Nr 17
30 april 2014 Nadine Kraamwinkel De wetenschap ‘Bètastudenten leert studenten apps van moeten hun stem superhelden maken laten horen’
+ Uitneembaar Verkiezingskatern studentenraad
Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl
Jan-Willem van Prooijen
Complotdenkers zijn wel goed bij hun hoofd pag 18
Naamloos-8 1
20-02-14 11:52
HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.
Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel ge誰nteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL
INHOUD
VU NU
jaargang 61 — nr 17
Nadine Kraamwinkel leert studenten websites bouwen 6 Professor Hulk en doctor Spider-Man
Donderdag 24 april 2014, 15.00 » OZW-gebouw. Deze student moest uren wachten op dit tokkelmoment. Meer foto’s van VU Olympiad op pag. 22 en advalvas.vu.nl>razende reporter. Foto peter gerritsen
10
Jan-Willem van Prooijen verklaart de populariteit van complottheorieën 18 Sportdag VU Olympiad
22
En verder Online nieuws
4
Opinie: stem voor Europa
8
Column: Jaap Seidell
9
Onderzoeksnieuws
16
23
Opinie: Bètapartij nodig
24
Column: Roos
25
Campus: financiën, kwaliteitszorg
26
OR
28
Cultuur: theater en restaurant
30
Sleutelgat
31
Griff
32
In het hart verkiezingsbijlage usr Coverfoto Peter Valckx
Het volgende nummer verschijnt op 21 mei 2014.
onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl
ADVALVAS
Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, StudioVU (Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem
nr 17 — 30 april 2014
3
Abonneer je op het laatste nieuws online Bloedende harten en machtige hackers “Hoe kun je software zo manipuleren dat computers zich anders gaan gedragen dan de bedoeling is?” Daarover gaat de Public Science-lezing ‘Hack de toekomst’ met hoogleraar Herbert Bos.
Medezeggenschap is te terughoudend, vindt Bussemaker Inholland-bestuurders maakten er een zootje van. Moet de medezeggenschap beter opletten?
Van zeer oude mensen de celdelingen die voorbijgaan Waarom gaan we dood? Mogelijk omdat de telomeren, de uiteinden van chromosomen in de cellen van weefsels van ons bloed en onze organen, door celdeling te kort worden, waardoor onze cellen afsterven.
Universiteiten moeten meer vwoleraren leveren Tilburg neemt medezeggenschap wél serieus: Toffe Peer Award Discussie in Kamer over afpakken studiepunten Taal is één groot mysterie voor computers
Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4
Archeologen vinden laatRomeinse schat
VU
-archeologen hebben een belangrijke schat gevonden in het Limburgse plaatsje Echt. De schat stamt uit de vijfde eeuw en bevat gouden Romeinse munten en kapot geknipt zilveren vaatwerk. De vondst werpt een nieuw licht op de situatie in de chaotische vijfde eeuw na Christus in dit gebied. De verknipte schaal is van puur zilver met bladgoud. Ze heeft een doorsnede van 70 centimeter en weegt 5 kilo. “Zoiets is nooit eerder in Nederland gevonden”, vertelde archeologiehoogleraar Nico Roymans aan de NOS. De schaal is waarschijnlijk verknipt om Germaanse grensbewakers te kunnen betalen. “Er was een enorm gebrek aan goudstukken, die soldaten normaal als loon kregen. Dan werd zo’n stuk vaatwerk kapot geknipt en uitgedeeld.” De schat is volgens de archeologen begraven door een Germaanse officier in Romeinse dienst, die zijn bezittingen veilig wilde stellen na de militaire nederlaag van van keizer Constantijn III in Zuid-Gallië. (WV)
Foto Restaura
RSS feed
Zie voor meer informatie: tinyurl.com/goudschatvu.
Meer samenwerking met UvA
Een fusie met de UvA is voorlopig uitgesloten, maar de samenwerking wordt wel intensiever, stellen de collegevoorzitters.
E
r komt absoluut geen volledige fusie van de VU en de UvA, maar de samenwerking wordt wel steeds inniger. Dit benadrukten de bestuursvoorzitters van beide universiteiten, Jaap Winter (VU) en Louise Gunning (UvA), onlangs tijdens een debat over de Amsterdam Academic Alliance, het label waaronder de VU en de UvA hun activiteiten bundelen. “Ik heb de afgelopen maanden voornamelijk uitgelegd wat we niet willen: namelijk geen
volledige institutionele fusie”, zei Winter. De samenwerking moet idealiter van onderop komen, zoals dat bij de – afgeblazen – bètafusie gebeurde, stelde Gunning: “Toen de bèta’s steeds meer gingen samenwerken, bijvoorbeeld in een gemeenschappelijke graduate school, liepen ze steeds weer tegen praktische problemen aan. Daarom vroegen ze aan de universiteitsbesturen of die niet een handje konden helpen.” Winter denkt dat universiteiten zich de komende jaren anders
gaan organiseren: “Ik zie inhoudelijke clusters ontstaan die een eigen structuur krijgen. Denk aan een medisch, bèta-, gamma- en alfacluster. Binnen die clusters werken de VU en UvA dan samen.” Jessica Endert, lid van de studentenraad van de UvA, die destijds de bètafusie tegenhield, vond dat bij samenwerking de verbetering van het onderwijs centraal moet staan. (DdH)
Voor een uitgebreid verslag van het debat zie: advalvas.vu.nl>nieuws>16 april. nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
advalvas_online
Boomsma krijgt miljoen Ridder Sturm
D
orret Boomsma, VU-hoogleraar biologische psychologie, krijgt de prestigieuze Prijs Akademiehoogleraren in de categorie sociale of geesteswetenschappen. Ze krijgt een miljoen euro voor wetenschappelijk onderzoek. In de categorie natuurwetenschappen, technische wetenschappen of levenswetenschappen is Bert Meijer, hoogleraar organische chemie aan de TU Eindhoven, de gelukkige. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen reikt de onderscheiding elk jaar uit aan twee hoogleraren uit verschillende vakgebieden. De wetenschappers behoren tot de wereldtop en krijgen de prijs voor hun gehele oeuvre. Om in aanmerking te komen moeten onderzoekers tussen de 54 en 59 jaar oud zijn. Boomsma zette een inmiddels beroemd register op van tweelingen. Daarin staan gegevens van tienduizenden kinderen en volwassen, die gebruikt worden voor onderzoek naar de invloed van genetische aanleg en omgeving. (HOP)
V
erkleed als Admiraal De Ruyter nam bestuurstijger en oud-VU-medewerker Johan Sturm afgelopen vrijdag zijn onderscheiding in ontvangst. Sturm mag zich voortaan Ridder in de Orde van Oranje Nassau noemen. “Best mooi dus”, vond hijzelf. Sturms verkleedpartij was niet zomaar: veel van zijn vrijwilligerswerk deed hij bij amateurtoneelverenigingen. Het lintje werd aangevraagd door twee collega’s van de VU-bibliotheek. Sturm was jarenlang voorzitter van de universitaire bibliotheekcommissie. (FB)
Voor foto’s en meer info zie: advalvas. vu.nl>nieuws>25 april.
Duurste stad Toponderzoek Schofferen
‘Verward hang ik op. Niet enthousiast genoeg? Hoe kan dat nou?’ Meer details over de sollicitatie van de boventallig verklaarde Mariska op advalvas. vu.nl>blogs&columns
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
@communicationVU 28-4_Credits nodig of 5 euro verdienen? Doe mee (t/m 9 mei) aan labstudie over emotionele herinneringen in de Game Cella (N-023, Metropolitan)! @PBterMaat 28-4_Laatste week van mijn project in #Amsterdam. Veel mensen en ideeën leren kennen op de Vrije Universiteit. Grote en uitdagende organisatie. En de prijs voor de meest nietszeggende tweet van de week gaat naar Pieter Bas ter Maat. Wat hij gedaan heeft op de VU? Geen idee. @csl_vu 28-4_Workshop Sollicitatiebrief en CV. Donderdag 1 mei, 18.30 uur. Met do’s & dont’s en persoonlijke feedback. http:// www.vu.nl/cursussen
@VU_Kamerkoor 27-4_Bezoek onze site vukk.nl voor locaties en kaarten voor onze concerten in juni! Tot ziens allemaal!
Op vier thema’s echt meetellen aan de top. Lees meer op advalvas. vu.nl>dossiers>Onderzoek moet meer opleveren
Solliciteren
Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken
@VU_hoofdgebouw 28-4_Let op: 5 mei (Bevrijdingsdag) zijn Hoofdgebouw en de studiezalen in de B-vleugel open, maar de Universiteitsbibliotheek is gesloten.
twitter/facebook/issuu
Niet alleen Wilders moet zich schamen, maar iedereen die bijdroeg aan het demoniseren van Marokkanen. Ook journalisten en politici. Lees het hele artikel van Hamza Akkar op advalvas. vu.nl>opinie
(Re)tweets
Een Amsterdamse student betaalt gemiddeld 539 euro voor zijn kamer. Landelijk betalen studenten gemiddeld 421 euro.
S
tudentenkamers worden nog altijd elk jaar duurder: dit jaar betalen studenten per vierkante meter tien cent meer dan vorig jaar: 18,53 euro. Dat is geen forse prijsstijging, maar de prijzen waren al torenhoog. Voor dat geld heb je trouwens ook gas, water en licht. De cijfers komen van Kamernet, de grootste bemiddelingswebsite voor studentenkamers. Op Kamernet worden ruim 145 duizend kamers en appartementen aangeboden. (HOP)
@profBPM 26-4_Zeer voortvarende wervingsactie @ VUamsterdam in #Volkskrant na vondst Romeinse #goudschat. http://bit.ly/1fjxQe3 pic.twitter.com/YAtLeb0uwT Inderdaad, bijna te goed getimed om toeval te zijn, deze grote wervingsadvertentie voor nieuwe archeologiestudenten: één dag na de schat van Echt. @StienVolkers 25-4_Mijn achterkleinkinderen hoeven in het jaar 2000 nooit meer de haard aan te maken. Radium houdt het huis warm. Advalvas-redacteur Floor Bal is gaan twitteren als haar overgrootmoeder Stien Volkers. @VUhistoricus 25-4_Mooie thematafel met boeken over VU-geschiedenis in VU-bibliotheek @UBVU pic.twitter.com/NKyDYpU9Va
Meer over de kamerprijzen op: advalvas.vu.nl>nieuws>24 april.
5
Researchmasterstudent Nadine Kraamwinkel
‘Iedereen moet kunnen programmeren’
6
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
in actie
Student global health Nadine Kraamwinkel (25) zit in het bestuur van Techclub. Daar leren studenten alles over websites bouwen en apps maken.
gen met het bedrijfsleven. Ook gaan we maandelijks techtalks organiseren, waar mensen uit de industrie over innovaties vertellen. Het lijkt ons ook leuk om, net als in de Verenigde Staten, hackathons te houden. Dat zijn heel grote bijeenkomsten waar teams aan computermatige problemen werken. We opereren vanuit de VU, maar zijn er ook voor UvA- en HvA-studenten.”
DOOR FLOOR BAL FOTO PETER GERRITSEN
I
s jullie Techclub wel nodig? Elke student kan toch met computers omgaan? “Drie van onze bestuursleden deden vorig jaar mee aan een wedstrijd waarbij studenten een bedrijfsconcept moesten presenteren. Zij waren de enige bèta’s die meededen en zagen dat veel mensen goede ideeën hadden, maar niet de benodigde vaardigheden om die uit te voeren. Veel studenten kunnen namelijk geen websites bouwen of apps maken. Zo kwamen die drie op het idee van een laagdrempelige club waar je dat soort dingen kunt leren. Technologie gaat in de toekomst een veel grotere rol spelen dan nu. Daarom vind ik het delen van kennis hierover voor studenten net zo belangrijk als taal en wiskunde. In principe zou iedereen de basisprincipes van programmeren moeten kennen.” Wat gaan jullie doen? “We willen op de universiteit workshops geven waar studenten met technologie leren omgaan. Daarnaast zullen we hen in contact bren-
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
Hoe kom je zelf bij Techclub terecht? “Als puber speelde ik dagelijks online spelletjes zoals RuneScape. Ik was ook erg actief op verschillende fora. Het waren simpele virtuele werelden waar je gezellig kon praten met andere pubers en spelletjes kon organiseren. Op mijn achttiende ben ik ermee gestopt omdat ik die computertijd in mijn studie wilde stoppen. Wel bleef ik geïnteresseerd in de ontwikkelingen op het internet. Toen ik van Techclub hoorde, heb ik me aangesloten. Voor mijzelf is het ook wel handig.” Hoezo? Kun jij geen apps programmeren dan? “Nee, het is de bedoeling dat ik dat leer bij een workshop die ik nu zelf aan het opzetten ben. Ik kan een vrij simpele website bouwen, meer niet. Dus méér hierover leren, lijkt me heel nuttig voor de toekomst. Momenteel doe ik de researchmaster global health, daarna wil ik graag promoveren. Ik ben erg in e-health geïnteresseerd. Er gebeuren allemaal spannende dingen op dat gebied. Je kunt bijvoorbeeld op afstand hulp geven aan patiënten die aan huis gebonden zijn. En de technologie is al zover dat een arts met behulp van een robot vanuit Amerika iemand in Nederland kan opereren. Ook kun je mensen met mentale problemen die geen professionele hulp durven
Technologie voor studenten Twee vrouwen en drie mannen vormen het bestuur van de Techclub: Gossa Lô, Nadine Kraamwinkel, Wesley Nitikromo, Dwayne Gefferie en Melvin Roest. Zij willen studenten motiveren om hun eigen technologische projecten te beginnen. Later dit jaar gaat Techclub onder meer workshops, techtalks en hackathons aanbieden. Voor data en inschrijving zie techclub.nl.
Nadine Kraamwinkel 2014 - nu Stage, Athena Instituut, faculteit Aard- en Levenswetenschappen 2013 - nu Researchmaster global health 2013 Bachelordiploma gezondheidswetenschappen 2012 Student-assistent EMGO+ instituut en VU bij drie promotieonderzoeken. Taken: interviewen en invoeren data SPSS
zoeken, met internettherapie helpen. Die is aanzienlijk laagdrempeliger. “Om me verder hierin te verdiepen, loop ik stage bij het Athena Instituut aan de VU, voluit het Athena Institute for Research on Innovation and Communication in Health and Life Sciences. Daar werken ze aan het duurzaam oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken.” Aan welk vraagstuk werk jij? “Ik doe onderzoek naar the rights-based approach, ik bedoel de rechtenbenadering in de praktijk van de Nederlandse geestelijke gezondheidszorg.” Heb je er ooit aan gedacht om zelf een bètaopleiding te doen? “Ik ben wel naar een voorlichtingsdag van lifestyle informatics gegaan. Maar ik had het gevoel dat ik daarvoor niet voldoende competenties had. Dat is ook het probleem van IT-studies, die trekken vooral mensen die op dat gebied al heel wat kunnen. Mensen zoals ik, die het nog moeten leren, doen zo’n studie niet. Terwijl die vaak wél de interesse hebben. Voor hen is het dus fijn dat er nu deze Techclub is.”
7
Verdiep je in Europa en ga stemmen!
We maken wel gebruik van de mogelijkheden die Europa biedt, maar we zijn te veel naar binnen gekeerd geraakt in het debat over Europa. Door Susan Legêne Beeld Bas van der Schot
D
e Europaboulevard, uitvalsweg naar de A10, is ter hoogte van de RAI meestal druk met voorsorterende auto’s. Ze rijden dan langs de Europahal, gebouwd tussen 1958 en 1961 en vorig jaar voorgedragen als rijksmonument. Bij die monumentenstatus gaat het eerder om de hal, dan om de naam ervan. Maar de verwijzing naar Europa is niet willekeurig: zij herinnert aan het Verdrag van Rome (1957) en de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap. Amsterdam gaf ermee gehoor aan de oproep van de Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa om overal straten naar Europa te vernoemen. Zo werd de nieuwe RAI een symbool van de economische samenwerking, en onderstreepte het beursterrein het streven naar onderlinge afstemming van nationale wetgeving, met het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (1950) als basis. Op 9 mei aanstaande – Europadag – promoveert bij Letteren Robin de Bruin op het proefschrift Elastisch Europa, over de naoorlogse opvattingen over Europa in kringen van met name KVP, ARP en PvdA. Mij trof het hoge niveau waarop de politici – voor èn tegenstanders – hier destijds vanuit idealistische motieven over argumenteerden. Praten over de voordelen en nadelen van Europese integratie was tevens een debat over de inrichting van een goede samenleving. Nederland was geen koloniale grootmacht meer, maar evenmin een in zichzelf gekeerde natie. De Nederlandse economie had ruimte nodig, en Nederland hoorde bij de kopgroep van landen die daar binnen Europa aan werkten. In het Parlement, in de krant, op ledenvergaderingen van politieke partijen, zelfs in proefreferenda in Bolsward en Delft (1952) werd gedebatteerd over de vorm die Europa zou moeten krijgen. Daarbij speelde al gauw ook de vraag naar Europees
8
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
opinie
wisselcolumn
Onafhankelijk onderzoek
O
Jaap Seidell hoogleraar voeding en gezondheid
Susan Legêne is hoogleraar politieke geschiedenis en hoofd van de afdeling geschiedenis aan de VU. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
foto StudioVU/Yvonne Compier
burgerschap. In de kolonie was dat normaal geweest: wie daar uit Europa kwam had de legale status van Europeaan, onderscheiden van Inlanders en Vreemde Oosterlingen. Maar wat is een Europeaan in Europa: is Europa een optelsom van nationaliteiten of bestaat er een publieke sfeer boven nationale bindingen? De Europaboulevard en de Europahal waren niet louter bouwstenen voor een Europese economie, ze bouwden aan een Europese verbeelde gemeenschap. Die gemeenschap heeft inmiddels ook politiek meer vorm gekregen. Alle burgers van de lidstaten van de EU zijn ook EU-burgers. Maar terwijl Europa groeit, lijkt de ruimte voor politiek debat over de goede samenleving te krimpen. De Europese buitengrenzen kosten onacceptabel veel mensenlevens. Tegelijk keert het politieke debat naar binnen: Europa als optelsom van nationale belangen. Er wordt wel degelijk doorgebouwd aan een Europese publieke sfeer, op de universiteit bijvoorbeeld met beurzen voor wetenschappers, of Erasmusbeurzen voor studenten. We maken er gebruik van, maar argumenteren zelden over de waarden van Europa als een verbeelde gemeenschap waarvan wij deel uitmaken. Ga stemmen dus op 20 mei, en bovenal: verdiep je in de politieke vraagstukken van nu en hun geschiedenis. De Europahal is niet alleen een monument voor de Nederlandse wederopbouwarchitectuur, maar ook voor de Europese dimensie van onze postkoloniale nationale staat.
weging, en dus niet voedselinname, bij ns eetgedrag wordt in het voorkomen van overgewicht. Ook belangrijke mate gestuurd financiert het bedrijf onderzoek waardoor onze voedselomgeuit twijfel spreekt over de relatie tussen ving. Die is de afgelopen frisdrankinname en obesitas. Bij prestigihonderd jaar in toeneeuze internationale voedingscongressen mende mate gecommercizijn frisdrankgiganten en grote voedingsaliseerd. Vroeger prees de middelenbedrijven prominente en alom marktkoopman zijn groenten of eieren aanwezige sponsoren. Door de industrie luidkeels aan op het plein. De voorbijgangesponsorde onderzoeken hebben gers konden kiezen uit zijn koopwaar, of aantoonbaar een voor de financier roosdie van het kraampje verderop. kleuriger uitkomst dan onafhankelijk Kooplui hadden ook toen al slimme onderzoek. Onderzoekers die financiële verkooptrucs, zoals het vooraan leggen banden met de industrie hebben, zijn van de mooiste en gepoetste appels en over het algemeen in het openbaar posiwortels en de vetste hanen. De marketing van voedsel heeft echter sinds die tijd een tiever over hun producten dan zij die geen banden hebben. enorme vlucht genomen. In toenemende mate Vroeger ondenkbare sporen overheden univertactieken, zoals het Gesponsorde siteiten aan om met het exploiteren van jonge onderzoeken bedrijfsleven partnerkinderen door het inzethebben voor de schappen aan te gaan. ten van speeltjes, kleurige financier een Dat blijkt onder meer uit verpakkingen en kinderooskleuriger het topsectorenbeleid en ridolen, zijn gemeengoed de financiering van veel geworden. De geslaagde uitkomst EU-projecten waarbij een marketing van junkfood private partij een verplichen gekleurd suikerwater te voorwaarde is. (frisdrank) die leidt tot Dat biedt ook kansen: overconsumptie bij grote bedrijven kunnen wel degelijk bijdragen delen van de bevolking, is verplichte kost aan maatschappelijke doelen. Het kan op prestigieuze MBA’s en postacademilonen samen te werken met cateraars of sche marketingopleidingen. supermarkten die door een ander inkoopEen groeiend kritisch publiek voelt of promotiebeleid het aankoopgedrag van wantrouwen tegen dergelijke beïnvloeconsumenten gezonder kunnen maken. ding van ons voedingsgedrag. Het wordt tijd voor een universitair Ondertussen trekken de grote voedingsbeleid ten aanzien van publiek-private middelenbedrijven hoge budgetten uit samenwerking. Het imago van de wetenvoor wetenschappelijk onderzoek over schap staat op het spel. juist dat voedingsgedrag. Zo financiert bijvoorbeeld Coca-Cola veel onderzoek dat zich richt op de rol van lichaamsbeReageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
9
Film
Professor Hulk en doctor Spider-Man Ook superhelden zijn aan natuurwetten gebonden. En net als wetenschap vindt iedereen ze een beetje griezelig. DOOR PETER BREEDVELD BEELD COLUMBIA PICTURES INDUSTRIES/TM & MARVEL
E
en student met de proportionele kracht van een spin, een crimineel die elektriciteit opslaat als een menselijke condensator. De nieuwe Spider-Man-film vergt nogal wat suspension of disbelief, zoals de Engelstaligen zo mooi zeggen. Niemand vindt het leuk om naar een film te kijken met een betweterige mopperkont die bij elke scène aantekent dat dat nooit kan, dat niemand zo’n val zou overleven en dat, hahaha, de ruimte luchtledig is en je dus nóóit het geluid van een explosie zou kunnen horen. Kortom, het publiek moet bij het kijken naar een superheldenfilm nogal wat onwaarschijnlijkheden willen accepteren. Maar de spanning tussen fictie van een superheldenuniversum en wetenschappelijke werkelijkheid is ook weer niet zó
10
groot. Dat blijkt uit het boek The Physics of Superheroes van de Amerikaanse natuurkundige James Kakalios. Gemaskerde wereldverbeteraar Akkoord, het is echt niet aan te raden om jezelf bloot te stellen aan grote hoeveelheden radioactieve straling, of tijdens een onweer in een open veld te gaan staan, in de hoop door de bliksem te worden getroffen en daarmee de gave te krijgen om elektriciteit in je lichaam op te slaan die je kunt ontladen wanneer je wilt en waarmee je de wereld kunt onderwerpen. Als je pogingen daartoe tenminste niet steeds worden verijdeld door die gemaskerde wereldverbeteraar die aan een supersterke webdraad door de stad slingert en aan gebouwen kan blijven kleven, en vrachtauto’s kan optillen! Niet thuis proberen dus: superkrachten verwerven. Maar stel dat er wél echte freaks of nature zouden bestaan die een bliksemstraal zouden overleven, of de beet van een radioactieve of genetisch gemanipuleerde spin, dan zijn die wel degelijk gebonden aan de natuurwetten!
Het is niet zo dat in Spider-Man of Superman zomaar alles kan wat in het hoofd van de schrijvers opkomt. Om te beginnen kunnen we allemaal wat Electro, een van de schurken in de nieuwe Spider-Man-film, ook kan: onszelf elektrisch laden. Goed, één miljoen volt opslaan kunnen we natuurlijk niet. Maar als we op een droge, koude winterdag met onze blote voeten over een hoogpolig tapijt wrijven, zijn we elektrisch geladen en kunnen we ons ontladen door iets van metaal aan te raken. Ongekende macht Stel je nu voor dat we wel één miljoen volt konden opslaan, wat een gevaar zouden we vormen voor onze omgeving, wat een ongekende macht zouden we bezitten! Nu ja, totdat iemand ons kortsluit met een emmer water, of ons een flinke linkse of rechtse hoek geeft nadat we al onze elektrische lading hebben verbruikt. We zouden hoge gebouwen kunnen beklimmen, zoals Electro doet in de stripreeks The Amazing Spider-Man, dankzij het magnetische veld tussen onze elektrische
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
wetenschap
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
11
Film
Spider-Man and related characters and elements: TM & © 2014 Marvel. The Amazing Spider-Man 2, the Movie © 2014 Columbia Pictures Industries, Inc. All Rights Reserved.
In één adem door beredeneert Kakalios ook dat Veel van wat Kryptons kern met zo’n ik leerde bij zwaartekracht een enorme natuurkunde soortelijke massa moet Dramatische en scheikunde hebben gehad, waardoor reddingspoging kende ik al van de haar vernietiging onverKakalios legt in zijn zeer mijdelijk was. geestig geschreven boek avonturen van de En dat de geestelijke de wetenschappelijke Fantastic Four ouders van Superman, houdbaarheid van superJerry Siegel en Joe helden bloot. Zo onderShuster, meer verstand zoekt hij met behulp van moeten hebben gehad van de Wet van Newton de astrofysica en kwantumdood van Spider-Mans mechanica dan de meeste vriendin Gwen Stacy, een natuurkundigen ten tijde van de meest verstrekkenvan Supermans debuut in 1938. Enzode gebeurtenissen in de geschiedenis van voort, enzovoort. de Amerikaanse strip. Zij wordt namelijk door de Groene Trol van de George Remmende voorsprong Washington-brug afgegooid, waarna Ik ben geen groot licht op het gebied Spider-Man haar probeert te redden met van natuurkunde, maar veel van wat ik zijn web. Maar door de snelheid waarmee leerde tijdens de lessen natuurkunde ze valt, in combinatie met haar gewicht, en scheikunde op de middelbare school kan de reddingspoging alleen maar in kende ik tot mijn eigen verbazing al van een drama eindigen. de avonturen van de Avengers en de strip Ook houdt Kakalios de plausibiliteit van Fantastic Four. Supermans kracht tegen het licht. Kan Als kind ging ik er altijd vanuit dat de die echt zijn veroorzaakt doordat de zon antimaterie in de Negatieve Zone, een van zijn thuisplaneet Krypton rood was parallel universum waarnaar wetenen die van de aarde geel (nope)? Kan hij schappelijk genie Reed Richards van de echt over hoge gebouwen heen springen Fantastic Four een deur in zijn laborato(als de zwaartekracht van Krypton vijfrium had, een verzinsel was van schrijver tien keer groter was dan die op aarde)? stralen en de metalen leidingen in de de gebouwen.
12
Stan Lee en tekenaar Jack Kirby. Maar die bleek echt te bestaan! Zo leerde ik dat glas wordt gemaakt van zand uit een boekje van de Hulk. Die versloeg daarin de Zandman, een crimineel met de fysieke eigenschappen van, jawel, zand, door hem zo hard te slaan dat hij door de druk en de hitte veranderde in glas. En superheld de Flash, die sneller is dan het licht, kon door muren heen lopen doordat zijn moleculen sneller trilden dan die in de muur. Dat bleek gewoon waar te zijn! Helaas resulteerde mijn fenomenale belezenheid van het Marvel-universum (Spider-Man, Iron Man, Hulk) en het DC-universum (Batman, Superman, Flash) nooit in een indrukwekkende cijferlijst, wat de exacte vakken betreft. De wet van de remmende voorsprong, laten we het daarop houden. Mystieke achtergrond Veel superhelden hebben hun oorsprong in een of ander wetenschappelijk principe, maar dat is niet altijd zo geweest. De eerste moderne superheld Superman heeft eerder een mystieke achtergrond. Hij is ontsproten aan de fantasie van twee Joodse immigrantenzoons die Superman lijken te hebben gemodelleerd naar de Golem, een figuur uit een Joodse legen-
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
Gratis naar The Amazing Spider-Man 2 (3D) zestig, tijdens de hoogtijdagen van de Koude Kakalios Oorlog, toen de dreiging onderzoekt met de van een nucleaire oorlog Wet van Newton de met de Sovjet-Unie alomdood van Spidertegenwoordig was. Mans vriendin In The Incredible Hulk komt atoomwetenschapGwen Stacy per Bruce Banner, door toedoen van een RussiHeersende angst sche spion, tijdens een Michael Chabon legt in nucleaire test bloot te zijn boek The Amazing staan aan een enorme Adventures of Kavalier & hoeveelheid gammastraKlay een verband tussen ling. Wanneer hij zich Superman en de Joodse opwindt of in gevaar is, kinderen uit Europa, die door hun ouders op de boot naar Amerika verandert hij door die straling in een destructief monster met ongekende waren gezet om aan de nazi’s te ontkokracht. Banner en zijn alter ego weten men. Zo wordt Superman in een raket zich hierdoor opgejaagd door het Amerinaar de aarde gestuurd, vlak voordat zijn kaanse leger, want dat kan zo’n oncontrothuisplaneet Krypton vergaat. leerbare kracht natuurlijk niet onbekomHet waren vooral Stan Lee en Jack Kirby merd zijn gang laten gaan. die superhelden in de jaren zestig een Je hoeft geen groot filosoof te zijn om stevige wetenschappelijke component hierin angst te zien voor wetenschapgaven. Daarbij werd veel nadruk gelegd pelijke ontwikkelingen die door de mens op het ethische aspect van de wetenniet langer onder controle te houden zijn. schap. Ook laat de ontwikkeling van de In de jaren zestig, tot ver in de jaren tachsuperhelden tijdens de afgelopen decentig, kwam de dreiging vooral van atoomnia treffend de ambivalente houding zien fysica. Later werd genetische modificatie van het publiek ten aanzien van de stand Het Grote Kwaad. Dat verklaart waarom van de wetenschap. in de verfilming van The Incredible Hulk De Hulk en Spider-Man zijn beiden Banners mutatie niet wordt veroorzaakt verzonnen in het begin van de jaren de. Superman heeft ook veel overeenkomsten met Mozes, die in een mandje in de Nijl wordt gelegd, en wordt opgevoed door een Egyptische prinses en vervolgens opgroeit als superheld van Egypte.
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
Wil jij gratis naar de nieuwe Spider-Man-film? De vorige film was een megasucces. De wereldwijde opbrengst bedroeg 750 miljoen dollar. Weet je nog waarover die ging? Peter Parker is de skateboardende scholier die na een spinnenbeet over buitengewone gaven en ultrasnelle reflexen beschikt. Als er ergens in New York gevaar dreigt, transformeert hij in Spider-Man die zwierend langs wolkenkrabbers boeven vangt. Wat maakt Parker nu mee? Zes vrijkaartjes via advalvas.vu.nl>nieuws>30 april 13
Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl
jaar
Clenton, gevlucht uit Rwanda:
‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300
Ad Valvas-205x264mm-1.indd 1
07-02-13 13:59
Film
De geboorte van een superheld media in de demonisering van Spider-Man. Omdat We zouden hoge hoofdredacteur van The gebouwen kunnen Daily Bugle, Jonah Jamebeklimmen son, een persoonlijke dankzij het wrok tegen Spider-Man magnetische koestert, blijft hij hem in Demonisering zijn krant belasteren en Precies dezelfde aanpasveld tussen onze sing aan de tijdgeest zien elektrische stralen besmeuren, en weigert hij aandacht te schenken aan we bij Spider-Man, die in en de metalen alle goeds dat Spider-Man 1963 werd gebeten door leidingen voor de gemeenschap een met radioactiviteit doet. bestraalde spin en in de Ergens doet dat denken verfilmingen uit 2002 en aan de stemming die de 2012 door een genetisch media in ons universum gemodificeerde spin, plegen te maken tegen wetenschappers om vervolgens een chronisch door het publiek gewantrouwde misdaadbestrijder en wetenschappelijke instellingen. Dankzij de wetenschap leven we in ongekende te worden. Hoe vaak die arme Spidey de luxe, worden de meesten van ons in zeer stad New York ook van totale vernietiging goede gezondheid zeer oud en is een redt, hoeveel criminelen hij ook (netjes zenuwbehandeling bij de tandarts pijningepakt in webdraad) bij de politie afleloos. Maar het publiek wenst zich toch vert; de politie blijft met scherp op hem liever vast te bijten in de enkele fraudeschieten, de New Yorkers blijven bang rende wetenschapper en wetenschap te voor hem. zien als linkse hobby. Opmerkelijk daarbij is de rol van de door radioactieve straling. Althans, niet door straling alleen, maar door een combinatie van straling en genetische modificatie.
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
Maak het mee op dinsdagavond 6 mei in Pakhuis De Zwijger. > Hoogleraar complexe dynamica Jan Bouwe van den Berg neemt de toeschouwers mee naar de wervelende wereld van de wiskunde. Hij vertelt over de beroemde wiskundige Alan Turing, over problemen met een waarde van een miljoen dollar en over het beteugelen van chaos. >Striptekenaar Typex laat zich door werk van Bouwe van den Berg inspireren en tekent er beelden bij. >Journalist en stripliefhebber Peter Breedveld vertelt over de verhouding tussen wetenschap en superhelden. >Met het publiek gaan deze drie mannen aan de slag om een eigen superheld te ontwerpen, gebaseerd op de thema’s van de complexe dynamica. >Kaarten voor dit gratis Public Scienceevenement kun je bestellen via dezwijger.nl.
15
VIPs
Universitair hoofddocent sociale wetenschappen Kees Boersma en Jaap de Heer krijgen 40.000 euro van Crisisplein, stuurgroep Netcentrisch Werken, voor een opdrachtonderzoek naar multidisciplinaire samenwerking bij crisissituaties. Ze richten zich op nieuwe werkwijzen van informatieuitwisseling tussen de hulpdiensten.
Albertjan Duin
Universitair docent bij de sectie orthodontie Nop Willems ontving de vijfjaarlijkse award van de Nederlandse Vereniging van Orthodontisten voor zijn proefschrift ‘Developmental changes in condylar bone and their mechanical consequences’. De prijs bestaat uit een plaquette en 2.500 euro.
16
Uitstoot kost meer dan gedacht
D
e maatschappelijke kosten van CO2-uitstoot worden consequent te laag ingeschat. Dat stellen milieuwetenschappers Jeroen van den Bergh en Wouter Botzen in een artikel in Nature Climate Change.
De onderzoekers hielden driehonderd schattingen van CO2-kosten tegen het licht. Meestal worden die niet hoger geschat dan 125 dollar per ton CO2, maar dat bedrag is volgens de onderzoekers te laag, omdat niet alle gevolgen zijn meegenomen. Gevolgen voor de biodiversiteit, de politieke stabiliteit in een land
en migratie zijn bijvoorbeeld moeilijk in geld uit te drukken, maar dat is nog geen reden om ze niet mee te nemen, vinden de onderzoekers. Ze zeggen overigens niet wat wel een juiste prijs zou zijn voor een ton CO2-uitstoot. (MK)
Zie artikel via tinyurl.com/co2kosten
Nooit meer uitgeloot Zorgpotje
E
conomen van de VU en de UvA bedachten een nieuw lotingssysteem dat moet garanderen dat leerlingen allemaal terechtkomen op een van hun drie favoriete middelbare scholen. Middelbare scholen loten als ze meer aanmeldingen hebben dan plekken. Maar het huidige systeem, bijvoorbeeld in Amsterdam, werkt niet optimaal, doordat scholieren maar één
school kunnen kiezen. Bij uitloting is er dan alleen nog plek op de impopulaire scholen, want alle plekken op de populairdere scholen zijn al vergeven. In het nieuwe lotingssysteem kunnen leerlingen tien scholen op volgorde van voorkeur selecteren. Was dit in 2013 in Amsterdam toegepast, dan zou elke scholier zijn terechtgekomen op een van de scholen uit zijn top-drie. De verwachting is dat het nieuwe systeem minder stress en onvrede veroorzaakt. (MK)
E
Nounproject/ Richard Zeid
Ben Crum is benoemd als hoogleraar algemene politicologie. Hij onderzoekt hoe fundamentele politieke principes en concepten zoals democratie, grondwet en solidariteit - worden beïnvloed door het proces van de Europese integratie en de internationalisering van de politiek.
en speciale verzekering is de oplossing voor het zorgprobleem. Dat betoogt sociaal wetenschapper Hans Bosselaar in de Volkskrant. Door heftige bezuinigingen in de zorg laat de overheid steeds meer taken aan de burger over. Volgens Bosselaar is een verzekering een logische oplossing. “In familieverband bouw je een eigen bedrag op dat besteed kan worden aan mantelzorg. Vergelijkbaar met een pensioen. Als er zorg nodig is, kan de familie besluiten deze in te kopen of zelf te verlenen. Deze constructie is meteen een prikkel om zo veel mogelijk zorg zelf te verlenen.” (FB)
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
Joi Ito/flickr.com
Hoogleraar Marleen Huysman, hoofd afdeling Informatie, Logistiek en Innovatie, ontvangt een NWO Grant voor het onderzoeksproject New Ways of Working and Human Capital Development. Deze beurs betaalt het salaris van twee promovendi en een postdoconderzoeker.
W
ebsites raken overbelast als veel mensen tegelijk online zijn. Zo is de site van de Belastingdienst vaak vlak vóór de deadline van de jaarlijkse aangifte in april onbereikbaar. Met behulp van het systeem ConPaaS dat VU-informatici ontwikkelden, kan dit voorkomen worden. Door gedrag van bezoekers te analyseren, kan het systeem op drukke momenten ingrijpen. Is er een stormloop op de site, dan voegt het systeem automatisch extra servers aan de website toe die de toeloop opvangen. (FB)
Vertrouwen is niet erfelijk
Nog meer groente en fruit?
De mate waarin iemand anderen vertrouwt, heeft niets te maken met erfelijkheid. Dat verbaasde Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie, zelf ook.
Nounproject/Tania Jiménez
34 procent van de wetenschappers geeft toe zich weleens schuldig te hebben gemaakt aan twijfelachtige onderzoekspraktijken.
D
at stelt oud-rector Lex Bouter op 2 mei in zijn oratie als hoogleraar methodologie en integriteit. Wetenschappers laten bijvoorbeeld analyses weg die hun niet goed uitkomen; 2 procent heeft zelfs weleens data verzonnen. Bouter vindt dat er op universiteiten meer aandacht moet komen voor de dagelijkse dilemma’s van onderzoekers, die aanleiding zijn voor dit gedrag. (WV)
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
M
oeten we elke dag 375 gram groente en 300 gram fruit eten? Ja, zeggen onderzoekers van University College London. Wie dagelijks zoveel groen eet, heeft 42 procent minder kans om voortijdig te overlijden. Dat is geen reden om het standaardadvies van elke dag twee ons groente en twee stuks fruit omhoog te trekken, vindt hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell. “Nu haalt maar vijf tot tien procent van de Nederlanders de huidige groenteen fruitnormen, dus een hogere inname is sowieso onrealistisch om na te streven.” Hij vergelijkt het met de aanbeveling om dertig minuten per dag te bewegen. “Er is vast een onderzoek waaruit blijkt dat mensen die drie uur of meer bewegen, nog gezonder zijn. Maar dan pas je nog niet de aanbeveling daarop aan.” (FB)
StudioVU/YC
Goed onderzoek niet doodchecken
“Bij iemands politieke voorkeur en de vraag of iemand gaat scheiden, speelt erfelijkheid een kleine rol. Die dingen hebben te maken met vertrouwen, dus had ik daarbij ook een erfelijke component verwacht. Maar die is er niet, zo blijkt uit onze analyse van gegevens van 1012 eeneiige en tweeeiige tweelingen. Gebeurtenissen in je leven spelen een belangrijke rol bij het krijgen of verliezen van vertrouwen: het kwijtraken van je baan, inbraak in je huis. Die spelen mogelijk een belangrijkere rol dan gebeurtenissen uit de vroege jeugd, waarvan vaak wordt gezegd dat die allesbepalend zijn voor iemands vertrouwen in anderen. De vroege jeugd speelt mee, maar is niet het belangrijkst. Je kunt vertrouwen kwijtraken door dingen die je overkomen, maar je kunt het ook weer terugkrijgen.
StudioVU/RvdV
Leuker kunnen we het niet maken
onderzoeksnieuws
Cultuur is ook belangrijk. In landen met grote ongelijkheid tussen arm en rijk, is het vertrouwen over het algemeen lager. Nederland scoort goed op de vertrouwensindex, vlak onder de top van Scandinavische landen en Zwitserland. Landen als Griekenland en Turkije scoren veel lager.” (WV)
Zie tinyurl.com/vertrouwennieterfelijk voor het artikel Genetic Influences Are Virtually Absent For Trust van Paul van Lange e.a. in PLOS One.
17
Psychologie
Wie dit gelooft, is niet gek Voor grote drama’s zoeken mensen grote verklaringen. Vandaar dat complottheorieën zo populair zijn. DOOR Floor Bal FOTO PETER VALCKX
D
e straling van gsm’s is gevaarlijk voor de gezondheid. De overheid weet dit, maar houdt het geheim omdat de verkoop van umts-frequenties miljarden oplevert. Typisch een waanbeeld van mensen met een psychische stoornis die zich met behulp van aluminiumhoedjes wapenen tegen de straling van de zendmasten? “Helemaal niet”, zegt sociaal psycholoog Jan-Willem van Prooijen. Uit een onderzoek uit 2009 blijkt dat één op de drie Nederlanders gelooft dat de regering het negatieve effect van gsm-straling stilhoudt. Zo meende in 2004 ook 49 procent van de New Yorkers dat de Amerikaanse overheid iets met de aanval op de WTC-torens te maken had. Twintig procent van de Canadezen dacht in 2006 nog dat Al-Qaida juist niet achter de aanslagen zat.
18
“Bij zo’n groot deel van de bevolking kan er geen psychologische pathologie achter deze denkbeelden zitten”, zegt Van Prooijen. Hoe komt het dan dat zoveel mensen irreële gedachten hebben? “Complottheorieën floreren bij bedreigende gebeurtenissen. Mensen hebben een grote behoefte om verklaringen te vinden en de wereld te begrijpen. Ze hebben sterk de neiging om hun eigen verhaal te maken.” Vlucht MH370 De verdwijning van de Maleisische Boeing 777 is daar een goed voorbeeld van. Hoewel niet bekend is waardoor het vliegtuig verdween, verschenen in de media en op internet vrij snel allerlei verklaringen. Waren de Iranese mannen die met een gestolen paspoort reisden soms terroristen? Was het vliegtuig gekaapt en ergens in een afgelegen gebied geland? Zaten de piloten erachter? Somalische piraten? Eigenlijk iedereen met een slechte reputatie werd beschuldigend aangekeken. Van Prooijen: “Zo’n verdwijning van een vliegtuig is heel bedreigend. Heel veel mensen vliegen
Jan-Willem van Prooijen: ‘Zwart-witdenken komt erg overeen met complotdenken’ nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
wetenschap
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
19
Psychologie
‘Als Obama overlijdt aan een piepklein virus, dan accepteert de bevolking dit niet’
weleens. Het zal je maar overkomen. Om die negatieve gevoelens te beheersen, gaan mensen zelf het plaatje invullen.” Wat ook aan complotdenken bijdraagt, is dat mensen bij gebeurtenissen met grote gevolgen ook een grote verklaring zoeken. Ze geloven simpelweg niet dat een kleine oorzaak zo’n groot effect kan hebben. “Een voorbeeld. Barack Obama is een gewoon mens. Stel dat hij een piepklein virus krijgt en daaraan doodgaat. Dan kun je de klok erop gelijk zetten dat de bevolking dat niet accepteert. Hetzelfde zie je bij de aanslag van 11 september. Dat was een enorme gebeurtenis waarbij bijna drieduizend slachtoffers vielen, iconische gebouwen instortten en waardoor twee oorlogen geïnitieerd werden. Het is moeilijk te accepteren dat al die rampspoed door negentien fundamentalisten is veroorzaakt.” Het is dus niet verbazingwekkend dat
Hoe groter het gevolg van de verwonding, hoe meer men een complot vermoedde
uit onderzoek blijkt dat een van de meest populaire complotten is dat de Amerikaanse overheid achter de WTCaanslagen zat. Ook de gedachte dat John F. Kennedy door de CIA vermoord werd, is populair. In Nederland geloven veel mensen in de mysterieuze mannen in witte pakken die na de Bijlmerramp, waarbij een El Al-vliegtuig in 1992 op een flat neerstortte, een geheime lading uit het toestel geborgen zouden hebben.
20
Extreem gevoelig Van Prooijen voert zijn onderzoek op verschillende manieren uit. Zo legt hij aan proefpersonen verschillende fictieve scenario’s voor waarbij een oppositieleider in een Afrikaans land gewond raakt. Hij ontdekte dat mensen die voorafgaand aan het experiment onzeker werden gemaakt (zij moesten onder meer nadenken over hun mislukkingen), eerder geneigd waren om daar de hand van de regering in te zien. Hoe groter het gevolg van de verwonding, hoe meer men een complot vermoedde. Als de oppositieleider in het voorbeeld overleed, geloofde men eerder in vuil spel dan wanneer de man lichtgewond was. Ook werkt hij samen met politicoloog en Kieskompas-ontwikkelaar André Krouwel. Samen ontdekten zij dat het vooral aanhangers van extreme politieke denkrichtingen zijn die gebeurtenissen verdacht vinden. “Extreemlinks denkt dat de Verenigde Staten achter alle natuurrampen zitten, extreemrechts dat moslims overal de islamitische wetgeving willen invoeren.” Beide groeperingen denken erg zwartwit, een stijl die overeenkomt met complotdenken. “Ze geloven alletwee ook in simpele oplossingen voor ingewikkelde maatschappelijke problemen.” Waarheid wegmoffelen Geloof in complotten is niet onschuldig. Wie denkt dat vaccinaties gevaarlijk voor kinderen zijn, ondermijnt het vaccinatieprogramma en draagt daarmee bij aan een toename van gevaarlijke ziekten. Wie niet in klimaatveranderingen gelooft, laat nooit zijn auto staan. De overheid kan de negatieve gevolgen van complottheorieën in de kiem smoren door zo transparant mogelijk te zijn over
Verzin je eigen complot “Als je aan de juiste touwtjes trekt, kun je een deel van de bevolking in een complot laten geloven”, zegt sociaal psycholoog Jan-Willem van Prooijen. Vooral voor dictators is dat een makkelijke manier om de bevolking onder de duim te houden en aanhangers te winnen. Zo waren complottheorieën een vast onderdeel van Hitlers speeches. Jodenhaat wakkerde hij aan met de bewering dat deze groep achter het verlies van Duitsland in de Eerste Wereldoorlog zat.
EOS-congres over manipulatie Manipulatie is het thema van het congres dat studievereniging EOS op donderdag 8 mei organiseert. Stef Aupers, cultureel socioloog aan de Erasmus Universiteit, verklaart waarom mensen in complottheorieën geloven. Advocaat Gerard Spong vertelt over de morele kant van manipulatie. Neurowetenschapper Ron de Kloet legt uit hoe het brein tijdens manipulatie werkt. Meer informatie op eosvu.nl. nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
beslissingen, vindt Van Prooijen. “Al zullen de echte complotdenkers toch altijd denken dat de waarheid weggemoffeld wordt.” Hij concludeerde dat de meeste aanhangers van complottheorieën geen psychische problemen hebben. Maar hoe zit het dan met paranoïde mensen die overal verbanden zien? “Bij hen leidt de ziekte tot hun gedachten, niet de gebeurtenissen. Het gaat bij deze patiënten niet om algemene maatschappelijke ontwikkelingen of nieuwsfeiten. Zij denken dat er tegen hen persoonlijk samengespannen wordt.” Hoe weet Van Prooijen eigenlijk zeker dat er geen waarheid schuilt in de complotten die hij onderzocht? “Er is natuurlijk een grijs gebied. Corruptie bestaat echt. Samenzweringen ook. Het is belangrijk dat mensen een constructieve, kritische houding hebben. Maar er is een verschil tussen gewone alerte mensen en complotdenkers. Normaal analyseer je gebeurtenissen en trek je vervolgens een conclusie daaruit. Wie in samenzweringen gelooft, werkt andersom. Die begint met een conclusie en zoekt daar vervolgens bewijs bij. Alles wat niet bij de ondersteuning van zijn theorie past, schuift hij terzijde.”
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
Leren manipuleren Lichaamstaaldeskundige en auteur Frank van Marwijk is een van de sprekers op het EOS-congres (8 mei). Hij vertelt hoe je met lichaamstaal anderen kunt manipuleren.
“
Manipuleren heeft een heel nare klank, alsof je iets verdorvens doet ten koste van een ander. Maar dat hoeft helemaal niet. Het kan ook in het voordeel van jullie allebei zijn.” Van Marwijk legt uit hoe je bij een docent in het gevlei kunt komen, wat een hoger cijfer kan opleveren. “Als je tijdens het college goed naar iemand luistert, hoor je vanzelf wat de verplichte lesstof is en waarover hij echt gepassioneerd is. Als je vervolgens over dat deel vragen stelt en het liefst zijn eigen formuleringen gebruikt, val je positief op.” Een onwillig lid van een werkgroepje kun je motiveren door je aandacht te richten op de positieve dingen. “Als je alleen maar klaagt, voelt iemand zich niet erkend. Als je de dingen prijst die wel goed gaan, krijgt de ander een prettig gevoel over het gesprek. Daardoor is
diegene eerder geneigd om meer energie in het project te stoppen.” Van Marwijk noemt ook een manier om een discussie binnen een groep in goede banen te leiden. “Tijdens een normaal groepsgesprek kijk je iedereen één voor één aan. Maar als je het niet eens bent met iemand, kijk je alleen naar die persoon. Die voelt zich vervolgens aangevallen, terwijl de rest van de groep achterover leunt en afwacht hoe jij het gaat aanpakken. Bij het geven van je argumenten is het beter iedereen om en om aan te kijken. Bij je laatste opmerking kijk je juist naar een ander groepslid. Die zal daarop vervolgens automatisch reageren. Zo houd je iedereen bij het gesprek betrokken en voelt diegene met wie je het niet eens bent, zich niet persoonlijk beledigd.”
Frank van Marwijk, Manipuleren kun je leren, Uitgeverij Haystack, 152 pag, €19,90. 21
Facebookpagina
Sport dag
VU Olympiad Op donderdag 24 april veranderde de hele campus in een olympisch stadion. Overal zag je studenten en medewerkers klimmen, tokkelen, roeien, fietsen, rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. O ja, denken deden ze ook nog.
Fotoreportage op advalvas.vu.nl > razende reporter Tekst Ningyu Cao, student-reporter Foto’s Barbara Vazquez, redactieassistent
22
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
Studenten/medewerkers
mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.
Hoezo neutraal? Poey Lam, voorzitter van de universitaire studentenraad (usr), zegt in Advalvas 15 zich niet solidair te hebben verklaard met de recente bezetting van actiegroep Titanic, in tegenstelling tot de SRVU. De reden? Ze vindt dat de usr neutraal moet blijven. Volgens haar zou de actiegroep strijden om meer geld naar de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW) te krijgen ten nadele van de andere faculteiten. Als de usr echter zorgvuldig het manifest had gelezen, dat vlak voor de bezetting naar buiten is gebracht, dan had de studentenraad geweten dat de actiegroep niet specifiek strijdt voor meer geld naar FALW, maar voor een betere verdeling van het geld over de gehele VU. Met meer nadruk op financiering naar behoefte in plaats van de doorgeschoten focus op productie en efficiëntie. Volgens Lam moeten alle faculteiten hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Het probleem van de koekjesfabriek is echter op meerdere faculteiten te voelen en zou dus ook gezamenlijk bestreden moeten worden. Door
de bezetting heeft actiegroep Titanic de voorzet gegeven om het top-downbeleid van de VU te veranderen en te verbeteren, zo hebben we onder andere het instemmingsrecht voor de facultaire studentenraad FALW over het onderwijsprogramma na de reorganisatie verkregen. Maar ook een hoorzitting over het interne financieringsmodel Vusam is een grote winst. Juist voor de universitaire studentenraad is het belangrijk om zich te mengen in deze discussie omdat de kwaliteit van het onderwijs direct wordt beïnvloed door de wijze van financiering. De algemeen afwachtende houding van de usr ten aanzien van deze reorganisatie en de sterke behoefte neutraal te blijven, stoort ons in hoge mate. Als je altijd maar neutraal blijft en geen standpunten inneemt wat betreft de kwaliteit van ons onderwijs dan vertegenwoordig je uiteindelijk niemand. En daar zit geen enkele student op te wachten. Christel Bontje, namens actiegroep Titanic
advertentie
Parttimer avondreceptie Klein maar fijn hotel in Oud-Zuid zoekt een student(e) die nog een paar jaar moet studeren voor wekelijks 2 avonden zelfstandig receptiewerk. Plus overnachting. Van 17.30 tot 08.30 uur. Prettige verschijning en omgangsvormen, goed Nederlands, redelijk Engels en mogelijk wat Frans en Duits. Interesse? Mail naar opgdost@hotmail.com ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
23
Timo van Loon oprichter Bètapartij
opinie
‘Bètastudenten moeten stem laten horen’ Studenten van de bètafaculteiten en Geneeskunde doen voor het eerst met een eigen partij mee met de verkiezingen voor de universitaire studentenraad (usr): de Bètapartij.
W
TEKST EN FOTO DIRK DE HOOG
aarom is een aparte partij voor bètastudenten nodig? “De afgelopen jaren hebben er niet veel bètastudenten in de usr gezeten. Vorig jaar geen één, en nu alleen ik. En dat terwijl op de VU één op de drie studenten een bètastudie of geneeskunde doet. Dus we zijn ondervertegenwoordigd. Bovendien spelen veel zaken die erg belangrijk zijn voor ons, zoals de samenwerking met de UvA. We moeten onze stem laten horen!” Je zit nu voor de SRVU in de studentenraad. Had je niet gewoon moeten zorgen dat er meer bètastudenten op de kieslijst komen? “Dat had gekund. Bij de andere lijsten staan nu ook bètastudenten kandidaat. Maar dat is geen structurele oplossing. Elk jaar is het weer afwachten of de kandidaten een goede afspiegeling van de verschillende faculteiten zijn. Ik ben voor een verandering van het kiessysteem. Namelijk dat vanuit elke faculteit één student in de centrale raad wordt gekozen. Zo werkt het aan de UvA ook. Bovendien kan een nieuwe
24
partij voor wat leven in de brouwerij zorgen en meer studenten verleiden om te stemmen.” Zijn bètastudenten dan zoveel anders dan andere? “Niet direct nee. Maar het onderwijs is wel anders. We hebben veel practica en vaak minder studenten
Timo van Loon
Bètapartij Vierdejaars science, business & innovation Timo van Loon is de oprichter van de Bètapartij. Hij stelt zich niet kandidaat. De Bètapartij doet voor het eerst mee aan de verkiezingen voor de universitaire studentenraad, van 12 tot 15 mei. Traditioneel doen alleen de Vuso en de SRVU mee. De raad telt 9 zetels. Nu is de Vuso met 5 zetels de grootste fractie. Op woensdag 7 mei is om 14 uur een debat tussen de lijsttrekkers. Zie bètapartij.nl, het Verkiezingskatern usr (in deze Advalvas), én de interviews met de lijsttrekkers op advalvas. vu.nl>nieuws.
per opleiding. Dan is het handig dat onze ervaringen meespelen bij bijvoorbeeld het vaststellen van het model Examen- en Onderwijsregelingen. Je kunt ook denken aan de vernieuwing van de campus. Dat heeft voor onze faculteiten grote gevolgen.” Ben je ontevreden hoe de usr is omgegaan met bijvoorbeeld de komst van één Amsterdam Faculty of Science. “Nee. Er is veel overleg geweest met de facultaire studentenraden. En ik ben wel blij met de uitkomst. Nauwe samenwerking tussen de bèta’s van de VU en de UvA is goed, maar er moet geen overhaaste fusie komen. Maar juist omdat deze kwestie de komende tijd blijft spelen, is het belangrijk dat onze stem gehoord wordt.’’ Zijn jullie een verlengstuk van de actiegroep Titanic? “Nee, maar natuurlijk hebben we wel contacten met mensen van Titanic, net als met andere studentenorganisaties op onze faculteiten.”
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
COLUMN
Vloek
V
Roos van Rijswijk literatuurwetenschapper
olgens mij moet Antwerpen mij niet. Steeds wanneer ik dreig in de buurt van die stad te komen en de chocoladewafels al ruik, roert ze met een bakstenen vinger iets om in mijn lot waardoor ik haar niet bereik. Treinen keren om wegens brandjes, reisgenoten worden niet goed, er staakt iets op, aan of wegens de spoorwegen of er gaat iemand op liggen. De sporadische keren dat ik voorbij de spreekwoordelijke stadsmuren wist te glippen (onderweg heb ik bij het zien van het eerste huis met van die schubbentegeltjes geroepen: BELGIË! WE ZIJN IN HET BUITENLAND!), ging er onherroepelijk iets mis: een bed and breakfast aan een klinkerweg waar toevallig de hele nacht open wagens die metalen platen vervoeren moeten rijden, of zulk kolereweer dat niemand, zelfs geen toerist die het heel graag wil, zich buiten durft te begeven. Slechts één keer kneep Antwerpen een oogje toe: ze kon moeilijk een hele delegatie VU-studenten en -docenten laten ontsporen ter hoogte van Roosendaal.
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
Dat was vier jaar geleden en ik ben nog steeds aan Ik werd wakker het nagenieten van mijn met de stem van zege; ik at er ein-de-lijk een Tom Waits en de chocoladewafel, dronk er conditie van een Echt Belgisch bier, werd dood paard beledigd door barpersoneel dat niks van Ollanders moest hebben en schaakte uit pure blijdschap per ongeluk een studiegenoot – inmiddels wonen we samen. We hebben nog drie keer geprobeerd om terug te gaan, maar het mocht niet baten. Antwerpen kneep gewoon haar billen weer samen tot we het opgaven of wegvluchtten, dat laatste ’s ochtends in alle vroegte, in een taxi naar dat prachtige kathedralenstation, ik kan me de reis niet meer herinneren, zo ziek was ik. Dus natuurlijk had ik kunnen weten dat het helemaal niet handig was om op mijn verjaardag met vrienden een nachtje in dat verdoemde oord te willen doorbrengen. Toen Antwerpen van ons versgeboekte hotel doorgefluisterd kreeg dat wij zouden komen, spreidde ze haar machtige handen en wuifde haar vloek naar Amsterdam-Noord. Een week voor vertrek werd ik wakker met de stem van Tom Waits en de conditie van een dood paard. “Ach”, vrolijkte mijn vriend, “hoe lang
kan zoiets nu duren?” waarop hij terstond zo smerig begon te hoesten dat we quarantaine overwogen. Enfin. Ken je die mop van die mensen die naar Antwerpen gingen? Steden zijn geen mensen, maar toch heb ik het idee dat ik iets goed te maken heb met Antwerpen. Het is ergens verkeerd gegaan. Misschien moet ik iets offeren, een dier of een kind of zoiets, de biergoden aanroepen of de rails naar het zuiden kussen. Misschien moet ik het oeuvre van Kristien Hemmerechts herlezen, nooit meer Jambers nadoen en me louter nog hullen in de lappen van Dries Van Noten. Misschien moet ik eens wat Antwerpenaren bij mij uitnodigen en die dan geen wafels geven maar IJ-bier en Amsterdamse uitjes. En als het nooit meer goed komt tussen de stad en mij, zal ik behendig als een wezel in iemands koffer of rugzak moeten kruipen, zodat Antwerpen denkt dat ik bagage ben en geen dagjesmens. U bent gewaarschuwd, met uw studietripjes: terug ben ik drie keer zwaarder, door de wafels.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
25
Financiën/kwaliteitszorg
Rector Frank van der Duyn Schouten
‘Je kunt niet meer verdelen dan er is’ Hoe verdeelt de VU intern het geld dat ze van de overheid krijgt?
D
26
voor de universiteiten gelijk, maar het aantal studenten is de afgelopen decennia enorm gestegen.” 83 miljoen voor onderwijs En de universiteiten krijgen nauwelijks een compensatie voor inflatie en stijgende personeelslasten. “Dat betekent dat de euro vergeleken met die van 2002 nu nog maar zo’n 70 cent in koopkracht waard is”, aldus financiële man Derk Jan Slagter. De VU verwacht in 2014 ruim 190 miljoen euro van het Rijk te krijgen voor het onderwijs, inclusief het collegegeld dat studenten betalen. Daarnaast nog 137 miljoen voor onderzoek en nog zo’n 137 miljoen uit tweede en derde geldstroom.
thenounproject/rbbmr
ie vraag stond centraal op een informatieavond over het zogeheten Vusamverdelingsmodel. “Veel eerlijker kunnen we het niet maken, want we kunnen niet meer verdelen dan er is’’, vindt rector Frank van der Duyn Schouten. Maar de studenten aardwetenschappen bleken niet overtuigd. ‘Vusam is verdeling van de armoede’, is een van de leuzen van de actievoerders bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen. Daar dreigen zo’n veertig mensen hun baan te verliezen omdat hun faculteit miljoenen tekortkomt. Daardoor staat ook het voortbestaan van een aantal opleidingen op de tocht. Toen actievoerders een paar weken geleden de VU bezetten, was een van de uitkomsten van het Kerkzaal-akkoord een open debat over de manier waarop de VU intern het geld verdeelt. Op 14 april was het eerste deel van die discussie, op 29 april volgde een tweede bijeenkomst. Dat de VU vooral de armoede zo eerlijk mogelijk moet verdelen, vinden ook de verantwoordelijke beleidsmakers binnen de VU. “De overheid noemt het een bekostigingssysteem. Maar dat is een versluierende term”, zegt financieel directeur Hanco Gerritse. “We krijgen geen vergoeding voor de echte kosten, maar een door de politiek bepaalde hoeveelheid geld. Daar moeten we het maar mee zien te doen.” En dat geld wordt per student steeds minder, legt hij uit. “Grosso modo blijft het rijksbudget
In totaal 464 miljoen euro. Van dat geld gaat gelijk een hoop af. Vele miljoenen worden namelijk direct doorgeschoven naar de medische faculteit en tandheelkunde. Daarnaast gaat zo’n dertig procent van het resterende bedrag naar centrale faciliteiten, waarvan bijna de helft opgaat aan huisvesting. Dan blijft er 83 miljoen over voor het onderwijs. En dat geld wordt eigenlijk razend eenvoudig verdeeld. Voor ieder behaalde studiepunt krijgen faculteiten 59 euro en de bèta’s nog een opslag van 30 euro. Daarnaast is er voor iedere eerstejaars die voor het eerst aan de VU studeert een toelage van 1786 euro, en elk bachelor- en masterdiploma is 2.640 euro waard. Dan blijft er nog zo’n zes miljoen over dat als basisvoorziening over de faculteiten wordt verdeeld. (DdH)
Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>15 april nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
VU is voorwaardelijk geslaagd
campus
Oud-onderwijsminister Jo Ritzen keurde de kwaliteitszorg aan de VU goed. Althans, op papier. Voor de praktijk gaf hij huiswerk op.
D
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
bestuurlijke organisatie van de universiteit. Er ligt nu een voorstel op tafel om faculteiten onder de eenhoofdige leiding van een decaan te stellen in plaats van een collegiaal bestuur. Maar omdat de medezeggenschap nog over dat plan moet adviseren, wilde Ritzen niet op de zaken vooruitlopen. De goede verstaander begreep dat hij een groot voorstander is van die eenhoofdige leiding. Hij zei ook dat de “soevereiniteit in eigen kring” van faculteiten teruggedrongen moet worden, zodat de universiteit als geheel een duidelijker en controleerbaarder onderwijsbeleid kan voeren.
heeft, onder meer dankzij het handboek kwaliteitszorg. Maar dat de regels in de praktijk niet door iedere opleiding even goed worden nageleefd, bijvoorbeeld op het gebied van toetsen en tentamens. Meer jaargesprekken De commissie signaleerde tevens dat er weinig geregistreerde jaargesprekken met docenten plaatsvinden. Collegevoorzitter Jaap Winter beloofde ter plekke dat wat hem betreft het percentage echte jaargesprekken naar negentig procent moet. Ook formuleerde de commissie voorzichtig wat opmerkingen over de
thenounproject/rbbmr
e kwaliteitszorg voor het onderwijs aan de VU is op orde, maar de uitvoering in de praktijk kan beter. Dat is de conclusie van de commissie onder leiding van oud-onderwijsminister Jo Ritzen die de afgelopen weken de universiteit onder de loep nam voor het verkrijgen van de zogeheten instellingsaccreditatie. “De VU verdient die accreditatie, maar we stellen wel een aantal voorwaarden waaraan de universiteit de komende tijd moet voldoen”, zei Ritzen bij de presentatie van de eerste bevindingen van de audit op 24 april. In juni komt het definitieve rapport uit van de Nederlands Vlaamse Accreditatiecommissie. “Dit betekent dat we voorwaardelijk zijn geslaagd, maar wel extra huiswerk krijgen. Over twee jaar komt een commissie kijken of we ons huiswerk goed gedaan hebben”, zegt Alexander Babeliowsky, aangesteld als VU-projectleider om de instellingsaudit in goede banen te leiden. “Het gaat om punten waaraan we zelf al werken. Deze uitkomst houdt ons scherp om door te zetten en niet op onze lauweren te rusten.’’ Een van die punten is dat opleidingen niet alleen de afzonderlijk vakken moeten evalueren, maar ook de samenhang van het hele curriculum. Opleidingen moeten eigenlijk ieder jaar een verslag maken met verbeterpunten. Hierbij merkte de commissie op dat de VU op papier een goed onderwijsbeleid
Enorme groei Ritzen stelde dat de VU zwaar geleden heeft onder de enorme toename van het aantal studenten en die toestroom niet bij alle opleidingen voldoende heeft kunnen accommoderen. Hij constateerde ook dat de universiteit een grote verbeterslag heeft gemaakt en prees een aantal keer de inzet van rector Frank van der Duyn Schouten en de enorme inzet en betrokkenheid van het personeel. “De VU verdient het eigenlijk niet om zo slecht in de Nationale Studenten Enquête te scoren”, liet hij zich ontvallen. Ook prees hij de pogingen van de VU een sterker eigen gezicht te krijgen door invoering van de zogeheten academische kern in het eerste jaar, maar hij wil wel zien wat dat in de praktijk gaat betekenen. (DdH)
Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>25 april
27
E: or@vu.nl | www.intranet.vu.nl/or | www.vu.nl/or | www.ondernemingsraadvu.nl | 30 aprril 2014
Startconferentie OR en ODC’s: faculteiten moeten weer voorop staan column por
Claim the road!
In een vol Casa 400 waren op 10 april jl. bijna 100 leden van onderdeelcommissies en Ondernemingsraad bijeen voor een gezamenlijke startconferentie. De startconferentie vormde de aftrap van de nieuwe zittingsperiode van de medezeggenschap van de VU. Samen met deskundigen uit eigen universitaire kring als Willemijn Roozendaal, Jacques Spaapen, Robert Hoekstra en Hans Schoorl werd gesproken over zaken als financiën, wet- en regelgeving en het besturingsmodel. Ook waren er diverse workshops. De workshop van OR-voorzitter Ottho Heldring over onderhandelen met directeuren, decanen en College van Bestuur, aan de hand van een zeer recente casus, bood een wel heel bijzonder kijkje in de keuken. Er werden afspraken gemaakt over hoe de medezeggenschap de discussie over belangrijke dossiers als de koers van de organisatie en de besturing van de universiteit breed in de organisatie gaat voeren. En hoe het gesprek rond de verdere hiërarchiering van onze universiteit, echt inhoudelijk gevoerd wordt; hoe komen faculteiten weer voorop te staan en hoe stellen we onderwijs en onderzoek weer centraal?
Ook in de komende periode zullen OR en ODC’s op belangrijke onderwerpen weer gezamenlijk optrekken. In het licht van de modernisering en vernieuwing van de medezeggenschap zal, meer nog dan in de vorige raadsperiode, op grote dossiers gebruik gemaakt worden van speciaal op die onderwerpen toegesneden commissies. Hiermee kan de medezeggenschap de krachten en de expertise uit de organisatie bundelen en de universiteit gericht bij de medezeggenschap betrekken. De werkrelatie met de bonden en het Lokaal Overleg wordt ook in deze raadsperiode onverminderd voortgezet, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid. De komende periode zal niet makkelijk worden, aldus Jelly Reinders, vicevoorzitter van de OR. De reorganisaties gaan onverminderd door en de medezeggenschap zal de bestuurder onverminderd scherp volgen. Het is belangrijk dat de faculteiten weer centraal staan en dat de discussie over de hiërarchiering van de universiteit hoog op de agenda komt. Daarbij zullen de Onderdeelcommissies en de Ondernemingsraad de krachten bundelen om in het geweld en de dynamiek van dit moment een krachtige en professionele speler te zijn. De medezeggenschap zal in ieder geval de discussies over deze cruciale thema’s blijven voeren.
De collega uit New Orleans dacht het geen problemen zou opleveren. De Mississippidelta is tenslotte net zo vlak als de Rijndelta en ook bij hem in de buurt werd er gefietst. Maar eenmaal in Amsterdam op zijn gehuurde tweewieler sloeg de paniek toe. Hij ketste met zijn rechtertrapper of banden steeds tegen het trottoir, viel nog net niet om en wist na een tijde niet meer zeker of hij het tochtje rond het IJ wel met succes zou kunnen voltooien. Ik heb hem toen uitgelegd dat hij niet zo schuw langs de kant moest fietsen, maar meer de ruimte moest nemen. Met al die bussen, vrachtauto’s en scheurende brommers leek hem dat een nogal suïcidale houding maar het kwartje viel toen ik hem op de andere fietsers wees en zei: ‘you must claim the road’. Vanaf dat moment snapte hij het spel en sprong zelfverzekerd in het zadel (hij kon dus daadwerkelijk fietsen). Ik bedoel maar. Natuurlijk lijken al die bestuurlijke lagen waar we in de Ondernemingsraad mee te maken hebben beter geïnformeerd, lijken ze machtiger, willen ze sneller en doen ze gewichtiger, maar dat wil niet zeggen dat ze ons aan de kant mogen duwen, stuiterend tegen de stoepranden van de quasionmacht. Een Ondernemingsraad die zijn naam eer aan doet, eist zijn plaats op. Welkom nieuwe OR-leden in de Maakbare Wereld van de Medezeggenschap!
pOR
Colofon
Commissie Communicatie OR Annemarie Bibo, Dick de Gilder, Henk Olijhoek, Rick Vermunt Tekst Annemarie Bibo, jelly reinders, kitty jong Beeld Peter Gerritsen Vormgeving rob bömer
www.facebook.com/Ondernemingsraad.vu @OR_vu
De nieuwe ploeg is van start gegaan Op 2 april is de nieuwe Ondernemingsraad officieel geïnstalleerd. De namen waren al iets langer bekend, dit zijn de gezichten van de medewerkers die in principe tot het voorjaar van 2017 de raad zullen bemensen. Serge ter Braake ontbreekt in deze reeks. Hij is per 1 mei in de raad benoemd. De raad heeft momenteel één vacature.
Ottho Heldring
Henk Olijhoek
Rieky van Walraven
Rob van Bogget
Peter Stol
Anita Charmant
Sanassin Maftouhi
Lambert Truijens
Sandra de Maesschalck
Dimitris Pavlopoulos
Rick Vermunt
Jelly Reinders
Trudie van Kampen
Frans van der Woerd
Dick de Gilder
Diana Kreemers
Laura Henderson
Jona Mijalkovic
scan deze qr-code met je smartphone
Tamara Bouwman
Karin Lurvink
Stephanie ter Brake
Annemarie Bibo en Kitty Jong
Theater
Restaurant
n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad
cultuur
Perfect gegratineerde bloemkool en gegrilde garnalen Granada
Programma 14/15 Programma 2014/2015 Start online verkoop: donderdag 1 mei Studenten € 5,VU-medewerkers € 2,50 korting griffioen.vu.nl
Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen
30
FOTO Alek Bruessing
Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede
Het Griffioenprogramma van komend seizoen is rond. Theater, dans, muziek en cabaret, keuze genoeg. In september komen veel bekende namen naar Uilenstede, waaronder Jandino Asporaat, Lenette van Dongen, Paulien Cornelisse, Maarten van Rossem, Dolf Jansen ( foto) en Brigitte Kaandorp. Uiteraard is het onmogelijk negentig voorstellingen in honderd woorden samen te vatten. Daarom een paar verrassende combinaties in oktober. Woensdag 1 oktober gaat violiste Liza Ferschtman de confrontatie aan met de dansers van LeineRoebana. Een dag later komt donkere wolk Hans Dorrestijn naar de Griffioen met de zonnige zangeressen van muziektrio Zazí. Op dinsdag 21 oktober presenteren Jan Beuving en Daan van Eijk exacte wetenschap als een cabaretshow. En geloof het of niet: op dinsdag 28 oktober staat theatermaakster Marjolein van Heemstra met een priester op het podium. Want cultuur is de nieuwe religie.
CONCEPT Een traditioneel Spaans restaurant, waar je gewoon gerechten van de kaart kunt bestellen. En er is ook een all-you-caneat tapasmenu. De tapas bestel je steeds per twee à drie stuks en je mag de hele avond onbeperkt door eten. Kom je met een groep, dan krijg je eerst een selectie tapas van de chef, waarna je zelf onbeperkt mag bestellen. SFEER Gezellig. Aan de muren hangen beschilderde bordjes. Achter de bar is een muur van mozaïek. De tafeltjes staan dichtbij elkaar. Wanneer het in de loop van de avond drukker wordt, moeten we moeite doen om elkaar te verstaan. ETEN We beginnen met vers stokbrood en knoflookboter. Mijn eetpartner bestelt de aardappeltjes (knapperig) met aioli, gemengde salade en hamkroketten. Ik begin met Spaanse aardappelomelet, spare ribs (geweldige, zoete saus, maar helaas weinig vlees) en boterzachte champignons met knoflook. Hierna bestellen we gegratineerde bloemkool, vleespasteitjes, gegrilde varkensspies, gegrilde garnalen (gepeld door de ober), mosselen in knoflooksaus (verrukkelijk) en chorizoworst. Die laatste vinden we veel te machtig. De bloemkool daarentegen is voor ons de uitvinding van de eeuw: die smaakt naar walnoten en een vleugje kaas en is perfect gaar. Als afsluiter nemen we maïspasteitjes, serranoham en kipstukjes in knoflooksaus. We zitten nu echt vol. BEDIENING Vlot en aardig. TIP Bestel niet te veel in één keer. Het zijn best grote porties. Je kunt makkelijk delen. AANRADER Absoluut. PRIJS 48 euro voor tweemaal het tapasmenu, twee ice-tea en een mandje brood. WAARDERING
GRANADA Leidsekruisstraat 13 granadarestaurant.nl Jessyca de Wit, derdejaars Nederlandse taal en cultuur
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS
studenten
Sleutelgat 17
“D
eze kamer is toch niet van een student? Hier woont een medewerker van VUmc; ze heeft foto’s van haar kinderen op die gele kast staan”, beredeneert student communicatiewetenschappen Stephan van ’t Hoff (26). “Als moeder woon je toch niet in zo’n kamer?” gaat studiegenoot Mark van de Zande (24) tegen hem in, “zij zijn gewoon haar nichtjes. Ze koopt haar meubels vast bij Ikea; alles is zo strak en wit. Maar dat doet elke student natuurlijk. Ze is wel een goede student. Ze heeft superveel studieboeken, en ze gebruikt die ook nog!” “Hm, ik zou vast niet overweg kunnen met deze vrouw; ze is zo enorm netjes en geordend. Waarschijnlijk heeft ze haar hele leven al gepland. Ze is een ongelooflijke betweter en een enorme zeurpiet wanneer er iets niet loopt zoals ze het zelf had bedacht”, oordeelt rechtenstudent Khalid Bouyauzan (24). “Ja, ze heeft wel een nette kamer, maar dat laat juist
ADVALVAS
nr 17 — 30 april 2014
zien dat ze haar leven goed op orde heeft”, zegt student bedrijfskunde Khadija Farah (24). “Ze is heel gedreven en hard bezig met haar studie, ze haalt alles eruit wat erin zit.” “Wat een ongelooflijk nette kamer”, zegt student bestuurs- en organisatiewetenschap Tjerk van Helden (19) verbaasd. “Zou ze zo netjes zijn, of heeft ze speciaal voor de foto haar kamer opgeruimd? Ze heeft wel een strijkbout staan en in dat kastje zie ik zelfs Tipp-ex staan. Ze is uitgeloot voor geneeskunde en ze vindt dat nog steeds jammer. Tegen beter weten in heeft ze een stethoscoop gekocht, terwijl ze verder allemaal boeken heeft van farmacologie en physics.”
Karlijn Winkelman 21 Studeert geneeskunde Betaalt 380 inclusief voor een appartement dat ze deelt met 2 huisgenoten in NieuwWest
“Ik ben wel netjes en geordend, maar een zeurpiet?”, lacht geneeskundestudent Karlijn Winkelman. “Ik hecht waarde aan mijn agenda en alles op mijn kamer heeft z’n vaste plek, maar verder ben ik best flexibel en relaxed. Dat mijn hele inrichting van Ikea komt, valt ook wel mee. Die kast met ovale deuren vond ik bij het grofvuil en de pootjes van mijn bed zijn afgezaagde palen uit de tuin van mijn vader. De kinderen op de foto’s zijn mijn oppaskinderen uit de tijd dat ik au pair was in Parijs. Dat ik uitgeloot ben, klopt wel. Ik studeerde vorig jaar namelijk medische natuurwetenschappen. Gelukkig ben ik dit jaar wél ingeloot en heb ik die stethoscoop gewoon nodig voor mijn studie. En ik oefen er soms mee op mijn huisgenootjes. Altijd handig!” Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx
Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
31
Griff
32
door Merlijn Draisma
nr 17 — 30 april 2014
ADVALVAS