Limburg
Christian Post ĂŠĂŠn van de dwergen uit Limburg
De Special Theater Road Show confronteert, verrast en verleidt tot meedoen!
SPEELDATA o.v.b.
zondag 10 juli l Limbricht Magic Fair Kastee try-out woensdag 13 juli lberg 14 .00 uur Koningslust Save in Forum donderdag 14 juli uur in Sittard om 19.30
2
Voorwoord 4 regio’s, 4 all-in pop-up theatergroepen en 4 unieke theaterstukken In 2016 toert Special Arts door Nederland met de Special Theater Road Show om in vier regio’s een theatervoorstelling te maken. Special Arts brengt alle ingrediënten hiervoor: hoofdrolspeler en regisseur Art-Jan de Vries en een script geschreven door Don Duyns. Maar het talent ligt bij de deelnemers van zorgorganisaties, de lokale (amateurkunst) verenigingen, het speciaal onderwijs en in de wijk. Hoe dicht liggen lach en ontroering tijdens deze toer bij elkaar. Ik mag meedoen, wals over de dansvloer, lees teksten die raken, hoor fantasieën die ik niet voor mogelijk heb gehouden, ontmoet gepassioneerde begeleiders die de Special Theater Road Show omarmen om de talenten van hun cliënten te laten zien. Ik voer gesprekken om drempels te slechten, mijn topografische kennis wordt vergroot en binnen regio’s worden bijzondere verbindingen gelegd. Samen met deelnemers, lokale (amateurkunst) verenigingen, begeleiders, inwoners dromen wij grote dromen om het bijzondere sprookje Sneeuwwitje en de 7 op het podium te brengen. In elke regio op een unieke manier. Voor de zomer doet de Special Theater Road Show twee regio’s aan. In Friesland is zorgorganisatie Talant onze partner, het ‘epicentrum’ is Drachten. In Limburg werken we samen met OZO doe ik mee en Daelzicht. Het Special Theater Road Show digitale magazine geeft een kijkje achter de schermen en is net als de voorstelling een groeiende productie. Regelmatig verschijnt een aangevuld magazine. Like onze facebookpagina en je leest wanneer er weer een nieuwe editie in de lucht is. Tine Veldhuizen t.veldhuizen@specialarts.nl
ww.facebook.com/specialtheaterroadshow 3
s r u e t c a De
Een eerste kenismaking met verschillende acteurs.
Frank is prins: “Dan mag ik sneeuwwitje � wakker kussen
4
Limburg
Barbara is de zevende dwer g: “Als dwerg moe t ik boos zijn, dat vind ik eng.�
5
workshopdag
Limburg
6
Bekijk het filmpje van de workshopdag in Friesland https://youtu.be/ tIWWV4r0zsc
“Je leert iedereen beter kennen”
WieWatWaarom sneeuwwitje
Wie? Centrum Weng is een Karateschool (1974) en een dagbestedingcentrum (2009). Linsey de Vries is het dagbestedingcentrum gestart na haar studie Social Work. Zij verzorgt een workshop karatebewegingen en Larissa (stagiair Centrum Weng) een workshop bewegen op muziek. Larissa Smeets: “Mijn drive? De mensen zijn eerlijk en puur, daar hou ik van! Iedereen is uniek”. Wat? Linsey: “Overdag zijn wij een dagbestedingcentrum voor mensen met en zonder beperking. ’s Avonds zijn wij een karateschool voor jong tot oud. Binnen de vaste dagbestedigingsactiviteiten - koken, tuinieren, sport en beweging – bieden wij een programma op maat.” Linsey: “Bij karate gaat het om Waarom? de filosofie en techniek. Zoals Special Arts theater gebruikt om in contact te komen, zo gebruiken wij de techniek en filosofie van karate als taal. We vinden het ontzettend leuk dat Special Arts dit doet voor de doelgroep, op deze manier leer je iedereen beter kennen. Wij staan open voor alles, ons motto is: niet denken maar doen.”
Sneeuwwitje Larissa: “Sneeuwwitje doet mij denken aan de zeven dwergen en het liedje ‘hé ho hé ho’. Bewegen en muziek komen bij de dwergen samen. De dwergen gaan helemaal uit hun dak!” Linsey: “De appel die heeft op mij als kind het meeste indruk gemaakt, heel spannend! Centrum Weng is voor mij persoonlijk één groot sprookje. Het is een droom dit werk te mogen doen. Mensen gaan met een lach naar huis. Fantastisch dat je met elkaar iets moois kunt beleven. Intense saamhorigheid die veel levensvreugde brengt.”
7
WieWatWaarom sneeuwwitje
“Muziek als middel” workshop muziek
Wie? Als tiener heeft Guido Nouws wel eens een gitaarlesje gehad, maar daar bleef het dan ook bij. Tot hij Sociaal Pedagogische Hulpverlening ging studeren in Nijmegen, waar hij zich specialiseerde in muziek en via omwegen bij Daelzicht terecht kwam. Hier brengt hij cliënten op alle mogelijke manieren in aanraking met muziek. Wat? “Ik werk met allerlei soorten doelgroepen, van zwaar lichamelijk of verstandelijk beperkt tot licht beperkte cliënten. Met cliënten die zwaar beperkt zijn werk ik op een andere manier, bijvoorbeeld met instrumenten waarop een heel lichte aanraking al een groot effect heeft. Of ik laat mensen de instrumenten voelen. Door een gitaar op een rolstoelblad te leggen kan je de geluidstrillingen laten voelen. “ Ik wilde meedoen met de Waarom? Special Theater Road Show omdat ik zelf heb ervaren wat muziek met mensen doet. Je kan het heel mooi als middel inzetten bij
8
doelgroepen waar je normaal gesproken niet zo snel contact mee krijgt. Het opent mensen.” Sneeuwwitje “Sneeuwwitje doet mij denken aan sprookjes. Ik lees veel sprookjes voor aan mijn dochter van 9 maanden ook al snapt ze er natuurlijk nog helemaal niks van. Die sprookjes zijn op rijm, wat eigenlijk ook een soort muziek is.”
WieWatWaarom sneeuwwitje
“Helemaal nieuw voor mij” workshop fotografie
Wie? André Hilkens geeft op 26 mei de workshop fotografie. Hij is amateurfotograaf en is op zijn zeventiende begonnen met het maken van foto’s. Wat? “Het werken met deze groep is helemaal nieuw voor mij, maar ik vind het ontzettend mooi om te doen. Allereerst heb ik in het kort uitgelegd wat er allemaal bij fotografie komt kijken, daarna zijn we op verschillende locaties aan de slag gegaan. Natuurlijk hebben wij ook bij de andere workshops gefotografeerd.” “Ik vind het een mooie Waarom? kans om voor dit Special Arts project een fotoworkshop te kunnen geven aan mensen met een beperking. Daarnaast heb ik het plan een fotoreportage te maken van mensen met bijzondere beroepen. Met een bijzonder beroep bedoel ik bijvoorbeeld mensen die dit soort evenementen
organiseren en begeleiden. Daar sluit dit project ook heel mooi bij aan. Sneeuwwitje “Als ik aan Sneeuwwitje denk, denk ik meteen aan de kist waarin zij ligt. En het liedje ‘hé ho hé ho, je krijgt het niet cadeau’. Ik heb de film vroeger heel erg vaak gekeken met mijn dochter.” André Hilkens
9
w specialtheaterroadsho articipatie, VSBfonds, door: Fonds voor Cultuurp Orde, Stichting mede mogelijk gemaakt SPZ, Ridderlijke Duitsche d door Special Arts en ting seer Stich gani , geor aars t eker word tigny Stichting. d Show 2016 fonds Zorgverz De Special Theater Roa De Boom, HÊlène de Mon gehandicapten, Innovatie an Stichting, Stichting K, Fonds verstandelijk Stichting Dioraphte, NSG ting Elise Mathilde Fonds, Stichting SFO, Pasm Stich Woudsend Anno 1816,
10
workshop tekst
“De deelnemers brengen inspiratie”
WieWatWaarom sneeuwwitje
Wie? Leon IJzerman geeft op 26 mei de workshop ‘publiciteitstekst’. Hij is sinds 2008 zelfstandig tekstschrijver, zowel voor eigen klanten als voor reclamebureaus. Hij schrijft allerlei content voor bedrijven, gemeentes en zorginstellingen. Zijn kracht zit in zijn vermogen om zich steeds weer aan te passen aan de doelgroep. Wat? “In mijn workshop nemen de deelnemers ieder een willekeurige rol uit verschillende sprookjes. Daarna interviewen ze elkaar. Ze brengen mij inspiratie door hun onbevangen blik op het verhaal. Dat brengt mij ter plekke op ideeën en zo wordt alles mogelijk.” “Ik doe mee met de Special Waarom? Theater Road Show omdat ik juist mensen met een beperking wil laten ervaren hoe je creatief met taal om kunt gaan. Ik vind het belangrijk om de vinger op het talent te leggen. Heel goed dat Special Arts hierin een vervolg wil creëren.”
Sneeuwwitje “Sneeuwwitje is volgens mij een beetje verwaand, door de aandacht van al die mannen. Het sprookje doet me ook denken aan het schoonheidsideaal, en natuurlijk aan de spiegel. Als ik mensen interview houd ik hen ook regelmatig een spiegel voor.” Leon IJzerman
11
WieWatWaarom sneeuwwitje
workshop Tekst
“Is de jager goed of slecht?”
Wie? Piet Spaan heeft een eigen tekstbureau, Tekstbureau Spaan, en zit al 25 jaar in het vak. Op 26 mei geeft hij de workshop creatief schrijven. “Momenteel hou ik me veel bezig met het redigeren van boeken. Ik neem mensen bij de hand bij een schrijfproces, waarbij de grotere projecten mijn voorkeur hebben.” Wat? “Samen met de deelnemers heb ik het verhaal van Sneeuwwitje geanalyseerd. We hebben het over de verschillende rollen van het sprookje gehad: is de jager eigenlijk goed of slecht? Een deelnemer heeft een brief geschreven van de jager naar Sneeuwwitje waarin allemaal nieuwe verhaallijnen ontstonden. Ook waren er twee deelneemsters die een interview voor Sneeuwwitje aan het voorbereiden waren. Zou ze het eigenlijk wel leuk hebben gehad in dat huisje? En had ze niet veel liever lekker tv willen kijken in plaats van dat eeuwige schoonmaken?”
12
Ik heb jarenlang voor de klas Waarom? gestaan en kan me daarom goed aan een doelgroep aanpassen. Alhoewel ik nog een workshop had gegeven aan mensen met een beperking vond ik het hartstikke leuk. Het is een nieuwe uitdaging.” Sneeuwwitje Als ik denk aan Sneeuwwitje denk ik aan het verhaal wat ik mijn kinderen, vooral mijn dochter, vroeger zoveel heb voorgelezen.
WieWatWaarom sneeuwwitje
“Je leert iedereen beter kennen” workshop Dans
Wie? Chantal Houben danst al van jongs af aan. Op haar vijfde nam ze haar eerste les jazzballet en vanaf haar negende danst ze in wedstrijdgroepen. In 2014 startte ze haar eigen dansschool: Urban Dance Factory in Sittard. Hier geeft zij haar groepen les in verschillende urban dansstijlen. Wat? Ik geef les aan alle leeftijdscategorieën en in alle urban dansstijlen. Naast de reguliere groepen hebben we ook nog een aantal wedstrijdteams, de jongste hierin zijn negen jaar. Het allerliefst geef ik les aan die kleintjes. Waarom? Als mensen van buitenaf me betrekken bij een project vind ik dat super leuk. Werken met mensen met een beperking was een nieuwe uitdaging voor mij. Soms reageren ze op een bepaalde manier die ik niet ben gewend. Maar dat is helemaal niet erg, daar leer ik alleen maar van. De workshop geven is me zeker bevallen, ik zou het absoluut vaker willen doen.
Sneeuwwitje Bij Sneeuwwitje moet ik denken aan het bos, vogeltjes en leuke kleine kinderdwergjes. Op mijn dansschool ben ik Sneeuwwitje, mijn leerlingen de dwergen en lopen we samen door het bos waarin de vogeltjes de muziek maken.
13
pecial Arts
r van S u e t c e ir d n e iz u h Tine Veld
“We schudden de hele boel op”
Tine Veldhuizen is directeur van Special Arts en initiatiefnemer van de Special Theater Road Show. Wat wil ze met de Special Theater Road Show bereiken? “Mooie verbindingen creëren en de verborgen talenten van deelnemers zichtbaar maken en laten groeien.” Hoe is het idee voor de Special Theater Road Show ontstaan? “Jaarlijks staat er bij Special Arts een kunstdiscipline centraal, dit jaar zijn dat de podiumkunsten. Theaterambassadeur, regisseur en acteur Art-Jan de Vries vertelde een aantal jaar geleden over een voorstelling die hij in zijn hoofd had: Sneeuwwitje. Deze voorstelling maken met mensen met een beperking stond hoog op zijn wensenlijst. Dit idee liet ook mij niet los. Special Arts wil laten zien welk talent er in Nederland
14
is en wat zou het dan mooi zijn om deze voorstelling in verschillende regio’s te realiseren. Geïnspireerd door een woon- en klusprogramma zag ik een bus met kostuums, decorstukken, een script, een regisseur en een acteur door Nederland rijden… En nu zijn we op reis: in vier regio’s van Nederland maken wij in samenwerking met zorgorganisaties de voorstelling Sneeuwwitje en de 7 , op basis van een script geschreven door Don Duyns. Elke voorstelling heeft een doorlooptijd van acht weken en in de laatste week is de Special Theater Road Show-bus op locatie.” Wat maakt theater speciaal? “Bij ons project Het Andere Gedicht, een taalstimulerend poëzieproject voor mensen met een verstandelijke handicap, hebben we kunnen zien wat het podium met mensen
15
doet. Het speciale van theater is dat alle kunstdisciplines aan bod komen, van dans tot beeldende kunst. We willen laten zien dat theater maken, naast dat het heel leuk is, werk is. Decor, tekst, repetities en publiciteit zijn essentieel bij een voorstelling. Dat zijn allemaal dingen die geregeld moeten worden en waarbij we het talent van de deelnemers inzetten.” Welke toegevoegde waarde heeft de Special Theater Road Show? “Met de Special Theater Road Show schudden we de hele boel op. Het is niet zomaar iets, meedoen heeft impact op de hele organisatie. We werken met diverse groepen, de jongste deelnemer in Drachten is bijvoorbeeld negen en de oudste zestig-plus. En dat werkt! Het proces doet veel met deelnemers, maar zeker ook met hun begeleiders. Met elkaar ontdekken we verborgen talenten. Die lichten we uit, in de hoop dat heel veel mensen daardoor gaan groeien. Als je eerst nooit op het podium durfde te staan en dat nu wel doet, is er sprake van ontwikkeling. Dat is ontzettend mooi. Maar we lopen ook tegen zaken aan die we niet voorzien hebben. Hoe kunnen we het praktisch mogelijk maken dat iemand met diabetes ook mee kan doen? We laten ons niet beperken door de beperking.”
16
“Regionale kunstamateurverenigingen komen in beeld bij het ontdekken van al deze talenten. We willen mensen met en zonder handicap elkaar laten inspireren en kunst daarbij inzetten als verbindende factor. Zo veel mogelijk partijen mogen meedoen om mooie verbindingen te creëren. In Drachten werken we samen met een dansstudio die op basis van een lied van deelnemers van Talant een choreografie schrijft. Dit lied met dans wordt onderdeel van de voorstelling en ook dansers van de studio doen mee.” “Die verbindingen worden op de gekste plekken gelegd. Zo ontmoette ik bij de Chinees een geïnteresseerde vrouw, zij helpt ons nu bij het opzetten van een wijkkoor. In Nederland praten we veel over participatie en dingen met elkaar doen. Maar vragen we het dan uiteindelijk ook heel gericht? Wat kun je bedenken zodat het voor iedereen fantastisch wordt om mee te doen? Daar zetten wij op in. De Special Theater Road Show is een groot project, maar daarbinnen zijn kleine, persoonlijke initiatieven enorm belangrijk.” Is er verschil tussen de regio’s? “Het is niet de bedoeling om in Limburg hetzelfde te doen als in Friesland. Overal leggen we nieuwe, inspirerende verbindingen met allerlei partijen. In vier regio’s creëren we vier verschillende voorstellingen. We willen dat mensen uiteindelijk in de zaal zitten en denken: verdorie, ik had mee moeten doen.” “Eind mei was de workshopdag in Limburg, een feestelijke start om talent te spotten. In deze regio komen de deelnemers uit verschillende plaatsen: Heel, Neerbeek, Geleen, Holtum, Beek… Dat geeft weer
een andere dynamiek, dat is juist wat het zo leuk maakt. Wij werken samen met OZO doe ik mee en Daelzicht. OZO doe ik mee organiseert samen met anderen activiteiten in buurthuizen. Daelzicht biedt binnen de eigen organisatie een gevarieerd dagbestedingprogramma. Wij repeteren in Gemeenschapshuis Neerbeek, waar ook de lokale verenigingen bij elkaar komen. Buurtbewoners kunnen hier binnenwandelen voor een kopje koffie of komen tussen de middag lunchen.” Waarom is gekozen voor Sneeuwwitje? “De zeven dwergen in Sneeuwwitje hebben een raakvlak met de Special Theater Road Show. Ze zijn allemaal verschillend. De een is altijd vrolijk, de ander een mopperkont. Ondanks hun eigen karakter hebben ze overeenkomsten in hun gevoel. Ze zijn allemaal verdrietig als Sneeuwwitje dood lijkt te zijn en allemaal blij als ze door de prins wordt wakker gekust. Ze gaan er samen voor. Dit zou wel symbool kunnen staan voor de verschillende beperkingen onder onze deelnemers en tegelijkertijd voor het groepsgevoel en enthousiasme dat onder iedereen – met en zonder handicap – leeft.”
De Special Theater Road Show van Special Arts wordt ondersteund door veertien verschillende fondsen. Tine Veldhuizen: “Wij zijn er heel blij mee dat zo veel fondsen dit project omarmen. We willen laten zien wat dit project brengt, onder meer door het ontwikkelen van een toolbox. Doel is dat het project straks wellicht door gemeentes en zorgorganisaties kan worden ingezet als stimulans tot maatschappelijke participatie en inclusie.”
lezersactie Spiegeltje spiegeltje aan de wand... Maak deze alom bekende zin op je eigen manier af. Alles mag! En wie weet win jij een affiche met jouw tekst.
erroadshow
specialtheat
VSBfonds, rparticipatie, Stichting Fonds voor Cultuu gemaakt door: Duitsche Orde, mede mogelijk SPZ, Ridderlijke ny Stichting. ars, Stichting Special Arts en niseerd door Zorgverzekera g De Boom, Hélène de Montig , Innovatiefonds 2016 wordt georga gehandicapten r Road Show n Stichting, Stichtin De Special Theate NSGK, Fonds verstandelijkFonds, Stichting SFO, Pasma hte, e Stichting Diorap 1816, Stichting Elise Mathild Woudsend Anno
aanmeldingen@specialarts.nl onder vermelding van je naam en adres. 17
BLOG Vraag van een toekomstig theaterdocent Als kind zag ik op straat weleens een persoon met een ‘verstandelijke beperking’. Af en toe zag ik een groep een toneelvoorstelling bezoeken in het dorpje waar ik opgroeide, zag ik een vrouw vakken vullen in de kleine dorpssupermarkt of iemand een gemeentetuintje schoffelen. Als puber dronk ik soms een kopje koffie in een ‘speciale’ brasserie met mijn moeder en vonden we het ‘schattig’ en ‘gemoedelijk’ om te zien met hoeveel focus dat kopje koffie dan gebracht werd. Maar verder dan dat ging het contact eigenlijk nooit. Ik had er eigenlijk ook nooit bij stilgestaan dat onder ‘die’ mensen ook theaterliefhebbers zijn, met net zoveel liefde voor het theatervak als ik.
T
oen ik op de middelbare school hoorde dat er theatergroepen bestonden voor mensen met een verstandelijke beperking, dacht ik: ‘werken met die theatergroepen? Dat zou ik nooit kunnen…dan moet je wel een heel goede docent zijn…’. En toen ik Margot de Jong van Theater Totaal leerde kennen, gaf ik haar dan ook het ‘compliment’ dat ik het zo knap vond
18
dat ze kon werken met de doelgroep… Terugkijkend op bovenstaande kan ik mezelf wel voor m’n kop slaan. Hoe naïef gedacht. Niet omdat ik geen bewondering heb voor mensen die werken met mensen met een beperking, maar wel omdat ik er in de afgelopen jaren achter kwam dat de bewondering die ik uitte, in eerste instantie voortkwam uit mijn eigen vooroordeel. Dat vooroordeel kwam ook aan het licht bij mijn eerste bezoek aan een theatergezelschap met verstandelijk beperkte acteurs, op aanraden van Thijs Hazeleger, docent en stagebegeleider in mijn derde studiejaar aan de Docent Theater opleiding in Zwolle. Waarom hij wilde dat ik een bezoek bracht aan Theater Klare Taal in Arnhem begreep ik niet helemaal, maar omdat ik ‘nog geen stage’ had, besloot ik maar een kijkje te nemen. En in een klap werden een groot deel van mijn vooroordelen weerlegd. Terwijl ik ongemakkelijk binnenkwam, niet wetend wat ik moest verwachten, of ik me voor moest stellen aan iedereen of niet en wat ik dan allemaal moest zeggen, sprak ik mezelf toe
dat ik me niet zo aan moest stellen en dat ik het allemaal wel zou zien. En voor ik me verder onnodige zorgen kon maken gebeurde het volgende: ik kreeg een gastvrije ontvangst van alle spelers, die zich een voor een netjes voorstelden (al had ik wel wat moeite om alle spelers in eerste instantie te verstaan, wat weer grappige situaties opleverde met namen). Amersfoort en theater De hele dag bleven ze koffie en thee aanbieden (en aan het eind van de dag stond ik dus stijf van de cafeïne. Overigens volkomen mijn eigen schuld, had ik maar beleefd het zoveelste kopje moeten weigeren). Ook werd ik welkom geheten in de theaterzaal en mocht ik een repetitie bijwonen. De plek waar ik als gast mocht zitten, werd zorgvuldig aangewezen door de spelers. En regelmatig werd me gevraagd of ik wel lekker zat. En daar zat ik dan, in die rode theaterstoel, verbaasd voor me uit te staren. Ik werd echt geraakt door wat ik op de vloer zag. Het was puur, ontroerend, eerlijk en vaak ook ontzettend grappig. Een bijzondere sfeer, zonder schaamte. En ook met ontzettend veel lol. En af en toe een probleempje, wat de regisseur oploste door de acteurs aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en dingen die niet met theater te maken hebben ‘buiten de deur te gooien’ na de warming-up. Klare Taal Na daadwerkelijk met spelers van Theater Klare Taal toe te hebben gewerkt naar mijn afstudeervoorstelling in 2015 en het
Annely Noeverman, ArtEZ student Docent Theater
voeren van verschillende gesprekken over de doelgroep, de effecten van theater op de spelers en het veranderende overheidsbeleid in 2015, kreeg mijn onderzoeksvraag steeds meer vorm, tot de uiteindelijke vraag: In hoeverre kan theater met verstandelijk beperkte acteurs effect hebben op hun maatschappelijke participatie? In mijn afstudeerscriptie probeer ik op die vraag het antwoord te vinden. Als ik een hypothese zou moeten doen, zou mijn antwoord zijn dat participatie wel degelijk gestimuleerd kan worden. Het mes snijdt echter wel aan twee kanten. Niet alleen de mensen met een beperking moeten actief ‘participeren’, de mensen zonder beperking moeten hen daartoe ook de kans en ruimte geven. Ik heb zelf ervaren hoe ik – onbewust – wel degelijk vooroordelen had over de doelgroep en hoe makkelijk deze weerlegd werden door gewoon eens een kijkje te nemen bij een theatergroep. Ik heb gezien dat mensen met een beperking veel kunnen, als ze maar aangesproken worden op talent en verantwoordelijkheid en niet ‘betutteld’ worden.
19
Art-Jan de Vries Kijk eens wat je allemaal kan!
Aan het einde van een lange workshopdag in Neerbeek spraken we met Art-Jan de Vries (39), regisseur van Sneeuwwitje en de 7. Hij studeerde aan de mime-opleiding in Amsterdam, maakte vele solovoorstellingen op de Parade. Tekst Wessel de Vries
A
rt-Jan zit uitgeput, maar vooral voldaan voor het gebouw waar hij de hele dag workshops heeft gegeven. “Als aftrap van ons project hebben we een workshopdag georganiseerd. We hebben een dag lang gewerkt met iedereen die aan ons project gaat deelnemen. Zo kunnen wij de deelnemers leren kennen en zo kunnen de deelnemers ons leren kennen.” Art-Jan is duidelijk onder de indruk.“Ik heb zoveel gezien vandaag en iedereen was zo enthousiast. We hebben gezongen, gedanst en scènes uit het script gespeeld. Het was een fantastische dag.” De begeleiders, die om Art-Jan heen zitten, zijn het met hem eens. “We hebben echt dingen gezien die we niet voor mogelijk hielden. Begint ineens iemand die te dansen,
20
21
“Het gaat niet om mij, het gaat om de mensen met wie ik straks op het podium sta”
die nog nooit gedanst heeft. Of blijkt een meisje prachtig te kunnen zingen, terwijl wij dat helemaal niet wisten!” Een voorstelling voor mensen met een beperking Een jaar of vijf geleden bedacht Art-Jan dat hij een voorstelling wilde maken met mensen die een beperking hebben. “Ik speelde op dat moment in een kleutervoorstelling, waarmee we voornamelijk op scholen speelden. Op een ochtend kwamen de actrice met wie ik in die voorstelling speelde en ik op een school, die een school voor kinderen met een beperking bleek te zijn. Kwamen er geen kleuters, maar veel grotere kinderen binnen die behoorlijk achterliepen op hun leeftijdsgenoten. Dat was best even schrikken, maar uiteindelijk vond ik het heel leuk om voor dat publiek te spelen. Ze gingen helemaal in onze voorstelling op, ze begrepen alles en ze gingen heel blij naar huis. Maar toen ik op de terugweg napraatte met mijn collega-
22
actrice, was ze een stuk minder enthousiast. Ze was er niet van gediend dat ze voor een dergelijk publiek moest spelen. Het was echt verschrikkelijk wat ze zei, ik schrok daar nogal van. Ze zei dingen over mensen met een beperking die ik hier niet ga herhalen, maar die me wel aan het denken hebben gezet.”
A
rt-Jan werkt bij dit project, net als bij veel van zijn andere projecten, nauw samen met Inez Schatz. Zij helpt hem met van alles en nog wat en is daarnaast zijn artistieke klankbord. “Ik weet nog dat Art-Jan me belde”, zegt ze. “Hij had naar die tirade van zijn collega-actrice geluisterd en hij vond het zo onredelijk. Wat Art-Jan stoort, is dat veel mensen niet voorbij die beperking kunnen kijken, terwijl zij veel meer zijn dan dat en veel meer in huis hebben.”
Art-Jan lacht.“Eigenlijk gedroeg die collegaactrice zich nogal als een prinsesje en daarom kwam ik op het idee om het verhaal van Sneeuwwitje te gebruiken voor deze voorstelling. Ik wil een Sneeuwwitje op toneel zetten die te maken krijgt met zeven dwergen met een beperking. Ze vindt het helemaal niks dat ze het podium moet delen met zeven beperkte dwergen, maar langzaam ontdekken het publiek en Sneeuwwitje dat de dwergen veel meer talent in huis hebben dan ze aanvankelijk dachten. Op die manier wil ik laten zien dat mensen met een beperking veel meer kunnen dan iedereen denkt.” Mensen laten bloeien Omdat Art-Jan al een paar jaar ambassadeur is voor Special Arts, heeft hij veel theatervoorstellingen gezien waarin mensen met een beperking een rol spelen en is hij betrokken geweest bij projecten waarbij
zij in aanraking werden gebracht met kunst.“Rondom een poëziewedstrijd heb ik een aantal lessen gegeven in voordragen. Op een gegeven moment kwam ik op een dagopvang, waar ik een meisje vroeg om haar gedicht voor te dragen. Toen greep haar begeleidster in door te zeggen dat het meisje niet kon lezen en die begeleidster kende dat meisje al tien jaar. Maar wat bleek nou? Dat meisje kon dat gedicht hartstikke mooi voordragen. Ze kon wel lezen!” Een begeleidster zegt:“Het mooie aan ArtJan is dat hij mensen met een beperking niet nog verder beperkt, maar dat hij ze juist laat bloeien.”
M
aar Art-Jan vindt dat hij lang genoeg over zichzelf gepraat heeft. “Want het gaat niet om mij, het gaat om de mensen met wie ik straks op dat podium sta. Het script, geschreven door Don Duyns, steekt heel goed in elkaar: ik kan eraan toevoegen wat ik wil. Dus als iemand heel mooi kan walsen, dan komt het in de voorstelling. En als blijkt dat iemand prachtig kan zingen, dan 23
“Ik wil laten zien dat mensen met een beperking veel meer kunnen dan iedereen denkt” gaan we ook daar een plek voor zoeken. Ik wil iedereen een fantastische tijd bezorgen. Of het lukt weet ik nog niet, maar het lijkt me geweldig als iedereen de hele voorstelling op toneel is.” Puzzel Of hij nerveus is? “Natuurlijk. Ik vind het heel spannend en soms denk ik: wat ik heb ik me op mijn hals gehaald?” Natuurlijk wordt het geen artistiek hoogwaardige Toneelgroep Amsterdam-productie, maar we zetten wel mensen in hun kracht, iedereen gaat stralen en we gaan aan die zaal laten zien wat al deze jongens en meisjes en mannen en vrouwen in huis hebben.”
H
et zal nog best een puzzel worden, geven Art-Jan en Inez toe. Want er moeten rollen verdeeld worden en keuzes worden gemaakt. En ze willen dat mensen die niet op het podium staan, toch aan de voorstelling kunnen bijdragen. Er is bijvoorbeeld een
dagbesteding die zich met keramiek bezighoudt. “Zij gaan de kopjes voor de zeven dwergen maken.’ Als mensen liever schilderen, mag dat ook. ‘Ik wil op het achterdoek beamen wat mensen geschilderd hebben”, zegt Art-Jan. “Dan hebben we meteen een decor.” “Vanochtend”, zegt hij als hij opstaat uit het gras, “zei iemand dat ze iets niet kon. Toen heb ik ingegrepen en gezegd dat ik dat vandaag niet meer wilde horen.” Hij lacht. “We kunnen alles.”
www.art-jandevries.nl www.facebook.com/artjandevries
24
25
BLOG
“Vol verbazing heb ik de hele dag rondgekeken� Fazli Yildirim: 23 jaar en eerstejaarsstudent Culturele Maatschappelijke Vorming in Utrecht. Sinds november 2015 loopt hij een dag in de week stage bij Special Arts.
I
k vind sociaal werk heel erg interessant, vooral het maken en organiseren van evenementen trekt mij. Toen ik naar een stage zocht werd ik door een docente gewezen op het bestaan van Special Arts, toen heb ik op de site gekeken naar wat Special Arts allemaal doet en werd ik erg enthousiast. Vooral het thema van dit jaar, podiumkunsten, trekt mij. Ik maak het hele proces van de Special Theater Road Show mee. Op donderdag 26 mei was ik actief betrokken bij de workshopdag in Neerbeek, Zuid-Limburg. Een mooie auto filmen Aan het begin van mijn stage had ik nog helemaal geen ervaring in het werken met mensen met een handicap. De workshopdag in Drachten was de eerste keer dat ik dit deed en wat was het leuk! Ook in Neerbeek heb ik genoten van de dag. Al die afwisseling in workshops is erg mooi. Zo kunnen er allerlei verschillende talenten van de deelnemers
26
Limburg
Fazli Yildirim Eerstejaars student CMV Utrecht
worden ontdekt. Theater, dans, foto, tekst en film, de workshops werden gegeven door verschillende, merendeels lokale, workshopgevers. Ook ik mocht een workshop geven: film. Ik heb al enige ervaring met filmen en ik vind het leuk om de kennis van hoe je zelf kunt filmen over te brengen. Omdat ik nog nooit met mensen met een beperking gewerkt had , was ik best een beetje zenuwachtig, maar uiteindelijk verliep het allemaal heel erg soepel. Ik ben met de groep naar buiten gegaan en de deelnemers hebben op verschillende locaties elkaar en anderen gefilmd. Erg mooi om te zien hoe mensen zo enthousiast kunnen zijn over de kleinste dingen en wat ze filmen: een mooie auto bijvoorbeeld. Er wordt buiten de kaders gedacht, met veel fantasie. Daar komen de mooiste dingen uit!
voelde ik me een ervaring rijker en een vooroordeel lichter. De hele dag heb ik me verbaasd over kwaliteiten die de deelnemers hadden. Zo was er een deelneemster die erg goed kon zingen, dat had ik nooit verwacht. Het zien van alle verschillende talenten was voor mij erg inspirerend. En ook na de dag werd ik nog verrast: op de filmpjes die er gemaakt zijn stond er een deelneemster uitbundig te dansen. Ik heb me toch wel even verbaasd over die soepele dansmoves. Er zijn zo vaak mensen die zeggen dat mensen met een beperking iets niet kunnen. Maar Special Arts laat juist het tegendeel zien, dat is heel erg mooi.
Een ervaring rijker, een vooroordeel lichter Toen ik aan het eind van de dag het Gemeenschapshuis in Neerbeek uitliep
27
Don s Duyn
“Theater is misschien geen wondermiddel, maar het helpt wel”
Don Duyns (49) is schrijver. Voor theater schrijft hij zowel stukken voor grote zalen, zoals de familievoorstellingen die hij voor het Ro Theater schrijft, als intiemere stukken. Een voorbeeld hiervan is Schijn, over de coming-out van acteur Fahd Lahrzaoui. Daarnaast schrijft hij filmscenario’s, korte
verhalenbundels en voor Special Arts de voorstelling Sneeuwwitje en de 7. tekst Wessel de Vries 28
D
on werd in een Amsterdams café door regisseur Art-Jan de Vries gevraagd om een tekst voor hem te schrijven. Don is dol op sprookjes en heeft voor het Ro Theater in Rotterdam meerdere sprookjes bewerkt tot familievoorstellingen. Hij schreef bijvoorbeeld de scripts voor Lang en Gelukkig (een mengelmoes van Assepoester en Roodkapje) en De Gelaarsde Poes. “Eigenlijk hoopte ik dat Art-Jan me zou vragen om Repelsteeltje te bewerken, mijn lievelingssprookje aller tijden, over een kleine groene mafkees die een smiecht is en tegelijkertijd heel dom… Maar Art-Jan vroeg me om een bewerking te maken van Sneeuwwitje en de zeven dwergen, waar ik ook wel enthousiast van werd.” De belangrijkste reden dat Don mee wilde doen, was dat Art-Jan hem heel duidelijk kon vertellen waarom het belangrijk is om theater te maken met en voor mensen met een beperking. “Dat enthousiasme werkt aanstekelijk. Bovendien sprak het verhaal me aan . Maar het allerleukste vond ik het feit dat Art-Jan dit met de mensen zelf gaat maken. Dat biedt een hoop mogelijkheden.”
Klooien met verwachtingen
Don heeft met veel plezier aan de tekst voor Sneeuwwitje en de 7 gewerkt. “Ik geniet van sprookjes en mythen. Daar kun je lekker mee klooien en de verwachtingen van mensen doorkruisen. Want dat is het leuke: iedereen kent het verhaal van die sprookjes en zeker van Sneeuwwitje. Eigenlijk vind ik haar een beetje een tutje, maar dat is in deze bewerking wel anders. Zeker omdat ArtJan tegelijkertijd Sneeuwwitje én de boze stiefmoeder is. Weet je wat trouwens
gemeen is? Dat Sneeuwwitje altijd leuk is en de boze stiefmoeder altijd boos. Stiefmoeders hebben een veel te slechte naam!” Of hij rekening heeft gehouden met de mensen die het stuk gaan spelen? “Ik heb geprobeerd om het script aanpasbaar te maken. Art-Jan is de enige constante factor, verder is er ruimte om met de inbreng van de spelers in het rond te goochelen. Je kunt met het script veel kanten op, waardoor Art-Jan de mogelijkheid heeft om dingen te veranderen als hij ontdekt dat spelers iets niet kunnen spelen of als hij ontdekt dat spelers iets juist wel goed kunnen. Inhoudelijk speelt het ook een rol dat de voorstelling door mensen met een beperking, zonder veel theaterervaring gespeeld wordt. Eerst doet Art-Jan namelijk heel hooghartig tegen zijn medespelers, zo van: zij hebben geen toneelschool gedaan, wat moet ik hier mee? En later…” Don laat een stilte vallen. “Nee, dat ga ik nog niet vertellen.”
Muren weghalen
Als hem gevraagd wordt waarom hij denkt dat theater en Special Arts zo belangrijk zijn, zegt Don: “Theater is een bron van leven. Het brengt je op ideeën, je kunt je gedachten erin verzetten, je kunt ervan genieten, erdoor in spanning zitten en dat is dus voor iedereen van belang, ook en misschien juist voor mensen met een beperking. Want theater helpt ook om muren tussen mensen weg te halen en hokjesdenken te doorbreken. Theater is misschien geen wondermiddel, maar het helpt wel.” members.upc.nl/e.lenskoek https://www.facebook.com/don.duyns
29
4x
voorstellingen, affiches Sneeuwwitje en de 7-logo
Kleurbaan met informatie over de organisaties die meedoen en de speeldata.
Speciaal voor het affiche te maken kunstwerk
Alle fondsen die de Special Theater Road Show 2016 mogelijk maken 30
AKIMOTO uit Amersfoort is het creatieve brein achter het logo, de vormgeving, het magazine en de beeldtaal. Met de vormgeving willen zij deelnemers, organisaties, bezoekers en Special Arts heel vaak verrassen...
t zo arrogant Art. aakt bent. Zo perfect.”
“ Doe niet zo arrogant Art. Alsof jij volmaakt bent. Zo perfect.”
Limburg De Special Theater Road Show brengt Sneeuwwi tje en de 7 naar Limburg. Een verhaal dat confronteert, verrast en verleidt tot meedoen. Komt dat zien. Dit mag je niet missen. Zing, dans, lach en huil met ons mee! Een productie van Special Arts en Stichtin g Artertainment, in Limburg. Gespeeld door talenten van OZOdoeik mee, Daelzicht en Art-Jan de Vries met medewerk ing van inwoners en vele organisaties uit Limburg . Dit alles in een script van Don Duyns. specialtheaterroadshow De Special Theater Road Show 2016 wordt georganiseerd door Special Arts en mede mogelijk gemaakt door: Fonds voor Cultuurparticipatie, VSBfonds, Stichting Dioraphte, NSGK, Fonds verstandelijk gehandicapten, Innovatiefonds Zorgverzekeraars, Stichting SPZ, Ridderlijke Duitsche Orde, Stichting Woudsend Anno 1816, Stichting Elise Mathilde Fonds, Stichting SFO, Pasman Stichting, Stichting De Boom, Hélène de Montigny Stichting.
De Special Theater Road Show brengt Sneeuwwi tje en de 7 naar Limburg. Een verhaal dat confronteert, verrast en verleidt tot meedoen. Komt dat zien. Dit mag je niet missen. Zing, dans, lach en huil met ons mee! Een productie van Special Arts en Stichtin
g Artertainment,
31
Meewerkende organisaties Limburg locaties OZO doe ik mee en Daelzicht Arbeidsgroep Heel Heerbaan 96 6097 AZ Heel Atelier de Hoeve Heerbaan 96 6097 AZ Heel Dagcentrum De Dagbeeker Hoolstraat 30/32 6191 TX Beek 0475-577679 dcdedagbeeker@daelzicht.nl Dagcentrum De Munnik Munnikstraat 1 6123 AR Holtum De Moezeband Munnikstraat 1 6123 AR Holtum
32
Gemeenschapshuis Neerbeek Callistusplein 9 6191GN Neerbeek - Beek 06-21689037 Koor De Munnik Munnikstraat 1 6123 AR Holtum 046-4856669 dcdemunnik@daelzicht.nl Multimedia Heerbaan 96 6097 AZ Heel Theatergroep Bonjour Pastoor Leursstraat 12 Maasbree 077-4620847
overige organisaties AndrĂŠ Hilkens Centrum Weng Laurentiusstraat 44a 6191 EV Neerbeek 046 4375083 info@centrumweng.nl www.centrumweng.nl One Day Noorwegenstraat 17 6137 KS Sittard 06 1279600 leon@onedaycom.nl www.onedaycom.nl Tekstbureau Spaan 06 42813678 info@spaanteksten.nl www.spaanteksten.nl Urban Dance Factory Gruizenstraat 2 6131 EH Sittard info@urbandancefactory.nl http://urbandancefactory.nl
r o o d t k a a m Mogelijk ge De Special Theater Road Show wordt georganiseerd doro Special Arts en mede mogelijk gemaakt door
Stichting SFO
Pasman Stichting
Stichting SFO
Pasman Stichting
Met dank aan: vele vrijwilligers, NTR Het Klokhuis, Ruud van der Graaf Fotografie, Photowork, Smink Transport
s r e n t r a p o i g re
Friesland
Limburg
www.talant.nl
www.ozodoeikmee.nl
www.specialarts.nl kennisplatform.specialarts.nl facebook.com/speciaaltheaterroadshow
www.daelzicht.nl
33