Magazine Circulair Verpakken 7 - januari 2021

7 Magazine van het Afvalfonds Verpakkingen

Eigen merken van Kruidvat steeds duurzamer verpakt Inkoper kan strategische rol spelen in transitie naar circulaire economie Een winkel met heel weinig verpakkingen

Gedrukt op 100% gerecycled papier

In Nederland zijn bedrijven die verpakte producten op de markt brengen wettelijk verplicht te zorgen voor het inzamelen en recyclen van de verpakkingen: de producentenverantwoordelijkheid.

De Stichting Afvalfonds Verpakkingen heeft deze verantwoordelijkheid van de bedrijven op zich genomen. Het verpakkend bedrijfsleven betaalt

Inhoud 4

hiervoor een bijdrage per kilo verpakkingen aan het Afvalfonds Verpakkingen: de afvalbeheersbijdrage.

Hiermee worden de kosten voor de inzameling en recycling van verpakkingen vergoed. Ook financiert het Afvalfonds Verpakkingen de activiteiten van Nederland Schoon en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Meer informatie vindt u op www.afvalfondsverpakkingen.nl

Colofon

14

Circulair Verpakken is een uitgave van het Afvalfonds Verpakkingen. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van het Afvalfonds Verpakkingen worden gekopieerd en/of gebruikt. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.

Afvalfonds Verpakkingen

Interview

Eigen merken van Kruidvat steeds duurzamer verpakt Interview

Dille & Kamille Een winkel met heel weinig verpakkingen

Opvolger In deze editie van Circulair

8 Feiten & weetjes 10 Column 1 1 Inspirerend 12 Uitgelicht 20 Intrinsiek Duurzaam 22 Actie Glas: op naar de 90% recycling

Tekst en eindredactie: Gijs Coffeng, Linea Recta Vormgeving: Eric Dietz, Studio Eric Dietz BNO Fotografie: Istock Photo (cover), Marcel Israel (pag. 4-7, 14-17), Edwin Weers Fotografie (pag. 18-19), Jan de Groot - Zorro Producties (pag.

20) Reacties: info@afvalfondsverpakkingen.nl Gedrukt op Circle offset Premium White, 100% gerecycled papier

verduurzaming van het bedrijfsleven. We zijn te gast in een Kruidvat-filiaal waar het heel hard gaat met het aandeel gerecycled kunststof in de eigenmerk­ artikelen. Bij Dille & Kamille streven ze zelfs naar duurzame artikelen zonder of met zo min mogelijk verpakking. Uit dit verhaal blijkt dat Dille & Kamille maar in de hele bedrijfsvoering. Bijzonder vond ik de navul-dispensers voor wasmiddel.

Dit soort rondjes langs de velden maken de inspan­ ningen die het bedrijfsleven levert op weg naar een circulaire economie concreet en tastbaar. Daarom vertellen we die verhalen graag. Maar het gaat niet alleen om behaalde resultaten. We kijken in dit nummer ook naar een actueel probleem: de zwerfkapjes.

De wegwerpmondkapjes moeten bij het restafval en niet op straat of bij het PMD. Ook kijken we naar de toekomst. Onze collega’s van

18

intrinsiek duurzaam verpakken zonder schade aan mens en milieu. Een interessante materie en een stip

Nieuwe algemeen directeur Afvalfonds Verpakkingen

Het stokje wordt doorgegeven

De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor algemene informatie­ doeleinden. Wij hebben het magazine met de grootste zorg samengesteld.

Toch kan er onverhoopt een fout of onvolledigheid in zijn geslopen.

Het Afvalfonds Verpakkingen aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enigerlei directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van dit magazine.

aan de horizon van de circulaire economie.

U vindt in deze editie ook een verhaal over mijzelf en Hester Klein Lankhorst. Na acht jaar ga ik het Afvalfonds Verpakkingen verlaten. Jaren waarin we met elkaar een

Ideeën voor onderwerpen?

prachtig raamwerk hebben neergezet voor het verminderen, recyclen en hergebruiken van verpakkingen.

Een raamwerk ook waarbinnen vele initiatieven het licht zagen, samenwerkingen zijn gevormd en de afvalverwerking in Nederland tot een van de beste van Europa is uitgegroeid. Hester volgt mij per 1 januari op en gaat

Beweringen en meningen, geuit in de artikelen in dit magazine komen voor rekening van de geïnterviewden en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van het Afvalfonds Verpakkingen.

Heeft u of kent u een bijzonder project

samen met u de uitdaging aan om de volgende stappen

over verduurzaming van verpakkingen,

te zetten op weg naar een circulaire economie.

Circulair Verpakken

Uitgelezen? Geef dit magazine door aan iemand anders

een actueel nieuwsfeit of een interes-

is gedrukt op papier

of doe hem bij het oud papier voor een tweede leven.

sant verhaal, laat het ons weten via

dat vervaardigd is uit

info@afvalfondsverpakkingen.nl

100% gerecycled

Ingekomen ideeën worden door de

materiaal.

bijzondere inkijkjes in de verpakkings­

het KIDV kwamen met een lijvig document over

2266 JZ Leidschendam

Redactie: Afvalfonds Verpakkingen

inmiddels gewend bent – weer een paar

niet alleen in de naamgeving een groen bedrijf is,

Overgoo 13 085 401 2660

Verpakken geven we u – zoals u

U kunt de magazines ook digitaal lezen via www.afvalfondsverpakkingen.nl

redactie besproken.

Tot ziens.

Cees de Mol van Otterloo

Interview

Eigen merken van Kruidvat steeds duurzamer verpakt ‘Steeds verrassend’ is het zeker als je met MVO-manager Leendert van Bergeijk door een winkel van Kruidvat loopt op zoek naar verpakkingen die de grootste drogisterij van Nederland heeft verduurzaamd. ‘Oh ja, de lipbalsem zit in een kleinere verpakking.

En heb je onze eigenmerk tandenborstels al gezien?’

Het van oorsprong Nederlandse familiebedrijf is sinds 2002 onderdeel van A.S. Watson Group, gevestigd in Hong Kong. Ook bekende ketens als Trekpleister en ICI Paris XL maken hier onderdeel vanuit.

De Benelux-divisie benoemde een aantal jaar geleden vier pijlers voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘Verduurzamen van verpakkingen valt onder de pijler ‘Onze planeet’, zegt Leendert van Bergeijk.

‘En daar valt bijvoorbeeld ook onder dat we in al onze winkels ledverlichting aan het installeren zijn.’ Van Bergeijk kan enthousiast vertellen over alle resultaten

‘Met de shampooflessen besparen we 95.000 kilo virgin materiaal’

en plannen die het bedrijf heeft. ‘We gaan een pilot doen met hybride vrachtwagens’, zegt hij.

‘Die schakelen over op elektrisch als ze de stads­­centra ingaan. Mooi toch?’

Eigen merken Bij de verduurzaming van hun producten richt Kruidvat zich op het eigen merk. Dat zijn zo’n drieduizend health & beauty-producten en bijna tienduizend general merchandise-producten. ‘Met onze eigen merken zitten we zelf aan de knoppen’, zegt Van Bergeijk. ‘Onze productmanagers en inkopers nemen

4

5

de verduurzaming van product en verpakking stan-

waar mogelijk 100% recyclebaar zijn volgens de

in het eigen recyclecenter en opgehaald door een

het plastic weggelaten. De verpakking van dames­

daard mee in new product developments van de eigen

Recyclecheck van het KIDV. En moeten gemiddeld

verwerker. In de winkel lopen we langs de duur­zame

hygiëneproducten is nu voor 35% van gerecycled plas-

merken. Wij hebben regelmatig om tafel gezeten met

voor 25% uit gerecycled plastic bestaan. ‘De vraag

luiers. ‘Via e-commerce leveren we de luiers onder

tic folie. Terug in het magazijn pakt hij een rode polo

verpakkingsdeskundigen van het KIDV. Hun input is

is of die hoeveelheid op dit moment al voldoende

andere in voordeelboxen. De omverpakkingen van die

uit een doos, de bekende bedrijfskleding van Kruidvat

erg behulpzaam voor ons. Vorig jaar hebben zij ons

beschikbaar is. Het kan daarbij geen kwaad om nog

luiers zijn gemaakt van transparante folies in plaats

winkelpersoneel. Hij zoekt naar een labeltje. ‘Kijk, ook

een workshop gegeven over duurzame verpakkingen

meer samenwerking in de keten te realiseren en ook

van de bedrukte folies zoals je hier in de winkel ziet

onze medewerkers hebben wij in gerecycled textiel

waarvoor zij ook een quickscan hebben uitgevoerd op

innovatie bij recycling te stimuleren om het aanbod

liggen’, vertelt Van Bergeijk. ‘Je bestelt immers vanaf

gestoken.’

tien van onze producten. Hier kwamen interessante

van gerecycled kunststof te verbeteren.’

je scherm, dus je weet wat je krijgt. En die transparante folies zijn beter te recyclen.’

verbeterpunten uit. Een voorbeeld is ons mondwater waarvan de fles niet recyclebaar was. Dit hebben we

Inzetten op massa

inmiddels aangepast.’

‘Waar we van plastic afkunnen, zullen we het weg­

Negen punten

laten of vervangen door gecertificeerd papier of

Hij neemt ons mee langs de besproken shampoofles

Geen waterballonnen meer

karton, zeker als de kans groot is dat het plastic gaat

en de wax, ook van gerecycled materiaal. Op sommige

De laatste jaren gaat het hard. A.S. Watson Group

zwerven. Waar we minder plastic kunnen gebruiken,

schappen wordt specifiek gewezen op de duurzame

heeft zijn commitment gegeven aan de ‘new plastic

doen we dat en waar we het aandeel gerecycled

producten met de slogan ‘Het wordt steeds groener

economy’ van de MacArthur Foundation.

materiaal kunnen vergroten, doen we dat ook. Maar

bij Kruidvat’. ‘Dat gaat niet alleen om verpakking

In de Benelux wordt hier actief navolging aan gegeven

ook de commerciële afwegingen spelen een rol.

hoor’, zegt hij. ‘We kijken daarvoor bij producten, ook

en in Nederland werd ook het spatplastic-convenant

Wij zetten daarbij in op de leverage die we met onze

A-merken, naar negen punten voor duurzaamheid.

getekend. ‘We verkopen geen plastic confetti en geen

omvang hebben om zo meer verduurzaming voor de

Dus ook bijvoorbeeld of er biologische of andere duur-

waterballonnen’, vertelt Van Bergeijk. ‘Daarnaast

massa te realiseren. Met iedere duurzamere aanpas-

zame ingrediënten zijn gebruikt. Met ons eigen merk

letten we bij onze producten op of ze niet zijn

sing, kunnen wij daardoor grote stappen maken.’

streven wij voor onze meest gebruikte ingrediënten naar een duurzamere herkomst. Palmolie, katoen,

gemaakt om in de natuur terecht te komen, zoals waterballonnen. Is die kans groot, dan kiezen we voor

Recycled materiaal

koffie en chocola vallen bijvoorbeeld daaronder. Met

duurzame alternatieven of stoppen we ermee.’

Dat deed Kruidvat bijvoorbeeld met de 500 milliliter

koffie en chocola zijn we nu 100% UTZ/Rainforest

De concrete doelstelling: alle verpakkingen moeten

shampoofles en de flessen van het eigen merk Nature,

Alliance.’

die nu van 100% gerecycled materiaal zijn. ‘Daarmee besparen wij 95.000 kilo virgin materiaal.’ Maar, voegt hij er direct aan toe: ‘De kwaliteit van het gerecyclede materiaal moet echt goed zijn. Bij voorkeur voldoen onze verpakkingen aan de foodgrade standaard, veel producten komen tenslotte ook in contact met de huid.’

‘Ook onze medewerkers hebben wij in gerecycled textiel gestoken.’

Verschil tussen winkel en e-commerce

6

In het kleine magazijn van de winkel in Rijswijk wijst

Plastic weggelaten

hij op de kunststof bakken waarmee de winkels wor-

Dan moeten we door naar de lipbalsem, want die

den bevoorraad. Wanneer leveringen van leveranciers

kartonnen verpakking is een stuk kleiner geworden

in ons distributiecentrum herverdeeld moeten worden

en het plastic venster is weggelaten. Zo’n zelfde

voor de winkels, worden er (uiteraard) zoveel mogelijk

verbetering zien we bij de houten tandenborstel van

herbruikbare bakken gebruikt. Het karton en plastic

het eigen merk. Niet verpakt in de karton met plastic

van leveringen dat in de winkel vrijkomt, gaat samen

verpakking, maar in een duurzaam kartonnen doosje.

met de bakken weer gescheiden terug naar het distri-

En even verderop bij de hair-stylingproducten nog

butiecentrum. Daar worden plastics en karton geperst

een keer. Ook bij de clips, borstels en elastiekjes is

7

Groen verpakken Een goede recyclebaarheid van verpakkingen speelt een grote rol. Bedrijven hebben hier steeds meer aandacht voor en zetten belangrijke stappen in de verduurzaming van hun verpakkingen. Om ze hierbij te helpen, biedt ons kennisinstituut KIDV concrete kennis en adviezen.

g n i l c y c Re Feiten & wee

tjes

n e g n i k k a p r e an v

Nascheiding van KUNSTSTOF verpakkingsafval Inmiddels maakt de techniek het mogelijk om kunststof verpakkingen uit het restafval te scheiden. Hierdoor kan de hoeveelheid ingezameld en gerecycled kunststof in een grote stad oplopen van 2 kilo per inwoner per jaar, naar 10 tot 12 kilo.

v

Lager tarief

Met de afvalbeheersbijdrage verpakkingen die bedrijven betalen aan het Afvalfonds Verpakkingen worden de kosten voor inzameling en recycling van het huishoudelijk verpakkingsafval vergoedt.

Voor goed uit te sorteren en te recyclen vormvaste kunststof verpakkingen met een positieve marktwaarde geldt vanaf 2019 een lager tarief. Het gebruik van dergelijke verpakkingen wordt hiermee dus beloond.

✁

Afvalbeheersbijdrage

HERGEBRUIK VAN 1000 KILO GLASSCHERVEN BESPAART 1200 KILO GRONDSTOF

60% WIT

60% van het VERPAKKINGSGLAS is wit (kleurloos).

De glassector heeft daarom behoefte aan op kleur gescheiden glas. Daarom is kleurscheiding bij de glasbak belangrijk.

Ongeveer 50% van alle glasbakken is geschikt voor kleurscheiding.

8

Feiten & weetjes

De recycling van Nederlands huishoudelijk kunststof verpakkingsafval vindt in Europa plaats, voornamelijk in Nederland en Duitsland.

70%

Toepassing blik als verpakking

MINDER ENERGIE

DOOR RECYCLING BIJ PRODUCTIE

KALK ZAND

15%

Verf/ overig

20%

Dranken

65%

STAAL

REST REST In 2019 werd in 134 gemeenten van de 355 gemeenten kunststof verpakkingsafval via nascheiding uit het huishoudelijk restafval gehaald (in 2019).

Daarvan pasten 29 gemeenten uitsluitend nascheiding toe.

105 gemeenten hadden een combinatie van bron- en nascheiding.

95%

PAPIER

MINDER ENERGIE

DOOR RECYCLING BIJ PRODUCTIE

ALUMINIUM

86%

van het nieuwe, in Nederland gemaakte papier en karton bestaat uit oudpapier.

Bron: PRN

Voedsel

DE ENE KUNSTSTOF IS DE ANDER NIET

SODA

Kunststof is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende materiaalsoorten die ieder een eigen manier van recyclen en opbrengst kennen. Dat maakt de recycling van kunststof complex.

De inzamelauto’s waarin de glasbak wordt geleegd, zijn voorzien van schotten om het glas op kleur gescheiden te houden.

Het wordt dus niet bij elkaar gegooid zoals veel mensen denken.

PP

Door continu herbeplanten is HOUT de enige eeuwig hernieuwbare grondstof

Eén flesje bestaat soms uit meerdere soorten plastic.

PET LDPE

9

Column

e d n a a u t e o d Vol ? n e s i e e l ë i t n e ess Europese wetgeving stelt zogenaamde ‘essentiële eisen’ aan de

Inspirerend:

Inkoper kan strategische rol spelen in transitie naar circulaire economie

duurzaamheid van verpakkingen. Deze essentiële eisen zijn in Nederland vastgelegd in het Besluit beheer verpakkingen 2014.

Bedrijven die binnen de EU verpakte producten op de markt brengen, moeten al in de ontwerpfase nadenken over beperking van gewicht, volume, gevaarlijke stoffen, maar ook het ontwerpen en gebruiken Paul Christiaens

van herbruikbare of terug te winnen verpakkingen.

Senior Business Analist/ International Relations

Deze essentiële eisen worden binnenkort gewijzigd, met als doel

Manager

het verder terugdringen van verpakkingsafval. Twee belangrijke

Afvalfonds Verpakkingen

wijzigingen zijn dat alle verpakkingen in de nabije toekomst op rendabele wijze volledig recyclebaar moeten zijn en dat alle verpakkingen (of tenminste die waarin kunststof verwerkt is) minimaal voor een bepaald deel uit gerecyclede grondstoffen moeten bestaan.

Maar u en ik weten dat in sommige gevallen recyclebaarheid op gespannen voet staat met de functionaliteit van een verpakking. Vooral bij samengestelde verpakkingen en gerecycled verpakkingsmateriaal dat in contact komt met voedsel. Hier gaat een intensief traject via de European Food Safety Authority (EFSA) aan vooraf. Het wordt dus een ‘balancing act’ tussen minimalisatie, functionaliteit en uitvoerbaarheid. En de kans bestaat dat uw verpakking moet worden aangepast.

Leidraad essentiële eisen Om bedrijven op weg te helpen, heeft de Europese normalisatie-organisatie CEN enkele standaarden ontwikkeld (EN 14327 t/m 14332). Als u deze volgt, wordt automatisch geconcludeerd dat uw verpakkingen aan de essentiële eisen voldoen. Het Afvalfonds Verpakkingen stelt de Leidraad essentiële eisen beschikbaar, ontwikkeld door TNO. Download de Leidraad essentiële eisen op www.afvalfondsverpakingen.nl

10

Duurzaam Idee

Wie: Petra Neessen doctor Managementwetenschappen Van: Open Universiteit Wat: Proefschrift ‘Closing the loop - Intrapreneurship and circular purchasing’ Idee: Inkoper kan strategische rol spelen in transitie naar circulaire economie

Hoe kwam je bij het onderwerp van je proefschrift?

‘Het idee komt onder andere voort uit ervaringen binnen de ‘Green Deal Circulair Inkopen’. NEVI, de branchevereniging van inkopers en tevens kennisnetwerk wilde laten onderzoeken welke rol de individuele inkoper kan spelen in de transitie naar een circulaire economie. NEVI heeft, samen met de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek dit promotieonderzoek betaald. Over intrapreneurschap, oftewel intern ondernemerschap, is versnipperd al vrij veel literatuur verschenen, maar de koppeling met circulair inkopen is nog maar weinig gemaakt. Dat maakt dit onderzoek tamelijk uniek.’

Waarom die focus op de inkoper?

‘De inkoper heeft een strategische plek in de organisatie. Hij sluit de contracten met leveranciers en heeft contact met de budgethouders. Vroeger ging inkopen vooral over zo goed mogelijke kwaliteit tegen zo weinig mogelijk kosten. Maar daar is de circulariteitsuitdaging bijgekomen.

Ondernemende inkopers kunnen door hun positie tussen de partijen het circulair inkopen richting geven, hoewel er nog verschillende drempels genomen moeten worden, waaronder de bereidheid van de organisatie om een omgeving te creëren, waarin dit mogelijk wordt. Het is geen one man show. Onze casestudie toont aan dat het succes van de individuele inkoper sterk wordt beïnvloed door de contextuele factoren waarbinnen die inkoper opereert.

Die context kan belemmeren of stimuleren.

Klein voorbeeld: als je een circulair inkooptraject afspreekt voor koffiebekertjes, moe-

ten collega’s die wel inzamelen. Anders wordt het geen succes.’

Hoe ziet zo’n omgeving eruit?

‘Circulair denken en doen moet in het dna van het bedrijf zitten. Management en collega’s moeten het intrapreneurschap steunen, aandacht geven. Er moet een duidelijke doelstelling zijn die de inkoper handvatten geeft om zijn circulaire initiatieven kracht bij te zetten. Zowel intern als richting leveranciers.’

Wat vraagt dat van inkopers?

‘Innovatief denken, risico durven nemen en heel belangrijk: proactief zijn. Kansen herkennen en netwerken. Maar het begint natuurlijk met kennis. De circulaire economie is complexe materie. Inkopers zullen getraind moeten worden om het niveau van circulariteit in offertes te verhogen en te weten wat er mogelijk is op de R-ladder.

Welke materialen zijn er, wat is recyclebaar, wat is de levensduur van een product, wat zijn de kosten en de baten? Met die kennis kan hij budgethouders en management overtuigen. Afval kost geld, maar wanneer je door innovatie de levensduur kunt verlengen of met een leverancier afspreekt dat oude materialen weer worden teruggenomen en worden hergebruikt, kan afval ook geld opleveren. De onderzoeksresultaten laten zien dat de circulaire inkoper voornamelijk coördinator, facilitator en adviseur is, met een combinatie van ondernemerschap, een duurzame mindset en kennis over de circulaire economie. Intrapreneurschap betekent dat de inkoper de mogelijkheden van de hele markt kent en die op tafel legt bij elk inkooptraject.’

11

t h c i l e g t i U # PackForward: een Europese beweging voor duurzaam verpakken

Uitgelicht

Recyclecheck voor papier- en kartonverpakkingen Het KIDV heeft de Recyclecheck voor papieren kartonverpakkingen ontwikkeld. De Recyclecheck is een hulpmiddel bij één van de vele keuzes die verpakkingsontwerpers - maar bijvoorbeeld ook marketeers en inkopers - moeten maken als zij een nieuw product of nieuwe verpakking op de markt brengen. Met een beslisboom wordt nagegaan of een verpakking na gebruik wordt ingezameld en ter recycling kan worden aangeboden. Aan de gebruiker wordt

Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) lanceerde

een beknopt aantal vragen gesteld over het

in september PackForward, een Europese beweging voor

materiaal en over verpakkingsonderdelen

duurzaam verpakken. Het nieuwe platform verbindt inter­

die invloed hebben op de recycling. De

nationale partijen op het gebied van duurzaam verpakken,

vragen kunnen steeds met ja of nee worden

om zo verschillende stakeholders in de Europese verpakkings­­

beantwoord. Het KIDV geeft bij elke vraag

keten te helpen bij de verdere verduurzaming van verpakkingen.

aandachtspunten én achtergrondinformatie.

Het KIDV initieerde PackForward samen met Grønt Punkt

Aan de hand van deze aandachtspunten en

Norge uit Noorwegen en het Belgische Valipac en Fost Plus.

achtergrondinformatie kunnen gebruikers

Vrees voor toename van ‘zwerfkapjes’

Campagne om mondkapjes op straat te voorkomen

van de Recyclecheck de

Met de slogan ‘Maak van je mondkapje

Herbruikbare mondkapjes

De website van PackForward geeft een overzicht van

recyclebaarheid van de

geen zwerfkapje’ en de hashtag

‘Wij constateerden dit nieuwe zwerfafvalprobleem al

belangrijke thema's die de duurzaamheid van verpakkingen

verpakking verbeteren.

#mondkapjegeenzwerfkapje doen NederlandSchoon

aan het begin van de coronacrisis. Het is belangrijk

beïnvloeden: van het ontwerp en de productie van product-

Het KIDV heeft ook

en de Plastic Soup Foundation een oproep aan

om hiervoor opnieuw aandacht te vragen, want ieder

verpakkingscombinaties tot en met het afdanken van

recyclechecks voor

alle Nederlanders om gebruikte mondkapjes in

mondkapje dat op straat of in de natuur belandt is

verpakkingen en de verwerking van verpakkingsafval tot

vormvaste kunststof

de afvalbak te gooien. De campagne is te zien op

er een teveel. Een herbruikbaar mondkapje heeft

nieuwe grondstoffen. Op de netwerkpagina staat ook een

verpakkingen en flexibele

honderden digitale schermen in winkelcentra en

daarom de voorkeur. Wordt er toch gebruik gemaakt

groeiend overzicht van Europese onderzoeksinstituten,

kunststof verpakkingen

tientallen grote digitale schermen verspreid over

van wegwerpmaterialen, dan horen mondkapjes na

bedrijven en andere belangrijke netwerkorganisaties, hun

ontwikkeld. Verder werkt

heel Nederland. De hashtag wordt ingezet op social

gebruik bij het restafval te worden weggegooid,’ aldus

specialismen, publicaties en lopende projecten. Partners

het KIDV momenteel aan

media.

Helene van Zutphen, directeur van Nederland Schoon.

van PackForward kunnen hier ook projecten delen, zodat

recyclechecks voor glas

internationaal zichtbaar wordt welke activiteiten er op het

en metaal.

Naast dat mondkapjes op straat vervuilend zijn voor Sinds de uitbraak van het coronavirus zie je ze

de omgeving, bestaat het risico dat het mondkapje

gebied van duurzaam verpakken zijn. Andere partners kunnen

steeds vaker langs de kant van de weg, afgedankte en

geïnfecteerd is met het coronavirus. Wanneer

bij PackForward aanhaken. Het platform moedigt nadrukkelijk

gebruikte mondkapjes. Ook Supporters van Schoon

kinderen dit nietsvermoedend oppakken, zou dit tot

nieuwe samenwerkingen aan om verpakkingsdilemma’s

melden vaker dat er mondkapjes op straat gevonden

besmetting kunnen leiden.

gezamenlijk op te lossen.

worden. Met de mondkapjesplicht voor openbare

www.packforward.eu

ruimtes vrezen Nederland Schoon en Plastic Soup Foundation dat het probleem van ‘zwerfkapjes’ alleen maar groter zal worden.

12

13

Interview

Een winkel met heel weinig verpakkingen ‘Duurzaamheid is voor ons geen marketingtool, het is onze tweede natuur.‘

Dille & Kamille mag je gerust een groen bedrijf noemen. En anders dan andere bedrijven is dat niet gestoeld op duurzaamheidsbeleid van de afgelopen jaren. ‘Het zit van oorsprong in ons DNA’, zegt manager Inkoop en Planning Harold Reusink.

‘Dat gaat terug tot 1974.’

Een winkel van Dille & Kamille. Wie er ooit is binnengestapt, kent het behagelijke gevoel. Er klinkt klassieke muziek, je zintuigen worden geprikkeld door lavendel, riet of theemelanges. Dit is feelgood ten top.

En wat ook direct opvalt: maar weinig producten hier zijn verpakt.

Zo klein mogelijke ecologische footprint Harold Reusink kwam pas twee jaar geleden bij de cadeauwinkelketen. Maar hij is, zonder twijfel, een ambassadeur van het unieke winkelconcept. ‘Toen oprichter Freek Kamerling in 1974 een winkeltje begon in Utrecht was vanaf de start het beleid een zo kleine mogelijke ecologische footprint’, vertelt hij.

‘Daarmee was hij zijn tijd ver vooruit. Want juist in die jaren kwamen de bulkproducten in grote supermarkten en andere uniforme winkelketens opzetten.’

Kamerling werkte in de jaren daarvoor bij de Makro.

Hij wist waarover hij sprak. Hij zag een maatschappij ontstaan van massaconsumptie, wegwerpartikelen en plastics.

14

15

Tegengeluid

‘Dit is geen formule die je snel uitrolt, maar we zitten

krijgt voor 20 cent een papieren draagtas. Maar liever

De oprichter koos voor een tegengeluid en schreef

nu wel op het punt dat we zo groot zijn dat we onze

nog spoort Dille & Kamille klanten aan een tas van

zijn gedachtengoed in 1974 op. Nog altijd krijgen

leveranciersvoorwaarden op papier gaan zetten.

bio-katoen aan te schaffen.

nieuwe medewerkers die uitgangspunten te lezen.

We hebben een kwaliteitsmanager aangenomen en gaan via een PIM-systeem (Product Information

Over vijf jaar plasticvrij

zame materialen’, zegt Harold Reusink. ‘In de winkels

Management) bijvoorbeeld data over onze verpak-

Sommige textielproducten worden wel in plastic ver-

kiezen we voor zo min mogelijk verpakkingen. Dat

kingsmaterialen vastleggen en monitoren.’

pakking vervoerd. ‘Met textiel ontkom je daar soms

‘Al onze producten zijn bijna altijd gemaakt van duur-

kan, omdat we al onze producten zelf ontwerpen.

niet aan’, zegt Reusink, die hiervoor bij een mode-

Een mooi voorbeeld zijn de tanks met afwas- en was-

Natuurlijke materialen

keten werkte. ‘Het voorkomt het doordrukken van

middel. Je kiest een glazen fles die je vult bij een van

Zijn leveranciers kiest het bedrijf zelf. Er wordt bijna

inkt.’ Vraag hem niet naar besparingscijfers, want die

de tanks. Is je fles leeg, dan kom je hem in de winkel

niet gewerkt met agentschappen. ‘Het zijn stuk voor

hebben ze niet. Het simpele antwoord: ‘Wij hebben

opnieuw vullen.’

stuk bedrijven, die begrijpen wat we willen. Liefde

er nooit bij stilgestaan om besparingen te meten.

voor het product. Natuurlijke materialen. En naast

Duurzaamheid is voor ons geen marketingtool, het

prijs en kwaliteit oog voor de footprint. We zijn con-

is onze tweede natuur.’ Ambities voor de toekomst

tinu goede huwelijken aan het sluiten.’ Het levert een

zijn er wel. ‘Binnen vijf jaar willen wij plasticvrij zijn.

bijzondere mix van leveranciers op. Hij vertelt over

En ons streven is nu om het aantal verpakkingskilo’s

een fabriekje van een Italiaanse familie dat gereed-

in plastic tijdens de komende groei op het huidige

schappen fabriceert om zelf pasta mee te maken,

niveau te houden. En liefst te verminderen. We gaan

een eco friendly textielproducent in India, een molen

nog sterker op de transportstroom sturen.’

in Wageningen waar met windkracht bakmeel wordt gemaakt. ‘Doordat we alles inhouse doen, kunnen we

Gescheiden ingezameld

altijd de goede handtekening krijgen en ons concept

Achter de schermen in het filiaal worden de trans-

bewaken.’

portverpakkingsmaterialen gescheiden en in aparte containers bewaard. Eens per week worden de contai-

16

Los keukengerei

ners teruggestuurd naar het distributiecentrum waar

In de winkel aan de Ceintuurbaan leidt hij ons rond.

een gespecialiseerd bedrijf ze ophaalt. De diesel­

De tanks met wasmiddel staan er bescheiden in

uitstoot van transportbewegingen per boot wordt

een hoek. We lopen langs het meubel met de sham-

door samenwerking met de Nederlandse startup

poobars. Hetzelfde principe. Je koopt een stuk (het

Goodshipping gecompenseerd in biobrandstof. En het

Engelse ‘bar’) shampoo (dus niet vloeibaar) in een

onlangs geopende distributiecentrum in Waddinxveen

blikje. Vervolgens vul je je blikje een volgende keer

wordt verwarmd met warmtepompen, met led verlicht

Bewuster winkelen

weer met een nieuwe bar. Achterin de winkel staan

en – helemaal bijzonder – het hemelwater wordt

Dille & Kamille groeide, ook in coronatijd. ‘Klanten

de rvs-rietjes. ‘Ja, ik weet het’, zegt Reusink. ‘Die zijn

afgevoerd in een aangelegd kanaal en doorgegeven

gaan nog bewuster winkelen, ook de jonge mensen’,

nu enorm populair, mede door de Europese afspraken

aan tuinders in de omgeving.

merkt Reusink. ‘Ons Instagram-account heeft nu al

die gemaakt zijn over het uitfaseren van single use

300.000 volgers. Daar zit een nieuwe doelgroep.’

plastics. Maar wij verkochten die rvs-rietjes al voordat

Vaker vertellen

Het bedrijf heeft nu 36 winkels in Nederland en

ze een hype werden.’ Hij voegt eraan toe dat ze niet

Conclusie: Dille & Kamille mag zich zeker een groen

België en kiest, geheel in lijn met de producten die

zijn aan te slepen. We kijken nog wat rond, dit is een

bedrijf noemen, hoewel ze die missie niet aan de

het verkoopt, zijn panden met zorg. ‘We willen de

winkel waar je rustig een half uur kunt scharrelen

grote klok hangt. ‘Misschien ook wel weer omdat het

mooie pandjes, mooie geveltjes’, zegt Reusink. ‘Onze

tussen al die losse producten. Er zijn niet-verpakte

voor ons gewoon is. En daarbij komt, eigenlijk kun je

klanten moeten rust ervaren als ze bij ons binnen-

kaarsen, een wand met los keukengerei. Veel is van

niet 100% duurzaam zijn als je producten verkoopt

stappen.’ Onlangs opende het bedrijf een winkel in

hout. ‘Duurzaam hout uiteraard’, meldt Reusink,

en vervoert. Maar we zetten zoveel mogelijk duurza-

een oud hotel in Leeuwarden en in 2019 ging een

terwijl hij een praatje maakt met de filiaalmanager.

me stapjes, dat is waar. Ja, misschien moeten we dat

winkel aan de Amsterdamse Ceintuurbaan open.

‘FSC-gecertificeerd.’ Wie zijn boodschappen afrekent,

verhaal toch vaker vertellen.’

‘Wij verkochten die rvs-rietjes al voordat ze een hype werdenʼ

17

Interview

Het stokje wordt doorgegeven

Cees de Mol van Otterloo legt op 1 januari 2021 zijn functie als algemeen directeur van het Afvalfonds Verpakkingen neer.

Hij wordt opgevolgd door Hester Klein Lankhorst.

Met beide kijken we terug en vooruit.

Ze stonden in 2013 alle twee aan de wieg van het

Grote issues

Afvalfonds Verpakkingen en de Raamovereenkomst

‘In Nederland wordt nu al 79% van alle verpakkingen

die daar de basis voor vormde. Cees de Mol van

gerecycled’, vult Cees aan. ‘Daarmee behoren we tot

Otterloo als directeur en vertegenwoordiger van

de koplopers in Europa. Maar we zijn er nog lang

het bedrijfsleven en Hester Klein Lankhorst als

niet. Grote issues zijn bijvoorbeeld de vervuiling van

hoofdonderhandelaar namens het ministerie van

het PMD en de keuze voor het soort inzamelsysteem:

Infrastructuur en Milieu. ‘De producentenverant­

bronscheiding of nascheiding, omgekeerd inzamelen,

woordelijkheid was in 2006 al wettelijk vastgelegd’,

diftar. Die keuzes bepalen vaak ook de mate van

zegt Cees. ‘Maar de geschiedenis gaat veel verder

vervuiling. We moeten de kunststofstroom echt

terug. Er waren allerhande initiatieven aan het eind

schoner krijgen. Daarvoor is kennis nodig, maar ook

van de vorige eeuw. Grote bedrijven namen het

communicatie en duidelijkheid richting inwoners.

voortouw met reductie van verpakkingen. Circulariteit

Gemeenten hebben het daar lastig mee. Maar ik zie

kreeg een eerste impuls door de introductie van de

ook dat de afvalverwerking binnen gemeenten steeds

glasbak.

verder geprofessionaliseerd wordt.’

Volgend niveau

Stappen binnen sortering

‘Nederland heeft die producentenverantwoordelijkheid

‘Het samen met gemeenten terugdringen van de

goed ingevuld’, vindt Hester. ‘De afvalbeheerstructuur

vervuiling bij de gescheiden inzameling is een

staat als een huis, en er komt een nieuwe fase aan.

prioriteit omdat het inzamelsysteem de eerste poort

Er komen wijzigingen vanuit Europa, van verhoogde

is naar de circulaire economie. Van vervuiling bij

recycledoelstellingen tot een invulling van de single

de inzameling heeft de hele keten last’, vindt ook

use plastics-richtlijn. Wat dat betreft neem ik op een

Klein Lankhorst. ‘Daarnaast kunnen er nog stappen

bijzonder moment in de ontwikkeling van de circulaire

gemaakt worden binnen de sortering. Wat willen de

economie het stokje van Cees over. We staan aan de

verschillende markten uit die stroom krijgen? Niet

vooravond om nog meer en beter te gaan recyclen,

alleen de producenten/importeurs, maar ook de auto-

omdat de wettelijke doelstellingen omhoog gaan. Mijn

industrie kan bijvoorbeeld een outlet voor gerecyclede

ambitie is om daar met alle partners in de ketens zo

materialen zijn. Om de kosten naar beneden te krijgen,

efficiënt mogelijk invulling aan te geven. Ook moet

moet nog veel worden geïnnoveerd en moet de vraag

scheiden voor inwoners zo makkelijk mogelijk worden

naar recyclaat groeien. Er zijn veel nieuwe initiatieven.

gemaakt,’ zegt Hester Klein Lankhorst.’

Als Afvalfonds proberen we die nieuwe technologische ontwikkelingen te stimuleren door startups bijvoorbeeld afzet te garanderen, door partnerships aan te gaan of volumeafspraken te maken.’

18

19

Interview

Intrinsiek duurzaam: verpakken zonder schade aan mens en milieu

Nederlandse brancheorganisaties bijvoorbeeld hebben

Aan de bak

verduurzamingsplannen voor verpakkingen opgesteld

Het vraagt volgens de KIDV-directeur om stapsgewijze

en voeren deze nu uit.’ Andere knelpunten zijn van

veranderingen van de huidige productie- en

economische of technische aard: het verschil in prijs

consumptiemaatschappij. ‘Dit spoor kunnen we

en kwaliteit tussen recyclaten en virgin kunststof,

onmogelijk alleen met verpakkingsoplossingen

de grote verscheidenheid aan plastics en additieven,

begaan. Het vergt een veel bredere aanpak met

de aanwezigheid van zorgwekkende stoorstoffen in

nieuwe samenwerkingen en grensverleggende

verpakkingen. Bruijnes: ‘De uitdagingen zijn heel

innovaties. De hele keten moet aan de bak.’ Hij

verschillend; er is geen one size fitts all oplossing.’

pleit voor het ontwikkelen van nieuwe ketens met ondernemers, onderzoekers, beleidsmakers en

Innovatiesporen

burgers/consumenten, om richting te geven aan de

Om de knelpunten aan te pakken, stelde het

overgang naar de intrinsiek duurzame samenleving

KIDV de zogenoemde PackForward-strategie

én daar regie op te voeren.

op, met drie innovatiesporen, met effecten op de korte, middellange en lange termijn.

De drie innovatiesporen hangen nauw met

‘Intrinsiek duurzaam verpakken is verpakken zonder

recyclen en verhoogde efficiency in product-

schade aan mens en milieu’, vertelt KIDV-directeur

verpakkingssystemen. Het is op de korte termijn

Chris Bruijnes, die zo’n anderhalf jaar geleden het

gericht en de primaire verantwoordelijkheid ligt bij

initiatief voor The State of Sustainable Packaging

producenten, importeurs, inzamelaars, sorteerders

nam. ‘Het is de stap voorbij recycling en circulariteit,

en recyclers en verpakkingsspecialisten. Het oogmerk

die nodig is om de verpakkingsketen op den duur

van spoor 2 is een circulaire economie. ‘Circulariteit

menten om tegen 2050 intrinsiek duurzaam verpak-

volledig te kunnen sluiten. Want het is een utopie

is al behoorlijk ingebed in het beleid van de overheid

ken te bereiken. Wat is dat en hoe ziet de strategie

om te denken dat we dat alleen met recycling en

en brandowners, internationaal ook, maar het is

circulariteit redden. Op dit moment halen we 52

tijd om er een tandje bij te zetten en te versnellen’,

procent recycling van kunststof verpakkingen. Maar

vindt Bruijnes. ‘Waarom maken we alle kunststof

zelfs als we alle stappen optimaal zetten, komen

verpakkingen van verf of zeep nog niet van honderd

we volgens recent onderzoek van Wageningen

procent gerecycled materiaal?’

Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken bracht deze zomer The State of Sustainable Packaging uit, een lijvige Engelstalige publicatie, met een robuuste strategie voor bedrijfsleven, overheid en consu-

eruit?

The State of Sustainable Packaging

Be Pa t ck he Clo yon Fo Lo sin d r w op g ar s: d

elkaar samen. Spoor 1 gaat over meer en beter

1

Universiteit & Research op maximaal ongeveer zeventig procent. Dus is er méér nodig.’

Biosphere compatible Het derde en meest ambitieuze innovatiespoor, is het

20

Gratis downloaden

Dertien knelpunten

spoor naar de intrinsieke duurzaamheid van product-

U kunt The State of Sustainable Packaging

In het document worden dertien knelpunten

verpakkingscombinaties. Materiaalstromen worden

gratis downloaden via www.kidv.nl/state.

geanalyseerd die duurzaam verpakken in de weg

zowel circulair als biosphere compatible. Chris Bruijnes

Het KIDV is inmiddels ook van start

staan. ‘Bij de ontwikkeling en het op de markt

ziet het zo: ‘Als het om kunststoffen gaat, waar nu zo

gegaan met de uitvoering van de strategie.

brengen van nieuwe concepten zijn verpakkingen

de focus op ligt, dan gaat het om de combinatie van

Hiervoor is in samenwerking met een

vaak een bijzaak of het sluitstuk’, vertelt Bruijnes

recyclebaarheid, de volledige inzetbaarheid van het

aantal buitenlandse partijen PackForward

‘Ook eisen van marketing, sales, zichtbaarheid en

recyclaat en uiteindelijk om snelle afbreekbaarheid

gelanceerd, een Europese beweging voor

omloopsnelheid staan vaak op gespannen voet

in het milieu, of de eigenschap om het om te kunnen

duurzaam verpakken.

met duurzaamheid, al zien we wel veranderingen.

zetten in zuivere grondstoffen.’

Zie www.packforward.eu.

21

Nieuws

Actie Glas: op naar de 90% recycling

Collecting on demand

De formule: kennis, houding, gemak = gewenst gedrag

In de binnenstad van Delft doen we iets anders: collecting on demand. Zo’n tweehonderd ondernemers kunnen daar via een app een ophaalverzoek doen voor een volle glastas. Er wordt een klein bedrag betaald wanneer de collectant voorkomt met de hybride bakfiets. Doordat er persoonlijk contact is, kan meteen nog even aangegeven worden dat het gebroken kopje

Met extra bakken, onderzoeken naar inzamelpotentie en het stimuleren van gedrag wil het

niet in de glasbak hoort, maar het pestopotje wel.

Afvalfonds Verpakkingen samen met Nedvang de glasrecycling verder verhogen, van 86%

Gedragsexperts stellen dat gewenst gedrag wordt

Dekseltjes en kleine restjes zijn geen bezwaar, met als

richting de 90%. Op 31 december 2021 staan er minimaal 800 extra glasbakken in Nederland.

verkregen door een optelsom van kennis, houding en

resultaat dat de hoeveelheid glas in het restafval voor

gemak. Die formule vormde de basis van het actieplan

die ondernemers drastisch afneemt.

Glas. Mensen moeten weten wat er van ze verwacht wordt (kennis). Door in te spelen op emotie, met

Eigenaarschap belonen

wisselende boodschappen, krijg je bovendien positieve

Op twee locaties in Rotterdam doen we een test met

aandacht. Dit beïnvloedt de houding van mensen.

‘eigenaarschap’. In twee flatgebouwen in Hoek van

Maak het ze vervolgens gemakkelijk en de formule voor

Holland en Het Lageland (Prins Alexander) heeft de

gewenst gedrag is compleet.

facilitaire ruimte onderin het gebouw plaatsgemaakt voor een milieuparkje voor de deur. Het is voor de

Extra bakken

bewoners nog wennen. De vulgraadsensor in de

Na een analyse van plekken waar de glasinzameling

glasbak voorspelt dat in dit scheidingstempo een

achterblijft ten opzichte van het landelijk gemiddelde,

lediging van een keer in de twee jaar afdoende is.

ging het team accountmanagers van Nedvang aan

Daarom testen we vanaf 1 november hoe het gaat als

de slag om zo veel mogelijk kansrijke gemeenten te

bewoners zich eigenaar voelen van het milieuparkje.

benaderen. Inmiddels zijn we halverwege het project

De opdracht is: scheid uw afval. Gaat het goed,

en staan ook voor 2021 al honderden extra bakken

dan worden de bewoners beloond. Werkt het niet,

ingepland. Ter vergelijking: dit aantal extra bakken is

dan vertellen we welke beloning ze gemist hebben.

zo’n 20% meer dan de hoeveelheid bakken die in een

Uiteraard gaat het om een collectieve beloning, zo

grote stad als Rotterdam staan. De verwachting is dan

spreken buren elkaar aan op gewenst gedrag.

ook dat dit aantal daadwerkelijk impact gaat maken.

Win de Jackpot

22

Bij de Gamma

In Rotterdam introduceren we de ‘Scherven Brengen

Bij meerdere Gamma-vestigingen in de Randstad staan

Geluk-loterij’. Op tien trekkingsdagen rijdt Jack in zijn

sinds begin oktober glasbakken. Voor velen eerst een

opvallende gele Carver rond op zoek naar iemand die

verrassing, maar al snel een welkome aanvulling.

zijn/haar glas in de glasbak gooit. ‘Door Jack gespot?

De logica achter een glasbak bij een Gamma-vestiging

Dan win jij de Jackpot’, is de slogan van deze actie.

is simpel; bijna alle consumenten gaan met de auto

Zodra Jack een winnaar heeft gespot, overvalt hij deze

naar de bouwmarkt, waardoor je dus niet veel hoeft

en wordt de winnaar met alle egards verheven tot

te sjouwen met de volle glastas. Daarnaast wordt

glasbakambassadeur. Deze sociale beloning zal leiden

een bouwmarkt gemiddeld een keer in de zes weken

tot een motivatie om glas in de glasbak te blijven gooien

bezocht. Genoeg tijd om een tas vol te krijgen. De

en heeft als doel de mensen in de wijk te inspireren

glasbakken worden goed gebruikt.

hetzelfde te doen.

23

In Magazine Cirulair Verpakken heeft u tal van voorbeelden gezien van beter recyclebare verpakkingen, producten en verpakkingen gemaakt van gerecycled materiaal en herbruikbare en duurzamere verpakkingen. Ook in 2021 willen we weer mooie voorbeelden aan u laten zien.

Duurzaam verpakken betekent minder, lichter en beter recyclebare verpakkingen gebruiken. En ook, daar waar mogelijk, verpakkingen weglaten. Daarom verzenden wij dit magazine zonder envelop of folie.

Ook in 2020 werd er weer hard gewerkt aan het verduurzamen van verpakkingen.

Postbus 1266, 2260 BG Leidschendam