Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza nr 2/2021

W NUMERZE Młodzieżowa sekcja OSP,

s. 5

Mural na ścianie budynku GOK,SiT w Birczy,

s. 6

Ogród sensoryczny przy Szkole Podstawowej w Birczy, s. 11 3,4 mln zł na inwestycje w Gminie Bircza, s. 20

Przekazanie odnowionego nagrobka birczańskiego aptekarza Tadeusza Kruczka 5 października br. społeczność Szkoły Podstawowej im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” obchodziła piękną uroczystość – Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu przekazało pod opiekę uczniów i nauczycieli nagrobek śp. Tadeusza Kruczka i Jego żony Włodzimiery.

Tadeusz Kruczek to birczański aptekarz zaangażowany w lokalną działalność społeczną i patriotyczną. Po I wojnie światowej działał na rzecz przyłączenia Birczy i okolicznych miejscowości do odrodzonego Państwa Polskiego. Brał udział w procesie wcielenia tzw. republiki bir-

staci Tadeusza Kruczka i Jego działalności oraz czasów współczesnych.

Następnie zaproszeni goście, nauczyciele i delegacje uczniów udali się za pocztami sztandarowymi na cmentarz, gdzie ks. Stanisław Kot poświęcił nagrobek. Ze względu na nieobecność Pani Moniki Bodnar, Pani Bogusława Pieczyńska – Prezes Zarządu Towarzystwa złożyła akt przekazania opieki nad nagrobkiem na ręce Pani Magdaleny Tyczyńskiej – dyrektora szkoły. Uczniowie podziękowali Pani Prezes i wręczyli bukiet kwiatów.

Kwiaty i znicze na grobie śp. Tadeusza Kruczka złożyli przedstawiciele Rodziny, zaproszeni Goście, a także uczniowie.

Uroczystość ta pięknie wpisuje się w projekt realizowany w 2019 roku w szkole we współpracy z Urzędem Gminy Bircza, przywracający pamięć o wybitnych mieszkańcach gminy, m.in. o Stanisławie Szuberze, który również dążył do przyłączenia Birczy do Państwa Polskiego.

Swoją obecnością uroczystość uświetnili: Państwo Barbara i Tadeusz Kenarowie, Pan Marek Kudła – Wicestarosta Przemyski, Pan Wojciech Bobowski – Przewodniczący Rady Powiatu Przemyskiego, Pan Jerzy Góralewicz – Sekretarz Powiatu Przemyskiego, Pani Jadwiga Haber-Słowińska – Sekretarz Gminy Bircza, Pani Sylwia Grygier – dyrektor GOK,SiT w Birczy, Pan Andrzej Atamańczuk – prezes Zarządu Gminnego OSP w Birczy, Państwo Zofia i Adam Ciećko, Pan Bronisław Pankiewicz – Sołtys Wsi Bircza, Pani Teresa Dutkowska oraz dyrektorzy szkół Pani Czesława Pankiewicz, Pani Bożena Mielnikiewicz oraz Pani Jolanta Lichota.

Na zakończenie uroczystości zebrani goście, nauczyciele i uczniowie udali się do GOK,SiT w Birczy na pyszny tort ofiarowany przez Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu.

Szkoła Podstawowa im. mjr.

Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy

czańskiej do Polski w czasie walk Wojska Polskiego z oddziałami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej.

Niestety przez długie lata była to postać zapomniana. Dopiero z inicjatywy Pani Moniki Bodnar – byłego dyrektora Zespołu Szkół im. ks. prałata płk. Tadeusza Dłubacza, na cmentarzach zostały przeprowadzone kwesty na rzecz renowacji nagrobka śp. T. Kruczka. Odnowienie nagrobka nie byłoby możliwe bez ogromnego wsparcia Towarzystwa Przyjaciół Przemyśla i Regionu. To dzięki zaangażowaniu oraz wsparciu Towarzystwa mogła odbyć się ta piękna uroczystość.

Rozpoczęła się ona Mszą Świętą w intencji śp. Tadeusza i Włodzimiery, którą odprawili ks. prałat Stanisław Czenczek oraz ks. prałat Stanisław Kot. Podczas homilii ksiądz Czenczek nawiązał do postr.

2

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Biuletyn redaguje zespół w składzie: Sylwia Grygier, Karolina Kowalska, Kinga Kopczak, Sabina Majewska, Anna Ruda Wszelkie sugestie, propozycje własnych tekstów prosimy wysyłać na adres e-mail: biuletyn.bircza@onet.pl Dziękujemy wszystkim, którzy pomogli nam zebrać informacje do Biuletynu.

Spis treści Przekazanie odnowionego nagrobka birczańskiego aptekarza Tadeusza Kruczka ............................................................................................ 2 V Birczański Bieg po zdrowie ................................................................................. 4–5 Młodzieżowa sekcja OSP . ...................................................................................... 5 Uczniowie SP Leszczawa Dolna laureatami XXII Regionalnego Konkursu Dziennikarzy Młodzieżowych i Twórców . ....................................................... 5 Mural na ścianie budynku Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki w Birczy .............................................................................. 6 Zakończenie zdjęć do pilotażowego odcinka „Diabła Łańcuckiego” ..................... 7

Wydawca zastrzega sobie prawo do skrócenia i dokonania korekty otrzymanych artykułów.

Koncert Arti Sentemo . ........................................................................................... 7

Wydawca: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Birczy ul. Rynek 8/1, 37-740 Bircza

82. rocznica wojny obronnej w Borownicy ............................................................. 10–11

Kontakt telefoniczny z redakcją: 16/ 672 50 78

Podkarpacki Program Odnowy Wsi ....................................................................... 14

Uroczystość upamiętniająca bitwę pod Birczą stoczoną w kampanii wrześniowej .................................................................... 8–9 Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania . ............................................................... 11 Ogród sensoryczny przy Szkole Podstawowej w Birczy . ........................................ 11 Z Birczy do Zambii z posługą misyjną – wywiad z siostrą Ewą Piegdoń ............... 12–13 „Sport Wszystkich Dzieci” – Lokalny Animator Sportu w Gminie Bircza . ........... 14 VII warsztaty kulinarne Środowiskowych Domów Samopomocy

Okładka: fot. Jan Leśniewski (przód) Nakład: 1000 egz.

woj. podkarpackiego ......................................................................................... 15 Niezwykła wystawa podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy w Birczy ............................................................................................................ 15 Rzymskokatolicka Parafia Bircza od XIX wieku do pierwszej połowy XX wieku ........................................................................ 16–17

Realizacja wydawnicza: Wydawnictwo EDYTORIAL ul. Św. Kingi 20/70 35-614 Rzeszów tel. kom. 730 999 732 www.edytorial.com

X edycja Narodowego Czytania „Moralność Pani Dulskiej” ................................. 18 Trzecioklasiści z wizytą w Bibliotece Gminnej ....................................................... 18 Ze wspomnień o bitwie pod Birczą – cykl opowiadań G. Piwowarczyka ............... 19 3,4 mln zł na inwestycje w Gminie Bircza .............................................................. 20 #szczepimysię z KGW ............................................................................................ 20

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

3

V Birczański Bieg po zdrowie W V Birczańskim Biegu po zdrowie, który odbył się 26 września br., udział wzięło ok. 200 biegaczy – amatorów, profesjonalistów, dzieci oraz maluchów. Frekwencja oraz wspaniała atmosfera były idealnym wynagrodzeniem dla organizatorów – Stowarzyszenia „Sportowy Duch”, które przy wsparciu licznych partnerów i sponsorów zorganizowało znakomite widowisko.

V Birczański Bieg Patronatem Honorowym objęli Poseł na Sejm Marek Kuchciński, Wójt Gminy Bircza, Rada Gminy Bircza oraz Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Birczy; Patronem medialnym wydarzenie objęło „Życie Podkarpackie”.

Oprócz widowiska sportowego na uczestników czekała darmowa strefa dla dzieci, stoisko PWSW w Przemyślu o kierunku pielęgniarstwo, na którym była możliwość: – pomiaru poziomu glikemii i cholesterolu; – pomiaru wartości ciśnienia tętniczego, tętna, saturacji; – pomiaru masy ciała i analizy składu ciała; – obliczenia wskaźnika BMI; – obliczenia wskaźnika ryzyka wystąpienia chorób serca.

Dodatkowo obejrzeliśmy pokaz i naukę pierwszej pomocy (zaopatrywanie ran i urazów ciała), który wzbudził zainteresowanie wśród uczestników birczańskiego biegu.

Bieg odbył się w VII kategoriach. Wyniki przedstawiają się następująco: Kategoria I – bieg dzieci od 1 roku do 5 lat; trasa 0,2 km 1. Gniewosz Sowa 2. Szymon Pasternak 3. Wiktoria Solarz Kategoria II – dziewczęta i chłopcy od 6 do 10 lat; trasa 0,3 km 1. Klara Wachta 2. Mateusz Andruchewicz 3. Łukasz Pisz Kategoria III – dziewczęta i chłopcy od 11 do 13 lat; trasa 0,5 km Dziewczęta 1. Iga Wachta 2. Laura Jodłowska 3. Oliwia Fronc Chłopcy 1. Karol Kaszany 2. Michał Jakubik 3. Adrian Hakało

Stoisko Medycznej Szkoły Policealnej im. Jadwigi Iżyckiej w Przemyślu – zawód terapeuta zajęciowy, technik usług kosmetycznych urozmaiciło imprezę o zabawy edukacyjne dla dzieci, malowanie twarzy, modelowanie balonów itp. str.

4

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Kategoria IV – dziewczęta i chłopcy od 14 do 16 lat; trasa 0,8 km Dziewczęta 1. Hanna Radacz 2. Daria Sokołowska 3. Natalia Goluch Chłopcy 1. Kacper Majer 2. Oliver Kunik 3. Jakub Andruchewicz Kategoria V – Osoby niepełnosprawne; trasa 0,2 km 1. Jakub Chabko 2. Sara Wilgucka 3. Ex equo Agnieszka Kaczmarska i Katarzyna Kruk

Bieg główny OPEN 5 km Kobiety 1. Katarzyna Albrycht 2. Marta Prajzner 3. Zuzanna Pereślucha Mężczyźni 1. Damian Kic 2. Maciej Kiper 3. Damian Dziewiński Marsz Nordic Walking 5 km Kobiety 1. Małgorzata Oleksyk 2. Elżbieta Kiper Mężczyźni 1. Niepokój Radosław W tym roku impreza odbyła się przy współorganizacji Koła Gospodyń Wiejskich w Birczy w ramach Narodowego Programu Szczepień #szczepimySię z KGW. V Birczański Bieg po zdrowie wsparli: Orlen OIL, Wójt Gminy Bircza, Rada Gminy w Birczy, Firma Sołtysiak Tour, Bank Spółdzielczy w Żurawicy, Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP, GOK,SiT w Birczy, Delikatesy Centrum w Birczy, Delikatesy Premium, Delikatesy Piotruś Pan w Starej Birczy, Transprzęt Sanok, Greinplast, Klimel, GS „Samopomoc Chłopska” w Birczy, Strażacy OSP z Gminy Bircza oraz Młodzieżowa sekcja OSP. Organizatorzy dziękują wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób wsparli organizację biegu.

BIGB

Młodzieżowa sekcja OSP 2 października 2021 r. odbyło się walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze OSP w Birczy. W zebraniu udział wzięli członkowie OSP, a także zaproszeni goście: Wojciech Bobowski – Przewodniczący Rady Powiatu Przemyskiego, Grzegorz Gągola – Wójt Gminy Bircza, Krzysztof Poczynek oraz Grzegorz Kwaśnicki – Radni Rady Gminy Bircza.

W czasie spotkania Pan Wójt przekazał zebranym dobre wieści o ogłoszonym przetargu na długo wyczekiwaną remizę, a także o projekcie uchwały zwiększającej ekwiwalent strażaka OSP za udział w akcji, którą złożył do Biura Rady Gminy Bircza.

Podczas zebrania przyrzeczenie złożyli członkowie Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej działającej przy OSP w Birczy. Nowo powstała drużyna składa się z dwóch sekcji: dziewczęcej i chłopięcej. Liczba młodych ludzi zainteresowanych służbą w szeregach OSP jest imponująca, śmiało rzec można, mogłaby zawstydzić starszych kolegów. Życzymy zarówno doświadczonym, jak i młodym Strażakom niegasnącego zapału! Jednocześnie dziękujemy za dotychczasową służbę i zaangażowanie.

BIGB

Uczniowie SP Leszczawa Dolna laureatami XXII Regionalnego Konkursu Dziennikarzy Młodzieżowych i Twórców 16 czerwca br. w Osiedlowym Domu Kultury „Karton” RSM rozstrzygnięto XXII Regionalny Konkurs Dziennikarzy Młodzieżowych i Twórców. Wśród laureatów konkursu, na który nadesłano 50 prac, znaleźli się uczniowie Szkoły Podstawowej w Leszczawie Dolnej. Uczniowie szkoły zajęli następujące miejsca: • w kategorii OPOWIADANIE nagrody zdobyli: I nagroda – Weronika Kozłowska II nagroda – Kacper Pasławski III nagroda – Oliwia Harłacz Wyróżnienia otrzymały: Weronika Chabko, Emilia Hreczka, Aleksandra Mirek • w kategorii OPOWIADANIE SF nagrodę otrzymał Bartłomiej Pankiewicz.

Uczniów przygotowała polonistka Pani Alicja Karbowniczyn.

Laureatom serdecznie gratulujemy!

BIGB

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

5

Historia pewnego muralu Od niedawna podróżnych wjeżdżaNa akceptację propozycji nie trzeba jących do birczańskiego rynku wita nie- było czekać długo. Koncepcja spotkała się zwykły widok. W oficjalnym odsłonięciu z aprobatą ZGFTP, a samo przedsięwzięmuralu, którego dokonano 24 września cie uzyskało dofinansowanie Związku. Nabr., udział wzięli m.in.: twórca muralu stępnym etapem był wybór twórcy, który Eliasz Dyrow wraz z rodzicami, Wojciech miałby się zająć projektem i wykonaniem Bobowski – Przewodniczący Rady Powiatu muralu. ZGFTP przedstawił jako twórcę Przemyskiego, Jerzy Góralewicz – Sekre- Eliasza Dyrowa. tarz Powiatu Przemyskiego, Mirosław MajEliasz Dyrow jest absolwentem Wydziakowski – Przewodniczący Zarządu Związ- łu Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego, ku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl studentem ASP w Gdańsku na kierunku wraz z pracownikiem Karoliną Marciniak, Radni Gminy Bircza z Przewodniczącym Kazimierzem Capem na czele, Grzegorz Gągola – Wójt Gminy Bircza, Andrzej Atamańczuk – Komendant Gminny OSP, sołtysi z terenu Gminy Bircza oraz Janusz Komonicki – członek Koła Gminnego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Birczy.

Zanim jednak mural mógł powstać i można było dokonać oficjalnego odsłonięcia, nastąpił po sobie cykl zdarzeń.

Zatem należy zacząć od początku, czyli od pomysłu do efektu…

Jeszcze w 2020 roku narodziła się koncepcja wykonania muralu, który będzie zdobił jedną z ekspozycyjnych ścian birczańskiego rynku. Trwały dyskusje zarówno nad jego lokalizacją, jak i tematyką. Propozycja przewodniczącego Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl Pana Mural na ścianie budynku Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu Mirosława Majkowskiego dotyczyła i Turystyki w Birczy wykonania muralu przedstawiającego rodzinę stojącą na gruzach domu zniszczo- rzeźba. Mimo młodego wieku ma w swonego w wyniku działań wojennych w jednej im dorobku nagrody w kilkunastu konkurz podprzemyskich miejscowości w grudniu sach międzynarodowych, realizacje rzeź1914 roku, która ostatecznie nie uzyskała biarskie w Polsce i za granicą, a jego prace akceptacji władz gminnych. znajdują się w prywatnych kolekcjach taW marcu 2021 r. Związek Gmin For- kich osobistości, jak Jego Królewska Wysotecznych Twierdzy Przemyśl (ZGFTP) kość Edward – Książę Kentu, Papież Franskierował do Urzędu Gminy w Birczy pro- ciszek, Prezydent RP Andrzej Duda. pozycję dotyczącą możliwości sfinansoW lipcu do Urzędu Gminy w Birczy wania działania promującego Twierdzę trafił projekt mapy turystycznej, na któPrzemyśl. rym oznaczone zostały wszystkie miejscoWychodząc naprzeciw potrzebom zgła- wości leżące na terenie naszej gminy oraz szanym zarówno przez mieszkańców, jak obiekty cenne turystycznie i warte odwiei odwiedzających naszą gminę turystów, zrodziła się koncepcja powstania mapy turystycznej w formie muralu. A gdzie umieścić taki mural jak nie na ścianie Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki, który to właśnie turystykę już ma wpisaną w swoją nazwę. Ściana GOK,SiT w Birczy już od lat była pusta, po tym jak została z niej zdjęta nadszarpnięta zębem czasu Arch. Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl mapa turystyczna w formie banneru. str.

6

dzenia. Projekt został skierowany do sołtysów poszczególnych miejscowości z prośbą o przeprowadzenie konsultacji wśród mieszkańców sołectw Gminy Bircza i wyrażenie opinii na temat projektu mapy oraz zgłaszanie ewentualnych uwag.

Kolejnym etapem na drodze do wykonania muralu było uzyskanie pozytywnej opinii dotyczącej projektu mapy od Komisji Oświaty, Kultury, Sportu, Opieki Społecznej i Rodziny Rady Gminy Bircza.

Odbyło się również spotkanie konsultacyjne z przedstawicielami władz powiatowych, środowisk oświaty, duchowieństwa oraz Kombatantów. Projekt spotkał się z pozytywnym przyjęciem, a wszelkie zgłaszane uwagi i sugestie zostały w nim uwzględnione.

Po sporządzeniu ostatecznej wersji projektu, zwrócono się z wnioskiem o opinię dotyczącą mapy do Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu. 19 sierpnia 2021 r. uzyskano pozytywną opinię Konserwatora dotyczącą projektu oraz umiejscowienia muralu. Dopiero uzyskanie stosownego pozwolenia umożliwiło rozpoczęcie prac.

Mural, obok herbu i mapy gminy z oznaczonymi 24 sołectwami, przedstawia także miniatury charakterystycznych zabytków: kościoła parafialnego pw. św. Stanisława Kostki w Birczy, pałacu Humnickich w Birczy, kaplicy grobowej Zarembów w Lipie, neogotyckiej kaplicy grobowej rodziny Pieściorowskich w Kuźminie, kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Malawie, a także kościoła pw. św. Michała Archanioła w Brzeżawie. To właśnie ukazanie tych wszystkich elementów sprawia, że każdy, kto choć na chwilę zatrzyma się, by podziwiać kolorowe dzieło twórcy, zobaczy w nim cząstkę swojej historii, wspomnień związanych z malowniczymi miejscowościami naszej pięknej gminy.

Stworzenie muralu to kolejny krok mający na celu promocję regionu, zachęcający do odwiedzenia przedstawionych w nim zabytków i zapoznania się wnikliwie z naszym lokalnym dziedzictwem. Gmina, wbrew popularnemu przysłowiu, wie, co posiada i ma spójną koncepcję na to, jak wykorzystać walory kulturalne do jej promocji.

Dziękujemy wszystkim za pomoc w tworzeniu nowego miejsca, które będzie cieszyć mieszkańców i turystów odwiedzających birczański rynek.

BIGB

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Zakończenie zdjęć do pilotażowego odcinka „Diabła Łańcuckiego” W dniach 27–28 września br. w Piątkowej koło Dubiecka kręcono zdjęcia do pilotażowego odcinka serialu „Diabeł Łańcucki”.

W najnowszej produkcji Fundacji Ułani Króla Jana na podstawie powieści Jacka Komudy zagrają m.in. Piotr Zawadzki i Radosław Pazura. „Diabeł Łańcucki”, czyli Stanisław Stadnicki, to historyczna postać, człowiek owiany legendą i złą sławą, właściciel Łańcuta i zamku zwanego Piekłem, przez lata walczył ze szlachtą Ziemi Przemyskiej i Sanockiej. To opowieść barwna i dynamiczna rodem z XVII-wiecznej Polski.

Głośno o Fundacji i planach związanych z kręceniem odcinka pilotażowego było w lipcu za sprawą premiery etiudy filmowej „Hubal” oraz zwiastuna serialu „Diabeł Łańcucki” w Gminnym Ośrodku Kultury w Birczy. Premiera z udziałem twórców serialu oraz zaproszonych gości była doskonałą formą promocji oraz okazją do ogłoszenia zbiórki na rozwój projektu. Twórcami Fundacji, której misją jest przywracanie tradycji, są Edyta Żyła i Sławomir Kwoka, natomiast jej prezesem sam Jacek Komuda. Niewielu z mieszkańców gminy wie, że Fundacja swoją siedzibę ma na terenie naszej gminy, a dokładnie w MALAWIE! Mamy nadzieję, że produkcja osiągnie sukces, a odcinek pilotażowy poza wielkimi miastami Polski, zostanie wyświetlony także w birczańskiej sali kinowej!

BIGB

Koncert Arti Sentemo

W sobotni wrześniowy wieczór na scenie Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki w Birczy mieliśmy przyjemność gościć Arti Sentemo – Kameralną Orkiestrę Akordeonową z Radzynia Podlaskiego.

Skład orkiestry tworzą uczniowie i wychowankowie klasy akordeonu, uczniowie Szkoły Muzycznej II stopnia oraz studenci Akademii Muzycznych w Warszawie, Gdańsku czy Katowicach. Młodzi muzycy wchodzący w skład orkiestry to laureaci krajowych i międzynaro-

dowych konkursów instrumentalnych w grze solowej i kameralnej, stypendyści Prezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzycy koncertują w kraju i za granicą, biorąc udział w licznych festiwalach, konkursach, koncertach.

Artyści zaserwowali słuchaczom dwugodzinny koncert pod batutą założyciela orkiestry i jej mentora Zbigniewa Czuryły!

BIGB

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

7

Uroczystość upamiętniająca

bitwę pod Birczą

stoczoną w kampanii wrześniowej „Dziś kamień, strażnik pamięci na Wzgórzu Chomińskim stoi, abyś o Nich pamiętał i nie chciał życia w niewoli”.

R. Balawejder 15 września br. obchodziliśmy uroczystość upamiętniającą polsko-niemiecką bitwę pod Birczą z 12 września 1939 roku. Organizatorami uroczystości byli: Wójt Gminy Bircza, Rada Gminy Bircza oraz Stowarzyszenie „Tworzymy lepszą przyszłość” działające przy Zespole Szkół w Birczy. W tym roku Honorowy Patronat nad uroczystością objął Pan Jan Pączek – Starosta Przemyski oraz Pan Wojciech Bobowski – Przewodniczący Rady Powiatu Przemyskiego.

Uroczystość rozpoczęła się o godz. 10:00 na Wzgórzu Chomińskim w Korzeńcu. Miała ona niezwykle podniosły charakter, dzięki udziałowi Wojskowej Asysty Honorowej wystawionej przez żołnierzy 1 batalionu czołgów w Żurawicy. Konferansjerkę prowadziła p. Barbara Brem-Kowalik – pracownik 5 bsp. W uroczystości uczestniczyli Harcerze Harcerstwa Polskiego Chorągiew Podkarpacka Hufiec Ziemi Przemyskiej im. Orląt Przemyskich z drużyny działającej przy Zespole Szkół w Birczy, a poczty sztandarowe wystawiły: Koło Łowieckie „Bór” w Birczy oraz Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy. Uroczystość rozpoczęto podniesieniem flagi Rzeczypospolitej Polskiej na maszt i odśpiewaniem Hymnu Państwowego.

Ceremonii wciągnięcia flagi na maszt dokonał poczet flagowy 1 batalionu czołgów w Żurawicy pod dowództwem ppor. Remigiusza Bernata. Następnie uczestników uroczystości powitał Pan Paweł Rogal – Zastępca Wójta Gminy Bircza. Przypominał on, że przez długie lata bitwa pod Birczą była zapomniana. Zmieniło się to dopiero w 2015 roku, gdy z inicjatywy Pana Jacka Palucha, Pan Grzegorz Piwowarczyk – prezes Stowarzyszenia „Tworzymy lepszą przyszłość” i historyk Zespołu Szkół w Birczy, Pani Marta Kostka – ówczesny wicedyrektor szkoły oraz Pani Dorota Mazurek – wiceprezes Stowarzyszenia i polonista, zrealizowali projekt „Zapomniana bitwa”, w którym przywrócili pamięć o tym wydarzeniu.

Następnie głos zabrał Pan Grzegorz Piwowarczyk, który przedstawił rys historyczny bitwy. Przypomniał, że to 12 września 1939 roku obecna Gmina Bircza – od Borownicy po Wzgórze Chomińskie, była areną walki Wojska Polskiego z armią III Rzeszy Niemieckiej. Historyk wspomniał też świadków tamtych wydarzeń, którzy w tym roku odeszli od nas, prosząc, abyśmy o Nich pamiętali... W prośbę Pana Piwowarczyka pięknie wpisały się słowa piosenki: „ … moja Ojczyzna, to historia, pamięć o poległych za nasz kraj...”, zaśpiewane przez uczniów Zespołu Szkół w Birczy, którzy zaprezentowali krótką część artystyczną. str.

8

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Modlitwę za żołnierzy walczących w bitwie odmówił ks. Witold Płocica, zaś Apel Pamięci odczytał ppor. Marek Soja. Wzruszającą częścią uroczystości były osobiste wspomnienia potomków żołnierzy walczących w bitwie pod Birczą – Pana Władysława Maciupy i Pana Jacka Rybaka, który to, po zakończonej uroczystości, przekazał na ręce Pani Magdaleny Tyczyńskiej – dyrektora Zespołu Szkół rodzinne pamiątki związane z tym wydarzeniem.

Na zakończenie uroczystości głos zabrał Pan Wojciech Bobowski, który przypomniał, jak ważna jest pamięć o takich wydarzeniach, jak bitwa pod Birczą. Podziękował twórcom projektu, wszystkim gościom przybyłym na uroczystość oraz zaangażowanym w jej przygotowanie.

Organizatorzy składają serdeczne podziękowania wszystkim, którzy przyczynili się do zorganizowania uroczystości. Dziękujemy księdzu za wspólną modlitwę, Panu Wojciechowi Tomace za skierowanie pielęgniarek Pani Anny Świątek i Moniki Kaciuby, Panu Andrzejowi Atamańczukowi oraz strażakom ochotnikom za pomoc w zabezpieczeniu uroczystości.

Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

9

82. rocznica wojny obronnej w Borownicy W niedzielę 12 września br. obchodziliśmy 82. rocznicę wojny obronnej w Borownicy. W uroczystości udział wzięli: rodzina poległego płk. dypl. Beniamina Kotarby, przedstawiciele wojska, organizacji kombatanckich i strzeleckich, przedstawiciele parlamentu, władz gminnych i powiatowych, przedstawiciele Lasów Państwowych, straży granicznej, wójtowie gmin ościennych, przedstawiciele ochotniczej straży pożarnej, radni oraz sołtysi, delegacje szkół wraz z młodzieżą szkolną, Grupa Rekonstrukcji Historycznych „Zgrupowanie Żmija” ze Świątnik Górnych, przedstawiciele kół i stowarzyszeń, mieszkańcy Borownicy i okolicznych miejscowości oraz zaproszeni goście.

Z powodu ważnych obowiązków służbowych żołnierze 1 batalionu piechoty zmotoryzowanej Ziemi Rzeszowskiej im. płk. dypl. Beniamina Kotarby z 17.

Wielkopolskiej brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza nie mogli uczestniczyć w uroczystości. Posterunek Honorowy wystawili Strażacy OSP Leszczawa Dolna oraz harcerze drużyny działającej przy Szkole Podstawowej im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy.

Uroczystość odbyła się z udziałem pocztów sztandarowych Nadleśnictwa Dynów, Koła Łowieckiego „Jeleń” Brzozów, Szkoły Podstawowej im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy oraz Jednostki Strzeleckiej 2009 z Przemyśla.

O tym, jak ważna jest pamięć o polskich bohaterach, którzy swoje życie poświęcili w obronie Polski niepodległej, w swoim wystąpieniu podkreślał Pan Paweł Rogal Z-ca Wójta Gminy Bircza. Następnie głos zabrał Pan dr Stanisław Urbanik Prezes Koła nr 11 Związku Żołnierzy Wojska Polskiego z Rzeszowa im. 17 Pułku Piechoty, który wystąpił jako syn żołnierza walczącego w obronie Borownicy.

Uroczystość była doskonałą okazją do uhonorowania odznaczeniami osób, które wspierają działalność kombatancką. Uroczystość poprowadziła Pani Katarzyna Babiś z Zarządu Oddziału Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Przemyślu. Odznaczenia otrzymali: Pan Zbigniew Kopczak Nadleśniczy Nadleśnictwa Bircza, Pan Eugeniusz Tamaka Prezes 39. Oddziału Związku Polskich Spadochroniarzy w Przemyślu i Pan str.

10

Andrzej Kozioł członek Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Birczy. Dekoracji dokonali Pan Zdzisław Kilon Prezes Zarządu Oddziału Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Przemyślu oraz Pan Józef Bojarski Prezes Zarządu Oddziału Związku Inwalidów Wojennych RP w Przemyślu.

Po uhonorowaniu odznaczonych odmówiona została modlitwa, której przewodniczył ks. Bogusław Folusiewicz – Proboszcz Parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Borownicy.

okolicznościowy z okazji 82. rocznicy Obrony Borownicy. Następnie poszczególne delegacje złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicze. Uroczystość uświetniła Orkiestra Dęta OSP z Grodziska Dolnego pod kierownictwem Pana Jakuba Magonia, która towarzyszyła uczestnikom uroczystości również na pikniku, podczas spotkania pokoleń przy tradycyjnej grochówce.

Nad przebiegiem uroczystości czuwał Pan płk dypl. Józef Mroczka Prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Rzeszowie, któremu serdecznie dziękujemy.

Mszę świętą w intencji poległych i pomordowanych żołnierzy 17 Pułku Piechoty oraz mieszkańców Borownicy odprawił ks.

Bogusław Folusiewicz. W miejscu wiecznego spoczynku śp. płk. dypl. Beniamina Kotarby i ogniomistrza Stanisława Baraniucha ze Stanisławowa, Komendant Gminny OSP Andrzej Atamańczuk odczytał utwór

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Organizatorzy dziękują także tym wszystkim, którzy przyczynili się do jej przeprowadzenia i uświetnienia, przede wszystkim: pocztom sztandarowym, posterunkom honorowym, Strażakom OSP Leszczawa Dolna oraz harcerzom ze Szkoły Podstawowej w Birczy, rodzinie śp. płk. dypl. Beniamina Piotra Kotarby, dr. Stanisławowi Urbanikowi, Księdzu Proboszczowi, Orkiestrze Dętej, dyrektorom Szkół, Panu Mariuszowi Tarasowi Sołtysowi sołectwa Borownica oraz Strażakom OSP Borownica i mieszkańcom Borownicy za pomoc w przygotowaniu miejsca biwakowego. Dziękujemy Przedstawicielom Wojska, Strzelcom i innym uczestnikom uroczystości za obecność.

Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania „Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła”.

Wisława Szymborska Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania to jedno z tych wydarzeń w kalendarzu świąt nietypowych, które są zarówno przyjemne, jak i pożyteczne. Święto to zostało ogłoszone w 2001 roku z inicjatywy Polskiej Izby Książki. Ponadto data 29 września odnosi się do urodzin Janiny Porazińskiej, autorki książek dla dzieci i młodzieży. Celem akcji jest promowanie głośnego czytania dzieciom, nabywanie przyjemności z czytania i słuchania.

Z inicjatywy Samorządu Uczniowskiego nasza szkoła również przyłączyła się do tej wspaniałej akcji. 29 września spotkaliśmy się przed sceną i tam uczniowie klas starszych czytali swoje ulubione książki z dzieciństwa uczniom klas młodszych. Julia Klimczyk, Ania Feduń, Ola Wojdylak i Jakub Wiśniowski przygotowali najciekawsze fragmenty, które czytali niczym zawodowi aktorzy – budując głosem, a nawet gestem napięcie i skupiając uwagę wszystkich zebranych. Było mnóstwo śmiechu, okrzyków radości, ale też łez wzruszenia, na przykład, kiedy Ania czytała o przyjaźni psa i wilka – bohaterów jej ulubionej książki.

Podsumowując spotkanie, pani wicedyrektor wyraziła nadzieję, że akcja ta zagości w naszej szkole na stałe i będzie zataczać coraz szersze kręgi.

Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy

Ogród sensoryczny przy Szkole Podstawowej w Birczy Szczególne podziękowania kierujemy w stronę Panów Piotra Pilcha Wicemarszałka Województwa Podkarpackiego, Krzysztofa Strzyża Nadleśniczego Nadleśnictwa Dynów oraz Zbigniewa Kopczaka Nadleśniczego Nadleśnictwa Bircza za wsparcie organizacyjne i finansowe uroczystości, dzięki któremu mogliśmy zaprosić wszystkich uczestników na tradycyjny poczęstunek na biwaku. Dziękujemy również Panu Wiesławowi Chrobakowi i Władysławowi Świerczkowi za utrzymanie i przygotowanie do zwiedzania ścieżki historyczno-przyrodniczej „Borownica”.

BIGB

Od 23.08.2021 do 29.10.2021 r. w Szkole Podstawowej im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy realizowany jest projekt „O przyrodę dbamy, wiedzę zdobywamy”. Autorem i koordynatorem projektu jest Pani Halina Kasprzyk. Celem przedsięwzięcia jest założenie na terenie przy szkole ogrodu sensorycznego, który odpowiadał będzie na potrzeby rozwojowe, edukacyjne i terapeutyczne dzieci i młodzieży. W tworzenie ogrodu zaangażowanych jest wielu wolontariuszy – nauczycieli – szczególnie Pan Ryszard Dobrowolski, oraz uczniów. W ramach projektu szkoła otrzymała dofinansowanie z Programu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w kwocie 3000 zł. Ogromny wpływ na pomyślny przebieg realizacji projektu mają sponsorzy i darczyńcy m.in. Pan Eugeniusz Kos, Nadleśnictwo Bircza oraz Stowarzyszenie „Tworzymy lepszą przyszłość” działające przy szkole. Oprócz tworzenia ogrodu w ramach projektu planowane są także konkursy plastyczne, techniczne i wiedzy.

Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

11

Z Birczy do Zambii z posługą misyjną Wywiad z siostrą Ewą Piegdoń Miejscem życia i służby misyjnej siostry Ewy Piegdoń, rodowitej birczanki, jest od wielu lat Zambia.

Jak wygląda jej praca i z czym się ona wiąże? Na te i inne pytania w rozmowie z nami odpowie siostra Ewa. Redakcja: Z jakiego Zgromadzenia siostra się wywodzi i jak to się stało, że siostra zdecydowała się wyjechać na misje?

Siostra Ewa Piegdoń: Należę do Zgromadzenia Misyjnego Sióstr Służebnic Ducha Św. Do Zgromadzenia wstąpiłam w roku 1989, czyli 32 lata temu. Co mnie do tego skłoniło? Wierzę, że to było powołanie od Pana Boga, że to On taką drogę dla mnie wybrał. Moim marzeniem, od kiedy pamiętam, była praca na misjach.

W mojej wyobraźni i pragnieniach zawsze była Afryka, stąd wybór Zgromadzenia Misyjnego, do którego należę. Jego siedziba znajduje się w Raciborzu, ale jesteśmy rozesłane po całym świecie. Pracujemy w 53 krajach na wszystkich kontynentach. W naszym zgromadzeniu jest ponad 3 tysiące sióstr.

Spotkanie z siostrą Ewą Piegdoń podczas Wakacji z GOK,SiT w Birczy

R.: Jest siostra misjonarką w Zambii. Jak została siostra przyjęta i w jakim języku się siostra komunikuje?

Czy miejscowa ludność jest ciekawa, z jakiego kraju siostra przyjechała?

Siostra E.P.: Jak już wcześniej wspomniałam, zawsze miałam pragnienie, żeby pracować w Afryce. W moim Zgromadzeniu przed ślubami wieczystymi siostry wybierają sobie kilka krajów, przynajmniej 3, do których chciałyby pojechać. Ja wybrałam sobie 3 afrykańskie kraje, wśród których była właśnie Zambia. To był mój wybór i tam właśnie wyjechałam w 2004 roku. Wcześniej przez rok pracowałam na Ukrainie i w kilku placówkach w Polsce.

W Zambii urzekła mnie przede wszystkim życzliwość ludzi. Sami Zambijczycy, na przekór wszystkim trudnościom, są bardzo przyjaznym i wspólnotowym społeczeństwem. Mają entuzjazm, westr.

12

wnętrzną radość i pogodę ducha. Są bardzo cierpliwi, ze spokojem znoszą przeciwności losu. Są otwarci i przyjaźnie nastawieni szczególnie do nas, misjonarzy, tam pracujących. Jeżeli chodzi o komunikację, to urzędowym językiem jest język angielski. Obowiązuje on we wszystkich instytucjach, szkołach, urzędach, sklepach. Jednak większość na co dzień używa lokalnych, plemiennych języków, których w Zambii jest aż 46. Osobiście nie mam problemu z komunikacją. Często opowiadam mieszkańcom o Polsce, o naszych tradycjach, naszej kulturze. Pokazuję im zdjęcia również z samej Birczy i okolic. Dobrze rozpoznają Św. Jana Pawła II oraz Mariusza Pudzianowskiego, który akurat gościł w tej wiosce. Są to bardzo ciekawe dla nich spotkania.

R.: Codzienność na misjach jest chyba bardzo wymagająca, jakie są największe potrzeby i z jakimi trudnościami musi sobie siostra na co dzień radzić?

Siostra E.P.: W Zambii razem ze mną pracuje 13 sióstr z różnych krajów o różnych narodowościach. Oprócz mnie są jeszcze dwie Polki, siostry z Indii, Indonezji, Niemiec, Słowacji, Ghany i Zimbabwe, jest to wspólnota międzynarodowa. Na co dzień wykonujemy pracę pastoralno-socjalną i edukacyjną. Dodatkowo pracuję również dla administracji Zgromadzenia w Zambii. Uczę biblii, czyli wszystko, co jest związane z głoszeniem Słowa Bożego.

Prowadzę warsztaty biblijne, pozyskuję środki na jej zakup po to, aby osoby, które nie mają funduszy, mogły otrzymać ją za darmo lub po niższej cenie. Jak czas pozwala, pomagam również w sierocińcu. Swoją pracę wykonujemy w ośrodkach szkolenia młodzieży ubogiej, gdzie młodzież uczy się praktycznych rzeczy: szycia, gotowania, elektryki, hydrauliki, by w przyszłości zdobyć konkretny zawód i pracę. Prowadzimy również przedszkole oraz przyparafialną szkołę podstawową. Zambia to młode społeczeństwo, 60 procent stanowią dzieci i młodzież. Spora część jest bardzo uzdolniona i ma predyspozycje do nauki. Niestety ze względów finansowych tylko niewielki procent z nich ma możliwość kształcenia się. My, jako Zgromadzenie, opłacamy naukę dzieci i młodzieży z najuboższych rodzin, dzięki temu młodzi Zambijczycy mają szansę w przyszłości na poprawienie poziomu życia swojego i swojej rodziny. Przygotowujemy paczki żywnościowe z najpotrzebniejszymi artykułami, które stanowią zabezpieczenie na 2 tygodnie życia dla pięcioosobowej rodziny. W czasach pandemii wspierałyśmy mieszkańców, zakupując im środki czystości. Staramy się odpowiadać na potrzeby ludzi, gdziekolwiek jest to możliwe, na miarę naszych możliwości.

Wszystkie te działania możemy finansować dzięki ofiarności darczyńców. Jeżeli chodzi o publiczną opiekę medyczną, to jest ona bardzo uboga. Brakuje lekarzy oraz lekarstw. Z tego powodu wielu osobom nie udaje się pomóc albo ta pomoc przychodzi za późno.

Warto jednak pamiętać, że większość osób tu mieszkających, żyje

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

w takich warunkach od najmłodszych lat i jest do tego przyzwyczajona. Do takich osad nie dociera na ogół sieć energetyczna, więc życie toczy się od wschodu do zachodu słońca. Nie oznacza to jednak, że po zmroku całkowicie zamiera. Miejsce zmysłu wzroku zajmuje słuch. I nie tyle ma to związek ze strachliwym wypatrywaniem zagrożenia, co z niosącymi się na wiele kilometrów odgłosami pięknych śpiewów przy akompaniamencie huku bębnów.

R.: W pracę misjonarza wpisane jest niebezpieczeństwo, czy misjonarze pracujący na misjach mają zatem więcej odwagi niż inne osoby świeckie?

Siostra E.P.: Pod pojęciem placówki misyjnej nie kryje się zazwyczaj tylko jedna parafia, ale duży obszar, na którym znajduje się sama placówka – parafia matka – oraz od kilku do czasem ponad kilkudziesięciu podstacji misyjnych, czyli wierzących i praktykujących katolickich społeczności, które niecierpliwie wyczekują wizyty misjonarza. Nie można przy tym zapominać o realiach duszpasterskich panujących w Zambii, które są dalekie od polskich. Nie ma tam, tak jak u nas, że prawie w każdym miasteczku lub większej wsi

tkałam się z jakąś niechęcią ze strony ludzi ani z zagrożeniem z ich strony. Wręcz przeciwnie, ludzie sobie bardzo cenią, że przyjeżdżamy do nich oraz spędzamy z nimi czas. Przyroda w Zambii jest piękna, fascynująca, ale również drapieżna, dzika i niebezpieczna. Żyjąc tam, nie można o tym zapominać. Pomimo trudnych warunków, jakie tam panują: bez wygód, prądu, cywilizacji, relacja z tymi osobami jest dla mnie bardzo wartościowa. Są to ludzie, którzy są bardzo mocno zakorzenieni w swoich tradycjach. Każde z plemion (a jest ich 70) ma swoje zwyczaje, które pielęgnuje i kultywuje. Posiadają większe poczucie przynależności do plemienia aniżeli do narodu jako całości. Dostrzegam w nich radość życia, dla mnie to właśnie w tych wioskach, buszach oddalonych wiele kilometrów od aglomeracji spędzam najpiękniejsze chwile.

R.: Ulubiony afrykański przysmak siostry?

Siostra E.P.: Miejscowym produktem jest mąka kukurydziana i potrawa z niej robiona o nazwie ‘nsima’ z dodatkiem sosu, warzyw oraz mięsa, zazwyczaj kurczaka, czasem wołowiny lub mięsa z kozy.

Z warzyw sporo używa się kapusty, pomidorów, ogórków, warzyw liściastych, które u nas nie występują. Jeżeli chodzi o spożycie owoców, to najbardziej dostępne jest mango, banany, cytryny, papaja, arbuzy. My też jadamy posiłki przygotowane z tych produktów i przyznać muszę, że bardzo mi smakują. Zdarza się nam również przygotowywać potrawy, za którymi tęsknimy, takie jak pierogi.

R.: Czego siostrze brakuje z Polski i rodzimej miejscowości?

Siostra E.P.: Najbardziej brakuje mi moich bliskich, bardzo tęsknię za nimi. Brakuje mi również naszego klimatu, otaczającej nas przyrody z dużą ilością zieleni i śpiewu ptaków. Tutaj jest tak spokojnie. Bircza i jej okolice wzbudzają we mnie nostalgię, tego mi tam, w Zambii, brakuje.

Spotkanie z siostrą Ewą Piegdoń podczas Wakacji z GOK,SiT w Birczy

znajdziemy jeden kościół i kapłanów. Sytuacja jest niemal odwrotna. Moja diecezja Livingstone, czyli południowo-zachodnia część Zambii, jest bardzo obszerna. Najdalsza parafia znajduje się w odległości 520 km od Livingstone. Będąc odpowiedzialną za apostolat biblijny, docieram do wszystkich parafii. Przez lata jeżdżę ze swoją posługą do daleko oddalonych wiosek i buszu. W pamięci utkwiły mi jedne z prowadzonych przeze mnie warsztatów, na które przywędrowała bardzo zmęczona kobieta. Przez cały czas ich trwania robiła nadzwyczaj skrupulatne notatki. Widać było, że chłonie każdą chwilę, każdy szczegół. Zaintrygowana postanowiłam z nią porozmawiać. Okazało się, że owa kobieta, aby dotrzeć na to spotkanie, szła trzy dni od świtu do zmierzchu przez busz, z dzieckiem na plecach i walizką na głowie. W wiosce, w której na co dzień mieszka, nie było żadnego kapłana od ponad 15 lat. Wspólnota 15 katolików posiadała wyłącznie jedną Biblię, którą dotknął ząb czasu. To było ich jedyne źródło wiary, nadziei i namacalnej przynależności do Kościoła. Gdy dowiedzieli się, że w okolicy (tzn. kilkadziesiąt kilometrów bezdrożami) odbędą się warsztaty prowadzone przez zakonnicę, wysłali ją po niejako dobrą nowinę. Na zakończenie, gdy wręczyłam jej dwa nowe egzemplarze Pisma Świętego, jeden dla wioski, a jeden dla niej, zalała się łzami szczęścia i wdzięczności.

Takie sytuacje pokazują nam, że zapotrzebowanie na pracę duszpasterską jest ogromne, a misjonarze muszą dbać o rozwój duchowy i świadomość wiary u osób tam żyjących. Dla mnie jest to rodzaj ogromnej satysfakcji i radości. Zambia jest krajem chrześcijańskim, nie ma tutaj napięć na tle religijnym. Jak do tej pory nigdy nie spo-

R.: Czego możemy siostrze życzyć?

Siostra E.P.: Na pewno entuzjazmu dla mojej pracy misyjnej w szerzeniu słowa Bożego i w pomaganiu innym ludziom, zdrowia i otwartości na wolę Pana Boga, który ma plany względem nas.

R.: Dziękujemy za rozmowę.

BIGB

Spotkanie z siostrą Ewą Piegdoń podczas Wakacji z GOK,SiT w Birczy

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

13

Podkarpacki Program Odnowy Wsi Dzięki pozyskanym środkom zewnętrznym, na przestrzeni śniający o wartości blisko 12 tys. zł, który będzie służył realizacji ostatnich lat zrealizowano w naszej gminie szereg zadań inwesty- założeń edukacyjnych w II etapie programu.

Do kolejnej edycji konkursu działań służących realizacji Sołeccyjnych służących lokalnej społeczności. Ku zadowoleniu mieszkańców na birczańskim rynku stanęły nowe ławki, donice i kosze kich Strategii Rozwoju Wsi, którego głównym celem jest wsparna śmieci, a zabytki doczekały się włacie inicjatyw mieszkańców sołectwa ściwego oznakowania. Remontu doi ich aktywizacja, tym razem zgłoczekał się także budynek Gminnego szono sołectwo Rudawka. W ramach Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki przeprowadzonego naboru wpłynęPodkarpacki Program Odnowy Wsi na ło 91 wniosków. Na opublikowanej w Birczy, który zyskał nowoczesną klitrwałe wpisał się w kalendarz przedsięwzięć 18 czerwca liście rankingowej zadamatyzację. organizowanych w naszej gminie. Jego nie pn. „Stworzenie warunków do Idąc śladem lat ubiegłych, samoaktywnego wypoczynku poprzez zarząd aplikował o środki Podkarpacgłównymi instrumentami są działania służące kiego Programu Odnowy Wsi także kup i montaż urządzeń placu zabaw realizacji Sołeckich Strategii Rozwoju Wsi w roku bieżącym. Nabór wniosków w sołectwie Rudawka” zostało ulokooraz koncepcja „Uniwersytet Samorządności”, o dofinasowanie z budżetu wojewódzwane na wysokiej 9 pozycji, zyskując których celem jest dostarczenie mieszkańcom twa na realizację I etapu Inicjatytym samym dofinansowanie w wysopodkarpackich obszarów wiejskich wy został przeprowadzony w dniach kości 12 tys. zł. Dzięki pozyskanemu od 26 marca do 23 kwietnia 2021 r. dofinansowaniu i środkom własnym instrumentów, w ramach których możliwa W ramach przedmiotowego naboru samorządu, w naszej gminie powstał staje się integracja i aktywizacja społeczności 23 gminy z 18 powiatów z terenu wokolejny plac zabaw, który tworzy wawiejskiej. jewództwa podkarpackiego przedrunki bezpiecznej i aktywnej zabawy dla najmłodszych mieszkańców miejłożyło wnioski o przyznanie pomocy na realizację I etapu koncepcji „Uniscowości. W kolejnych latach na tej wersytet Samorządności”. Na podstawie szczegółowych list ran- samej działce planuje się także budowę drewnianych altanek, wykingowych opracowanych dla każdego powiatu, została przygo- konanie niewielkiego oczka wodnego oraz żwirowych alejek i natowana lista rankingowa obejmująca zestawienie 18 gmin, które sadzeń. uzyskały najwyższą ilość punktów. Wniosek aplikacyjny Gminy Liczymy, że dzięki zaangażowaniu mieszkańców, w przyszłoBircza znalazł się na czwartym miejscu w rankingu, co cieszy tym ści uda się zrealizować wiele podobnych inicjatyw. To właśnie bardziej, że samorząd będzie ponownie reprezentował powiat element społeczny, uwzględniający potrzeby mieszkańców, jest przemyski w kolejnej już edycji programu. Tym razem, w ramach najważniejszym czynnikiem i efektem realizacji zadań. Kapitał realizacji zadania pn. „Zakup wyposażenia służącego realizacji społeczny oraz aktywność mieszkańców, przekładają się na koninicjatyw edukacyjnych dla Gminnego Ośrodka Kultury Sportu kretne rezultaty, a rozbudzenie w ludziach poczucia odpowiei Turystyki w Birczy w ramach Podkarpackiego Programu Odno- dzialności stanowią wartość dodaną projektu, która wspiera buwy wsi na lata 2021–2025 na realizację I etapu koncepcji „Uni- dowę społeczeństwa obywatelskiego, świadomego i aktywnego wersytet Samorządności”, zakupiono nowoczesny sprzęt nagła- w działaniu na rzecz dobra wspólnego.

BIGB

„Sport Wszystkich Dzieci” – Lokalny Animator Sportu w Gminie Bircza Już po raz kolejny Gmina Bircza przystąpiła do realizacji projektu „Lokalny Animator Sportu”. Projekt jest częścią ministerialnego programu pn. „Sport Wszystkich Dzieci”, a jego celem jest upowszechnianie aktywności fizycznej i sportu wśród dzieci i młodzieży poprzez umożliwienie udziału w sportowych zajęciach pozaszkolnych, finansowanych ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz samorządu będącego beneficjentem projektu.

Animator to osoba posiadająca umiejętności, kwalifikacje i uprawnienia umożliwiające organizowanie i prowadzenie zajęć, imprez sportowych na Orliku dla różnych grup wiekowych i społecznych. Współpracuje ze szkołami, z klubami sportowymi i organizacjami pozarządowymi w celu promocji aktywności fizycznej i zdrowego stylu życia.

Funkcję Lokalnego Animatora Sportu w naszej gminie pełni Pan Łukasz Antonik – trener z wieloletnim doświadczeniem. Zajęcia pozalekcyjne realizowane będą do końca listopada w wymiarze 112 godzin miesięcznie. Ich program realizowany jest zgodnie z wszelkimi przepisami, również dotyczącymi bezpieczeństwa związanego z aktualną sytuacją epidemiczną. Wśród dyscyplin sportowych uprawianych przez uczniów znajdują się koszykówka, piłka siatkowa, piłka nożna, piłka ręczna, tenis, zajęcia gimnastyczne, ale nie tylko. Na boisku odbywają się też rozgrywki i zawody sportowe, animacje, gry i zabawy.

Lepsze samopoczucie i poprawa sprawności ruchowej to główne zalety uprawiania sportu. Udział w programie to zwłaszcza w okresie trwającej pandemii i obostrzeń, bardzo dobra oferta atrakcyjnego i prozdrowotnego spędzenia czasu dla naszych dzieci i młodzieży. Dlatego zapraszamy wszystkich mieszkańców Gminy Bircza do udziału w bezpłatnych zajęciach sportowo-rekreacyjnych organizowanych w ramach projektu pn. „Lokalny Animator Sportu”. Mamy nadzieję, że zajęcia sportowe w ramach przyszłorocznej edycji programu będą się odbywać już na odremontowanej płycie boiska.

BIGB

str.

14

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

VII WARSZTATY KULINARNE ŚRODOWISKOWYCH DOMÓW SAMOPOMOCY WOJ. PODKARPACKIEGO 9 września br. Środowiskowy Dom Samopomocy w Birczy po raz kolejny był organizatorem Warsztatów Kulinarnych, w których wzięły udział zaprzyjaźnione ośrodki z m. Bachórzec, Dynów oraz Spie.

Celem Warsztatów było zaprezentowanie zdolności kulinarnych, czerpanie radości

ze wspólnego przygotowywania potraw oraz współpraca w grupie. Zwieńczeniem spotkania była wspólna degustacja, zabawa oraz wręczenie dyplomów i upominków przez Panią Skarbnik Gminy Bircza Bogusławę Sowa-Wiśniowską.

ŚDS

Niezwykła wystawa podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy w Birczy W Środowiskowym Domu Samopomocy w Birczy powstała niezwykła wystawa prac wykonanych z zapałek autorstwa Antoniego Patlewicza oraz artystyczne origami wykonane przez Urszu-

lę Gibałę, Elżbietę Adamską, Jarosława Wierzbickiego, Tomasza Procyka oraz Dariusza Tarasa. ŚDS

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

15

Rzymskokatolicka Parafia Bircza od XIX wieku do pierwszej połowy XX wieku Najstarsze informacje o powstaniu i funkcjonowaniu parafii Bircza dostarcza monumentalna praca dr. Grzegorza Klebowicza Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV– XVI wieku. Według jego badań pierwsza wzmianka o parafii rzymskokatolickiej w Birczy pochodzi z 1478 r., kiedy dziekan przemyski Jan z Humnisk oraz jego brat Rafał dokonali uposażenia birczańskiego kościoła. W skład uposażenia weszła wieś Boguszówka. Proboszczem był wówczas ksiądz Klemens. Wskazywać by to mogło, że świątynia i parafia istniały już wcześniej. Z 1483 r. pochodzi pierwsza wzmianka o szkole parafialnej, a kolejna z roku 1585. W wizytacji biskupa Pawła Piaseckiego z 1646 r. znajduje się zapis: Rektor szkoły mieszka w domu wymagającym znacznych napraw. W 1547 r. utworzona została parafia Leszczawa Dolna i po jej wyodrębnieniu, do parafii Bircza należały: Bircza, Brzeżawa, Brzuska, Korzeniec, Lipa, Malawa, Nowa Wieś, Rudawka, Stara Bircza i Wola Birecka (Korzeniecka). Przed 1595 r. przy parafii powstał szpital dla ubogich. W 1642 r. parafia liczyła około 300 wiernych.

W 1603 r. zbudowano nowy drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który został ufundowany przez Jana i Szymona Błońskich. Jego konsekracja miała jednak miejsce dopiero w 1743 r. Uposażenie nowej świątyni powiększył Konstanty Birecki wraz z żoną Magdaleną z Czermina w 1643 r. Według danych z końca XVI w. parafia należała do dekanatu przemyskiego, od 1641 r. do mościckiego, a w 1772 r. była w dekanacie Nowe Miasto.

W XIX wieku parafia Bircza należała do dekanatu dobromilskiego. Najstarsze dane ze schematyzmów diecezji przemyskiej podają, że w 1810 r. proboszczem był Jan Jandziński, a parafia liczyła 1750 wiernych. Od 1818 r. ponownie jako proboszcz widnieje Jan Jandziński, który swoją funkcję sprawował aż do połowy wieku XIX. W źródłach występuje jeszcze jako proboszcz w 1853 r. Brakuje danych z roku 1854, można przypuszczać, że Jan Jandziński już nie żył, gdyż nie występuje na liście księży diecezjalnych w 1855 r., nie ma go też na liście zmarłych kapłanów w 1854 r. Schematyzm z 1840 r. podaje, że Bircza miała wikariusza Michała Olszewskiego. Od 1853 r. schematyzmy podają, że na cmentarzu znajduje się murowana kaplica.

W 1858 r. proboszczem został Teofil Dziedzic. W 1884 r. otrzymał on tytuł honorowy kanonika. Posługiwał on w Birczy przez 41 lat, aż do śmierci 23 listopada 1899 r. Jego nagrobek znajduje się na starym birczańskim cmentarzu. W pierwszej połowie XIX wieku liczba wiernych cały czas rosła i w 1846 r. wynosiła 3501 osób, jednak w kolejnych latach spadła. Z 1855 r. po raz pierwszy występują dane o ilości wiernych w poszczególnych miejscowościach wchodzących w skład parafii: Bircza – 383, Boguszówka – 205, Brzuska – 53, Huta Wielka (Brzuska) – 672, Jasienica Sufczyńska – 278, Kotów – 59, Korzeniec – 462, Krajna – 5, Lipa – 200, Łodzinka Dolna – 3, Łodzinka Górna – 142, Nowa Wieś – 53, Rudawka – 180, Stara Bircza – 129, Sufczyna – 149, Wola Korzeniecka – 72. Razem 3045 wiernych w 16 miejscowościach. Co ciekawe więcej wiernych niż w Birczy było w Hucie Brzuskiej i Korzeńcu.

W 1860 r. mamy ciekawą informację, że w Birczy mieści się poczta, dane z lat wcześniejszych podawały pocztę w Dubiecku.

W 1874 r. schematyzmy podają, że w Birczy istniała szkoła trywialna, natomiast od 1875 r. po ponad 20 latach w Birczy ponownie proboszcz miał do pomocy wikariusza. W 1879 r. pojawia się str.

16

informacja o drugiej szkole na terenie parafii, a w 1886 r. o jej lokalizacji w Lipie. W 1889 r. funkcjonowała szkoła w Brzusce, a w 1895 r. w Sufczynie. Według danych z 1906 r. liczba wiernych przekroczyła 4000.

W 1900 r. nowym proboszczem został Jan Nawrocki, który od 1905 r. był wicedziekanem dobromilskim i otrzymał tytuł honorowy kanonika.

W dniach 14–25 maja 1901 r. w Birczy odbyły się misje święte prowadzone przez księży redemptorystów Stykę i Nuckowskiego.

Co ciekawe ich nauk słuchali także grekokatolicy. Wielu wiernych wstąpiło do Bractwa Wstrzemięźliwości i Żywego Różańca. Podczas misji po raz pierwszy ustawiono stacje męki pańskiej i odprawiono drogę krzyżową. Po zakończeniu misji postawiono pamiątkowy krzyż. Organizacja misji została wsparta kwotą 100 koron przez Bractwo „Boni Pastroris”.

W 1903 r. poświęcono do celów sprawowania Mszy Świętej kaplicę w Sufczynie, dzięki czemu wierni z północnej części parafii mieli bliżej do nowej świątyni. [o czym szerzej pisałem w „Biuletynie Informacyjnym Gminy Bircza”, nr 1/2021, s. 10. – przyp.

M.D.]. W tym samym roku w Birczy powstała „Polska czytelnia chrześcijańska im. Leona XIII”.

24 czerwca 1906 r. założony został w Birczy Związek Katolicko-Społeczny. Zapisało się do niego 136 wiernych, z których wybrano 25 osób do rady parafialnej. Na jej czele stanął Paweł Wojtasiewicz – radca i naczelnik sądu birczańskiego, a zastępcą była Eleonora Hontowa. Według informacji z 1911 r. Związek zajmował się sprawami budowy nowego kościoła w Birczy.

W dniach 1–3 września 1906 r. parafia była wizytowana przez biskupa przemyskiego Józefa Fischera. Tak przedstawiono sprawozdanie z tej wizyty w Kronice Diecezji Przemyskiej zeszyt 6 z 1906 r.: Miasteczko, siedziba Sądu pow. Parafia większa, licząca 4 tysiące dusz w 16 miejscowościach. Radość parafian z przybycia ks. biskupa zamącała okoliczność, że ks. proboszcz i poddziekani Jan Nawrocki od kilku tygodni był chorym. Wyszedł jednak z procesyyą do bramy naprzeciw ks. biskupowi i witał go przemową. Parafianie modlą się gorąco o wyzdrowienie ks. proboszcza. Kościół w Birczy drewniany z połowy XVIII. wieku, szczupły. Zbierają się składki na nowy kościół; jest w gotówce 17 tys. koron, wapno już zgaszone; kolator p. generał Stan. Habdank Kowalski przyrzekł dać cegłę.

Ma też być wybudowaną nowa plebania, a ze starej szczupłej ma powstać wikarówka i organistówka, których wcale nie ma. Dnia 2. września rano ks. biskup po Mszy św. i bardzo długiej katechizacji zwiedził szkołę miejscową 4 klasową, która była pięknie udekorowana, a poprzedniego wieczora jaśniała sutą iluminacyą. Bierzmował 230 osób. Sumę miał na dworze przy postawionym na prędce ołtarzu, ks. kan. Milczanowski. Obiad urządził ks. proboszcz w kasynie dla szczupłości miejsca na plebanii; liczba gości z miasta i okolicy była dosyć znaczna. Po nieszporach udał się ks. biskup z ludem procesyonalnie do cerkwi, skąd go procesja wiernych ob. gr. napowrót do kościoła odprowadziła; szło więc razem ludu bardzo wiele. Kazania ks. biskup miał dziś dwa, jedno po sumie, drugie wieczór po powrocie z cerkwi. Późnym wieczorem zrobił ks. biskup wizytę p. radcy sądu Mayerowi; następnie był z księżmi na kolacyi u p. gen. Kowalskiego w starożytnym zamku, który acz ma już wygląd nowożytny, jest dobrze utrzymany, a otoczony pięknym parkiem... Ostatnia Misya w Birczy była r. 1901. dawana przez OO. Redemptorystów. W tym roku chciał ks. proboszcz urządzić rekollekcye przez wizytacją, ale słabość mu przeszkodziła.

22 marca 1907 r. zmarł proboszcz Jan Nawrocki, najpierw administratorem został Adam Wojnarowski, a następnie nowym proboszczem parafii Bircza został Kazimierz Smólski.

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

W 1911 r. w Birczy działało Bractwo NMP Królowej Polski liczące 73 członków. Prezesem był Franciszek Frydlewicz sędzia w Birczy, a skarbnikami ksiądz wikary Józef Świerz oraz Jakub Hess i Jan Gola. Kronika Diecezji Przemyskiej ze stycznia 1911 r. opublikowała plany tworzenia nowych parafii, ekspozytur i budowy świątyń. Na terenie parafii Bircza planowano stworzyć ekspozyturę w Hucie Brzuskiej, a w parafii Leszczawa Dolna ekspozyturę w Lipie, do której naleć miały Lipa, Malawa i Brzeżawa.

W Hucie Brzuskiej i Lipie miałyby powstać kościoły, a w Malawie kaplica. Ponownie o potrzebie utworzenia ekspozytury w Hucie Brzuskiej pisano w maju 1912 r. i w nr 3/4 z 1916 r.

Schematyzm z 1911 r. podaje, że na terenie parafii działało aż siedem szkół. Nowe powstały w Jasienicy Sufczyńskiej, Rudawce i Łodzince Górnej. Natomiast w 1913 r. istniała już ósma szkoła zlokalizowana w Hucie Brzuskiej. W 1913 r. nowym administratorem, a od 1914 r. proboszczem został Stanisław Okoński. Stanął on na czele Kasy Raiffeisena w Birczy. W 1913 r. wikariuszem został Kazimierz Gąsior. Założył on dwa kółka rolnicze pomagające sprowadzać żywność ze względu na biedę i klęski żywiołowe.

W 1914 r. schematyzmy podają informację o istnieniu kaplicy publicznej w Lipie. Mieczysław Orłowicz w swoim przewodniku podaje, że w kościele birczańskim były ładne obrazy, z których część zabrali Rosjanie w 1915 r.

Schematyzm z 1917 r. jest jedynym wydanym przez diecezję w czasie I wojny światowej. Według niego liczba wiernych w parafii Bircza wynosiła wówczas 4096 + 300 emigrantów. Jednak po podsumowaniu liczb w poszczególnych miejscowościach wychodzi 4452 wiernych. W rozbiciu na poszczególne wsie wyglądało to następująco: Bircza – 691, Boguszówka – 232, Brzuska – 148, Huta Brzuska – 852, Jasienica Sufczyńska – 369, Kotów – 120, Korzeniec i Łazy – 713, Krajna – 15, Lipa i Kuzie – 390, Łodzinka Dolna – 0, Łodzinka Górna – 142, Nowa Wieś – 96, Rudawka – 260, Stara Bircza – 190, Sufczyna – 116, Wola Korzeniecka – 118. Ponadto na terenie parafii mieszkało 7015 grekokatolików i 1720 Żydów. Co daje ogólną liczbę mieszkańców w tych miejscowościach – 13 187 osób!

W 1919 r. proboszcz Okoński został wicedziekanem dobromilskim, w 1921 r. dziekanem, a w 1923 r. posiadał już tytuł honorowy kanonika (kronika grudzień 1918 r.), rok później otrzymał przywilej noszenia Rokiety i Mantoletu, a w 1933 r. godność Szambelana Papieskiego. Głównym zadaniem proboszcza była budowa nowego murowanego kościoła. Stara świątynia została rozebrana w 1920 r.

W 1921 r. biskup Karol Fischer bierzmował w Birczy 218 osób, a 6 listopada tego roku poświęcił kamień węgielny pod budowę nowego kościoła. Projektantem świątyni był architekt Stanisław Majerski. Poświęcenie miało miejsce w 1924 r., gdy nie był jeszcze ukończony. Świątynia otrzymała wezwanie św. Stanisława Kostki.

Po zbudowaniu nowej świątyni przeniesiono do niej znaczną część wyposażenia ze starego kościoła, w tym barokowe ołtarze.

Ponownie biskup Fisher w dniach 6–8 czerwca 1925 r. przeprowadził wizytację parafii Bircza i bierzmował 328 osób. W 1925 r. było 4755 wiernych, a na terenie parafii funkcjonowało 7 szkół. Od 1924 r. w schematyzmach jest podawana informacja, że w Korzeńcu działała ochronka sióstr służebniczek NMP. Od 1932 r. w Birczy było już dwóch księży wikariuszy.

30 czerwca 1933 r. zmarł ksiądz proboszcz Stanisław Okoński, główny budowniczy birczańskiego kościoła. Administratorem parafii został wikary Władysław Wardęga, a następnie nowym proboszczem mianowano Tomasza Mochonia. W 1935 r. działała w Birczy Akcja Katolicka.

W dniach 9–10 maja 1937 r. biskup Wojciech Tomaka wizytował parafię Bircza. W pierwszym dniu konsekrował nowy birczański kościół pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Co ciekawe podczas wizytacji bierzmował w Birczy aż 918 osób.

Ostatni schematyzm sprzed II wojny światowej z 1938 r. podaje, że parafia liczyła 5499 wiernych, w tym: Bircza – 800, Boguszówka – 256, Brzuska – 118, Huta Brzuska – 965, Jasienica Sufczyńska – 388, Kotów – 115, Korzeniec – 959, Krajna – 12, Lipa – 316, Łodzinka Dolna – 9, Łodzinka Górna – 139, Nowa Wieś – 160, Rudawka – 376, Stara Bircza – 344, Sufczyna – 282, Wola Korzeniecka – 260. Ponadto na terenie parafii mieszkało 6760 grekokatolików i 1540 Żydów. Co daje ogólną liczbę mieszkańców w tych miejscowościach – 13 799 osób! Na terenie parafii działało aż 11 szkół.

Proboszczowie parafii Bircza 1810, 1818–1853? Jan Jandziński (ur. 1783, wyśw. 1808) 1811 Franciszek Dąbrowski (ur. 1759, wyśw. 1784) 1817 Adalbertus Rudnicki (ur. 1785, wyśw. 1809) – administrator 1855–1856 Jakub Schmidt senior (ur. 1806, wyśw. 1833) 1857 Stanisław Czaporowski (ur. 1816, wyśw. 1842) – administrator 1858–1899 Teofil Dziedzic (ur. 1820, wyśw. 1845) 1899 Michał Sapecki (ur. 1864, wyśw. 1889) administrator 1900–1907 Jan Nawrocki (ur. 1857, wyśw. 1887) 1907 Adam Wojnarowski (ur. 1881, wyśw. 1906) – administrator 1907–1913 Kazimierz Smólski (ur. 1865, wyśw. 1888) 1913–1933 Stanisław Okoński (ur. 1876, wyśw. 1900) 1933 Władysław Wardęga (ur. 1904, wyśw. 1931) – administrator 1933–1939 Tomasz Mochoń (ur. 1898, wyśw. 1922) 1939 Jan Głód (ur. 1898, wyśw. 1925) Wikariusze parafii Bircza 1840–1842 Michał Olszewski (ur. 1814, wyśw. 1839) 1845–1853 Deodatus Mikołajewicz (ur. 1791, wyśw. 1827) 1875–1881 Józef Bigo (ur. 1837, wyśw. 1860) 1881–1884 Aemilianus Zygmunt (ur. 1838, wyśw. 1868) 1885–1897 Adalbertus Lijan (ur. 1834, wyśw. 1859) 1897–1899 Michał Sapecki (ur. 1864, wyśw. 1889) 1900–1904 Dominik Zarytkiewicz (ur. 1876, wyśw. 1900) 1904–1905 Michał Huciński (ur. 1876, wyśw. 1896) 1905–1906 Jan Peszek (ur. 1876, wyśw. 1902) 1906–1908 Adam Wojnarowski (ur. 1881, wyśw. 1906) 1908–1911 Józef Świerz (ur. 1877, wyśw. 1902) 1911–1913 Jan Reichel (ur. 1884 wyśw. 1910) 1913–1914 Kazimierz Gąsior (ur. 1885, wyśw. 1911) 1916–1918 Władysław Opaliński (ur. 1893, wyśw. 1916) 1916 Piotr Kuźniar (ur. 1890, wyśw. 1914), który jednak został kapelanem dla wojska 1918–1920 Ignacy Popkiewicz (ur. 1888, wyśw. 1916) 1920 Maciej Fus (ur. 1886, wyśw. 1911) 1920–1924 Józef Drybała (ur. 1888, wyśw. 1914) 1920 Antoni Szynal (ur. 1890, wyśw. 1916) 1926–1927 Kazimierz Kret (ur. 1893, wyśw. 1923) 1927–1928 Piotr Pilech (ur. 1898, wyśw. 1927) 1928–1931 Władysław Lewiński (ur. 1902, wyśw. 1928) 1931–1933 Władysław Wardęga (ur. 1904, wyśw. 1931) 1932–1934 Jan Haligowski (ur. 1908, wyśw. 1932) 1934–1935 Franciszek Stańko (ur. 1903, wyśw. 1930) 1935–1937 Eugeniusz Okoń (ur. 1881, wyśw. 1906) 1937–1938 Tadeusz Jaśkiewicz (ur. 1892, wyśw. 1920) – katecheta 1937–1939 Franciszek Żuk (ur. 1905, wyśw. 1931) Maciej Duda

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

17

X E DYC J A N A R O D O W E G O C Z Y TA N I A

„Moralność Pani Dulskiej” ne inscenizacje teatralne oraz adaptacje telewizyjne i filmowe. Do współorganizacji Narodowego Czytania zaprosiliśmy Szkołę Podstawową im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy.

W czwartkowe południe 9 września w Rynku w Birczy odbyło się spotkanie w ramach jubileuszowej X edycji Narodowego Czytania. Akcja Narodowego Czytania objęta jest Honorowym Patronatem Pary Prezydenckiej i ma na celu popularyzowanie czytelnictwa i wybitnych dzieł polskiej literatury.

Lekturą tegorocznej akcji była komedia Gabrieli Zapolskiej pt. „Moralność Pani Dulskiej”. To wyjątkowy utwór, komedio-dramat, który powstał na przełomie XIX i XX wieku. Ukazuje kryzys moralny środowiska mieszczańskiego w ówczesnych czasach autorki. Główne objawy tego kryzysu to obłuda i zakłamanie, chciwość, egoizm, nastawienie wyłącznie na sprawy materialne, zanik potrzeb duchowych, dwulicowość i fałsz. Po ukazaniu się utworu Gabrieli Zapolskiej powstało określenie tego zjawiska jako „dulszczyzna”, czyli postawa, którą cechuje brak jakichkolwiek zasad moralnych, często sztuczność, pozory i zachowanie na pokaz.

Utwór od ponad stu lat cieszy się niesłabnącym powodzeniem, jego treść jest ponadczasowa, ma silną wymowę społeczną, aktualną dla czasów współczesnych. Dowodem tego są także jego licz-

Trzecioklasiści z wizytą w Bibliotece Gminnej Końcem roku szkolnego klasa III b (obecnie IV) Szkoły Podstawowej im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Birczy odwiedziła Bibliotekę Gminną w GOS,KiT. Podczas spotkania Pani Ewa Ozibko zapoznała uczniów z funkcjonowaniem biblioteki, procedurami zapisu i zasadami wypożyczania książek. Duże zainteresowanie wzbudził program Mak+ umożliwiający internetowe wypożyczanie książek. str.

18

W rolę bohaterów dramatu wcielili się uczniowie, nauczyciele i pracownicy Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki w Birczy: Pani Anna Ruda – Aniela Dulska, Pan Ryszard Dobrowolski – Felicjan Dulski, Pan Artur Buczek – Zbyszko Dulski, Angelika Owsięga – Hesia Dulska, Julia Klimczyk – Mela Dulska, Pani Teresa Feduń – Juliasiewiczowa z Dulskich, Amelka Pajączek – Lokatorka, Zuzanna Sławińska – Hanka, Oliwia Świątek – Tadrachowa.

Organizatorzy dziękują wszystkim uczestnikom spotkania za udział w tak szczytnej i ważnej akcji. Szczególne podziękowanie kierujemy do Pani Anny Dudek i Pani Doroty Mazurek za pomoc w organizacji spotkania, zachęcenie i przygotowanie młodzieży do czytania. Lektorom za wspólne czytanie, wspaniałą interpretację tekstu, a młodzieży za udział w spotkaniu i miłą atmosferę.

Mamy nadzieję, że Narodowe Czytanie wpłynie pozytywnie na rozwój zainteresowań czytelniczych i zmobilizuje do sięgania po klasykę literatury pięknej.

Biblioteka Publiczna

Gościem spotkania była Pani Krystyna Kurpiel – emerytowany nauczyciel polonista – pomysłodawca i współorganizator spotkania. Pani Krystyna opowiedziała uczniom o narodzinach swojej pasji czytelniczej, pracy w szkole podstawowej i gimnazjum, wspomniała także o rozbudzaniu wśród swoich wychowanków zamiłowania do czytania książek. Przez całe spotkanie przewijało się motto: „Książki to najwierniejsi przyjaciele, nie wyszydzą, nie obmówią, a nauczą wiele”. Na zakończenie Pani Krystyna wręczyła dzieciom maskotki i książki ufundowane przez wychowawcę – Panią Martę Kostkę.

Rodzice uczniów

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---

Ze wspomnień o bitwie pod Birczą Cykl krótkich opowieści opartych na relacjach świadków Słoneczne wrześniowe południe 2020 roku otulało urokliwy szczyt Wzgórza Chomińskiego leżącego na pograniczu Korzeńca i Woli Korzenieckiej – to tam od 2015 roku znajduje się obelisk, który upamiętnia polsko-niemiecką bitwę pod Birczą stoczoną 12 września 1939 roku.

Przed tablicą poświęconą polskim żołnierzom 24 Dywizji Piechoty pochylał się szpakowaty, elegancki mężczyzna. Z nieukrywanym wzruszeniem mówił o swoim Ojcu, którego śladami podąża po przeszło osiemdziesięciu latach.

Jacek Rybak mieszka z żoną w Zabrzu. U schyłku lata 2020 roku odnalazł w okolicach Birczy miejsce bitwy, w której 82 lata wcześniej wziął udział jego Ojciec – strzelec Witold Rybak. ***

Witold Rybak urodził się 13 listopada 1913 roku w Dąbrowie Górniczej. Jego ojciec Jan był kapelmistrzem orkiestry dętej w miejscowej kopalni węgla. W okresie II Rzeczypospolitej rodzina Rybaków wyjechała do Francji, gdzie Witold podjął pracę w kopalni jako spinacz wagonów. Po powrocie do Polski ukończył Państwową Pedagogikę

w Katowicach i w 1939 roku uzyskał dyplom nauczyciela szkół powszechnych.

W 1938 roku Witold Rybak został powołany do służby wojskowej w Będzinie. Wkrótce został przeniesiony do batalionu Obrony Narodowej 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu.

Służba została przerwana we wrześniu wspomnianego roku ze względu na powrót Witolda do pedagogium w Katowicach. W czerwcu 1939 roku ponownie wrócił do służby w 38 kompanii batalionu Obrony Narodowej 38 pp w Przemyślu w stopniu szeregowca. Tam zastał go wybuch wojny.

Na początku wojny obronnej Polski strzelec Witold Rybak został awansowany na kaprala i dowódcę drużyny strzeleckiej CKM. Trudy bojowe dzielił wraz z innymi żołnierzami 24 Dywizji Piechoty, z którymi wziął udział w krwawej polsko-niemieckiej bitwie pod Birczą 12 września 1939 roku. Walki wrześniowe zakończył wraz z rozwiązaniem 24 DP na przedpolach Lwowa.

Jego kompania uległa rozdzieleniu.

Połowa żołnierzy udała się w stronę granicy węgierskiej, a pozostała, w tym Witold Rybak, postanowiła wrócić do domu. Wkrótce jednak dostali się do niewoli niemieckiej, z której uciekł z dwoma kolegami.

Trudno było w mundurach przedzierać się przez pogrążony w chaosie kraj. Po wielu trudach – w cywilnym, niedopasowanym ubraniu poległego majora – wrócił do domu rodzinnego w Sosnowcu.

Od samego początku okupacji niemieckiej był pod obserwacją Gestapo i policji niemieckiej.

Ostatecznie jesienią 1940 roku został zesłany na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pracował w firmie ,,Moll” położonej niedaleko Pasing. Tam również mieszkał w obozie pracy przymusowej. Po dwóch latach Witold został zwolniony do

domu. Przez kolejne lata pracował w firmie, która zajmowała się kopaniem studni artezyjskich. Latem 1943 roku przebywał na wyspie Uznam. W nocy z 17 na 18 sierpnia brytyjskie siły powietrzne zbombardowały wyspę, gdzie znajdowała się fabryka niemieckich rakiet V1 i V2.

Witold Rybak cudem przeżył atak, zwłaszcza że Brytyjczycy użyli fosforowych bomb zapalających.

W lutym 1945 roku przez Górny Śląsk przetoczyła się Armia Czerwona, która traktowała lokalną ludność jak łup wojenny. Kres okrucieństwom przyniosło ponowne zainstalowanie polskiej administracji. Witold Rybak został kierownikiem laboratorium w Zawadzie, gdzie pracował w czasie wojny. Również w tym roku ożenił się z Aurelią Morys. W ciągu następnych 10 lat małżeństwo doczekało się trójki dzieci: Bożeny, Jacka i Michała. W 1949 roku Witold zatrudnił się w Hucie Bobrek w Bytomiu. Pięć lat później uzyskał stopień inżyniera mechanika hutniczego. Szczęśliwe życie rodzinne i rozwój kariery zawodowej Witolda Rybaka przerwała nagła śmierć spowodowana zawałem serca w 1978 roku. *** Ciepły, wrześniowy dzień i towarzyszące mu spotkania; koło szkoły w Birczy i przy obelisku na pobliskim wzgórzu. Miejmy nadzieję, że utrwalą w lokalnej pamięci losy Witolda Rybaka, Ślązaka – polskiego patrioty, żołnierza, górnika, inżyniera, nauczyciela, poligloty i przewodnika PTTK. Jacek Rybak Grzegorz Piwowarczyk

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021

str.

19

3,4 mln zł na inwestycje w Gminie Bircza 31 marca br. rozstrzygnięto kolejny nabór wniosków w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych – programu bezzwrotnego wsparcia dla samorządów, których przychody zostały uszczuplone przez pandemię. Środki pochodzące z funduszu COVID-19 przeznaczane są na rozwój inwestycji lokalnych na terenie całej Polski. W naborze, który zakończył się 28 grudnia 2020 r., wzięła udział także nasza gmina, składając trzy wnioski o dofinansowanie na realizację zadań inwestycyjnych.

Ku naszemu zadowoleniu, na opublikowanej liście zadań zakwalifikowanych do dofinansowania z terenu województwa podkarpackiego znalazły się tylko dwie gminy z terenu powiatu przemyskiego, wśród nich Gmina Bircza. Sukces ten cieszy tym bardziej, że wśród zadań inwestycyjnych rekomendowanych przez Wojewodę znalazły się dwie inwestycje tak długo wyczekiwane przez mieszkańców naszej gminy: Modernizacja budynku Zespołu Szkół w Birczy polegająca na dociepleniu ścian zewnętrznych budynku, odnowieniu elewacji i wymianie stolarki okiennej.

Budowa budynku Gminnego Centrum Ratownictwa i Zarządzania Kryzysowego wraz z zagospodarowaniem terenu oraz instalacjami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Dwukondygnacyjny budynek z trzema garażami, salą szkoleniową, zapleczem biurowym i socjalnym, pomieszczeniem GZZK oraz magazynami, stanowić będzie remizę OSP w Birczy oraz siedzibę Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.

Na realizację wskazanych inwestycji otrzymaliśmy dofinansowanie w kwocie 2 200 000,00 zł, tj. 700 000,00 zł na modernizację szkoły i 1 500 000,00 zł na budowę Gminnego Centrum Ratownictwa i Zarządzania Kryzysowego, co w przypadku tej inwestycji pozwoli na wykonanie I etapu prac – stanu surowego zamkniętego. Ale to nie wszystkie środki, jakie udało nam się pozyskać w ramach RFIL. Wspólnie z Gminą Fredropol, jako dwa samorządy powiatu przemyskiego, otrzymaliśmy także wsparcie z tarczy finansowej dla gmin górskich. To kolejna forma wsparcia, która powstała w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom pandemii COVID-19 i zostanie wykorzystana na rozwój ogólnodostępnej infrastruktury turystycznej. W Gminie Bircza pomoc finansowa w wysokości 1 212 630,00 zł przeznaczona zostanie na rewitalizację parku zabytkowego położonego przy Pałacu Humnickich.

Realizacja zadania będzie obejmować renowację szaty roślinnej, wykonanie alei parkowych i nowoczesnego oświetlenia, wymianę urządzeń i modernizację placu zabaw oraz montaż elementów małej architektury. Wymieniane urządzenia zostaną naprawione i przekazane sołectwu, które na swoim terenie nie posiada jeszcze placu zabaw.

W ramach zadania wykonana zostanie także przebudowa drogi dojazdowej do zespołu pałacowo-parkowego wpisanego do rejestru zabytków, celem ułatwienia dostępu odwiedzającym.

Pozyskanie środków finansowych na realizację wskazanych inwestycji nie byłoby możliwe bez dobrej współpracy. Za wsparcie starań samorządu Gminy Bircza w pozyskiwaniu środków finansowych dziękujemy w szczególności Panu Prezesowi Rady Ministrów Mateuszowi Morawieckiemu, Pani Wojewodzie Ewie Leniart, Panu Posłowi Markowi Kuchcińskiemu, Panu Posłowi Piotrowi Uruskiemu, Panu Senatorowi Mieczysławowi Golbie oraz innym parlamentarzystom, którzy aktywnie włączyli się w działania na rzecz rozwoju naszej lokalnej społeczności. Mamy nadzieję, że to nie koniec dobrych wiadomości dla naszej gminy, jednocześnie oczekując wyników kolejnych naborów.

BIGB

#szczepimysię z KGW

str.

20

Biuletyn Informacyjny Gminy Bircza Numer 2/2021 kwiecień – czerwiec/lipiec – wrzesień 2021---