A3 Architecten - Referentieprojecten

A3 Architecten

nieuwbouw, renovatie & transformatie referentieprojecten

juni 2020

Wim van As

Maaskade 171D Postbus 24325 3007 DH Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl

“ontwerpen vanuit een sociaal hart�

directeur A3 Architecten Architect

Martijn Graafmans directeur A3 Architecten Architect - Stedenbouwkundige

Introductie Profielschets

Visie

A3 Architecten B.V. is een architectenbureau voor stedenbouw, In de ruim 30 jaar dat het bureau bestaat is er in de architectuur en bouwtechniek dat momenteel uit een 25-tal

architectuur en de techniek, maar ook in de maatschappij

medewerkers bestaat. De leiding berust bij de eigenaren:

veel veranderd. Binnen deze veranderingen blijven de

Wim van As en Martijn Graafmans.

kernwaarden van het bureau een constante, ze komen in al onze ontwerpen naar voren, en vormen de basis van elk

Het bureau is opgericht in 1988 en gevestigd aan de

nieuw ontwerp:

Maaskade 171d op het Noordereiland te Rotterdam.

Vakmanschap en techniek als basis van uitvoerbare projecten Het bureau is actief op alle niveaus van het bouwen. Een

Vakmanschap vormt de basis. Deze komt voort uit de kennis

team van stedenbouwkundigen, (interieur-) architecten en

van techniek, maar vooral ook uit ervaring. Deze ervaring

bouwkundigen heeft ervaring in het realiseren van een breed

wordt opgedaan in een sterke betrokkenheid bij het totale

scala aan projecten.

bouwproces. Ook houdt het bureau nauw contact met het onderwijs, en biedt het ruimte aan stagiairs en jonge

Hieronder vallen het ontwerpen en realiseren van

architecten. Hierdoor ontstaat een brede basis van kennis en

stedenbouwkundige studies en plannen, woningbouw in

ervaring.

de sociale en de vrije sector (zowel binnenstedelijke- als uitleggebieden), kantoorgebouwen in de particuliere en

Ontwerpen gericht op de dialoog

overheidssector, bibliotheken, gezondheidscentra, sport- en

Alle ontwerpen dienen een verhaal aan te gaan met hun

recreatieobjecten, winkelcentra, sociaal-culturele centra,

omgeving. Elk ontwerp vertelt op deze manier zijn eigen

kerkelijke centra en bedrijfshuisvesting.

verhaal, maar is tegelijk verbonden met de context. Dit kan een dialoog oud-nieuw zijn, een dialoog openbaarprivé

Ook in het bestaande vastgoed heeft ons bureau ruime

of bijvoorbeeld individu-maatschappij. Maar ook in

ervaring. Renovaties, grootonderhoud aan bestaand bezit van

het proces staat de dialoog centraal. Altijd wordt gezocht

woningcorporaties en beleggers, maar ook transformaties met

naar een optimale verhouding tussen kosten en kwaliteit,

functiewijziging.

of bijvoorbeeld naar een dialoog tussen de verschillende belangen van opdrachtgever, gemeente en gebruiker.

In 2015 werd ons ontwerp voor “Einsteinbaan” in Nieuwegein bijvoorbeeld genomineerd voor de Gulden Feniks, de

Ontwerpen vanuit een sociaal hart

Nationale Renovatieprijs. Bij dergelijke opgaven vormt de

Ontwerpen begint bij een sterk bewustzijn van de context.

bewonersparticipatie een belangrijk onderdeel van het

Dit is natuurlijk de ruimtelijke context, staat het gebouw

ontwerpproces.

binnenstedelijk of in het landschap, maar het betreft hier ook de sociale context. Voor wie bouwen we, en hoe

A3 Architecten is een bureau wat zoekt naar oplossingen.

kan een ingreep de sociale samenhang binnen een wijk

Door projecten niet enkel vanuit de architectuur, maar

versterken. Ook duurzaamheid, de impact van bebouwing

ook vanuit de gebruiker, de sociale kant, de techniek, de

op leefomgeving en maatschappij is een belangrijk aspect

duurzaamheid en de financiële kant te benaderen, realiseren

binnen ons ontwerp. Deze duurzaamheid zit zowel op het

we doordachte projecten, welke in de loop der tijd hun waarde

niveau van flexibel en aanpasbaar ontwerpen tot materiaalen

ook hebben bewezen.

energiegebruik.

Woudagebouw

Nieuwe vaart

ZSW Gouda

De Laren

Bleiswijkstraat

De Vier Geuzen

Dudokweide

ZSW Teldertoren

Inhoud Stedenbouw

Renovatie

Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel 8

Melissantstraat » Pendrecht 68

De Binnenhoven » Dongen 13

De Toekomst » Vlaardingen 73

De Dalen » Rozenburg 14

Mendelweg » Boskoop 74

De Hoogt » Dongen 16

Isabellaland » Den Haag 77

De Laren » Almere 19

Weegbreeflat » Soest 78

Oranjebuurt » Boven-Hardinxveld 21

De Vier Geuzen » Maassluis 81

Nieuwbouw

4 flats » Monster 82

Dudokweide » Utrecht 24 Bleiswijkstraat » Rotterdam 26 Crispijn van Outgaerden » Dordrecht 28 Ééngezinswoningen (ZSW) » Gouda 32 Teldertoren (ZSW) » Gouda 37 Putsebocht » Rotterdam 39

Jan Evertsenlaan » Voorschoten 84 Rietveld Woningen » Utrecht 86 Bakemabuurt » Amsterdam 90 Platanenweg » Amsterdam 93 Meerdervoortbuurt » Zwijndrecht 94 Bomenbuurt » Dongen 97

De Laren » Almere 40

Transformatie

De Laren toren » Almere 44

Bakenmonde » Nieuwegein 101

Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel 47

Woudagebouw » Utrecht 102

De Stadspoort » Alpen aan de Rijn 50

Neudeflat » Utrecht 104

De Kalishoek » Rozenburg 53

Blaak 16 » Rotterdam 107

ONS Blok » Rotterdam Noordereiland 55

Kranenburgweg » Scheveningen 110

Parkhof » Maassluis 56

A3 Architecten

Guido Gezelle Complex » Bergen op Zoom 58 Vlaemsche hoeve » Vlijmen 61 Schipperstraat » Bergambacht 62 Schoonhoven-noord » Schoonhoven 64

Mendelweg

BIM 115 Bewoners 116 Duurzaamheid 119

ONS blok Rotterdam

6

7

referentieprojecten

Stedenbouw

8

Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel ˆ oude stedenbouwkundige situatie ˇ stedenbouwkundige situatie »‹ binnengebied blok 1 en 2 ˇ binnengebied blok 3 en 4 › binnengebied blok 7 en 8

9

locatie Krimpen a/d IJssel opdrachtgever Quawonen type opgave nieuwbouw status opgeleverd, 2012 omvang 186 nieuwbouwwoningen

Nieuwe Vaart

intensiveren van de bebouwde omgeving Het plan “Middenwetering� is een grootschalige

de binnengebieden en legt een sterke relatie tussen het

binnenstedelijke herstructurerings- en verdichtingsopgave.

park en de aangrenzende wijk. Het integrale plan geeft een

Door het doorzetten van het park over de half verdiepte

kwaliteitsimpuls aan openbare ruimte en woonomgeving

parkeerkelders verschuift de parkrand tot tegen de

alsmede aan het woningaanbod.

nieuwbouw. Deze nieuwbouw versterkt de identiteit van

10

11

OVERZICHT BASIS

4.2013

12

Beeld: Diederendirrikx architecten

historische structuur en gelaagdheid

structuurkaart

De historische structuur en de ontwikkeling van het plangebied vormen de onderlegger voor de nieuwe structuur. De NZ richting is dominant aanwezig, de OW meer ondergeschikt.

In dit plan loopt de openbare ruimte door in de binnengebieden. Deze twee plekken, met elk een eigen karakter, zijn met elkaar verweven. Het huidige parkeerterrein voor de Aldi, met zijn schrale uitstraling, heeft dus ook een impact op het plangebied, maar ook op het centrumgebied.

13

locatie Dongen opdrachtgever WBV Vieya | cascade type opgave stedenbouw status in ontwikkeling omvang 33 appartementen en grondgebonden woningen

De Binnenhoven » Dongen ‹ overzicht totale plan ‹ stedenbouwkundige analyse ˇ impressie

De Binnenhoven stedenbouwkundig plan te Dongen

Een van de belangrijkste elementen van het plan, is dat het

inrichting van belang. Dit plein moet een beslotenheid en een

plan zich niet volledig tot de plangrenzen vult. Dit geeft de

mate van privé uitstralen, maar toch openbaar zijn. Dit kan

mogelijkheid om het bestaande parkeerterrein uit te breiden,

versterkt worden door het situeren van de appartementen in

en om zowel parkeren als ruimtelijke kwaliteit aan de rand

het Gerba Windsor gebouw direct aan de openbare ruimte.

toe te voegen. Op deze manier wordt het plan als het ware verweven in zijn omgeving.

Hoge Ham: Het kavel aan de Hoge Ham krijgt een invulling aansluitend

Binnengebied:

bij het individuele karakter van de panden aan de Hoge

Volume refererend aan de grootschalige historische

Ham. Wel zoekt het aansluiting in volume, materialisatie

bebouwing, georganiseerd rond een besloten binnengebied.

en kapvorm. Het volume van de bebouwing sluit aan op de

Hierdoor krijgt deze plek het intieme karakter van een hofje.

bestaande korrel, twee of drie lagen met (schuine) kap.

Deze plek sluit aan op het gebied rond het gebouw van Gerba

Behoud van Oud:

Windsor. Dit gebied is meer openbaar van karakter. Dit plein

De voorgevel van Gerba Windsor, welke nu een mooi accent

verbindt het plangebied zowel met de Hoge Ham als met

geeft aan het doorzicht vanaf de Hoge Ham het plangebied

het binnengebied naast de Aldi. Met name in dit deel is de

in, blijft behouden.

Beeld: Diederendirrikx architecten

14

locatie Rozenburg opdrachtgever Ressort wonen type opgave stedenbouw, nieuwbouw, renovatie & optoppen status opgeleverd omvang 94 woningen nieuwbouw 116 appartementen renovatie

De Dalen

herstructurering met 210 woningen Het plan De Dalen omvat het slopen van 7 flats om plaats te maken voor grondgebonden nieuwbouwwoningen. Van de drie te handhaven flats, die worden gerenoveerd, wordt er één opgetopt.

Op de kop en in de ‘oksel’ van de gerenoveerde flats worden nieuwe appartementen gerealiseerd.

De Dalen » Rozenburg ˆ oude situatie › overzichtsfoto van De Dalen

15

16

locatie Dongen opdrachtgever WBV Vieya | Cascade type opgave stedenbouw status uitgevoerd omvang 44 appartementen en grondgebonden woningen

De Hoogt stedenbouwkundig plan te Dongen Nieuwbouw grondgebonden woningen en appartementen

plan, en zet de looierij op een podium. De invulling van het

gesitueerd rond de behouden looierij binnen het historisch

plan, en zijn hoofdstructuur wordt bepaald door de historische

centrum van Dongen.

structuur van stichten (paden naar de achtererven). De bebouwing sluit aan op de schaal van het achtergebied. De

Samen met Vieya, de Heemkundekring en de gemeente

ontwikkeling van Dongen, van kleinschalig agrarisch naar

hebben wij binnen het historisch centrum van Dongen het

grootschalig industrieel, is in het plan nog duidelijk voelbaar

stedenbouwkundig plan De Hoogt gemaakt.

en waarneembaar.

Binnen het plan neemt de bestaande looierij een belangrijke plek in. Het hiervoor gelegen plein vormt de kern van het De Hoogt  Dongen › impressie totale plan › stedenbouwkundige analyse

randen

zichtlijnen

In deze analyse van de randen wordt het verschillende karakter van de plangrenzen duidelijk. Deze verschillende karakters vormen het uitgangspunt voor de bebouwing van het plangebied langs de Hoge Ham, de Bolkensteeg en de Min. Aalberselaan.

Het plangebied ligt op een markante plek met veel zichtpunten. Deze zichtpunten leveren interessante doorkijkjes vanuit het achtergebied en verankeren het plangebied aan de bestaande omgeving.

17

structuurkaart

inrichting

In deze kaart zijn de belangrijke elementen uit de analyse verwerkt tot een structuurkaart, welke de randvoorwaarden schetst. De N-Z structuur is dominant en wordt gevormd door de twee stichten. De OW verbinding is hieraan ondergeschikt. (een lv verbinding met de Bolksteeg is wel wenselijk).

De looierij en de mansardegevel van de oude ontginningshoeve en woning/ werkplaats vormen twee belangrijke wanden van de openbare ruimte. Ook vormen zij de blikvangers vanaf de Hoge Ham, de Bolkensteeg en de Min. Aalberselaan het plangebied in.

18

Ensembles

Stedenbouwkundige doorsnede

Zoals we met het stedenbouwkundig plan richten op het versterken van de uitgangspunten en de samenhang, zo doen we dat ook met de architectuur.

We creeĂŤren ensembles. De basis voor de ensembles ligt in twee architectonische principes; het vlak met gaten, of het grid. Per blok wordt een principe toegepast, welke het blok bindt, maar tegelijk het

onderscheid tussen de blokken zichtbaar maakt.

Deze binding wordt verder versterkt door kleur- en materiaalgebruik. Binnen deze basis is er genoeg mogelijkheid om de parcelering en de individuele expressie tot uiting te laten komen.

Door parkeren en rijloper in een materiaal te houden ontstaat een rust in het straatbeeld, ondiepe voortuinen zorgen voor een sterke relatie tussen wonen en straat, terwijl de hagen toch voldoende privacy bieden. Door het tweezijdig parkeren wordt het blik “eerlijker� over straat verdeeld. Plekken waar de achterpaden grenzen aan de straat worden geaccentueerd door groenplekken met bomen.

19

locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen en 74 ééngezinswoningen

De Laren Stedenbouwkundig ontwerp Het plan voor De Laren ligt binnen Almere Haven. Dit deel

vormt het element, maar binnen deze wand, gevormd door

wordt gekenmerkt door haar groene karakter. Hierbinnen

lange blokken, zijn de individuele woningen duidelijk leesbaar.

liggen woonvelden met een kleinschalige, dorpse structuur.

- Intiem karakter van de woonstraten; De woonstraten krijgen in contrast tot het wonen aan het park

De uitgangspunten

een intiem karakter. Smalle profielen en lage gootlijn zorgen

De stedenbouwkundige opzet van de deelgebieden D en F

voor een meer besloten sfeer dan langs de parkrand.

is afgestemd op dit kleinschalig en groen karakter van zijn

- Het groene karakter;

omgeving. Binnen de verschillende deelgebieden zijn een

Grote groene structuren vormen de kamers waarbinnen de

aantal belangrijke bindende factoren aanwezig. Dit zijn:

verschillende velden liggen. Door aandacht voor groene

- Wonen aan het sportpark;

erfscheidingen en hagen worden deze woonvelden verankerd

De woningen langs de rand van het sportpark vormen de

aan de groene hoofdstructuur.

statige overgang tussen park en woongebieden. De wand

De Laren » Almere ˆ impressie ‘dorps straatje’‹ vogelvlucht de Laren ‹ opbouw stedenbouw en ensemble

20

Oranjebuurt ontwerpen met de ‘Van Wijnen woning’ De bouwsteen van het

welke ook in de huidige bebouwing

stedenbouwkundig plan is de Van

aanwezig is. Ook sierschoorstenen op

Wijnen woning, uitgebreid met een

de diverse kopgevels zijn zichtbare

aantal verbijzonderingen, te weten:

elementen vanuit de architectuur van de

tuitgevels, hoekdetails, luifels,

omliggende wijk, welke in het huidige

sierschoorstenen, windveren en

plan terugkomen als verbijzondering

bijzondere erfscheidingen ter plaatse

van de kopgevels.

van belangrijke hoeken.

De hoeken zijn belangrijke elementen.

De architectuur in dit plangebied

Hier wordt in het plan dan ook veel

is gericht op de samenhang. De

aandacht aan besteed. Kopgevels

aansluiting bij de overige bebouwing

hebben een grote impact op de

is een belangrijk onderdeel. Deze

uitstraling van het plan. Kopgevels

samenhang zit in de opbouw van de

grenzend aan de openbare ruimte, of in

blokken. Deze blokken zijn als geheel

het zicht van een woonkamer, krijgen

ontworpen. Binnen deze blokken zijn de

dus allemaal een verbijzondering, in de

individuele woningen leesbaar.

vorm van schoorsteen, kopgevelraam,

De architectuur refereert aan de

of luifel die om de hoek grijpt. Ook is

bestaande en de omliggende blokken.

veel aandacht besteed aan gootdetails

Dit komt met name tot uiting in het

en aan metselwerkverbanden.

gebruik van verschillende detailleringen van verbijzondering van de voordeur,

locatie Boven-Hardinxveld opdrachtgever Van Wijnen / Omnivera type opgave nieuwbouw omvang 98 ééngezinswoningen

21

Oranjebuurt  Boven-Hardinxveld ˇ overzicht totale plan

22

23

referentieprojecten

Nieuwbouw

24

locatie Utrecht opdrachtgever Plané Vastgoed type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 13 patiowoningen

Dudokweide 13 patiowoningen Leidschen Rijn Dertien bijzondere bungalowvilla´s in de stijl van Dudok.

Gelegen aan de westkant van de wijk, tegenover een park en in de ’groene vallei’ die dwars door Hoge Weide loopt.

De bungalowvilla´s zijn gesitueerd rond een besloten hofje of binnentuin, waar bewoners tevens kunnen parkeren.

Deze opzet in combinatie met de architectuur geeft de Dudok Weide een geheel eigen karakter.

Dudokweide » Utrecht ˆoverzicht totale plan › detail van de gevel ˇ overzichtsfoto

25

26

Bleiswijkstraat » Rotterdam ‹ Overzicht ingrepen ˇ foto van de nieuwbouw

27

locatie Bleiswijkstraat, Rotterdam opdrachtgever Havensteder (PWS) type opgave nieuwbouw & renovatie status opgeleverd (2011) omvang 23 woningen

Bleiswijkstraat renovatie en nieuwbouw 23 woningen Diverse woningen aan de Bergstraat, Bleiswijkstraat en Bergweg stonden (al jarenlang) leeg of werden gekraakt. De leegstand had een zeer negatieve uitstraling op het woonen leefklimaat binnen dit gebied (nabij de Noordsingel). Het plan, met zowel renovatie, restauratie en sloop- nieuwbouw, voorziet in een levendige en gedifferentieerde woonomgeving met woningen voor o.a. gezinnen en studenten.

28

29

locatie Dordrecht - Crispijn opdrachtgever Trivire / Era contour type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 53 appartementen en ééngezinswoningen

Crispijn van Outgaerden nieuwbouw ééngezinswoningen

Crispijn van Outgaerden » Dordrecht ˆ straatgevel ‹ hoekwoning ˇ fragment tuitgevel

30

locatie Dordrecht - Crispijn opdrachtgever Gemiva type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 20 appartemente

Crispijn van Outgaerden nieuwbouw van zorgwoningen te Dordrecht Trivire werkt sinds 2001 samen met de gemeente Dordrecht aan verbetering en vernieuwing van de wijk Oud Krispijn, met aandacht voor wonen, leven en werken. Dit project is ĂŠĂŠn van de vele bijdragen daaraan. Voor het project zijn verouderde woningen afgebroken. De hiervoor terug gebouwde appartementen voor de Gemiva-SVG Groep bieden woonruimte aan een kwetsbare doelgroep: mensen met een handicap. De woningen zijn dan ook zeer ruim opgezet voor mensen met een rolstoel. Op locatie wordt ook 24uurs zorg geleverd door Gemiva-SVG.

31

Crispijn van Outgaerden » Dordrecht ‹ galerijzijde van de appartementen en hoekwoning ˇ impressie van de appartementen

32

33

locatie Gouda opdrachtgever Woonpartner Midden-Holland / Trebbe west type opgave nieuwbouw status geplande oplevering 2018 omvang 64 ééngezinswoningen (mix huur & koop)

Zuidelijk Stempel West 42 ééngezinswoningen

Het plangebied is gelegen in Gouda

De belangrijkste ontwerpopgave

Oost. Deze na-oorlogse wijk bevat

lag in een afgewogen keuze van de

met name middelhoogbouw portiek-

op het eerste gezicht tegenstrijdige

etage woningen. De blokken liggen

kernpunten; samenhang en eigen

in open stempels in het groen. De

identiteit. Naast de voorstellen uit het

dragers van het plangebied zijn

beeldkwaliteitsplan om de samenhang

lange groene assen en waterlopen.

te bewerkstellingen, zoeken wij

De kern opgave voor de ZSW ligt in

aanvullend ook naar een zekere binding

het handhaven en versterken van de

in de architectuur. Deze bindende

aanwezige landschappelijke kwaliteiten

elementen liggen met name op het vlak

en het geven van een impuls aan de

van materiaalkeuze en detaillering. Het

architectuur en woningtypologie.

metselwerk wordt ‘om-en-om’ verdiept

De opgave maakt onderdeel uit van de

gemetseld en er wordt gevarieerd met

grotere ontwikkeling om Gouda Oost te

kleur stenen. Deze details komen in alle

revitaliseren, een afgewogen keuze van

blokken terug en zorgen zo op subtiele

de op het eerste gezicht tegenstrijdige

wijze voor extra samenhang tussen

kernpunten; samenhang en eigen

de blokken. Tegelijk versterken ze per

identiteit.

blok de in het beeld-kwaliteitsplan gevraagde uitgangspunten en daarmee de eigen identiteit van de blokken.

Ééngezinswoningen (ZSW) » Gouda ˆ totale plangebied ‹ blok 2 ˇ blokken 3 en 4

34

35

36

37

locatie Gouda opdrachtgever Woonpartner Midden-Holland / Trebbe west type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 22 appartementen

Telderstoren Appartementencomplex

De Teldertoren is een onderdeel van

woningen. De blokken liggen in open

het plangebied Zuidelijk Stempel West

stempels in het groen. De dragers van

in Gouda. Het blok is alzijdig ontworpen

het plangebied zijn lange groene assen

in een schakering van bruine tinten

en waterlopen. De kern opgave voor de

baksteen. De kozijnen zijn in een

ZSW ligt in het handhaven en versterken

streng ritme geplaatst. Om de entree

van de aanwezige landschappelijke

te benadrukken in de gevel is deze

kwaliteiten en het geven van een impuls

uitgevoerd in een afwijkende kleur en

aan de architectuur en woningtypologie.

materialisering en voorzien van een

De opgave maakt onderdeel uit van de

luifel met de naamsaanduiding van de

grotere ontwikkeling om Gouda Oost te

flat.

revitaliseren, een afgewogen keuze van

Het plangebied is gelegen in Gouda

de op het eerste gezicht tegenstrijdige

Oost. Deze na-oorlogse wijk bevat met

kernpunten; samenhang en eigen

name middelhoogbouw portiek-etage

identiteit.

B. M. Telderstoren (ZSW)  Gouda ˆ plattegrond van appartementen ‚ Het appartementencomplex

38

39

locatie Putsebocht, Rotterdam opdrachtgever | afnemer RIZ Bouw | Woonstad Rotterdam type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 50 woningen

Putsebocht

vervangende nieuwbouw

Aan de Putsebocht te Rotterdam zijn de bestaande woningen gesloopt om plaats te maken voor in totaal 50 woningen. De woningen zijn verdeeld over 2 stroken bebouwing. De hoeken zijn verbijzonderd met hoogte accenten en franse balkons.

Parkeren gebeurd in hoven binnen de blokken, verscholen achter een gemetselde erfafscheiding met een poort.

Putsebocht » Rotterdam ˆ accentuering van de entrees in de gevel › plattegronden van een tussen woning ‹ rijk gedetailleerd metselwerk

40

locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen en 74 ééngezinswoningen

De Laren nieuwbouw van 74 ééngezinswoningen Ensembles

De woningen in de “Dorpse straatjes” refereren aan

De uitgangspunten van het stedenbouwkundig plan zijn

de groene dorpsstraatjes in de oude tuinsteden.

sterk; Het voornaam karakter van de rand, intiem karakter

Verspringende gootlijnen, een plint in een mooie steen, rijke

woonstraat, een zorgvuldige inbedding in het groen en een

metselwerkverbanden bij entreepartij, luifels en dakkapellen

goede aansluiting op de omliggende structuren. Het is

geven een los en informeel karakter aan het blok, zonder dat

echter maar een klein plan, wat deels over twee locaties ligt.

dit uit elkaar valt in losse elementen.

Geen details, maar juist het stedenbouwkundig plan vormt

De woningen langs het sportpark krijgen een voorname

de basis van de kwaliteit. Door dit stedenbouwkundig plan

uitstraling. Hier is de balans gezocht tussen de

te optimaliseren, en de architectuur ingetogen te houden,

stedenbouwkundige wand langs het sportpark, en de

worden de geformuleerde ambities op een heldere manier

perselering van de woningen. Door te spelen met goothoogte,

zichtbaar gemaakt, zonder dat de samenhang verstoord wordt

luifels en raamkaders ontstaat een levendig gevelbeeld, wat nog steeds als wand naar het sportpark functioneert.

De Laren » Almere ˆ ˆ vogelvlucht de Laren ˆ impressie › impressie » impressie ‘laanwoningen’

41

42

43

44

locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen

De Laren nieuwbouw van 28 appartementen De appartementen zijn opgezet met

een verticale geleding. Op deze manier

5 woningen per laag. De oriëntatie

wordt het hoofdvolume van het blok

is alzijdig, en elke woning heeft een

opgeknipt in kleinere elementen,

buitenruimte. In het ontwerp van de

uiteindelijk terugkomend tot de

gevel is de woningindeling leesbaar.

menselijke schaal. Het aanzicht van het

Elke woning heeft een groot venster

blok verandert hierdoor afhankelijk van

met uitzicht in de woonkamer, en

de afstand en de hoek waaronder het

een centrale buitenruimte. De gevel

waargenomen wordt. Het hoofdvolume

organiseert zich rond deze elementen.

met de gelaagde metselwerkvlakken en de grotere gevelopeningen geven

Het hoofdvolume bestaat uit

de landmark uitstraling, terwijl de

metselwerk, waarbij banden een

leesbaarheid en de fijnheid van detail

horizontale geleding aangeven. De

voor een zorgvuldige aansluiting op het

gevelopeningen geven leesbaarheid.

maaiveld zorgen.

Het metselwerk in laagjes zorgt voor

De Laren toren » Almere ‹ plattegrond › impressie van het appartementenblok

45

46

47

locatie Krimpen a/d IJssel opdrachtgever Quawonen type opgave stedenbouw, nieuwbouw status opgeleverd omvang 186 nieuwbouwwoningen

Nieuwe Vaart nieuwbouw van 186 appartementen

Het plan “Middenwetering” is een grootschalige binnenstedelijke herstructurerings- en verdichtingsopgave.

Door het doorzetten van het park over de half verdiepte parkeerkelders verschuift de parkrand tot tegen de nieuwbouw. Deze nieuwbouw versterkt de identiteit van de binnengebieden en legt een sterke relatie tussen het park en de aangrenzende wijk. Het integrale plan geeft een kwaliteitsimpuls aan openbare ruimte en woonomgeving alsmede aan het woningaanbod.

Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel ‹appartementengezienvanafdeRondweg » ‹ galerij en trappenhuis » ˘ overzicht gezien vanaf de Rondweg » › entrees gelegen aan de binnengebieden

48

49

50

locatie Alphen aan de Rijn opdrachtgever | afnemer Roosdom Tijhuis | Syntrus Achmea type opgave nieuwbouw status realisatie in 2017 omvang 50 appartementen

De Stadspoort nieuwbouw van 50 appartementen

Op de hoek van de Oranje

de nieuwbouw aan de overzijde. De

Nassausingel en de Thorbeckestraat,

driedeling wordt ondersteund door de

de nieuwe entree voor het centrum van

verschillende kleuren metselwerk, en

Alphen aan den Rijn, komt een nieuw

door de verschillende architectuur van

appartementenblok.

de bouwdelen. De mooie ruime entree

Het blok is opgebouwd uit drie

over twee lagen en de uitkragende en

volumes, welke aansluiten bij hun

verspringende buitenruimtes op de kop

omgeving. Het middelste blok gaat

van het overhoekse blok geven een

hoger op, en vormt de aansluiting met

extra verbijzondering.

De Stadspoort » Alpen aan de Rijn ˆ plattegrond eerste verdieping › impressie

51

52

53

locatie Rozenburg opdrachtgever Ressort wonen type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 23 koopappartementen met eigen parkeerplaats en een gemeenschappelijke ruimte

Kalishoek 23 appartementen

De Kalishoek » Rozenburg ˆ Uitwerking van de hoek ‹ Kalishoek › plattegrond

De Kalishoek is het eerste gebouw uit

In zijn stedenbouwkundige situatie

het herstructureringsplan “De Dalen”.

vormt het de sluitsteen tussen oud en

Het ontwerp markeert de overgang

nieuw. Dit komt ook in de architectuur

tussen de bestaande en de nieuwe

tot uiting. De verschuiving in hiërarchie

bebouwing. Waar het met zijn

tussen de Eikenlaan en de Laan van

materialisatie refereert aan de

Nieuw Blankenburg is af te lezen aan

bestaande bouw, sluit het qua

de gevels, en de sterk uitkragende kop

vormentaal aan op het nieuwe

richt zich als een kijkdoos op de nieuwe

herstructureringsplan van De Dalen.

planontwikkeling.

de samenhang in architectu ook om een bijzonder plan, geeft aan een hedendaagse

neggemaat | detaillering daklaag | ritmiek | spek in geglazuurde steen | steenkeuze | verhoudingen | stuclagen | differentiatie | bouwstijl

54

gevelaanzichten

locatie Rotterdam opdrachtgever Woonstad type opgave nieuwbouw, renovatie status Schetsontwerp omvang 50 woningen

Van der Takstraat

Burgemeester Hoffmanplein

ONS blok

vervangende nieuwbouw met 50 woningen “Ons Blok” staat op het Noordereiland in Rotterdam. Dit is Tulpstraat

een bijzonder stukje stad. Het is een stukje stad met een zeer

Prins Hendrikkade

doorsneden

herkenbare structuur van gesloten bouwblokken, gesitueerd langs kades rond een openbare centrale as waar ook het Burgemeester Hoffmanplein op ligt. Het contrast tussen kade en plein is enorm, maar toch is er een zeer sterke samenhang binnen het eiland.

Langsdoorsnede AA’

Langsdoorsnede BB’

Dwarsdoorsnede CC’

referentie ‘Ber

A3 Architecte

Programma: vervangende nieuwbouw met ruim 50 woningen en appartementen op het Noordereiland te Rotterdam

55

ONS Blok » Rotterdam Noordereiland › oude situatie ‹ gevelbeeld ˇ Impressie

Dit ligt met name geborgen in het feit dat het een eiland is, en situatie

de bewoners van het eiland dit ook sterk zo voelen. Maar de samenhang wordt ook versterkt door de architectuur.

Ondanks dat de architectuur ontstaan is in een periode van grofweg 40 jaar, is er een sterke samenhang in korrelgrootte, geleding, vorm, materiaalgebruik en ritmiek. Voor de aanpak

van de nieuwbouwopgave van Ons Blok vinden wij het uitermate belangrijk dat deze samenhang in tact blijft. De doelstelling is dat de bewoners van het Noordereiland na voltooiing van het plan, nog steeds de naam “Ons Blok” gebruiken.

o

56

locatie Maassluis opdrachtgever Heijmans IBC vastgoed / WoningStichting Maassluis / Maasdelta type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 100 koopwoningen / 90 huurwoningen begeleid wonen / diverse zorginstanties

Parkhof Multifunctioneel wooncomplex Parkhof maakt onderdeel uit van

flats) om plaats te maken voor het

het herstructureringsplan voor de

nieuwbouwcomplex Parkhof. De

Componistenbuurt-Zuid te Maassluis.

ruimtelijke ontwikkeling van Parkhof

Het herstructureringsplan bestond

met de binnenhoven direct grenzend

onder andere uit het renoveren en

aan het park, zorgt ervoor dat het

optoppen van 3 bestaande flats en

gevoel van wonen aan het park overal

het slopen van 108 woningen (2

kan worden beleefd.

Parkhof » Maassluis › luchtfoto van het totale complex ‹ binnenkant van het complex is in warme materialen ˇstedelijke gevel van het complex

57

58

Guido Gezelle Complex » Bergen op Zoom ˆ plattegrond noord-gebouw ‹ plattegrond zuid-gebouw › impressie zuid-gebouw ˇ impressie binnengebied

59

locatie Bergen op Zoom opdrachtgever Dura Vermeer type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 80 appartementen

Guido Gezelle Complex nieuwbouw van 80 appartementen Langs de Guido Gezellelaan in Bergen op Zoom worden

het maaiveld grenzen. De blokken zelf zijn alzijdig ontworpen,

80 appartementen gerealiseerd in twee volumes. Deze

met mooie open koppen en grote buitenruimtes. Het

volumes vormen de scheiding tussen het Groene Gordijn,

opgetilde maaiveld loopt tot tegen de woningen, waardoor de

het stadspark, en de achterliggende woonwijk. De

samenhang tussen landschap versterkt. Door de toepassing

landschappelijke inpassing van de blokken is dan ook een erg

van een lichte en een donkere tint metselwerk trappen de

belangrijk element. Het parkeren is onder de blokken, in het

blokken als het ware af richting de parkkant.

landschap opgelost, terwijl de mooie hoge entrees direct aan

60

61

locatie Vlijmen opdrachtgever De Bonth van Hulten en HRA ontwikkeling BV type opgave woningbouw gerealiseerd op een geluidsbelaste locatie status opgeleverd omvang 112 appartementen en maisonnettes

Vlaemsche Hoeve 112 appartementen en maisonnettes De oriëntatie van het woongebouw

garages zich bevinden gecombineerd

is dusdanig, dat de bezonning en het

met een geluidsscherm

verkeerslawaai op dezelfde

van staal en glas aan de woningen.

gevel zijn gesitueerd. Dit zorgde

Deze oplossing reduceert de

voor een lastige ontwerpopgave. Als

geluidsbelasting op de woninggevel

oplossing is gekozen voor een

tot een maximum van 55 dB.

lage aarden wal waarin de bergingen en

Vlaemsche hoeve » Vlijmen ‹ gevelbeeld van de snelweg ˇ stedenbouwkundige situatie ˆ schets

62

locatie Bergambacht opdrachtgever | afnemer RIZ Bouw | Quawonen type opgave nieuwbouw omvang 13 eengezinswoningen 19 appartementen

Schipperstraat vervangende nieuwbouw

Net achter het oude centum van Bergambacht ligt de Secr.

Schipperstraat, waarlangs dit nieuwbouwplan ligt.

De locatie vormt een schakelstuk tussen het centrum en de meer seriematige uitbreidingswijken. Voor dit plan hebben wij gekozen voor een ingetogen, zorgvuldige architectuur welke aansluit bij de omliggende wijk. Door de toepassing van afwisselend liggend en staand metselwerk voegt de gevel zich naar de menselijke maat.

Erfscheidingen zijn mee ontworpen en lopen door in de kopgevels, wat de eenheid binnen het plan versterkt. De straatgevel is uitgevoerd in donker metselwerk. De binnengevels openen zich naar een collectief groengebied en zijn in licht zandkleurig metselwerk uitgevoerd.

Schipperstraat » Bergambacht ˆ impressie appartementen › vogelvlucht impressie ˇ impressie rijwoningen

63

64

locatie Schoonhoven-noord, Schoonhoven opdrachtgever | afnemer Van Wijnen | Qua Wonen type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 8 eengezinswoningen 48 appartementen

Schoonhoven vervangende nieuwbouw

Schoonhoven-noord » Schoonhoven ˆ context › vogelvlucht impressie ˘ impressie

Op de plaats van de oorspronkelijke langgerekte bebouwing

gesitueerd, langs de aanwezige langzaam verkeers routes.

langs het plein, hebben wij in ons ontwerp gekozen voor

De tussenblokken en de laagbouwwoningen hebben hun

drie korte blokken. Hierdoor wordt het plein en de daar

entree’s aan de straatkant. Deze geven een mooie ritmiek

gesitueerde functies sterker verbonden met de wijk. De

en herkenbaarheid aan de straat. De woningen hebben als

blokken openen zich naar het plein met mooie grote

verbijzondering een frans balkon boven de entree, waardoor

buitenruimtes, terwijl de straat wand geslotener is. Op

een grote mate van openheid naar de straat ontstaat.

de koppen van de buitenste blokken zijn de entree’s

65

66

67

referentieprojecten

Renovatie

68

locatie Rotterdam Pendrecht opdrachtgever i.o.v. Woonstad Rotterdam type opgave renovatie/ transformatie status opgeleverd Womvang 240 woningen

Melissantstraat

renovatie/ transformatie 240 woningen te Rotterdam De flats in Pendrecht, Rotterdam-Zuid, voldeden niet meer aan de eisen van deze tijd. Eigenaar Woonstad wilde echter niet tornen aan Nederlands bekendste voorbeeld van stempelverkaveling van architect/stedenbouwkundige Lotte StamBeese uit de wederopbouw en besloot de flats grondig te renoveren.

A3 Architecten heeft een oplossing gevonden om meer ruimte te creëren in de flats en de woningen energetisch, technisch en qua comfort zodanig te verbeteren dat ze weer dertig jaar vooruit kunnen. Met respect voor de sterke wederopbouwarchitectuur wordt de gevel gerenoveerd. Een nieuw ruim uitpandig balkon (in plaats van het oude inpandige balkon) creëert ruimte voor een ruimere woon-, badkamer en opstelplaats wasmachine. Een deel van de woningen worden samengevoegd tot ruime 4 kamer appartementen.

Op de begane grond zijn van drie woningen twee woningen gemaakt, zodat er vierkamerappartementen ontstaan. Elk van deze woningen heeft een eigen entree gekregen, met een trapje en veranda aan de straat.

In de woningen worden tevens geheel nieuwe inbouwpakketten (keuken/toilet/ badkamer) gemaakt. Door de zwevende dekvloeren en het isoleren van de wanden zijn de woningen geluidstechnisch ook meteen verbeterd.

Melissantstraat » Pendrecht ˆ foto galerijgevel oude toestand › foto galerijgevel nieuwe toestand ‹ fragment galerij nieuwe toestand ›› foto, doorsnede en gevelfragment van de balkongevel

69

70

71

72

73

locatie Vlaardingen opdrachtgever Waterweg Wonen type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 288 woningen

De Toekomst renovatie van 8 galerijflats te Vlaardingen De opdracht voor de wijk Holy Zuid-Oost te Vlaardingen bestaat uit cascorenovatie van 6 flatgebouwen, waarvan 2 flats worden voorzien van een laag optopwoningen.

De ingrepen bestaan verder o.a. uit het vernieuwen van de entrees, het plaatsen van extra liften en het compleet vernieuwen van de gevels van de woningen, gecombineerd met balkonvergroting.

De Toekomst » Vlaardingen ˆ oude situatie ‹ nieuwe gevelbekleding, balkonvergroting, optoppen en uitplinten zorgen voor een volledig nieuwe uitstraling › liftbijplaatsing en nieuwe entree zorgen voor een beëindiging van het blok

74

locatie Mendelweg, Boskoop opdrachtgever Trifolium type opgave renovatie status opgeleverd, 2014 omvang 35 appartementen

Mendelweg

renovatie van 35 appartementen te Boskoop Het gerenoveerde appartementengebouw is een van de drie flats in de mendelweg te Boskoop. Het is gedateerd en voldoet momenteel niet meer aan de eisen van deze tijd. De flat aan de Mendelweg vormen, ondanks hun verschillende typologie, een sterke eenheid met elkaar. De samenhang tussen de drie blokken zit met name in de stedenbouwkundige context. Zowel de groenzone tussen woongebouwen en spoor, als de groenzone tussen Mendelweg en blokken, hebben een sterk bindend karakter.

De uitvraag vroeg om zowel een sloop- nieuwbouwvariant als een renovatievoorstel te onderzoeken. Uiteindelijk bleek de renovatie economisch de meest aantrekkelijke. Mede door goede functionerende gebouwonderdelen, zoals entree, fietsenberging, (nood)trappenhuis en lift zoveel mogelijk te behouden. De kwaliteitsslag wordt gemaakt binnen de woningen. Op een zo efficiënt mogelijke manier wordt er zoveel mogelijk ruimte toegevoegd. Deze toevoeging zorgt er tevens voor dat naast ruimere woningen, er in de architectuur een totaal ander beeld met nieuwbouwkwaliteit ontstaat.

Mendelweg » Boskoop ˆ oude situatie ‹ doorsnede met hierin gearceerd de aanbouw › de aanbouw van ruim twee meter i.c.m. de nieuwe balkons, zorgen voor een compleet nieuw gevelbeeld » gevelbeeld met de aanbouw

75

76

77

locatie Den Haag opdrachtgever Haag Wonen type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 3 flats met in totaal 216 woningen

Isabellaland restylen van 3 woongebouwen te Den Haag Dankzij een sterk bewonersgericht

hoogwaardige isolatie. Hierdoor maken

uitgevoerde renovatie kunnen de 216

de energielabels van de afzonderlijke

woningen weer vier decennia mee. De

woningen minimaal twee stappen.

basis van het plan was een functionele,

Ook de galerijen en balkons zijn

energetische en architectonische

aangepakt met nieuw hekwerken

upgrading. Het casco is intact gelaten

en privacy-schermen en de vloeren

en de kopgevels zijn van een nieuwe

zijn een ophoging. Tot slot zijn de

geïsoleerde gevelschil voorzien,

entrees volledig vernieuwd. De eens

bestaand Mosa-tegels. Alle woningen

gedateerde entrees zijn nu de trotse

zijn voorzien van nieuw HR++glas met

hoge entreehallen van de bewoners

ventilatieroosters, nieuwe geïsoleerde

waar je elkaar ontmoet. Vanuit de

hardglazen klepramen, balkondeuren

nieuwe entrees zijn doorzichten

en galerijdeuren. De bestaande

opgenomen naar het binnenterrein,

gevelpanelen in de kozijnen zijn

waardoor de veiligheid is toegenomen.

vervangen door sandwichpanelen met

Isabellaland » Den Haag ˆ oude situatie ‹ volledig nieuwe uitstraling › nieuwe hoge entree

78

locatie Soest opdrachtgever Portaal type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 72 woningen

Weegbreeflat renovatie van een galerijflat te Soest De Weegbreeflat in Soest heeft een

trappenhuizen, zijn nu een prettige en

geworden. Ook de nieuwe hekken bij de

grondige metamorfose ondergaan. De

lichte verkeersruimte. De rest van de

balkons zijn hoger, zodat een eventuele

entree is aangepast en groter gemaakt,

kopgevels zijn voorzien van een nieuwe

ophoging in de toekomst mogelijk is.

de trappenhuizen zijn gerenoveerd,

bekleding van keramische tegels. Deze

de kopgevels zijn opnieuw bekleed,

tegels zijn voorzien van een speciale

Ook de 72 woningen in het

de galerijen zijn opgehoogd en

toplaag waardoor ze onder invloed van

gebouw zijn aangepakt. Naast

voorzien van nieuwe hekwerken en

zonlicht CO2 uit de lucht zuiveren.

het reguliere onderhoud, zijn de

de installaties in de woningen zijn vernieuwd.

installaties vernieuwd i.c.m. nieuwe Doordat de galerijen zijn opgehoogd,

ventilatieroosters en er zijn ingrepen

is de toegankelijkheid sterk verbeterd.

in de plattegrond gedaan. De grondige

De kopgevels van de trappenhuizen

De nieuwe transparante hekken zijn

aanpak van de Weegbreeflat laat zien

zijn nieuwe kozijnen en een vliesgevel

hoger dan de oude hekken en tegen

dat deze flatgebouwen nog prima een

over de volledige gebouwhoogte

de bestaande galerijplaten bevestigd.

tweede leven kunnen krijgen.

aangebracht. De eens zo donkere

Hierdoor zijn de galerijen iets breder

Weegbreeflat » Soest ˆ oude en nieuwe situatie naast elkaar ‹ overzicht van de ingrepen › nieuwe uitstraling van de balkongevel

79

80

81

locatie Maassluis opdrachtgever Maasdelta Spijkenisse type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 112 woningen

De Vier Geuzen renovatie van 4 portiekflats te Maasluis ‘De Vier Geuzen’ in Maassluis, vier flatgebouwen voorheen bekend als Jacques Boezemanflats, zijn zowel van binnen als van buiten in een nieuw jasje gestoken. Als onderdeel van dit project zijn acht bestaande maisonette woningen gesplitst in 16 appartementen. In totaal tellen de vier flats nu 112 woningen (was 104). Daarnaast zijn ook de binnengebieden opnieuw ingericht.

De Vier Geuzen » Maassluis ˆ oude situatie ‹ volledig nieuwe uitstraling van de gevels

82

locatie Monster opdrachtgever Arcade type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 176 woningen

Monster Noord renovatie van 4 galerijflats te Monster Renovatie van de flats Madesteijn,

van de kopgevels, het verhogen

Berkhout, Valkesteijn en Oudenborch

van de galerijen en de balkons en

in Monster Noord met in totaal 176

het vervangen van de galerij- en

woningen.

balkonhekken. Daarnaast wordt ook

De ingrepen aan de 4 flats omvatten

de entree omgedraaid en volledig

onder andere het opnieuw bekleden

vernieuwd.

4 flats » Monster ˆ oude en nieuwe situatie naast elkaar ‹ aanpassing aan de entrees › nieuwe uitstraling van de balkongevel

83

84

locatie Voorschoten opdrachtgever De Sleutels i.s.m de Stijlgroep type opgave renovatie en herstructurering status in uitvoering omvang renovatie van drie portiekflats, één gallerijflat en herinrichting van de woonomgeving

Jan Evertsenlaan aanpak complex Jan Evertsenlaan te Voorschoten In november 2007 hebben

wordt. Alle entrees, zowel van de korte

woningcorporatie de Sleutels,

als van de lange blokken, richten zich

Politie Hollands Midden, Woonzorg

op dit nieuwe entreeplein.

Nederland en de gemeente

De entree’s van de korte blokken

Voorschoten de ‘Intentieovereenkomst

vouwen zich om de bestaande

voor een leefbaar ´Noord-Hofland’

kopgevels heen. Dit verbetert zowel

ondergetekend. Dit vanwege signalen

de uitstraling van de blokken, als

die er bij de gemeente binnen kwamen

de sociale veiligheid binnen het

dat de leefbaarheid in een deel van de

plangebied. Ook het compartimenteren

wijk Noord-Hofland, Jan Evertsenlaan

van de bergingen versterkt de sociale

en omgeving verbetering behoeft.

veiligheid binnen het gebied. De hoofdentree van het lange blok wordt

In samenwerking met

naar buiten gehaald en komt in de lijn

landschaparchitecten en de bewoners

van de gevel te liggen. De luifel wordt

heeft A3 Architecten een plan

opgetild waardoor er meer daglicht

opgesteld, waarbij de entreesituatie

naar binnen valt. De doorbraak naar

drastisch verandert. De drie korte en

de achterkant, waar de toegang voor

het lange blok worden gekoppeld door

de bewoners zich bevind, en het

een centraal plein. Dit plein vormt de

gebruik van nieuwe en frisse kleuren

kern van het plan. Het parkeren wordt

en materialen binnen de entree geven

verplaatst naar de noordkant van de

deze een licht en luchtige uitstraling,

flat, waardoor het centrale plein een

waarbinnen het centrale open

gebied voor fietsers en voetgangers

trappenhuis mooi tot zijn recht komt.

Jan Evertsenlaan » Voorschoten ˆ oude entree › nieuwe entree ‹ nieuwe terreininricting

85

86

locatie Utrecht opdrachtgever BO-EX type opgave renovatie status uitgevoerd omvang 388 woningen

Rietveld Woningen renovatie van 388 woningen te Utrecht De 388 woningen zijn verdeeld over 2 stempels: genaamd Tjepmahof en Rijnesteinhof en maken deel uit van de naoorlogse wijk Hoograven. Deze Utrechtse wijk werd ontworpen volgens het model van de ‘Wijkgedachte’. Het stempel bestaat uit een centrale ‘met bestrating ingericht’ binnenhof, met aan beide zijden twee groene binnentuinen, elk omringd door zeven bouwblokken. De blokken rond het centrale hof zijn drie en vier verdiepingen, de ‘buitenring’ is hoger: vijf lagen. Aan de zuidzijde staan twee laagbouwblokjes. De ontsluiting van de blokken verschilt: er zijn eengezinswoningen, portieken en galerijen. Zo kon binnen het stempel elk type huishuishouden een plek krijgen, waardoor een minisamenleving zou ontstaan.

Hoewel de woningen en blokken varieerden, heeft Rietveld een eenheid in de buitengevel gebracht. Alle woningen hebben voor en achter een glazen pui van vloer tot plafond, met slanke, witte kozijnen. De puien kregen boven en onder matglas, met aan de onderzijde daarachter een gekleurd paneel. Langs de dakrand loopt bovendien een smalle strook met donkere kozijnen.

De woningen worden in bewoonde staat zowel aan de binnen als buitenzijde grondig aangepakt. Diverse eerdere renovaties, zoals het toepassen van kunststof kozijnen met plat profiel, hebben in de loop van de jaren het evenwichtige en sterke gevelbeeld verstoord. Het originele gevelbeeld met karakteristieke kleurstelling van Rietveld wordt nu weer zorgvuldig hersteld.

Dit in combinatie met een energetische verbetering naar label B. Bij de entrees van de portiekblokken zorgt een lichtbeton luifel in dezelfde stijl als de originele gevelbanden voor subtiele verbetering van ‘het thuiskomen’.

Rietveld Woningen » Utrecht ˆ archieffoto’s › foto nieuwe toestand ‹ situatietekening

87

88

89

1.

2.

3.

4.

“Diverse eerdere renovaties, zoals het toepassen van kunststof kozijnen met plat profiel, hebben in de loop van de jaren het evenwichtige en sterke gevelbeeld verstoord. Het originele gevelbeeld met 5.

6.

karakteristieke kleurstelling van Rietveld wordt nu weer zorgvuldig hersteld.”

1. isolatie en nieuwe dakbedekking 2. nieuwe zetwerk dakrand 7.

8.

3. weggewerkte ventilatiertoosters 4. nieuwe hardhouten kozijnen volgens originele profilering en indeling 5. figuurglas met wafelmotief 6. panelen geschilderd volgens het originele kleurenschema 7. bestaande schokbetonband met geprofileerde betonband 8. voorziening t.b.v. plaatsing zonwering

ˆ details ‹ fragment van de gevel

90

locatie Amsterdam afnemer | opdrachtgever Stadgenoot | Trebbe type opgave renovatie status prijsvraag omvang 64 portiek-etage woningen en herinrichting woonomgeving

Bakemabuurt

renovatie 64 portiek-etage woningen te Amsterdam De plint van de huidige blokken is schraal, gesloten en onveilig. De eenvoudige portieken zijn krap en geven momenteel geen toegang naar de bergingen en het nu nog afgesloten binnen-gebied. In onze stedenbouwkundige en landschappelijke inrichtingsvoorstellen, gebaseerd op het BGSV- model, wordt de situatie van het parkeren omgedraaid en geven de nieuwe woonstraten mogelijkheden tot verbetering. Door de entree van de huidige portieken uit te breiden naar de naastgelegen beuken ontstaat ruimte bij het binnenkomen en geeft deze dubbele maat van entree meer transparantie en daarmee veiligheid in de plint. Deze dubbele entreehal kan worden voorzien van een luifel (met verlichting) zodat in de architectuur beide ruimten worden gekoppeld en de aanduiding in de ontstane woonstraten wordt verbeterd. Daarnaast uiteraard het praktische voordeel van droog binnenkomen bij slechte weersomstandigheden.. Ook kunnen de nieuwe postkasten en het bellentablau in de nieuwe pui beter worden vorm gegeven.

Doordat het parkeren voor een groot deel naar de huidige binnenhoven wordt verplaatst is een ingang voor de bewoners naar de portieken in onze ogen noodzakelijk. Daarnaast geven deze nieuw te maken en de entrees aan de hofkant transparantie in de plint en daarmee ook doorzicht en veiligheid. Ook deze entree worden voorzien van een kleine luifel met verlichting.

Bakemabuurt » Amsterdam ˆ oude situatie › impressie ‹ situatie inrichtingsplan

91

92

93

locatie Amsterdam afnemer | opdrachtgever Stadgenoot | Coen Hagedoorn type opgave renovatie status prijsvraag aantal 60 woningen

Platanenweg renovatie van 60 woningen te Amsterdam De aanpak van de kozijnen levert naast voordelen op het vlak van energie en comfort ook de mogelijkheid om een aantal originele kwaliteiten in ere te herstellen.

Door de woonkozijnen in het gevelvlak te vervangen door kunststof kozijnen met verdiept profiel, komt de oorspronkelijke plastiek terug in de gevel. Het terugbrengen van de originele kozijnindeling en kleurstelling zorgt weer voor een heldere en mooie geleding in de gevel. De ventilatieroosters worden weggewerkt achter een ‘blinde’ antraciet gekleurde strook boven de kozijnen, zodat de kozijnindeling niet wordt verstoort.

De portiek- en bergingskozijnen en deuren worden uitgevoerd in een donkere warme tint passend bij het metselwerk. Dit maakt het gevelbeeld rustiger en de nadruk komt meer te liggen op de witte entreekaders. De nieuwe portiekentreedeuren krijgen een extra (afgerond) glasvlak, zodat er in de entrees meer licht en zicht is. Om de entrees meer uitstraling te geven, worden de entreepui en het kader verhoogd. Bijkomend voordeel is dat het gevelbeeld van deze gevel, die nu wat achterblijft bij de balkongevel, wordt versterkt.

Platanenweg » Amsterdam ‹ impressie Extrieur ‹ˆ bestaande toestand ˆ Impressie buitenterrein › Impressie buitenterrein

94

locatie Zwijndrecht opdrachtgever Trivire type opgave renovatie status opgeleverd omvang 76 ééngezinswoningen

Meerdervoort renovatie 76 ééngezinswoningen te Zwijndrecht Van de 76 eengezinswoningen in de Meerdervoortbuurt te Zwijndrecht is het energielabel E verhoogd naar een engerielabel A. De kozijnen zijn vervangen, de indelingen hiervan zijn teruggebracht naar de oorspronkelijke toestand.

De kleuren van de voordeuren zijn door de bewoners zelf gekozen uit een zorgvuldig samengesteld kleurenpalet.

Meerdervoortbuurt » Zwijndrecht ˆ oude toestand ˆ verschillende kleuren voordeuren › gerenoveerde woningen

95

96

97

locatie Dongen opdrachtgever Vieya type opgave renovatie status opgeleverd omvang 130 ééngezinswoningen

Bomenbuurt

renovatie 130 ééngezinswoningen te Dongen Belangrijkste doelstelling bij de aanpak van in totaal 130 eengezinswoningen, was het brengen van het energielabel E naar een enegerielabel A/B. Een ander belangrijk aspect was het in co-productie (met bewonerspanels) ontwerpen van diverse huurdersopties, zoals aanpassingen in de plattegrond en open aanbouwen.

Bomenbuurt » Dongen ˆ oude toestand ‹ gerenoveerde woningen ˘ ruime uitbouw

98

99

referentieprojecten

Transformatie

100

101

locatie Nieuwegein opdrachtgever | afnemer VORMontwikkeling | Jutphaas Wonen type opgave transformatie en nieuwbouw status opgeleverd omvang 85 appartementen (transformatie) 21 optopwoningen (nieuwbouw)

Bakenmonde transformatie naar 106 woningen De twee kantoorgebouwen, direct

bestaande gebouw geplaatst (t.p.v.

gelegen langs de A2 in Nieuwegein,

de Lekdijk halfinpandig). Al deze

zijn opgetopt met één laag en voor

aanpassingen zorgen ervoor dat de

de gebouwen is een opvallende

kantooruitstraling plaats maakt voor die

staalconstructie geplaatst. In dit

van een woongebouw.

‘staketsel’ zijn de balkons voor het

Bakenmonde » Nieuwegein ˆ Oude situatie › Situatie ‹ Nieuwe situatie

102

103

locatie Lange Nieuwstraat, Utrecht opdrachtgever | afnemer VORM ontwikkeling | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 58 appartementen

Woudagebouw transformatie naar 58 woningen

Het voormalig betonnen Woudagebouw is gesitueerd is in

De beëindiging van het gebouw toont een zorgvuldig

het centrum van Utrecht. Voorheen was het gebouw een

ontworpen kroon voor het gebouw. In de kroon is het

contradictie in haar omgeving. Door het gebouw terug te

kazernetype goed zichtbaar door aangezette hoeken en

brengen naar enkel een casco is A3 Architecten in staat

de schuine kap in het middendeel van het gebouw. De

geweest met een nieuwe gevel meer aansluiting te vinden

beëindiging is zorgvuldig gedetailleerd met verschillende

met de omgeving en een meer huiselijkere uitstraling te

terugliggende vlakken metselwerk.

creëren voor de toekomstige woonfunctie.

De entree is gesitueerd op de kop van het gebouw waardoor Met de nieuwe gevel is gezocht naar een nieuwe typologie die

de kopgevels een kop en een staart aan het gebouw vormen.

meer aansluit bij het nieuwe wonen en bij de omgeving van

De entree vormt een dominant element in de kopgevel

Utrecht, het kazernetype. De opbouw van de nieuwe gevel

doordat het door het standaard ritme heen steekt en een

is gevormd naar voorbeeld van verschillende omringende

dubbele hoogte van kader toont.

gebouwen. Daardoor heeft de nieuwe gevel een klassieke verdeling met een plint, middendeel en beëindiging.

De plint wordt opgebouwd met een betonnen basement die vervlochten wordt met zorgvuldig gedetailleerd verticaal metselwerk. De plint heeft een afwijkend karakter in verhouding tot de rest van de gevel, hier vindt namelijk een ander raamritme plaats en heeft de gevel meer plasticiteit. De terugliggende raampartijen zorgen voor meer interactie met de straat.

Vervolgens vertoond de gevelverdeling boven de plint een rustige ritmiek met haar verdeling van ramen en vlakken.

Deze ritmiek versterkt vooral de verticale geleding van het gebouw om zo een statigere uitstraling te krijgen. In detail vertoont het middendeel verschillende richtingen van metselwerk om daarmee verfijning toe te brengen aan het gebouw.

Woudagebouw » Utrecht ˆˆ Oude situatie ˆ kopgevel met nieuwe entree › interieur dubbelhoge entreehal ›› nieuwe situatie

104

105

106

107

locatie Neude, Utrecht opdrachtgever | afnemer De Nieuwe Norm | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 84 appartementen en commerciële functie

Neudeflat transformatie van een Icoon

De Neudeflat kwam tot stand in een tijd dat er in

welke gebouwd is, dit niet uit. Hier zijn vrijwel geen contrasten

stedenbouwkundige kringen gestreefd werd naar

en schaduwen aanwezig en de gevel lijkt hierdoor vlak. De

modernisering van het historische centrum van Utrecht.

uitstraling zoals ooit bedoeld door Maaskant lijkt zich niet te

Hiervoor werd het stedenbouwkundige plan van

uiten.

M.E. Feuchtinger gebruikt en dit bevatte een nieuwe

De Neudeflat wordt getransformeerd met de schetsen van

modernistische en brutalistische kijk op de stad Utrecht.

Maaskant als uitgangspunt. Doordat de functie veranderd

Hierbij was het van belang dat alle gebouwen ook in deze

van werken naar wonen ontstaat de behoefte naar een

context ontworpen werden, de Neudeflat is daar een

buitenruimte. Deze versterken het Brutalistische beeld en

voorbeeld van. Het plan van Feuchtinger is maar deels

vervullen de nieuwe wensen van de bewoners.

uitgevoerd en hierdoor is de Neudeflat een buitenbeentje in

Door ons te richten op een onderzoek naar het Futurisme en

Utrecht geworden.

Brutalisme, branding en de originele ideeën van Maaskant,

De schetsen van de Neudeflat bevatten het gevoel van het

zijn we in staat de Neudeflat te transformeren en deze en met

Brutalisme uit de jaren 50-60 goed. Hier zijn sterke contrasten

respect te veranderen.

en een mooie plasticiteit aanwezig. Toch straalt het ontwerp

Neudeflat » Utrecht ˆ schets Maaskant › plattegrond ‹ voorzijde van de Neudeflat

108

109

110

111

locatie Rotterdam opdrachtgever transVORM type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang ca. 220 appartementen en kantoorruime

Blaak 16 transformatie van een leegstaand kantoor De voormalige kantoorlocatie Blaak

komen ondersteunende functies.

16 krijgt nieuw uiterlijk én een nieuwe

Daarboven creëren we vijf verdiepingen

functie met het oog op de toekomst. Het

met studentenstudio’s en vier lagen

gebouw wordt geschikt gemaakt voor

met appartementen voor young

gebruik en bewoning door verschillende

professionals. In de optop komen zes

doelgroepen: studenten, starters en

woonlagen met luxe penthouses.

(young) professionals.

Al tijdens de revitalisatie staat

Op de begane grond vindt bedrijvigheid

duurzaamheid hoog in het vaandel.

plaats: er komen flexibele werkunits,

We (her)gebruiken de structuur en de

een lunchroom en ontmoetingsruimten

materialen van het gebouw en creëren

voor creatieven en (young)

een goede energiehuishouding in de

professionals. Op de eerste verdieping

woningen.

Blaak 16 » Rotterdam ‹ doorsnede & differentiatie ˆ huidige toestand › legenda ›› impressie

RiSS deR SituatiOn

professionals

112

nieuwe Situatie Auf jeder Wohnebene können 27 Studentenwohnungen oder 13 Appartements für „Young Professionals“, jeweils mit einem eigenen Abstellraum, realisiert werden.

neue SituatiOn Auf jeder Wohnebene können 27 Studentenwohnungen oder 13 Appartements für „Young Professionals“, jeweils plattegROnd gRundRiSS deR mit einem eigenen Abstellraum, realisiert werden. nieuwe Situatie neuen SituatiOn

studenten

plattegROnd BeStaande Situatie

gRundRiSS deR BeStehenden SituatiOn

young professionals

16

17

nieu

Auf jeder W oder 13 App mit einem ei

plattegRO BeStaande

113 tOOlBOX

tOOlBOX

De transformatie realiseren we volgens een uniek plug­ and­play­principe. We maken gebruik van pre-fabelementen, die allen één functie in zich hebben; bijvoorbeeld keuken, badkamer, toilet, entree of een bergruimte.

Ze zijn te vergelijken met grote legoblokken waarmee binnen de bestaande gebouwstructuur een woning kan worden gevormd.

Die Transformation erzielen wir nach einem einzigartigen FertigbauElemente, die nur eine einzige Funktion besitzen, wie z.B. Küche, Bad, Toilette, Eingang oder Abstellraum.

Diese lassen sich mit großen Lego-Steinen vergleichen, mit denen innerhalb der bestehenden Gebäudestruktur eine Wohnung zusammengestellt werden kann. Das Plugand-Play-Prinzip ermöglicht es, in einem bestehenden Bürogebäude Wohnungen zu realisieren. Außerdem bietet es dem Bewohner die Möglichkeit, den Grundriss seiner Wohnung teilweise selbst gestalten.

Studentenunit

plug­and­play­prinzip.

Wir verwenden YOung pROFeSSiOnalS

De ‘units’ zijn demontabel en kunnen nagenoeg compleet worden hergebruikt in een andere samenstelling binnen hetzelfde pand of verplaatst worden naar een ander bouwwerk. De flexible samenstelling maakt het mogelijk om snel en eenvoudig in te spelen op (toekomstige) wensen.

LD

VU

EG

UW

Die Einheiten sind demontierbar und können in einer anderen Zusammenstellung innerhalb desselben Gebäudes praktisch vollständig wiederverwertet werden oder zu einem anderen Gebäude transportiert werden. Die flexible Zusammenstellung ermöglicht es, schnell und einfach (künftigen) Wünschen zu entsprechen.

W

LE

U BO

GE

OP

BO

OP

8

9

10

114

locatie Kranenburgweg, Scheveningen opdrachtgever | afnemer Heembouw | MN type opgave transformatie status opgevelerd omvang 32 appartementen en commerciële ruime

“Inno Porto”

Van kantoorgebouw naar appartementen Het project betreft de transformatie

te ontsluiten. Rond het gebouw

van een leeg kantoorpand naar

zijn balkons aangehangen om alle

appartementen. Het gebouw is het

woningen een buitenruimte te geven.

voormalig Norfolk kantoor, aan de

Verder is het pand opgetopt met één

Kranenburgerweg. Op de begane grond

laag appartementen en rondom ruime

zijn een aantal commerciële ruimten

terassen die uitzicht bieden op het

gebleven.

duingebied en de achterliggende

Het brede gedeelte van het wigvormige

havens van Scheveningen.

gebouw wordt ontsloten middels een

Door het toevoegen van balkons, een

corridor. Aan de achterzijde is een

galerij en de optoplaag, heeft het pand

galerij tegen het gebouw geplaatst om

een nieuwe uitstraling gekregen die

de woningen in het smalle gedeelte

past bij een woongebouw.

Kranenburgweg » Scheveningen ˆ voorzijde, oude situatie › voorzijde met aangehangen balkons ˇ toegevoegde galerij aan de achterzijde

115

116

117

A3 Architecten

A3 Architecten & BIM voorbeelden van planuitwerking in BIM A3 Architecten werkt met het Bouwwerk Informatie Model (BIM). Met zowel nieuwbouw- als ook renovatie- en transformatie-projecten is hiermee de nodige ervaring opgedaan. De BIM-modellen worden met behulp van het programma Revit opgezet en uitgewerkt.

Het werken met BIM is een methode die zorgt voor centraal beheer van data (tekening, berekeningen, inzichtelijk documenten, hoeveelheden, gebruiksaanwijzingen en berekeningen, etc.) en centrale communicatie.

Het voordeel hiervan is dat meer inzicht voordat de bouw start voor alle partijen zoals de opdrachtgever, architect, constructeur, installateur en alle overige relevante bouwpartners. Alle knelpunten kunnen vooraf inzichtelijk worden gemaakt, worden besproken en direct worden opgelost, ondersteund door een uitgebreid 3D-model.

BIM protocol Bij het opzetten van een BIM project dient vooraf een BIM protocol opgesteld te worden. In dit protocol komen o.a. de volgende zaken aan bod: - Projectinformatie - Projectdoelen en BIM ambities - Projectpartners en contactpersonen - Organisatie project - BIM proces - BIM informatie niveau componenten - Procedure samenwerking - Afspraken BIM model - Kwaliteitscontrole

BIM ‚ nieuwbouw SSH studentehuisvester Utrecht › voorbeeld van een BIM protocol

A3 Architecten & bewoners Betrekken van bewoners bij het proces Bewoners van de aan te pakken woningen spelen voor ons een cruciale rol in het proces van besluitvorming. Goede voorlichting naar de bewoners is uiteraard van essentieel belang. Overleg met klankbordgroepen, planteams met bewoners, informatieavonden, inloopmiddagen, excursies tot aan workshops met bewoners behoren tot ons dagelijks werk.

Afhankelijk van de instandhoudingtermijn, de exploitatietermijn en de staat van het onderhoud, worden plannen gemaakt voor de woningbouwcomplexen. Door de jaren heen heeft A3 Architecten veel ervaring opgedaan in het aanpakken van woningen in bewoonde staat.

Het met elkaar bepalen van de ingrepen en het zoveel mogelijk voorkomen van overlast, maar ook het benoemen van de overlast, zijn op de bewonersbijeenkomsten belangrijke punten.

Bewoners ˆˆ excursie | Nieuwe vaart, Krimpen a/d IJssel ˆ klankbordgroep | Weegbreeflat, Soest › workshop | De Toekomst, Vlaaringen ˆ› pannelsessies | Dekkenplan, Zoetermeer ˇ› informatie avonden | Isabellaland, Den Haag

A+

A+

NOM

A3 Architecten & Duurzaamheid uitgaan van behoud Een belangrijke vorm van duurzaamheid is behoud. Dus niet slopen, maar hergebruiken wat goed is en aanpassen waar nodig. Inmiddels hebben we diverse transformatieprojecten uitgevoerd waarbij het bestaande gebouw zoveel mogelijk wordt behouden en toch d.m.v. allerlei ingrepen woningen met een energielabel A+ zijn gerealiseerd. Een voorbeeld hiervan is het transformatieproject Brinkwal in Nieuwegein.

Energielabelverbetering Een andere voor de hand liggende manier van duurzaamheid is het besparen van energie door het na-isoleren van bestaande woningen, eventueel in combinatie met het aanbrengen van zonnepanelen of andere duurzame ingrepen. Het resultaat is een energielabelverbetering van de bestaande woningvoorraad. Soms gebeurd dit met maar met enkele stappen, zoals het project Isabellaland in Den Haag. De woningen zijn van een gemiddeld label E/D naar een energielabel B gegaan.

Maar het kan ook zeer rigoureus, bijvoorbeeld in een ‘Slim en Snel’ traject van platform 31. Het project Sens in Krimpen aan den IJssel is een voorbeeld van zón traject dat we hebben doorlopen. Deze woningen zouden uiteindelijk naar een A+ label zijn gegaan.

Nul-op-de-meter nog een stap verder gaat het ‘nul-op-de-meter concept’. Voor onder andere woningcorporatie Mitros en SSW de Bilt deden we mee aan trajecten om gestapelde woningen ‘Nul-op-de-meter’ te krijgen.

Duurzaamheid ‹ˆ transformatie | Brinkwal, Nieuwegein ˆ slim & Snel | Krimpen a/d IJssel ‹‹nul-op-de-meter | SSW, De Bilt ‹ labelverbetering | Isabellaland, Den Haag

Maaskade 171D Postbus 24325 3007 DH Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl