Magazine Ciculair Verpakken 6 - juli 2020

6 Magazine van het Afvalfonds Verpakkingen

NTCP: Testen om beter plastics te scheiden Praxis bereikt mooie resultaten met scherpe verpakkingsdoelstellingen Albert Heijn reduceert 2,2 miljoen kilo verpakkingsmateriaal

Gedrukt op 100% gerecycled papier

In Nederland zijn bedrijven die verpakte producten op de markt brengen wettelijk verplicht te zorgen voor het inzamelen en recyclen van de verpakkingen: de producentenverantwoordelijkheid.

De Stichting Afvalfonds Verpakkingen heeft deze verantwoordelijkheid van de bedrijven op zich genomen. Het verpakkend bedrijfsleven betaalt

Inhoud 4

hiervoor een bijdrage per kilo verpakkingen aan het Afvalfonds Verpakkingen: de afvalbeheersbijdrage.

Hiermee worden de kosten voor de inzameling en recycling van verpakkingen vergoed. Ook financiert het Afvalfonds Verpakkingen de activiteiten van Nederland Schoon en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Meer informatie vindt u op www.afvalfondsverpakkingen.nl

Colofon

14

Circulair Verpakken is een uitgave van het Afvalfonds Verpakkingen. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van het Afvalfonds Verpakkingen worden gekopieerd en/of gebruikt. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.

Afvalfonds Verpakkingen Overgoo 13 2266 JZ Leidschendam 085 401 2660

Interview

NTCP: Testen om beter plastics te scheiden Interview

Albert Heijn reduceert 2,2 miljoen kilo verpakkingsmateriaal

8 Feiten & weetjes Nascheiding kunststof verpakkingen

Niet stilgezeten De coronacrisis drukt een stempel van onzekerheid op deze tijd. Wat de lockdown gaat betekenen voor de economie weten we nog niet precies. Wat we wel weten, is dat de aandacht voor

10 Column

steeds duurzamer verpakken niet minder is geworden.

Zonder veel moeite konden we een nieuwe editie van Circulair Verpakken vullen.

1 1 FECT Horticulture Flowerbox

Viel een aantal sectoren, zoals de horeca en de culturele sector, tijdens de crisis helemaal stil, de levensmiddelen­ industrie kreeg al snel het predicaat ‘vitaal’. We moeten nu eenmaal eten. Dit zorgde voor een enorme toename

12 Uitgelicht

van ingezameld huishoudelijk verpakkingsafval. En ook aan de bouwmarkten leek een diepe crisis voorbij te gaan. Mensen gebruikten de quarantainetijd om te klus-

22 Nieuwe campagne PMD 23 Zichtboek CBL

sen. Het zijn nu net deze twee sectoren die een plek hebben in deze Circulair Verpakken. Anita Scholte op Reimer van Albert Heijn toont een aantal verpakkingsinnovaties die zijn doorgevoerd, en ook Maarten Ramp van Praxis laat zien dat er heel wat gebeurt in de DHZ-schappen.

En dan hebben wij ook nog een inspirerend verhaal uit de bloemen- en plantensector.

Ondertussen kregen we er door corona een nieuw afvalvraagstuk bij: mondkapjes en latex handschoenen als

Redactie: Afvalfonds Verpakkingen Tekst en eindredactie: Gijs Coffeng, Linea Recta Vormgeving: Eric Dietz, Studio Eric Dietz BNO Fotografie: Henry Dullink (pagina 4-7), Jan de Groot, Zorro Producties (pagina 14-21), Albert Heijn (pagina 17) Reacties: info@afvalfondsverpakkingen.nl Gedrukt op Circle offset Premium White, 100% gerecycled papier De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor algemene informatie­ doeleinden. Wij hebben het magazine met de grootste zorg samengesteld.

Toch kan er onverhoopt een fout of onvolledigheid in zijn geslopen.

Het Afvalfonds Verpakkingen aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enigerlei directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van dit magazine.

Beweringen en meningen, geuit in de artikelen in dit magazine komen voor rekening van de geïnterviewden en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van het Afvalfonds Verpakkingen.

18

zwerfafval. NederlandSchoon is daarom een campagne

Interview

Praxis: ‘Je vindt bij ons geen skincards meer’

begonnen. De mondkapjes en handschoenen horen bij het restafval. U leest het in dit nummer. Verder ging bijna geruisloos het NTCP open, een unieke locatie waar tests en onderzoeken worden uitgevoerd met plastic

Ideeën voor onderwerpen?

verpakkingen uit afval. Met de resultaten moet circulair hergebruik dichterbij komen. De feestelijke opening ging eind mei vanwege corona niet door, maar we zetten het NTCP alsnog graag in de spotlights. En dan zijn er nog onze collega’s van het KIDV. Ook zij werkten thuis, maar deelden hun kennis online. Met webinars en online

Heeft u of kent u een bijzonder project

adviezen. Enfin, we hebben niet stilgezeten.

over verduurzaming van verpakkingen, Circulair Verpakken is gedrukt op papier

Uitgelezen? Geef dit magazine door aan iemand anders

een actueel nieuwsfeit of een interes-

of doe hem bij het oud papier voor een tweede leven.

sant verhaal, laat het ons weten via

Ik wens u inspiratie en gezondheid toe.

dat vervaardigd is uit

info@afvalfondsverpakkingen.nl

Cees de Mol van Otterloo,

100% gerecycled

Ingekomen ideeën worden door de

Directeur Afvalfonds Verpakkingen

materiaal.

U kunt de magazines ook digitaal lezen via www.afvalfondsverpakkingen.nl

redactie besproken.

Interview

In Heerenveen opende het NTCP

Testen om beter plastics te scheiden In augustus 2018 was het nog een mooi idee, opgetekend op een paar A4tjes. Nu staat in Heerenveen het Nationaal Testcentrum Circulair Plastics. Een complete sorteerfabriek op kleinere schaal, van plastics uit afval, gericht op het testen en onderzoeken van de mogelijkheden voor circulair hergebruik. Martine Brandsma en Frank van Bergen, die beiden eerder o.a. bij TNO werkten, schreven het businessplan, voerden een haalbaarheidsstudie uit en realiseerden het centrum in anderhalf jaar.

‘Wij zijn als onafhankelijke partij gericht op onderzoek en testen.ʼ

‘Die businesscase hadden we snel voor elkaar’, zegt Martine. ‘Er was urgentie en een enorme drive om dit voor elkaar te krijgen.’ Met waardevolle adviezen stonden bedrijven als Friesland Campina, Philips, recycler Morssinkhof en afvalverwerker Omrin mede aan de basis van het centrum. Martine: ‘Het Closing the Loops consortium gaf als voorbeeld in de aanloop naar ons testcentrum dat zij drie jaar onderzoek heeft gedaan om een spuitgietonderdeel voor een stofzuiger uit gerecycled polypropyleen te maken. Dat is complex, omdat je te maken hebt met hoge eisen aan kwaliteiten als sterkte, kleurvastheid, glans. Philips gaf aan dat als zij op pilotniveau proefjes hadden kunnen doen met de sortering en het wassen van materialen, zij veel sneller hadden kunnen ontwikkelen.’ De Rijksoverheid, de provincie Friesland, stichting Afvalfonds en het Afvalfonds Verpakkingen investeerden in de komst van het testcentrum.

Onafhankelijk Het NTCP staat in Heerenveen. Op hetzelfde industrie­ terrein zijn ook Morssinkhof en Omrin gevestigd.

Morssinkhof verwerkt er enkele soorten gerecycled kunststof tot nieuwe grondstoffen, Omrin bouwde er

4

5

samen met HVC en Midwaste een kunststofsorteerin-

zijn er ‘experimenteerposities’ waar nieuwe machines

stallatie. De locatie is voor het NTCP ideaal vanwege

geplaatst kunnen worden.

‘Alles draait om het verbeteren van technieken voor recyclen, sorteren en wassen.ʼ

de beschikbaarheid van afvalstromen voor het uitvoeren van testen. Het NTCP heeft als onafhankelijk

Verbeteren van technieken

testcentrum een unieke positie in de markt. ‘Er zijn

‘Ons hele testproces is gericht op de balans tussen

in Europa enkele andere testcentra met proefopstel-

zuiverheid en hoeveelheid. Hoe sneller je een stroom

lingen, maar die zijn vaak eigendom van machinebou-

doorvoert hoe hoger de foutmarges. Maar hoe zuiver-

wers voor hun eigen productontwikkeling en voor ver-

der de stroom hoe groter de mogelijkheden voor her-

koopdemonstraties. Wij zijn als onafhankelijke partij

gebruik. We stellen ons de vraag: wat is de inspanning

gericht op onderzoek en testen. We zijn toegankelijk

die je moet doen en weegt die op tegen het effect?’

voor de gehele markt, voor merkeigenaren, recyclers,

Alles draait om het verbeteren van technieken voor

sorteerders, retailers en verpakkers. We zijn een not-

recyclen, sorteren en wassen. Daarvoor werkt het

for-profit organisatie; ons businessmodel is gebouwd

NTCP ook samen met machinebouwers. Nieuwe ma-

op testen en onderzoek zonder winstdoelstelling.’

chines worden in combinatie met bestaande machines getest. Zo werd bijvoorbeeld een robot ingebouwd die een gesorteerde stroom mogelijk verder kan opschonen. Ook de juiste afstelling van alle machines en optimalisatie van het proces zijn continue aandachtspunten.

Match vraag en aanbod Die protocollen kunnen als blauwdruk dienen voor de

Verschillende kwaliteitsniveaus

sortering in industriële installaties, waarbij er in het

Door onderzoek en testen kunnen kunststof afvalstro-

sorteerproces dus al rekening wordt gehouden met

men (bijvoorbeeld PET, PP en PE) op verschillende

het eindproduct dat recyclers gaan maken. Het moet

kwaliteitsniveaus gesorteerd worden. Of zoals Martine

hiermee makkelijker worden om vraag en aanbod

zegt: ‘We voorzien dat we in de toekomst materialen

tussen sorteerder en recycler te matchen. Behalve

uitsorteren in kwaliteiten binnen meerdere band-

onderzoeken en testen van methodes en techno­

breedtes.’ Deze verschillende kwaliteiten kunnen dan

logieën voor het bedrijfsleven, moet het NTCP ook

gebruikt worden voor diverse toepassingen, waarvoor

gaan bijdragen aan academische publicaties en

de eisen aan het inputmateriaal variëren. Voor het

begeleiding van studenten en data leveren die

maken van een plastic emmer hoeft immers niet per

beleidsmensen kunnen gebruiken ter onderbouwing

se hetzelfde materiaal te worden gebruikt als voor een

van wet- en regelgeving.

nieuwe voedselverpakking. ‘Wij verwachten dat het Sorteerfabriek nagebouwd

gebruikte volume aan gerecycled plastic hierdoor uit-

Winst te behalen

Ze leidt bezoekers graag rond door de testfabriek.

eindelijk toe zal nemen’, zegt zij. ‘En er meer produc-

Het NTCP had 25 mei feestelijk moeten openen. Dat

Dat gebeurt in coronatijd via het scherm, met een

ten kunnen worden gemaakt van gerecycled kunst-

ging niet door, waardoor het testcentrum eigenlijk

livestream. ‘We hebben hier een industriële sorteerfa-

stof. Die keuze is nu nog vrij zwart-wit. Uiteindelijk

geruisloos operationeel werd. Maar Martine Brandsma

briek nagebouwd, waarbij we elke stap kunnen beme-

willen we op basis van de verschillende toepassingen

ziet steeds meer vragen binnenkomen. ‘Recent heb-

ten en bemonsteren.’ Ze wijst op de lopende banden

protocollen voor sorteren en wassen definiëren.’

ben wij getest met het scheiden van foliestromen.

waar huishoudelijk kunststofafval eerst door een

Ook hebben we nieuwe typen verpakkingen getest op

zeef gaat om de fijne stukjes te filteren, dan door de

sorteerbaarheid en is de samenstelling van specifieke

windshifter om de folies eruit te zuigen, langs mag-

materiaalstromen vastgesteld. Die worden vervolgens

neten om metalen te scheiden en vervolgens langs

door de klant in een chemisch recycleproces verder

de ballistische scheider om alles wat nog 3D is, denk

opgewerkt. Elk bedrijf heeft een duurzaamheidsagen-

aan bakjes en potjes, te scheiden van plat materiaal

da. En op het gebied van kunststof is nog zo veel

en een optische sorteerder die verschillende soorten

winst te behalen. We zijn nog lang niet klaar.’

plastic kan herkennen en uit de stroom haalt. Ook

6

7

s e j t ee w & n e t Fei

Feiten & weetjes

g n i d i e h c s a N

Totaal aantal gemeenten

f o t s t s n u K

Aantal gemeenten met kunststof via nascheiding

REST

Voor kunststof verpakkingen en drankenkartons is het achteraf scheiden uit het restafval een handige oplossing. We noemen dat nascheiding. In steeds meer gemeenten kun je plastic verpakkingen daarom gewoon bij het restafval gooien.

Via bron- en nascheiding

En tenslotte verwerkt tot nieuw basismateriaal (granulaatkorrels).

Vervolgens wordt het gesmolten.

De geselecteerde kunststof wordt versnipperd.

SORTEREN

8

29 105

Het aandeel van nascheiding fluctueert sterk binnen de gemeenten die een bronscheidingssysteem en nascheiding naast elkaar toepassen (combi-gemeenten).

De recycling van Nederlands huishoudelijk kunststof verpakkingsafval vindt in Europa plaats, voornamelijk in Nederland en Duitsland.

Bekijk op YouTube hoe nascheiding in zijn werk gaat.

NIEUWE GRONDSTOF

Bij de afvalverwerker gaat het huishoudelijke restafval door een geavanceerde scheidingsinstallatie die het via een reeks van zeven, scanners, shifters en lopende banden scheidt in zogenaamde monostromen.

Uiteindelijk gaan die verschillende soorten plastic naar fabrieken waar ze worden verwerkt tot grondstof voor nieuwe verpakkingen en producten.

De shampooflesjes, melkpakken en andere plastic verpakkingen op de lopende band worden daarna door infraroodstraling op deelsoort gescheiden. Er zijn namelijk veel soorten plastic.

134

Uitsluitend via nascheiding

REST

n e g n i k k a p r e v

In dichtbebouwde gebieden is vaak te weinig ruimte voor veel aparte bakken bij de mensen thuis en op straat. En er kunnen ook niet te veel extra vrachtwagens door een drukke stad rijden. In de verschillende dunbevolkte buitengebieden moeten vrachtwagens juist veel kilometers afleggen, wat ook niet duurzaam is.

355

2018

17% recycling kunststof via nascheiding

Van het totaalgewicht aan gerecycled huishoudelijk kunststof in 2018 kwam ca. 17% van nagescheiden kunststof verpakkingsafval. Dat percentage stijgt jaarlijks en zal de komende jaren verder toenemen.

In een ballistische scheider, een soort schuddende zeef, worden de plastic verpakkingen die een vaste vorm hebben, zoals shampooflesjes en melkpakken, gescheiden van de platte verpakkingen, zoals zakjes en folies.

De eerste scheiding vindt plaats door te zeven. In onze afvalzak of -bak heeft 40% van het afval een deeltjesgrootte kleiner dan 70 millimeter. Dit wordt er eerst uit gezeefd.

9

Column

t? s a v n e v e i r ta e d j Hoe stellen wi Met de afvalbeheersbijdrage verpakkingen die de bedrijven betalen die

Duurzaam Idee

Inspirerend:

FECT Horticulture Flowerbox

verpakte producten in Nederland op de markt brengen, vergoedt het Afvalfonds Verpakkingen de inzameling en recycling van huishoudelijke verpakkingen. Deze afvalbeheersbijdrage wordt berekend aan de hand van het aantal kilo verpakkingen dat een bedrijf op de markt brengt, onderverdeeld naar materiaalsoort. Voor elke materiaalsoort hanteren we een eigen tarief.

Hoe bepalen we dat tarief ?

Elk tarief is gebaseerd op de kosten die worden gemaakt voor inzameling en recycling van het betreffende verpakkingsmateriaal. Daarnaast hanteren we Jeroen Kluiters Financieel directeur Afvalfonds Verpakkingen

voor iedere materiaalsoort een vast bedrag aan algemene systeemkosten.

Dit zijn bijvoorbeeld kosten voor monitoring, preventie van zwerfafval (NederlandSchoon) en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

De tarieven voor de afvalbeheersbijdrage zijn dus gebaseerd op wat het in totaal per materiaalsoort kost om aan de wettelijke producenten­

Wie: Henk Kras/Johan Thans Van: Circular Plastics

verantwoordelijkheid te voldoen. De verwerkingskosten en opbrengsten van de verschillende materiaalsoorten kennen soms grote verschillen. De kosten voor de inzameling en verwerking van glas kunnen bijvoorbeeld grotendeels gefinancierd worden door de opbrengsten uit de recyclebare glasscherven.

Wat: FECT Horticulture Flower­ box

Daarom is het tarief voor glazen verpakkingen veel lager dan dat voor kunststof, dat hoge kosten kent. Per materiaalsoort worden de kosten en opbrengsten geadministreerd. Eventuele tekorten of overschotten worden verrekend in het toekomstige tarief.

Idee: Inklapbare transportbox van gerecycled kunststof

Wij stellen de tarieven jaarlijks in de tweede helft van het jaar vast voor het komende jaar. Aan de hand van ons forecasting-systeem maken wij een inschatting van de te verwachten ingezamelde tonnages per materiaalsoort, de te verwachten kosten en de te verwachten hoeveelheid verpakkingen die

van Kras Recycling,

in Nederland op de markt wordt gebracht.

Paardekooper, Van Vliet

Hoe zit het met die vrijstelling van 50.000 kilo?

Euro-Rijn, is een alliantie van

Om de administratieve lasten te beperken zijn alleen bedrijven die in een kalenderjaar meer dan 50.000 kilo verpakkingen op de Nederlandse markt brengen (of ontdoen na import) verplicht zich aan te melden en Afvalbeheersbijdrage Verpakkingen te betalen. Wij noemen dit bovendrempelige bedrijven. Waarbij er over de eerste 50.000 kilo een vrijstelling geldt. Dit betekent echter niet dat wij van een deel van het op de markt gebrachte verpakkingsmateriaal de kosten niet vergoeden.

De kosten van álle ingezamelde verpakkingen worden vergoed omdat die kosten worden toegerekend naar het totaal aan verpakkingen waarover de afvalbeheersbijdrage wordt betaald.

10

Circular Plastics, een initiatief

Logistics, Fresco Flowers en samenwerkende bedrijven met een gezamenlijk doel: circulariteit door hergebruik van grondstoffen en producten. www.circular-plastics.com

Hoe is dit idee ontstaan?

‘De bloemen- en plantensector streeft naar een gesloten kringloop. Daarbij hoort de vraag: hoe creëren we voor het verpak­ kingsmateriaal een duurzame logistieke oplossing. Circular Plastics ontwikkelt vanaf 2018 duurzame, circulaire verpak­ kings- en transportoplossingen. Ons streven is om met minder milieubelasting en minder eenmalig gebruik van schaarse grondstoffen bij te dragen aan een betere CO₂ footprint.’

Wat betekenen die voordelen voor de footprint?

‘De FECT gaat zeker zeven jaar mee, terwijl karton eenmalig wordt gebruikt.

Ik weet het niet in euro’s, maar voor een quotum van 100.000 kartonnen boxen heb je maar 5.000 meermalige boxen nodig.

De FECT is bovendien voorzien van een QR- en barcode. We zetten ze in de markt als full poolsysteem. Via block chain data zijn alle boxen traceerbaar en blijven altijd in de pool.’

Wat is bijzonder aan de FECT? ‘FECT staat voor Foldable Efficient Circular Transport. De boxen worden gebruikt voor internationaal transport van bloemen. Bij­ zonder is dat de box van 100% gerecycled kunststof is gemaakt. Bovendien is hij op­ klapbaar, waarmee wij een volumereductie van 86% bereiken. Dat was een wens van­ uit de retail. De box gaat de strijd aan met eenmalig karton. Technisch gezien heeft de FECT grote voordelen ten opzichte van karton. Het is sterk, het zakt niet in, dus beschermt beter. De vochthuishouding, belangrijk bij het vervoer van bloemen, is regelbaar en het is een lichtgewicht oplos­ sing, waarmee we minder energieverbruik genereren.’

Is de FECT al op de markt?

‘Wij zijn nu aan het testen. Na de zomer gaan we de FECT langzaam uitrollen.

Circular Plastics is een commerciële partner. We creëren vraag met duurzame oplossingen. Dat heeft in de bloemen- en plantensector geresulteerd in tal van op­ lossingen. Zo is de folie waarin de bossen bloemen worden verpakt van prime naar 100% gerecycled gegaan. Ja, die folie is al op de klok, zoals wij dat noemen.

De veilingen gebruiken hem al.’

Circular Plastics kijkt verder dan de bloemen- en plantensector?

‘Ja, we zien ook mogelijkheden voor andere sectoren. De bouwsector kijkt naar onze track- en trace-producten. Ook daar is veel eenmalig karton en piepschuim. Duurzame verpakkingsoplossingen zijn er absoluut een kans. Economie en ecologie gaan prima hand in hand.’

11

t h c i l e g t i U #

NederlandSchoon lanceert ‘coronaafvalpictogram’

Uitgelicht

Snel vinden op nieuwe website KIDV

Vijf video’s In vijf video’s biedt het KIDV een introductie op verschillende aspecten van duurzaam verpak­

In de afgelopen jaren is de aandacht voor

ken, van het berekenen van milieu-impact tot

duurzaam verpakken enorm toegenomen.

consumentengedrag en het terugwinnen van

Onderzoeken en nieuwe ontwikkelingen

grondstoffen. In de video’s laten diverse weten­

volgen elkaar in hoog tempo op. Het KIDV

schappers zien hoe duurzaam verpakken in de

koos voor een nieuwe indeling en handige

praktijk werkt. Hun onderzoek maakte onderdeel

filteropties om al die kennis en informatie

uit van het wetenschappelijk onderzoekspro­

gemakkelijk en snel per sector en/of per

gramma Sustainable Packaging (2015-2019), een

thema te vinden. Ook bevat de nieuwe site

samenwerking van het KIDV en het Topinstituut

dossierpagina’s over actuele onderwerpen

Food & Nutrition. Uiteraard wordt de vergaarde

(bijvoorbeeld biobased

kennis breed gedeeld. De video’s zijn onderdeel

verpakkingen, toepassing

van een onderwijsmodule voor hogescholen

van kunststof recyclaat,

waarmee het KIDV samenwerkt, ze komen terug

Veel gebruikte mondkapjes en wegwerphandschoentjes belandden

chemische recycling, wet-

in de KIDV trainingsdagen voor professionals en

de afgelopen periode op straat. NederlandSchoon introduceert

en regelgeving). De diensten

zijn ook op de website te bekijken:

daarom, in samenwerking met Plastic Soup Foundation, een ‘corona-

en projecten van het KIDV

afvalpictogram’. Dit pictogram moet gebruikers erop attenderen deze

staan overzichtelijk

https://kidv.nl/vijf-video-s-

items direct na gebruik weg te gooien in de afvalbak. Het beeldmerk

gerangschikt op de

duurzaam-verpakken-in-vogelvlucht

zal zichtbaar zijn bij verschillende verkooppunten van onder andere

nieuwe website.

mondkapjes, zoals diverse Nederlandse OV-locaties.

Op 1 juni hervatte het openbaar vervoer de reguliere dienstverlening.

Reizigers zijn vanaf die datum verplicht een mondkapje te dragen in bussen, treinen en andere OV-mogelijkheden. De kans dat dit corona-afval gaat zwerven, nam daardoor flink toe. ‘Een herbruikbaar

KIDV zet in op online tijdens corona

mondkapje heeft natuurlijk de voorkeur, maar als er toch gebruik moet

Ook in coronatijd bleef er bij het bedrijfsleven grote behoefte aan informatie over duurzaam verpakken.

worden gemaakt van wegwerpmaterialen, dan horen de mondkapjes na gebruik

Het KIDV zette een aantal online-sluizen open om aan die behoefte gehoor te geven. En met succes.

bij het restafval te worden weggegooid. En dat geldt ook voor handschoentjes’, vertelt Helene van Zutphen, directeur van NederlandSchoon. ‘Door het pictogram

Zo was op 31 maart het webinar van de Community of Practice Herbruikbare verpakkingen met vijftig

al op het aankooppunt zichtbaar te maken, hopen we iedereen daaraan te

aanmeldingen ‘uitverkocht’. Hergebruik van verpakkingen staat – op een aantal uitzonderingen na – nog

herinneren. Samen gaan we de strijd tegen dit soort zwerfafval aan.’

in de kinderschoenen. De deelnemers aan het webinar spraken over de logistieke en administratieve aspecten. Er volgde een tweede webinar over wet- en regelgeving, (voedsel)veiligheid, hygiëne en

Het pictogram wordt al breed omarmd. Sterker nog: het Clean Europe Network,

aansprakelijkheid in april en een derde in mei over consumentengedrag.

waarin meerdere Europese zwerfafvalorganisaties verenigd zijn, is zó enthousiast over het logo dat ze het gebruik ervan in heel Europa gaat promoten.

Ook de Packathon 2020, de jaarlijkse ontwerpwedstrijd, ging dit keer volledig online. Normaal gesproken zouden de studenten van de Hogeschool van Amsterdam, HAS Den Bosch en de Haagse Hogeschool

Er zijn twee versies van het pictogram: een voor algemene afvalbakken, waarin

samenkomen tijdens de Empack-beurs. Nu gingen zij online aan de slag met de opdracht van worsten­

het afval ongescheiden wordt verzameld, en een voor gescheiden-afvalbakken.

maker Stegeman om een duurzame verpakking te ontwerpen voor de droge worsten.

Het pictogram is kosteloos te downloaden via de website van NederlandSchoon. www.nederlandschoon.nl

En ondertussen werkten ook de eigen mensen van KIDV online. Niet alleen telefonisch en via de mail werd advies gegeven, de verpakkingskundigen gaven bijvoorbeeld ook een online advies op maat over het verpakkingsportfolio aan deeg- en pannenkoekenfabrikant Cérélia.

De webinars zijn terug te luisteren via: https://kidv.nl/community-of-practice-herbruikbare-verpakkingen

12

13

Interview

Een rondje door de supermarkt

Albert Heijn reduceert 2,2 miljoen kilo verpakkingsmateriaal

Waarom zit een komkommer verpakt in folie, heeft de biologische courgette een wikkel en worden we

Kwart minder in 2025 Albert Heijn heeft ambitieuze doelstellingen voor 2025, staat te lezen in het duurzaamheidsverslag 2019

bij de broodafdeling gestimuleerd om ons stok-

‘Steeds een beetje beter’. Een kwart minder verpak-

brood in een meermalige broodzak te verpakken?

kingsmateriaal, 25% gewichtsreductie ten opzichte

De antwoorden op deze en andere vragen krijgen wij van Albert Heijn’s vicepresident Quality, Product Safety en Sustainability Anita Scholte op Reimer, tijdens een rondje door ‘haar’ winkel.

van 2018 én alle verpakkingen 100% recyclebaar. Dat geldt voor de huismerkverpakkingen en de verpakkingen voor eigen gebruik in de winkel, zoals vul­ flessen bij de sinaasappelpersautomaat en zakjes bij de brood- en groenteafdeling. Daarnaast was Albert Heijn een van de ruim zeventig ondertekenaars van het Plastic Pact.

Maar eerst dit: Albert Heijn is voor de vierde keer op rij door consumenten uitgeroepen tot de meest duur-

Belangrijke functie

zame supermarkt van Nederland. Dat is niet zo gek.

‘Vooropgesteld’, gaat Anita verder, ‘verpakkingen

De grootste supermarktketen loopt al jaren voorop in

hebben voor veel van onze producten een belangrij-

de strijd tegen voedselverspilling, het promoten van

ke functie. Ze beschermen, ze geven informatie en

een gezonde leefstijl én het gebruik van minder en/

ze verlengen de houdbaarheid, waardoor we minder

of meermalige verpakkingen. En dat niet alleen. Ook

voedsel hoeven weg te gooien. Om maar meteen een

de consument wordt in de missie meegenomen. ‘We

voorbeeld te geven: een in folie verpakte komkommer

communiceren met onze klanten onder anderen via

gaat tien dagen langer mee dan een niet-verpakte

de verpakkingen’, zegt Anita. ‘Op steeds meer pro-

komkommer. Wij kijken kritisch naar al onze verpak-

ducten vind je stickers over materiaalbesparing of

kingen. En de beste keuze is altijd een verpakking die

recyclebaarheid. We vertellen waarom we bepaalde

over de gehele levenscyclus de kleinste impact heeft

keuzes maken en wat de consument kan doen om ons

op het milieu. Regelmatig komt plastic dan toch als

te helpen. Met wegwerplogo’s laten we zien hoe de

meest milieuvriendelijke en best recyclebare oplos-

consument de verpakking op de juiste manier weg-

sing uit de bus. En dan krijgt de komkommer dus een

gooit. Wij pakken met onze duurzaamheidsstrategie

folie. Maar wel een zo dun mogelijke folie.’

verantwoordelijkheid als het gaat om de impact van onze ketens op mens, dier en milieu. Maar een ding is

Plastic is nuttige verpakking

zeker: dit is ook bij onze klanten écht een onderwerp.’

Het gaat in het gesprek veel over kunststof. Het materiaal ligt onder een vergrootglas en de publieke opinie is – mede door beelden van de plastic soep en zwerfafval op straat - negatief gestemd. Toch wil Anita dat beeld nuanceren. ‘Plastic is een nuttige verpakking

‘De beste keuze is altijd een verpakking die over de gehele levenscyclus de kleinste impact heeft op het milieu.ʼ 14

voor bepaalde producten. Het is bovendien sterk, licht en duurzaam als het gescheiden wordt ingezameld en opnieuw verwerkt. De technieken daarvoor worden steeds beter. Via het Plastic Pact kunnen we bovendien de krachten bundelen in Europa. Dat is nodig, want 25% minder verpakken is een grote ambitie. We zijn trouwens op de goede weg. In 2019 reduceerden wij het aantal kilo’s gebruikt verpakkingsmateriaal met 2,9%, dat is 2,2 miljoen kilo.’

15

Kleine innovaties, grote stappen Het zijn vooral de onzichtbare, kleine innovaties waarmee grote stappen zijn gemaakt. Anita: ‘Het zal veel klanten niet eens opvallen en toch gebeurt er van alles in de schappen. Zwart plastic zie je bijvoorbeeld niet meer. Gekleurd PET gaat eruit, we gebruiken zo veel mogelijk mono-materiaal en gere-

l e k n i w In de

‘Onze eigen bananen zitten niet meer in folie verpakt. Scheelt 85.000 kilo per jaar. Waarom de an-

cycled plastic. Soms is het gebruik van gerecycled

dere bananen wel in plastic zitten? Dat is de keuze

plastic niet mogelijk vanwege de voedselveiligheid.

van de producent. Wij hebben op wereldschaal te

Dan is biobased PE, een alternatief gemaakt van

weinig invloed om dat te veranderen. Daarom is sa-

afval van suikerriet, een mooie oplossing. Dat heb-

menwerking in het Plastic Pact zo goed.’

ben we bijvoorbeeld toegepast bij de fles van onze biologische melk.’

Refill voor wasmiddelen Regelmatig nodigen de verpakkingsexperts van

‘Dit is een mooie: de biologische courgette zat

Albert Heijn hun leveranciers uit en liggen de ver-

eerst helemaal verpakt. Klanten stelden daar

pakkingen op tafel met de vraag: wat kan er beter?

vragen over. Want verpakkingen en biologisch,

Dat zijn hele vruchtbare sessies, volgens Anita. Wil

dat past niet bij elkaar. Het verhaal is dat biologi-

ze iets van de sluier oplichten? Wat kunnen we dan

sche producten te onderscheiden moeten zijn van

verwachten? ‘We zijn aan het experimenteren met

de gewone producten. Dat is wet. We hebben de

herbruikbare flessen bij de sinaasappelpers en met

verpakking trouwens wel teruggebracht naar een

een refill-station voor wasmiddelen. Dat past bij de

smalle wikkel.’

doelstelling uit het Plastic Pact om single use plastic uit te faseren.’

‘De deksels van bijvoorbeeld aardbeien en druiven zijn vervangen door een topseal. Datzelfde deden

‘In 2019 zijn er 20% minder single use zakjes gebruikt.ʼ

we bij de kaas en de nootjes. Resultaat: een reduc-

‘We combineren dry misting met een plasticvrije

tie van een half miljoen kilo plastic per jaar.’

groente- en fruitafdeling. Deze nieuwe techniek die we in steeds meer winkels toepassen zorgt voor een continue lage temperatuur, waardoor groenten en fruit langer houdbaar blijven.’

‘Het aanbod plastic zakjes voor eenmalig gebruik is teruggeschroefd. Bij de groenten bieden we nylon

16

‘Met deze sticker vertellen we wat we doen en

zakjes aan en bij het brood katoenen zakken, die

waarom. Met de wegwerplogo’s helpen we de klant

meerdere keren te gebruiken zijn. In 2019 zijn er

ook met de juiste keuze voor inzameling.’

20% minder single use zakjes gebruikt.’

17

Interview

Praxis bereikt mooie resultaten met scherpe verpakkingsdoelstellingen

‘Je vindt bij ons geen skincards meer’ Wie niet regelmatig een Praxis-winkel binnenloopt, valt het waarschijnlijk niet eens op. Toch heeft de

Welke doelstellingen heeft Praxis op het gebied van verduurzaming van verpakkingen?

‘Die lopen in de pas met de doelstellingen uit het

bouwmarkt de afgelopen jaren heel wat verpakkin-

Brancheplan 2019-2022 van de Vereniging van

gen veranderd. Zo is de skincard verdwenen, zijn

Winkelbedrijven in de Doe-Het-Zelf Branche. Dat is

de verfemmers van het eigen merk Perfection van

Verpakken. De doelstellingen gaan uit van het streven

gerecycled kunststof en is voor sommige productgroepen de plastic blister vervangen door een kartonnen showdoosje. Maarten Ramp is Manager Kwaliteit en MVO bij Maxeda DIY Group, de groep waaronder Praxis valt.

een vervolg op het eerste Brancheplan Duurzaam naar een circulaire economie voor verpakkingen.

Omdat 100% circulair niet bestaat, houden we de R-ladder aan: reduce, reuse, recycle, resource, rethink.’

Wat zijn de quick wins?

‘Ik denk niet dat er nog veel quick wins zijn. Tijdens het eerste brancheplan 2015-2018 – en ook al daarvoor – zijn grote stappen gezet op het gebied van minder en beter scheidbaar verpakken. Maar we blijven zoeken naar mogelijkheden. Zo praten we nu

‘De verfemmers van het eigen merk Perfection zijn van gerecycled kunststof.ʼ

met een leverancier van handgereedschap dat per stuk verpakt in een plastic zakje wordt aangeleverd in onze winkels.’

Kun je een voorbeeld noemen van quick wins?

‘Wij zijn al snel begonnen met het uitfaseren van skincards. Die bestaan vaak uit een kartonnen ligger waar folie overheen is gelamineerd. Voor de consument is zo’n verpakking niet te scheiden. Het belandt bij het restafval. Zestien leveranciers hebben

18

19

in totaal voor 156 producten een recyclebaar

op keer draaide het uit op transportschade.

alternatief ontwikkeld. Dat gaat om zo’n 175.000

Uiteindelijk zijn we gebleven bij hoe het was.’

producten op jaarbasis. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan beugels en zadeltjes voor de

Zijn er nog meer uitdagingen?

bevestiging van waterafvoer. Die zitten nu verpakt

‘Zeker. Ten aanzien van palletfolies, het gebruik

in een plastic zakje met een kopkaart. Makkelijk

van gecertificeerd papier en karton en op het

te scheiden en daardoor dus beter te recyclen. En

gebied van communicatie. Wat ik zelf een

deurbeslag, zo’n negentig verschillende artikelen,

gemiste kans vind, is dat we de Weggooiwijzer

zit in scheidbare blisters. Je vindt bij ons geen

van het KIDV niet kunnen toepassen op onze

skincards meer.’

eigenmerkproducten. Wij verkopen die producten

Zes doelstellingen uit het Brancheplan 2019-2022 - Verpakkingen hebben een optimaal

ook in België, maar het KIDV accepteert niet dat

gewicht en volume. Geen overbodige en

er aanpassingen worden gedaan aan de iconen

overmatige verpakkingen meer in de

en dat de tekst in het Frans wordt vertaald.

winkels.

Andersom accepteren de Belgen de Nederlandse iconen weer niet. Dan heb je een patstelling. En

- Alle verpakkingen zijn recyclebaar, met

dat is jammer. Wij passen nu zoveel mogelijk de

uitzondering van verpakkingen voor

Europese symbolen toe.’

chemische producten of verpakkingen die aan specifieke wettelijke eisen

Is er één materiaal dat voorrang krijgt?

‘Kunststof. Dat wordt het meest gebruikt in de bouwmarktsector. Als consumentenverpakking, bedoel ik dan. Achter de schermen is het karton. In kunststof is nog winst te halen in het toepassen van gerecycled plastic. Korrels zijn er genoeg. En wij hebben niet te maken met restricties, zoals de levensmiddelenhandel

‘Bij ons eigen merk lichtbronnen hebben we de plastic blister vervangen door een kartonnen showdoosje.ʼ

moeten voldoen.

- Zoveel mogelijk verpakkingen zijn voorzien van een weggooiwijzer of recyclesymbool.

- Waar mogelijk wordt gerecyclede content toegepast in kunststof verpakkingen.

die kent. Voor ons is vooral belangrijk dat het gerecycled kunststof voldoende sterkte heeft.’

- Tachtig procent van verpakkingen van Er zijn zelfs niet-verpakte producten.

Dan wil ik weer graag een voorbeeld.

Zijn eigen merken makkelijker aan te passen

papier, karton en hout moet FSC/PEFC

‘Dat klopt. Als het kan, laten we de verpakking

‘Ik noem er drie. De verfemmers van ons eigen

dan A-merken?

gecertificeerd zijn.

helemaal weg. Met deuren is dat al gelukt voor

merk Perfection zijn al sinds 2015 van gerecycled

‘Natuurlijk kun je daar beter op sturen. Je staat

er een brancheplan was. Maar je kunt wel

materiaal. Dat levert een besparing op van 30.000

zelf aan het roer. Maar zo’n traject met onze

verminderen of weglaten, een verpakking moet

kilo CO₂ per jaar. Bij ons eigen merk lichtbronnen

A-merk trappenleverancier bewijst dat ook de

ook beschermen tijdens het transport en tegen

hebben we de plastic blister vervangen door

A-merken hard bezig zijn.’

diefstal. En er moet voldoende ruimte zijn voor

een kartonnen showdoosje. Scheelt 2.650 kilo

eventueel verplichte informatie. Die balans

plastic per jaar. En dan de douchesets. Een mooi

En wat doen de andere bouwmarkten?

vinden, dat vergt tijd en ideeën. Daar zit écht

voorbeeld van samenwerking met – in dit geval

‘We trekken gezamenlijk op. Wij organiseren

een grote uitdaging. En soms is de conclusie dat

– de Chinese leverancier. We zijn stapsgewijs

met alle winkelketens uit de DHZ-branche

een alternatief niet werkt. Zo hebben we een heel

toegegaan naar een kartonnen verpakking. In

leveranciersbijeenkomsten met leveranciers die

traject achter de rug met onze trappenleverancier.

eerste instantie leverde dat schade op, totdat de

aan vrijwel alle bouwmarkten leveren. Dat was

De huishoudtrappen zaten verpakt in dik

leverancier een showdoos ontwierp waarin de

al zo tijdens het eerste brancheplan. Toen ging

krimpfolie. We zijn gaan experimenteren met

stangen en slangen verdiept liggen. Milieuwinst,

het vooral over de uitfasering van skincards.

verschillende kartonnen ontwerpen. Maar keer

een besparing van 28.500 kilo plastic per jaar.’

Voor 2020 staat ook weer zo’n sessie op het

- Palletfolie is onbedrukt en transparant (geen stickers).

programma.’

20

21

Nieuws 2020 - CBL.NL

Scheiden van PMD

Het CBL Zichtboek:

Nieuwe campagne verlaagt drempel

DUURZAAM VERPAKKEN

Hoe inspirerend wil je het hebben?

Een kleurrijk digitaal boek vol

Dat er ondertussen al van alles

voorbeelden van verpakkings-

gebeurt, wordt in het CBL Zicht-

‘DOOR SAMEN TE WERKEN IN DUURZAAM VERPAKKEN MAKEN WE HET VERSCHIL’

Het Afvalfonds Verpakkingen en de VNG hebben

Inzamelenthousiasme aanwakkeren

innovaties. Voor producten die

boek met tekst en beeld overdui-

binnen het Platform Ketenoptimalisatie (PKO)

Het PKO stelt bovendien een campagne

je elke dag terug kunt vin-

delijk. Een kleine greep uit het

nieuwe afspraken uitgewerkt om de inzameling

beschikbaar die gemeenten kunnen inzetten om

den in de supermarkt. Want,

gevarieerde aanbod.

en recycling van verpakkingen in Nederland te

inwoners te stimuleren nog meer plastic, blik

schrijft Jennifer Muller van

• Aldi paste de wattenstaafjes

verbeteren. Er is gekeken naar hoe de samen-

en drinkpakken te scheiden. Er is gekozen voor

het Centraal Bureau Levens-

aan om single use plastic te

stelling van het ingezameld PMD verbeterd kan

een positieve, laagdrempelige campagne die het

middelenhandel (CBL) in het

verminderen. De verpakking

Plastic Whale in gebruik,

worden en hoe de sortering ter voorbereiding

inzamelenthousiasme moet aanwakkeren en de

voorwoord ‘duurzaamheid is

is plasticvrij, gemaakt van

gemaakt van plastic afval

op recycling beter kan. Ook is er vanaf dit

drempel moet verlagen, zonder ingewikkelde

niet meer weg te denken uit de

FSC gecertificeerd karton.

en gingen met leveranciers

jaar een nieuwe vergoedingensystematiek.

spelregels. Geen wel-niet-lijsten dus. Wel tips om

Nederlandse voedselketen.’ En

Ook de staafjes zelf zijn

Meer informatie hierover op

PMD recycleklaar te maken: schud/schraapleeg

even verderop: ‘Het is mooi om

voortaan van FSC-papier en

www.platformketenoptimalisatie.nl

en los van elkaar. In de campagne vertellen de

te zien hoe actief het verduur-

de tips van 100% biologisch

verpakkingen zelf hoe ze het liefst ingezameld

zamen van het verpakkings-

katoen. Plasticbesparing:

worden. Omdat leeg en los van elkaar ook bij

beleid wordt opgepakt door de

nascheiding belangrijk is, zijn deze beelden

supermarkten- en foodservice-

uit de campagne ook los beschikbaar voor

bedrijven.’

Uitgeknepen-leeg kan jouw ketchupfles bij het plastic

nascheidingsgemeenten.

‘De klant ontzorgen met goede weggooiwijzers en veel mono-materiaal’

plastic-vissen.

• De vistrays van Lidl zijn van 100% rPET. • Jumbo bespaart 85% karton door duurzame displays die opnieuw inzetbaar zijn door

kilo plastic op de verpakkin-

alleen de buitenkant te veran-

gen van babylijn Bonbébé. Dat

deren. 5.000 van die duurza-

Minder verpakken, hergebruik

is 70% minder CO₂-uitstoot.

me displays vervangen 50.000

en recycling, het zijn de terug-

Leuk weetje: dat is een ener-

oude displays.

Gemeenten kunnen via de campagnewebsite

kerende focuspunten die alle

giebesparing vergelijkbaar

www.recycleklaar.nl de digitale toolkit

CBL-leden op hun eigen manier

met het opladen van 3 mil-

pakking van maaltijdsalades

downloaden. Deze toolkit bestaat uit posters,

vertalen naar concrete resulta-

joen smartphones.

en groene salades van Al-

advertenties, animaties en beeldmateriaal en

ten in de winkel. Het Branche-

uitingen voor social media. Ook is op de website

plan Duurzaam Verpakken

van de sinaasappelflessen

kilo plastic. Bovendien is

te zien waarom het belangrijk is de verpakkingen

2019-2022 is daarbij de leidraad.

door transparante doppen die

de schaal lager, wat ruimte

beter recyclebaar zijn.

bespaart bij de palletbelading.

het ingezamelde materiaal gebeurt en hoe goed

De doelstellingen:

we in Nederland al bezig zijn met de recycling van

• 20% minder

verpakkingsafval.

Met elkaar maken we plastic, blik en drinkpakken recycleklaar!

30.000 kilo per jaar.

• Superunie bespaarde 5.000

AMBITIE: In 2025 ligt er 20% minder verpakkingsmateriaal in de winkel en is 95% van het verpakkingsmateriaal recyclebaar.

Digitale toolkit voor gemeenten

leeg en los van elkaar aan te bieden, wat er met

verpakkingsmateriaal • 95% recyclebaar verpakkingsmateriaal • 100% FSC, PEFC gecertificeerd karton en papier

• COOP verving de oranje dop

• Het Vakcentrum en de Universiteit Wageningen stellen vragen en antwoorden over

• Aanpassingen aan de ver-

bert Heijn besparen 100.000

En dat scheelt dan weer 660 vrachtwagens per jaar.

• Spar maakte een hervulbare

duurzaam verpakken samen

drinkwaterfles uit restafval

voor zelfstandige detaillisten.

van de suikerrietproductie.

• Hoogvliet experimenteert met keurmerken via ‘natural

Het CBL Zichtboek is te

• 50% gebruik van rPET

branding’ (lasertechniek) op

bekijken via: www.cbl.nl/app/

• 100% wegwerp- en

avocado’s en gemberwortel.

uploads/2019/04/Duurzaam-

recycling logo’s

• PLUS gaat ook de winkel uit.

Zij namen een sloep van

22

IN DE SUPERMARKT

verpakken-in-de-supermarktdigitaal.pdf

23

2018

79% VAN ALLE VERPAKKINGEN GERECYCLED

70%

WETTELIJKE DOELSTELLINGEN

EU

55%

het verpakkingsmateriaal gerecycled. Dat is te danken aan het positieve inzamelgedrag van de consument en de verschillende partijen in de keten van gemeenten tot recyclers.

Met dit resultaat laten we de EU-doelstelling van 55% ver achter ons.

Postbus 1266, 2260 BG Leidschendam

NL

In 2018 werd 79% van al

Duurzaam verpakken betekent minder, lichter en beter recyclebare verpakkingen gebruiken. En ook, daar waar mogelijk, verpakkingen weglaten. Daarom verzenden wij dit magazine zonder envelop of folie.

RECYCLING VAN VERPAKKINGEN SUCCESVOL IN NEDERLAND