Proposta para a xunta de galicia intervención nos procesos de integración das persoas refuxiadas en

A 4ª Fase

Proposta para a Xunta de Galicia Dirección Xeral de Inclusión Social Intervención nos procesos de integración das persoas refuxiadas ó remate do Sistema de Acollida e Integración - SAI

Autoría

Andrés Duro - IntegraR - integra-r@outlook.com - 636219651 Leticia Santaballa - RefuCoru - leticia.santaballa@gmail.com - 683567577 Azul Muñoz Leira - Rede Galega de Apoio as Persoas Refuxiadas - foro_refuxiadas_gal@googlegroups.com

Táboa de contidos I.

CONTEXTO

II.

DIAGNÓSTICO

III.

CONCLUSIÓNS

IV.

RECOMENDACIÓNS

V.

POSIBLES ESCENARIOS DE INTERVENCIÓN

Peor escenario - Todo segue igual Escenario intermedio - De compensación Escenario ideal - Lóxico

I.

CONTEXTO

Pasados máis de dous anos do acordo da Unión Europea con Turquía (18 de Marzo de 2016) para frear o fluxo de persoas refuxiadas, comezan a aflorar en Galicia as primeiras familias que remataron a 3ª Fase do Sistema de Acollida e Integración das Persoas Solicitantes de Asilo en España (SAI) do MEYSS marcando unha tendencia que non pode senón que aumentar nas próximas datas. Dado o fracaso do SAI a nivel global, a maioría das familias non acadan en modo algún a AUTONOMÍA obxecto do SAI e vénse abocadas inevitablemente a unha situación de extrema vulnerabilidade por mor de: a.

Un marco temporal manifestamente insuficiente de 18 a 24 meses, no que nin tan sequera se acada un nivel funcional do idioma.

b. A falla previa dunha transición efectiva entre a 1ª, 2ª e 3ª Fase do SAI cara á consecución da integración e autonomía persoal e familiar. c.

O abandono institucional das familias refuxiadas independentemente do grado de autonomía acadado unha vez concluído o SAI.

d.

A existencia dun período crítico que vai dende que conclúe o SAI até que acceden ao circuíto de axudas dos servizos sociais (tramitación de RISGAs e axudas de emerxencia que demoran un mínimo de 3 a 6 meses), durante os cales van depender exclusivamente da solidariedade, do traballo en negro ou da delincuencia como alternativas de supervivencia.

e.

A cobertura do SAI é insuficiente, cando só unha minoría entre o total de persoas solicitantes de protección internacional logra ter acceso. Se o proceso de asilo vese interrompido por inadmisión a trámite, ás persoas, ante a falla doutros programas complementarios de protección, quedan nunha absoluta desprotección social.

Galicia debe estar á altura anticipándose a este desastre social, para o cal propoñemos o artellamento urxente dunha 4ª Fase que posibilite unha transición

eficaz entre a finalización da 3ª Fase do SAI e a integrar funcional e efectiva e durable no seo da sociedade galega das familias acollidas.

II.

DIAGNÓSTICO

O obxectivo desta sección é de deixar o mais claramente posible exposta, a realidade do proceso de acollida do MEYSS executado polas asociacións acreditadas que en Galicia son: Cruz Vermella, Accem e Provivienda.

Das 17.337 persoas refuxiadas que o Goberno de España se comprometeu a acoller e integrar, so chegaron 2.733 (02/2018) e a Galicia (02/10/2017) so 159, a maioría de Siria: A Coruña (93), Ourense (26), Lugo (23) e Pontevedra (17).

Principalmente nos concellos de A Coruña, Vigo, Vilagarcía, Sarria, Ourense e Valdeorras.

A maioría das familias refuxiadas acollidas en Galicia están fracasando na súa integración e no lugar de integrarse na sociedade galega en pe de igualdade co resto da poboación, estanse transformando de forma inexorable en persoas dependentes de asistencia e nunha carga social e económica para nosa comunidade.

III.

CONCLUSIÓNS a.

Acoller sen integrar. O SAI non está conseguindo a integración social e económica das familias refuxiadas. Estanse acollendo as persoas refuxiadas sen garantir a súa integración.

b.

A Galicia interésalle unha boa integración das familias refuxiadas.

Galicia foi sempre un pobo emigrante e debería conseguir unha

integración de éxito por restitución histórica, por respecto aos compromisos establecidos e por interese propio. c.

Unha boa integración permitiría que as familias refuxiadas se transformen en elementos autónomos multiplicadores de desenvolvemento económico, demográfico e cultural e contrariamente,unha integración asistencialista e mediocre vai representar un lastre económico para Galicia xerado pola dependencia das familias da asistencia social e das prestacións non contributivas.

d.

Resulta inviable pretender que as familias refuxiadas se integren na ausencia dun interese real e dunha coordinación efectiva e eficiente entre o MEYSS e as institucións, as administracións locais e os colectivos sociais que traballan neste eido.

e.

A sociedade civil dispón dunha posición privilexiada, equidistante e obxectiva capaz de abordar a situación real das persoas e de realizar un diagnostico de calidade e elaborar unha proposta estratéxica à medida das necesidades.

f.

O grupo de traballo da sociedade civil, autor desta nota sintética, conta cos recursos técnicos e a capacidade profesional e deontolóxica para liderar a análise externa da situación do sistema de acollida e integración, en base a termos de referencia técnicos que poderían ser elaborados a petición da Dirección de Inclusión da Xunta de Galicia.

IV. RECOMENDACIÓNS a.

Tomar conciencia da deteriorada e contraproducente situación xerada por acoller sen integrar, mediante unha análise urxente e

global do proceso de acollida e integración en Galicia, cunha abordaxe integral que poña o foco nas persoas refuxiadas. b.

Formular en base a análise anterior, unha estratexia de Integración complementaria (4ª Fase) co SAI que implica decisións políticas urxentes proactivas e innovadoras para facer fronte a un sistema de integración fracasado.

c.

Estabelecer dentro da estratexia de integración, un sistema de monitoreo continuo do proceso e un sistema de avaliación que permitan analizar a eficacia, a eficiencia, o impacto e a sotenibilidade dos obxectivos da integración ao longo do proceso.

d.

Identificar as necesidades en recursos financeiros, recursos humanos, equipamentos e capacitación, para complementar a intervención, identificar os roles e responsabilidades e planificar e implementar as liñas orzamentarias precisas.

f.

Estabelecer

unha

administracións

coordinación

autonómicas

e

e

colaboración locais,

efectiva

institucións,

entre

entidades

especializadas, organizacións da sociedade civil e familias ou persoas refuxiadas para unha acadar operativa conxunta da estratexia de integración. g.

Estabelecer un sistema de xestión da información: global, eficiente e transparente e accesible ás partes intervenientes.

h.

Asociar a integración unha abordaxe de xénero tendo en conta a dobre vulnerabilidade das mulleres: polo feito de selo e polas necesidades especificas asociadas a todo proceso de migración.

i.

Asociar as comunidades de acollida ao proceso de integración a través da sensibilización e da identificación de actividades culturais e sociais que van xerar confianza nas familias refuxiadas e promover o sentimento de apropiación nas comunidades de acollida, reforzando así a integración social, cultural e comunitaria e a cohesión social.

j.

Analizar e reformular en profundidade a compoñente psicolóxica, crucial para poder ter éxito na integración.

k.

Abordar o acceso a unha vivenda digna identificando mecanismos funcionais para que o acceso a vivenda non se transforme nun obstáculo mais que impida avanzar no itinerario da inserción.

l.

Poñer a sostenibilidade no centro do sistema para que as intervencións se realicen baixo unha óptica durable.

V.

I.

POSIBLES ESCENARIOS DE INTERVENCIÓN

PEOR ESCENARIO - TODO SEGUE IGUAL

As familias refuxiadas conclúen o SAI do MEYSS nas condicións actuais e unha parte importante delas se transforman en familias dependentes de axudas e subvencións.

Este é o escenario actual que poderíase denominar “acoller sen integrar” e que dificilmente atinxe os obxectivos identificados deixando as familias refuxiados ao borde da dependencia.

No caso de que este escenario non puidera ser evitado, resta á sociedade civil elaborar mecanismos que permitan as familias refuxiadas tomar coñecemento de alternativas asistenciais e integradoras xunto das administracións, das organizacións da sociedade civil e das comunidades de acollida.

A sociedade civil pode substituír as administracións cando estas se inhiban ou ignoren as súas responsabilidades ou ben se mostren incapaces de dar unha resposta en condicións. En último caso, a sociedade civil, resérvase o dereito de facer uso das canles administrativas e xurídicas ao seu dispor para conseguir que as institucións respecten seus compromisos.

II.

ESCENARIO INTERMEDIO - DE COMPENSACIÓN

As administracións (Xunta de Galicia, Deputacións e Concellos) poñen en funcionamento de forma coordenada, sistemas compensatorios.

Sería necesario elaborar e desenvolver un sistema complementario para evitar que as familias refuxiadas se transformen en demandantes de prestacións asistenciais, capaz de conseguir unha inserción eficiente e sostible que no lugar de lastrar a economía galega, consiga transformar ás familias acollidas en familias integradas

social

e

economicamente,

transformadas

en

vectores

de

desenvolvemento económico e xeradoras de crecemento o que lles permitiría fixarse xeograficamente e participar no incremento demográfico que Galicia tanto precisa.

III.

ESCENARIO IDEAL - LÓXICO.

Avaliación das deficiencias do sistema de integración de forma conxunta e coordenada, identificando as intervencións necesarias para corrixir a situación actual.

Todas as administracións xunto coa sociedade civil, colaboran e coordinan as súas intervencións nun contexto de transparencia e comunicación fluído.

Este escenario pasa por: a.

Avaliación inicial global do Sistema de Integración, dende a orixe até o final,

b.

Realización dun diagnóstico profundo do sistema.

c.

Proposta dunha estratexia de intervención para mellorar a acollida e a inserción das familias refuxiadas en Galicia.