andemiaren ostean, ikastolak normaltasuna berreskuratu du lehen hiruhileko honetan. Aurreko bi ikasturteetan bertan behera geratu ziren hainbat jarduera berraktibatu ditugu: Olentzero eguneko jaialdia, Gabonetako gurasoen afaria, xake txapelketa eta abar.
Bestalde, udan ikastolan hain estimatua zen Txuma Izalen galera jasan behar izan genuen. Günter Gutmannek ere utzi gintuen, hainbestetan ikastolarekin interesik gabe eta grinaz aleman ikasgaian kolaboratu zuenak. Bien galerek gainditu egin beharko dugun hutsune handia utzi digute. Esparru pedagogikoan, oro har, hiruhilekoa aberatsa izan da. Irailean, Erasmus proiektuaren barruan Alemaniako eta Frantziako ikasleek egindako bisita nabarmendu zen. Urrian ikasturte hasierako talde-bilerak izan ziren eta Tafallako ikastolaren Nafarroa Oinezeko arrakasta ere bizi izan genuen, "Erdian erein" lelopean. Azaroaren hasieran 2023-27 aldirako hausnarketa estrategikoko lan saioak amaitu ziren. Aurrerago, azaroaren 25ean, urteko batzarra egin zen eta ikastolako Errektore Kontseilua berritu zen. Azkenean, abendua hasperen batean joan da, jaiegunak tartekatuta, eta Olentzero egunarekin amaitu da hiruhilekoa. Aldizkariaren ale honetan, gure hezkuntza-proiektuaren oinarrizko ezaugarriak aurkezten dizkiegu familia berriei, eta hura ezagutzera gonbidatzen ditugu. Gure ikasle batzuen atzerriko esperientziak ere jasotzen ditugu. Era berean, gaur egun kooperatibistek osatzen dituzten lantaldeak nabarmentzen ditugu. Matrikulazioari dagokionez, azken urteotan Nafarroan izan den jaiotzatasa baxuak ahalegin handiagoa egitera garamatza Haur Hezkuntzako 1. mailako 3 lerroak osatzeko. Kooperatibista guztiei gure proiektua ezagunen, bizilagunen eta eskola-ibilbideari ekiteko adinean dauden haurren gainerako ezagunen artean zabaltzeko eskaera egiten diegu. Halaber, komunikazio mailan, kooperatibistak webgunera sartzera gonbidatzen ditugu. Bertan, besteak beste, aldizkari honen edizio digitala edo “dokumentazio” atala bisitatu ahal izango dute, non ikastolako guraso gisa behar duten informazio guztia aurki dezaketen. Azkenik, gabon zoriontsuak opa dizkizuegu guztioi. Zorionak eta urte berri on!
Ikastola guraso kooperatiba euskalduna da. Euskara ardatz duen proiektu eleanitza. Ikastolan 5 hizkuntza lantzen dira: euskara, gaztelera, inglesa, frantsesa eta batxilergoan alemana.
2-18 bitarteko hezkuntza eskaintza zabala dugu. Ondorioz, gure ikasleek unibertsitatera edo formakuntza profesionala iritsi arte, hezkuntza ibilbide osoa ikastolan egin dezakete.
Nafarroako Ikastolen Elkarteko kideak gara (NIE) eta baita EHIkoak ere. EHI 113 ikastoletako sarea da eta honek indar handia ematen dio ikastolen mugimenduari. Pedagogian aintzindariak gara eta material propioak sortzeko gai gara. Gure langileriaren egonkortasunak sendotasun handia ematen dio gure proiektuari.
Gure metodologia “Integrazioaren pedagogian” oinarritua dago. Ikasleen irteera profilan pentsamendu kritikoa, komunikazioa eta lankidetza, sormena eta egoera berriei moldatzeko ahalmena, nagusitzen dira. Konpetentzia hauek ezinbestekoak izango dira XXI. mendean.
Etorkizuneko erronken artean, besteak beste, bi izan daitezke aipagarrienak: berdintasuna eta jasangarritasuna. Ikastolan lan talde ezberdinak ditu erronka hauei era sistematikoan erantzun sendoa emateko.
Elegir un centro escolar es una decisión muy importante. En febrero muchas familias cuyos hijos e hijas van a incorporarse al sistema educativo en el curso 23-24 han de elegir un centro escolar. A menudo es una elección difícil, que depende de muchos factores, y desde el punto de vista de la ikastola es esencial comunicar bien nuestro proyecto educativo a esas familias potenciales de nuestra cooperativa. Por ello, en esta ocasión, hemos optado por entrevistar a Iñaki Erroz, director de la ikastola, y pedirle que de forma breve destaque algunos elementos esenciales de nuestro proyecto educativo.
¿Iñaki, cuál es la columna vertebral del proyecto educativo de la ikastola?
Es difícil señalar un solo elemento pero diríamos que sigue siendo la inmersión lingüística en euskera. El perfil de las nuevas familias que se interesan por la ikastola es muy diverso pero hay un elemento común que une a todos ellos: la apuesta por un proyecto plurilingüe que gira en torno al euskera.
Cuando el alumnado finaliza su recorrido en la ikastola ha de dominar el euskera, el castellano y el inglés. También tendrá la oportunidad de aprender francés en la ESO, y alemán en bachillerato.
¿Qué elementos resultan atractivos a la hora de que las nuevas familias apuesten por el modelo de ikastola?
Bueno eso depende de cada familia pero si tuviera que señalar algunas fortalezas destacaría la posibilidad de realizar todas las etapas educativas en la ikastola, desde los 2 a los 18 años, el seguimiento del alumnado, y el excelente nivel de inglés al acabar el recorrido en la ikastola. La estabilidad laboral del profesorado es también fundamental a
la hora de desarrollar proyectos pedagógicos a largo plazo. Por último la estrella de la ikastola considero que es el tratamiento de la diversidad.
¿Conocen las nuevas familias que somos una cooperativa? Los que han estudiado dentro del modelo de ikastolas sí lo conocen pero no tanto los que han estudiado en otro tipo de centros. La nuestra es una cooperativa de 780 familias, con más de 50 años de recorrido, y es esencial que las nuevas familias conozcan y sientan como propio el modelo participativo cooperativista.
¿De dónde provienen las nuevas familias que se incorporan a la cooperativa?
Nuestra ikastola se ubica en Villava pero está abierta a toda la comarca de Pamplona. El domicilio de las nuevas familias es muy diverso (Villava, Burlada, Uharte, Olloki, Pamplona…), y existen algunos barrios emergentes como puede ser Ripagaina o Lezkairu. Al estar en medio del pueblo la participación y la presencia de las familias es mayor que en otros centros más alejados de los núcleos urbanos.
¿Pertenece la ikastola a alguna red educativa?
Sí, en Navarra formamos parte de NIE (que agrupa a las 15 ikastolas de Navarra) y a la agrupación de ikastolas de Euskalherria (EHI) que aglutina 113 ikastolas. Esta red es muy potente y destaca la capacidad que tenemos para crear nuestros propios materiales pedagógicos y formar a nuestro profesorado. La innovación pedagógica es otro elemento fundamental de la ikastola.
Hablemos de los primeros años en la ikastola, ¿qué es HIZAN?
HIZAN es el nuevo marco pedagógico de la ikastola en Educación Infantil. Parte de una nueva mirada, una nueva perspectiva en la que el niño/a se sitúa en el centro del proceso enseñanza-aprendizaje, y a partir de ahí se va estructurando el proyecto pedagógico atendiendo a sus necesidades y con el fin de desarrollar todas esas potencialidades que el alumnado posee en sí mismo.
¿Cómo condicionan los espacios el desarrollo del proyecto pedagógico?
Los espacios deben situarse al servicio de la pedagogía. Por ello hemos realizado una renovación y reconversión de los espacios de Infantil durante los últimos años, tanto interiores como exteriores.
En el interior comenzamos por las aulas de 3 años. Espacios interconectados y flexibles facilitan la interacción entre alumnado de distintos grupos y permiten llevar a cabo lo que llamamos “la circulación libre” en la que son los niños/as los que eligen entre las distintas propuestas que realizan las profesoras.
En cuanto al exterior pretendemos que sea una prolongación del aula. La zona exterior renovada está acondicionada para que los niños disfruten y aprendan al mismo tiempo. Hay propuestas para el desarrollo de la motricidad, el juego, la experimentación y la socialización del alumnado. ¿Cómo funciona el aula de 2 años?
La ikastola tiene un aula de dos años que facilita una incorporación temprana para las familias. Su gran ventaja es que funciona como el resto de niveles de Infantil y facilita enormemente la adaptación del niño/a a la ikastola en todos los sentidos y la conciliación de las familias, ya que pueden escolarizar a todos/as sus hijos/as en la ikastola desde una edad más temprana equiparando horarios y servicios.
De forma breve, ¿cuál es la metodología que se implementa en la ikastola?
Se trata de una metodología en la que el alumnado es sujeto activo de sus aprendizajes. En enfoque es competencial a través de la llamada “pedagogía de la Integración”. Tras una primera fase de aprendizaje se le plantea al alumnado una situación o un problema en la que ha de movilizar y transferir aquello que ha aprendido previamente. El trabajo cooperativo, el aprender haciendo y las nuevas tecnologías son protagonistas en este proceso.
¿Hay espacio para la creatividad?
En el perfil de salida del alumnado de la ikastola, entre otros, destacan el desarrollo del espíritu crítico, la comunicación y la colaboración, la creatividad y la adaptabilidad a entornos cambiantes. Estas competencias van a ser claves
en el siglo XXI y debemos preparar a nuestro alumnado en esta dirección.
Para el desarrollo de la creatividad, durante este curso, en Educación Infantil hemos habilitado un aula como taller artístico con el objetivo de potenciar la capacidad creativa y artística de nuestro alumnado. Por otro lado, hace muchos años que tenemos especialistas de música desde los 3 años para complementar la labor de las tutoras en este ámbito.
¿Y la psicomotricidad?
Este curso todo el profesorado de Infantil ha llevado a cabo una formación en psicomotricidad, y hemos iniciado una colaboración con psicomotricistas profesionales en el aula de 3 años que está enriqueciendo mucho este ámbito en la ikastola.
¿Cuáles son los retos del futuro?
Este trimestre hemos realizado un proceso de reflexión estratégica junto a las familias y los trabajadores con el fin de establecer las prioridades estratégicas para el periodo 23-27. Pronto presentaremos el resultado de esta reflexión.
En general, a nivel de ikastola y social, considero que 2 de los grandes retos del futuro son la sostenibilidad y la igualdad. Son dos ejes que se tratan ya en la ikastola de forma sistemática a través de diferentes grupos de trabajo.
¿Tiene la ikastola proyectos de inteligencia emocional o de mejora de la convivencia?
Los últimos años hemos colaborado con KAERU, especialistas en inteligencia emocional, y estamos desarrollando un proyecto propio en Educación Infantil denominado ISURI. Por otro lado, la convivencia sana es fundamental en cualquier centro escolar. En este sentido el programa KIVA nos ha ayudado a sistematizar una labor que siempre ha sido primordial en la ikastola.
¿Cuáles son los servicios disponibles que quizás las nuevas familias no conocen? Básicamente son 5: comedor, autobús, servicio de guardería (de 7:45 a 9), biblioteca y extraescolares. Hay que destacar el esfuerzo de los últimos años para consolidar un comedor saludable y la amplia oferta de extraescolares, tanto al mediodía como a la tarde. Para mas detalles lo mejor es visitar la página web (www.pazdezigandaikastola.eus) que también da la opción de hacer una visita virtual a las instalaciones, otra de las fortalezas de la ikastola. ¿Cómo se pueden informar las nuevas familias de cara al periodo de prematriculación? Pueden inscribirse en los distintos días de Puertas Abiertas en la página web de la ikastola o también pueden pedir cita para tener una entrevista conmigo a través de la web o llamando directamente a la ikastola.
Una vez aseado, y ya desayunado, lo senté en el sofá del salón. Me acerqué a su habitación y la abrí para que se ventilara. No había nadie en la calle. Tan sólo coches, toda una hilera, frente a los números pares de los portales. Únicamente se oía el silencio. Hice, no sé por qué, un repaso mental. Casa a casa: la Marialuisa, la Charo y Jesús, la Josefina, la Puri, la Luisa, y Agustín. Siete de cuarenta y ocho. Los últimos supervivientes de una generación a la que a los nombres propios les poníamos el artículo definido por delante.
La calle se llenó de vida. Desaparecieron los coches. Un grupo de chicas jugaba a la china, sobre las rayas marcadas con tiza blanca en la acera, casi junto a la campa de Armendáriz. Y otras cuantas, en el centro de la calle, se entretenían con la goma. Unas llevaban el uniforme de las dominicas, y alguna otra la bata blanca de la escuela.
Las rayas bajo la ventana de los Urdániz servían de chapa de frontón, y las que estaban por encima de la casa de Saralegui eran una buena canasta para practicar el baloncesto. De vez en cuando se oía algún ladrido de los perros de caza de los Setuain. La camioneta del pan entró por Esteban
Un agujero para las canicas. Todavía en la calle sin asfaltar. Y otros más para el hinque. Partido de fútbol -¡cuántos!- utilizando los jerséis como portería. Sonó el tuto de Onena, y unos cuantos hombres aparecieron, en apenas unos minutos, por la esquina.
Improvisamos después de comer, sentados a la sombra, en el lado de los números impares, un mercadillo de Jabatos y Capitanes Truenos. Tres navíos en la mar… y otros tres en busca van. La Lola organizando la chocolatada para la noche de San Juan, pues tras bajar las ramas que podíamos desde el monte, nos reuníamos en torno a la gran hoguera. Preludio de largas noches de verano, en las que los vecinos se sentaban, en la calle, a la fresca.
Pico, zorro, ceña. Escondite. Calcetines largos, con una goma, hasta la rodilla. Y pasamontañas, para aquellos fríos inviernos, en unas casas donde no existía la calefacción.
Tras unos minutos, cerré la ventana. No había nadie en la calle. Tan sólo coches, toda una hilera, frente a los números pares de los portales. Ni siquiera se oía ya el silencio.
Un día, pensé, no sé por qué, se lo diré al médico: de vez en cuando, doctor, cada vez con más frecuencia, sufro ciertos brotes de añoranza.
MENDIAN, PAZ DE ZIGANDA
IKASTOLATIK 10 KM-TARA, DUELA 2.100 URTE HERRI BASKOI BAT EGON ZEN. OSO TOKI ESTRATEGIKOA DENEZ, NAFARROAKO ERRESUMAKO GAZTELU BAT ERE ERAIKI ZUTEN HOR BERTAN DUELA 1.000 URTE. AZKEN URTEOTAN ARANZADI ELKARTEAK EGINDAKO INDUSKETA LANEN ONDOREN GURE IKASTOLATIK IKUSTEN DEN MENDI KASKO ZABAL HORRETAN IRULEGIKO ESKUA AGERTU DA. HURRENGO LERROETAN ESKUARI BURUZ IDATZI DIREN LEHENENGO DATUEN ETA IRITZIEN LABURPENA EGITEN SAIATUKO GARA, DENOK JAKIN DEZAGUN ZEREN AURREAN GAUDEN. HORRETARAKO 11 GALDERARI ERANTZUTEN SAIATUKO GARA.
Nafarroako Gobernuaren ohar ofizialaren arabera, honelakoa da Irulegiko eskua. “Irulegiko eskua” 2021eko ekainaren 18an aurkitu zen, aztarnategian induskatutako etxe baten sarreraren ondoan. Inskripzioa, berriz, 2022ko urtarrilaren 18an aurkitu zuten, pieza garbitzeko eta zaharberritzeko lanak egiten hasi zirenean.
Brontzezko xafla bat da, eta ebakita dago eskuineko eskuaren forma irudikatzeko. Neurri hauek ditu: 143,1 mm-ko altuera, 1,09 mm-ko lodiera eta 127,9 mm-ko zabalera. 35,9 g. pisatzen du.
Eskumuturretik gertu dagoen muturraren erdian 6,51 mm-ko diametroko zulaketa bat du. Objektu erritual bat dela baiezta daiteke, etxe baten sarrerako atean zintzilikatzen zena, etxea babeste aldera. Inskripzioan bost hitz daude (40 zeinu), lau lerrotan banatuta. Testua idazteko erabilitako alfabetoa iberiar semisilabarioen familiakoa da. Baina ezaugarri batzuk medio, baskoien lurraldeko azpisistema espezifiko gisa kataloga daiteke, horien artean T zeinuaren erabilera, beste azpisistema batzuetan ageri ez dena.
Zergatik agertu da eskua Irulegin eta ez Iruñean?
Duela 2.100 urte Irulegi omen zen Iruñerriko herririk inportanteenetako bat. Indusketek horrela erakusten digute. Baskoien herri hau sute batek suntsitu zuen eta biztanleek abandonatu behar izan zuten beren ondare ia osoa Irulegin utzita. Horregatik, eskua agertu da eta objektu gehiago ere azaleratzea espero da.
Ezin da baztertu, bestalde, Irulegi toponimoan Irun- osagaia egotea (Iruña, Irun, Irunberri…) “hiri”-aren esanahiarekin.
Iruña-Veleian bezala iruzur baten aurrean egon gintezke?
Ez. Arantzadi Elkarteak egindako indusketak eredugarriak izan dira eta aditu guztiak bat datoz honetan. Ez dago iruzurrik ez aurkikuntzan, ez garbiketan ezta interpretazioan ere
Zergatik dakigu eskuak 2.100 urte dituela?
Aipatu dugun bezala, Irulegi suntsitua izan zen eta hura Erromako inperioko Sertoriar Gerretako garaian gertatu zen, hau da, Quinto Sertorio eta Lucio Cornelio Sila erromatarren arteko gatazka zibilaren ondorioz. Soldadu erromatarrek Irulegi eraso zuten (K. a. 83-73) eta bertako biztanleek herria galdu zuten. Irulegiko eskua, beraz, 2.100 urtez egon da lurrean.
Ez Huescan beste esku bat dago, oso antzekoa, Alcubierreko eskua deiturikoa, baina hartan ez dago deus idatzita. Binefarko hilarrian, Huescan hau ere, esku batzuk ere ageri dira. Bistan denez eskuaren sinbologiak iberiar kulturarekin lotzen du Irulegiko oppidum baskoia.
Iberiarrek kultura oso garatua zuten erromatarrak baino lehen. Idazteko grafia propioa izatea horren erakuslea da. Logikoa denez, ondoko herriek iberia-
rrengandik ikasi zuten idazteko teknika eta Hispaniako zeltiarrek erabiltzen zuten zelteraz idazteko eta, antza denez, baskoiek ere. Baskoiek, gainera, beren hizkuntzara moldatu zuten iberiarren grafia hori eta horrek esan nahi du asko idazten zutela. Inork ez du idazteko modu propio bat garatzen objektu bakar batean idazteko. Testu gehiago aurkitzeko itxaropena handitu du honek.
Iberiar grafiaz idazten dena adituek arazo handirik gabe irakurtzen dute, hots, idatzitakoa nola ahoskatzen zen badakite. Idatzitakoa hizkuntza zeltiko batean badago ulergarriagoa izaten da eta iberieraz badago, berriz, ia ezin da deus ulertu.
Irulegiko eskuan, berriz, adituek diote ez dela ez hizkuntza zeltiko bat ezta iberiera ere. Gainera lehenengo bi hitzak gaurko euskararen bidez, eta duela 2.000 urteko Akitanian aurkitutako hitzen bidez, interpreta daiteke: “Sorion” = zori on.
Zer da ulertzen ez dena?
“Sorion” horretatik aurrera ez da deus garbi ulertzen. Adituak ausartu dira agian “Ese” eta “akari” ere banatu litezkeela. Lehenengoa “ez” izan liteke, esate baterako. Aditz bat ere egotea suposatzekoa da.
Eta zein hizkuntzatan idatzita dago?
Hizkuntza baskonikoan, edo baskoieran nahiago bada. Hau da, Irulegiko baskoiek duela 2.100 urte hitz egiten zuten hizkuntzan.
Baina euskara da?
Adltuek, laburbilduz, euskara deitzen diote gure hizkuntzari testuak agertzen diren momentutik gaur egun arte. Gero garaiaren arabera bereizten dituzte Erdi Aroko euskara, euskara arkaikoa (XV-XVI mendeak) eta euskara zaharra (XVII. mendea).
Hori baino lehen Euskara Batu Zaharra genuke, IV-VI mende artekoa, dokumentatu gabe, baina beharrezkoa gaurko
euskalkiak azaltzeko.
Eta hori baino lehen erromatarren garaiko hizkuntza genuke, oro har Akitaniera deitua edo Aitzineuskara.
Eta orain, Irulegiko Eskuarekin, baskoiera edo hizkuntza baskonikoa dugu.
Orduan euskara eta baskoieraren arteko harremana zein da?
Logikoena da baskoiera, baskoien hizkuntza, gaurko euskararekin harremana izatea. Hizkuntzalariek zehaztu beharko dute zer harreman dauden baskoiera eta akitanieraren artean, eta horren ondorioz nola lotu gaurko euskararekin.
Hau da, akitaniera eta euskara hizkuntza beraren bi aldaera izan litezke, edo bi hizkuntza diferente izan litezke baina jatorri berekoak, esaterako.
Zein dira, beraz, Irulegiko eskuaren aurkikuntzaren ondorio nagusiak?
• Ondorio historiko nagusia da baskoien irudia aldatu dela. Orain baskoiak idazten zuten herria da, gainera berezko grafia erabiliz, zeinak esan nahi duen asko idazten zutela eta, pazientziarekin, testu gehiago aurkituko ditugula.
• Hizkuntzazko ondorio nagusiak, berriz, begibistakoak dira. Baskoierazko testu hau Nafarroan lehenengo testiganza izanen litzateke. Jakin bagenekien aitzineuskaraz egiten zela Nafarroan jainko izen eta pertsona izen batzuk oso argiak direlako. Baina Irulegiko Eskua baskoieraz idatzitako testua omen da. Aditu gehienak, gainera, bat datoz honetan: Javier Andreu, Borja Ariztimuño, Joaquín Gorrochategui, Blanca Urgell, Javier Velaza…
Laburbilduz, euskararen historiari beste ate bat ireki zaio. Ate horretaz bestaldean “esku” gehiago azaltzea da guztiok espero duguna.
Iturria: Nafar Gobernua Infografíak: Joseba Larratxe Argarzkiak: S.C Aranzadi
Zenbat denbora daramazu Memorial Sloan Kettering Cancer Center" (MSKCC) -ren?
Nola lortu zenuen han lan egiteko aukera?
Dagoeneko bi urte daramatzat MSKCCen lanean eta Nueva Yorken bizitzen.
Nire doktoretza garaian hasi zen guztia, Washington DCn Minbiziaren Inmunoterapia Elkartearen bilera batean hitzaldi bat eman ondoren.
Memorialeko hainbat kliniko eta zientzialari ezagutu nituen, eta han hasi ginen hemen egin zitezkeen proiektu zientifiko posibleez hitz egiten. Hemen egin daitekeena ikusgarria da! Handik urtebetera doktoretza bukatu, pandemiak behartutako oporrak hartu eta New Yorkera etorri nintzen.
Zeintzuk dira MSKCC-ren helburuak minbiziaren tratamenduari dagokionez?
Memorial Sloan Kettering minbiziaren tratamendurako erreferentzia zentro nagusietako bat da.
Hemengo hiru helburu nagusiak dira: pazienteari banakako arreta, ikerketa zientifikoa eta hezkuntza.
Gure medikuek aparteko esperientzia sakona eta zabala dute gaixotasunaren forma guztiak diagnostikatzen eta tratatzen, ohikoenetatik hasi eta arraroenetara. Urtero, 400 minbizi azpimota ezberdin baino gehiago tratatzen dira hemen. Espezializazio maila horrek eragin ikaragarria izan dezake askotan gaixoaren minbizia sendatzeko edo kontrolatzeko dituen aukeretan. MSKCCri buruz nabarmenduko nuke pazientearen tratamenduan indibidualizazio maila eta ikerketa klinikoarekiko konpromisoa. Adibidez, urte honetan MSKCCek zuzendutako saiakuntza kliniko historiko batean, koloneko minbizia zuten 14 pazienteek guztiz desagertzen ikusi zuten minbizia, immunoterapia forma bati esker. Ikerketa zientifikoaren aldeko apustua izan da klinikan horrelako emaitzak ekarri dituena.
Zein da zure papera proiektuan? Guk hemen egiten dugun ikerketan bi helburu nagusi ditugu: Paziente onkologikoen sistema immunologikoak nola erantzuten dion minbiziari ulertzea
eta ezagutza horiek terapia mota berri, eraginkor eta seguru bat garatzeko erabiltzea. Hori da immunoterapiaren oinarri nagusia. Ni, immunologo gisa, jakintza-arlo anitzeko talde bateko kidea naiz. Nere paper nagusia talde honetan pazienteen sistema immunologikoa aztertzeari dagokiona da.
Eta iraganara begira, zeintzuk dira zure ikastolako oroitzapenak?
Oso oroitzapen politak ditut ikastolan egondako denboraz. Erkidetasun eta giza balio handiko leku bezala dut ikastola. Zorte handikoa naiz ikastolan jaso duen giza prestakuntzagatik. Esango nuke, ikastolaz ditudan oroitzapen alaienetarikoak inauteritan eta eguberritan egiten ziren jaiak direla. Espero dut gaur egun tradizio haiek ospatzen jarraitzea!
Zein aholku emango zenieke ikertzaileak izan nahi diren ikasleei?
Jarrai dezatela maite duten gaia, nere kasuan sistema immunologikoren ezagutza izan da. Hain da interesgarria!
Dogmatik harago pentsatzea eta ezezagunaren edertasuna atzeman dezatela. Ikerketan bizimodua ez da erraza, ezta tribiala ere. Baina gizateriaren aurrerapenean laguntzearen saria, adibidez, ezagutza sortuz edo gaixoentzako terapia eraginkorrak garatuz, ez du parekorik.
Zer da gehien gustatzen zaizuna Estatu Batuetatik eta zer da gehien botatzen duzuna faltan?
Estatu Batuetan dena da posible, pragmatikoa bazara. Arrisku handiko baina inpaktu handiko proiektuak egin daitezkeen leku gutxienetako bat da. Hemen oso ingurune kooperatiboa aurkitu dut, ekimenarekin eta finantza aukerekin, ikerketa klinikorako funtsezko ezaugarriak dira hauek. Oso gizarte interesgarria eta irekia da (New Yorken behintzat).
Nere familiarekin eta betiko lagunekin denbora pasatzea botatzen dut faltan, ez da beti erreza hezi zaren lekutik kanpo bizitzea. Nik Dinamarkan ikasi nuen, baina Estatu Batuak askoz urrutiago sentitzen dira etxetik. Era berean, egunerokoan nere ama hizkuntza hitz egitea miresten dut asko. Euskara gure herriaren idiosinkrasiarekin loturik dago, eta inorekin euskaraz ezin hitzegiteak kanpoan nagoela gogorazten dit.
Euskal Herriko mugimendu feministan aitzindaria. Pasioa, borroka eta rocka. Miren Aranguren Etxarte, ikastolako ikasle ohia, bere iraganeko bizipenak eta rock-ean eta munduan zehar egindako borroka bideak kontatzen dizkiguna.
Iruñean jaioa. Herri mugimenduetan ibili zen gaztetatik (gaztetxea, mugimendu feminista...), aldaketa politiko eta sozialen bila. Bilgune Feministako langilea, Emagin dokumentazio eta ikerkuntza zentroan dihardu lanean. "Gure genealogia feministak" liburuaren egileetako bat da. Musikaria ere bada: Occhi di Farfalla rock taldeko kidea.
Kaixo, Miren. Dominikoetan jardun zenueneko oroitzapen onak dituzu? Obrako kaseta batzuetan ere egon zinetela entzun dut, zelako bizipenak, ezta?
Bai, Karakola deitzen genion bosgarren edo seigarren mailan klaseak ematen genituen tokiari. Baina, tira, dena ez zen horrelakoa. Eremu batzuk oso txukun zeuden. Egia da berdin zitzaigula hori, garai horretan lehentasuna euskaraz ikastea zelako, ez instalazio egokiak eta puntakoak egotea. Oroitzapen onak ditut, baina denbora asko pasa da eta nire oroimena ez da hoberena.
Kontziente zineten zuen gurasoek euskararen aldeko historian ekarpena egin zutela?
Gure gurasoek lan izugarria egin zuten Ikastolaren alde. Garai horretan mugimendu handia zegoen hizkuntza eskubideen alde, eskola publiko euskaldunaren alde… eta hori gure gurasoek zein belaunaldi horrek sostengatu zuen. Gu ez ginen guztiz kontziente ziurrenik. Guk ondo pasatzen genuen saltsa horietan guztietan, eta asko aberastu ginen hortaz.
genuen, irakurtzen genuen eta pentsatzen genuen neurtu nahi zutenak. Dena egiten zuen gu euskaraz bizi gintezen. Jolasparkeako trena nire etxekoen bajeran egin zen, aitatxik zuzenduta… guretzat oso berezia izan zen. Uste dut tren hori oraindik bizi dela.
Askatasuna institutuan jarraitu zenuen eta gero Soziologia ikasi zenuen NUPen. Bertan ere euskararen aldeko borrokarekin jarraitu zenuten?
Institutora iritsitakoan beste mundu bat deskubritu genuen, askatasun gehiagoko espazioan bilakatu zen, eta gu hasi ginen gazte mugimenduan muturra sartzen. Unibertsitatera iritsi nintzenean, bertan ez zegoen euskara adarrik, eta borroka horretan buru belarri murgildu ginen batzuk. “Euskal adarra gure beharra”, oihukatzen pasatzen genuen eguna.
Atarrabiako gaztetxean eta beste mugimendu batzuetan jardun zenuen. Zer gelditzen da gure gizartean borroka eta elkartasun urte horietatik?
Pionera en el movimiento feminista en Euskal Herria. Pasión, lucha y rock. Miren Aranguren Etxarte, antigua alumna de la ikastola que nos cuenta sus vivencias pasadas y sus caminos de rockera y de pelea por el mundo.
Gogoratzen dituzu Jose Lusi Gorostidi, Oinez festak, jolasparkea, familia arteko irteerak… Asko. Zuzendariak pasioz bizi zuen egiten zuen lana eta hori transmititzen zigun ikasleoi. Gogoratzen ditut bere fitxak, euskaraz zenbat hitz egiten
Sinistu nahi dut aztarnaren bat utzi genuela ondoko belaunaldietan. Horren adibide da gaur egun gazteak antolatuta jarraitzen dutela, haien eskubideen alde eta espazio askeengatik borrokan. Beti iruditu ahal zaigu ondorengoek gutxiago egiten dutela guk baino, baina hori zahartzen ari garelako da.
Bilgune Feministako koordinatzaile nazionala izan zinen, eta Emaginen parte hartu zenuen. Urteak daramatzazu prestakuntza eta ikerketa feministan. Kontaiguzu zer lan egiten duzuen. Feminismoaren historia EHn argitaratu zenuten, ezta? Urte zoragarriak izan dira horiek, pila ikasi dut feminismotik, feministekin. Gaur egun naizen hori zor diot hein handi batean. Ahalduntzeko prozesu izugarria izan da, eta ulertu ditut bizitzan gertatzen zaizkit gauza asko. Feminismoak bizitza izorratzen dizu, dena kuestionatzera eramaten zaituelako, baina era berean salbatzen zaitu, zure egoera irakurtzen laguntzen dizulako, eta kolektiboarekin lotzen. Lan hori zabaltzen egiten dugu lana bai Bilgunean, bai Emaginen. Azken honetan lanean nabil gaur egun eta formazioan eta ikerketan gabiltza murgilduta, Mugimendu Feministarentzat tresna izateko helburuarekin.
Emaginen Edurne Epelde eta Irate Retolazarekin batera argitaratu genuen Mugimendu Feministaren historia bai. Urteetako ikerketa lana izan zen, liburu, erakusketa zein ikusentzunezko batzuetan egikaritu zena. Oso harro gaude egindako lanaz!
Ba al dago desberdintasunik mugimendu feministan EHko lurraldeen artean, edo gizarte-klase desberdinetan, edo landaren eta hiriaren artean, adibidez? Asko dago egiteko?
Ezberdintasunak daude, baina ez naiz ausartzen esatera zeintzuk diren. Talde oso indartsuak daude herri txikietan, baita hirietan ere. Nafarroan edo Bizkaian…Araban, Lapurdin edo Gipuzkoan. Indartsu dago mugimendua, eta aitortza handiko mugimendua da egun. Lan asko dago egiteko zalantzarik gabe, baina lan hori gizarte osoari dagokio, ez Mugimendu Feministari soilik. Bada garaia berdintasunaren aldeko benetako konpromisoak hartzeko.
Artista eta musikari ere bazara. 'Occhi Di Farfalla' taldeko abeslaria zara. Urteak daramatzazue Euskal Herrian zehar jotzen eta bost bira daramatzazue Europan zehar. Kontaiguzu, mesedez, zer musika mota egiten duzuen, zer gai jorratzen dituzuen eta zer poztasun ematen dizkizun zuen abestiak, zuen istorioak, konposatu eta interpretatzeak.
Egun ez dago oso modan guk egiten dugun musika, rocka egiten dugu. Batzuetan intimoagoa, anbientalagoa eta bestetan zuzenagoa eta zaratatsuagoa.
Aldakorra da gure soinua. Poztasun handia ematen digu gure taldea izatea, guk geuk egitea letrak, grabazioak, kontzertuak antolatzea, kamisetak… "Zuk zeuk egin" logika horretan mugitzen gara, eta hori oso aberatsa da.
Zer ibilbide espero duzu zuen musikarentzat datozen urteetan? Epe laburrean zer kantu musikatu behar dituzue, ala zuen bizipenetatik etorriko dira?
Ez dugu ezer espero. Guk disfrutatzeko egiten dugu, eta hori da espero dugun bakarra. Musikaz gozatu nahi dugu, eta ondo pasa. Horretarako talde zaintzea da gure ardura nagusia. Gure bizipenetatik abiatzen gara, eta etorriko diren kantuak oraindik ez dakit noizko izango diren, eta zer lehenetsiko dudan.
Zer esango zenieke, Miren, ikastolan liburu eta azterketa artean dabiltzan neska nerabe horiei, etorkizunean zein bidetatik joan behar duten argitzen? Kanpotik aholkuren bat eman diezaiekegula uste baduzu.
Ez naiz aholku eman zalea. Neri balio izan didana aipatuko dut bakarrik. Bizitzan pasioz eta maitasunez aritzea gustatzen zait neri, eta nire intuizioari kaso asko egiten diot.
AUNQUE PARTE DEL PÚBLICO HA CONOCIDO A DEMODE QUARTET GRACIAS A SU RECIENTE PARTICIPACIÓN
EN LA VOZ, ESTE GRUPO VASCO ACUMULA UNA DILATADA TRAYECTORIA QUE LES HA LLEVADO DESDE LA MÚSICA A CAPELA HASTA LA PRODUCCIÓN DE MUSICALES O ESPECTÁCULOS INFANTILES
Hace unas semanas las voces del grupo vasco Demode Quartet entraron en cientos de miles de hogares con su participación en el talent show La Voz. Sin embargo, la trayectoria de este cuarteto formado por Iker Huitzi, Santi Romano, Karlos Nguema y la navarra Joli Pascualena va mucho más allá de su reciente experiencia televisiva. El grupo, nacido hace 12 años como una compañía que mezcla la música a capela y el humor, produce además todo tipo de espectáculos musicales como el premiado “Kutsidazu Bidea Ixabel”, que mereció el premio Max al mejor espectáculo musical en 2021.
Ya sea a capela o con instrumentos, en euskera o en castellano, en galas serias o en espectáculos descarados, para público infantil o en eventos oficiales, el hecho es que Demode Quartet siempre sorprende y sigue creando y preparando nuevos espectáculos, como nos cuenta su integrante Joli Pascualena.
Musicales, espectáculos de humor y música y, hace poco os escuchábamos dando una lección de música a capela en La Voz. ¿Cómo os definiríais? ¿Qué os gustaría que le viniera a la gente a la cabeza al oír el nombre de “Demode Quartet”?
Creo que lo que más nos gusta escuchar es que transmitimos buen rollo; eso hace al público divertirse y disfrutar. También está la calidad vocal y de armonías que construimos. Esto sí es algo que nos diferencia con otros grupos locales ya que no nos contentamos con crear una versión vocal de un tema, sino que le damos un giro y lo llevamos a nuestro terreno y a nuestro estilo “Demode”.
¿Algún referente para todo este vendaval creativo?
Los referentes son muchos porque a cada uno de nosotros nos gusta un estilo musical diferente. Como grupo a capela, no tanto como referente, sí que nos gusta por su estilo y desparpajo "MayTree".
Entre vuestras propuestas encontramos la mezcla de humor y la música. ¿Cómo recibe el público esa mezcla? ¿Hay sitio para otras propuestas más allá de la música comercial o la pelea es dura?
La pelea en estos momentos es dura para todo tipo de propuestas. Además, después del COVID han salido a la luz muchos espectáculos nuevos, lo que ha creado un cuello de botella. Hay
muchos espectáculos y propuestas buenísimas y hacerse un hueco para que los programadores te tengan en cuenta es difícil, es necesario mucho esfuerzo.
¿Hemos salido de esta pandemia con más ganas de disfrutar de la música y las artes escénicas o nos hemos adormecido? Hay muchas ganas de disfrutar y de ir a conciertos, teatros, salir a la calle… Ganas de recuperar lo que nos hemos perdido. Eso se nota en las programaciones de los teatros, aunque también se percibe la crisis que vivimos en estos momentos.
Precisamente tras la pandemia estrenasteis “Kutsidazu Bidea Ixabel, musikala”, producción por la que recibisteis ni más ni menos que un premio Max. ¿Cómo vivisteis este reconocimiento? Es el reconocimiento más grande que nos podían haber dado nunca con nuestro primer espectáculo musical “grande” con 8 artistas en escena y más siendo un espectáculo solo en euskera, con el riesgo que eso conlleva. La verdad es que es un título que abre puertas porque te da prestigio en el círculo profesional.
¿Tiene proyección la música en euskera fuera de nuestras fronteras?
La música sí, cuando salimos fuera siempre llevamos unos tres temas en euskera y el público por lo general lo agradece un montón. Pero un espectáculo de teatro musical en euskera no tiene cabida
fuera del territorio euskaldun; lo hemos intentado pero no ha sido posible. Tampoco nos han echado una mano a nivel institucional.
Habéis trabajado también con niños. ¿Es un público más duro o son más fáciles de enganchar?
La verdad es que nos ha resultado muy cómodo trabajar con los más txikis. Desde los inicios de Demode siempre hemos tenido fans txikis, por lo que pensamos que por qué no dedicarles también a ellos nuestro esfuerzo y saber hacer. Para niños y niñas tenemos dos espectáculos musicales muy diferentes entre sí: uno más gamberro, “Epa txiki” en el que les involucramos desde el minuto uno con coreografías, acciones, juegos, etc. y un segundo, “Porrupatata, ni puerro ni patata” que es un cuento musical con el que abordamos el bullying y el cambio climático.
¿Algún proyecto en cartera del que nos podáis hablar?
En marzo estrenaremos un nuevo espectáculo de Demode Quartet y probablemente lo haremos cruzando el charco, pero todavía no podemos adelantar mucho más. Para el 2024 tenemos en marcha otro proyecto de teatro musical en compañía de otros artistas y productores.
“Cuando salimos fuera siempre llevamos temas en euskera y el público por lo general lo agradece un montón”
“En La Voz queríamos darle color al programa y creo que lo hemos conseguido”
¿Cómo surgió la oportunidad de La Voz?
Por lo visto, tienen ojeadores que trabajan para el programa buscando nuevos talentos o algo diferente, y uno de esos ojeadores se puso en contacto directamente con nosotros y nos ofreció y nos animó a que nos presentásemos. Nos pareció una manera de dar a conocer lo que hacemos a nivel estatal, así que nos liamos la manta a la cabeza y fuimos a Madrid a hacer el casting.
¿Cómo ha sido la experiencia en este programa? Las críticas están siendo sensacionales La experiencia ha sido muy buena, lo hemos disfrutado muchísimo. El hecho de ir en grupo y no de manera individual es mucho más divertido, compartes las mismas sensaciones, recibes piropos en grupo y también compartes el momento de dejar el programa, con lo que todo es más agradable.
A pesar de contar con una larga y nutrida trayectoria, la tele te da visibilidad. ¿Qué esperáis de vuestro paso por el programa?
El objetivo de nuestro paso por La Voz está más que cumplido. Solo el hecho de que en las audiciones a ciegas los cuatro coach se dieran la vuelta ya cumplió con creces el objetivo de promocionarnos. Ten en cuenta que es la fase del programa que más se ve por las redes. El pasar a la siguiente fase, La Gran Batalla, fue un regalo con el que no contábamos: por un lado porque las voces que había en nuestro equipo, el de Fonsi, eran increíbles, y por otro lado porque un grupo vocal no tiene mucho recorrido en este formato, en el que al final se trata de “la voz”. Comparar una voz solista con un grupo vocal no es fácil y no consiste en eso. Nuestra misión para el programa era darle color y creo que lo hemos conseguido.
Urrian Batxilergoko 2. mailako 5 ikaslek NUPek antolatutako eztabaida-txapelketan parte hartu zuten. Gaia honakoa izan zen: "Gaur egun, ibilgailu elektrikoa alternatiba ona al da gure herrialdean?". Nafarroako beste ikastetxe batzuetako ikasleekin bildu ziren, bai prestakuntza txiki batean parte hartzeko, bai haien artean eztabaidatzeko.
En octubre 5 alumnos/as de 2º de Bachillerato participaron en el debate-campeonato organizado por la UPNA. El tema fue el siguiente: "¿Constituye el vehículo eléctrico actualmente una buena alternativa en nuestro país? ". Se reunieron con alumnado de otros centros de Navarra tanto para participar en una pequeña formación como para debatir entre ellos y ellas.
Urriaren 25ean, gauden lekutik Eguzki eklipse partziala ikus zitekeen. Kultura Zientifikoko taldearekin saiakera egin genuen, baina lainoek ez ziguten behaketa egiten utzi. Zein gogorra den astronomia Euskal Herrian...
El 25 de octubre, desde nuestra localización se podía ver el eclipse parcial de Sol. Hicimos un ensayo con el alumnado de Cultura Científica, pero las nubes no nos dejaron hacer la observación. Qué dura es la astronomía en Euskal Herria...
Nafarroako ikastolen euskararen aldeko jaialdi erraldoian DBH3ko ikasle batzuk Erronka egitasmoan parte hartu izan genuen. Ikastolak eskainitako esperientzia oso polita izan zen. Ikasleok oso ongi pasatu genuen eta oso eskertuta gaude emandako aukerarekin. Sailkapenean oso ondo ez geratu arren, egun oso polita izan zen, eta froga batzuk ondo atera zitzaizkigun. Beste batzuk ez hain ondo. Aukera oso ona izan zen beste ikastolako ikasleekin harremantzeko. Gero sari banaketa izan zen eta, nahiz eta guk ez genuen ezer lortu, oso polita izan zen
uskaraldia dela eta, azaroan maila handiko bisita izan genuen DBH-ko 4. mailan. Maitane Vilariñoren eta Aimar Orozen futbolaren maila bezain handikoa. Osasunako jokalari hauek gure geletan sartu ziren sorpresaz mezu argi bat zabaltzeko: “Euskara erabilerari bultzada emateko eta gure hizkuntzarekiko konpromisoa indartzeko gatoz!”, zion Aimarrek sartzerakoan. “Nik galdetu nahi nizuen ea ikastolatik kanpo euskaraz hitz egiten duzun”, planteatzen zien Maitanek.
Gorritxoek DBH 4ko ikasleekin izan zuten solasaldi goxoa. Giro alaian, kirola eta euskararen aldeko eguna izan zen. “Nik Jagoba Arrasaterekin beti euskaraz hitz egiten dut, baita Bittor Alkizarekin, Jon Moncayolarekin, Unai Garcíarekin edo Aitor Fernandezekin ere”, kontatu zigun Aimarrek. Maitanek aitortu zuen partiduetan ere euskarak laguntzen diela: “Batzuetan euskaraz komunikatzen gara arerioek ez ulertzeko”.
Euskaraldiaren leloak dioen moduan, hitzez ekiteko garaia da eta eliteko futbolari hauek argi utzi ziguten: “Gutxinaka-gutxinaka euskaraz hitz egiten badugu dakitenekin, jendeak gehiagotan entzungo gaitu eta gehiagotan animatuko dira gure hizkuntzaz hitz egitera”, esan zigun Vilarriñok.
tarrabiako Udalak, bere jasangarritasun planaren barruan, iaz bezala, Roberto Urrutiaren artaldea Ezkaba txiki mendira hurbildu zuen. Bertan, ardiak mendia garbitzen eta ongarritzen aritu ziren, aurreko irailean izandako suteak bezalakoak gertaez daitezen.
Urriaren bukaeran, Lehen Hezkuntzako 1 eta 2.mailako ikasleak artaldea ikustera hurbildu ziren, Robertorekin hitz egitera eta lan eta animali hauei buruzko bitxikeriak jakitera. Taldeka galdera batzuk prestatu zituzten eta Robertok suertatutako galdera guztiei ederki erantzun zien.
KIMUren barruan ditugun bizidunen proiektuarekin bat egin duen ekintza izan zen eta asko ikasi genuen artaldeei buruz eta baita artzain txakurrei buruz. Ze jatorrak Pantxo eta Artzai!
Azkenik, geletan Robertoren lana biribiltzen duen Ezkabako gazta goxoa dastatzeko aukera izan genuen, Txantrea Gaztandegian ekoizten duena.
¡Eskerrik asko Roberto!
Abenduaren 12an gonbidatu bereziak izan genituen ikastolan. Ikasleen aiton-amonak ikastolara hurbildu ziren ikasleek hiruhileko honetan ikasi dutenaren aurkezpena ikustera. Bertaratukoek planetak, euskal ohitura zaharrak, eta ingleseko gabonetako kanta bat disfrutatzeko aukera izan zuten. Aitonamonek izugarri disfrutatu zuten momentua. Argazkietan LH5eko ikasleak agertzen dira saioa egin eta segituan.
Haur hezkuntzan berrikuntzekin ekin diogu ikasturteari. Espazio berri bat jarri dugu martxan: adierazpen tailerra. Haurraren adierazpenari merezi duen espazio eta denbora eskaini nahi izan diogu. Bertan haurrak hainbat proposamen aurkituko ditu modu autonomoan aritu ahal izateko. Beti ere adierazpena prozesuari lotuz, ez produktuari. Lehenengo hiruhilabete honetan tenpera, akuarela, argia eta kolorea bezalako materialak eta kontzeptuak landu ditugu besteak beste. Adierazpen tailerrak burutu ahal izateko aparteko espazio bat izateak, ikasgelan bertan burutu ezin daitezkeen proposamenak aurrera eramateko aukera eman digu.
Comenzamos el curso con novedades en educación infantil. Hemos puesto en marcha un nuevo espacio: el taller de expresión. Hemos querido dedicar a la expresión del niño/a el espacio y tiempo que se merece. En el mismo la/el niña/o encontrará diversidad de propuestas y trabajará en las mismas de forma autónoma. Siempre ligando la expresión al proceso, no al producto. Durante este trimestre hemos trabajado materiales y conceptos como la témpera, las acuarelas, la luz y el color. Disponer de un espacio excepcional para la realización de talleres de expresión nos permite llevar a cabo propuestas que no pueden llevarse a cabo en el propio aula.
Urriaren 25ean, haur hezkuntzako 3.mailako neska - mutilak Haritz Berri baserri eskolan izan ziren. Etxabere ugari ikusi, hauei buruz gehiago ikasi eta zaintzeko aukera izan zuten. Autobusez elkarrekin Ilundainera joan, bertan animaliak ezagutu eta zaindu eta ondoren kanpoan bazkaldu zuten. Ederra izan zen elkarrekin autonomia irabazten eta elkarbizitza arauak barneratzen genituen bitartean, naturarekiko lotura sendotzea. Bide batez udazkenaz disfrutatzeko aukera ere izan zuten, udazken beroa, baina udazkena.
El 25 de octubre, niñas y niños de 3º de educación infantil visitaron la granja escuela Haritz Berri. Tuvieron la oportunidad de ver, cuidar y aprender más de los animales domésticos. Viajaron juntos en autobús hasta Ilundain, donde conocieron y cuidaron a los animales y después comieron al aire libre. Fue hermoso que mientras juntos ganábamos autonomía e interiorizábamos normas de convivencia, fortaleciéramos el vínculo con la naturaleza. Por cierto, también tuvieron la oportunidad de disfrutar del otoño, otoño caliente, pero otoño.
Ekimen honetan 20 eskolen artean (gure ikastola barne) giza eskubideen inguruko ipuin bat osotu zen. Abenduaren 13an Nahia Clemente, Marta Esnaola, Ane Jimenez eta Aiur Espinal ikasleak, Goizalde Ruiz irakaslearekin, San Francisco eskolara hurbildu ziren azken ekitaldian parte hartzera, Bertan Castillo Suarez idazlearekin elkartu ziren, argazkian ikus daiteekeen bezala. Zorionak!
Nuestra alumna Leire Aguirre logró el premio Santa Cecilia Hilarión Eslava 2022 celebrado en el auditorio de la casa de cultura de Villava el dia 22 de noviembre.
Interpretando Andantino et Minuet de I.J Pleyel y cuentos de castillos de nieve de Susanne & Veli kujala.
Onai Perez Nafarroako txapeldun geratu zen iaz, eta Espainiako judoko txapelketan parte hartu zuen. Jon Sanchez-ek ere Nafarroako txapelketan parte hartu zuen hirugarren postua lortuz.
Onai Pérez Zarranz quedó el año pasado campeón de navarra y participó en el campeonato de España de judo en su primer año en la categoría. Jon Sanchez Zarategui participó también en el campeonato Navarro consiguiendo un tercer puesto.
Joan den ikasturtean, ekainean, Helena García, Lehen Hezkuntzako laugarren mailako ikasleak, "El baúl mágico" ipuina aurkeztu zuen, San Pablo argitaletxeak egindako literatur lehiaketan. Bere ipuinak Paco, ipuinaten protagonista, aurkezten digu: txikitxoa, ile horia eta handitan superheroia izan nahi zuen mutiko bat. Pakok, etxeko ganbaran abandonatutako kutxa bati esker, abentura mundu bat deskubritzen du. Istorio hori irudimenaren boteretik abiatzen da, eta hazkundeaz, lagungarriaz, taldelanaz, ausardiaz eta naturaren zaintzaz hitz egiten digu. Horregatik, guztiagatik, eta bere narrazio kalitateagatik, Helenak bere kategoriako lehen saria irabazi zuen. Laster, bere ipuinaz gozatu ahal izango dugu argitaletxeak argitaratuko duen liburu ilustratu batean. Orduan, Helenak imajinatu eta hitzen mundu magikoan zehar kontatutako istorio polit hau zuekin partekatu ahal izango dugu.
Pasa den ikasturtean Iker Perez, Ainara Latienda, Olaia Sueskun, Ander Nieto, Naroa Ramos, Carla Izura, Eider Zaragueta, eta Lier Mercero ikasleek Easo babykopa 2022 saskibaloi txapelketan argazkian ateratzen den kopa irabazi zuten. Zorionak denei!
Ataunen Mateo-Txistu deitzen diote; Zerainen, Juanito txistularia; Gesalibarren, Martin-abade; Oiartzunen, Salomon apaiza; Usurbilen, Prizti-Juan eta Paz de Zigandan, Txuma. Izen hauek txakurrak atzetik dituztela noraezean dabiltzan ehiztarien hainbat ipuinetan agertzen da. Inork ez du ikusi oraindik; baina askok diotenez, gure baso eta mendietan haren txistua eta bere txakurren ulu ilun eta beti berdina entzun izan omen dute. Gurean Txuma dultzainero izenez dugu ezaguna.
Musika, bertsoa eta hitza. Maitasuna. Dultzaina, ordenagailuak eta ehiza. Bizitza.
Pasa berri naiz musika gelatik eta lasai dago, hutsik. Badakizu, askotan pasatzen nintzen zu ikasleekin bertan zeundela, orduan ere orain bezainbesteko lasaitasuna. Piano aurrean DO, RE, MI, FA… eta ikasleak zure aurrean zirkulo bat osatuz, bakoitzak bere txirulari soinuak ateraz. Harmonian. Urduritzen zinen, noski, denok bezala, baina ikasleak eramateko tenple berezia zenuen. Atsegina.
Goikoak ere jakitun ziren, eta horregatik sarri ikasle konplexuenak “tokatzen” zitzaizkizun, nahiz eta astean saio bakarra izan beraiekin. Eta pozik uzten zenituen inguruko guztiak, ikasle, guraso zein lankideak, eta, noski, bidenabar, goikoak ere bai.
Ordenagailuekin ere sartu zinen, sartu zinenez, ditxosozko tramankuluak. Horiek bai ematen dituztela buruko minak. Eta ahal zen moduan, orduak sartuz, lanari kristoren etekina atera zenion. Milesker majo.
Dena den, bihurrikerietarako ere tartea hartzen zenuen. Behin, kafe makinak sortzen zituen hondarrak hartu, azukre birrinak gainean jarri eta txukun-txukun plater batean jarri zenituen. Bazenekien zein etorriko zen zezen bat bezala, agian basurdea izango zen, ez dakit… Beno kontua zera da, irakasle bat agertu eta hara non kafe hondarra ahora eraman zuela. Haiek algarak.
Eta badut egin behar bat, musikako gelatik pasa naizen bezala Elkorretako maldetan zehar ibili beharra, Gartxoten kobazuloaren inguruetan. Pagoz, haritzez, izeiz eta piñuz inguratutako belardi batean etzan, eta han behean, Itzalzun, zurekin sarritan aritzen ziren txakurren deiak entzun, deika dituzu eta. Gu bezala.
Muxu handi bat.
Zer da abeslari izateko onena? Eta okerrena?
Gauza on asko ditu abesteak. Egin zuek ariketa hau: triste zaudetenean abestu edo entzun zuen gustukoa den kantu bat… eta sentitzen duzun hori sentitzen dut nik beti… gehi beste milaka sentimentu on… ezin ditut denak zerrendatu… horretarako 80 orrialde baino gehiago beharko nituzke. Eta nola jarraitzaileak! Beraiek ematen digute jarraitzeko indarra Nola egin zinen ospetsu?
Lan asko egin eta gero. Etsaiak taldearekin atera genuen lehen maketa grabatu eta gero, bertako kantuak ezagunak egin ziren.
Zer ikasi duzu musikaren esker? Solfeoa ez behintzat… jajajajaja ez dakit solfeorik kantu guztiak belarriz ikasi eta konposatu ditut.. Zenbat urterekin hasi zinen musikaren munduan?
15 urterekin nire lehenengo musika taldea sortu nuen, beraz, atera kontuak… urtarrilean 52 urte beteko ditut eta inoiz ez naiz gelditu.
plaza ezberdinetatik gabiltza gure emanaldia antzezten. Erronka polita izan da niretzat emanaldi honetako gidoia eta kantuak sortzea, eta emanaldi hau zuzentzea.
Gaur egun zure emanaldietara, kontzertuetara joaten den entzulearen artean desberdintasunik ba al dago? Baldin badago zergatik uste duzu horrela dela?
Musikak batzen gaitu eta emanaldietan gaudenok, denok, disfrutatzen dugu batera… Hori da kontzertu baten magia.
Garai batean eta gaur egun kontzertuetan, emanaldietan abestiak berdin abesten dituzu? Garai desberdinak direnez zerbait aldatu behar izan duzu? Zer, zergatik?
Ez, abestu berdin egiten ditut.
Garaiaren arabera, eta diska berriren bat atera eta gero, kanten set lista edo ordena aldatu izan dugu, hori bai.
Euskal Herritik kanpo kontzerturik ematen duzu?
Lekeition jaio nintzen eta bertan bizi izan naiz beti. Orain dela 3 urtetik hona Mendexan bizi naz.
Zein hizkuntzatan abesten duzu?
Euskaraz eta gaztelaniaz. Ingelesez ere kantaren bat badago hortik jajajaja. Zergatik bihurtu zinen abeslaria?
Betidanik gustatu izan zait musika eta nire ametsa txikitatik musikaria izatea izan da.
Eta zerk inspiratu zizun musika egitera? Momentuko egoerak. Sasoi hartan musika taldeak, nire ingurua, lagunak, egoera politiki-sozialak… denak ezagutzen nituen.
Zein da zure abesti onena? Zergatik?
Abesti bakoitza niretzat seme - alaba bat bezalakoa da, beraz, oso zaila da niretzat bat aukeratzea, bakoitzak berea du. Bestalde, egia da batzuk bereziagoak dira, hauen letrak nire pertsonaren erreflexua direlako
Zer da musika zuretzat?
Nire bizimodua da. Rockadiktoa naiz, hau da, musikarik gabe ezingo nintzateke bizi.
Musikatik bizi zara edo beste lan batzuk dituzu?
Askotan egin didate galdera hau. Nik kantuak egiten ditut, beraz, nik egindako nigatik daude bizirik. Egia da, nire abestiak kontzertuetan jotzen ditudala eta beraiengatik etekina jasotzen dudala. Horregatik ni musikatik bizi naiz, nire musika ere nitaz bizi da. Proiektu berriak egiteko dituzu?
Duela hiru urte umeentzat ipuin liburu musikatuak sortzen hasi nintzen Euskal Herri magikoa bilduma.
2 ale jada argitaratuta daude. Eta beste alde batetik, Iratxoen kantu sekretuak deritzon antzerki musikatua sortu dut Euskal Herriko ekoiztetxe batekin
Bai, estatu mailan asko jo izan dugu eta atzerrira ere joan izan gara… Irlanda, Eskozia, Suitza, Frantzia, Mexiko, Kuba… Duela 4 urte Kuban izan gine. Bertako jendeak gure kantuak euskaraz abesten zituen… zelako polita izan zan hori!
Zenbat zarete taldean? Bakarrik abesten duzu?
Taldean hiru gara. Bateria Txilo, baxua eta koroak Kimetz, eta ni neu kitarra jolea eta abeslaria Diskarik, CDrik atera duzu?
Bai, neuk ere ez dakit zenbat.
Telebistako aurkezle batek elkarrizketa batean esan zidan, ia 400 kantu nintuela eginda… atera kontuak zenbat diska.. Beti talde berean jo duzu? Aldatu baduzu zergatik?
Ez. Talde ezberdinak izan ditut. Baina sasoi batean hirutan ibili izan nintzen aldi berean; Etsaiak, Txapelpunk eta MCDn… kontzertuak, abestiak konposatzen, diska grabatzen… neuk ere ez dakit zelan egiten nuen!
batera. Momentu honetan antzoki eta Arestian Musikariak Eskolan egitasmoaren baitan bi bisita berezi izan genituen ikastolan. Azaroaren 28 Iker Lauroba izan genuen eta 29an Iñigo Arrasate, “Iñigito Txapelpunk”. Bien saioak zoragarriak izan ziren eta tartetxo batean Iñigitori elkarrizketa arin bat egin genion, jarraian irakurgai duzuena.Ikasturteko hainbat ikasle atzerrira joaten dira esperientzia aberasgarri baten bila. Oraingo honetan horietako batzuekin harremanetan jarri gara konta diezaguten zer moduz dabiltza. Bi galdera zuzendu dizkiogu eta honako hauek izan dira beraien erantzunak:
Ni, Ustaritzen dagoen, Saint François Xavier College-ean ikasten nago aurten. Asteburuetan Iruñara nator eta 6 astero 2 aste oso oporrak ditut. Hasieran zaila zen ez nuelako ezer ulertzen eta ez zen beti erraza, baina gutxinaka ikasten eta ohitzen ari naiz, hau ikasketa bat delako. Norbera bakarrik antolatu behar da, ez daudelako bertan gurasoak esaten eta gogorarazten egin behar dena; izan ere, barnetegian eginkizun ezberdinetarako denbora ematen digute eta norberak erabaki behar du zertan eman nahi duen denbora hori.
Frantziako eskola eta gure ikastola oso ezberdinak dira, batez ere, arau eta errespetuzko formen aldetik. Hala nola, han irakaslea klasera sartzen denean, denok isiltasunean egon behar gara eta, klasera sartzen den momentuan, zutik jarri behar gara berak esaten duen arte. Irakasleari ez zaio bere izenaz deitzen, hau da, madamme/monsieur deitu behar zaie. Han hemen baino askoz ere goizago egiten dira otorduak, 12:00ak inguruan bazkaltzen da eta afaria 18.50ak aldera egiten da. Horrez gain, bai ikasle, zein irakasle gehienek baxu hitz egiten dute, hemen baino askoz gehiago. Bestalde, ebaluazioak 0-10 eskalan dira gurean; han aldiz, 0-20 eskalan ebaluatzen gaituzte.
Aiane Mainz
Ustaritzen nago, SFX, Sant Francois Xabier, izeneko ikastetxean. Lehenengo asteak zailak egin zitzaizkidan ezer ulertzen ez nuelako, baina poliki-poliki egoera hobetzen doa. Arreta gehien deitu zidana hain zorrotzak izatea da, kontu handiz ibili behar zara egiten duzunarekin. Ordu asko ematen ditugu ikasten, klasean eta gero kanpoan ere, baina denbora librean primeran pasatzen dugu. Oso gustora gabiltza eskaintzen dizkiguten ekintza desberdinekin, oso dibertigarriak dira eta, gainera, lagun asko egin ditugu.
Ikastola eta hango ikastetxearen artean desberdintasun asko daude: hezitzeko modua askoz zorrotzagoa da eta garrantzi handia ematen diote helduekiko errespetuari. Gelan ixiltasun izugarria dago, irakaslea gelara sartzerakoan edo beste edozein pertsona sartzerakoan ikasle guztiok altxatu behar gara eta baimena ematen digutenean orduan eser gaitezke. Ezin dugu hitz egiten hasi eskua altxatu eta hitza ematen diguten arte. Goiz sartzen gara, 8:25ean eta berandu amaitu, 16:55ean. Tarteka patio denbora asko daukagu. Aldi berean, baditugu ordu batzuk ikasteko edo etxeko lanak egiteko erabiltzen ditugunak. Ordutegi bereziak ere baditugu, astea bakoitia bada, ordu batzuk ditugu eta, bikoitietan berriz, beste batzuk. Ingeleseko maila ere oso desberdina da, han 6. mailan hasten dira ikasten. Ikasturtea ez da 3 hiruhilekoetan bereizten, 6-7 aste klase ditugu eta gero 2 jai. Ikasturtea irailaren hasieratik ekainaren bukaeraraino luzatzen da.
Kaixo Carlota naiz, Irlandatik idazten dizuet. Hain zuzen ere, Wexford-eko hiritik. Hemen familia batekin nago neba, ahizpa eta ama batekin. Eskolak Presentation izena du eta DBH guztia aurki dezakegu.
Ikastolarekin konparatuz, ikastetxe hau askoz politagoa eta txukunagoa da. Gainera, pasilloak askoz apainduagoak daude. Gelak ez daude mailaka bereizita, gelak ikasgaietarako dira eta gara mugitzen garenak.
Ateraldiei dagokienez, DBH4. maila berezia da, ikasleen onurentzako eginda dagoelako. Txango asko egiten dira lagun berriak egiteko eta, era berean, ikasgai oso anitzak egiten dituzte, sukaldaritza, dantza eta abar.
Atsedenaldiak oso antzekoa dira, baina tokiak ez. Ikaslea nahi duen gelan geldi daiteke bere janaria jateko eta denbora ematen badizu, zure etxera joan zaitezke.
Azkenik, eskolaz kanpoko ekintzak ere baditugu. Nire lagunak eta ni saskibaloian aritzen gara eta egun askotan partiduetara joaten gara.
Salbaterra-Bearneko (Sauvaterre de Bearn) St Joseph eskolan ikasten dut. Hasieran pixka bat zaila egin zitzaidan, ez nekielako asko frantsesez, baina, 2 hilabete pasatu ondoren, askoz errazagoa iruditzen zait. Azterketak frantsesez egitea da gehien kostatzen zaidana eta hori kontuan hartuta, nire emaitzak ez dira txarrak izan. Eskolan oso ongi pasatzen dut, asko ikasi behar badut ere, esperientzia oso dibertigarria da.
Eskolan bertan dagoen etxe batean bizi naiz eta logela beste hiru mutilekin partekatzen dut. Haiekin ongi moldatzen naiz eta pozik nago. Nagoen eskolan arauak askoz zorrotzagoak dira, eta ordenagailu eta halako teknologiak askoz gutxiago erabiltzen ditugu. Ordenagailuan idazten duzunean, errazagoa da testu bat zuzentzea paperean baino. Horregatik nahiago dut ordenagailua erabili, baina ez dagoenez, kontu handiarekin ibili behar dut. Jateko orduan, ez dizute gauza konkretu bat hartzera behartzen eta, zerbait ez baduzu gustuko, ez duzu jan behar.
Kaixo, Anne Ugalde naiz. Urte honetan Frantzian ikasten nago, zehatzago Salies-de-Béarn-en. Salies-de-Béarn, Pau eta Baiona artean dagoen herrixka bat da. Herrixka hau oso famatua da Frantzian, bere barnean gatzagak dituelako. Herri txiki bat da, zelaiez inguratuta dago eta etxeak txikiak eta txuriak dira.
Félix Pécaut da ikasten nagoen eskolaren izena. Eskola txiki bat da, jende gutxiz osaturikoa. Klaseak ikastolan baino handiagoak dira, mahaiak bi pertsonatakoak dira, eta ikasgai bakoitzeko klasez aldatzen gara. Irakasleak autoritate gehiagorekin tratatu behar ditugu. Jantokiko janaria oso ona da, eta egunero bi platerren artean erabaki dezakegu. Arratsaldeetan klasea dugu, asteazkenetan ezik. Asteazkenetan, arratsaldetan barnetegiarekin ekintzak egiten ditugu, adibidez, zinemara joan, igeri egin… Jendea oso jatorra da, baina faltan botatzen ditut nire lagunak eta ikastolako irakasleak.
Ikasturte honen hasieran Erasmus+ proiektuaren azken fasea burutu genuen. Alemania eta frantziako ikasleak irailaren 18tik 23ra gure ikastolara etorri ziren “Our planet first” izeneko jasangarritasunaren inguruko proiektuari amaiera emateko.
Astea jarduerez josita izan genuen.
Astelehenean ikasleak, CONFINT izeneko tailerrak burutu eta gero, kanoetara igo eta Arga ibaiko bazterrak garbitu zituzten. Arratsaldez Iruñeako alde zaharrean elkartu ginen. Bisita turistikoa egin eta Jesus Mari tabernan afaldu genuen.
Asteartean, adituen eskutik, Orgi basoa bisitatu genuen eta Ultzamako baserri eskolan tailer ezberdinak burutu genituen. Bertan baso baten ezaugarriak ezagutu eta isilpean eta begiak itxita basoan barrena murgildu ginen eta baserri eskolan gazta egin eta dastatu genuen, ikasleek izugarri disfrutatu zuten!
Asteazkenean ikasleek Zumaiako Flysch-a delakoa bisitatu zuten bertako arduradunen gidaritzapean. Gure Lur planetako istorioa kontatzen duen liburua hurbiletik ezagutu eta “irakurri” ahal izan zuten ikasleek. Arratsaldean Donostiako alde zaharra ezagutzeko aprobetxatu genuen.
Ostegunean ikasle atzerritarrak Iruñeako Planetariora joan ziren gureak tailerren antolamendua burutzen zuten bitartean. Eguerdian 3 eskolen artean ingurunearen alde hartutako konpromisoak berretsi genituen. Azkenik, arratsaldez, ikastolan elkartu ginen proiektuari merendu-afari batekin bukaera emateko.
Ostiralean, irailaren 23an, ikasle atzerritarrek goizean goiz beraien etxera itzultzeko bidea hartu zuten. Horrela, pena handiz, amaiera eman genion esperientzia zoragarri honi.
En septiembre realizamos la última fase del proyecto Erasmus + “Our planet first” contando con la estancia del alumnado Francés y Alemán. La semana discurrió repleta de actividades: la limpieza del río en canoa, la visita a Orgi y la granja escuela de la Ulzama, la salida para conocer el espectacular flysch de Zumaia, la visita al Planetario… Fue una semana muy enriquecedora, de aprendizaje y convivencia. Como colofón el alumnado de los 3 centros se comprometió a asumir los siguientes retos:
• No tirar desechos al suelo.
• Realizar los recorridos cortos a pie o en bicicleta, o usar el transporte público.
• No utilizar bolsas de un solo uso.
• No hacer un uso excesivo de materiales de plástico
• Durante el día aprovechar la luz solar y apagar las luces cuando no son imprescindibles.
• Consumir solamente lo imprescindible.
• Utilizar únicamente el agua y la energía necesaria.
• En la ikastola reutilizar, cuando es posible, los libros, el papel y los materiales correspondientes.
• Siempre que sea posible hacer uso de energías renovables.
• Reciclar de forma selectiva.
Azken bi ikasturte hauetan jasangarritasuna helburu duen proiektu honi bukaera emateko, 3 herrialdeetako ikasleak elkartu eta aurrerantzean bakoitzak bere herrialdean egiteko konpromezu batzuk amankomunean jarri zituzten. Hona hemen konpromisoen laburpena:
• Lurrera zaborrik ez bota.
• Ibilbide motzak oinez zein txirrindulaz egin, eta ezin izatekotan, garraio publikoak erabili.
• Berrerabiltzeko boltsak erabili.
• Ez erosi plastiko asko dituzten materialak.
• Egunean zehar eguzki argia erabili eta argiak behar ez direnean, itzali.
• Beharrezkoa dena bakarrik erosi.
• Gutxiago kontsumitu.
• Soilik beharrezkoa den ura eta energia erabili.
• Ikastolan, liburuak, paperak eta ahal den materiala berrerabili.
• Ahal bada, energia berriztagarria erabili.
• Hondakinak bereizteko zaborontziak erabili.
• Lo primero, e importante es que la mayoría de los jóvenes no hace uso de los juegos de azar. Cerca del 85% de las personas jóvenes no ha jugado nunca o lo ha hecho de manera esporádica.
Los días 28 y 30 de septiembre, tuvieron lugar en la ikastola las "Sesiones de prevención de juegos de azar y apuestas deportivas" a cargo de Suspertu dirigidas al alumnado de 3º y 4º de la ESO. Posteriormente hubo una formación dirigida a las familias. Aprovechando la visita de los especialistas entrevistamos a Sara Mendizabal para conocer más sobre la problemática de los juegos de azar, presenciales y online, entre la juventud.
¿Qué datos tenéis sobre el juego?, ¿A qué edad empiezan a apostar los jóvenes?, ¿Hay diferentes comportamientos entre chicos y chicas? ¿son sobre todo apuestas online?
El estudio que hemos hecho desde Suspertu en colaboración con otras entidades sobre la realidad de los juegos de azar en la juventud de Navarra, que se puede descargar en nuestra página web www.suspertu.org, nos aporta algunos datos de interés:
• La edad media en la que se inician los jóvenes es sobre los 16 años y el 78% de las personas que juega lo hace de manera presencial. Teniendo en cuenta que el acceso a las casas de apuestas no está permitido a menores de 18 años, desde luego que es algo sobre lo que tenemos que reflexionar.
• Respecto al tipo de juego, a lo que más se juega (casi un 40%) son las apuestas deportivas. Y curiosamente, en el estudio se ha encontrado que las personas con indicadores de juego problemático eran mayoritariamente hombres y además practicaban deporte federado (59,3%). El deporte, y concretamente el futbol es parte importante de la vida de muchos adolescentes. Invierten gran parte de su tiempo libre en prensa, programas, canales informativos especializados, etcétera. Y relacionándose con sus amigo/as mediante conversaciones y actividades que tengan que ver con ello. Las apuestas deportivas pueden formar parte de esto, y lo que es saludable puede dejar de serlo.
• Y respecto al género, sí hay diferencias entre chicos y chicas. Las chicas juegan menos y se inician más tarde. La edad de inicio en el juego de apuestas, así como en otras conductas de riesgo, como el consumo de drogas, es un factor importante, a menor edad de inicio mayor riesgo de terminar teniendo problemas.
¿Cómo se puede hacer un trabajo de prevención de problemas de juego?
La prevención de los problemas de juego es similar a la prevención de otras conductas de riesgo. Se trata de potenciar factores de protección en las áreas importantes de su vida. A nivel personal, acompañarles en desarrollar una toma de decisiones más reflexiva y menos impulsiva, mejorar el autoconcepto y la autoeficacia o que manejen de manera adecuada la frustración. El tener un itinerario formativo claro, una meta a la que dirigir su vida, que el grupo de iguales tenga conductas prosociales y actividades de ocio saludable también es importante. Y por supuesto una de las áreas más importantes es la familia. Convertirlo en un espacio de confianza donde poder hablar y expresarse y que a la vez sirva de contención con límites y normas claros y predecibles protege a los y las menores. Específicamente en temas de juego, es importante dotar a los/ as jóvenes de aptitudes y habilidades personales para enfrentarse a la publicidad y a la presión de grupo. Que sepan cómo la industria del juego trata de manipularnos y conozcan los sesgos, las trampas en las que a veces caen nuestras mentes y que esta industria tiene más que estudiadas.
¿Qué pueden hacer los padres y madres?
La familia, en la adolescencia, sigue teniendo un peso importante. Se puede aprovechar cualquier noticia, o incluso estas charlas o este articulo para hablar con nuestros/as hijos/as sobre los juegos de azar y las apuestas deportivas. Sobre todo escucharles, saber qué piensan, si lo han hecho alguna vez, si conocen los riesgos. Es importante que esta conversación no se convierta en un sermón sobre los peligros. Escuchar su punto de vista y ayudarles a ampliarlo, a ser críticos. En definitiva, hacerles las preguntas correctas y no tanto darles respuestas. Aunque también es cierto que para esta conversación es importante saber de lo que estamos hablando, y conocer por ejemplo estos sesgos de los que hablábamos antes. Ayudarles a desmontarlos. Por otro lado es importante ser modelos, se acerca la navidad, ¿qué uso hacemos en nuestra familia de los juegos de azar? Y no minimizar los riesgos, las apuestas no son un juego.
Apuestas deportivas
Loterías, primitivas, cupones Tragaperras Quinielas Casino
Juegos de cartas Juegan a todo
¿Cuándo nos tenemos que preocupar? ¿Cuáles son los indicadores de que algo va mal?
El juego de apuestas se relaciona con otras conductas de riesgo.
Por ejemplo un 40% de la población joven que tiene problemas con el juego también tiene dificultades escolares. Y también encontramos más consumo de drogas en aquellas personas que tienen indicadores de juego problemático o están en riesgo de tenerlo. Así que detectar y prevenir el juego problema también es detectar y prevenir otras conductas. Si observamos que nuestra/o hija/o se aísla más, se comunica menos, desciende el rendimiento escolar, necesita más dinero o hace gastos injustificados, desaparece dinero u objetos en casa, sería importante activarse y buscar ayuda especializada.
Zer da psikomotrizitatea erlazionala?
Psikomotrizitate Erlazionalaren ikuspegitik, haurra mundura bere gorputz mugimenduarekin zabaltzen da, mugimendu honekin eta berezko jolasarekin, dena adierazten du (emozioak, gaitasunak, ezintasunak…). Hau da, haurren hizkuntza naturala, jolasa da, munduarekin horretaz baliatuz harremantzen da. Beraz, haurrekin gauden helduentzat, haurra ulertzeko, ezagutzeko, jasotzeko eta benetako harremana sortzeko, ezinbestekoa da gorputz mintzaera honen jabe izatea. Bestela, nola ezarri haurrekiko komunikazioa? Zorionez, askotan uste duguna baino gehiago komunikatzen gara berezkoa dugun hizkuntza honetatik, baina tamalez, beste askotan, haurra jaso gabe, entzun gabe, bere beharrak sentitu gabe, arrazionaltasun hutsez ezartzen diogu haurrari gure ikuspuntua eta horrela haurrarentzat zaila da gizartean bere lekua eraikitzea.
Haurraren gorputz hizkuntza eta mugimenduaren esanahiaz jabetzen bagara, behaketa bidez oso argi antzemango dugu haurra eroso sentitzen den ala ez. Zerk eragiten dion eroso edo deserosotasunean egotea. Egoera horretan, zeren bila dabilen, zer behar duen. Guzti honek, berarengana, haur bakoitzarengana egokitzeko aukerak eskaintzen dizkigu. Bere prozesuan, bidelagun izateko aukera mordoa agertzen zaigu eta hori oso baliotsua da. Haurraren bakardadea, noraeza saihesteko aukera dugu. Baita bere erosotasuna, une atseginak, konkistak ospatzeko eta bidelagun izateko aukera ere. Prozesu guzti hauetan akonpainatzeak ez du preziorik, beti ere, bere tonua, desioak eta erritmoa errespetatuz. Ondorioa, errespetuzko harremana izango da.
Zer eskaintzen dio psikomotrizitate saiaok haurrari?
Psikomotrizitate saioak, haurrari, bera den bezalakoa izateko eta munduari adierazteko aukera eskaintzen dio; leku bat, denbora bat, hainbat bitartekari inongo eskakizunik gabe. Ez du hau edo bestea egin beharrik, bakarrik ondo pasatzea (jolastu) eta minik ez hartzea eta ez ematea eskatzen zaie (arauak). Haurrei, aurrean duten guztiarekin jolastea gustatzen zaie eta bertan, zein diren eta nola dauden azaltzen dute: bere buruarekin, besteekin, espazioarekin eta materialarekin harreman bat sortuz. Guzti honek haurraren barne mundua erakusten digu. Bertan, nahi hainbat aukera
“Psikomotrizitateak haurrari bera den bezalakoa izateko eta munduari adierazteko aukera eskaintzen dio”
harreman horietan, haur bakoitza aurkitzeko eta bideratzeko: haserre badabil, haserreak jolasteko, tentsioak hustutzekoaskatzeko eta mainatsu badabil, goxatzeko, zaintzeko eta indar berritzeko. Noraezean badabil, dagoen lekuan jasoaz, behar duen atentzioa eskainiaz, bere lekua emanaz, bere buruaz jabetzeko aukerak sustatuz.
Haurrek izugarri estimatzen dute psikomotrizitate espazio hau, zergatik?
Beraiek izateko aukera sentitzen dutelako, bere burua topatzen dutelako eta besteekiko topagunea sortzen delako. Segurtasuna sentitzen dutelako, beraiek indartzeko espazioak sortzen direlako.
Saioetako denbora, urrezko denbora da, haurren mundu emozionalari leku egiteko eta lantzeko. Emozio horietaz jabetuz, jarrerak behatuz, entzunez, bideratuz, harremanak kokatzen dira eta helduak eta haurraren arteko lotura sendotzen badugu, talde lana bideratuko dugu. Horrela egunerokoan taldean badu eragin eta bide bat, baita gurasoekin konpartitzeko hari bat ere, eta haur bakoitzak, talde barnean, bere lekua topatzen duen eran, taldea egitura ziurra bihurtzen da (taldean dena orekatzen doa). Noski, taldearen arima, beti heldua da eta berari lotuta sostengatuko da, talde bizitza. Prozesu guzti hori, eraikitzeko parada ezin hobea da psikomotrizitate saioa. Horregatik, benetan ospatzen dugu egiten ari zareten erronka eta lana, aupa zuek!
Zer nolakoa izan da zure esperientzia ikastolan? Aurten Paz de Ziganda Ikastolan, Psikomotrizitateari sarrera bat egiteko aukera ederra eman diguzue eta plazer handiz jardun dugu elkarlanean. Inplikazio eta gogoz betetako ekipoa zarete eta horrek dena egokitzen du, ahalegin guztiak jarri ditugu gure esperientzia zuetara egokitzen eta jasotzeko oso prest sentitu zaituztegu. Noski, hasiera bat da eta ibilbidea luzea da, gelditzen dena, aipatutako etekina ateraz, eroso sentitzeko, formakuntza eta esperientzia beharrezkoak dira, eta beti ez da erraza. Seguru naiz, lan honen muinarekin konektatu duzuenok, zailtasunen gainetik, jarraitzeko bideak jorratuko dituzuela eta seguru egiten dituzuen esfortzuak ondorio ezin hobeak emango dizkizuela, ez zaretela damutuko. Duzuen espazioa ondo egokituz, lan honetaz gozatzea opa dizuegu eta behar duzuenerako hemen gaituzue.
Familien parte-hartzearen bidez, gure ikastolaren nortasun kooperatibista berritzen dugu urtero. Dagoeneko lantalde ezberdinak martxan daude eta guztiak irekiak daude lankide berriei.
Grupos de trabajo de padres/madres de la ikastola Mediante la participación de las familias renovamos cada año la identidad cooperativista de nuestra ikastola. Ya están en marcha diferentes grupos de trabajo y todos ellos están abiertos a nuevas incorporaciones.
Errektore Batzordea (junta) azaroaren 25eko batzarrean berritu berri da. Foro hau ikastolako 9 gurasok, zuzenda- ritza taldeak eta langileen ordezkari batek osatzen dute.
La junta rectora acaba de ser renovada en la pasada asam- blea del 25 de noviembre. Este foro está formado por 9 padres/madres de la ikastola, el equipo directivo y una persona representante de los trabajadores.
Ikastolako Errektore Kontseiluko guraso ordezkariak / Cooperativistas miembros de la Junta Rectora: Andrea Aldaz, Mikel Donazar, Maider Eseverri, Ana Vadillo, Rafa Alday, Diego Loperena, Maider Celaya, Maider Nuin eta Inés Goñi.
Gelako ordezkarien eginkizun nagusia sortzen diren gai orokorretarako familien eta ikastolaren arteko lotura iza- tea da. Joan den azaroaren 17an ikasturte honetarako ordezkari berriekin bilera egin zen beraien zeregin eta fun- tzioak komunikatzeko.
La principal función de los delegados/as de clase es servir de nexo entre las familias y la ikastola para cuestiones generales relativas al funcionamiento y organización de la ikastola.. El pasado día 17 de noviembre se realizó la reu- nión con los nuevos representantes para este curso.
Taldekideak / Miembros del grupo: Delegados/as del curso 2022-23
Foro horiez gain, ikastolako hainbat jarduera eta proiektu dinamizatzen dituzten eta gure hezkuntza-proiektua aberasten duten beste talde batzuk ere badaude:
Además de estos foros existen otros grupos que dinamizan diferentes actividades y proyectos de la ikastola y que enriquecen nuestro proyecto educativo:
Helburua: Ikastolako bizitza soziokulturalaren dinamiza- zioa da talde honen zeregin nagusia.
Jarduera aipagarriena: Paris 365, azoka solidarioa gabo- netan eta beste hainbat. Maiztasuna: 3 asteetan behin.
Objetivo: dinamización de la vida cultural de la ikastola.
Actividades más destacables: Paris 365, mercadillo solida- rio de navidad y otros. Frecuencia de reuniones: una cada tres semanas.
Taldekideak / Miembros del grupo: Celes Arias, Maribel Irigoien, Mertxe Ripoll, Diego Loperena, Izaskun Colás, Bea Gaston, Izaskun Leunda. Amaya Gurbindo, Joseba Segura eta Conce Garralda falta dira.
Helburua: Familientzako jardueren antolamendua da talde honen helburua.
Jarduera aipagarrienak: gurasoentzako hitzaldiak, tailerrak.. Maiztasuna: 3 asteetan behin.
Objetivo: organización de actividades para las familias. Actividades más destacables: charlas para las familias, talleres… Frecuencia de las reuniones: Una vez cada tres semanas.
Taldekideak / Miembros del grupo: Sonia Mendez, Maider lusarreta, Iria Rodriguez, Ainhoa Etayo, Maider Nuin eta Andrea Aldaz. Txus Remon falta da.
Helburua: Leihotik aldizkariaren ekoizpena. Bilera maiztasuna: Hiruhilabetean behin, gainontzekoa on-line egiten da.
Objetivo: Editar la revista Leihotik. Frecuencia de las reuniones: Una reunión presencial por trimestre; el resto del trabajo se realiza on line.
Taldekideak / Miembros del grupo: Amaya Gurbindo, Teresa Marticorena, Javier Azparren, Marta Ciaurriz eta Beatriz Segura,. Amets Oroz falta da.
Helburua: kirol eta kultur jarduera osagarrien trataera da lan talde honen helburua: antolamendua, jarraipena eta balorazioa.
Maiztasuna: Hilean behin.
Objetivo: organización, seguimiento y evaluación de las distintas actividades culturales y deportivas. Frecuencia de las reuniones: una al mes.
Taldekideak / Miembros del grupo: Julio Perutxena, Txaro Saenz, Patricia Rodero.
Helburua: noizean behin, deialdi zehatzak egiten ditugu konponketa, margoketa eta bestelako beharretan lan egiteko.
Maiztasuna: Beharren arabera, 1 edo 2 aldiz ikasturtean zehar. Kooperatibista eta ikasleria guztiari zabalik.
Objetivo: De vez en cuando se convoca un auzolan abierto a todos los cooperativistas para labores de mantenimiento y ade- cuación de espacios.
Frecuencia : en función de las necesidades, 1 o 2 cada curso. Abierto a todos las personas cooperativistas y al alumnado.
Helburua: Euskararen erabilerari bultzakada ematea talde honen helburu nagusia da. Jarduera aipagarriena: Kantuz kantu irteera. Maiztasuna: Bi asteetan behin.
Objetivo: dar un impulso al uso del euskera más allá del aula. Actividad más destacable: actividad kantuz kantu. Frecuencia de las reuniones: una cada 15 días.
Taldekideak / Miembros del grupo: Juan Martin Goñi, Xabier Lareki, Javier Alvarez, Mikel Donazar, Maider Zabaleta, Jaione Anduaga, eta Amaia Munarriz.
Helburua: Ikastolaren analisi ekonomikoan, inbertsioen bideragarritasunean eta sukaldaritzaren kudeaketa- ereduaren azterketan parte hartzea da lan talde honen helburua.
Maiztasuna: Beharren arabera.
Objetivo: realizar el análisis económico de la ikastola, estudiar la viabilidad de las inversiones y estudiar el modelo de gestión del comedor.
Frecuencia de las reuniones: en función de las necesida- des.
Taldekideak
Helburua: Ikasle eta familia ohiekin kontaktua mantendu eta jarduerak antolatzea da taldearen helburua. Jarduera aipagarriena: ikasle ohien topaketa bat burutu. Maiztasuna: Bi hilabeteetan behin.
Objetivo: Mantener el contacto de la ikastola con el alumnado y las familias que ya han finalizado su recorrido en la ikastola. Frecuencia de las reuniones: una cada dos meses.
Taldekideak / Miembros del grupo: Mertxe Ripoll y Xuri Puebla son dos de las representantes del grupo.
Helburua: Aurten kanpo espazioen hobekuntzari jarrai- pena emango diogu. Haur Hezkuntzan egindakoa aberasteaz gain gainon- tzeko espazioak landuko ditugu hobekuntza ezberdinak ezartzeko helburuarekin.
Maiztasuna: Bi hilabeteetan behin.
Objetivo: Este curso se dará seguimiento a la labor del curso pasado. Proponer mejoras en relación a la adecua- ción de diferentes espacios es a lo que se dedica este grupo.
Frecuencia de las reuniones: una cada dos meses.
Taldekideak / Miembros del grupo: Iraida Pérez, Natalia Soria, Lorea Sardón, Bea Gastón.
/ Miembros del grupo: Josune Galduroz, Edurne Ayesta, Fernando Marticorena, Txaro Saenz, Diego Loperena, Maider Celaya.
Bere asperdura eta nazka guraso dibortziatu baten etxetik bestearenera garraiatzen dituen nerabea; aita enpresaria hil ondoren beren erdipurdikeriarekin zer egin ez dakiten seme-alabak; ahizpa atxilotu dutela-eta, haren kargu egitera doan klausurako moja; gaueko txanda baten ondoren, ama zaharra sarturik daukan erresidentziara doan autobus-gidaria? Pertsonen inguru hurbilean kokatzen ditu egileak tragedia izatera iristen ez diren drama txiki hauek, ironia erabiliz urruntze modura eta garraztasuna defentsarako babes gisa. Trikuaren arantza horien azpian, baina, giza haragia suma daiteke dar darka, gozotasun apur baten eske. Gaurko eta hemengo gizartearen ispilu baldin bada ipuin-bilduma hau, ezin esan oso eder agerrarazten gaituela.
Autor: AMAIA OLORIZ RIVAS
Satur contaba con diez años el verano de 1936. Su pueblo significaba mucho para él y pensaba que nada de lo que estuviera más allá de la frontera debía merecer verdaderamente la pena. Reivindicar era una palabra que a Satur se le atragantaba en el paladar y en el corazón. Su familia pensaba que reclamar lo que les pertenecía era algo imprescindible para que sus vidas cambiaran, y eso a él le preocupaba muchísimo, ya que adoraba su vida tal y como era hasta entonces.
El llanto de las amapolas es la voz de aquellos niños y niñas a los que el golpe de Estado del 18 de julio de 1936 arrebató la infancia. También es la voz de todas las mujeres que se volvieron invisibles porque aprendieron que así se perdonaba su presencia. Mujeres a las que la piel se les aferró a los huesos, la pena a la boca y el hambre de sus hijos al alma. Pero, por encima de todo ese dolor, es una historia que nos habla de lucha, unión, resistencia y compromiso.
Te has ido para no volver siempre me quedará la voz suave del mar
Ana María Ruiz (Atarrabia)
«Benetako historia bat» kontatzeko eskatu dio neskato batek bere amonari, benetako historia bat behingoz, ipuin umekoiak kontatzen dizkiolako beti amonak, Historia irakaslea izan arren. XVI. mendean munduari emandako lehenengo bira –Magallaesen eta Elkanoren itsasaldi entzutetsua– esplikatzen hasirik, neskatoaren galderek eta bainek aterako dute historia bere ildotik eta bihurtuko dute, antzinako itsas bidaia baten kronika izan zitekeena, benetako beste historia asko azaltzeko aitzakia eta bizi garen planeta arraro honi buruzko gogoeta-dialogoa. Elkarrizketak, ez umorerik gabe, gai guztietarako giltzak eskainiko ditu: botere harremanak, gorbatak, truke ekonomiko desorekatua, kultur bestelakotasuna, botoi baten prezioa, arrazismoa, kosmosaren misterioa, memoria historikoa, lurraren propietatea, eskorbutoa, matxismoa, harrikoa egitearen garrantzia, globalizazioa… Joseba Sarrionandiaren testua geu denon bizimoduaren baldintza historiko eta sozioekonomikoei buruzko kontakizuna da. Aresen irudiek osatzen dute hamaika urtetik ehun eta hamaika urtera arteko irakurleek goza dezaketen liburu hau.
Una bellísima novela sobre la gratitud «Después de todo lo que hemos pasado como sociedad, tiene algo de profético preocuparse de la historia de una señora mayor en 2019. La autora publica un alegato directo y sensible sobre el hacernos mayores. En definitiva, un libro que mira a la vejez a los ojos, la abraza y le da las gracias. Yo digo: ‘Gracias a ti, Delphine, por esta maravilla’».
Egilea: HEMATOKRITIKOA 3-8 Urte
Amak dio Burbuila naizela berezia, delikatua, liluragarria eta zoragarria naizelako, eta denen gustukoa naizelako. Baina ez da egia. Burbuila naiz, hori nire deitura delako. Nire gurasoak bereizita daude. Amak beti mindfulness-a eta sorkuntza lanak egin nahi ditu. Aitak naturan txangoak antolatzen ditu asteburuero. Niri minutu bat ere libre ez uzteko, behintzat, beti ados daude. Ez dakit azken urteetan eskolaz kanpoko zenbat ekintzatan ibili naizen.Oso nekatuta nago! Gauza bat baino ez dut nahi... UTZI BAKEAN!
IDATZITAKO BIOGRAFIA ETA KARLOS GIMENEZ ETA ELIXABETE GARMENDIAREN TESTUAK BILTZEN DITUENA.
Eguberrietako oporrak lagunekin eta familiarekin gozatzeko aukera paregabea eskaintzen digute. Gabonetako oporretarako euskarazko eskaintza oso interesgarriak ditugu gertu eta horregatik zenbait proposamen egin nahi dizuegu. Primeran pasako duzue eta euskara landuko duzue oporretan. Animatu zaitezte! ZORIONAK ETA URTE BERRI ON.
Las navidades son unas fechas inmejorables para disfrutar de la familia y los amigos/as. Tenemos muchas opciones y actividades en euskera cerca y, por ello, queremos haceros algunas propuestas interesantes. Los disfrutareis mucho y, además, reforzareis el euskera durante las vacaciones. ¡Animaos! ZORIONAK ETA URTE BERRI ON.
NOIZ- 2023/1/02, 17:00 eta 19:00
NON - Burlatako kultur etxean PREZIOA - 10€ aldez aurretik - 12€ txarteldegian
NORETZAT · Familia guztiarentzat Maitasun istorioak, gezurrak, abentura eta musika! Musika eta dantza izango dira
PREZIOA - 8 €
NORETZAT - 6 urtetik aurrerako haurrentzat.
Joxemielek bere txoko magikotik Tartaloren kondaira fantastikoa kontatuko digu. Tartalo mendian bizi den ziklopea da, gazta aberatsak egiteko sekretua duena. Egun batean, Matilde izeneko artzain ausartak, gazta lortzeko ardiak sakrifikatu beharraz nekatuta, bere sekretua ezagutzera joko du.
kudeatzen: beldurra, urduritasuna, poztasuna...
NOIZ- 2022/12/27 18:30
NON - IRUÑA Baluarte PREZIOA - 12-15 €
NORETZAT - Familia guztiarentzat Kantu Kolore Haur eta Lehen hezkuntzako haurrei zuzendutako musikala. Haurrek musikaren bitartez ikasten dutela ohartuta, eduki jakin batzuk barneratzeko kantak proposatzen dituzte, hau da, abesti didaktikoak
UNIKO
NOIZ- 2023/1/02, 18:00
NON - GAYARRE ANTZOKIA
PREZIOA - 8 €
NORETZAT - 6 urtetik aurrerako haurrentzat.
Paul seme bakarra da, bere etxeko erregea, alegia. Irati arrebaren jaiotzaren ondorioz, maitea izateari uzteko beldur handia izango du, eta horrek familiaren egonkortasuna mehatxatuko du.
NOIZ- 2023/1/04, 18:00
NON - MARIA DE MAEZTU KULTUR ETXEA. ARTIKA
PREZIOA - 5 € aldez aurretik6 € txarteldegian
NORETZAT - Familia guztiarentzat Ikuskizun honetan Txonbo eta Zikuk ez dute lanera joan nahi, Nanu eta Granuk txakur bat erosiko dute azokan eta arratoitxoak itsasontzi batera igotzen ikusiko ditugu.
ARRAUTZEN LAPURRETA HANDIA
NOIZ- ABENDUAN ETA URTARRILEAN
NON - GOLEM LAMOREA
PREZIOA - 5 EUROTIK AURRERA
NORETZAT - Familia guztiarentzat Max-ek bere helburua lortu du: lehen untxi kaletarra izango da Pazko untxiek beren maisu eskolan onartuko dutena. Berak eta lagunek nork bere super boterea aurkitu beharko dute, Pazkoa babesteko.
NOIZ · 2022/12/29, 17:30-19:30
NON · Lezauneko Elkartea
PREZIOA - Dohainik
NORETZAT - 3 urtetik aurrerako harrentzat
Izen emateak 622 15 45 23 telefono zenbakian abenduaren 27arte.
NOIZ- 2023/1/03, 18:00
NON - GAYARRE ANTZOKIA
PREZIOA - 8 €
NORETZAT - 6 urtetik aurrerako haurrentzat.
Hauxe da Elzéard Bouffierren, alegiazko baina guztiz sinesgarria den artzain baten istorio zoragarria. Urte askotan Proventzako eremu zabal batean zuhaitzak landatzen aritu zen, eta lehen eremu hondatua zena bizitzaz eta berdetasunez beteriko eremu bihurtu zuen
LANDARE-DERIBA BAT
NOIZ: Abenduaren 19 eta 26an eta urtarrilaren 2 eta 9an (larunbatez). 18:30 / 19:00/19:30
NON: Ziudadelako Labea Edukiera mugatua. NORETZAT – Familia guztiarentzat PERFORMANCE ARTISTIKOA
AROA ETA MIRARIAK - MAGIA IKUSKIZUNA
NOIZ : Urtarrilak 7, 18:30etan
NON: Uharteko Kultur Etxean
PREZIOA : 3 €
NORETZAT: 4 urtetik aurrera Magia ikuskizun freskoa eta dotorea. Esperientzia benetan magiko honetan Asier Kidamek bere azken sormen-lanak erakutsiko dizkigu. Umoreak eta soinu-banda zaindu batek inguratuta, publikoak mirari txikiak bizitzeko aukera izango du.
NOIZ- 2023/1/04, 18:00
NON - GAYARRE ANTZOKIA
ENE KANTAK: "EMOZIO FESTA!"
NOIZ: urtarrilak 2 eta 3. 12:30 eta 17:30.
NON: Iruñako Baluarten.
PREZIOA: 12€ - 15€
NORETZAT - Familia guztiarentzat Eneko eta Nerea eskolara itzuli dira. Eskolako lehenengo eguna da eta denak urduri daude: gurasoak, irakasleak eta, nola ez, gure bi lagunak. Askok ez dakite egoera horretan sortzen diren emozioak
NOIZ : Abenduak 29, 12:30etan
NON: Barañaingo Auditorioan
PREZIOA : DOHAINIK. Sarrerak auditorioan eskatu (13-16 abenduan erroldatuak, 17tik aurrera ez erroldatuak)
NORETZAT: 5 urtetik aurrera Eszenaratze bisual batez hornitutako show handia da; zibersegurtasun, teknologiaren erabilera eta gizartean daukan eraginari buruz hitz egitea baimenduko diguten inpaktu handiko magia ideiekin.
Errotazar, 26 bajo. Pamplona Tel. 948 363 469
Errotazar, 26 bajo. Pamplona Tel. 948 363 469
Asesoría
Avda. Baja Navarra nº 44, 31004 Pamplona - Iruña info@azparrengestion.com Tel. 948 952 838
Juan de labrit, 29 Pamplona Tel. 948 227 927
Juan de labrit, 29 Pamplona Tel. 948 227 927
