Teaser OuderENwijzer 8 van 2025

Page 1


in een koor geeft geeftenergiezoveel zoveel

DECEMBER 2025 | NR. 8 | PRIJS: € 5,95

Samen sterk

‘Ik focus me op alles wat ik win met het ouder worden’

Het hele team van ANBO-PCOB wenst u fijne en gezegende kerstdagen en een gelukkig 2026.

‘Zeker

rond kerst moeten we

omzien naar elkaar’

SAMEN ZINGEN MAAKT GELUKKIG. Daarover leest u een prachtig verhaal in deze OuderenWijzer, en ik ervaar dat zelf ook. Sinds een paar jaar maak ik deel uit van The Voices, het koor in mijn woonplaats. Met zo’n 120 vrouwen oefenen we regelmatig en treden we twee tot drie keer per jaar op. En of we nu een klassieker of een van de laatste pophits ten gehore brengen, als wij allen tezamen komen, jubelen we van vreugde. Recent hield onderzoeksbureau Abbi Insights in opdracht van ANBO-PCOB een peiling naar de sociale contacten van ouderen en de manier waarop ze elkaar graag ontmoeten. Zingen is een van de meest populaire tijdsbestedingen: 43 procent van de ouderen zingt graag en maakt of luistert naar muziek. Wat ook blijkt: ongeveer 30 procent van de senioren heeft het afgelopen jaar actie ondernomen om nieuwe contacten te leggen. Het aanmelden bij een hobbyclub of vereniging, waaronder zangkoren, komt daarbij op plek twee.

En dat is mooi, want een koor is een uitstekende plek om mensen te ontmoeten. Ook doet het koorzingen veel voor de mentale en fysieke gezondheid. Volgens onderzoekers hebben mensen met astmatische klachten bijvoorbeeld minder last van hun luchtwegen als ze zingen. Samen zingen helpt bovendien om je verbonden te voelen met anderen. Onderzoekers denken dat muziek helpt om grote groepen mensen samen te brengen én dichter bij elkaar.

Uit onze peiling blijkt helaas ook dat een derde van de ouderen slechts één keer per maand of nog minder vaak een goed gesprek heeft. Een kwart van de senioren gaat er zelden of nooit meer op uit. Zeker zo rond kerst hoop ik dat we met elkaar ook omzien naar hen. Dat we deze mensen kunnen uitnodigen om te komen kijken en luisteren naar een koor in de buurt. Of beter nog, dat we ze weten te bewegen om zich aan te melden.

Ik hoop dat de warmte van samenzang uw hart ook zal vullen.

Ik wens u verbondenheid, gezondheid en veel muzikaal plezier in het nieuwe jaar.

Fijne kerst en een schitterend 2026!

Anneke Sipkens, directeur-bestuurder directie@anbo-pcob.nl of Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Als je wilt dat iemand het even uitlegt.

Digitaal bankieren is niet voor iedereen even makkelijk en vanzelfsprekend. Daarom helpt ING klanten met het installeren en gebruiken van de ING App.

Bij één van de 180 ING Servicepunten kunnen klanten van ING hiervoor zonder afspraak binnenlopen. Samen met een door ING opgeleide medewerker kunnen zij aan de slag gaan met hun online bankzaken. De medewerkers helpen de klanten stap voor stap op weg.

Vind je bellen fijner? Via de Samen Digitaal Lijn staat ING voor je klaar. Alle informatie, tools en events staan ook op ing.nl/samendigitaal, zodat je de ING App op je gemak kunt ontdekken.

Dossier hoorzorg

Gehoorverlies sluipt er vaak ongemerkt in en veel mensen wachten te lang met het aanschaffen van een hoortoestel, vindt KNO-arts Johan Frijns. Maar welk toestel past bij u? Of helpen de AirPods Pro 2 ook goed? Achttien ANBO-PCOB-leden hebben ze getest!

Daphne Deckers

Ze is inmiddels zelf 57, maar weigert te piekeren over wat het ouder worden aan gebreken kan brengen. Daphne

Deckers wil juist focussen op alles wat een mens met de jaren wint. Daarover schreef ze zelfs een boek: De kracht van ouder worden.

Idealisten

Sommige mensen zetten zich volledig in voor hun idealen.

Journalist Fokke Obbema zocht uit wat deze idealisten drijft en wat ze voor ons en de maatschappij betekenen. Ook vroegen we zeven ANBO-PCOB-leden naar hún idealen.

18 Vereniging Surhuisterveen Elkaar ontmoeten en verbinding maken

20 Tips voor de aangifte IB Zo betaalt u wellicht minder belasting

35 Deze kerstkaart maak je zelf

37 Reizen: Zwitserland Hoge bergen en ongerepte sneeuw

43 De Grote Vraag Hoe los je een familieruzie op?

49 Deze kerstkrans maak je zelf

51 Samen zingen in een koor is vooral jn samenzijn

65 Deze kerstkoek maak je zelf

67 Column Jaap

68 Opgelost en geregeld

Meneer Kool is af van de aan hem opgedrongen aankoop

72 Uit & thuis

74 Gezegd & gezwegen Sjaak is snel emotioneel

78 Ledenvoordeel

84 Puzzel mee & win… een verblijf voor twee op Landgoed Duin & Kruidberg

88 Schaapherder Jan Schapen hoeden zorgt voor rust & re ectie

90 Ledenwerf

91 Service

Een blik in onze brievenbus en opmerkelijke berichten die u met ons deelde.

Born to be wild Ik ben 84 en trek er regelmatig samen met Floor (76) op mijn tweepersoons-scootmobiel opuit. Ik deel onze avonturen op www. oldlionsscootmobielavonturen. net of op het Instagramaccount @Oldlion987. Daarmee wil ik laten zien dat ouder worden en mobiliteitsproblemen geen rem hoeven te zijn op plezier en vrijheid. Leopold Elsing (bijnaam Oldlion)

Stuur een kaartje naar Nelleke

Nelleke heeft vasculaire dementie en verblijft in een verpleeghuis. Ze krijgt (behalve van haar partner) nauwelijks bezoek. Ze geniet enorm als zij een kaartje krijgt, zoals vorig jaar kerst van een leerling van een school in de buurt. Nelleke heeft wekenlang genoten van dat ene kaartje.

Ik ben blij met ANBO-PCOB omdat het maandelijks blad vol tips en raad bewijst waar deze bond voor staat. Zo roert ze keer op keer de trom.

Maakt ouderwijs van ouderdom.

De winnende slagzin van Frits Schrauwen

Bank zonder geld

Vorige week wilde ik contant geld opnemen bij de Rabobank in Alkmaar. Wel was het een hele onderneming om daar te komen, maar een groot bedrag neem ik liever niet op bij een geldautomaat. Ik ben 84 en let extra goed op.

Binnen bij de bank was de reactie: “Mevrouw, we hebben hier geen geld.” Ik dacht even dat het een grap was… Ik kreeg het advies om naar een winkel te gaan waar de geldautomaat binnenstaat. Dat is toch wel erg raar, een bank zonder geld.

Elly Helmus

Knap werk

Wat een mooi artikel in Ouder enWijzer over het nieuwe pensioenstelsel. Ik heb het met aandacht gelezen. Door het duidelijke taalgebruik en de uitgebreide uitleg was dat geen vervelende taak. Knap werk en nuttig om te bewaren als naslagmogelijkheid. Hartelijk dank!

Gunt u haar dit jaar weer dat plezier en stuurt ú haar een kaartje? Mail dan naar magazine@anbo-pcob.nl of bel naar 0348 - 46 66 66 voor Nelleke’s adres.

Rectificatie gordelroosvaccinatie

Helaas staat er in de rubriek Post van de laatste Ouder en Wijzer een foutje over de gordelroosvaccinatie. Deze vaccinatie is nog niet gratis per 2026.

Het ministerie van VWS heeft wel aangekondigd dat er met ingang van 2027 geld beschikbaar voor zal komen. Maar er moet nog gekeken worden voor wie er een vergoeding komt en hoe hoog deze zal zijn. www.rivm.nl/gordelroos/actueel

WILT U OOK REAGE REN?

magazine@ anbo-pcob.nl of schrijf naar

Ouder en Wijzer Post Postbus 2012 3440 DA Woerden

Ouder

Prijswinnaar Frits Schrauwen en Sylvia van Zelst van RCN Vakantieparken bij vakantiepark het Grote Bos in Doorn.

Winnaar prijzenfestival

Dit jaar vieren we 125 jaar ouderenbelangenbehartiging in Nederland. En u viert dat mee! De 125 leden die de mooiste slagzinnen opstuurden, wonnen een van de 125 prachtige prijzen. Allemaal gefeliciteerd met uw prijs!

Frits Schrauwen uit Haarlem won de hoofdprijs: een midweek of weekend met zes personen op een van de RCN-vakantieparken, inclusief een dinerbon van €125. De reactie van Frits? “Dit is het beste telefoontje van het jaar!”

Wilt u meer winnende slagzinnen bekijken? Kijk op https://ap.lc/CnAnj Of scan dan deze QR code.

IN HET NIEUWS

Vrijwilliger worden?

Veel leden maken elk jaar dankbaar gebruik van onze Belastinghulp aan huis. Daarom zijn wij ook dit jaar weer op zoek naar nieuwe vrijwilligers die het leuk vinden om tegen een kleine vergoeding mensen thuis te helpen met hun belastingaangifte.

Heeft u plezier in het werken met cijfers én met mensen, ontmoet u graag nieuwe mensen en wilt u zich bovendien ontwikkelen via de door ons aangeboden training? Stuur dan een e-mail naar m.evenhuis@ anbo-pcob.nl of neem telefonisch contact op via 0348 - 46 66 11 of 06 -13 34 20 85.

Op dit moment zijn wij vooral op zoek naar vrijwilligers in de regio’s Noord-Holland (met name Amsterdam), Rotterdam, Utrecht, Nijmegen, Arnhem, Harderwijk, Zeewolde, Zwolle, Lelystad, Biddinghuizen en Dronten.

Als u zich voor het einde van het jaar aanmeldt, kunnen wij u in januari of februari nog een training aanbieden.

WEBINARS TERUGKIJKEN

Het afgelopen najaar organiseerden we een flink aantal webinars. We hebben onder meer aandacht besteed aan de pensioenen en het nieuwe pensioenstelsel, het testament en levenstestament en aan digitale nalatenschap. U kunt alle webinars terugkijken via www. anbo-pcob.nl/overons/webinars of door deze QR-code te scannen:

ANBO-PCOB IN DE MEDIA

De media en ANBO-PCOB weten elkaar uitstekend te vinden. Een kort overzicht van enkele recente hoogtepunten.

Kijk op www. anbo-pcob.nl/inde-media voor meer media-uitingen.

24 SEPTEMBER - ANNEKE SIPKENS IN GESPREK OVER 125 JAAR OUDERENBEWEGING

De regionale radiozender van Utrecht besteedde uitgebreid aandacht aan ons 125-jarig jubileum. ANBO-PCOBdirecteur Anneke Sipkens en presentator Conny Kraaijeveld haalden in een prettig half uur verhalen op uit het verleden, maar richtten ook hun blik op de toekomst.

15 SEPTEMBER - BIJ NIEUWSUUR PRATEN WE OVER MIGRANTENOUDEREN MET DEMENTIE

In Nederland zijn ruim 750.000 ouderen met een migratieachtergrond. Wanneer zij te maken krijgen met dementie, grijpen zij terug op hun verleden. De meeste verpleeg- en verzorgingshuizen zijn echter ingericht voor autochtone Nederlanders. Dat kan dan problemen geven. ANBO-PCOB gaf in het tv-programma Nieuwsuur toelichting op de opening van een afdeling voor ouderen met een niet-Westerse achtergrond in een Haarlems verzorgingshuis.

19 OKTOBER – WE GEVEN IN HET AD ONZE MENING OVER DE HOUDBAARHEID VAN DE AOW

Een aantal politieke partijen wil bezuinigen op de AOW. ANBO-PCOB zegt: de AOW is betaalbaar. Daarbij komt dat voor veel mensen de AOW het enige vangnet is. Op de website van het AD mochten we dit uitgebreid uiteenzetten. Uit de vele reacties bleek: het onderwerp leeft!

OPROEP: HELP ONS MET UW ERVARINGEN!

Hoe (on)handig

vindt u het dat veel zorg via het internet gaat?

Er is digitaal steeds meer mogelijk in de zorg. Bent u blij met al die vernieuwingen? Of is het voor u eigenlijk allemaal ingewikkelder geworden?

Wat vindt u bijvoorbeeld van afspraken die via de mail binnenkomen? Of QR-codes die u moet tonen bij de aanmeldzuil? Apps om vragen te stellen aan uw arts, onderzoeksuitslagen te bekijken of een herhaalrecept aan te vragen? Kunt u zelf uw bloedsuiker thuis aflezen? Of beeldbellen met een arts? Voor een artikel in dit magazine zijn we op zoek naar mensen die dit allemaal best lastig vinden. En naar mensen die juist blij zijn met deze ontwikkelingen.

Wat vindt u? Stuur uw ervaringen naar magazine@anbo-pcob.nl of naar ANBO-PCOB/digitale zorg, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Handen af van de AOW!

De afgelopen tijd is veel gesproken over de AOW. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober klonk het weer: de AOW moet op de schop om kosten te besparen. Een gevaarlijke gedachte.

De AOW is betaalbaar, cruciaal voor ouderen en in het verleden al meerdere keren versoberd. Nog meer snijden ondermijnt het vertrouwen én zet ons pensioenstelsel op losse schroeven. Half oktober organiseerden we in samenwerking met de SVB over dit onderwerp een AOWverkiezingsdebat. Politici van GroenLinks-PvdA, VVD, D66, CDA, NSC, BBB, SP, Volt en 50PLUS discusieerden over de toekomst van de AOW. Namens ANBO-PCOB is de stelling ingebracht en verdedigd dat het niet verantwoord én niet nodig is om nieuwe bezuinigingen op de AOW door te voeren. Oftewel: handen af van de AOW!

HET DEBAT

De meeste politici zijn het eens met onze stelling. Wel werden in het debat ook de mogelijkheden besproken om de AOW-leeftijd sneller te verhogen en om de koppeling van de AOW aan de ontwikkeling van het minimumloon (soms) los te laten. ANBO-PCOB zal zich tegen deze mogelijkheden blijven verzetten!

MEER WETEN?

• Kijk het debat terug: www.anbo-pcob.nl/aow-debat

• Lees ons opinieartikel op: www.anbo-pcob.nl/aow-is-geen-luxe

• Bekijk onze AOW-video via deze QR-code:

WILT U MEER NIEUWS?

Wilt u op de hoogte blijven van wat er speelt binnen ANBO-PCOB en wat we allemaal voor u doen? Abonneer u dan nu op onze (gratis) digitale nieuwsbrief. Ga naar anbo-pcob.nl/ nieuwsbrief en meld u aan.

“Het

DAPHNE DECKERS

is een cadeau dat je überhaupt ouder mág worden”

In haar boek De kracht van ouder worden pleit Daphne Deckers, inmiddels zelf 57, voor een andere kijk op het verstrijken der jaren: “Stop met piekeren over wat je verliest en focus op wat je wint.”

“Ah, Crodino”, roept presentatrice, schrijfster en ex-model Daphne Deckers blij verrast als ze de menukaart van La Cantina in Amersfoort bekijkt. “Dat hebben horecagelegenheden bijna nooit op de kaart staan.” Spontaan vertelt Daphne dat ze nog nooit alcohol heeft gedronken. Als jongvolwassene vond ze het simpelweg niet lekker, nu is ze er blij mee.

“Zeker als je ouder wordt, moet je veel minder gaan drinken om gezond te blijven. Dat vertel ik graag tijdens mijn lezingen, maar dat is een heel impopulair verhaal”, zegt ze lachend. Het afgelopen jaar was voor Daphne zowel qua carrière als privé een roerig jaar. Ze moest plots de rol van mantelzorger op zich nemen en na 25 jaar stopte ze als columnist bij VROUW Magazine van De Telegraaf. Ze startte als columnist bij Libelle en

Plus Magazine en er kwamen twee boeken van haar uit: de columnbundel Ouder & Wijzer en De kracht van ouder worden, een pleidooi voor positief ouder worden. Het idee daarvoor kwam voort uit haar ergernis over het feit dat ouder worden vaak gekoppeld wordt aan alles wat niet meer kan.

NA DE OVERGANG CREATIEVER EN PRODUCTIEVER

Ze herinnert zich nog goed dat ze zelf al op haar 40ste door de buitenwereld als ‘ouder’ werd bestempeld. In de voorbereiding van een nieuw seizoen Holland’s Next Topmodel kreeg ze van een mannelijke journalist de vraag “Vind je dat nou niet moeilijk, dat al die modellen 20 zijn en jij twee keer zo oud bent?” Daphne: “Dat vond ik zo raar. Daar had ik nog geen seconde over nagedacht. Ik presenteerde een succesvol tvprogramma en had net een lingerielijn gelanceerd waarvoor ik zelf had geposeerd. Ik voelde me juist on top of my game .” Rond haar 50ste verjaardag in 2018 gebeurde iets soortgelijks. Verschillende mensen vroegen hoe erg ze het vond om 50 te worden. “Ook daar snapte ik niets van.

Mijn vader was eerder dat jaar overleden en ik zat midden in een rouwproces. Het enige wat ik kon bedenken, was: het is een cadeau dat je überhaupt ouder mág worden. Ik wil me niet focussen op alles wat je verliest als je ouder wordt, maar juist op alles wat je wint.” Als voorbeeld noemt ze de overgang. Zeker niet altijd prettig, maar uiteindelijk genoot ze van de kracht die daardoor ontstond. “Toen het gewiebel van mijn hormonen eenmaal voorbij was, voelde ik me zoveel productiever, creatiever en vooral vrijer. Onze kinderen zijn het huis uit, dus al die extra energie kon ik in mezelf steken. Ik heb mezelf ontslagen van allerlei verantwoordelijkheden. Als we nu naar een verjaardag gaan en niemand heeft eraan gedacht bloemen te kopen, dan hebben we geen bloemen. Niet mijn probleem.”

HET EEUWIGE COMMENTAAR OP VOORAL VROUWEN

Het helpt dat ze zich altijd weinig heeft aangetrokken van wat anderen van haar vinden. Een handige eigenschap als je model, presentatrice en actrice bent. “Als je op televisie bent, krijg je ongelooflijk veel kritiek,

Mensen vroegen hoe erg ik het vond om 50 te worden. Daar snapte ik niets van
TEKST: RIANNE VAN DER MOLEN FOTO’S: JANITA SASSEN

1968 Geboren op 10 november.

1988 Wordt tweede bij een modellenwedstrijd.

1995 Haar eerste boek Mijn leven als fotomodel verschijnt.

1997 Speelt een kleine rol in de James Bond-film Tomorrow Never Dies.

1998 Dochter Emma wordt geboren.

1999 Trouwt op 7 juli met proftennisser Richard Krajicek.

2000 Zoon Alec wordt geboren.

2003 Haar boek De geboorte van een gezin wordt genomineerd voor de NS Publieksprijs.

2007 Haar luisterboek Opgeruimd! komt uit.

2007 Wordt presentatrice en jurylid bij Holland’s Next Top Model.

2020 Haar roman Alles is zoals het zou moeten zijn wordt verfilmd.

2024 Haar boek Vrienden maken wordt internationaal uitgegeven.

2025 Start als columnist bij Libelle en Plus Magazine en de bundel Ouder & Wijzer én haar boek De kracht van ouder worden komen uit.

vooral op je uiterlijk. Je kunt het niet goed doen, helemaal niet als je iets ouder bent. Draag je een korte rok, dan is het commentaar dat je daar toch echt te oud voor bent. Kleed je je wat behoudender, dan ben je een tut geworden...” Zelf heeft ze een dikke huid gekregen door al die opmerkingen. “Heb je na afloop van een tv-programma weleens door X, het vroegere Twitter, gescrold? Het commentaar op vrouwelijke presentatoren gaat áltijd over hoe hun haar zit, wat ze aan hebben en of ze nu wel of niet hun gezicht hebben laten verbouwen. Aan de ene kant denk ik: wordt het niet eens tijd dat we naar vrouwen gaan lúísteren, in plaats van alleen maar naar ze te kijken? Maar aan de andere kant: onze waarde zit niet in de meningen van anderen. Ik begin binnenkort aan mijn dertigste boek en werk aan een musical over de Dolle Mina’s. Dan zeurt er maar iemand over mijn kapsel. Nou en?”

DE DRANG OM STEEDS WEER IETS NIEUWS TE ONDERNEMEN

Haar echtgenoot Richard Krajicek heeft die kracht en onafhankelijkheid van Daphne altijd fijn gevonden. Toen ze elkaar in 1994 ontmoetten, had Daphne geen flauw idee wie ze tegenover zich had. Nadat Richard vertelde proftennisser te zijn, vroeg ze hem of hij een beetje goed was. “Hij stond toen elfde op de wereldranglijst, haha. Ik wist niets van tennis, dat vond hij juist leuk. Het is gewoon fijn als je je eigen ding doet, dan heb je elkaar meer te vertellen.”

Wie de biografie van Daphne Deckers leest, leert een vrouw kennen met een tomeloze energie en drang om te doen en te creëren. Waar die drive vandaan komt? “Ik had dat als kind

al. Toen mijn ouders in Persingen gingen wonen, het kleinste dorp van Nederland, keek ik veel uit het raam. Dan zag ik de groentetuin van mijn moeder, daarachter onze twee weilanden met schapen en in de verte de kerk van Ooij. Ik heb altijd gedacht: er moet meer zijn dan dit. Schoolkrant, schooltoneel, feestbestuur: ik was altijd de eerste die een vinger opstak als er iets gedaan moest worden.” Die voortdurende zin in iets nieuws typeert haar, juist ook nu. “Een vriendin zei tegen mij: ‘Je hebt geen invloed op hoe lang je leven wordt, maar wel hoe breed het wordt.’ Dat vond ik zo mooi! Dus ik wil nieuwe dingen blijven proberen.” Dat is iets wat ze andere 50-plussers ook aanraadt. “Blijf de boeken lezen die nu in de Top-10 staan. Luister naar de muziek in de Top-40. Ga lekker naar de bioscoop. Meegaan met de tijd is nodig, want stilstaand water wordt brak.”

NA DE STRESS SLOEG DE VERMOEIDHEID TOE

Haar energie lijkt eindeloos, maar ook zij weet inmiddels dat ze niet altijd op volle kracht vooruit kan gaan. “Vorig jaar kerst zei Richard dat hij zich duizelig voelde. In januari bleek hij een plaatselijke verwijding in zijn aorta te hebben en hij moest snel geopereerd worden. Pas in mei was hij aan de beurt. Het was alsof er een tikkende tijdbom in zijn lijf zat.”

Na de goed verlopen operatie was er opluchting. Maar Daphne had zich nooit gerealiseerd wat de impact is van zo’n revalidatietraject. “Ik vond de afgelopen maanden heel zwaar. Eerst was ik enorm gestrest. Daarna was ik maandenlang aan het zorgen. Ik dacht: dit is dus wat mantelzorgers meemaken. En niemand vroeg hoe

WIN!

Maak nu kans op een exemplaar van De kracht van ouder worden. Bel vóór 3 februari 2026 naar 0909 - 0108 en kies optie 2 (€0,60 per gesprek). Of sms naar 3669: magazine<spatie>kracht

Alvast luisteren naar het voorwoord? Ga naar: www.anbo-pcob.nl/daphne

‘Als je op televisie bent, krijg je veel kritiek, vooral op je uiterlijk’

het met mij ging. Het klinkt misschien gek, maar ik was óók moe. En dan duurde het mantelzorgen bij mij niet eens zo lang, mijn moeder heeft veel langer voor mijn vader gezorgd. Dat lijkt mij nog veel zwaarder.”

SPAREN VOOR EEN GEZONDE OUDE DAG

Als ze aan haar vader denkt en hoe hij langzaam aftakelde door frontotemporale dementie kan ze daar nog altijd verdrietig van worden. “Ik vond het verschrikkelijk om hem zo te zien. Hij was een belezen en vriendelijke man en werd iemand die vaak verward en boos was. Na zo’n bezoekje zat ik altijd huilend in de auto naar huis. Zo hoop ik nooit oud te worden.”

Of ze dat lot kan ontlopen weet ze niet, maar ze doet in ieder geval alles wat volgens de boeken verstandig is. “Een vriendin noemt dat zegeltjes sparen. Alles wat je nu doet op het gebied van sport, yoga en gezond eten, doe je voor later. Zodat je die zegeltjes kunt verzilveren als je ouder bent.” Haar zegelboekjes wil ze zo vol mogelijk hebben tegen de tijd dat ze echt oud is. “Ik doe mijn best en kan verder alleen maar duimen. Hoelang het duurt voordat zich gezondheidsproblemen aandienen en hoe gezond ik verder blijf kan ik niet bepalen, maar ondertussen blijf ik wel die breedte opzoeken.”

Meegaan met de tijd is nodig, want stilstaand water wordt brak

De 5 voor Daphne

1. Leef jij naar je idealen?

“Ik ben verre van perfect en kan de grote wereldproblemen niet oplossen. Dus ik houd het klein: tegen een oorlog kan ik niets doen, maar ik kan wel goed zijn voor mijn omgeving.”

2. Hoe los jij familieruzies op?

“De enige bonje die ik met mijn ouders heb gehad, was toen ik begon met modellenwerk. Zij dachten namelijk: Daphne gaat studeren. Maar toen ze zagen dat ik als model succes had, verdween hun boosheid langzaam.”

3. Hoe kwam jij als ongelovige bij een kerkkoor terecht?

“Er was destijds weinig te doen in het dorp. Het koor voelde voor mij als showbizz, iedere zondag was er een uitvoering.”

4. Hebben jullie kersttradities?

“Tijdens het kerstdiner vertellen we aan elkaar wat we mooi vonden aan het afgelopen jaar en wat we graag anders willen doen. Ik vind het mooi dat we dan even stilstaan bij elkaar.”

5. Welk gerecht maak jij het liefst met kerst?

“Meestal gourmetten we. Ik houd van een mooie tafelschikking, daar neem ik echt de tijd voor. En dan plempt Richard die twee lompe apparaten op tafel, plus de curry en de ketchup en dan is mijn hele design weg!”

Sphere™ Infinio

Ongekende spraakhelderheid in lawaai

Spraakverstaan in lawaai verbetert spectaculair met Sphere Infinio, ’s werelds eerste hoortoestel met speciale chip voor Artificial Intelligence. Dit geeft uit elke richting een ongekende spraakhelderheid door de Spheric Speech Clarity techniek. Ideaal in een druk restaurant of op een verjaardag. Ervaar zelf de revolutie in hoortechniek met een vrijblijvende proef bij de audicien in uw omgeving!

Vraag de gratis brochure en lijst met verkooppunten aan op www.phonakinfinio.nl of gebruik de QR-code met uw smartphone.

Het beste bed voor nú en later

✓ Fris en uitgerust wakker worden

✓ Makkelijk op- en schoonmaken

✓ Unieke comfortstanden

180 NACHTEN slaapgarantie

1

2 Ber & Elly Tweepersoons hoog-laag bed

Ook ná de aankoop zijn ze er voor je.” Lees ruim 1.175 klantervaringen op

Vraag gratis de brochure aan

✓ Boordevol informatie en inspiratie

✓ Lees ervaringen van klanten

✓ Bekijk de uitgebreide collectie 3

Ga naar well-fair.nl of bel ons: 0341 - 27 7010

ANBOPCOB Surhuisterveen: leden maken de afdeling

“Surhuisterveen is een levendige afdeling, die middagen organiseert met bijzondere thema’s”, zegt voorzitter Berend Jongsma. Zo was er dit jaar een voorstelling van Seniorentheater De Rimpel. “Van de ruim honderd leden was een groot deel erbij.”

“De toneelvoorstelling was heel herkenbaar”, vertelt Berend (69). “Het ging over het leven van alle dag. Over alles wat er gebeurt in families, over vroeger, over trouwen en ster-

WIN EEN TAART!

De afdeling Surhuisterveen won met haar activiteiten een taart voor honderd personen!

Heeft u ook een bijzondere activiteit georganiseerd binnen ANBO-PCOB? Laat het ons weten via magazine@ anbo-pcob.nl Misschien wint u dan ook zo’n taart.

ven. Het werd een geslaagde middag. Er werd meegezongen met de liedjes en de mensen op de eerste rij zaten er helemaal bij te glinsteren.”

Elkaar ontmoeten, met elkaar praten

De afdeling probeert altijd afwisselende middagen te organiseren. Zo was er afgelopen jaar bijvoorbeeld een Fryske avond, een filmmiddag van iemands reis naar Afrika, een middag waarin een spreekster vertelde over haar scooterreis naar Rome en een middag met Jan van der Meer (“hier heel bekend”) die vertelde over afscheid en rouw.

“Natuurlijk valt een onderwerp soms ook weleens iets minder leuk uit”, zegt Berend eerlijk. “Maar dat is dan maar zo. Het is toch belangrijk dat wij er zijn en dát we iets organiseren. Want bij ons kun je elkaar ontmoeten en verbinding vinden, iets wat juist bij het ouder worden zo belangrijk is. Mensen zijn misschien alleen. Hier hebben ze weer nieuwe onderwerpen om met elkaar over te praten. En soms ontstaan daar dan ook weer mooie nieuwe dingen uit.”

Een persoonlijke vraag werkt veel beter

Dat de afdeling Surhuisterveen een zeskoppig bestuur heeft, is best bijzonder. Dat Berend voorzitter is, is dat ook. Toen hij hier vier jaar

geleden kwam wonen, was hij nog niet eens zo ver dat hij lid wilde worden van ANBO-PCOB. Het was zijn vrouw die zei: “Doe maar.” Nu zegt Berend: “We vormen als bestuur een leuk team, dus dan blijf je.”

Dat team van zes is er overigens pas sinds vorig jaar. “We hebben een heel actieve secretaresse, maar zij moest wat werk kwijt. Het was alleen verschrikkelijk moeilijk om daar iemand voor te vinden.” Tot ze er plots drie bestuursleden tegelijk bij kregen, gewoon door mensen te vragen die ze al kenden. Berend: “Als je iemand persoonlijk vraagt om iets te doen, dan heeft dat veel meer effect dan wanneer je dat in het algemeen vraagt.” Dat merkte hij ook toen hij iemand zocht die de lief-en-leed-pot wilde beheren. Dat potje is bedoeld om iemand een kaartje te kunnen sturen bij ziekte of een verjaardag. “Jullie vinden dat belangrijk”, zei Berend tegen de leden. “Dan moeten we het ook met elkaar dragen. Dat werkte, want ook hiervoor stak zomaar weer iemand de hand op.”

De vereniging vervult een belangrijke functie

Berend geniet ervan. Hij straalt een hoop positiviteit uit en vindt het fijn dat hij op deze manier iets kan doen voor zijn dorp. “Er is hier van alles, maar het zou echt een verlies zijn als wij er niet meer zouden zijn.”

De leden genieten van de toneelvoorstelling van Seniorentheater De Rimpel en zingen mee met de liedjes. Het was een geslaagde middag en een groot deel van de ruim honderd leden was erbij.

Dankzij de gezellige middagen ontmoeten de leden elkaar en vinden ze verbinding. Zo hebben ze nieuwe onderwerpen om met elkaar over te praten. En soms ontstaan daar ook weer mooie nieuwe dingen uit.

aangifte inkomsten belasting 2025 3 tips voor uw

Belasting betalen hoort bij onze samenleving. Maar u wilt natuurlijk niet te veel betalen, zeker niet in dure tijden.

ANBO-PCOB geeft u hier een paar tips, zodat u goed beslagen ten ijs komt als u de aangifte inkomstenbelasting over 2025 gaat invullen.

De aangifte inkomstenbelasting kent een paar mogelijkheden om minder belasting te betalen. Zo kunnen sommige uitgaven voor aftrek in aanmerking komen. Bijvoorbeeld zorgkosten, giften en kosten voor de eigen woning. Een volledig overzicht van de belastingtips vindt u op onze website: www.anbo-pcob.nl/tips Hier alvast een voorproefje.

TIP 1

CHECK DE VOORAF INGEVULDE GEGEVENS

De Belastingdienst heeft allerlei gegevens al voor u ingevuld. Bijvoorbeeld over uw AOW, uw pensi -

oen, de waarde van uw woning en de hypotheekrente die u betaalt. De Belastingdienst krijgt die gegevens van de Sociale Verzekeringsbank (SVB), uw pensioenfonds(en), de gemeente en van uw bank. Ga er nooit zomaar van uit dat die gegevens kloppen of volledig zijn. Vergelijk altijd de gegevens die in uw aangifte staan met de gegevens die u heeft. Gebruik daarvoor de jaaropgave van de SVB en uw pensioenfonds(en), de WOZbeschikking van uw gemeente en de jaaropgave van uw hypotheekverstrekker en bank. Klopt er iets niet of ontbreken er gegevens? In de aangifte kunt u de gegevens aanpassen of aanvullen.

TIP 2

AFTREKBARE REISKOSTEN

VOOR EEN BEZOEK AAN EEN ZORGVERLENER

Veel mensen zijn bekend met de mogelijkheid om de zorgkosten af te trekken die uw zorgverzekeraar niet vergoedt. Maar wist u dat de reiskosten die u maakt om een zorgverlener te bezoeken ook aftrekbaar zijn? Bijvoorbeeld als u naar de huisarts, de tandarts, een medisch specialist of fysiotherapeut gaat. Als uw verzekeraar deze kosten wel (deels) vergoedt, moet u die vergoeding natuurlijk in mindering brengen op

het bedrag dat u heeft uitgegeven.

• Als u met de auto gaat, mag u voor iedere gereden kilometer €0,23 rekenen als aftrekpost. Dat geldt voor de kilometers heen én terug.

• Gaat u met het openbaar vervoer, dan kunt u de kosten van de verschillende reizen als aftrekpost gebruiken. U kunt de kosten inzien via Mijn OV-chipkaart: www.ov-chipkaart.nl

• Gaat u met een taxi of vergelijkbaar vervoer dan zijn de door u betaalde kosten de aftrekpost.

Een voorbeeld:

U heeft in 2025 met uw auto in totaal 750 kilometers gereden voor bezoeken van zowel u als uw partner aan uw huisarts, tandarts, specialist en fysiotherapeut. U heeft dan een aftrekpost van 750 kilometers à €0,23 per kilometer = €173 (u mag alle aftrekposten in uw voordeel afronden, naar boven dus).

• Bij deze bezoeken heeft u €30 parkeergeld moeten betalen.

• Daarnaast bent u nog vier keer met het openbaar vervoer naar de polikliniek van het ziekenhuis gegaan.

De totale kosten hiervoor waren €45.

• Vanwege een staking in het ov bent u één keer met de taxi geweest. Kosten: €42.

• Uw totale aftrekpost is 173+30+45+42 = €290.

ANBO-PCOB HELPT

Vindt u dit allemaal toch te ingewikkeld? ANBO-PCOB biedt u hulp bij de aangifte inkomstenbelasting en bij het aanvragen van toeslagen. Meer informatie daarover vindt u in de eerste

en Wijzer van 2026.

TIP 3

HEEFT U EEN FISCAAL PARTNER? BENUT DAN DE OUDERENKORTING OPTIMAAL

Via de heffingskortingen krijgt u een korting op de verschuldigde belasting. Ontvangt u AOW, dan komt u in aanmerking voor de zogenoemde ouderenkorting in de heffingskorting.

In 2025 is dit €2035 voor een AOW’er met een verzamelinkomen tot €45.308. Het verzamelinkomen is het inkomen dat u aan het einde van de aangifte ziet.

Is uw verzamelinkomen hoger dan €45.308 dan gaat de ouderenkorting stapsgewijs omlaag. Is het verzamelinkomen tussen €45.308 en €58.875 dan gaat die korting omlaag met 15 procent van het verschil tussen €45.308 en het feitelijke inkomen.

Een voorbeeld:

Stel uw verzamelinkomen is €48.500. Dat is €3192 meer dan de grens van €45.308. Uw ouderenkorting gaat nu omlaag met 15 procent van €3192 = €478. Uw ouderenkorting wordt €1557 (€2035 min €478).

Schuiven met aftrekposten

Is uw verzamelinkomen iets hoger dan €45.308 en heeft u een fiscaal partner? Door de aftrekposten goed te verdelen kunt u toch nog voor de

volledige ouderenkorting in aanmerking komen.

Een voorbeeld:

Stel uw verzamelinkomen is €48.500. Uw ouderenkorting is €1557. Het inkomen van uw partner is €25.000. Die heeft daarom recht op de volledige ouderenkorting van €2035.

Dankzij de hypotheekrente op de woning van u en uw partner is er een aftrekpost van €3500. Als u ervoor kiest om deze aftrekpost in uw aangifte op te voeren, wordt uw verzamelinkomen €45.000 en komt u alsnog in aanmerking voor de volledige ouderenkorting van €2.035. Een voordeel van €478!

De Belastingdienst geeft u met de aangifte trouwens steeds de mogelijkheid om te kiezen voor de meest voordelige verdeling tussen u en uw partner. Er is dan ook rekening gehouden met de ouderenkorting.

HET VERZAMELINKOMEN IS HET TOTAAL VAN UW JAARINKOMEN UIT DE DRIE BELASTINGBOXEN:

• Box 1: inkomsten uit werk, uitkering en de eigen woning (het zogenoemde eigenwoningforfait).

• Box 2: inkomsten uit aanmerkelijk belang (bij bijvoorbeeld aandelen in een vennootschap).

• Box 3: opbrengsten uit vermogen, zoals spaargeld, beleggingen en een tweede huis.

Ouder

Paul en Petra kiezen voor gemak en voorbereid zijn op de toekomst, u ook?

Prettig in- en uitstappen op de gewenste hoogte

Op hoogte 2x zo snel het bed opmaken

Makkelijk de bedden uit elkaar schuiven

Goed kunnen horen is zó belangrijk Dossier hoorzorg

Wat maakt Aldenhuijsen bijzonder?

“De huishoudelijke klusjes zijn stukken makkelijker geworden”

“We slapen dieper en voelen ons overdag fitter”

“Als we later hulp nodig hebben, is het bed hier op voorbereid”

“We stappen prettiger in en uit bed”

“We hebben geïnvesteerd in ons leven thuis”

Actie: Nu tot voor uw oude bed €750

Bezoek één van de winkels

Plan een vrijblijvende thuisafspraak in

Vraag de gratis brochure via de website aan

Het aanpasbare Aldenhuijsen bed Extra opties verstelbaar

Uitstekend beoordeeld 4,9 / 5 op

“Wat zeg je?” U hoort uzelf die vraag steeds vaker stellen. Ook zet u de tv steeds iets harder en een gesprek volgen in gezelschap kost u meer moeite. Gehoorverlies sluipt er bij de meeste mensen ongemerkt in. Zo verliezen ze beetje bij beetje het contact met hun omgeving.

“Toch wachten veel mensen te lang met het aanschaffen van een hoortoestel”, zegt KNO-arts Johan Frijns in dit dossier. Jammer, want de technische ontwikkelingen gaan razendsnel. Zo zijn er al AirPods die als hoortoestel kunnen dienen. Maar werken die ‘oortjes’ wel goed? Afgelopen zomer werden ze getest door ANBO-PCOB-leden, in dit dossier leest u de uitslag. En wat zegt de specialist over de nieuwste mogelijkheden?

hoog laag

Expert interview

JOHAN

BIJ HET CENTRUM AUDIOLOGIE EN HOORIMPLANTATEN LEIDEN (CAHIL)

KNO-ARTS JOHAN FRIJNS OVER DE TABOES ROND HOORZORG:

“Maak van je hoortoestel geen nachtkastbewoner”

Lang niet alle mensen die een hoortoestel nodig hebben, dragen er een. Veel mensen doen zich dus tekort. Wie slecht hoort, mist gesprekken en gezelligheid, is vaak eerder vermoeid en heeft een groter risico op dementie. “Weg met het taboe rond het hoortoestel”, vindt Johan Frijns.

Johan is KNO-arts bij het Centrum Audiologie en Hoorimplantaten Leiden (CAHIL) en het Expertisecentrum voor Zeldzame Oorziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij is zowel arts als onderzoeker en volgt de technische ontwikkelingen op de voet.

Waarom wachten zoveel mensen zo lang met een hoortoestel?

“Doordat gehoorverlies geleidelijk gaat. Je merkt het zelf vaak niet, meestal wijzen anderen je erop. En

dan dat stigma: mensen willen niet worden gezien met een hoortoestel. Zonde, want als je te laat een hoortoestel krijgt, is het lastiger om er nog aan te wennen. Dan worden toestellen ‘nachtkastbewoners’: ze blijven in het laatje liggen. Ons brein wordt trager met de jaren, dus je aanpassen aan een hoortoestel kost steeds meer moeite. Bovendien: hoe groter het gehoorverlies, hoe lastiger de aanpassing.”

Wat is de oorzaak van gehoorverlies op latere leeftijd?

“Dat is een combinatie van slijtage van het slakkenhuis en het trager functioneren van de hersenen. Vooral de hoge tonen gaan eruit. En die heb je juist nodig om in geroezemoes goed te horen. Erfelijkheid speelt vaak een rol, net als suikerziekte en hoge bloeddruk. Ook lawaaischade komt voor, maar meestal gaat het gehoor geleidelijk achteruit.”

Wat betekent dat in het dagelijkse leven?

“Je vermijdt sociale situaties zoals verjaardagen. Je trekt je terug en doet minder mee aan gesprekken. Verder is er stevig bewijs dat gehoorverlies bijdraagt aan het sneller ontstaan van dementie.

Want als je via het gehoor minder informatie binnenkrijgt, wordt het brein minder uitgedaagd.”

Wanneer is het tijd om naar de audicien te gaan?

“Nou, van alle 80-jarigen heeft 80 procent een hoortoestel nodig. Dit betekent dat veel mensen al

veel eerder een toestel nodig hebben. Twijfel je? Loop gewoon een audicienzaak binnen voor een audiogram: een grafiek die de resultaten van een hoortest laat zien. Dat kost niets.”

Welk hoortoestel kun je het beste kiezen?

“Dat hangt af van de mate van je gehoorverlies en van wat je doet in het dagelijks leven. Bij de audicien vul je een vragenlijst in. Dan wordt duidelijk in welke categorie je valt. Het toestel dat daarbij hoort, wordt voor 75 procent vergoed. Laat je niet te snel verleiden tot het allernieuwste model, want dat valt vaak buiten de zorgverzekering en dan betaal je flink. Een hoortoestel is nooit meteen optimaal. Je mag het meestal twee tot drie maanden proberen en laten bijstellen, en je mag in die periode zelfs wisselen van toestel. Daarom is het belangrijk dat je je prettig voelt bij een audicien, zodat je geen drempel ervaart.”

Verandert de techniek van een hoortoestel nog altijd?

“Zeker! Kunstmatige intelligentie, oftewel artificial intelligence , kortweg AI genoemd, versnelt de ontwikkelingen. Sommige toestellen hebben een AI-chip die het geluid van een dominante spreker naar voren haalt en de andere geluiden dempt. Er zijn ook toestellen die signaleren of je in een café zit of naar muziek luistert en zich daarop aanpassen. Ook consumentenproducten komen op. De AirPods Pro zijn in de Verenigde Staten goedgekeurd als eenvoudig hoortoestel. Hopelijk verlagen ze de drempel om een hoortoestel te dragen.”

Die nieuwe technieken maken het dus makkelijker voor de gebruiker?

“Jawel, maar tegelijk hebben ouderen er soms ook moeite mee. Mijn moeder van 89 heeft toestellen die gekoppeld zijn aan haar iPhone en de televisie. Als ik haar bel terwijl ze tv kijkt, heeft het systeem tijd nodig om om te schakelen. Dan wordt moeder ongeduldig en zet ze de tv uit, waardoor de verbinding wegvalt. Ook daarom is het belangrijk dat een audicien de gebruiker goed begeleidt.”

Veel mensen willen graag een zo klein mogelijk en dus minder zichtbaar hoortoestel. Is dat verstandig?

“Je levert kwaliteit in. Heel kleine toestellen die helemaal in de gehoorgang zitten, hebben minder versterking. Je krijgt sneller last van rondzingen en de gehoorgang raakt eerder geïrriteerd. Lage tonen hoor je harder, terwijl ouderen dat juist niet nodig hebben. Ik adviseer altijd een achter-het-oor-toestel, dat tegenwoordig ook nauwelijks zichtbaar is. En soms is het juist handig dat anderen je hoortoestel zien. Dan hoef je niet steeds te zeggen dat je slechthorend bent.”

En wat als een hoortoestel echt niet meer helpt?

“Dan kan een geïmplanteerde gehoorprothese, een zogenoemde cochleaire implantatie, een oplossing zijn. Minstens een derde van alle mensen die we opereren, is ouder dan 80 jaar. Ik opereerde ooit een man van 93. Hij heeft nog tot zijn 100ste voor zijn vrouw kunnen zorgen.”

EEN HOORTOESTEL KIEZEN: WAAR LET U OP?

1. BEREID U VOOR

Oriënteer u online, bijvoorbeeld via www. hoorwijzer.nl Bedenk in welke situaties u het meeste last heeft van uw gehoorverlies en schrijf dit op. Neem iemand mee naar de afspraak: twee mensen horen en onthouden meer dan één.

2. HOORTEST BIJ DE AUDICIEN Vertel de audicien over uw ervaringen en wensen. U krijgt een hoortest en vult een vragenlijst in. Zo wordt duidelijk welk type toestel past bij uw gehoorverlies en bij uw leven.

3. KIES HET HOORTOESTEL DAT BIJ U PAST

De audicien bepaalt aan de hand van de hoortest en de vragenlijst welk type toestel u vergoed krijgt. Er zijn vijf categorieën: van mild tot zeer ernstig gehoorverlies. U kiest het toestel samen met de audicien. De basisverzekering betaalt 75 procent. Wilt u een toestel dat niet wordt vergoed? Dat betaalt u zelf.

4. BENUT DE PROEFPERIODE U mag een toestel acht weken tot drie maanden proberen. Maak daarvan gebruik en aarzel niet om een ander merk of type te testen.

5. NAZORG & SERVICE

Bij een vergoed toestel krijgt u vijf jaar service. Over een niet-vergoed toestel, maakt u zelf afspraken met de audicien.

HANDIGE WEBSITES

• www.hoorwijzer.nl - stappenplan en overzicht van audiciens

• www.hoorzaken.nl - onafhankelijke info van een audioloog

• www.deelkracht.nl - tips en ervaringsverhalen van slechthorenden

Ervaringen van leden

AIRPODS BIJ GEHOORVERLIES? DIT VINDEN ONZE LEDEN

Oortjes, ofwel kleine oordopjes, als hoortoestel bij licht tot matig gehoorverlies. Werkt dat echt? Samen met onze partners Zilveren Kruis en Amac organiseerden we een gebruikerstest.

Ruim een jaar geleden werden de AirPods Pro 2 in de Verenigde Staten goedgekeurd als gehoortest en hoortoestel. Dat maakte ons nieuwsgierig. Daarom kwamen afgelopen zomer achttien ANBO-PCOB-leden bijeen in de Amac-winkel in Utrecht. Het ging om mensen met een licht tot matig gehoorverlies die diverse generaties iPhones gebruiken. De deelnemers kregen uitleg over de hoortest en hulp bij het activeren en pasklaar maken van de AirPods.

THUIS INSTELLEN EN TESTEN

De deelnemers deden eerst thuis een hoortest. Daarna stemden ze de AirPods af op hun persoonlijke hoorprofiel. Twee maanden lang testten de deelnemers ze in dagelijkse situaties. Tijdens een-op-eengesprekken en gesprekken in kleinere en grotere gezelschappen (binnen en buiten) en bij het bellen, tv-kijken en luisteren naar muziek. Ze hielden bij of ze met de oortjes beter hoorden dan zonder. Ook beoordeelden ze het praktische en technische gemak, en hoe de omgeving reageerde op de oortjes.

Vooral mensen met lichte hoorproblemen merken een kleine of duidelijke verbetering. Zij willen de oortjes graag blijven gebruiken. Vijf deelnemers ervaren minder verbetering, drie deelnemers weinig tot geen verbetering.

GRAAG EEN BETERE UITLEG EN PASVORM

VERBETERING BIJ LICHT GEHOORVERLIES

Conclusie: iets meer dan de helft van de deelnemers vindt de AirPods bruikbaar bij hun gehoorverlies.

Verbeterpunten zijn er ook. Zoals een beter onderscheid tussen spraak en achtergrondgeluiden, en tussen binnen en buiten. Ook is er de wens om de oortjes makkelijker aan te passen met simpele instellingen en automatische geluidsprofielen. Veel deelnemers zijn ontevreden over het draagcomfort en adviseren betere pasvormopties. Ook is er behoefte aan een betere uitleg over de instellingen (de zogeheten ‘modi’). Dit alles draagt volgens hen bij aan meer tevredenheid over de AirPods als hoortoestel bij licht tot matig gehoorverlies. Samen met Amac kijken we naar een duidelijkere handleiding. Bij het nieuwste model is de pasvorm al verbeterd en door het inzetten van AI worden de instellingen continu aangepast en verbeterd.

BIJDRAGEN AAN ACCEPTATIE

Hoe ouder we worden, hoe meer kans op een verminderd gehoor. De meeste mensen stellen het dragen van een hoortoestel zo lang mogelijk uit. Dit kan leiden tot sociale isolatie. De AirPods lijken in de eerste fase van gehoorverlies een goed en betaalbaar alternatief voor een hoortoestel. Met deze pilot hopen Amac, Zilveren Kruis en ANBO-PCOB bij te dragen aan de acceptatie van AirPods als hoorondersteuning bij licht tot matig gehoorverlies.

WINNY SCHUWER (72)

Bij de test ervoer Winny Schuwer met haar matige gehoorverlies een duidelijk verbetering. “In gesprekken met vriendinnen, bij mijn werk in de Wereldwinkel en bij het tv-kijken.” Wel vindt ze de bediening ingewikkeld. “Ik mis een aparte handleiding op papier.”

Eerst deed Winny de hoortest met piepjes. “Dat werkte goed, want mijn testresultaat kwam overeen met dat van de audicien. Daarna begint het gefröbel: uitzoeken wat de icoontjes betekenen en hoe alles werkt.

Op de Apple-website staat wel een gebruiksaanwijzing, maar je moet goed zoeken naar informatie over de hoortoestelfunctie. De uitleg is voor Mac, iPhone en iPad, dus je moet veel

JOHN VAN VEENENDAAL (79)

John van Veenendaal uit Utrecht heeft licht gehoorverlies aan zijn linkeroor. Vooral in een rumoerige omgeving, zoals op een terras, kan hij moeilijker een gesprek voeren. “Met de AirPods hoorde ik inderdaad beter. Ik kan ze zeker aanraden aan mensen met een licht gehoorverlies.”

John probeerde de oortjes uitgebreid uit: bellen, naar muziek luisteren en natuurlijk de hoortoestelfunctie. “Op de telefoon doe je eerst een hoortest

“Positief, maar ik mis een handleiding”

met piepjes. Daaruit bleek dat mijn gehoor iets was teruggelopen. Daarna kun je de oortjes gebruiken.”

Of hij de AirPods vaker gaat gebruiken als hoortoestel? “Ik twijfel. Mensen vragen soms of ik naar muziek luister terwijl ze tegen me praten.

Zo’n AirPod ziet er nu eenmaal niet uit als een hoorapparaat. Ik vond het vervelend dat steeds te moeten uitleggen. Jammer is ook dat ze alleen per paar worden verkocht, terwijl ik maar aan één oor gehoorverlies heb.”

“Mensen denken dat ik naar muziek luister”

lezen. Niet erg handig.” In allerlei situaties probeerde ze de oortjes uit. “Ik kan gesprekken beter volgen, vooral als de ander wat zachtjes praat én in geroezemoes. Ik hoor ook meer geluiden op de achtergrond, zoals voetstappen en het kraken van papier. In de winkel versta ik ook de mensen die wat verder weg staan. Misschien is dat normaal voor mensen zonder gehoorverlies, maar ik moet weer leren om achtergrondgeluiden weg te filteren.” Winny blijft de oortjes gebruiken. “Zeker bij tv-kijken, maar ik ga ze ook uitproberen bij het surveilleren tijdens tentamens en examens op school en bij een theatervoorstelling.”

ZILVEREN KRUIS

Goed kunnen horen is belangrijk. Om mee te doen in de samenleving én voor het mentale welzijn. Dat benadrukt Marcel Woudman

zien dat hoorondersteuning nog te lang wordt uitgesteld. Soms wordt wel zeven jaar te laat begonnen met een hoortoestel. Dan is gewenning moelijker. Daar komt nog bij dat de regelingen complex zijn. Soms vormen ze zelfs een drempel.” Volgens Marcel is het daarom goed dat er steeds meer laagdrempelige manieren komen om het gehoor te verbeteren, zoals nieuwe luisterhulpen en slimme oortjes als de AirPods. “We hopen dat dergelijke technieken het laagdrempeliger maken om te kiezen voor hoorondersteuning. Goed horen houd je erbij en laat je meer genieten van de dingen om je heen.” AirPods vallen trouwens niet onder verzekerde zorg. Wat er wel onder valt is te vinden op: www.zilverenkruis.nl

van Zilveren Kruis. “Maar we

ONBEHANDELD

Ongeveer 800.000 mensen hebben een hoortoestel. Nog zo’n 500.000 Nederlanders (dat is bijna 40 procent van de matig tot ernstig slechthorenden) zouden baat hebben bij zo’n apparaat.

SCHADEPOST VAN

3,6 MILJARD

De maatschappelijke kosten van onbehandeld gehoorverlies zijn hoog: naar schatting 3,6 miljard euro per jaar. Dat komt doordat mensen niet kunnen werken, een verhoogde kans hebben op dementie, vaker vallen en minder kwaliteit van leven hebben.

Schrikbarend veel mensen hebben

moeite met horen

2,6 MILJOEN

SLECHTHORENDEN

In Nederland zijn ongeveer 2,6 miljoen mensen slechthorend door hun leeftijd. Daarvan zijn er zo’n 1,3 miljoen matig tot ernstig slechthorend (een verlies van 35 tot 90 decibel). Dat is dan ook de wettelijke grens voor de vergoeding van een hoortoestel. In 2030 zal het aantal mensen met matig tot ernstig gehoorverlies gestegen zijn tot 1,7 miljoen.

MEER

EENZAAMHEID

Door slechthorendheid kunnen mensen minder meedoen in de samenleving. Ze trekken zich terug uit sociale situaties, wat meer kans geeft op eenzaamheid en depressiviteit.

1514

AUDICIENS

In juni dit jaar waren er zo’n 1500 audiciens werkzaam in Nederland. Dat waren er te weinig en het tekort loopt alleen maar op. Daardoor zullen in 2030 meer dan 150.000 mensen niet meer de hoorzorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Met de campagne Maak Geluid wil de branche mensen enthousiast maken voor het vak.

LET OP DE KOSTEN!

De Consumentenbond wijst erop dat de prijzen die audiciens rekenen vaak ondoorzichtig zijn. Vergelijk daarom altijd goed de voorwaarden en kosten.

DOSSIER HOORZORG

Vragen over ons zorgcollectief?

Bel onze experts bij de Zorgadvieslijn

Moet ik wel of niet overstappen naar een andere zorgverzekeraar? Wat voor korting kan ik krijgen? Welke zorgverzekering past het best bij mij? Voor alle vragen over het ANBO-PCOB Zorgcollectief kunt u bellen met de ANBO-PCOB Zorgadvieslijn. De onafhankelijke en zeer deskundige zorgadviseurs van Alpina helpen u daar graag verder.

Claudia van der Meij van de ANBO-PCOB Zorgadvieslijn: “Hoewel je ook kunt overstappen als je in een lopend behandeltraject zit, is dat niet altijd verstandig, ook al is het voordeliger. Laat je daarom eerst goed informeren. In andere gevallen ben je juist wel beter af door over te stappen. Bijvoorbeeld

omdat een andere verzekeraar meerdere behandelingen bij een fysiotherapeut biedt. En het klinkt gek, maar ik zie ook vaak dat mensen toch voordeliger uit kunnen zijn met een uitgebreidere dekking.”

BEL DE ZORGADVIESLIJN:

088 – 121 02 02

Sla snel om voor de Zorgvergelijker!

VRAGEN? MEER WETEN?

Wilt u zich aanmelden voor het ANBO-PCOB Zorgcollectief? Of heeft u vragen? Bel dan met de ANBO-PCOB Zorgadvieslijn: 088 - 121 02 02. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar tussen 08.30 en 17.00 uur. TIPGIDS

Lees onze 63 vragen en antwoorden over zorgverzekeringen op www.anbo-pcob.nl/zorgcollectief

Op deze overzichtspagina vindt u alles over zorgverzekeringen in 2026. We hebben alle veelgestelde vragen en antwoorden overzichtelijk gebundeld in acht thema’s.

Tipgids

Wegwijs in de zorg

Deze tipgids biedt u een duidelijk overzicht van de zorg en de vergoedingen. We leggen moeilijke begrippen eenvoudig uit en geven praktische tips die u direct kunt gebruiken. De tipgids bevat ook veel informatie over ons zorgcollectief.

Leden kunnen de tipgids Wegwijs in de zorg gratis downloaden via www.anbo-pcob.nl/tipgidszorg Geen internet?

Bel dan onze Ledenservice op 0348 - 46 66 66.

ANBO-PCOB Zorgcollectief

Gehoorzorg Geen eigen risico als u het hoortoestel haalt bij een gecontracteerde leverancier. U leent het nieuwe hoortoestel. U betaalt 25% eigen bijdrage. Deze bijdrage kunt u vergoed krijgen als u een Extra Vitaal pakket hebt. U betaalt alleen eigen risico voor de losse oorstukjes, die worden uw eigendom.

De 120 gecontracteerde leveranciers vind u op de vergoedingenpagina op www.zilverenkruis.nl

Preventie Eigen budget voor alle vergoedingen uit de Gezond & Fitbundel samen. Bijvoorbeeld slaapcursus, cursus afvallen, voedingsvoorlichting.

Afhankelijk van aanvullende verzekering (AV). Vanaf 2 sterren AV: beweegcursussen, o.a. Meer Bewegen voor Ouderen. Maximaal €115 per kalenderjaar.

Vergoedingen mantelzorg Vervangende mantelzorg en mantelzorgmakelaar. Voor mantelzorgers met AV 2 sterren: mantelzorginstructies,mantelzorgcoaching,mantelzorgcursussen.

Fysio 1 ster: 8 behandelingen+1 (uit Extra Aanvullend Senioren). 2 sterren: 12 behandelingen+2 (idem). 3 sterren 20 behandelingen+3 (idem).

Financiële mogelijkheden Zelf het moment in de maand van premiebetaling bepalen, zorgkosten uitstellen, vooraf gespreid betalen eigen risico en zorgkosten in delen betalen. Uw online declaraties de volgende dag uitbetaald.

Extra’s in het ANBO-PCOB Zorgcollectief

Gratis het pakket Extra Aanvullend Senioren bij een AV met 1 of meer sterren. Met onder meer extra fysiotherapie: AV 1 ster+1 behandeling, AV 2 sterren +2 behandelingen, AV 3 sterren+3 behandelingen. Ook meer mantelzorgregelingen en vergoeding voor rijbewijskeuring tot €35.

Basisverzekeringen Basis Start €153,95

Basis Zeker €159,25

Basis Exclusief €176,45

Aanvullende verzekering + korting bij ANBO-PCOB Zorgcollectief

1 ster: 10% korting op €10,50.

U bespaart €12,60 per jaar.

2 sterren: 10% korting op €22,75. U bespaart €27,30 per jaar.

3 sterren: 10% korting op €42,75. U bespaart €51,30 per jaar.

Hoortoestel: categorie 1 t/m 5 met indicatie voor 75% vergoed uit de Basisverzekering.*

VGZ Zorgt Goed: geen

VGZ Zorgt Beter: €250 per jaar

VGZ Zorgt Best: €500 per jaar Vergoeding geldt voor eigen bijdrage en batterijen.

*Hierover wordt het eigen risico berekend.

Vergoedingen voor (online) cursussen en trainingen als Slaaptherapie en Leven met een chronische aandoening.

VGZ Zorgt Goed: €400 per jaar (+€200 extra)

VGZ Zorgt Beter: €600 per jaar (+€200 extra)

VGZ Zorgt Best: €700 per jaar (+€100 extra)

Vergoedingen mantelzorgmakelaar €500 tot €1000 (+€250 extra) afhankelijk van AV. Mantelzorgvervanging van max. 15 dagen tot max. 25 dagen (+10).

Zorgt Goed: 12 behandelingen (+3 extra)

Zorgt Beter: 20 behandelingen (+4 extra)

Zorgt Best: 32 behandelingen (+12 extra)

Online declaraties worden binnen 4 dagen terugbetaald. Via de post duurt dit 10 werkdagen.

Gespreid betalen eigen risico in 10 termijnen van €38,50 is mogelijk. Aanvragen vóór 1 februari.

Lidmaatschapsvergoeding tot €25 bij een aanvullende verzekering VGZ Zorgt Goed, Beter of Best. Diverse apps, zoals de VGZ Mindfullness app of VGZ Soepel en Sterk Coach. Extra dekkingen voor fysiotherapie, preventie, mantelzorgmakelaar en -vervanging.

VGZ Basis Keuze €149,90

VGZ Ruime Keuze €154,25

VGZ Eigen Keuze €171,65

Zorgt Goed: 10% korting op €15,50. U bespaart €18,60 per jaar.

Zorgt Beter: 10% korting op €33,45. U bespaart €40,20 per jaar.

Zorgt Best: 10% korting op €55,70. U bespaart €66,84 per jaar.

Hoortoestel: categorie 1 t/m 5 met indicatie voor 75% vergoed uit de Basisverzekering.*

50+ (Leden): €300 maximaal per hoortoestel. Vergoeding geldt voor eigen bijdrage.

*Hierover wordt het eigen risico berekend.

AV Leden (50+): diverse onderzoeken en cursussen, zoals een online health check 1x per jaar, preventief onderzoek naar risicofactoren hart- en vaatziekten voor maximaal €50 per jaar.

(AV = aanvullende verzekering)

AV Leden (50+): 7 uur mantelzorgmakelaar en €1.250 mantelzorgvervanging.

AV Leden (50+): 13 behandelingen

Online declaraties worden binnen 10 werkdagen terugbetaald. Via de post soms wat langer. Gespreid betalen eigen risico in 10 termijnen van €38,50 is mogelijk. Aanvragen vóór 1 februari.

Lidmaatschapsvergoeding tot €25 bij een aanvullende verzekering AV Leden (50+). Tot 5 ongebruikte fysiobehandelingen meenemen naar volgend jaar.

Jaarlijks een HealthCheck Fit en Gezond: méér dan 20 extra’s om fit en gezond te blijven.

CZ Zorgbewustpolis €156,95

CZ Zorg-op-maat polis €159,99

CZ Zorgvariatiepolis €177,50

AV Leden: 10% korting op €22,20. U bespaart €26,64 per jaar.

Direct afsluiten? 071 751 00 52 / www.zilverenkruis.nl/anbo-pcob 088 - 121 02 02 / info.alpina.nl/anbo-pcob 088 - 121 02 02 / info.alpina.nl/anbo-pcob

Zorg dat u goed verzekerd bent. Ook deze zorgverzekeraars zitten in het ANBO-PCOB Zorgcollectief:

Zorgverzekeraar Premie Basisverzekering* Premie Aanvullende verzekering (AV)*

De Christelijke Zorgverzekeraar

Direct afsluiten? Bel 071 - 308 38 88 of ga naar www.dechristelijkezorgverzekeraar. nl/anbo-pcob

De Friesland

Direct afsluiten? Bel 058 - 291 31 31 of ga naar www.defriesland.nl/anbo-pcob

Menzis

Direct afsluiten? Bel 088 - 121 02 02 of ga naar info.alpina.nl/anbo-pcob

Nationale Nederlanden

Direct afsluiten? Bel 088 - 121 02 02 of ga naar info.alpina.nl/anbo-pcob

OHRA

Direct afsluiten? Bel 088 - 121 02 02 of ga naar info.alpina.nl/anbo-pcob

ONVZ

Direct afsluiten? Bel 088 - 121 02 02 of ga naar info.alpina.nl/anbo-pcob

Salland

Direct afsluiten? Bel 088 - 121 02 02 of ga naar info.alpina.nl/anbo-pcob

Univé Direct afsluiten? Bel 072 - 527 75 95 of ga naar www.unive.nl/collectieveverzekering/anbo-pcob

Zorg en Zekerheid Direct afsluiten? Bel 071 - 582 582 5 of ga naar www.zorgenzekerheid.nl/anbo-pcob

Natura: Principe Polis €155,25

ANBO-PCOB Zorgcollectief: korting op aanvullende verzekeringen en extra’s

Smallpolis: 8% korting op €9,50. U bespaart €9,12 per jaar. Mediumpolis: 8% korting op €24,75. U bespaart €23,76 per jaar.

Extra: Gratis Aanvullend Zorgpakket met o.a. fysiobehandelingen bij een aanvullende verzekering (AV) Small t/m Extra Large. In elk AV-pakket max. €35 vergoeding voor lidmaatschap ANBO-PCOB.

Natura: Zelf Bewust Polis €150,75 Natura: Alles Verzorgd Polis €159,25

Natura (online): Basis voordelig €151,25 Basis €156,25 Basis vrij € 175,75

Natura: Zorg Voordelig €142,45 Combinatie: Zorg Vrij €160,95

Combinatie €159,55

Natura: Bewuste Keuze €156,10 Combinatie: Vrije Keuze €166,10

Standaard: 8% korting op €18,75. U bespaart €18 per jaar.

Extra: 8% korting op €31,75. U bespaart €30,48 per jaar. Aanvullende verzekeringen alleen mogelijk bij de basisverzekering Alles Verzorgd.

Extra verzorgd 1: 7% korting op €8,60. U bespaart €7,20 per jaar. Extra verzorgd 2: 7% korting op €25. U bespaart €21 per jaar.

Extra: 12% korting op €31,50. U bespaart €45,36 per jaar. Compleet: 12% korting op €54,75. U bespaart €78,84 per jaar. Alleen korting op AV bij de basisverzekering Zorg Vrij.

Extra: 8% korting op €27,25. U bespaart €26,16 per jaar. Uitgebreid: 10% korting op €52,45. U bespaart €62,93 per jaar.

Opti t: 7% korting op €50,48. U bespaart €42,36 per jaar.

Top t: 7% korting op €80. U bespaart €67,20 per jaar. Alleen korting op AV bij de basisverzekering Vrije Keuze.

Natura: Basis €157,50 Plus: 10% korting op €27. U bespaart €32,40 per jaar. Top: 10% korting op €49,95. U bespaart €59,95 per jaar.

Natura: Zorg Basis €149,90 Natura: Zorg Geregeld €155

Combinatie: Zorg Uitgebreid €173,20

Natura online: Zorg Gemak Polis €150,45

Natura: Zorg Zeker €156,75

Natura: Zorg Vrij €166,50

Collectief Aanvullend Goed: 10% korting op €21,67. U bespaart €26,04 per jaar. Collectief Aanvullend Beter: 10% korting op €36,67. U bespaart €44,04 per jaar. Collectief Aanvullend Best: 10% korting op €52,22. U bespaart €62,64 per jaar. Wachttijdvergelijker: sneller aan de beurt in een ziekenhuis of dichter bij huis geholpen worden.

AV-Basis: 7% korting op €17,05. U bespaart €14,28 per jaar.

AV-Plus: 7% korting op €58,50. U bespaart €49,20 per jaar. Nieuwe verzekerden met een aanvullende verzekering krijgen €29,95 vergoeding voor het ANBO-PCOB-lidmaatschap en 10% extra korting op de aanvullende verzekering.

* We tonen in deze tabellen de premies van de meest gekozen verzekeringen in het ANBO-PCOB Zorgcollectief. De getoonde bedragen (€) zijn de bedragen per maand in 2026. De informatie op deze pagina’s is met grote zorgvuldigheid door ANBO-PCOB en Alpina samengesteld op basis van informatie van Zorgweb en de verzekeraars. Aan de getoonde informatie en bedragen kunnen geen rechten worden ontleend.

WETEN WAT VOOR U DE BESTE ZORGVERZEKERING (TEGEN

DE LAAGSTE PREMIE) IS?

• Ga naar www.anbo-pcob.nl/zorgvergelijker voor alle dekkingen en de exacte premies.

• Liever persoonlijk contact? Bel de ANBO-PCOB Zorgadvieslijn 088 – 121 02 02 voor een persoonlijk advies of voor hulp bij het overstappen.

Belangrijkste dekkingen Zilveren Kruis VGZ CZ

Criminelen proberen je geld of gegevens te stelen. Stel eenmalig een dubbel slot in op je e-mail met het eenvoudige stappenplan op dubbelzoveilig.nl

Houd criminelen buiten

Advertentie

Advertentie

Advertentie

Advertentie

Advertentie

Benodigdheden

• kant-en-klare kaarten van stevig papier met bijpassende envelop.

• wol of dik draad.

• een naald met scherpe punt.

• een potlood.

• klein schaartje.

• eventueel een (bak)vormpje van een kerstboom, kerstbal of ster.

KERSTKAART

Iemand een kerstkaart sturen is natuurlijk op zich al een mooi gebaar, maar een zelfgemaakte kaart sturen is misschien nog wel specialer.

Blijf lezen als je zicht achteruit gaat.

Blijf lezen als je zicht achteruit gaat.

Blijf lezen als je zicht achteruit gaat.

Blijf lezen als je zicht achteruit gaat.

Gesproken boeken, kranten en tijdschriften vind je op passendlezen.nl

Gesproken boeken, kranten en tijdschriften vind je op passendlezen.nl

Gesproken boeken, kranten en tijdschriften vind je op passendlezen.nl

Gesproken boeken, kranten en tijdschriften vind je op passendlezen.nl

Zo maak je de kaart Teken op de kaart een ster, kerstboom of kerstbal. Dit kan uit de losse hand of met behulp van een (bak)vormpje. Knip de tekening uit en gooi weg. Prik met de naald gaatjes op ongeveer een halve centimeter van de rand van de uitgeknipte vorm. Rijg een lange draad wol of dik draad door de naald en vergeet niet een knoopje aan het uiteinde te maken. Steek de naald door het eerste gaatje (boven- of onderin) en trek er heel voorzichtig de draad doorheen. Steek over naar het eerste gaatje aan de andere kant en haal ook hier de draad doorheen. Steek door naar het volgende gaatje aan de andere kant en herhaal dit tot het hele uitgeknipte gedeelte bedekt is. Hecht de draad goed af en knip hem af.

Scan de QRcode voor meer instructiebeeld.

TEKST & BEELD: ILONA JONGEPIER

HULP BIJ BANKZAKEN & VEILIG BANKIEREN

VOOR KLANTEN VAN ABN AMRO EN DE ‘HELPERS’

Kunt u wel wat extra hulp gebruiken bij het regelen van uw bankzaken? Wilt u weten hoe u veilig kunt bankieren? Of wilt u anderen graag helpen zelfstandiger én veilig te bankieren? ABN AMRO zet zich samen met belangenorganisaties als ANBO-PCOB op allerlei manieren in om klanten en de ‘helpers’ te ondersteunen.

De afgelopen jaren is er veel veranderd op het gebied van bankieren. Bankkantoren verdwenen uit het straatbeeld en daarvoor in de plaats kwamen andere oplossingen. Een voorbeeld hiervan zijn de meer dan 200 mobiele Hulp bij Bankzaken

Adviseurs. Dit zijn adviseurs die ABN AMRO speciaal inzet voor klanten die hulp kunnen gebruiken bij hun dagelijkse bankzaken. “Veel mensen ervaren onzekerheid bij veranderingen in bankieren. Daarom is het zo belangrijk dat we laten zien dat er voor iedereen hulp is”, zegt Gudy van der Wal, directeur

Toegankelijk Bankieren. “Het is zonde dat veel klanten en hun ‘helpers’ nog niet op de hoogte zijn van hoe onze oplossingen en adviseurs hen vooruit kunnen helpen.”

ZO MAKEN WIJ HET MAKKELIJKER ÉN VEILIGER VOOR U OM ZELFSTANDIG TE BANKIEREN:

• Bestel overschrijvingskaarten & enveloppen en ontvang periodiek papieren afschriften.

• De Hulp bij Bankzaken Lijn (zonder keuzemenu) helpt u bij vragen: 088 - 226 26 12.

• Maak gebruik van de speciale overboekingslijn voor telefonische overboekingen.

• Ontmoet een van de meer dan 200 Hulp bij Bankzaken Adviseurs voor persoonlijke ondersteuning - telefonisch, via beeldbankieren, bij u thuis of op een locatie naar keuze.

• Bekijk cursussen over online en veilig bankieren , met praktijkvoorbeelden om fraude te herkennen en te voorkomen. Of kies voor een cursus op maat of voor een

informatiesessie op locatie via abnamro.nl/cursus

• Oefen veilig met de ABN AMRO app . Kijk op: abnamro.nl/ leereenvoudigbankieren

• Bel beveiligd in met de ABN AMRO app.

• Tijdens gesprekken kan een tolk worden ingezet , zowel telefonisch als persoonlijk. Het gesprek voeren we in het Nederlands of het Engels.

• Maak gebruik van beeldbankieren in gebarentaal als u doof of slechthorend bent.

• Bezoek onze speciale informatiepagina voor mantelzorgers op: abnamro.nl/toegankelijkheid

Met deze en vele andere hulpmiddelen biedt ABN AMRO iedereen een manier om zelfstandig én veilig te bankieren.

WANDELEN IN DE HOGE BERGEN,

Alleen naar Zwitserland gaan om te skiën? Onzin, je kunt in het Zwitserse Lauterbrunnen veel meer doen om van de sneeuw, de bergen en de schitterende natuur te genieten.

KASSIES FOTO’S: MARK KOHN

Op de eerste dag van ons verblijf in Lauterbrunnen, in de Zwitserse Jungfrauregio, wenkt mijn reisgenoot me naar het raam van de eetzaal van ons hotel. Mijn mond valt bijna open. Wat een uitzicht! Al die besneeuwde bergen tegen die knalblauwe lucht! Het is net een ansichtkaart.

Lauterbrunnen ligt tussen Interlaken en het Jungfraumassief, in een vallei van adembenemende schoonheid. Dit gebied combineert zo’n beetje alles wat Zwitserland zo bijzonder maakt. Imposante bergen, gigantische rotswanden, ontelbare watervallen en lieflijke dorpjes.

SKIËN KAN

NATUURLIJK OOK

Voor mij als onervaren berg-ganger en niet-skiër is het Alpenleven even wennen, dus ik kijk mijn ogen uit. Is het mistig of ligt er geen sneeuw op de ene piste, niets aan de hand, je neemt gewoon een kabelbaantje naar de volgende piste waar de zon wel volop schijnt en er voldoende sneeuw ligt. Alles hier is ingericht op de wintersport: gaatjes in de bodem van de kabelbaan om de skistokken in

te zetten, bakken voor de ski’s en in het restaurant ophanghaakjes voor de skihelmen. Overal in de witte sneeuw bewegwijzering met symbolen en de kleuren blauw, rood en zwart, die de moeilijkheidsgraad van de pistes aangeven. Na een paar dagen snap ik hoe het werkt.

IN DE STILTE VAN DE SNEEUW

Wij zijn hier gekomen om te wandelen. Heerlijk! De wandelpaden zijn prima en meer dan goede wandelschoenen heb je niet nodig. Iedere dag maken we een flinke tocht door de sneeuw. Kom daar maar eens om in de Nederlandse winters van tegenwoordig. Onze wandeling naar de Kleine Scheidegg, een bergpas op 2061 meter, beloont ons met een prachtig uitzicht en een door de geluiddempende sneeuw veroorzaakte weldadige stilte. Toch knaagt er iets als ik de skiërs als mieren langs de berghellingen naar beneden zie zoeven. Ik wil dat stiekem ook wel. Maar ik denk dat ik daar op mijn leeftijd beter niet aan kan beginnen.

OP DE SLEE!

We skiën dus niet, maar willen wel sleeën. Wat een ontdekking! Je huurt een slee, krijgt een korte instructie, neemt

Linksboven

De eetzaal van Berggasthaus

Kleine Scheidegg.

Links

Op weg naar de top.

Onder

Op de slee naar beneden roetsjen. Dikke pret!

Als het helder weer is, geniet je van het uitzicht op de drie reuzenbergen, de Eiger, Mönch en Jungfrau

een kabelbaantje of tandradbaan naar boven en roetsjt door het witte landschap naar beneden over de uitgezette sleebanen. Soms moet je goed sturen om niet te vallen, maar dat is heel goed te doen. En lukt het niet, dan is er een soort noodrem - het is dus totaal niet gevaarlijk. We genieten er zo van dat we wel vier keer naar boven gaan en weer naar beneden sleeën. Iedere keer durven we iets harder te gaan en er komt een kinderlijke wil in me naar boven om als eerste beneden aan te komen, dus ik zet er steeds meer vaart in. Heerlijk!

DE AUTOVRIJE STRAATJES VAN MÜRREN

Een Engelsman die hier al veertig jaar komt om te skiën legt ons uit dat het unieke aan dit gebied is dat je hier van alles kunt doen: skiën, sleeën, wandelen op goed uitgezette paden en leuke dorpen en stadjes bezoeken.

Zijn vrouw, die ook niet skiet, komt daarom steeds graag met hem mee.

Het was ook een Engelsman, Arnold Lunn, die in 1922 voor het eerst in het bergdorpje Mürren een skiwedstrijd op snelheid organiseerde. Voor die tijd gingen de wedstrijden

Links James Bond is hier ook geweest.
Onder Warme chocolademelk hoort erbij.
Helmaal onder Door de mist naar de zon.

altijd om de juiste stijl en houding, maar hij wilde het

Even geen zin in sportief gedoe? Dan loop of slee je in het autovrije Mürren door de kronkelige straatjes en bekijk je het grappige dorp met zijn authentieke houten chalets en leuke winkeltjes. Of je geniet - als het helder weer is - van het uitzicht op de drie reuzenbergen, de Eiger, Mönch en Jungfrau.

WAAN JE VOOR EVEN JAMES BOND

Ooit On Her Majesty’s Secret Service gezien? Het is de James Bond-film die zich in de bergen in Zwitserland afspeelt. Ik heb de film gemist, maar toch is het leuk om vanuit Mürren met een gondel naar de top van de Schilthorn te gaan. Hier bevindt zich het draaiende restaurant Piz Gloria, dat destijds speciaal voor de film werd gebouwd. Bonds tegenstander gebruikte het als uitvalsbasis en er werd een spannende actiescène gefilmd. Ook nu nog is het een restaurant. De all-you-can-eat-lunch is lekker en voor Zwitserse begrippen niet erg duur. In drie kwartier draait het restaurant 360 graden om zijn as zodat je een prachtig uitzicht hebt op de tweehonderd bergtoppen in de omgeving.

Boven

De mist geeft het berglandschap iets mysterieus.

Links

Op de top bevindt zich het draaiende restaurant Piz

Gloria

Er is weinig veranderd sinds de filmopnames en overal word je herinnerd aan de film. Op de herentoiletten schrikt mijn reisgenoot van een plotselinge vrouwenstem bij de wastafels: “Hey, what are you doing here…?” Het is een geluidsfragment uit de film. Als ik naar buiten ben geweest om een luchtje te scheppen - zo grappig, al die toeristen die zich met de kartonnen James Bond laten fotograferen - en terugloop naar ons tafeltje, ben ik even helemaal de weg kwijt. Waar zaten we toch? Gelukkig herinner ik me het nummer van ons tafeltje. Dat was verder gedraaid dan ik had gedacht. Opgelucht schuif ik weer aan en geniet ik verder van mijn salade. En van het uitzicht natuurlijk.

Zonder je om te draaien, geniet je van 360 graden uitzicht.

KIJK NAAR ELKAAR OM NU EN IN DE TOEKOMST

Een mooiere wereld begint met omkijken naar elkaar

REISTIPS

De Jungfrauregio is goed per trein te bereiken en goede accommodatie is overal te vinden. Met de Jungfrau Travel Pass is het in deze regio veel voordeliger reizen dan met losse kaartjes. Je maakt dan onbeperkt gebruik van al het openbaar vervoer: bergspoorweg, trein, tandradbaan, kabelbaan, boot.

Cordaid denkt graag met je mee. Bestel het gratis boekje over schenken en nalaten voor een nadere kennismaking. Scan de QR-code of ga naar www.cordaid.nl/ow bij Cordaid?”

“Er zijn zoveel goede doelen. Hoe maken we de juiste keuze? Wij willen graag zelf bepalen waaraan onze nalatenschap wordt besteed. Kan dat bij Cordaid?”

Cordaid strijdt voor een wereld zonder armoede waarin iedereen een menswaardig leven heeft.

BESCHERM MENSEN

OP DE VLUCHT MET

UW NALATENSCHAP

Overweegt u iets na te laten aan een goed doel? Denk dan eens aan mensen die een van de meest ingrijpende dingen meemaken: je eigen huis moeten ontvluchten. Vrezen voor je leven en dat van je geliefden. Niet weten waar je de volgende dag zult zijn. Alles wat veilig en vertrouwd is, wat troost en stabiliteit geeft, verliezen.

Meer dan honderd miljoen mensen wereldwijd zijn op de vlucht voor oorlog, geweld of vervolging. Achter dat enorme aantal gaan evenzoveel persoonlijke verhalen schuil, van gezinnen die alles achterlieten in de hoop op veiligheid. In een wereld die onzekerder is, hebben zij bescherming en hulp nodig. Vandaag en in de toekomst. De bescherming van mensen op de vlucht mag nooit verdwijnen.

U levert daar een onmisbare en concrete bijdrage aan als u UNHCR een plaats geeft in uw testament. Zo zorgt u dat mensen op de vlucht ook in de toekomst kunnen leven in waardigheid – met toegang tot onderdak, voedsel, schoon water en medische zorg. Kijk voor meer informatie op unhcr.nl/nalaten

Neem gerust contact op. Ik vertel u graag meer over de mogelijkheden en beantwoord vrijblijvend uw vragen.

Sara Kleine Vennekate, Relatiemanager Nalatenschappen

E: kleineve@unhcr.org

M: 06 8248 3981

Als u nalaat aan UNHCR, kiest u voor blijvende bescherming van mensen op de vlucht.

Als vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties is UNHCR wereldwijd aanwezig in conflictgebieden, langs grenzen en in vluchtelingenkampen. Wij zorgen voor eerste levensbehoeften en komen op voor de rechten en het welzijn van mensen op de vlucht.

Al sinds 1950 staan we mensen bij die alles zijn kwijtgeraakt. En dat blijven we doen, zolang onze hulp nodig is. Zo weet u zeker dat uw nalatenschap terechtkomt waar die echt van betekenis is.

Scan deze QR-code en vraag de gratis brochure aan

unhcr.nl/bescherm

Hoe los je een familieruzie op?

Rond kerst zitten we graag met de hele familie rond de kerstboom of aan tafel. Maar wat als dat niet kan vanwege een ruzie?

Tv-presentator Bert van Leeuwen, mediator Jeanine Geijtenbeek en gedragsdeskundige Ali al Hadaui leggen uit wat er zoal voor nodig is om een ruzie tussen familieleden te beslechten.

TEKST: RIANNE VAN DER MOLEN
FOTO’S: MARK KOHN, ROGIER VELDMAN

PRESENTATOR BERT VAN LEEUWEN HELPT

SINDS 2003 IN HET EO TVPROGRAMMA HET

FAMILIEDINER GEBROKEN FAMILIES OM EEN EERSTE STAP NAAR ELKAAR TE ZETTEN.

Het is essentieel dat mensen durven kijken naar hun eigen aandeel in de ruzie

“De verhalen in Het Familiediner zijn altijd anders, maar meestal draait het om teleurstelling. Over iets wat iemand gezegd, gedaan of juist nagelaten heeft. Als er sprake is van misbruik of geweld, dan bemiddelen we trouwens niet. Dan wordt het dader versus slachtoffer en dat is iets anders dan een familieruzie.”

“Toen ik net begon met het programma, was ik vaak aan het duwen en trekken. Ik kon mensen bijna smeken om het goed te maken. Dat doe ik nu niet meer. Ik wil ze graag helpen, maar de keuze is aan hen. Een belangrijk startpunt bij elke ruzie is dat beide partijen openstaan voor een oplossing. Is dat inderdaad zo, dan raad ik ze aan om geen lange e-mail of brief te sturen. Ga gewoon met elkaar praten. Probeer te luisteren naar die ander. Het helpt om er simpelweg van uit te gaan dat de ander geen kwade bedoelingen heeft.”

“Het kan helpen om er iemand bij te betrekken die beide partijen wijs genoeg achten om het gesprek in goede banen te leiden. Iemand die geen partij trekt en het durft aan te stippen als een van beiden alleen maar beschuldigingen uit. Daarbij is het essentieel dat mensen durven te kijken naar hun eigen aandeel in de ruzie. Als je alleen maar naar de ander wijst, is de kans klein dat je er samen uitkomt.”

In januari 2026 start een nieuw seizoen van Het Familiediner

MEDIATOR JEANINE GEIJTENBEEK HELPT ONDER MEER BIJ RELATIEPROBLEMEN.

“Hoe je een familieruzie oplost, is eigenlijk een te simpele vraag, want elk familieconflict heeft meerdere lagen. Meestal schuilt er een hele geschiedenis achter. Ik raad mensen altijd aan om te reflecteren, het conflict van meerdere kanten te bekijken en te zoeken naar de behoefte achter het verwijt.”

“Zo heb ik ooit twee broers, een tweeling van middelbare leeftijd, gecoacht. Ze hadden allebei een pittige jeugd gehad. Nu verweet de een de ander dat hij niet genoeg aanwezig was geweest in zijn leven. Zijn broer verweet hem op zijn beurt dat hij altijd naar zijn pijpen had moeten dansen. Samen kwamen ze er niet meer uit. Tegelijk wilden ze beiden dat het weer goed kwam. Onder mijn begeleiding kregen ze de gelegenheid om hun verhaal aan elkaar te vertellen en ik vroeg ze naar hun behoeften en verlangens in hun contact. Terwijl ze daarover spraken, mochten ze elkaar niet onderbreken. Door uit het verwijt te stappen en naar de behoeften te gaan, konden de broers elkaar heel langzaam weer vinden.”

“Overigens lukt het niet altijd om een uitweg te vinden, of een van de partijen wil niet met het conflict aan de slag. Maar ook als ruzie niet wordt opgelost, kun je daar in wijsheid mee omgaan. Door je idealen los te laten, je rouw te nemen en naar respect te blijven zoeken. Misschien is dat nog wel belangrijker dan eindeloze pogingen doen om een breuk te lijmen.”

Door uit het verwijt te stappen en naar je behoeften te gaan, kun je elkaar vaak weer vinden

GEDRAGSDESKUNDIGE EN MEDIATOR

ALI AL HADAUI VAN KOEK EN EI MEDIATION IS GESPECIALISEERD IN INTERCULTURELE CONFLICTEN.

Praten over de waarden die je van huis uit hebt meegekregen,

biedt vaak een opening

“In Nederland is het normaal om alles zwart op wit te zetten, bijvoorbeeld rond de erfenis, maar in andere culturen wordt dat gezien als wantrouwen. Daar wordt verwacht dat men eerlijk handelt naar de familie toe - de familie die altijd op één staat. Zo heb ik nog nooit meegemaakt dat iemand met een Marokkaanse achtergrond het contact met familieleden wilde verbreken. Je moet door samen, hoe lastig het ook is.”

“Onlangs begeleidde ik een Marokkaanse familie waarin de ene zus de andere beschuldigde het geld van moeder voor zichzelf te hebben gebruikt. Haar zus ontkende dat. Die ruzie liep zo hoog op dat ze niet meer normaal met elkaar konden praten. De hele familie had daar last van, juist ook omdat die familiebijeenkomsten zo belangrijk zijn. Zo kwamen ze bij mij terecht.”

“Mijn eerste vraag is altijd: welke waarden heb je van huis uit meegekregen? Daar kun je het nooit over oneens zijn. Daarover in gesprek gaan, biedt een opening. Het zorgde in het geval van de zussen ervoor dat ze uit hun verwijten kwamen en weer gingen luisteren naar de wensen van de ander. Hun contact was niet meteen hersteld, maar ze gingen wel weer fatsoenlijk met elkaar om. Soms is dat goed genoeg.”

In stof v.a.

In stof v.a. 865,-

t HUIS UW UNIEKE ZITPR o FIEL o NTDEKKEN?

WIJ K o MEN LANGS!

Ervaar onze stoelen gewoon thuis, in uw eigen vertrouwde omgeving. Een zitexpert komt gratis en geheel vrijblijvend bij u langs. In 7 stappen brengen we samen uw unieke zitprofiel in kaart. U test daarbij verschillende stoelen, gewoon in uw eigen huis. Zo vinden we precies die ene stoel die perfect bij uw lichaam, wensen én woonstijl past. Ontdek wat écht lekker zit - met de thuisdemo van Prominent en profiteer ook bij u thuis van 625,- Inruilkorting.

Plan direct uw gratis thuisdemo via 0341 - 27 40 90

Bezoek een winkel bij u in de buurt. Kijk op prominent.nu/winkels

*Bekijk de actievoorwaarden op prominent.nu/actievoorwaarden.

Relaxstoel A-100
Fauteuil Costera
865,-
Relaxstoel
Volterra
In stof v.a. 1265,-
Sta-op-stoel
Toscana
In stof v.a. 1540,-
Sta-op-stoel
Sorisso

Langer thuis wonen met een Otolift traplift

Als traplopen niet meer zo makkelijk gaat, kan uw trap een hindernis worden. Bij Otolift begrijpen wij dat u het liefst zo lang mogelijk in uw eigen huis blijft wonen. Omdat elke situatie anders is, maken wij de traplift helemaal op maat. Hoe uw trap er ook uitziet en wat uw wensen ook zijn; samen zoeken we naar de perfecte oplossing.

Vrijblijvend thuisadvies

Wilt u meer informatie over onze trapliften? Vraag dan gratis ons informatiepakket aan. Of maak een afspraak voor een vrijblijvend thuisadvies. U weet dan precies wat er mogelijk is voor uw situatie.

Benodigdheden

• metalen kledinghanger (o.a. verkrijgbaar bij de stomerij).

• kerstballen.

• lint, smal en breed.

• schaar.

Zo maak je de krans

1 Uw trapleuning kan blijven

De 8 voordelen van de Modul-Air Smart

2 Maatwerk door innovatieve modules

3 Dunste enkele rail ter wereld

4 Smart dashboard

5 Ergonomische stoel

6 Automatisch opklapbare voetensteun

7 Automatisch draaibare zitting

8 Montage op uw treden

Buig de kledinghanger in de vorm van een cirkel. Draai het metaaldraad bij de haak los, zodat de cirkel open is. Rijg de kerstballen aan de hanger. Is de opening van het ophangsysteem van de kerstbal te klein? Bind de bal dan vast met behulp van een stukje smal lint. Vul de hanger helemaal tot er niets meer bij past. Draai het uiteinde van de ijzerdraad weer stevig rond de haak. Wikkel een breed lint om de haak en maak van de uiteinden een mooie strik. Als het lint te lang is, knip het dan schuin af, dan rafelt het uiteinde minder snel.

Scan de QRcode voor meer instructiebeeld.

KERSTKRANS

Een krans op de deur of aan de muur zorgt meteen voor een kerstgevoel. Je kan een krans kopen, maar zelf maken is makkelijk en misschien wel veel leuker. Ook geef je zo oude, vergeten kerstballen een tweede leven.

TEKST & BEELD: ILONA JONGEPIER

Altijd

een heerlijke maaltijd

in een handomdraai op tafel!

Proefbox: Zes vriesverse maaltijden voor slechts € 33,50!*

Heerlijk om samen te ZINGEN!

ANBO-PCOB-leden profiteren altijd van 10% korting op onze maaltijden.

versaantafel.nl/anbo-pcob-voordeel - 085 401 64 44 Gratis thuisbezorgd door ons eigen bezorgteam.

Bestellen is vrijblijvend en kan al vanaf 6 maaltijden.

Oorspronkelijk trad een koor alleen op bij religieuze bijeenkomsten. Maar nu zingen koren overal en brengen ze de meest uiteenlopende muzieksoorten ten gehore - van opera tot rock en pop. Voor de koorzangers betekent het samen zingen vooral: genieten van het samenzijn.

“Samen zingen geeft zoveel energie”

Mezzo Paula Hensen (61)

“ Ik zing nu vier jaar bij Pop in de Kop, een koor uit Oldemarkt dat dit najaar zijn 10-jarig jubileum viert. Ons koor bestaat uit ongeveer vijfendertig leden van 23 tot 80 jaar. Het leuke is dat je dat leeftijdsverschil eigenlijk helemaal niet merkt. Zingen is kennelijk universeel, iedereen zingt gewoon mee. Natuurlijk zijn er veel vijftigers en zestigers, maar er is ruimte voor alle leeftijden en dat geeft een fijne dynamiek. Ons repertoire is heel breed, van The Beatles en ABBA tot Doe Maar, Huey Lewis en zelfs liedjes uit de film Frozen. Het liedje All Is Found uit die film kende ik helemaal niet, maar nu zingen we het en ik vind het prachtig. Ook kerstliedjes als Last Christmas en

Meeluisteren met dit koor?

Scan de QR code.

All I Want For Christmas Is You zijn vaste prik. Soms vind je iets in eerste instantie niet bijzonder, maar zodra je het samen zingt in vier- of vijfstemmige harmonie klinkt het ineens geweldig. Ik ben ooit bij het koor begonnen omdat zingen me altijd al trok. Eerder speelde ik toneel en deed ik mee aan de dorpsrevue waarmee we eigen liedjes brachten. Daar nam ik voor het eerst zangles en stond ik helemaal alleen op het podium te zingen. Doodeng, maar ook heel bijzonder. Muziek doet echt iets met je. Het duurde nog een paar jaar voor ik de stap zette naar een koor, maar na één repetitie was ik verkocht. Samen zingen geeft zoveel energie. De sfeer in ons koor is warm en sociaal. Mensen zijn echt belangstellend, er wordt veel gelachen en het is gemoedelijk. Natuurlijk gaat het

instuderen van een nieuw nummer niet altijd even soepel. Sommige liedjes gaan razendsnel en hebben veel tekst. Dan moeten we wekenlang repeteren.

Gelukkig krijgen we alle partijen apart thuisgestuurd, zodat we ook thuis kunnen oefenen. Liedjes die iedereen kent, zoals van ABBA of The Beatles, zijn makkelijker in te studeren.

Optreden doen we zo’n vijf keer per jaar. Kerst is altijd bijzonder. In het Kuinderbos zingen we tijdens de Mystieke Kerst tussen de vuurkorven en soms zelfs in de sneeuw. Dat is echt magisch. Ook herinner ik me een optreden met onze dirigent Leon Moorman in een kerk in Zwolle, waar we vanuit het publiek plots het podium opkwamen en invielen. Dat verraste iedereen, die ervaring vergeet ik nooit meer.”

Tenor Frans Knüppe (70)

“ Iets langer dan twee jaar geleden ben ik lid van Decades geworden, een Arnhems gemengd koor voor alle generaties. Als jongetje van een jaar of tien heb ik in een kerkkoor gezeten. Mijn broers waren misdienaar, maar daar liep ik niet warm voor, dus werd het zingen. Echt leuk vond ik dat koor geloof ik niet, maar zingen heb ik altijd graag gedaan. Voor familiefeesten maakte ik vaak een lied dat we dan samen zongen. Dat geeft vrolijkheid en energie. Op kantoor deed ik dat bij bijzondere gelegenheden ook. Toen ik afscheid nam van een functie kreeg ik zang-

lessen cadeau. Die lessen namen voor mij een drempel weg. Daarna wilde ik graag weer in een koor zingen. Ik heb bewust gezocht naar een gemengd koor, met mannen en vrouwen van verschillende leeftijden. Ik vind het inspirerend om ook met jongeren te zingen. Als je stopt met werken, loop je het risico dat je alleen nog maar met ouderen omgaat, dat wilde ik niet. In Decades heb ik die mix gevonden. De energie in de groep geeft me veel plezier.

Wat me raakt, zijn de optredens op plekken waar mensen het niet makkelijk hebben. Zo zongen we op een vluchtelingenboot voor Oekraïners.

We brachten zelfs een paar liedjes in hun taal. Dat doet iets met je. Ook in

FRANS KNÜPPE

Meeluisteren met dit koor?

Scan de QR code.

instellingen voor mensen met dementie of een meervoudige handicap merk je wat muziek kan betekenen. Ons repertoire is heel gevarieerd. Korte meerstemmige stukken, vaak volksliederen uit verschillende landen. We hebben Hallelujah van Leonard Cohen gezongen, maar ook In My Room van The Beach Boys, echt mooi. Soms iets luchtigs zoals Rossini’s Kattenduet, compleet met kattengelui-

“Het moment dat alles samenvalt, heerlijk!”

den. En in de Waalse kerk - waar we repeteren - zingen we ook regelmatig Taizé-liederen, religieus en met prachtige harmonieën. Ik kende ze niet, maar waardeer ze nu zeker.

Wat zingen voor mij betekent? Ik kom er altijd vrolijk vandaan. We beginnen met adem- en stemoefeningen, en daarna zing je samen iets dat gaandeweg steeds beter gaat klinken. In het begin denk je weleens: komt dit ooit goed? Maar dan opeens valt alles samen. Dat geeft een heerlijk gevoel. En ja, ik zing ook met de radio graag hardop mee. Voor mij is zingen vooral verbonden met plezier en vrolijkheid. Ik zou iedereen willen oproepen om te gaan zingen. Ik zeg vaak: mensen die zingen in een koor zijn niet de mensen die oorlog gaan voeren.”

“Je ziet elkaar elke week, zingt samen en deelt lief en leed”

Sopraan Liny

Kemper (91)

“ Na een periode in Limburg kwam ik met mijn man en vier kinderen in Oss wonen. In de kerk zong ik mee en iemand vroeg: ‘Heb je geen zin om bij het koor te komen?’ Dat wilde ik wel, want zingen deed ik al sinds mijn jeugd. Bij ons thuis zongen we allemaal: bij de afwas, in de kerk, in het kinderkoor. Dus toen ik bij de Osse Opera kon komen, heb ik dat met beide handen aangegrepen. Dat is alweer ruim vijftig jaar geleden. In het begin wist ik eigenlijk niets van opera, maar ik ben ervan gaan houden. We zingen niet alleen opera’s, maar ook operettes, musicals en mooie liederen van allerlei componisten. Mijn favoriete stukken zijn toch wel Carmen van Bizet en de opera’s van Verdi. Maar we zingen ook hedendaagse werken of bijvoorbeeld een Oekraïens lied. Dat maakt het veelzijdig.

De repetitieavond is altijd al mijn uitje geweest. Met een druk gezin en

een man met een zware baan was het heerlijk om één avond in de week echt iets voor mezelf te hebben. En toen mijn man vijftien jaar geleden overleed, voelde het koor als een warm bad. Iedereen leefde mee, het is een hechte groep. In de loop der jaren heb ik er ook vriendinnen aan overgehouden.

We traden vroeger vaak op, soms wel met honderd leden. We stonden zeven dagen in Ahoy met Lee Towers en gaven uitvoeringen in openluchttheaters. Ook in samenwerking met

Meeluisteren met dit koor?

Scan de QR code.

andere koren en orkesten, zoals bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in ’s-Hertogenbosch. Dat waren indrukwekkende uitvoeringen. Zulke dingen geven zoveel voldoening. Natuurlijk is er van alles veranderd: we zijn nu met zo’n veertig leden, terwijl dat er vroeger meer dan honderd waren. Mannen zijn moeilijk te vinden, vooral tenoren. Maar de sfeer is nog altijd goed. Er wordt serieus gewerkt, met veel inzingoefeningen en begeleiding, maar we

lachen ook veel. Ik ben een hoge sopraan en dat gaat gelukkig nog steeds. Het lange staan wordt alleen wat lastig voor me. Wat zingen voor mij betekent? Het is mijn zangavond, mijn uitlaatklep, mijn sociale leven. Je ziet elkaar elke week, zingt samen en deelt lief en leed. Voor mij is zingen altijd een grote bron van plezier geweest en zolang ik het fysiek kan, blijf ik bij het koor. Desnoods zittend, want, zo zeggen ze bij ons: ‘We willen je niet kwijt’.”

ZINGEN MET BONUS!

Samen zingen geeft niet alleen een fijn gevoel, het doet nog veel meer met je…

JE VOELT JE SNELLER VERBONDEN

Samen zingen schept een band. Onderzoekers van de Universiteit van Oxford zagen dat mensen die met elkaar zingen al na korte tijd een hechtere band voelen dan mensen die iets anders met elkaar doen. Het gezamenlijke ritme en het samen ademhalen zorgen ervoor dat je sneller op je gemak bent en je je eerder onderdeel voelt van de groep.

EEN BETER HUMEUR, MINDER SPANNING

Tijdens het zingen maakt het lichaam stofjes aan die een goed gevoel geven, zoals endorfinen. In wetenschappelijke onderzoeken merkten de deelnemers dat ze zich na een repetitie vrolijker en minder gespannen voelden. Ook bleek dat mensen zich meer verbonden voelden en minder last hadden van stress.

HET IS GOED VOOR DE HERSENEN

Zingen in een koor is een uitdaging: je moet de teksten onthouden, op toonhoogte blijven en tegelijk naar de aanwijzingen van de dirigent kijken. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat ouderen die in een koor zingen beter scoren op concentratie- en geheugentesten dan ouderen die niet samen zingen. Samen zingen kan dus helpen om het brein actief te houden.

MEER LEVENSLUST EN MINDER EENZAAMHEID

Bij ouderen die in een koor zingen, is vaak minder sprake van eenzaamheid of somberheid. Verschillende onderzoeken lieten zien dat koorleden energieker zijn en zich meer betrokken voelen bij het leven. De wekelijkse repetities en de gezamenlijke optredens geven plezier én een gevoel van betekenis.

MEER KWALITEIT VAN LEVEN

Een kooravond geeft structuur aan de week en is iets om naar uit te kijken. Studies naar koren laten zien dat de deelnemers hun kwaliteit van leven hoger waarderen. Ze ervaren meer gezelligheid en steun, en door samen te oefenen en toe te werken naar een uitvoering ook meer doelgerichtheid. Dat maakt het samen zingen waardevol voor het dagelijks leven.

LINY KEMPER
“Gooi je oude spullen niet zomaar weg! Ik stond versteld van wat dit opleverde.”

Erika, 59 Amsterdam

Vragen

over computer, tablet of smartphone?

Is je computer opeens traag of geeft hij een rare foutmelding? Of wil je graag meer leren doen met je computer, tablet of smartphone? Met SeniorWeb heb je altijd computerhulp binnen handbereik. Via telefoon, via internet en zelfs bij je thuis! Onze geduldige vrijwilligers nemen alle tijd voor je.

Word nu lid van SeniorWeb, dan krijg je:

Persoonlijke computerhulp per telefoon, via internet én zelfs bij je thuis

Sieraden Zilverwerk Camera’s Horloges Goud

4 x per jaar tijdschrift Enter vol handige computertips

Stap-voor-stapcursussen op onze website

Elke week informatieve nieuwsbrieven

Deskundig advies bij verdachte e-mails

Word nu lid van SeniorWeb. Je betaalt het eerste jaar maar

€ 36,50 i.p.v. € 42,-. Dat is maar liefst € 5,50 korting, speciaal voor ANBO-PCOB-leden! Ook krijg je het

SeniorWeb Puzzelboekje cadeau. Meld je vandaag nog aan op www.seniorweb.nl/anbo-pcob of bel 030-276 99 65.

De computerhulp voor u

Idealisten

de

ZETTEN ZICH IN VOOR HET GOEDE

Bij sommigen sluimeren ze op de achtergrond. Bij anderen staat het hele leven in het teken van hun idealen. Wat drijft deze idealisten en wat betekenen ze voor ons en de maatschappij? We spraken erover met journalist en schrijver Fokke Obbema . En we vroegen zeven ANBO-PCOB-leden naar hún idealen.

In zijn nieuwe boek Idealen gaat Fokke Obbema met 46 idealisten in gesprek over wat hen drijft om een betere wereld na te streven, hoe ze met weerstand omgaan en hoe ze het volhouden om door te blijven gaan.

Fokke ontdekte dat het beeld dat we van idealisten hebben - naïef, dromerig en optimistisch - vaak niet klopt. Met zijn boek én zijn Volkskrant-serie Het ideaal wil Fokke mensen hoop en inspiratie bieden om zelf in actie te komen. “Juist nu, in een wereld van negatief nieuws, is het fijn om de onderstroom te laten zien: dat er mensen zijn die zich inzetten voor het goede. Idealisten jagen niet alleen hun eigen ideaal na, ze zijn ook een voorbeeld voor anderen. Zo bezien hebben ze een dubbele kracht. Juist nu hebben we ze hard nodig.”

IDEALISTEN ZIJN NIET

WIE WE DENKEN DAT ZE ZIJN

Een idealist, dat is volgens de Van Dale iemand die idealen nastreeft. Wie verder zoekt, vindt dat een idealist iemand is die ijvert voor een betere, misschien wel volmaakte wereld - een dromer, utopist, wereldverbeteraar en iemand zonder werkelijkheidszin. “Een van de dingen die ik verrassend vond”,

vertelt Fokke, “is dat idealisten vaak geassocieerd worden met naïviteit. Dat het dromerige, zweverige en optimistische types zijn. Dat ben ik heel weinig of niet tegengekomen. De idealisten die ik heb gesproken, hebben juist een realistisch of eerder pessimistisch wereldbeeld. Het zijn maatschappijbewuste mensen die heel goed kijken naar wat er in de samenleving gebeurt. Daar word je juist níét dromerig van.”

“Juist nu hebben we idealisten hard nodig”

Wat hem ook opviel, is dat mensen het etiket ‘idealist’ niet graag omarmen. “Dat is ook niet zo vreemd: mensen willen niet geassocieerd worden met naïviteit en zweverigheid. Ze willen serieus genomen worden. Wel zijn ze bereid zichzelf te omschrijven als door idealen gedreven.”

ZE STREVEN NIET NAAR EEN UTOPIE

Wat maakt dan dat je een idealist bent? Moet je iets opofferen - tijd, vrijheid of salaris? Volgens Fokke

wordt dat vaak ten onrechte gedacht. “Voor mij is een idealist iemand die zich inzet voor een groter geheel, een maatschappelijk belang en een gemeenschap die groter is dan je eigen familie. Als je daar geld mee verdient, zoals sociale ondernemers, is dat helemaal prima.”

De gesprekken die hij voerde, ontkrachten nog een ander misverstand: “In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, streven de meeste idealisten niet naar de perfecte wereld”, zegt Fokke. “Het utopische denken, wat met name in de jaren zestig groot was, is weg. De idealisten van nu zijn veel pragmatischer: ze hebben een afgebakend terrein gekozen waar ze zich volledig voor inzetten.”

GEBOREN UIT TRAUMA EN MORELE VERONTWAARDIGING

Wat idealisten met elkaar gemeen hebben is volharding en doorzettingsvermogen. Dat ze altijd blijven vechten voor hun idealen, ondanks weerstand, tegenvallers, weinig resultaat of geringe verdiensten. Ze kunnen altijd terug naar de bron van hun idealen, wat

ze motiveert om door te blijven gaan. “Veel idealen komen voort uit traumatische ervaringen”, ontdekte Fokke. “Vooral jeugdtrauma’s zitten vaak diep. Mensen die hierdoor gemotiveerd zijn, vertellen bijvoorbeeld dat ze jongeren willen helpen die het nu net zo moeilijk hebben als zij het toen hadden. Er is ook een grote groep waarbij de idealen voortkomen uit morele overtuiging of zelfs verontwaardiging. ‘Het kan niet zo zijn dat de wereld zo in elkaar steekt, daar moet ik wat aan doen’, stellen zij. Soms heeft zo’n morele overtuiging te maken met religie, maar even vaak ook niet.”

“Idealisten blijven vechten voor hun idealen, ondanks weerstand en tegenvallers”

IDEALEN GEVEN ZIN AAN HET LEVEN

Zijn boek Idealen raakt aan Fokke’s eerder besproken thema zingeving. Idealen helpen om de zin van het leven te vinden, geven richting en sluiten alternatieve levenspaden uit. Naarmate je meer tijd en energie aan je idealen besteedt, kun je bepaalde afslagen niet meer nemen. “Het is heel richtinggevend en een beproefde manier om je tijd op aarde door te brengen”, zegt Fokke. “Als je een bijdrage levert aan een groter geheel, is dat maatschappelijk heel waardevol. Er zijn mensen die denken: daar heb ik straks bij de hemelpoort wat aan. En wie weet is dat zo. Maar het belangrijkste is dat de mensen op aarde er nú iets aan hebben. Dat is waar het om gaat, om het hier en nu.”

WIN!

Maak nu kans op één van de vijf gratis exemplaren van het boek Idealen. Bel vóór 3 februari 2026 naar 0909 - 0108 en kies optie 2 (€0,60 per gesprek). Of sms naar 3669: magazine<spatie>idealen.

TEKST: MARIJE REMMELINK
Fokke Obbema (63), journalist en schrijver

Leden met idealen

Vaak wordt gedacht dat het vooral jonge mensen zijn die de wereld willen verbeteren en streven naar een hoger doel. Onterecht, zo blijkt uit de gesprekken die we met deze zeven leden van ANBO-PCOB hadden. Ook zij strijden onvermoeid voor hun idealen. En ze doen dat stuk voor stuk op een eigen, unieke manier.

PAUL SEESINK (89) UIT DORDRECHT

“De oorlog brak uit toen ik drieënhalf was. Ons Rotterdamse Noordereiland werd door de nazi’s in bezit genomen. Veel mensen die tijdens een oorlog opgroeien, krijgen dat zwart-witte beeld van goed en slecht, vriend en vijand. Ik heb dat zelf nooit gehad, misschien wel omdat ik heel vrij ben opgevoed. Zowel mijn vader als mijn zus was tijdens mijn jeugd lange tijd ziek en dat vroeg veel van mijn moeders aandacht. Mijn vader was meubelmaker, zijn doel was interieurs ontwerpen waarin mensen zich prettig voelen. Voordat hij op zijn 39ste overleed, liet hij me zien hoe hij te werk ging. Ik denk dat daar mijn interesse is ontstaan om mij in te zetten voor anderen.

“Niets doen is gewoon geen optie!”

Op dit moment probeer ik als vrijwilliger voor de kerk bij te dragen aan meer vrede en gerechtigheid. Ik heb 43 jaar lang als een soort voorganger gewerkt in onze parochie. Sinds 2009 doe ik dat niet meer, nu maak ik wenskaarten voor parochieleden die iets te vieren hebben of het juist zwaar hebben. Dat zijn er wel zo’n zestig, zeventig per jaar. Daarnaast werk ik voor twee stichtingen die zich inzetten voor de samenleving. Alles bij elkaar kost me dat ongeveer een halve werkweek. Ik snap eigenlijk niet dat ik er vroeger nog bij kon werken. Maar ik vind het belangrijk werk om te doen. Vrede, gerechtigheid en warmhartigheid zijn mijn steekwoorden. Ik heb een aversie tegen onrecht. Ik vraag me altijd af: wat kan ík doen? Niets doen is gewoon geen optie! Met mijn werk probeer ik vrede in een mens te brengen. En ik hoop dat die vrede escaleert naar een hoger niveau.”

“Ik wil mensen de hulp bieden die ik zelf niet kreeg”

KADRIYE VIZIR (74) UIT DIEPENVEEN:

“In 1967 ben ik als 16-jarig meisje vanuit Turkije naar Nederland gekomen. Mijn vader kon hier als gastarbeider aan de slag in een slachthuis. We spraken geen woord Nederlands, er was geen inburgering en zelfs geen woordenboek. Als puber was ik absoluut niet blij met deze stap. Gelukkig werden we met open armen ontvangen door mensen uit de Indonesische gemeenschap. Zij wisten wat het betekent om te emigreren en ook hoe ze ons konden helpen. Toen we twee weken in Nederland woonden, ging ik ergens werken, aan de lopende band. Ik leerde snel Nederlands en na anderhalf jaar was ik de officiële tolk van dat bedrijf. Eigenlijk heb ik me sindsdiennaast mijn studies en mijn werk als therapeut - altijd ingezet om anderen te helpen. Sinds 2013 werk ik als vrijwilliger voor de Gemeente Deventer, voor het cluster Ouderen en de Adviesraad Sociaal Domein Deventer. Ik geef onder andere lezingen. Rechtvaardigheid, vrijheid en gelijkheid zijn voor mij belangrijke waarden. Waar dat vandaan komt? In mijn geloof is het belangrijk dat je andere mensen helpt. Wat ook meespeelt, is dat toen ik zelf hulp nodig had, ik die niet kreeg. Ik wil anderen die hulp juist wel bieden.”

JEANETTE DE HAAN (79) UIT MEPPEL

“Ik heb 45 jaar in het basisonderwijs gewerkt, als leerkracht en als adjunct-directeur. Ook was ik lid van vakbond het CNV, waar ik workshops volgde. Rond mijn 50ste wilde ik weleens iets anders doen, ik wilde graag zelf die workshops geven. Na een vijfdaagse cursus om dit onder de knie te krijgen, heb ik het naast mijn onderwijsbaan een hele tijd gedaan. Inmiddels ben ik met pensioen en sta ik niet meer voor de klas, maar geef ik voor het CNV nog wel steeds workshops. Mijn motto is: een leven lang leren.

“Op mijn 6de wist ik al dat ik later mensen wilde helpen”

De workshops gaan over rationele effectiviteit, assertiviteit en persoonlijke ontwikkeling, en ze zijn door mij zelf samengesteld. Het doel van die workshops is mensen te helpen om een stapje verder te komen. Ik wil mijn deelnemers in hun kracht zetten. Als ik na afloop een bedankje krijg en merk dat de mensen enthousiast zijn, haal ik daar enorm veel voldoening uit. Op mijn 6de wist ik al dat ik later voor de klas wilde staan, omdat je als leerkracht mensen kan helpen. Dat heb ik mijn hele leven gedaan en dat doe ik nog steeds. Dat ik dit op deze leeftijd nog mag doenwat een voorrecht!”

LARRY GARDINER (73)

UIT HOOGEZAND

“Zes jaar geleden ben ik vanuit Engeland naar Nederland verhuisd. Ik ben dus een immigrant. Mijn moeder en grootmoeder waren vluchtelingen en mijn zusje, mijn partner en ik zijn geëmigreerd. Ik

FREDDY VAN ARNHEM (70) UIT LELYSTAD

“Eerst woonden we in Weesp op een woonboot. Toen we naar Lelystad gingen, hadden we het idee om dat ooit weer te gaan doen. Maar het kwam er niet van. In Lelystad woon je wel zeven meter onder de zeespiegel, maar niet op het water. Toen ik vijftig werd en onze dochters het huis uit waren, dacht ik: straks ga je dood en heb je het nooit meer geprobeerd. Ik ben in het gemeentehuis letterlijk op een zeepkist gaan staan om de gemeente te overtuigen van mijn plan: het bouwen van acht drijvende woningen. Het lukte, en inmiddels drijven er al dertien jaar zeven toekomstbestendige woningen in Lelystad. De woningen werden niet gebouwd door een projectontwikkelaar, maar

ervaar als ‘buitenlander’ weinig vijandelijkheid - misschien omdat ik op een Nederlander lijk - maar ik ken genoeg mensen die dat wel ervaren. Racisme in Nederland groeit. Sommige mensen zijn ontsnapt uit oorlogsgebieden, zijn vervolgd, verkracht en hebben heel veel nare dingen meegemaakt. Ik vind het vreselijk dat zij zo behandeld worden. Aan de ene kant wil ik nieuwkomers in Nederland helpen en aan de andere kant wil ik als nieuwkomer het goede voorbeeld geven. Laten zien dat veel van de vooroordelen die Nederlanders hebben over nieuwkomers niet kloppen. Via Hospi Housing bied ik als hospes onderdak aan buitenlandse studenten en ik ben vrijwilliger bij de organisatie Humanitas. Daar vervul ik een rol als tolk en werkcoach

“Ik wil de wereld mooier achterlaten dan hij nu is”

vanuit een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Ofwel een groep mensen die samen bouwgrond koopt om er te gaan wonen. En we wonen er prachtig! Maar een paar

voor nieuwkomers die betaald werk willen gaan doen. Ook ben ik lid van Denktank 60+Noord. Tot augustus dit jaar had ik een betaalde baan bij de Hogeschool Utrecht: ik steunde masterstudenten en promovendi bij hun eindscriptie en thesis en gaf als ervaringsdeskundige hoorcolleges aan bachelorstudenten.

Hiervoor heb ik in Engeland in de zorg en humanitaire dienstverlening gewerkt. Medemenselijkheid is een belangrijke kernwaarde voor me. Mensen willen helpen, dat zit gewoon in mij.”

“Ik wil als nieuwkomer het goede voorbeeld geven”

jaar geleden ben ik ernstig ziek geweest en ik merkte toen dat ik meer nodig had dan een mooie natuuromgeving, een prachtig huis en riet voor de deur. Ik miste spontane ontmoetingen met mensen. Tegen alle verwachtingen in zijn we daarom in 2020 een nieuwe CPO gestart: WoonAnders Lelystad. Met een heel diverse groep van dertig mensen zijn we nu onze ideale woonomgeving aan het waarmaken. De kernwaarden van ons project zijn gemeenschapszin, duurzaamheid en diversiteit. We gaan voor noaberschap , zoals ze dat in het oosten van het land noemen. Duurzaamheid is voor mij ook een belangrijk thema. Ik wil de wereld graag mooier achterlaten dan hij nu is. Ik zie dat als mijn plicht. Ik heb vroeger ook meegelopen in demonstraties. Het zit denk ik in mijn dna.”

INEKE HUISJES 87 UIT BAARN

“Het begon allemaal met mijn Marokkaanse buurman. Hij wilde zo verschrikkelijk graag een diploma halen, maar omdat hij de Nederlandse taal maar niet onder de knie kreeg, lukte dat niet. Hij vond het vooral moeilijk om al die verschillende klinkers te onthouden. Door hem moest ik denken aan iets wat ik op de kweekschool heb geleerd: je kunt ook een beroep doen op iemands taalgevoel, geheugen of visuele of auditieve vaardigheden. Wat kan een leerling wél?

Toen ik mijn buurman besloot te helpen, ging ik op zoek naar een methode die wel voor hem werkte: ik schreef een verhaaltje dat hij kon beluisteren. In dat verhaaltje stond dan één klinkerklank centraal. Eerst moest hij er vaak naar luisteren en het daarna zelf hardop zeggen. Een week later lukte het hem om de klinkerklank te onthouden. Wat een goed begin! Daarna schreef ik nog zeventien van die verhaaltjes, want onze taal kent achttien klinkerklanken. Daarmee slaagde hij eindelijk voor zijn examen! Hij was de koning te rijk. Ik ben nu taalvrijwilliger bij Pit Baarn en heb al een aantal mensen kunnen helpen met deze taalmethode. Als een van mijn leerlingen dankzij mij een examen haalt, vind ik dat schitterend. Ik wil mijn verhaaltjes graag bundelen in een boekje dat ik kan verkopen, en dat geld vervolgens doneren aan een goed doel. Ik help heel graag andere mensen. Misschien heb ik dat van mijn vader, die huisarts was en altijd voor iedereen klaarstond. Mensen helpen maakt mijn leven leuker, het geeft invulling en perspectief, en maakt het leven zinvol.”

“Het geeft mijn leven invulling en perspectief”

HERBERT VERSEVELDT

ETTENLEUR:

“Ik vind dat je mensen moet behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden. Dat is ook een Bijbelse boodschap. Daarmee ben ik opgegroeid. Vanuit mijn geloofsovertuiging probeer ik wat te betekenen voor anderen. Ik ben op deze aarde om mensen te helpen. Ik heb mijn hele leven naast mijn werk ook onbetaald vrijwilligerswerk gedaan. Op dit moment ben ik voor de Nederlandse Lionsclub al zo’n vijftien jaar voorzitter van Vreemd en Oud geld. Wij zamelen oud en buitenlands geld in en zetten dat om in euro’s.

“Ik ben op deze aarde om mensen te helpen”

Daarvan betalen wij oogoperaties in ontwikkelingslanden. Deze actie brengt jaarlijks meer dan 200.000 euro op, waarmee we zo’n 13.000 oogoperaties kunnen laten uitvoeren, zodat (bijna) blinde mensen weer kunnen zien. In ontwikkelingslanden maak je daarmee echt een wereld van verschil: mensen gaan van geen inkomen en geen sociale voorzieningen naar weer meedoen in de maatschappij. Vijf jaar geleden ben ik mee geweest naar een oogkamp in de Himalaya. Dat heeft een enorme indruk op mij gemaakt. De mensen die ik daar ontmoette, waren zo ontzettend dankbaar en blij. Ik denk er vaak aan terug en word er nog steeds emotioneel van. Dat stimuleert mij om mij in te blijven zetten voor deze actie.”

Voor wie oud of vreemd geld heeft en dat wil doneren: www.vreemdenoudgeld.nl

Voor het leven na jou

1 op de 2 Nederlanders krijgt ooit kanker. Gelukkig kunnen we de ziekte steeds beter behandelen. Mede dankzij nalatenschappen ontdekken onderzoekers elke dag meer over kanker. En stijgen de overlevingskansen voor de generaties na ons.

Wil je meer weten over nalaten aan KWF?

Vraag dan de gratis brochure aan op kwf.nl/nalateninfo of bel naar 020 - 570 05 00.

Benodigdheden

• kant-en-klaar bladerdeeg, plakjes.

• 1 vel bakpapier.

• eigeel van 1 ei.

• bak-kwast.

• jam.

• poedersuiker.

Zo maak je de koekjes

Verwarm de oven voor volgens de aanwijzing op de bladerdeegverpakking. Maak de bladerdeegplakjes los en laat ze ontdooien. Leg het vel bakpapier op een bakplaat.

DOE-HET-ZELF

KERSTKOEK

Kant-en-klare kerstkoekjes kopen is natuurlijk de makkelijkste optie, maar zelf maken is veel leuker (en gaat bijna net zo snel).

Vouw de hoeken van een plakje bladerdeeg naar het midden (niet aandrukken!). Draai dan het plakje om. Doe een schepje jam in het midden van het bladerdeeg en vouw opnieuw de hoeken naar het midden, zodat de jam bedekt is. Til het pakketje voorzichtig op en maak aan de andere kant de puntjes van de eerder naar binnen gevouwen hoeken los en vouw ze voorzichtig naar buiten. Leg de ster op de bakplaat met de jam-kant naar boven. Doe het eigeel in een kom. Klutsen en vermengen met wat water. Verdeel het mengsel met de kwast over het deeg. Schuif de bakplaat in de oven en bak de sterren in zo’n 15 minuten goudbruin. Laat afkoelen buiten de oven. Schepje extra jam in het midden en bestrooien met poedersuiker.

Scan de QRcode voor meer instructiebeeld.

TEKST & BEELD: ILONA JONGEPIER

De draak moet

gevoerd worden…

Nu presentator JAAP JONGBLOED (70) op papier met pensioen is, heeft hij tijd om zijn passie voor sport en gezondheid te delen. Met podcasts, webinars en bijeenkomsten hoopt hij ouderen in beweging te krijgen. Kijk op www. jaapjongbloed.nl

De taxichauffeur op weg naar het vliegveld van Kaapstad was heel resoluut: hij accepteerde geen creditcards, cash moest-ie hebben. En anders kon ik uitstappen. We stopten bij een geldautomaat. Ik had net m’n pincode ingevoerd toen iemand links van me mijn aandacht vroeg en iemand rechts van me mijn pasje pikte. Weg bankpas, weg taxi, weg vliegtuig en weg romantisch beeld van Kaapstad. Voor het eerst van m’n leven beroofd, op klaarlichte dag. Terug in het hotel nam ik een dubbele whisky om te bekomen van de schrik.

COLUMNISTEN ZIJN VRIJ OM HUN PERSOONLIJKE

MENING TE UITEN

EN VERWOORDEN

NIET DE MENING

VAN ANBO-PCOB.. deze?

Zelfs op dat moment - helemaal van de kaart - wist ik dat de diefstal een mager excuus was om een borrel te nemen. Een koude douche of een weldadige meditatie had ook geholpen. Maar ja, van alcohol word je creatief

met smoezen. Herkent u deze? ‘Ik heb het verdiend vandaag.’ Of: ‘Het is wel ergens op de wereld 5 uur!’ Of: ‘We hebben iets te vieren!’ En dat kan dan van alles zijn: dat de regen is gestopt of dat de was is gedaan, het maakt niet uit. En natuurlijk deze: ‘Ik wil niet ongezellig zijn.’

Ik zag laatst een niet-drinker in een talkshow. En die zei het zo: “Als ik een biertje afsla is iedereen geshockeerd: ‘Ben je ziek?’ ‘Heb je je vrouw geslagen in een dronken bui?’ ‘Zit je in een rehab-programma?’ Onbegrijpelijk vinden ze het: waarom in vredesnaam drink ik geen vergif?”

Want of je het nu wilt of niet: alcohol is vergif. Hoe lekker ik het zelf ook vind. Onlangs is het in een grootschalig onderzoek opnieuw aangetoond. Zelfs een klein beetje alcohol heeft al verstrekkende gevolgen. Met één à drie glazen extra per week vergroot je de kans op dementie met 15 procent. En dat is nog maar een van de vele desastreuze effecten. En het standaardexcuus dat één glas rode wijn per dag goed voor je is dan? Daar zit toch een stofje in waardoor je langer leeft? Jazeker: de antioxidant resveratrol. Onder andere goed voor hart en bloedvaten. Een kleine kanttekening: dat heeft pas effect wanneer je zo’n twaalf flessen per dag drinkt.

Terug naar Kaapstad. Vreemd genoeg hebben mijn bezoekjes aan die stad steeds een alcoholisch bijsmaakje. Twee keer was ik er met iemand die daar in een afkickkliniek had gezeten. De een is nog altijd nuchter, de ander doet zijn best. Maar het monster is nog vaak te sterk. Dan moet de draak gevoerd worden en is weerstand kansloos. De liefste mensen met de mooiste talenten gaan eraan kapot.

Voor het Liliane Fonds was ik ooit in een township onder de rook van Kaapstad. Ik vroeg me af waarom een bewoner blaren om zijn mond had. “Hij heeft geen geld voor bier”, was het antwoord. “Hij drinkt met water verdunde accuvloeistof.” Zelden zag ik het verwoestende effect van alcohol duidelijker geïllustreerd.

EMMA RIEDE VAN ANBO-PCOB:
WILT

U OOK GRAAG ADVIES OF HULP?

“Meneer Kool is af van de aan hem opgedrongen aankoop”

Meneer Kool wordt onder druk gezet om een thuisbatterij voor zijn zonnepanelen te kopen. De koop terugdraaien lijkt onmogelijk. Er wordt zelfs gedreigd met rechtszaken. “Dankzij de adviezen van ANBO-PCOB kon ik die dreigementen naast me neerleggen.”

Omdat hij zonnepanelen heeft, is meneer Kool (71) direct nieuwsgierig als het bedrijf Zonnepaneelmeester belt. Er wordt gevraagd of hij interesse heeft in een thuisbatterij waarop je de zelf opgewekte energie kunt opslaan voor later gebruik. Dat kan je onafhankelijker maken van het elektriciteitsnetwerk en de energierekening verlagen. “Het klonk allemaal wel aardig en ik gaf aan interesse te hebben.” Als meneer Kool de telefoon neerlegt, krijgt hij spijt. Past zo’n groot apparaat wel in zijn huis? Enkele dagen later komt er iemand van Zonnepaneelmeester langs. “Toen bleek het heel anders te zitten dan mij eerder was verteld. Ik moest de batterij kopen via een lease-achtige constructie. Dat doe ik niet, vertelde ik hem.”

Waarschuwing van het Nationaal Warmtefonds

De man legt uit dat dit geen optie is. De thuisbatterij is maatwerk en daarom kan meneer Kool niet annuleren. Hij wordt onder druk gezet. “Het voelde alsof ik niet anders kon. Daarop heb ik het formulier ingevuld voor de aanvraag voor een lening bij het Nationaal Warmtefonds.” Van deze financier krijgt meneer Kool een paar dagen later een mail. “Het fonds wilde wat aanvullende informatie en vroeg zich af of ik het tv-programma Radar wel had gezien.”

Meneer Kool opent de link naar de aflevering. Hij ziet dat er veel klachten zijn over drie bedrijven, waaronder Zonnepaneelmeester. “Wat ze zeggen tegen klanten klopt niet, je kunt van je aankoop af binnen een bedenktijd van veertien dagen. Ik zorgde er dus voor dat die lening niet doorging.”

Stress in huize Kool

Zonnepaneelmeester blijft bellen en de toon wordt steeds dreigender. “Ze zeiden: ‘U zit vast aan de koop en moet betalen, anders komt er een deurwaarder en volgt een rechtszaak’.”

Meneer Kool schakelt ANBO-PCOB in. Adviseur Emma Riede onderzoekt de zaak. Zij stuurt meneer Kool een voorbeeldbrief waarmee hij de koopovereenkomst kan ontbinden. Die verstuurt hij binnen de wettelijke bedenktijd van veertien dagen.

“Dat had niet eens zo snel gehoeven”, zegt Emma, “want tijdens het verkoopgesprek had meneer Kool geïnformeerd moeten worden over die wettelijke bedenktijd. Als dat niet gebeurt, wordt die bedenktijd automatisch verlengd tot maximaal één jaar. En nog iets: tijdens het agressieve verkoopgesprek is er ook geen juiste en volledige informatie gegeven, waardoor meneer Kool geen weloverwogen beslissing kon nemen. Er is dan in feite sprake van misleiding, waardoor een koopovereenkomst sowieso kan worden ontbonden.”

Enfin, zelfs de brief van meneer Kool hielp niet. Emma: “Het bedrijf bleef zeggen dat zij een op maat gemaakt

Het ANBO-PCOB Adviesteam helpt u graag met vragen en problemen. U kunt ons iedere werkdag van 10.00 tot 15.00 uur bereiken via telefoonnummer 0348 - 46 66 88. Mailen kan altijd: adviesteam@anbo-pcob.nl

Op onze website kunt u nog meer opgeloste zaken bekijken: anbo-pcob.nl/opgelost

beslag leggen op zijn spullen. “Dat is echt onzin”, zegt Emma. “Er is immers geen geldige koopovereenkomst en dus ook geen sprake van een schuld.” Toch blijven de telefoontjes komen. Dat zorgt voor stress in huize Kool. “Dan belden ze op dinsdag dat ze donderdag zouden komen met een deurwaarder. Elke keer zaten mijn vrouw en ik in spanning, en elke keer kwam er niemand.”

Agressieve telefonische verkoop? Melden!

Nog steeds worden ze af en toe gebeld. “Nu weten we dankzij Emma dat we in ons recht staan en hangen we meteen op.” “Heel verstandig”, vindt

‘De adviseur van ANBO-PCOB maakte duidelijk dat we echt in ons recht stonden’

product leveren, waarvoor geen wettelijke bedenktijd geldt. Maar er wás helemaal geen sprake van een op maat gemaakt product.”

De druk wordt opgevoerd. Het bedrijf eist vierduizend euro, anders laten ze

Emma. “Het is ook belangrijk dat mensen dit soort agressieve telefonische verkoop bij ons melden. Wij hebben een goede samenwerking met ConsuWijzer en die kan in actie komen als er meerdere klachten zijn.’

Voel u veilig en beschermd in uw

dagelijks leven

• Voor licht tot matig urineverlies

Discrete en comfortabele pasvorm

• Discreet, absorberend ondergoed

Dermatologisch goedgekeurd

Zacht materiaal, voelen aan als ondergoed Geurbescherming

Scan de QR-code, bezoek de website of bel:

Een nieuwe & veilige badkamer in 1 dag

Tijdelijk tot 1.500,- € korting

Voor meer informatie of een gratis proefpakket

Wilt u uw badkamer vernieuwen, zodat u er nog jarenlang van kunt genieten? MAX Badkamers plaatst uw nieuwe badkamer in één dag en zorgt ervoor dat deze veilig, comfortabel én mooi is.

Montage in 1 dag

Marktleider in Nederland Uitsluitend Duitse en Nederlandse producten

Geleverd binnen 4 weken

Vraag de gratis brochure aan op www.maxbadkamers.nl of bel 0341 - 78 11 11

Scan de QR-code om de brochure aan te vragen

Tot 10 jaar garantie

Eigen monteurs

Of u nu lekker thuisblijft of eropuit gaat: wij hebben leuke tips voor u!

KERSTCONCERT MET BRITSE HUMOR

“Als je met kerst op zoek bent naar iets lichts, dan zit je gebeiteld met The King’s Singers”, schreef de Engelse krant The Guardian. Met loepzuivere zang en een flinke scheut humor brengen de zes zingende alleskunners van dit Britse a-capella-ensemble zowel traditionele als eigentijdse kerstliederen ten gehore.

In de Rotterdamse Doelen op 20 en 21 december 2025

www.rotterdamsphilharmonisch.nl

T: 010 - 217 17 17

www.rmo.nl

VOLOP WINTERSE ROMANTIEK

TUSSEN DE TREINEN

Geniet in het Spoorwegmuseum van een romantische wintersfeer met kerstbomen, lichtjes en decoraties. Met als absoluut hoogtepunt: schaatsen tussen de treinen!

Van 13 december 2025 t/m 4 januari 2026

T: 030 - 230 62 06 www.spoorwegmuseum.nl

Lumineuze nachten

Maak een magische winterwandeling door het kasteelpark van Kasteel De Haar: zodra daar de schemering valt, komen de dieren van De Haar tot leven in een betoverend licht- en klankspel. Een onvergetelijk lichtfestival!

Van 6 december 2025 t/m 4 januari 2026. www.delumineuzenachten.nl

Ondergrondse gangen vol kerstmagie

Elk jaar wordt de Fluweelengrot in Valkenburg a/d Geul omgetoverd tot een kerstmarkt. In deze eeuwenoude sprookjesachtige omgeving vind je in kerstsfeer versierde kraampjes met kerst- en cadeauartikelen.

T/m 30 december 2025 www.kasteelvalkenburg.nl

MEESLEPENDE MUSICAL

De musical West Side Story vertelt het hartverscheurende verhaal over een onmogelijke liefde die tijdens een bendeoorlog opbloeit in de straten van New York.

Te zien t/m 21 juni 2026 www.westsidestorydemusical.nl

KERSTKRANS VAN IJS EN ZOETIGHEID

NODIG VOOR VIER PERSONEN:

• 1 l vanille-ijs • ½ l aardbeienmeringue-ijs • ½ l pecan-caramelijs • 16 aardbeien • 6 amaretti • 6 macarons • stijf opgeklopte slagroom • 6 blaadjes munt • goudkleurige sprinkels • ijsschep

BEREIDING:

Laat een groot bord in de vriezer koud worden. Haal het ijs uit de vriezer en begin met de bereiding. Snijd de aarbeien in stukjes. Verkruimel de amaretti. Schep met een ijslepel bolletjes uit het ijs en leg die in een krans op het gekoelde bord. Garneer met de amaretti, macarons, aardbeien, toefjes slagroom, muntblaadjes en sprinkels.

Serveer direct!

Recept: Reny de Vries | Foto: Renske van Buren | www.mindyourfeed.nl

Klassieke jazz, live op twee cd’s

Op het dubbelalbum 80 years Classic Jazz staan de muzikale hoogtepunten van de Dutch Swing College Band. Met Ellen ten Damme! Onder meer te koop bij bol.com

THUIS

3x boeken

1

CUTE & COSY

COLOURING

Caro Marando

Haal uw kleurstiften tevoorschijn en maak de wereld tijdens donkere dagen een beetje kleurrijker met het gezellige kleurboek Winter vibes.

Uitgeverij Manteau | €9,99

Marente de Moor

Joost ontfermt zich als bandagist over de zieke benen van ouderen in Amsterdam, de stad die hem en zijn vrienden helaas geen woning kan bieden. Het contrast tussen zijn zwervende bestaan en dat van zijn patiënten wordt steeds groter.

2 DE BANDAGIST

Uitgeverij Prometheus | €24,99

3

HOFDAMES

Marjan Berk

Sinds een paar jaar woont Marjan Berk in het Occohofje aan de Nieuwe

Keizersgracht in Amsterdam. Met dit boek geeft ze een liefdevol inkijkje in de eigenzinnige vrouwenlevens die in het hofje samenkomen.

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff | €24,99

DRIE KERSTFILMS DIE JE GEZIEN MOET HEBBEN

The Holiday (2006) Een romantische komedie over twee vrouwen met liefdesproblemen. Ze besluiten tijdens de feestdagen van huis te ruilen. Te zien via Pathé Thuis, Apple TV en Amazon Video

A Christmas Carol (2009) In deze animatiefilm, gebaseerd op de kerstnovelle van Charles Dickens, speelt de gierige Ebenezer Scrooge de hoofdrol. Op kerstavond krijgt hij bezoek van drie geesten. Te zien via Pathé Thuis en Disney+

Love Actually (2003) Een romantische komedie over acht koppels en hun liefdesleven. Het verhaal speelt zich af in de periode voor Kerstmis. Te zien via Netflix, Prime Video en Pathé Thuis

WIN!

Kans maken op een van deze drie boeken of de dubbel-cd?

Bel vóór 3 februari 2026 naar 0909 - 0108 en kies optie 2

(€0,60 per gesprek) Of sms naar 3669 voor: Cute & cosy colouring, Winter vibes magazine<spatie>winter De bandagist magazine<spatie>bandagist Hofdames magazine<spatie>hofdames Dutch Swing College Band magazine<spatie>jazz

VERTEL UW VERHAAL!

Heeft u ook een persoonlijk verhaal dat u anoniem wilt delen?

Mijn omgeving vindt het vreemd dat ik vaak moet huilen

Nu hij ouder is, raakt Sjaak (74) steeds makkelijker geëmotioneerd. Bij herinneringen aan vroeger, maar ook bij bijvoorbeeld een tvprogramma. “Voor mij is het volstrekt normaal dat ik regelmatig in tranen ben”, zegt Sjaak. “Ik begrijp de verbazing van anderen daarover niet.”

“Ik herinner me niet dat het voor mijn 50ste vaak gebeurde. Het is geleidelijk gegaan, alsof ik nu makkelijker bij mijn emoties kan. Nieuwsgierigheid naar feiten had ik altijd al, maar nu kunnen de feiten ook werkelijk tot me doordringen en leiden ze tot een dieper besef en tot tranen. Neem nu het boekje dat ik pas vond, met de revue van het 25-jarig huwelijksjubileum van mijn grootouders. Er wordt een liedje gezongen over het te laat thuiskomen van de dochters en het zoeken naar de meisjes die uiteindelijk gewoon in hun bed gevonden worden. Ik zie mijn tantes voor me, ken de foto’s en de verdere geschiedenis. Vroeger zou ik dat alles voor kennisgeving hebben aangenomen. Nu laat ik elk woord tot me doordringen. Dat zet de boel in perspectief, ik zie de dingen in een groter geheel. Wat een tekst, denk ik dan. En ja, dan komen ook de tranen.”

“Tranen vloeien ook bij het horen van meerstemmige muziek, dat gaat recht naar mijn hart. Ik ben dan terug in mijn jeugd en hoor mijn oudere zussen meerstemmig zingen. Ik heb er levendige beelden bij: de plek

in de kamer, de stoel waarop de zus met gitaar zit, de andere zussen die staan. De gelukzaligheid die je dan treft, hoe hemels het klonk - zelfs als ze in werkelijkheid misschien helemaal niet zo mooi zongen. Het heeft dus vaak te maken met terugkijken of met mijn geschiedenis, met het gezin waarvan ik onderdeel was en met ons dorp. Ik ben na de oorlog geboren in een tuindersdorp. Daar is generaties lang onder armoedige omstandigheden gewerkt. De volgende generaties is juist een snel toenemende vooruitgang in de schoot geworpen. Dat is een thema dat me bezighoudt en me ook emotioneel raakt. Een tekst die ik daar zelf over schreef, kan ik door een schrijnend gevoel van onrecht niet met droge ogen lezen.”

“Vijftig jaar lang heb ik niets weggegooid, in eerste instantie omdat ik te druk was met werken. Opruimen, daar heb je tijd voor nodig. Pas als je mag lummelen, komt er ruimte voor. Zodra ik tijd heb en het humeur ernaar staat, ga ik opruimen. Er is een hoop te zien en veel te beleven. Ik neem mijn hele leven door, maar niet in een bepaalde volgorde.

Werkdossiers konden het eerste weg, maar niet allemaal. Verder gooi ik niet veel weg; ik orden en bewaar. Het kost maanden om alles te bekijken. Ik lees, ik kijk en ik weeg. Ik duik er echt in. Ik beheer ook het archief van mijn moeder en de kleine archiefjes van mijn overleden broer en zus. Met het opruimen kwam ik bijvoorbeeld een kladje tegen van de brief die mijn inmiddels overleden zusje ooit aan een vriendje schreef. Ouderwetse kladvellen, helemaal volgeschreven in haar handschrift. De dingen die worden verteld, de dingen die worden gevraagd, de manier waarop. Er ging een wereld voor me open. Omdat ze er geen eind aan weet te breien, vraagt ze aan een jongere zus hoe ze het briefje moet eindigen. En naar die zus neem ik dat briefje dan mee, op een moment dat ik zeker weet dat ze alleen thuis is. Dan zit je met z’n tweeën met natte ogen. Want je wilt niet alleen een paar feiten maar vooral het gevoel delen.”

“Dit is een scène die elke keer terugkomt wanneer ik het Ave Maria hoor. Mijn moeder is jarig. Haar zus gaat staan en zingt het Ave Maria. Ze is bijna blind en zingt, niet voor het publiek, maar voor mijn moeder. Je kunt het op zoveel manieren zingen, maar je kan het maar op één manier zo gericht op je zus zingen. Dat doet zij. Er zit zoveel betekenis in die stem. Wanneer ik het Ave Maria op de radio hoor, wordt mijn

Stuur dan een bericht naar: magazine@anbo-pcob.nl of Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

verbeelding geopend, dan zit ik ineens naar die film van toen te kijken. En ja, dan schieten de tranen mij in de ogen.”

“Mijn huilen heeft niet alleen te maken met het verleden. Pas kreeg ik warme reacties na het stoppen met het vrijwilligerswerk dat ik jarenlang had gedaan. In de mails zitten passages die ik niet droog kan voorlezen. Ook tv-uitzendingen kunnen de sluizen openzetten, bijvoorbeeld een aflevering van Verborgen verleden. Daar zitten zulke mooie verhalen

tij viert. Voor haar is het wennen, ze kan het niet plaatsen. Haar reactie is regelmatig: ‘Je gaat daar toch ook al niet om huilen?’

Toch kunnen mijn tranen ook mij enorm verrassen, want vaak zie ik het niet aankomen dat ik een zakdoek nodig heb. Ik heb in ieder geval geen behoefte om mezelf te verdedigen of dingen uit te leggen. Met andere mannen heb ik er volgens mij nooit over gesproken. Of toch, met één vriend, maar dan vrij oppervlakkig.”

“Ook mooie verhalen op tv kunnen me ontroeren en de sluizen openzetten”

bij, dan dringt de emotie zich aan me op en ben ik ontroerd. Al ebt dat sneller weg dan de emoties die ik voel bij mijn eigen geschiedenis.

Ook het nieuws roept veel gevoelens op. Neem Gaza. Dat kan ik niet allemaal toelaten, dat krijg ik niet verwerkt, het is te veel.”

“Het is voor mij heel logisch dat ik regelmatig in tranen ben. Daarom ben ik verbaasd over de verbazing bij anderen, met name bij mijn vrouw. Het lijkt erop dat zij mijn emoties vooral ziet als een teken dat de ouderdom is ingetreden en daardoor de sentimentaliteit hoog -

“Vaak is de emotie er onverwacht, het overkomt me doordat ik iets hoor of zie. Daarnaast zoek ik het zelf op, omdat ik de geschiedenis in duik en daarin ga wroeten. Of het lastig is? Helemaal niet, voor mij mag het zo blijven. De herinneringen zijn allemaal nieuwe filmpjes, zonder dat er een camera aan te pas hoeft te komen. Met perfecte audio en ideale belichting. Ontroerd raken hangt samen met een besef. Je beseft dat iets bestaat, dat het heeft bestaan, dat het op die manier heeft bestaan.”

De echte naam van Sjaak is bekend bij de redactie.

ABSOLUUT DE BESTE EN MEEST BETROUWBARE

TOILETZITTING-MET-ONDERDOUCHE

Je went er in no-time aan en dan wil je nooit meer anders.

• Installatie zonder hakken of breken.

• Eigen technische dienst.

• Zeer hoge tevredenheidsscore.

Inclusief installatie 1.140 euro incl. btw (Installeert u zelf: 795 euro incl. btw)

En altijd:

3 weken gratis op proef en 5 jaar garantie. Niet langer aarzelen; BESTEL NU!

Met een bed van Bedder blijft u langer zelfstandig en slaapt u zorgeloos en comfortabel verder!

Moeite met lezen?

Ontdek onze Basis Audio Speler (BAS)!

Met BAS kunt u eenvoudig:

• Boeken, kranten en tijdschriften beluisteren.

• Kerkdiensten, podcasts en radiokanalen volgen.

BAS is te huur voor € 8,75 per maand. Gratis hulp van onze consulenten bij installatie en gebruik.

Meer informatie?

Kijk op www.cbb.nl/bas of neem contact met ons op: 0341 56 54 77 / klantenservice @cbb.nl

Nederlands maatwerk in Hoog-Laag bedden, vanuit een vertrouwd familiebedrijf.

Nederlands maatwerk in hoog-laag bedden, vanuit een vertrouwd familiebedrijf.

365 dagen slaapgarantie & levenslange service.

Wij zijn pas tevreden als u dat bent!

Als lid van ANBO-PCOB krijgt u in de Amac-webwinkel tot 10 procent korting op de adviesprijs van producten uit het hele assortiment. Koop van Apple bijvoorbeeld een iPhone, iPad, Airpods of Apple Watch. Of kies uit de vele accessoires die ervoor zorgen dat u uw Appleproducten nog doeltreffender kunt gebruiken.

Uw voordelen:

• Ruim assortiment en de nieuwste (Apple) producten.

• De bestelling wordt altijd gratis bezorgd.

• Of haal uw bestelling op in een van de vijftig Amac-winkels.

• De experts van Amac staan voor u klaar om u te adviseren.

Ga naar www.anbo-pcob.nl/amac of scan QR-code.

Of bel 088 - 770 60 00 (bereikbaar op ma van 13.00 tot 16.00 uur en op di t/m vr van 10.30 tot 16.30 uur.

Boek nu een all-inclusive arrangement in Strandhotel Seeduyn op Vlieland.

• 4x overnachting in een comfortabele kamer.

• 4x uitgebreid ontbijtbuffet.

• 4x lunchpakket (zelf samen te stellen tijdens het ontbijt).

• 4x smaakvol driegangendiner.

• Gratis koffie of thee en dagelijks lekkers in de coffeecorner.

• Gratis drankarrangement (tapbier, frisdrank, huiswijn, jus en water) van 17.00 tot 23.00 uur.

• Gratis busvervoer en bagageservice van en naar de veerdienst.

• 10% korting op fiets- en e-bikeverhuur.

• 20% korting op een veerbootticket van Rederij Doeksen. En nog meer…

Dit all-inclusive arrangement is voor bepaalde aankomstdagen te boeken tot en met maart 2026, met uitzondering van de week tussen kerst en oud en nieuw.

Ga naar www.anbo-pcob.nl/wadden-westcord of bel 056 - 245 15 60. Vermeld dat u ANBO-PCOB-lid bent.

DE WINKEL VAN

Profiteer van deze exclusieve aanbiedingen. De producten (met twee jaar fabrieksgarantie) worden bij u thuisbezorgd tegen €6,95 verzendkosten. Betaal eenvoudig en veilig via iDEAL of bankoverschrijving.

€39,95

i.p.v.

5% korting

BORDENWARMER VOOR 3 TOT 12 BORDEN

• Verwarmt maximaal 12 borden.

• 4 temperatuurniveaus.

• Voorverwarmen tot 70°C.

• Wasbare hoes voor hygiëne.

• Betrouwbaar en veilig.

ARTIKELNR. BREND BR-2209

€44,95

i.p.v.

€89,95

PUZZELMAP VOOR MAXIMAAL 1000 STUKJES

€99,95

• Voor puzzels tot 1000 stukjes.

• Twee losse panelen voor losse puzzelstukjes.

• Met antisliplaag.

• Dankzij handvat makkelijk mee te nemen.

• Veilige ritssluiting.

ARTIKELNR. BREND BR-2246

MAAK VOORDELIG KENNIS MET DE WINKEL VAN ANBO-PCOB ANBO-PCOB-leden krijgen eenmalig 10 procent extra korting op een bestelling. Gebruik hiervoor de kortingscode LEDEN10 in het bestelproces. Deze actie is geldig tot en met 27-1-2026. De korting is niet van toepassing op de verzendkosten.

Ga naar www.dewinkelvananbo-pcob.nl of scan de QR-code.

BESCHERMING TEGEN HEUPFRACTUREN

Elke dag breken ruim vijftig ouderen in Nederland hun heup na een val. De Wolk heupairbag beschermt u op een slimme en comfortabele manier. De airbag is onzichtbaar verwerkt in een riem of broekje, dat u onder uw kleding draagt. Zodra u valt, blaast er direct een ‘kussentje’ op dat de klap opvangt. Zo vermindert de kans op een heupbreuk met maar liefst 95 procent. De Wolk is ideaal bij lopen in huis, fietsen of wandelen. U voelt zich zekerder en behoudt uw zelfstandigheid.

• Eenvoudig in gebruik.

• Onopvallend onder de kleding.

• Twee modellen: Belt (een riem) en Shorts (een broekje)

• Herbruikbaar na een val.

• Wasbaar in de wasmachine.

• Personenalarmering (optioneel).

Kijk voor alle informatie op www.anbo-pcob.nl/wolk of bel 085 - 060 55 66.

OuderenWijzer december

LEDENVOORDEEL

VERHUIZEN ZONDER STRESS

Bij een verhuizing komt zoveel meer kijken dan alleen het overbrengen van de meubels. Ontzorgd Verhuizen is dé gespecialiseerde seniorenverhuizer. U bepaalt zelf wat wij voor u doen: van alleen het verhuizen van uw meubilair tot een complete, zorgeloze verhuizing met bijvoorbeeld inpakken, inrichten en schoonmaken. U krijgt nu €100 korting plus een gratis allrisk verhuisverzekering ter waarde van €75.

Kijk op www.anbo-pcob.nl/ontzorgd-verhuizen of bel 085 - 041 01 01.

+ gratis verhuisverzekering

TIJD VOOR EEN HOORTOESTEL!

Bij OogvoorOren.nl vindt u bijna 700 A-merk hoortoestellen. ANBO-PCOB-leden krijgen nu €50 korting op zo'n toestel. En u hoeft daarvoor niet eens de deur uit, want de audicien komt gewoon bij u thuis!

Kijk op www.anbo-pcob/oogvoororen of bel 058 - 486 37 43 (vermeld dat u lid bent van ANBO-PCOB).

op entree

SALDEREN STOPT, WAT NU?

Vanaf 2027 vervalt de salderingsregeling. U krijgt dan alleen nog een terugleververgoeding, die door het grote aanbod zonnestroom vaak laag is. Toch blijven zonnepanelen rendabel: u bespaart immers direct op uw energiekosten als u stroom gebruikt wanneer de zon schijnt. Let wel op de stroomprijs in de winter, wanneer u juist stroom van het net afneemt. Een vast contract kan u extra zekerheid bieden. Neem contact met ons op voor persoonlijk advies en een passende oplossing!

U kunt ons bellen op 085 - 486 33 60 (maandag t/m vrijdag van 09.00 tot 17.00 uur). Mailen kan ook: anbo-pcob@energiebesteding.nl Of laat een terugbelverzoek achter op onze website: www.anbo-pcob-energie.nl/tarieven

Voordelige stroom- en gastarieven

Met thermale binnenbaden, buitenbaden, talloze sauna’s, whirlpools, een beautysalon en een wellnesshotel heeft Thermae 2000 alles in huis om een hele dag, of meerdere dagen te kunnen relaxen op de mooie Cauberg. ANBO-PCOB-leden krijgen korting op de entree en tot 18 procent korting op een overnachting.

Kijk op: www.anbo-pcob.nl/thermae2000 ONTSPANNEN IN THERMAE 2000 tot

€50 korting per toestel

Sanders Puzzelboeken
20% korting op een abonnement

Veilig en comfortabel de winter in met Light Assist van TKE Trapliften. De dagen worden korter, het licht zwakker.

Veilig en comfortabel de winter in met Light Assist van TKE Trapliften. De dagen worden korter, het licht zwakker.

Juist nu is goede verlichting bij de traplift extra belangrijk.

S200 traplift met Light Assist

S200 traplift met Light Assist

Slimme lichtsensoren V V V

Automatische LED-verlichting in de armleuningen

Slimme lichtsensoren V V V

Automatische LED-verlichting in de armleuningen

Visuele begeleiding via de veiligheidsgordel

Visuele begeleiding via de veiligheidsgordel

Light Assist zorgt voor een veilige rit naar boven en meer comfort in de donkere dagen!

Light Assist zorgt voor een veilige rit naar boven en meer comfort in de donkere dagen!

Juist nu is goede verlichting bij de traplift extra belangrijk. Meer informatie over de traplift?

Maak met uw nalatenschap

Wilde Ganzen steunt wereldwijd mensen die met kleine, slimme projecten armoede aanpakken in hun eigen buurt of dorp. Door Wilde Ganzen op te nemen in uw testament geeft u deze aanpakkers de kans om armoede van onderop te doorbreken.

Meer informatie? Ga naar www.wildeganzen.nl/nalaten of scan de QR-code. Liever een persoonlijk gesprek? Neem dan contact op met Emmy Janssen via 033 - 204 5522 of emmy@wildeganzen.nl

HORIZONTAAL

HORIZONTAAL

BEL & WIN

We hebben ook voor deze editie weer een prachtige prijs die u kunt winnen als u de oplossing van de puzzel goed heeft. Hoe het werkt? Maak de puzzel, noteer de oplossing en bel of sms de oplossing door. U kunt zo vaak meedoen als u wilt. Succes!

BEL 0909-0108

Bel 0909-0108 (€ 0,60 per gesprek), kies voor optie 1 (puzzelprijs) en spreek de oplossing in. Uw telefoonnummer wordt automatisch genoteerd.

OF SMS NAAR 3669

Sms naar 3669 de tekst: MAGAZINE <spatie> OPLOSSING Dus bijvoorbeeld: magazine broodkruimel (€ 0,60 per deelname). Heeft u een geheim nummer? Sms dan behalve de oplossing ook uw telefoonnummer.

Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Oplossing puzzel in editie 7: SOLDIJ

SLUITINGSDATUM

U kunt meedingen naar deze prijs tot 3 februari 2026

Kruiswoord

HORIZONTAAL

1 gelige kleur, 4 toeschouwer, 8 panne, 12 Spaanse borrelhapjes, 14 extatische roes, 16 plaats in België, 18 bevinding als bron van kennis, 19 behoeftig, 20 bijwoord, 21 uitblinker, 22 schijf, 24 compact disc, 25 elektrisch geladen deeltje, 27 noot, 28 meer dan goed is, 29 mannelijk dier, 31 nipt, 33 gesloten, 35 brede blik, 37 onduidelijk spreken, 39 kring, 40 oude rekenmunt, 41 kantoorgerei, 44 ochtendjas, 48 bij elkaar, 49 droog van wijn, 51 zoogdier, 52 onderzoeksinstituut, 53 onmeetbaar getal, 54 gereed, 56 afloop, 57 honingproducerend insect, 58 Europeaan, 60 orgaan, 62 plus, 64 loflied, 66 op dezelfde wijze, 67 vlaktemaat, 68 scherp kijken, 70 specerij, 72 Indonesisch gerecht, 73 appel, 74 dun weefsel.

VERTICAAL

1 gelige kleur, 4 toeschouwer, 8 panne, 12 Spaanse borrelhapjes, 14 extatische roes, 16 plaats in België, 18 bevinding als bron van kennis, 19 behoeftig, 20 bijwoord, 21 uitblinker, 22 schijf, 24 compact disc, 25 elektrisch geladen deeltje, 27 noot, 28 meer dan goed is, 29 mannelijk dier, 31 nipt, 33 gesloten, 35 brede blik, 37 onduidelijk spreken, 39 kring, 40 oude rekenmunt, 41 kantoorgerei, 44 ochtendjas, 48 bij elkaar, 49 droog van wijn, 51 zoogdier, 52 onderzoeksinstituut, 53 onmeetbaar getal, 54 gereed, 56 afloop, 57 honingproducerend insect, 58 Europeaan, 60 orgaan, 62 plus, 64 loflied, 66 op dezelfde wijze, 67 vlaktemaat, 68 scherp kijken, 70 specerij, 72 Indonesisch gerecht, 73 appel, 74 dun weefsel.

VERTICAAL

1 gelige kleur, 4 toeschouwer, 8 panne, 12 Spaanse borrelhapjes, 14 extatische roes, 16 plaats in België, 18 bevinding als bron van kennis, 19 behoeftig, 20 bijwoord, 21 uitblinker, 22 schijf, 24 compact disc, 25 elektrisch geladen deeltje, 27 noot, 28 meer dan goed is, 29 mannelijk dier, 31 nipt, 33 gesloten, 35 brede blik, 37 onduidelijk spreken, 39 kring, 40 oude rekenmunt, 41 kantoorgerei, 44 ochtendjas, 48 bij elkaar, 49 droog van wijn, 51 zoogdier, 52 onderzoeksinstituut, 53 onmeetbaar getal, 54 gereed, 56 a oop, 57 honingproducerend insect, 58 Europeaan, 60 orgaan, 62 plus, 64 lo ied, 66 op dezelfde wijze, 67 vlaktemaat, 68 scherp kijken, 70 specerij, 72 Indonesisch gerecht, 73 appel, 74 dun weefsel.

VERTICAAL

1 woestijnbron, 2 voormalige Baskische beweging, 3 dwarsmast, 4 vertrek, 5 wintervermaak, 6 rangtelwoord, 7 bouwval, 8 ondersteek, 9 jaartelling, 10 raceparcours, 11 blouse, 13 hoofddeksel, 15 sprookjesfiguur, 17 uitmuntend, 21 gauw, 23 daarbinnen, 26 van nieuwe energie voorzien, 30 ahorn, 31 hoewel, 32 argument, 34 opgerold wafeltje, 35 onmiddellijk voorafgaand, 36 water in Friesland, 38 zot, 39 uitgestrektheid, 41 rivier in Siberië, 42 duur van een rit, 43 edelgas, 45 insect, 46 uitvoeriger, 47 voegwoord, 49 alarmsignaal, 50 sofa, 53 armzalig, 55 vlees zonder botjes, 57 peulvrucht, 59 grondsoort, 61 boom, 63 schoenpunt, 65 kunstwerk, 67 papegaai, 69 bolgewas, 71 kluitenbreker.

1 woestijnbron, 2 voormalige Baskische beweging, 3 dwarsmast, 4 vertrek, 5 wintervermaak, 6 rangtelwoord, 7 bouwval, 8 ondersteek, 9 jaartelling, 10 raceparcours, 11 blouse, 13 hoofddeksel, 15 sprookjesfiguur, 17 uitmuntend, 21 gauw, 23 daarbinnen, 26 van nieuwe energie voorzien, 30 ahorn, 31 hoewel, 32 argument, 34 opgerold wafeltje, 35 onmiddellijk voorafgaand, 36 water in Friesland, 38 zot, 39 uitgestrektheid, 41 rivier in Siberië, 42 duur van een rit, 43 edelgas, 45 insect, 46 uitvoeriger, 47 voegwoord, 49 alarmsignaal, 50 sofa, 53 armzalig, 55 vlees zonder botjes, 57 peulvrucht, 59 grondsoort, 61 boom, 63 schoenpunt, 65 kunstwerk, 67 papegaai, 69 bolgewas, 71 kluitenbreker.

1 woestijnbron, 2 voormalige Baskische beweging, 3 dwarsmast, 4 vertrek, 5 wintervermaak, 6 rangtelwoord, 7 bouwval, 8 ondersteek, 9 jaartelling, 10 raceparcours, 11 blouse, 13 hoofddeksel, 15 sprookjes guur, 17 uitmuntend, 21 gauw, 23 daarbinnen, 26 van nieuwe energie voorzien, 30 ahorn, 31 hoewel, 32 argument, 34 opgerold wafeltje, 35 onmiddellijk voorafgaand, 36 water in Friesland, 38 zot, 39 uitgestrektheid, 41 rivier in Siberië, 42 duur van een rit, 43 edelgas, 45 insect, 46 uitvoeriger, 47 voegwoord, 49 alarmsignaal, 50 sofa, 53 armzalig, 55 vlees zonder botjes, 57 peulvrucht, 59 grondsoort, 61 boom, 63 schoenpunt, 65 kunstwerk, 67 papegaai, 69 bolgewas, 71 kluitenbreker.

Win een verblijf voor twee personen op Landgoed Duin & Kruidberg

In Santpoort-Noord, vlak bij Haarlem en midden in Nationaal Park ZuidKennemerland, vindt u Landgoed Duin & Kruidberg. In dit unieke hotel stapt u voor even in een totaal andere wereld.

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

22 47 37 40 5

In het iconische Landhuis kunt u naast overnachten ook dineren in het casual fine dining restaurant. Het hotel biedt zowel klassieke als moderne kamers, een Spa & Wellness voor optimale ontspanning en u krijgt er om de dag goed te beginnen een uitgebreid

ontbijtbuffet. Vier met uw dierbaren de feestdagen in stijl met een sprankelend diner en een sfeervol verblijf.

Dit kunt u winnen

Een Landgoed Duin & Kruidbergarrangement voor twee personen:

• overnachting in een Patiokamer;

• welkomstattentie;

• uitgebreid ontbijtbuffet;

• driegangenmenu van de chef;

• toegang tot de Spa & Wellness.

LAAT U VERRASSEN OP LANDGOED DUIN & KRUIDBERG

Niet gewonnen?

Boek dan nu dit speciale arrangement vanaf €140 p.p.

Deze arrangementsprijs is gebaseerd op een verblijf van twee personen en op basis van beschikbaarheid.

Voor meer informatie en voor reserveringen:

T: 023 - 512 18 00

M: info@duin-kruidberg.nl www.duin-kruidberg.nl

De FreeStyle Libre 2 sensor meet je suiker elke minuut.1 Zo maak je ook tijdens een koffiepauze bewust de keuzes2 die je stap voor stap vooruithelpen.

Echt heerlijk zitten

Wij vieren feest met onze nieuwste innovatie; Flowsit®.

De stoel die zich vormt naar uw lichaam. Kom proefzitten en ontdek Flowsit® in onze winkels of bij een thuisadvies:

✓ Echt ontspannen zitten

✓ Drukverlaging en pijnverlichting

✓ Relaxen en genieten

Vraag onze brochure aan

✓ Bekijk alle stoelen en banken

✓ Relaxstoelen v.a. €795,-

✓ Lees meer over Flowsit®

JAN VAN LEEUWEN (81)

“Echt stilzitten kan ik nog steeds niet”

Jan van Leeuwen is al dertig jaar schaapherder, maar dat betekent niet dat hij de rust zelve is. “Ik ben altijd druk geweest”, vertelt hij. “Het ouder worden heeft me wel wat meer rust gebracht, maar echt stilzitten? Dat kan ik nog steeds niet”, zegt hij lachend.

Behalve zijn eigen kudde schapen, hoedt Jan nóg twee kuddes. Maar in vergelijking met zijn avontuurlijke leven daarvoor is dat al een stuk rustiger. Jan vond zijn ontspanning niet in stilte, maar in avontuur. Zoals in de bouw (op zee en op land) waar hij werkte tussen immense kranen en op uitdagende projecten. Hij was het type dat eerst zijn werk moest afmaken voordat hij aan een pauze dacht.

Adrenalinekicks op ruige wateren

In die tijd had hij ook avontuurlijke passies als zeekanoën en windsurfen. Samen met een vriend, maar ook vaak alleen, verkende hij de ruige kustlijnen van Ierland en Spanje. “We kozen altijd de uitdagende stukken”, vertelt hij met een glinstering in zijn ogen. “Daar waar de golven tot wel vijf meter hoog waren. Dat gaf me een gevoel van

vrijheid en adrenalinekicks die ik nergens anders kon vinden.”

Van avonturier tot schaapherder

Toen Jan bijna met pensioen ging, veranderde een simpele advertentie zijn leven. Er werden schaapherders gezocht en dat leek hem een kans om iets nieuws te proberen. Na een kennismaking, waarin hij demonstreerde dat hij zijn hond goed

onder controle had, was de keuze snel gemaakt. “En nu doe ik dit werk alweer dertig jaar met heel veel plezier”, zegt hij trots. Jan heeft zelf dertig schapen en hoedt daarnaast nog twee kuddes: een enorme kudde van honderden schapen in Loenen en een kleinere kudde van vijftig schapen in natuurgebied Meijendel. Het werken met dieren geeft hem rust, maar dat betekent niet dat hij ooit helemaal niets doet. “Het ouder worden heeft me wel wat meer rust gebracht, maar echt stilzitten? Dat kan ik nog steeds niet.”

Levenslessen dankzij rust en reflectie

Met zijn avontuurlijke verleden en zijn kalme maar actieve huidige leven is Jan een inspiratiebron voor jong en oud. Hij heeft als schaapherder veel geleerd over rust en reflectie, en die lessen deelt hij graag. “Blijf vooral jezelf en oordeel niet te snel”, zegt hij. “Neem de tijd om situaties vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Probeer je in te leven in de ander. Je zult merken dat je oordeel daardoor veel genuanceerder wordt.”

Het verhaal van Jan vindt u ook op onze website via www.anbo-pcob.nl/jan

De overige elf kalenderverhalen verschijnen uiteindelijk allemaal op www.anbo-pcob.nl/ouderenmaken-het-verschil

BESTEL NU!

Als lid van ANBO-PCOB kunt u de verjaardagskalender met korting aanschaffen. De kalender kost voor leden €12,50 (exclusief €5 verzendkosten). Voor meer informatie: www.anbo-pcob.nl/kalender Via deze pagina kunt u de kalender ook bestellen. Gebruik daarbij de kortingscode 7VKSHP.

U kunt de kalender ook bestellen via onderstaande QR-code. Gebruik dan eveneens de kortingscode 7VKSHP.

Ouderen maken het verschil Verjaardagskalender

MAAK IEMAND LID

EN KRIJG ZELF EEN CADEAUKAART!

De eerste 6 maanden gratis voor nieuwehetlid!

OuderenWijzer is een uitgave van ANBO-PCOB en verschijnt 8x per jaar.

Contact met ANBO-PCOB?

E: contact@anbo-pcob.nl

T: 0348-46 66 66 www.anbo-pcob.nl

Lid worden?

Ga naar www.anbo-pcob.nl/word-lid

Of bel 0348 - 46 66 66

Opzeggen?

Leden: schriftelijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap via: contact@anbo-pcob.nl of www.anbo-pcob.nl/opzeggen of Postbus 2012, 3440 DA Woerden

Redactie OuderenWijzer

E: magazine@anbo-pcob.nl

Hoofdredactie: Ingrid Nies en Studio Room (a.i.)

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem

Adverteren

Dock35 Media

Frank Roosenbeek 0314 - 35 58 30 frank@dock35media.nl

Bladerbare versie

Leden kunnen OuderenWijzer ook gratis online lezen. Ga naar: anbo-pcob.nl/magazine

Gesproken versie

OuderenWijzer is via CBB ook beschikbaar in gesproken vorm. Bel 0348 - 46 66 66. Of mail naar contact@anbo-pcob.nl

Copyright/advertenties

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. ANBO-PCOB draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor advertenties/bijsluiters.

HET VOLGENDE NUMMER VERSCHIJNT OP 3 FEBRUARI

INTERVIEW MET BURGEMEESTER

CAROLA SCHOUTEN

Gemeenteraadsverkiezingen, zo belangrijk voor ouderen!

DOSSIER:

ik maak iemand

en krijg een VVV Cadeaukaart ter waarde van €15 cadeau

Voornaam Tussenvoegsel

VOORWAARDEN

Actie geldt t/m 3 februari 2026. Eén VVV Cadeaukaart per geworven lid. Hoe meer leden, hoe meer cadeaubonnen. Geef uw gegevens bij voorkeur door via www.anbo-pcob.nl/lidwerftlid Of vul de bon in en stuur deze naar: ANBO-PCOB o.v.v. ‘LWL’ Postbus 2012, 3440 DA Woerden . U kunt op werkdagen tussen 09.00 en 16.00 uur ook telefonisch contact opnemen met onze Ledenservice via 0348 - 46 66 66

JA, ik word lid van ANBO-PCOB en betaal €4 per maand (per automatische incasso). Ik krijg de eerste 6 maanden gratis!

Datum: / /

Eindredactie: Sylvia Aué (a.i.)

Redactiemedewerker

Suzanne Meeboer

Aan dit nummer werkten mee

Jurriën Beerda, Monica Boschman, Sander van den Bosch, Eric Brendel, Jeroen Fidder, Anita Harte, Egbert Hartman, Simon van Herpen, Jaap Jongbloed, Ilona Jongepier, Elsbeth Kassies, Mark Kohn, Mans Kuipers, Arnaud Mooij, Rianne van der Molen, Marije Remmelink, Suus Ruis, Janita Sassen, Deborah van der Schaaf, Yvette Sens, Alex van Scherpenzeel, Rogier Veldman.

Concept en vormgeving Studio Room, Hilversum

Ouder worden doe je niet alleen.

Ontmoetingen met anderen en mee blijven doen, zorgen voor vreugde in het leven. ANBO-PCOB - dé invloedrijkste ouderenverenigingzet zich in opdat ouderen gezien worden en betrokken blijven. We geven ouderen een stem in Den Haag en bieden informatie, voordeel, advies en hulp. Leden ontmoeten elkaar in de ruim tweehonderd lokale afdelingen en online op ons Trefpunt. We werken graag samen met andere partijen.

ANBO-PCOB: Samen sterk

ONTDEK alle voordelen van uw ledenpas

AFHANKELIJKER WORDEN

Hoe ga je daarmee om?

Hoe kan het voor zo’n

Enjoyhotel Vlieland in Oost-Vlieland

Ontvangst met lunch of koffie met gebak of iets anders lekkers

4 x overnachting met uitgebreid “Enjoy” ontbijtbuffet

4 x lunch of lunchpakket

4 x driegangen keuzediner of dinerbuffet

Koffiecorner: koffie en thee gehele dag GRATIS

Enjoyhotel De Papenberg in Afferden

Inbegrepen bij uw 5-daagse alles-inclusief vakantie:

Dagelijks van 17:00 tot 24:00 uur alle drankjes GRATIS: frisdrank, vruchtensap, bier, wijn, jenever en Apfelkorn Iedere avond vertier en entertainment, met o.a. een wandeling en live muziek. Hierbij wordt regelmatig iets lekkers geserveerd, zoals een bittergarnituur of een hartige snack GRATIS diverse auto-, fiets- en wandelroutes

Vraag ’m nu gratis aan op www.enjoyhotels.nl

Enjoyhotel Joli Bergen in

Rust, ruimte en natuur in z’n puurste vorm
Nabij Markermeer en IJsselmeer (3 km)

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.