschap
Kijk voor het complete aanbod doorlopend ledenvoordeel op: anbo-pcob.nl/ledenvoordeel
VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE TOTSTANDKOMING EN UITVOERING VAN DE OVEREENKOMSTEN TUSSEN AANBIEDERS VAN LEDENVOORDEEL EN ANBO-PCOB-LEDEN.
We hebben ook voor deze editie weer een prachtige prijs die u kunt winnen als u de oplossing van de puzzel goed hebt. Hoe het werkt? Maak de puzzel, noteer de oplossing en bel of sms de oplossing door. U kunt zo vaak meedoen als u wilt. Succes!
BEL
Bel 0909-0108 (€ 0,60 per gesprek), kies voor optie 1 (puzzelprijs) en spreek de oplossing in. Uw telefoonnummer wordt automatisch genoteerd.
Sms naar 3669 de tekst:
MAGAZINE <spatie> OPLOSSING
Dus bijvoorbeeld:
magazine broodkruimel (€ 0,60 per deelname). Hebt u een geheim nummer? Sms dan behalve de oplossing ook uw telefoonnummer.
Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.
Oplossing puzzel editie 6: ijspegel
SLUITINGSDATUM
U kunt meedingen naar deze prijs tot 9 december 2025
AANMERKING
AANSPORING
AANSPORING
AANSTELLEN
AANSTELLEN
AARTSENGEL
AARTSENGEL
AGENS
AGENS
BEVORDEREN
BEVORDEREN
AANMERKING
BLOEDVAT
AANSPORING
BREVET
BLOEDVAT
AANSTELLEN
HUISHOUDEN
INSCHATTEN
INSCHATTEN
JAMBE
JUBEL
JAMBE JUBEL
LANDROT
LANDROT
LASTDRAGER
LASTDRAGER
HUISHOUDEN
INSCHATTEN
MEEBRENGEN
JAMBE
RONDLOPEN
SCHROEVEN
SCHROEVEN
SNUITER SONDE
STRENG
UNIVERSEEL
RONDLOPEN
SCHROEVEN
VEERDIENST
SNUITER
EERST
AARTSENGEL
BREVET
AGENS
JUBEL
NATUURZIJDE
LANDROT
SONDE
VRACHTAUTO
VERBREDING
STRENG
EERST
ELGER
BEVORDEREN
NEVEL
LASTDRAGER
BLOEDVAT
ETHER
ELGER
BREVET
ETHER
EERST
EUFORISCH
ELGER
HEUPWIEGEN
EUFORISCH
ETHER
HEUPWIEGEN
EUFORISCH
HEUPWIEGEN
MEEBRENGEN
NIVEAU
NATUURZIJDE
NEVEL
ONTSPANNEN
NIVEAU
OOSTENWIND
ONTSPANNEN
OOSTENWIND
PLUTONIUM
PLUTONIUM
De overgebleven letters vormen de oplossing.
UNIVERSEEL
WEEMOED
VRACHTAUTO
VEERDIENST
WEEMOED
ZIJDEUR
VERBREDING
ZIJDEUR
VRACHTAUTO
WEEMOED
ZIJDEUR
€ 29,99
Elke dag ontbijten met een glas heerlijk vers sinaasappelsap? Met de zwarte citruspers TJC4001B van Tomado perst u gewoon uw eigen sapjes. De bediening is eenvoudig. Snijd het citrusfruit door de helft en druk beide helften een voor een op de perskegel. Die perskegel roteert automatisch waardoor u minder kracht hoeft te zetten.
De citruspers heeft ook een vruchtvleeszeef, waarmee u pitten en pulp in uw sap voorkomt. De losse onderdelen kunnen eenvoudig in de vaatwasser en de praktische deksel voorkomt stof in het apparaat.
TEKST: SASKIA GROOTEGOED
FOTO’S: BEN NIENHUIS
Robin Ankersmit (24) werkt zich wekelijks in het zweet op een training van de Sociale Sportschool. Daaraan doen ook ouderen mee van een zorgcomplex uit de buurt. ‘Het gaat daarbij over veel meer dan alleen spierballen kweken. Wat we vooral doen is: lachen.’
‘Op dit moment zit ik midden in een carrièreswitsch. Ik heb een paar jaar gewerkt als consultant in de energiemarkt, maar nu wil ik in het sociaal domein werk proberen te vinden. De zomer heb ik gebruikt om alvast uit te zoeken met welke doelgroep ik wil gaan werken. Eerder deed ik al ervaring op met kinderen en daarom koos ik nu voor een project met ouderen: de Sociale Sportschool.’
‘De Sociale Sportschool combineert een serieuze work-out met een sociale component: jonge sporters gaan samen met ouderen (vaak in een rolstoel of met een rollator) op bootcamp, een intensieve groepstraining in de buitenlucht. Daarbij worden de rolstoelen zelfs als fitnessapparaten gebruikt! Het grote verschil met een training in de sportschool is dat je niet in je eentje traint, maar samen met een oudere van een verzorgingstehuis uit de buurt. Inmiddels zijn er in
twaalf Nederlandse steden en dorpen activiteiten, ook in mijn woonplaats Utrecht.’
‘Als je lijf strammer wordt of als je minder mobiel bent, kan gaan bewegen echt een grote stap zijn. Het helpt dan om het samen te doen. Tijdens de bootcamp zijn wij – de sporters – de steun en toeverlaat van de ouderen. Het is mooi om te zien dat er altijd wel íéts is wat iemand kan. Als mensen bijvoorbeeld hun benen niet goed kunnen bewegen, bewegen ze alleen met hun armen, of we gooien een bal over tijdens een oefening.’
‘De Sociale Sportschool gaat overigens over veel meer dan alleen spierballen kweken. Wat we vooral doen is: lachen. De trainer begint altijd met een warming-up op het nummer Don’t Stop Me Now van Queen. De ouderen kennen de bewegingen al en gaan meteen van start. Na afloop van de training
gaan we iedereen langs voor een high five . We zijn er trots op dat we het weer hebben gedaan. Je bent nooit te oud om te sporten, maar voor sommige ouderen is het wel een grote uitdaging.’
‘Het is mooi om te zien dat er altijd wel íets is wat iemand kan’
‘Het is goed om de dingen eens door de ogen van een ander te bekijken. Het contact met de ouderen vind ik fijn. Ik heb ook een goede band met mijn oma. Ze is 84 en net als ik een eigenwijze tante. Na het overlijden van mijn opa zijn we dichter naar elkaar toe gegroeid. Ze geeft me altijd goede adviezen over het leven. Als je jong bent, zit je vaak erg in je eigen bubbel. Soms denken jongeren over ouderen als een last, omdat mijn generatie voor hen moet betalen. Als je geen idee hebt hoe het leven van ouderen eruitziet, dan is het ook lastig om je in te leven. Ik raad iedereen aan om een keer deel te nemen aan de Sociale Sportschool. Het is een kleine investering en je krijgt er veel voor terug.’
www.socialesportschool.nl
Boven en links
De jongeren trainen samen met ouderen die een rollator gebruiken, in een rolstoel zitten of zich voortbewegen op een scootmobiel.
Onder
De jonge sporters én de ouderen trainen hier onder meer hun armspieren.
HUIDIG ANBO-PCOB -LID
JA, ik maak iemand lid en krijg een VVV Cadeaukaart ter waarde van € 15 cadeau
Voornaam Tussenvoegsel
Achternaam
Postcode Huisnr.
Lidnummer
E-mailadres
Telefoonnummer
VOORWAARDEN
Actie geldt t/m 8 december 2025. Eén VVV Cadeaukaart per geworven lid. Hoe meer leden, hoe meer cadeaubonnen. Geef uw gegevens bij voorkeur door via www.anbo-pcob.nl/lidwerftlid . Of vul de bon in en stuur deze naar: ANBO-PCOB o.v.v. ‘LWL’ , Postbus 2012, 3440 DA Woerden . U kunt op werkdagen tussen 09.00 en 16.00 uur ook telefonisch contact opnemen met onze Ledenservice via 0348-46 66 66
JA, ik word lid van ANBO-PCOB en betaal het eerste jaar slechts € 29,95 (normaal € 48 per jaar of € 4 per maand)
Heer Mevr. Voorletters Tussenvoegsel
Achternaam Geboren op: / /
Straat Huisnr.
Postcode Woonplaats
E-mailadres
Handtekening
OuderenWijzer oktober/november 2025
Datum: / /
OuderenWijzer is een
uitgave van ANBO-PCOB en verschijnt 8 x per jaar.
Contact met ANBO-PCOB?
Website: www.anbo-pcob.nl
E-mail: contact@anbo-pcob.nl
Telefoon: 0348-46 66 66
Lid worden?
Ga naar anbo-pcob.nl/word-lid Of bel 0348-46 66 66
Opzeggen?
Leden: schriftelijk 1 maand voor einde lidmaatschap via: contact@anbo-pcob.nl of www.anbo-pcob.nl/opzeggen Postbus 2012, 3440 DA Woerden
Redactie OuderenWijzer magazine@anbo-pcob.nl
Hoofdredactie: Ingrid Nies en Studio Room (a.i.)
Eindredactie: Sylvia Aué (a.i.)
Redactiemedewerker:
Suzanne Meeboer
Aan dit nummer werkten mee
Aldo Alessie, Jurriën Beerda, Monica Boschman, Eric Brendel, Lotte Dijkstra, Saskia Grootegoed, Anita Harte, Simon van Herpen, Rob Hoekstra, Jaap Jongbloed, Elsbeth Kassies, Mark Kohn, Rianne van der Molen, Ben Nienhuis, Willem Reijn, Emma Riede, Janita Sassen, Pien Wils.
Concept en vormgeving Studio Room, Hilversum
Druk
Senefelder Misset, Doetinchem
Adverteren
Dock35 Media
Frank Roosenbeek 0314-35 58 30 frank@dock35media.nl
Bladerbare versie
Leden kunnen OuderenWijzer ook gratis online lezen. Ga naar anbo-pcob.nl/magazine
Gesproken versie
OuderenWijzer is via CBB ook beschikbaar in gesproken vorm. Bel: 0348-46 66 66 of mail naar contact@anbo-pcob.nl
Copyright/advertenties
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. ANBO-PCOB draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters.
Ouder worden doe je niet alleen. Ontmoetingen met anderen en mee blijven doen, zorgen voor vreugde in het leven. ANBO-PCOB – dé invloedrijkste ouderenvereniging –zet zich in opdat ouderen gezien worden en betrokken blijven. We geven ouderen een stem in Den Haag en bieden informatie, voordeel, advies en hulp. Leden ontmoeten elkaar in de ruim tweehonderd lokale afdelingen en online op ons Trefpunt. We werken graag samen met andere partijen.
ANBO-PCOB: Samen sterk
VOLGENDE NUMMER VERSCHIJNT OP 9 DECEMBER 2025
DAPHNE DEKKERS: ‘JE HEBT GEEN INVLOED OP HOE LANG JE LEVEN IS, WEL OP HOE BREED HET WORDT’
DE IDEALISTEN
Hoe zij zich inzetten voor een betere wereld
GEHOORZORG
Wat kun je het best doen als je gehoor minder wordt? Tips en uitleg van een expert.
KERSTKOREN
De kracht van zingen en samenzijn.
wonen, maar moeite met traplopen?
Ga weer veilig de trap op en af met een
Otolift traplift.
Brede kant van de trap blijft vrij
Uw trapleuning kan blijven zitten
Nieuw, huur en tweedehands
Standaard 5 jaar garantie
Snelle levering
Vraag nu ons gratis informatiepakket aan Otolift.nl/pakket | 0800 - 444 770 8
Of scan de QR-code
Open de camera of Google
Lens op uw telefoon en scan de code.
