18 minute read
Snelfie: Gert Voorjans
Wil je ook inspirerende ideeën opdoen? www.unizo.be/ondernemersforum
Advertisement
Vijf vragen aan een Bekende Ondernemer Gert Voorjans
Op zijn zestigste kan interieurarchitect Gert Voorjans terugblikken op een waanzinnige carrière. Zo richtte Voorjans de winkels in van modeontwerper Dries Van Noten en mocht hij Mick Jagger tot zijn privéklanten rekenen. Het brede publiek maakte dit voorjaar kennis met de extravagante designer in het VTM-programma Huis Gesmaakt.
Tekst Katrien Elen – Foto Wim Kempenaers
Wat was je beste investering ooit?
“Ik studeerde binnenhuisarchitectuur in Hasselt en later kunstgeschiedenis in Sienna en Londen. Een gedegen opleiding is belangrijk in deze job. Ook al liggen mijn ontwerpen niet in de lijn van de moderne architectuur die we tijdens onze studies moesten bestuderen, toch was die basis nodig om mijn eigen pad te vinden.”
Als je dit niet deed, wat zou het dan geworden zijn?
“Landschapsarchitectuur. Dat het interieurinrichting werd, komt door de meubelzaak van mijn ouders. Ik vind het bijzonder ontspannend om in de tuin te werken, composities te maken en de planten te zien groeien. Een landschap is nooit af. Elk seizoen ziet het er anders uit. In mijn interieurs is het net zo. Ik laat altijd een muur of kamer blanco. De bewoners moeten die kunnen invullen.”
Is succesvol ondernemen gemakkelijker als ze je naam kennen?
“Ja, in mijn branche is ouder worden een voordeel. Bij de start van mijn carrière moest ik klanten echt overtuigen. Interieurinrichting is een grote investering. Mensen willen waar voor hun geld en spelen dus op zeker. Ondertussen is mijn werk gekend. Ik hoef niet langer mijn overredingskracht te gebruiken. Een televisie-effect is er niet. De meeste klanten voor wie ik werk, hebben het programma nooit gezien. Waarom ik het dan doe? Tijdens de pandemie kwam er tijd vrij. In plaats van in een hoekje te zitten treuren, blijf ik graag in beweging. Af en toe horen daar onverwachte dingen bij. En het zet mijn job eens in een ander perspectief, weg van het elitaire.”
Vul aan: het belangrijkste moment van mijn dag is…
“De ochtend. Dan ben ik fris en helder en koester ik een kinderlijk enthousiasme over wat de dag zal brengen. ‘s Avonds heeft dat onbeschreven blad vaak een dosis realiteit over zich heen gekregen. Ik vind het dus zalig om vroeg wakker te worden en al een uurtje te werken vooraleer mijn medewerkers arriveren.”
Van welke fout ben je blij dat je ze gemaakt hebt?
“Ik heb angstvallig vermeden om fouten te maken. En dat verwijt ik mezelf wel eens. Ik had vaker grote risico’s moeten nemen, maar dat zit niet in mijn natuur. Een jaar lang rond de wereld reizen en dan met een frisse geest helemaal opnieuw beginnen. Ik kon het niet. Ik ben me altijd blijven vastbijten in mijn job, iets anders voelde als opgeven.”
/ www.gertvoorjans.com
Er zijn almaar meer mensen die kiezen om als freelancer aan de kost te komen. Freelancers bestaan in allerlei soorten en gedaanten. In deze rubriek leren we ze kennen in al hun bonte verscheidenheid. Van A tot Z.
UNIZO heeft een op maat gemaakt aanbod voor freelancers. Kijk op www.unizo.be/freelance
Deze maand: de I van Illusionist
Tim Oelbrandt
TEKST Herman Van Waes FOTO Pat Verbruggen
Magisch theater noemt Tim Oelbrandt de voorstellingen waarmee hij vandaag het land afreist: “Jawel, ik ben goochelaar, illusionist en hypnotiseur, maar het moet meer zijn dan een nummertje opvoeren, ik wil ook een verhaal vertellen.”
“Zolang ik me kan herinneren deed ik als klein manneke al goo-
chelkunstjes op familie- en verjaardagsfeesten en voelde ik me aangetrokken tot entertainment, theater, circus. Maar om de kost te verdienen was er eerst die andere fascinatie: de sneeuw en de bergen. Vanaf m’n 18de werkte ik als freelance skimonitor en trainer in alle uithoeken van de wereld: Japan, Australië, Argentinië... Tijdens de après-ski in hotels en nachtclubs verdiende ik met mijn goocheltrucs weer een reisje naar Bali. Maar na een jaar of acht was het tijd om aan de toekomst te denken: een vaste stek, een zetel en een lief. Met pijn in het hart hing ik de ski’s aan de haak.”
“Via een Syntra-opleiding als licht- en geluidstechnicus kon ik vrij snel aan de slag in de eventsector, eerst met een stage op de Lokerse feesten, later zelfs met een vast contract bij de
Roma in Antwerpen. Als licht- en videoontwerper en decorbouwer ging ik ook met theater Froe-Froe samenwerken.”
“Zelfstandig worden schrikte me niet
af. De vrijheid om je eigen keuzes en agenda te bepalen, gaf de doorslag. Al was dat natuurlijk een te romantisch beeld. Het was niet evident om in die druk bevolkte Vlaamse eventsector aan de bak te komen. Je leert snel dat je nooit nee kunt zeggen tegen een job. Toch zag ik me nog altijd als goochelaar aan de slag gaan, maar niet als de ‘clown’ die op bedrijfsfeestjes zijn nummertje komt doen. Goochelshows vond ik eigenlijk altijd verschrikkelijk. Ik wou geen entertainer, maar kunstenaar zijn, al had ik geen enkele opleiding als acteur of theatermaker.”
“Pas twee jaar geleden stak ik mijn
eigen voorstellingen in elkaar. Maar daarvoor moet je investeren, in de eerste plaats in een regisseur/tekstschrijver, bij mij Dimitri Duquennoy. Ik had ook het geluk dat ze bij De Studio in Antwerpen, een creatieve hub voor jong talent, in mij geloofden als ‘artist in residence’. Ik kan er repeteren, brainstormen, ideeën pitchen, mensen ontvangen. Gelukkig werd mijn subsidiedossier - als goochelaar val je onder het circusdecreet - goedgekeurd. Dat is niet zomaar even pitchen: je moet voor elk project een businessplan voorleggen en intentiebrieven van theaters die je willen boeken.”
“Mijn eerste show Heen en Terug was
vrij intiem in de sfeer van 19de-eeuws spiritisme, geesten oproepen in bezwerende seances. Oude trucs, zeg maar, waar ook de Google-generatie nog intrapt. Ik laat bijvoorbeeld iemand uit het publiek de gedachten van mensen uit de zaal lezen. In de tweede show Brain Freeze speel ik een cryonist: het gaat over onze drang naar eeuwig leven, over AI, over gedachten downloaden, alles in een labosetting. Bij het begin lig ik naakt in een bak met ijs. Op zich geen probleem, behalve als de organisator het publiek al een half uur vooraf in de zaal wil laten en ik daar ook zolang moet blijven liggen… Soms vragen mensen achteraf: ‘Maar vertel nu eens hoe je dat doet.’ Dan antwoord ik: ‘Dat wil ik wel, maar dan zal je het niet meer zo leuk vinden’. En dan zeggen ze ‘Nee, laat maar’.” manier nooit rijk van worden. Ik heb ook met scha en schande moeten leren hoe duur het is als eenmanszaak te werken. Die belastingbrief... er kwam veel binnen, maar er leek niks over te schieten. Ik had vroeger een vennootschap moeten beginnen en mezelf een loon uitkeren zoals nu. Maar dat had ik in die spoedcursus bedrijfsbeheer destijds niet meegekregen, daar heb je een goeie boekhouder voor nodig die de sector kent.”
“Ik wil artiest zijn, maar ik heb geen artiestenstatuut, waarmee je mag gaan stempelen. En dan is de verleiding er om commerciële toegevingen te doen om een groter publiek te bereiken. Schoolvoorstellingen bijvoorbeeld.
“De eerste lockdowns waren een welgekomen periode om mijn act volledig op punt te stellen. Ik heb een regisseur en twee muzikanten aan het werk gehouden, maar die derde lockdown heeft ons wel genekt. Vandaag is het volle bak rondtoeren met twee voorstellingen en een derde die deze maand in première gaat. Opeens ben ik een kmo-vennootschap, met mijn techniekers, muzikanten en decor op de baan, met een agent, een vaste fotograaf en een boekhouder.
Ik heb mezelf drie jaar gegeven om te ontdekken of ik hiervan kon leven.
Zelfs met die corona-onderbreking blijkt dat nu aardig te lukken, al zal ik op deze Maar ik wil enkel optreden voor mensen die voor mijn optreden kiezen.”
Moet ik niet proberen op tv te komen
om écht bekend te worden? Voor mij hoeft dat niet: ik was zelfs ‘magic consultant’ voor Nicholas, die op VTM veel succes kende met de trucs die ik vaak bedacht en hem aanleerde. Het copyright delen we samen, maar het zijn niet het soort trucs dat ik wil doen. Als ik voor tv iets maak, zal het een totaal nieuw concept moeten zijn. Maar voorlopig heb ik de luxe dat niet te moeten doen, ik heb mijn ding gevonden.”
/ www.timoelbrandt.be
De drijfveren achter het ondernemerschap Waarom zou je het doen?
Of je nu een eenmanszaak runt of zaakvoerder bent van een kmo met honderd medewerkers, je moet ‘goe zot zijn’ van ondernemen. Of anders gezegd, moet je over een gezonde portie motivatie beschikken. Maar wat motiveert ondernemers nu echt om een bedrijf uit de grond te stampen, en om vol te houden in uitdagende tijden? ZO vroeg twee experten wat de motivatie van ondernemers zo speciaal maakt.
TEKST Ans Vrooms – FOTO’S Shutterstock, Hendrik De Schrijver
Professor Anja Van den Broeck is expert arbeidsmotivatie aan de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven. Jana Deprez is er postdoctoraal onderzoeker in de afdeling arbeids- en organisatiepsychologie. Beide dames weten als geen ander hoe belangrijk de juiste motivatie is om te starten én te slagen als ondernemer.
Laat ons beginnen bij het begin. Waarom zijn sommige mensen meer gemotiveerd om te ondernemen dan anderen?
Jana Deprez: “Het idee daarover is de laatste decennia grondig veranderd. Vroeger werd gedacht dat de motivatie om te ondernemen vooral te maken had met persoonlijkheid. Er werd uitgegaan van het stereotiepe idee dat ondernemers harde werkers zijn, die een visie hebben en het risico niet schuwen. Werknemers in loondienst werden als eerder passief bestempeld. Dat is uiteraard wat kort door de bocht, en tegenwoordig zien we eigenlijk niet meer zoveel verschillen.”
“Gaandeweg werd duidelijk dat andere factoren in de levensloop van mensen minstens even belangrijk zijn voor hun motivatie om te ondernemen, zoals bijvoorbeeld de nood aan meer autonomie of een betere work-lifebalance
Energie krijgen is het belangrijkste om een job vol te houden
in een bepaalde periode van je leven. Ook de omgeving waarin je opgroeit en de vrienden waarmee je omgaat spelen een grote rol. Als je zelf kind bent van zelfstandigen zal je waarschijnlijk sneller de stap durven zetten naar ondernemerschap, op voorwaarde dat je ouders succesvol waren. Als je altijd hebt gezien hoe hard ze moesten werken voor weinig geld, zal dat eerder averechts werken. Of omgekeerd: als je veel vrienden in je omgeving hebt die een eigen zaak runnen en daar goed de kost mee verdienen, zal je sneller geneigd zijn om zelf ook de stap te zetten. Want laat ons eerlijk zijn: het financiële aspect speelt uiteraard een grote rol.”
Intrinsiek en extrinsiek
Wat zijn, naast geld, de andere grootste motivators om een zaak uit de grond te stampen?
Anja Van den Broeck: “Motivatie werd lang opgedeeld in twee types: intrinsieke en extrinsieke. Als je intrinsiek gemotiveerd bent, doe je het werk omdat je er bijvoorbeeld door gefascineerd bent, of omdat je het gewoon heel leuk vindt om te doen. Extrinsieke redenen zijn eerder gericht op dingen buiten de taak. In dat geval draait het vaak om financiële motieven en status.”
“Ondertussen stappen we van dit eenvoudige onderscheid af: ook extrinsieke motivatie kan goed zijn. Niet alles wat je doet moet leuk of plezierig zijn om goed gemotiveerd te zijn. Ondernemen is bijvoorbeeld niet altijd rozengeur en maneschijn. Maar zolang de motivatie van binnenuit komt, zit je goed. Dan ben je immers ‘autonoom’ gemotiveerd. Wie daarentegen iets doet voor het geld, de status of uit schuldgevoel wordt ‘gecontroleerd’ in zijn motivatie. Ook als je dus iets doet omdat het waardevol of zinvol is – zonder dat je er écht plezier aan beleeft – ben je autonoom en dus ‘goed’ gemotiveerd.”
Wat is volgens jou de motivator die op lange termijn voor succes zorgt?
Anja Van den Broeck: “Wat volgens mij het allerbelangrijkste is, is het creëren van zinvolheid en meerwaarde voor jezelf. Wanneer je een job doet vanuit engagement, presteer je meestal beter en zal je ook meer plezier vinden in je werk. Wie iets doet waar hij volledig achterstaat is meestal meer gemotiveerd dan wanneer hij het enkel doet voor het geld, de status, of uit schuldgevoel. Je zal in dat laatste geval ook vatbaarder zijn voor stress en prestatiedruk. Het belangrijkste om iets vol te houden op lange termijn, is dat je energie krijgt van wat je doet.”
Blijven geëngageerde ondernemers ook langer gemotiveerd wanneer ze geconfronteerd worden met tegenslagen? Anja Van den Broeck: “We zien inderdaad dat mensen die ondernemen vanuit zinvolheid doorgaans langer doorzetten en zich niet zo snel uit het lood laten slaan wanneer er zich problemen aandienen. Maar uiteraard zijn er grenzen. Ook al ben je extreem geëngageerd, toch kan je nog steeds met je hoofd tegen de muur botsen wanneer je geconfronteerd wordt met de economische
Jana Deprez: “Als je ouders er succesvol in waren, zul je sneller de stap zetten naar het ondernemerschap.”
realiteit. Een belangrijke nuance is ook dat de meeste ondernemers niet louter tot het ene of het andere kamp behoren. Meestal is je motivatie een combinatie van zowel autonome als gecontroleerde motivatie, en daar is niks mis mee. Maar we zien wel dat positieve motivatie absoluut noodzakelijk is voor succes. Wie enkel onderneemt omwille van de status, de roem of het geld is eraan voor de moeite.”
Vrijheid is soms een illusie
Hebben jullie het gevoel dat starters doorgaans een realistisch beeld hebben van het ondernemerschap?
Anja Van den Broeck: “Veel starters beginnen enthousiast en gemotiveerd aan hun job, maar worden gaandeweg geconfronteerd met taken die ze onderschat hadden. Want ondernemen is uiteraard veel meer dan enkel je kerntaak uitvoeren. Mensen staan er niet bij stil dat het takenpakket voor een groot deel ook bestaat uit boekhouding, administratie, marketing, klantenrelaties onderhouden etc. Dat kunnen struikelblokken worden voor wie niet goed voorbereid is. Startende ondernemers stellen zichzelf dus best de vraag of ze bereid zijn om die aspecten van de job erbij te nemen.”
“Anderzijds zijn er aan iedere job minder prettige kanten, ook wanneer je in loondienst werkt. Kijk maar naar leerkrachten, die meestal erg gemotiveerd zijn om voor de klas te staan, maar vaak gefrustreerd geraken door de overdosis administratie die ook tot hun takenpakket behoort. Als ondernemer kan je niet verder als je niet voldoende motivatie kan opbrengen voor alle domeinen van je job. Daarom raad ik starters aan om op voorhand genoeg research te doen en bijvoorbeeld eens met collega’s te gaan praten, om zo de workload voldoende in te schatten, ook al kan je natuurlijk niet alles voorspellen en zal je sommige dingen gaandeweg moeten ontdekken.”
Jana Deprez: “Starten als ondernemer blijft toch altijd een beetje een sprong
durven wagen. Het grote verschil tussen mensen die de stap zetten, en zij die dat niet doen, is de mate waarin ze het fijn vinden om risico’s te nemen, ook al zien ondernemers dat zelf niet altijd zo. Zij denken eerder in functie van opportuniteiten dan risico’s, en vinden het een groter risico om een opportuniteit te laten schieten dan om ze te grijpen, ongeacht de consequenties en de verrassingen die ze later misschien tegenkomen.”
Is er nog een verrassing waar starters niet altijd voldoende bij stilstaan?
Anja Van den Broeck: “Vaak beginnen mensen als zelfstandige vanuit een verlangen naar vrijheid. Ze denken dat ze hun zin zullen kunnen doen, in tegenstelling tot werknemers die naar de pijpen van hun baas moeten dansen. Maar uit onderzoek blijkt dat die vrijheid serieus kan tegenvallen. Als ondernemer ben je niet meer afhankelijk van een baas, maar wel van je klanten, die je ook onder druk kunnen zetten. De totale vrijheid waar starters van dromen blijkt dus vaak een illusie te zijn.”
Zoeken naar de meerwaarde
Welke tips kan je geven aan ondernemers die hun motivatie kwijt geraken?
Anja Van den Broeck: “Voorzichtig omspringen met je energie is cruciaal. Daarom raad ik aan om je takenpakket eens onder de loep te nemen en te bekijken welke aspecten van het ondernemerschap je energie geven, en welke taken zorgen voor energielekken. Heb je bijvoorbeeld heel veel moeite met personeelsadministratie en boekhouding, ga dan na of je die taken kan delegeren of uit handen geven aan je sociaal secretariaat of een freelance arbeidskracht. En ga zeker ook op zoek naar de dingen die je wel energie geven. Haal je bijvoorbeeld veel voldoening uit contact met klanten en het luisteren naar hun feedback? Maak dan tijd voor dat extra telefoontje. Benut je vaardigheden optimaal en zoek sociaal contact op, want dat zijn net de kanten van de job die ondernemers achterwege laten op momenten van stress en vermoeidheid, ook al zijn ze nodig om je batterijen weer op te laden.”
“Een andere manier om je motivatie terug te vinden is op zoek gaan naar de meerwaarde van je werk. Vraag jezelf af waarom je doet wat je doet. En dat kan je altijd op verschillende manieren bekijken. Zo kan een tuinaannemer zijn job omschrijven als struiken en bomen planten, of hij kan zeggen dat hij zijn klanten een vakantiegevoel bezorgt in hun eigen tuin. Een kapper knipt gewoon iemands haar, maar hij geeft mensen ook een goed gevoel en draagt zo bij tot het kleine geluk van zijn klanten. Stel jezelf de vraag welke bijdrage jij levert aan je klanten, aan de maatschappij. Je motivatie zal onmiddellijk omhooggaan.”
Falen mag een optie zijn
Kan de overheid ook helpen om de motivatie bij zelfstandigen hoog te houden?
Anja Van den Broeck: “Zeker! Allereerst moet er werk gemaakt worden van de beloofde administratieve vereenvou-
diging. Want we zien in de praktijk dat de grootste energielekken te wijten zijn aan het feit dat ondernemers veel te veel tijd moeten besteden aan papierwerk. De overheid kan hier echt een verschil maken, door ondernemers de kans te geven om datgene te doen waar ze echt voor gekozen hebben. En het is geen geheim dat de belastingdruk op arbeid in ons land heel hoog ligt, wat uiteraard ook niet helpt. Ondernemers worden daarbij dubbel getroffen, want ze moeten belastingen betalen voor zichzelf en voor hun personeel.”
“Een tweede manier om de motivatie te vergroten heeft te maken met de beeldvorming die er heerst rond ondernemen. Wij leven in een maatschappij waar falen geen optie is, en waar mislukte ondernemers heel snel worden afgestraft. Wie hier een zaak opstart en die vervolgens moet opdoeken, blijft achter met een gevoel van schaamte en zal niet snel geneigd zijn om opnieuw te beginnen, ook al heeft die persoon tijdens het hele proces waarschijnlijk veel geleerd. Vergelijk ons land met Amerika, waar ondernemen erg wordt aangemoedigd en mensen veel minder worden afgerekend op hun mislukte pogingen. Positieve beeldvorming rond ondernemen is dus heel belangrijk om motivatie te stimuleren.”
Heeft onze samenleving momenteel een gunstig klimaat om te ondernemen?
Jana Deprez: “Wat loopbanen en carrières betreft is onze maatschappij de laatste jaren een pak flexibeler geworden. Vroeger werkten mensen hun hele leven bij hetzelfde bedrijf. Je was of een ondernemer of een werknemer. Tegenwoordig gaan we ervan uit dat een carrière niet lineair verloopt. Levenslang leren, jezelf bijscholen en van job ver anderen wordt zelfs aangemoedigd. We zien ook dat mensen makkelijker de switch maken tussen een carrière als zelfstandige en een job in loondienst. Sommige schoolverlaters gaan eerst een aantal jaren bij een werkgever werken om de kneepjes van het vak te
Anja Van den Broeck: “Ook al ben je extreem geëngageerd, de economische realiteit kan je toch met je hoofd tegen de muur doen botsen.”
leren, om vervolgens te starten met een eenmanszaak wanneer ze genoeg ervaring hebben opgedaan en een financiële buffer hebben opgebouwd. Meer dan eens wisselen ze na een aantal jaren opnieuw, en gaan ze bijvoorbeeld verder als zelfstandige in bijberoep.”
“Afwisseling kan helpen om gemotiveerd te blijven. Het is niet altijd nodig om te blijven doorgaan met iets waar je geen voldoening meer uithaalt. Sommige mensen genieten er vooral van om een nieuwe zaak uit de grond te stampen, maar halen weinig plezier uit de dagelijkse werking. Een zaak verkopen, even terug in loondienst gaan werken, en vervolgens iets nieuws opstarten is tegenwoordig perfect mogelijk. Innovatie wordt aangemoedigd.”
Tot slot: wat maakt dat de ene ondernemer er wel in slaagt om gemotiveerd te blijven en de andere niet?
Anja Van den Broeck: “Sommige mensen zijn van nature proactiever en zien sneller opportuniteiten. Ze zullen problemen oplossen nog voor die zich voordoen. Anderen hebben dat minder, maar dat wil niet zeggen dat je die vaardigheden niet kan ontwikkelen. Veel hangt natuurlijk ook af van de omstandigheden. Zo was het tijdens de coronapandemie in sommige branches moeilijker om gemotiveerd te blijven dan in andere. Ik raad aan om altijd je netwerk goed te onderhouden, zodat je er in tijden van crisis niet alleen voor staat.”
ZO mag 2 exemplaren weggeven van het boek ‘Motiveren zonder controleren’. Mail snel je antwoord naar zo@unizo.be op de vraag:
Welke 2 manieren zijn er nodig om de motivatie te vergroten?
