Magazine Circulair Verpakken 1 - december 2018

Magazine van het Afvalfonds Verpakkingen

‘Geen mens wordt gelukkig van plastic soep’ ‘Minder verpakkingen, waar valt nog winst te halen?’

Recycling-resultaten

Inhoud

4

Interview

‘ Geen mens wordt gelukkig van plastic soep’

16

Waarom dit magazine?

18

Recycling resultaten

Rondvraag

‘ Minder verpakkingen, waar valt nog winst te halen?’

Colofon Circulair Verpakken is een uitgave van het Afvalfonds

In Nederland zijn bedrijven die verpakte producten op

Verpakkingen. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke

de markt brengen wettelijk verplicht te zorgen voor

toestemming van het Afvalfonds Verpakkingen worden

het inzamelen en recyclen van de verpakkingen: de

gekopieerd en/of gebruikt. Aan de inhoud van dit magazine

producentenverantwoordelijkheid. De Stichting Afvalfonds

kunnen geen rechten worden ontleend.

bedrijven op zich genomen. Het verpakkend bedrijfsleven

Overgoo 13

betaalt hiervoor een bijdrage per kilo verpakkingen aan

2266 JZ Leidschendam

het Afvalfonds Verpakkingen: de afvalbeheersbijdrage.

085 401 2660

Hiermee worden de kosten voor de inzameling en recycling

Tekst en eindredactie: Gijs Coffeng, Linea Recta Fotografie: Jan de Groot, Zorro Producties / Fred van ’t Slot (cover)

van verpakkingen vergoed. Ook financiert het Afvalfonds Verpakkingen de activiteiten van Nederland Schoon en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Gedrukt op Balance Pure offset, 100% gerecycled papier De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor algemene informatie­ doeleinden. Wij hebben het magazine met de grootste zorg samengesteld.

Toch kan er onverhoopt een fout of onvolledigheid in zijn geslopen.

Het Afvalfonds Verpakkingen aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enigerlei directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van dit magazine.

Beweringen en meningen, geuit in de artikelen in dit magazine komen voor rekening van de geïnterviewden en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van het Afvalfonds Verpakkingen.

Inderdaad, voor u ligt Circulair Verpakken, uiteraard gedrukt op 100% gerecycled papier.

Het is de eerste editie van ons magazine waarmee wij u op de hoogte willen houden van de goede

8

Feiten & weetjes: Glas

resultaten en de vele inspanningen die het verpakkend bedrijfsleven levert op het gebied van recycling en inzameling. Het Afvalfonds Verpakkingen vertegenwoordigt het verpakkend bedrijfsleven. En het past in ons beleid om over

10 Column

de inspanningen en uitdagingen naar buiten te treden. We willen onze achterban informeren.

Omdat er heel veel goed gaat en ook omdat er nog

11 Recycling van houten vepakkingen, hoe zit dat?

hobbels te nemen zijn, waarbij samenwerking, kennisdeling en inspiratie nodig zijn. Dit blad wil daarin een verbindende factor zijn.

Verwacht dus niet alleen succesverhalen.

Dit magazine dient vooral ook de realiteitszin.

12 Kort nieuws

Wij zijn met elkaar best ambitieus, getuige ook de resultaten (zie pagina 18-19), maar er moet een redelijke balans zijn tussen verwachtingen

14 Westervoort: Bewoners gaan verder na initiatief Schoon Belonen

en resultaten. En die verwachtingen zijn nog weleens wat overspannen. Daarom is het goed een medium te hebben waarin we kunnen nuanceren en uitleggen.

Verwacht dus ook geen magazine waarin alleen plek is voor het Afvalfonds Verpakkingen.

Wij bieden ook ruimte aan de mening van anderen over lopende thema’s, wij laten inspirerende voorbeelden zien, zoals het verhaal

Ideeën voor onderwerpen?

van de gemeente Westervoort, we bezoeken de ideeënmakers, de designers en we pikken de belangrijkste feiten op uit de markt.

Ik wens u veel leesplezier. En inspiratie.

Heeft u of kent u een bijzonder project

Vormgeving: Eric Dietz, Studio Eric Dietz BNO Reacties: info@afvalfondsverpakkingen.nl

De verpakking is de lamp

Verpakkingen heeft deze verantwoordelijkheid van de

Afvalfonds Verpakkingen

Redactie: Afvalfonds Verpakkingen

7

Meer informatie vindt u op www.afvalfondsverpakkingen.nl

over verduurzaming van verpakkingen,

Cees de Mol van Otterloo,

heeft een actueel nieuwsfeit of een

directeur Afvalfonds Verpakkingen

interessant verhaal, laat het ons weten via info@afvalfondsverpakkingen.nl Ingekomen ideeën worden door de redactie besproken.

Interview

Directeur Cees de Mol van Otterloo

‘ Geen mens wordt gelukkig van plastic soep’ Met wie kunnen we beter aftrappen in een splinter­

hoeveelheid die je daadwerkelijk gebruikt. Zo worden

nieuw magazine over circulair verpakken, dan met

overgewicht en verspilling voorkomen. Dus nee, van

de directeur van het Afvalfonds Verpakkingen zelf.

verpakkingen komen we niet af.’

Cees de Mol van Otterloo over de successen, de misverstanden en de uitdagingen.

‘Daarom moet de focus gericht zijn op het verduurzamen van verpakkingen. Minder, lichter,

Wat zijn naast de financiering van de inzameling

beter recyclebaar. Elf grote multinationals hebben

en recycling van verpakkingen, nog meer taken van

tijdens het World Economic Forum in Davos

het Afvalfonds Verpakkingen?

afgesproken dat zij alle verpakkingen in 2025

‘Wij leveren ook aanzienlijke inspanningen op het

recyclebaar willen hebben. Vanuit Europa wordt

gebied van zwerfafval. Dat doen we al jarenlang

daar meer en meer op gestuurd. Er is enorm veel

via Nederland Schoon en de zwerfafvalbijdrage aan

technologische innovatie. Dat is voor ons ook

gemeenten, beide volledig gefinancierd door het

de reden dat we het Kennisinstituut Duurzaam

verpakkend bedrijfsleven. Nieuw is dat wij nu hard

Verpakken (KIDV) voortaan onder het Afvalfonds

werken aan een aanvullende aanpak, gericht op het

laten vallen. Zij helpen actief met kennis en bieden

verminderen van kleine PET-flesjes in het zwerfafval.

bedrijven concrete adviezen om hun verpakkingen

Tezamen met het verhogen van het aandeel

daadwerkelijk te verduurzamen.’

gerecyclede flesjes, een afspraak met staatssecretaris Van Veldhoven. Met recycling en inzameling van verpakkingen zijn we koploper in Europa. Dat kunnen we met het terugdringen van zwerfafval ook worden.’

Moeten we niet gewoon van al die verpakkingen af?

‘Dat is een utopie en geen doel op zich. Verpakkingen

‘ Met PET-trays en bakjes hebben we nu een prachtige doorbraak’

vervullen een belangrijke functie. Als je voedsel niet verpakt vermindert de houdbaarheid, is de

4

bescherming minder en neemt de voedselverspilling

Dat klinkt allemaal heel positief…

enorm toe. De wetgeving met betrekking tot voedsel

‘Het is best lastig hoor. De hoofdpijn zit vooral bij

is heel strikt. Je ziet op dat gebied eerder een op

kunststof. 70% van de kunststof verpakkingen is nu

het eerste oog merkwaardige beweging: er komen

recyclebaar, en ook daar is een prachtige doorbraak

steeds meer kleine verpakkingen. Waarom? Omdat

gemaakt. Eén bedrijf in Nederland heeft een methode

verpakkingen steeds meer worden afgestemd op de

ontwikkeld om PET-trays en -bakjes te recyclen. Het

5

Duurzaam Idee

Inspirerend: lastige van die producten is dat ze vaak bestaan uit

Is het dan niet gek dat gemeenten zelf mogen

meerdere lagen van verschillende soorten kunststof.

bepalen hoe ze hun afval inzamelen?

Met een uniek proces worden die kunststoflagen

‘Dat is mij een doorn in het oog. Het is een

nu gescheiden en opnieuw verwerkt. Als we die

interessant model, die publiek-private samenwerking,

innovatie kunnen doorzetten, maken we nog eens

met zijn eigen spelregels, maar die zijn lang niet altijd

10% van de kunststof verpakkingen recyclebaar. Wat

logisch. Ik zou liever twee of drie systemen zien,

wij als Afvalfonds kunnen bijdragen is het bieden van

waaruit gemeenten kunnen kiezen. Dat maakt het

financiële zekerheid, in aanbod en afname, zodat het

voor de burger ook een stuk overzichtelijker.’

De verpakking is de lamp

bedrijf zijn investering kan terugverdienen.’

Nog een lange weg te gaan…

Wat zijn de grootste misverstanden rondom dit

‘Maar ook al een lange weg afgelegd, met goede

dossier?

resultaten. Nederland doet het hartstikke goed. Met

‘Ik merk dat gemeenten soms denken dat bedrijven

metaal zitten we op een recyclingpercentage van 95%,

alleen maar winst willen maken. Dat het gaat om zo

met glas op 86% en met papier en karton op 85%.

min mogelijk kosten. Maar niet alleen gemeenten, ook

Het zijn de voorlopers op weg maar een circulaire

bedrijven hebben een maatschappelijke rol. En dat

economie.’

weten ze. Bij bedrijven werken weldenkende mensen.

Die brengen ook een persoonlijke component mee,

‘ Ik zou liever twee of drie systemen zien, waaruit gemeenten kunnen kiezen’

een verantwoordelijkheid voor de toekomst. Geen mens wordt toch gelukkig van de plastic soep? Wat wij als bedrijfsleven wel willen, is de zaken efficiënt

heffing & inning

CO NS UM

‘Dit is een lamp gemaakt van een kar-

potloodje en een muntje van vijf cent dat

Maarten Heijltjes

tonnen koker. In de koker zit de ledlamp

je van bovenaf in de koker steekt.

Van:

en aan beide zijkanten zitten de overige

Grappig toch? Het wijst de weg vanzelf.’

materialen die je nodig hebt. De fittingen

Wie:

Wat:

JF / G

T

AF

EN

VA L

UC

BE

OD

D RI

SPR

6

YCLER / SORTEERDER

in de koker vast te zetten, gebruik je een

Amsterdam

VERPAKKING REC

Wat is het?

Studio Waarmakers,

EMEENTE

NT CE U OD

TEUR POR / IM

ER RG BU T/ EN

PR

aanpakken.’

R16 zero waste lightning

Afvalbeheersstructuur: Huidige status Niet alle taken en doelen worden door het Afvalfonds Verpakkingen zelf uitgevoerd.

Diverse activiteiten zijn belegd bij verschillende organisaties: Nedvang onderhoudt de contacten met gemeenten en Nederland Schoon richt zich op zwerfafval. Bij het verduurzamen van verpakkingen helpt het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) bedrijven met concrete kennis en adviezen. Verpakkingsketen BV (VPKT) zorgt voor de sortering en recycling van (kunststof ) verpakkingen door contracten aan te gaan met nascheiders, sorteerders, recyclers, transporteurs en op- en overslagstations. De activiteiten van deze organisaties worden ook gefinancierd uit de afvalbeheersbijdrage die het verpakkend bedrijfsleven betaalt.

Idee: De koker is de lamp

en het ophangsysteem. De lamp is dus

Is het een succes?

zijn eigen verpakking.’

‘De lamp is online te koop. En bij een paar winkels in Amsterdam. We hebben

Hoe ontstond het idee?

er nu zo’n vierhonderd van verkocht.

‘Het idee kwam toen we voor onze eigen

Daar gaan we geen deuk mee in de

studio lampen aan het maken waren

verpakkingswaste slaan. Het gaat ons

en daarvoor verschillende ledlampen

vooral om het uitdragen van de duurza-

bestelden. Elke keer kwam er weer een

me gedachte. Dat is de kern van onze

koker bij en groeide de stapel karton-

designs. Alles wat we maken heeft die-

afval. Waarom maken we van de koker

zelfde boodschap: kijk anders naar ver-

niet de lamp, was de gedachte.’

pakkingen en geef ze die extra functie.

We maken producten met een positief

Hoe heb je het aangepakt?

verhaal dat je wil doorvertellen.’

‘We waren meteen verliefd op het materiaal. Karton heeft warmte, een mooie structuur en het is sterk. Met

Waarmakers is een designstudio en ontwierp

een lasersnijder hebben we een stans

o.a. de Goedzak, waarmee Albert Heijn-klan-

in de koker gemaakt van 90 centimeter

ten landelijk speelgoed en andere tweede-

waar de lamp komt. Een inkeping die je

hands spullen inzamelden, en de eerste

zelf indrukt en verwijderd. De fittingen

e-scooter gemaakt van bio-composiet.

maken we met onze 3D-printer. Om ze

www.waarmakers.nl

7

s e j t ee w & n e t Fei

s a l G

Feiten & weetjes

De eerste gemeentelijke glasbak werd 17 mei 1978 door toenmalig milieuminister Ginjaar in gebruik genomen.

W WINKEL

Glasbak 40

Gemeenten legen de glasbakken.

De inzamelauto’s zijn voorzien van schotten om het glas op kleur gescheiden te houden.

Het wordt dus niet bij elkaar gegooid zoals veel mensen denken.

60% van het verpakkingsglas is wit (kleurloos). De glassector heeft daarom behoefte aan op kleur gescheiden glas. Daarom is kleurscheiding bij de glasbak belangrijk. Ongeveer 50% van alle glasbakken is geschikt voor kleurscheiding. Witte scherven zijn schaars. En soms is er een overschot aan bonte scherven (alle kleuren door elkaar).

Van bonte scherven kun je nu eenmaal geen wit glas maken.

Glas wordt gemaakt van scherven uit de glasbak of... van kalk, zand en soda.

jaar!

Op 17 mei 2018 bestond de Glasbak 40 jaar. Met de campagne ‘40 Jaar Glasbak – Lekker Bezig!’ werd de jarige glasbak in het zonnetje gezet.

Glasasbak Gl

KALK

ZAND

SODA

8

HERGEBRUIK VAN 1000 KILO GLASSCHERVEN BESPAART 1000 KILO GRONDSTOF

1600�C

In de glasfabiek worden de scherven verhit tot 1600�C om het glas vloeibaar te maken.

In Madurodam staat de kleinste glasbak van Nederland, geplaatst door toenmalig milieu-minister Ed Nijpels

Bij de recycler volgt het glas verschillende stappen om vervuiling te verwijderen. Zo passeren de scherven onder andere magneten, zeven, cyclonen, lasers en camera’s. De scherven worden daarna circa 8 weken opgeslagen. In die tijd verdwijnen resten van voeding en drank. Bij het recyclingproces wordt geen water gebruikt.

9

Column

Hout

verpakkingen kan je puur en alleen als een administratieve verplichting zien. Maar omdat je het toch moet doen, kun je maar beter meer voordeel halen uit al die verpakkingsdata.

Bovendien bewijs je er het milieu een goede dienst mee.

Sommige bedrijven grijpen de controle dan ook aan om eens kritisch te kijken naar al die verpakkingen. Dat kan voordelig uitpakken voor je milieudoelstellingen/rapportages, je logistieke Hein van der Weide, accountmanager Afvalfonds Verpakkingen

proces en je portemonnee.

Bijvoorbeeld wanneer verschillende leveranciers van hetzelfde product die producten anders verpakken. De een in een kartonnen doos, de andere gestapeld met wikkelfolie. Dit

Gebruik s g n i k k a verp e j n i a t da . l ee d r voo

maakt nogal wat uit. Vooral in de kosten. Iedereen die moet afrekenen bij het Afvalfonds weet dat plastic 64 cent en papier en karton maar twee cent per kilo kost. Een mooi voorbeeld tijdens een van mijn controles was een groothandel die levert aan bouwmarkten en soortgelijke ketens. Twee leveranciers leverden hen vensterbanken. De een onverpakt, de ander in folie en met stevige kunststof hoekstukken. Het bedrijf ging na of er een verschil was in de uitval door beschadiging. Was het niet verpakte product kwetsbaarder? Er bleek vrijwel geen verschil in retouren te zijn en er werd een traject gestart om met de leverancier van de verpakte vensterbanken tot een andere wijze van aanlevering te komen. Beter voor het milieu, minder handling in het magazijn, minder afvoer van verpakkingen, minder kosten voor de verpakking en een lagere afvalbeheersbijdrage.

Zo’n hele operatie kan ook nog eens veel efficiency opleveren.

Want de verwerking van identieke producten moet intern anders worden ingeregeld vanwege de omverpakkingen. Dat is gewoon niet handig. De accountmanagers van het Afvalfonds Verpakkingen adviseren bedrijven om niet alleen naar de achterkant van het proces te kijken, als er moet worden afgerekend. Kijk vooral ook naar de voorkant, daar waar producten worden ingekocht. Inkopers zien de afrekening van ingekochte verpakkingen niet. Die volgt een jaar later en komt

De accountmanagers van het Afvalfonds Verpakkingen bezoeken de bedrijven en helpen hen met hun verpakkingenadministratie. Ook voeren zij controles uit op de door de bedrijven verstrekte gegevens over de door hen op de markt gebrachte verpakkingen.

10

binnen bij de administratie. Dus moet het besef er komen dat je juist aan de voorkant geld kunt besparen en het milieu kunt ontlasten door de verpakkingsdata te gebruiken bij de inkoop.

Minder verpakken, efficiënter verpakken betekent nu eenmaal minder afrekenen. Daar wordt niet alleen de boekhouder blij van, daar wordt het hele bedrijf blij van. En zeker ook het milieu.

Recycling van houten verpakkingen, hoe zit dat?

Sinds een paar jaar mag de houten

Recycling

verpakkingen­branche het inzamelen, repareren

Hout kan in vele vormen worden gerecycled.

en opnieuw inzetten van pallets meerekenen

Aan het eind van de levenscyclus worden houten

in het recyclingpercentage. In 2017 werd

verpakkingen geshredderd en bijvoorbeeld

73% van de houten verpakkingen gerecycled.

verwerkt door de spaanplaatindustrie, of als

Daarmee behaalt de branche nu al ruimschoots

strooisel voor de agrarische sector of hout­

de doelstelling uit de Raamovereenkomst

snippers in de tuin. Ook worden er geperste

Verpakkingen 2013-2022. ‘Hout past perfect in

klossen van gemaakt voor de palletindustrie en

een circulaire economie’, zegt voorzitter van

zelfs pershouten pallets. Hout is bovendien de

brancheorganisatie EPV Jurgen Kemps.

grootste leverancier van biomassa.

Wat feiten op een rij.

CO₂ neutraal Duurzaam beheerde productiebossen

De lifecycle van hout is CO₂-neutraal. Bomen

Hout voor de productie van pallets, kisten,

geven zuurstof en halen CO₂ uit de lucht.

kratten en industriële verpakkingen, komt

Gedurende de hele levenscyclus houdt hout

voor het overgrote deel uit duurzaam beheerde

de CO₂ vast. Pas bij verbranding voor energie­

productiebossen. Het areaal productiebossen

terugwinning komt de CO₂ weer vrij.

op de wereld groeit. Er gaan dus geen bomen verloren door de productie van houten

Geen stort

verpakkingen. Sterker nog: hout is een eeuwig

Er wordt in Nederland geen hout gestort.

hernieuwbare grondstof. Bij duurzaam

Verpakkingsafval dat niet gerecycled wordt,

bosbeheer raakt hout nooit op.

wordt verbrand in ovens die energie terug leveren.

Hergebruik Hout is een makkelijk te repareren grondstof.

Handelaren en producenten zetten zich al jaren in voor het terughalen, repareren en

De EPV (Emballage- en Palletindustrievereniging)

opnieuw inzetten van pallets. Bijna alle pallets

is de representatieve branchevereniging van pro-

in Nederland worden vele malen gebruikt.

ducenten, handelaren en reparateurs van houten

De bekende EPAL-pallet gaat gemiddeld zo’n

verpakkingen. EPV-leden zijn Chain of Custody

zes tot acht jaar mee.

gecertificeerd met het PEFC- en/of het FSC-houtkeurmerk. www.epv.nl

Illustraties: Maarten Rijnen

De aangifte afvalbeheersbijdrage over op de markt gezette

11

Uitgelicht

t h c i l e Uitg Nieuwe directeur KIDV

Het is groen en…

Speciaal voor ondernemers, scholen, BSO’s, evenementenorganisaties en verenigingen heeft NederlandSchoon een mini-afvalbak ont­

Elk jaar verkiest kinderkrant Kidsweek het dier van het jaar.

wikkeld. Hij neemt weinig ruimte in, is licht,

Dit keer was plasticopruimer Joy de grote winnaar. De labrador

100% circulair en opvallend groen. Daar is een

uit IJsselstein verzamelt tijdens het uitlaten weggegooide

goede reden voor: uit proefnemingen blijkt dat

plastic flesjes en blikjes. Zakken vol sleept hij mee naar huis.

groene afvalbakken meer dan 35%

Eigenaar Alex van Eck trainde Joy speciaal voor het oprapen

meer afval ophalen dan grijze

van zwerfflesjes en blikjes. De hond leerde snel en sleepte met

bakken. Dus een ideale bak voor

zijn uitverkiezing 1.000 euro in de wacht. Dat gaat naar de

langs de lijn, langs de snoeproute

stichting Enjoycleaningup, die hondeneigenaren wil motiveren

of bij een evenement. Bestellen

hetzelfde te gaan doen.

kan via www.nederlandschoon.nl

Chris Bruijnes is per 1 augustus de nieuwe directeur van het Kennisinstituut Duur­ zaam Verpakken. Hij volgt Hester Klein Lankhorst op die sinds de oprichting in 2013 leiding heeft gegeven aan het KIDV. ‘Toen ik van Hester vernam dat ze zou vertrekken, dacht ik: die baan wil ik graag overnemen’, zegt Bruijnes. ‘Ik wil dat het KIDV voor het bedrijfsleven de waardevol­ le partner blijft in het verduurzamen van verpakkingen.’

What a Joy!

Samen de houtketen dichten

Eerste QuickScan KIDV bij Remia Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) heeft voor het eerst een QuickScan Duurzaam Verpakken uitgevoerd op het verpakkings­portfolio

Wat kunnen we doen om de recycling van hout verder te

van een grote onderneming. De eer was aan

stimuleren? In maart van dit jaar ging het Recycleplatform

Remia.

Chris Bruijnes is geen onbekende in het

Hout live, een initiatief van Nedvang, dat houtspelers met

werkveld. Hij was werkzaam bij advies­

elkaar in contact brengt en bedrijven inspireert en stimu­

Met de QuickScan brengen verpakkings­kundigen

organisaties in de milieu-, energie- en

leert tot innovatieve projecten. Het platform vertelt alles

van het KIDV de kansen en prioriteiten voor

chemiesector, was directeur van Innovatie­

over hout, over het hergebruik en de recycling. Bedrijven

verduurzaming en circulariteit van verpakkingen

Link en werkte bij Meer met Minder, Milieu

vinden er allerlei verdiepende informatie, zoals relevante

in kaart, waarbij rekening wordt gehouden met

Centraal en het ministerie van VROM.

rapportages en nieuwsberichten over de houtmarkt.

het bedrijfsbeleid en de merkstrategie. Bij Remia werden tien producten met hun verpakkingen

Cees de Mol van Otterloo, directeur van het Afvalfonds zegt: ‘Wij hebben in Chris

Workshop

onder de loep genomen. Het KIDV gaf daarbij

Bruijnes de man gevonden om de nieu­

Ook werd eind juni een innovatieworkshop georganiseerd met

verbeterpunten om de verpakkingen te

we koers van het KIDV verder richting te

als doel het aanjagen van de recycling van verpakkingshout in

verduurzamen.

geven. Met gericht advies over duurzaam

Nederland. Bij Faber Halbertsma Groep in Hasselt ontmoetten

verpakken kan

spelers uit de houtwereld elkaar, werden innovatieve projecten

Bij de QuickScan waren onder meer medewerkers

het KIDV de

gedeeld en werd gezamenlijk gebrainstormd over nieuwe

van de afdelingen marketing, inkoop, kwaliteit en

verduurza­

manieren om hout te recyclen.

productontwikkeling van Remia aanwezig. Volgens het KIDV is zo’n multidisciplinaire aanwezigheid

ming van het verpakkin­

Uitkomsten

belangrijk, omdat verschillende functies anders

genbeleid van

Nedvang is betrokken bij innovatieve projecten, zoals de

naar een product kijken. Wilt u ook een QuickScan

bedrijven een

productie van onder andere suikers en lignine door Biobased

van uw verpakkingsportfolio laten maken,

flinke impuls

Delta, een onderzoek voor het gebruik van gerecycled hout in

dan kunt u contact opnemen met het KIDV via

geven.’

houtwolcementplaten aan de TU Eindhoven en de productie

info@kidv.nl

van groeisubstraten uit afvalhout van Attero.

12

13

Goed bezig

Westervoort

Bewoners gaan verder na initiatief Schoon Belonen In veel gemeenten worden initiatieven opgezet

Jong en oud

om zwerfafval te verminderen. In het Gelderse

Dat het werkt, beschreef wethouder Hans Breunissen

Westervoort, een gemeente met een kleine 15.000

van Westervoort als volgt: ‘De verschillende scholen,

inwoners, werd in twee jaar tijd een ‘beweging’ in

sportclubs, het jongerencentrum, het Kulturhus en

gang gezet, die leidde tot zichtbaar en meetbaar

een aantal heel actieve bewoners hebben het met hun

schonere gebieden. En een enthousiast bewoners­

deelname aan Schoon Belonen voor elkaar gekregen

initiatief met de veelzeggende naam GoClean.

dat mensen het niet meer normaal vinden om afval op straat te gooien. De korte lijntjes tussen de gemeente en de deelnemers, het maatwerk dat we konden aanbieden en de enorme inzet van jong en oud hebben echt verschil gemaakt.’ vuiling, kwam naar onze gemeente en op 13 oktober Bewonersinitiatief

was er de Schone Rijn-actie. Het voordeel van de

Projectleiders Karin Hammink en Anita de Graaf, die

ambtelijke fusie met Duiven is dat we nu ook daar de

afgelopen zomer voor alle deelnemers een picknick

schoonmaakacties actief gaan oppakken.’

organiseerden, hopen dat het initiatief tot een olie­

14

vlek leidt en dat steeds meer bewoners actief gaan

Prettiger

deelnemen. Daar heeft het alle schijn van. In buur­

Aan Schoon Belonen is een collectief belonings­

gemeente Duiven, waarmee Westervoort sinds dit

systeem gekoppeld. Dat kan een spaardoel zijn, zoals

jaar is gefuseerd, ontstond het bewonersinitiatief

sparen voor een goaldoek of een watertappunt op

Stichting GoClean De Liemers, dat individuele burgers

een schoolplein. Scholen kunnen ook beloningen

Twee jaar geleden startten verschillende maatschap­

aanspoort de gemeente schoon te houden. GoClean

verdienen in de vorm van video’s, gastsprekers of

pelijke organisaties in Westervoort hun deelname aan

deelt bijvoorbeeld schoonmaakpakketten uit met

bijvoorbeeld een les in vloggen. En beloning zit ook in

Schoon Belonen, toen nog een pilotprogramma van

grijpers en een afvalzak. ‘GoClean is kansrijk’, zegt

waardering, het zichtbaar maken en aandacht geven.

VNG, Natuur & Milieu en het Afvalfonds Verpakkingen,

Anita de Graaf, ‘vooral omdat het de schoonbood­

‘Maar’, zegt Anita de Graaf, ‘na twee jaar inzet mer­

gericht op de aanpak van zwerfafval. Dit jaar is

schap via de bewoners zelf in de gehele gemeente

ken we dat het niet alleen meer om de beloning gaat.

Schoon Belonen vooral door de vele goede ervaringen

verspreidt en versterkt. We staan nu op het punt dat

Iedereen ervaart dat het prettiger is om in een schone

van gemeenten, als structureel programma opgeno­

steeds meer actieve inwoners betrokken raken en wij

gemeente te wonen. De extrinsieke motivatie is door

men door NederlandSchoon. Schoon Belonen focust

als gemeente een meer faciliterende rol innemen en

de pilot intrinsiek geworden.’

vooral op educatie, gedragsverandering en bewust­

blijven enthousiasmeren. Daarom zijn er meer acties.

wording. Zo’n 70 gemeenten zijn al actief met het

Plastic Soup-surfer Merijn Tinga, die al surfend aan­

programma in de weer.

dacht vraagt voor het verminderen van de plastic ver­

Kijk op: www.supportervanschoon.nl

15

Aan het woord

Rondvraag

‘Minder verpakkingen, waar valt nog winst te halen?’

Plasticvrij bood­ schappen doen ‘Om dit wereldwijde hard groeiende probleem aan te pakken, zijn alle oplossingen die de plastic soup beperken of inperken noodzakelijk! Er is niet een weg die naar Rome leidt. Op meerdere gebieden nemen wij dan ook de voortrekkersrol: in de Statiegeldalliantie, in het weren van plastic

Samenwerking en duidelijk beleid

Reduceren

Uw eigen Dopper

verpakkingen of het omzetten naar composteerbare

‘Waar de focus voorheen primair lag op kwaliteit

‘Op de site van Milieu Centraal staat het lekker

voor een beter milieu met minder afval ligt niet

en houdbaarheid is nu het reduceren van afval

compact beschreven: een Nederlander opent

in onze 75 winkels, maar wel in het bewustzijn

‘Natuur & Milieu vindt het verminderen van

meer en meer onderwerp van gesprek. En op dat

dagelijks gemiddeld zeven verpakkingen. En

dat we daarmee creëren bij andere retailers en de

verpakkingen geen doel op zich, het gaat om

vlak valt nog veel winst te behalen! PLUS wil een

dan hebben we uw tandpastadopje ‘s ochtends

consument. In samenwerking met A Plastic Planet

de milieu-impact van producten, inclusief hun

bijdrage leveren aan de circulaire economie en

niet meegerekend. Dat kan echt minder, want de

en de Plastic Soup Foundation openden we begin dit

verpakking. Sommige verpakkingen verlagen juist

heeft zich voorgenomen om de milieu-impact van

hoeveelheid plastic die erachter wegkomt groeit

jaar een PLASTIC FREE pop-up store in Amsterdam.

de impact, bijvoorbeeld verpakkingen die groenten

al haar huismerkverpakkingen terug te dringen.

en groeit. Terwijl de oplossingen zo simpel zijn.

Daarmee lieten we de wereld zien dat we nu al

langer vers houden. De grote uitdagingen zijn het

In lijn met het nieuwe verpakkingsbeleid worden

Een duik in mijn kantoortas is hét antwoord. Het

PLASTIC FREE boodschappen kunnen doen. De

verbeteren van de recycling van verpakkingen en

daarom in 2018 alle 4.500 huismerkproducten

eerste wat eruit komt is natuurlijk een Dopper.

supermarkt bestond uit bijna 700 PLASTIC FREE

het voorkomen van zwerfafval en plastic soup.

getoetst op de volgende drie uitgangspunten: zo

Voor m’n water- en theebehoefte, ik ben nogal een

producten. Momenteel staat de teller op 1.370. Alle

Drankverpakkingen in het zwerfafval kunnen we

minimaal mogelijk, hernieuwbaar en recyclebaar

doordrinker. Ik blijf het nog steeds onbegrijpelijk

PLASTIC FREE producten zijn verkrijgbaar in de 75

effectief voorkomen met slimme retoursystemen.

verpakken. Concrete resultaten: 2,8 miljoen flesjes

vinden dat we in Nederland - met het allerbeste

Ekoplaza-winkels en de webshop www.ekoplaza.nl.

Voor andere verpakkingen kan beter ontwerp

sinaasappelsap van 50 procent gerecycled PET,

kraanwater ter wereld - achthonderdduizend flesjes

Ze zijn gemerkt met het PLASTIC FREE logo, zodat

veel doen. Denk aan de losse folietjes om

groente en fruit in minder plastic verpakken,

water per dag kopen, goed voor jaarlijks bijna

alle klanten een plasticvrije keuze kunnen maken.

sigarettenpakjes en de rietjes bij een pakje drinken.

stoppen met het gebruik van zwart kunststof

acht miljoen kilo plastic afval! Naast de Dopper de

Verder verwachten we aan het einde van het jaar

Betere recycling vraagt om het minder complex

en alternatieven vinden voor het gebruik van

Keepcup, een prima afsluitbare koffie- en theebeker.

75% van het huismerk in een plasticvrije

maken van de hele afvalstroom. Deeloplossingen

wegwerpplastic.’

Op het station krijg je nog een kwartje of meer

verpakking te kunnen aanbieden.’

per individuele verpakking, merk of supermarkt

folie, maar ook in het streven naar minder van glas, karton, blik of zelfs verpakkingsvrij. De winst

zijn dan niet toereikend of zelfs contraproductief.

korting ook, als je met je eigen beker koffie koopt.

Debbie Huisman MVO Specialist, PLUS Retail

Motiveert u dat al een beetje? Vervolgens zit er ook altijd een kleine opvouwbare boodschappentas in het zijvak. Het ‘misschientje’ zoals een collega hier

Steven IJzerman Marketing Manager, Ekoplaza

Zolang ieder bedrijf op zijn eigen manier onderscheid probeert te maken met duurzaam verpakken, missen we milieuwinst en maken

bij Milieu Centraal het noemt. Voor die ongeplande

we onnodige kosten. De grote winst zit dus in

boodschapjes onderweg. ‘O ja, even brood halen

samenwerking binnen het verpakkend bedrijfsleven

voor morgen’. Zo voorkom ik elke dag weer wat

en duidelijk beleid vanuit de overheid.’

verpakkingen. Als u dat nou ook doet… alvast dank!’

Jelmer Vierstra Vera Dalm directeur, Milieu Centraal

16

Senior Programmaleider Circulaire Economie, Natuur & Milieu

17

Resultaten

Recycling verpakkingen succesvol, een overzicht Recycling-resultaten 2017 Materiaal

Over glas

Over metaal

Glas dat van scherven is gemaakt, heeft net zo’n hoge

Nadat restafval in afvalverwerkingsinstallaties is

kwaliteit als glas dat van natuurlijke grondstoffen is

verbrand, blijven metalen achter. Met magneten kunnen

gemaakt. Met de hoge recycling van glasbakglas wordt

metalen uit de asresten gehaald worden en weer

dus flink bespaard op kalk, zand en

ingezet als grondstof voor nieuwe verpakkingen en

soda. Glas kun je oneindig

andere producten. Dat maakt de recycling voor

recyclen. Ondanks het feit dat

de consument heel makkelijk.

de burger in Nederland de

De kosten van inzameling en recycling

glasbak goed weet te vinden,

worden ruimschoots vergoed vanuit

zamelen we in Nederland

de opbrengsten. Ook qua milieu is de

met 86% in 2017 nog niet de

metaalketen circulair. Doordat door technische ontwikkelingen (opnieuw)

Resultaat 2016

Resultaat 2017

Doelstelling EU 2017

Doelstelling NL 2017

wettelijke 90% in.

Glas

84%

86%

60%

90%

Over oudpapier

Papier en karton

87%

87%

60%

75%

Kunststof

52%

50%

22,5%

47%

Oudpapier is dus een waardevolle grondstof.

Over hout

Dit zorgt ervoor dat de kringloop voor papier en

Het recyclingpercentage voor hout ligt ver boven de

Metaal

95%

95%

50%

85%

karton zowel qua milieuvoordeel als qua kosten

Europese en Nederlandse doelstelling en ook boven de

circulair is. In 2017 bestond 51,6% van het oudpapier

afgesproken (streef )doelen van de Raamovereenkomst.

Hout

57%

73%

15%

35%

en karton uit verpakkingen. Ook worden steeds meer

Het repareren, inzamelen en opnieuw inzetten van

drankenkartons gescheiden ingezameld, vooral via

houten logistieke hulpmiddelen telt mee in het

PMD-inzameling.

recyclingpercentage. Er worden in Nederland veel

Totaal recycling

75%

78%

55%

70%

hogere terugwinrendementen van metalen uit de bodemassen van afvalenergiecentrales zijn gerealiseerd, verlaat maar weinig metaal de kringloop.

In Nederland gemaakt nieuw papier en karton bestaat voor 85%* uit gerecycled oudpapier en -karton.

logistieke hulpmiddelen (vooral pallets) gerepareerd en hiervan heeft het Afvalfonds Verpakkingen met extra

De recycling van alle verpakkingen samen in

plaats: materialen zoals kunststof verpakkingen worden

Nederland is in 2017 opnieuw gestegen. Met een

uit het restafval gescheiden en alsnog gerecycled.

percentage van 78% voldoet het verpakkend bedrijfs­ leven aan zowel de Nederlandse als de Europese

Hoe wordt de recycling berekend?

doelstelling. De verpakkingsketens leveren hiermee

• Producenten en importeurs van verpakte producten

een grote bijdrage aan het circulair maken van de

die individueel meer dan 50.000 kilo verpakkingen

Nederlandse economie, die daarbij tot de Europese

op de Nederlandse markt brengen doen jaarlijks

koplopers behoort.

aangifte bij het Afvalfonds.

• Verpakkingen van bedrijven met minder dan

Energieterugwinning

50.000 kilo worden in kaart gebracht door een

Verpakkingen die niet gerecycled worden, bijvoorbeeld

onafhankelijk onderzoeksbureau dat statistisch

verpakkingen die de consument weggooit in plaats van

representatief onderzoek uitvoert.

te scheiden (huishoudelijk restafval), worden verbrand

• Gewichten van nieuw op de markt gebrachte

in ovens die weer energie terug leveren. In Nederland is

logistieke hulpmiddelen worden uitgevraagd bij

het verboden om afval te storten.

verschillende bronnen.

• Nedvang verzamelt in opdracht van het Afvalfonds

Nascheiding

de gegevens over de gewichten aan ingezameld

Het verpakkend bedrijfsleven werkt hard aan het verder

en gerecycled verpakkingsafval via gemeenten en

verbeteren van de recyclebaarheid van verpakkingen.

afvalbedrijven.

Over kunststof

onderzoek een nog betrouwbaarder beeld gekregen.

Het recyclingpercentage van kunststof verpakkings­

Gerepareerde houten verpakkingen

afval ligt met 50% in 2017 boven de Europese en

worden zowel meegeteld

Nederlandse doelstelling. De kosten zijn echter veel

bij de ‘op de markt’

hoger dan de opbrengst van het gerecyclede materiaal.

cijfers voor hout als bij

Het jaarlijks tekort dat via het Afvalfonds door het

de ‘recycling’ van hout

verpakkend bedrijfsleven wordt vergoed bedraagt

(conform de motie Çegerek

zo’n € 120 miljoen. Kunststof is een verzamelnaam

en Dijkstra van 2015).

voor materiaalsoorten als polypropyleen, polyethyleen en PET, die ieder een eigen manier van recyclen en opbrengst kennen. Dat maakt de recycling van kunststof complex. De kunststofketen maakt een enorme ontwikkeling door en inmiddels wordt gerecycled kunststof (recyclaat) in tal van producten gebruikt.

Van plantenpotten en flessen voor reinigingsmiddelen tot speelgoed, pennen en aanrechtbladen.

ook preventie en verduurzaming van verpakkingen. Producenten en importeurs werken binnen de wettelijke eisen aan bijvoorbeeld het beperken van gewicht en

Daarnaast vindt op steeds meer plaatsen nascheiding

volume en het gebruik van * bron: Koninklijke VNP Jaarverslag 2017

18

Niet alleen recycling is van belang,

duurzame materialen.

19

De cirkel is rond

100% hergebruikt

Glas dat van scherven is gemaakt, heeft net zo’n hoge kwaliteit als glas dat van natuurlijke grondstoffen is gemaakt. Met de hoge recycling van glasbakglas wordt dus flink bespaard op kalk, zand en soda. Glas kun je oneindig recyclen.

Retouradres: Postbus 1266, 2260 BG Leidschendam

Duurzaam verpakken betekent minder, lichter en beter recyclebare verpakkingen gebruiken. En ook, daar waar mogelijk, verpakkingen weglaten. Daarom verzenden wij dit magazine zonder envelop of folie.