υγ. τα ανεκτίμητα
ΣΚΕΨΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΑ Φωτο: ΠΟΛΥΣ ΠΕΣΛΙΚΑΣ
E
D
I
T
O
R
I
A
L
ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΞΕΝΟΥ
…Που με έμαθε η ζωή να της έχω εμπιστοσύνη. Που πάει να πει με έμαθε να αναγνωρίζω πως σε ό,τι ζω μου φυλάει κάτι ανεκτίμητο. Σαν φυλακτό.
Ελένη Ξένου - δημοσιογράφος
ΤΑ ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΑ 30 πρόσωπα μοιράζονται σε ένα Υστερόγραφο, τα ανεκτίμητά τους.
Σε λίγο μπαίνει ο καινούριος χρόνος. Σε λίγο θα ’ναι η ώρα να κάνεις μια ευχή. Κλείσε την τηλεόραση και άσε τις εφημερίδες στο τραπέζι. Μη μου μιλήσεις άλλο για οικονομική κρίση. Ούτε και για τα σπασμένα, τους θυμούς και τις έγνοιες μας. Έλα να θυμηθούμε μαζί τα μικρά και τα μεγάλα μας. Εκείνα που αγαπάμε. Εκείνα που δεν αποτιμούνται σε χρήμα. Τα ανεκτίμητα στη ζωή!
|
Concept/σχεδιασμoς: Λευτeρης Τaπας, Πoλυς Πεσλiκας / Συνεντεyξεις απo προσωπικoτητες της Ελλaδας: Γιaννης Χατζηγεωργiου / Φωτo: Πoλυς Πεσλiκας
Η ελευθερία είναι το πιο ανεκτίμητο στη ζωή. Όχι το «δικαίωμα» να σπάμε τη βιτρίνα του άλλου, αλλά η ελευθερία που οφείλουμε να αναζητάμε μέσα μας. Που αν δεν τη βλέπουμε, θα πρέπει να την ανακαλύπτουμε. Ο Τσόρτσιλ έλεγε «Η δημοκρατία δεν είναι καλό πολίτευμα, αλλά τα άλλα είναι χειρότερα». Εμείς, λοιπόν, θα ψοφήσουμε δημοκράτες. Δημοκράτες και ελεύθεροι.
Νίκος Κούνδουρος-σκηνοθέτης
Πραγματικά ανεκτίμητο για μένα, εκτός από τους λίγους ανθρώπους που αγαπάω, είναι οι ελάχιστες στιγμές της ζωής μου που είμαι εδώ και δεν θέλω να είμαι κάπου αλλού - ούτε πέντε λεπτά πιο πριν, ούτε πέντε λεπτά πιο μπροστά. Όταν είμαι στο τώρα, όταν έχω αδειάσει και αισθάνομαι ικανοποίηση. Αυτό μου συμβαίνει όταν δημιουργώ, όταν δίνω στοργή, τρυφερότητα ή αγάπη. Όταν δεν νιώθω ανησυχία ή ανάγκη φυγής...
Κωνσταντίνος Γιάνναρης-σκηνοθέτης
Μεγαλώσαμε ακούγοντας ιστορίες για πολέμους, παγκόσμιους κι εμφύλιους, για οικονομικά κραχ, διαβάσαμε για τους Μπούντεμπρουκς και την παρακμή της αστικής οικογένειας, τον Σoλ Μπέλοου και την περίοδο της Great Depression, παρακολουθήσαμε από απόσταση σχετικής ασφαλείας, την πραγματικότητα μιας εποχής των παππούδων και των πατεράδων μας, που φαινόταν να μας αφορά μόνο ως παρελθόν, χωρίς ποτέ να υπολογίζουμε σοβαρά το ενδεχόμενο μιας τραγικής φτώχειας που θα ζούσαμε ενδεχομένως κι εμείς οι ίδιοι στο πετσί μας. Ας όψεται, όμως, η ιστορία. Οι προβλέψεις μιλούν τώρα για την καταιγίδα που έρχεται, για τους δύστηνους καιρούς μπροστά μας. Τι πρόκειται να γίνει; Θέλω να ελπίζω πως στις ζωές μας θα θριαμβεύσει – είναι η ώρα του – ο Θεός των μικρών πραγμάτων. Πως έρχεται μια ώρα ενδοσκόπησης, να κοσκινίσουμε μέσα μας στιγμές, αγάπες, αξίες, συναισθήματα. Θέλω να μάθω και πάλι να μοιράζομαι. Θέλω να μάθω και πάλι να μένω σιωπηλός. Να μάθω ξανά πόσο ιερά είναι και τα μικρά πράγματα, τα λίγα. Όσοι κοιμόμασταν στα σύννεφα, να μάθουμε να ξαπλώνουμε στις πέτρες.
Χρήστος Αστερίου - συγγραφέας
Όλος ο αγώνας του ανθρώπου είναι μία πάλη μεταξύ του άσπρου και του μαύρου: Μια τρομάζεις, μια βυθίζεσαι - όλα κρέμονται από μία κλωστή. Πολλά πράγματα είναι ακριβά, άρα πολύτιμα: Η καλή μουσική, η φύση, οι φίλοι, μία χαρούμενη παρέα, πράγματα που μπορεί να κάνει ένας «κανονικός» άνθρωπος και να περάσει καλά. Θαυμάζω πολύ τους ανθρώπους που έχουν κάτι στο μυαλό τους και το πραγματοποιούν, αυτούς που μπορούν να διασχίσουν τη ζωή χωρίς να κουβαλούν πολλούς δαίμονες στην ψυχή τους, όσους έχουν κατακτήσει την εσωτερική τους ηρεμία - η οποία είναι αγαθό ανεκτίμητο. Μόνο αυτοί μπορούν να δώσουν απλόχερα την αγάπη τους. Θαυμάζω όλους αυτούς που αφοσιώνονται σε σκοπούς που αφορούν τον άνθρωπο και το περιβάλλον: Τους ακτιβιστές, αυτούς που είναι μέλη κοινωφελών οργανισμών, όσους είναι ανιδιοτελείς, εγκαταλείπουν τον υλικό κόσμο και προσπαθούν να συνεισφέρουν στον άνθρωπο.
Θέμις Μπαζάκα - ηθοποιός
Ελευθερία Αρβανιτάκη - τραγουδίστρια
Ανεκτίμητο είναι ο σεβασμός στον άνθρωπο, στην αξία του, στα δικαιώματά του, στην προσωπικότητά του. Ο σεβασμός στην ελευθερία του. Ο αγώνας γι’ αυτό θα πρέπει να είναι καθημερινός, αδιάλειπτος και συνεχής - για να μη βιώνουμε το ρατσισμό, την απαξίωση και την ειρωνεία της ανθρώπινης υπόστασης.
Υπάρχουν τόσα πράγματα που δεν μπορούν να αποτιμηθούν σε χρήμα… Ο έρωτας, η αγάπη, η υγεία, ο αέρας… Είναι έτσι όμως; Σκεφτείτε αν κάποιο πρωί ξυπνούσαμε και βλέπαμε στο γραμματοκιβώτιό μας ένα λογαριασμό που δεν είχαμε ξαναδεί: το ηλιόσημο. Η κυβέρνηση είχε μόλις ιδιωτικοποιήσει τον ήλιο, ο οποίος ανήκε πλέον στη Helios corporation, που τον πουλούσε προς 2 ευρώ το μήνα σε κάθε κάτοικο της χώρας. Υποχρέωση της H.C. ήταν να συντηρεί την ίδια ποιότητα ηλιοφάνειας, τόσο διάσημη στον κόσμο από την εποχή του «αττικού φωτός». Να πληρώνουμε για τον ήλιο; Τι είπατε; Μα δεν είναι δικός μας ο ήλιος; Δεν είναι δεδομένος; Δεν είναι κοινός για όλους; Φυσικά. Όμως τι ακριβώς εννοούμε με αυτή τη λέξη «κοινός»; Η υπόθεση εργασίας με την H.C. δεν ανήκει απολύτως στην επιστημονική φαντασία. Τα τελευταία χρόνια, η αγορά έχει διεισδύσει σε τομείς που θεωρούνταν παραδοσιακά εκτός των οικονομικών τειχών. Διεκδικεί πλέον κάθε εκατοστό του πλανήτη, από τα απρόσβατα βάθη του ηλιακού συστήματος ώς τις πιο προσωπικές χαραμάδες του ιδιωτικού μας βίου. Η νέα εποχή μάλιστα θα προσέθετε το DNA, το «τοπίο» του ανθρώπινου εγκεφάλου, ακόμα και τον γενετικό κώδικα της ζωής. Όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη είμαστε με μια έννοια «ενωμένοι ιδιοκτήτες» κάποιων πραγμάτων, κάποιων πόρων που θεωρούνται ως αυτονόητη προέκταση της καθημερινής μας εμπειρίας. Αυτοί οι πόροι, τα στοιχεία της φύσης, ο αέρας, το νερό, τα δάση, αλλά και τα κοινωνικά δημιουργήματα του ανθρώπου, όπως η επιστήμη, η τέχνη, ακόμα και το Ίντερνετ, συνιστούν μέρος της κοινής μας κληρονομιάς ως είδους σε αυτόν τον πλανήτη. Είναι ζωτικά για την ύπαρξή μας και βοηθούν τη ζωή και την ιστορία να εξελίσσεται. Ελπίζω να μην έρθει κάποτε η στιγμή που θα πληρώνουμε για πράγματα που έως σήμερα θεωρούνταν αυτονοήτως κοινά… Αλέξης Σταμάτης - συγγραφέας
Γιώργος Χρονάς - ποιητής
Ο Καβάφης - που είναι ένας σπουδαίος ποιητής και όλοι τον σεβόμαστε - λέει: «Δεν εξετάζω αν είμαι ευτυχής ή δυστυχής». Βαδίζω. Ούτε τα πολύτιμα ή ανεκτίμητα εξετάζω. Για τον εαυτό μου χρησιμοποιώ μία φράση: Είμαι ένας νεκρός άνθρωπος που κάνει παρέα με ζωντανούς. Όπως θέλετε εκλαμβάνετε την έκφραση «νεκρός», είτε απόλυτα -όπως την εννοεί ο κόσμος όλος - είτε με τις αποχρώσεις που μπορεί να έχει, πάντα όμως κυριολεκτώντας. Χαρά εισπράττω όταν γράφω, όταν ακούω μουσική, όταν περπατώ κάτω από κάποια δέντρα που ακόμη έχουν μείνει σ’ αυτή την πόλη, όταν μιλώ με ένα φίλο μέχρι να με προδώσει.
Όσο μελό και αν ακούγομαι, χαίρομαι τις ώρες που περνώ με τον εαυτό μου. Πόρτα διπλο-κλειδωμένη και παντζούρια κλειστά. Αυτές είναι οι στιγμές που λέω ότι best thing money can’t buy! Να κάθομαι άσκοπα στην πολυθρόνα, να φυλλομετρώ βιβλία και περιοδικά, να βάζω δίσκους στο πικάπ, ενώ στην οθόνη να τρέχουν τα επεισόδια από χρυσά κορίτσια το ένα πίσω από το άλλο. Να φτιάχνω τσάι από βότανα, να δοκιμάζω όλα τα ρούχα στο ερμάρι και να ξετρυπώνω παλιές φωτογραφίες και άλλα σουβενίρ από τα συρτάρια. Να θυμούμαι, να αναπολώ, να νοσταλγώ, να χαμογελώ, να λυπάμαι, να ονειρεύομαι! Να είμαι καλά να ζω τέτοιες στιγμές ξανά και ξανά!
Κώστας Μάντζαλος - εικαστικός, graphic designer
Με πετυχαίνεις με την κοιλιά στο στόμα -δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτε άλλο αυτή τη στιγμή. Είμαι έγκυος και ελπίζω να πάνε όλα καλά. Το πιο ανεκτίμητο στην προσωπική μου ζωή - όσο κοινότυπο κι αν ακουστεί- είναι ο γιος μου ο Πέτρος. Τον λατρεύω γιατί έχει χιούμορ και είναι κυνικός. Περισσότερο κυνικός από εμένα. Επίσης μαλώνουμε πολύ συχνά και αυτό μου αρέσει, είναι ζωντανός - πάρα πολύ ξύπνιος. Φαντάζομαι ότι σε λίγες μέρες θα σου λέω για «παιδιά» -έχω τη μεγάλη αγωνία να πάνε καλά.
Μανίνα Ζουμπουλάκη-συγγραφέας, δημοσιογράφος
…όλοι οι άνθρωποι που αγαπώ συν... μια αδιάφορη καρτούλα του ανθοπωλείου με τα πιο όμορφα λόγια γραμμένα με προσοχή... η συμβουλή του πατέρα μου μπροστά στα δύσκολα («όλα έχουν μια αρχή κι ένα τέλος »)... ένα βιβλίο που μου σύστησε μια φίλη και το κρατάω στο κομοδίνο για να μου θυμίζει ότι η ζωή ξέρει μόνο τα όρια που εσύ της βάζεις... το σταυρουδάκι της μάνας μου... τα αποφθέγματα που μου στέλνει κάθε Παρασκευή ο αδελφός μου στο κινητό για να με κάνει να γελάω και ν’ απελπίζομαι μαζί... ένα ποίημα του e.cummings που αποστήθισα... η πρώτη του κίνηση το πρωί που είναι να αγκαλιάσει τις δυο καρδούλες που έχω στην κοιλιά... οι δυο καρδούλες που έχω στην κοιλιά... και οι χτύποι τους (160 το λεπτό)...
Έλενα Πάρπα - δημοσιογράφος
Τo να μπορείς να σουλατσάρεις μέσα στο σπίτι με τις πιτζάμες, είναι ανεκτίμητο, διότι υποδηλώνει την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου, κάτι που εκτιμώ ιδιαίτερα από τότε που έπιασα κανονική δουλειά. Η κανονική δουλειά είναι κάτι που απέφυγα όσο μπορούσα και κρίνοντας από το γεγονός ότι σπάνια πια μπορώ να τριγυρνώ στο σπίτι με τις πιτζάμες, είχα δίκιο. Και τα λεφτά είναι αστεία αποζημίωση για να κάθεσαι με ωράριο σε μια δουλειά καταναγκαστικά, χωρίς σοβαρό λόγο, κάθε μέρα. Ανεκτίμητο είναι και το να φιλιέσαι με τις ώρες σε πάρκα, μετρό, αεροδρόμια, όντας ερωτευμένος. Το να μπορείς να μαγεύεσαι από ανθρώπους και πράγματα, να ζεις αεροπλανικές στιγμές. Το να είσαι ζωηρός, να έχεις π.χ. σεξουαλικές ορμές και περιέργεια για τα πράγματα. Προϋπόθεση για να μπορείς να σουλατσάρεις μέσα στο σπίτι με τις πιτζάμες ή για να δουλεύεις ή για να φιλιέσαι στα αεροδρόμια, είναι η ασφάλεια. Το να έχεις ένα σπίτι, ένα δικό σου περιβάλλον, μια σπηλιά όπου να μπορείς να αποσυρθείς. Η ασφάλεια όμως απαιτεί και το να νιώθεις ότι υπάρχει μια δυνατότητα εξέλιξης. Όπως μου είπε ένας δεκαεξάχρονος Αφγανός «λαθραίος» μετανάστης, λίγο πριν φύγει για το παράνομο και επικίνδυνο ταξίδι του προς Βόρεια Ευρώπη, «Όταν ερχόμουνα στην Ευρώπη, πίστευα ότι έρχομαι στον παράδεισο, ότι θα είμαι ασφαλής. Αλλά η Ελλάδα δεν είναι ασφαλής για μένα. Ναι, έχω ένα κρεβάτι και ένα πιάτο φαΐ (στο ίδρυμα) αλλά δεν έχω καμιά προοπτική εξέλιξης ως άνθρωπος, καμιά δυνατότητα να μάθω κάτι ή να κάνω κάτι. Και το να τρως και να κοιμάσαι μόνο, δεν είναι ζωή, Εύη, το ξέρεις. Οι γύρω μου, οι Έλληνες, είναι εντάξει, αλλά εγώ, εδώ, σ’ αυτή τη φαινομενικά ασφαλή χώρα, είμαι ακόμα σε πόλεμο».
Εύη Λαμπροπούλου - συγγραφέας
Να ξυπνάς αυθόρμητα το πρωί, να μην υπάρχει γύρω σου τίποτα ενοχλητικό, να μη σκέφτεσαι τίποτα, να μην αισθάνεσαι το σώμα σου, να θυμάσαι αυτή τη στιγμή. Ανεκτίμητο.
Χρήστος Χρυσόπουλος - συγγραφέας
Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει (του Αποστόλου Παύλου) Αυτό! Σταμάτης Κραουνάκης - συνθέτης
Nα ζεις με τον ιδανικό σύντροφο. Να μην είσαι μόνος σου. Να έχεις κάποιον να σε αγαπάει εντατικά….
Αύγουστος Κορτώ - συγγραφέας
Η αγάπη! Τι πολύτιμο! Αυτή που σε θέλει να νιώθεις τους ανθρώπους κοντά σου. Να λαμβάνεις τα κύματά της, την ανάσα της, τη ζεστασιά της. Να πηγαίνεις εκεί που σε πάει αυτή….
Άννα Φαρμακά - ποιήτρια, εκπαιδευτικός
Την εποχή που σπουδάζαμε, μολονότι ήμασταν παιδιά μιας κοινωνίας-ζωοπανήγυρης, αναγνώριζα σ’ εμάς τουλάχιστον μιαν αρετή: τη συστολή, και την ίδια στιγμή, την αναίδειά μας απέναντι στο χρήμα. Το περιφρονούσαμε ή έτσι δείχναμε: όταν βγαίναμε έξω (για να φάμε μπριζόλες! Έτσι σιχάθηκα το κρέας κι έγινα φυτοφάγος) τσακωνόμασταν για το ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό, όχι για τον ποιος δεν θα τον πληρώσει. Δανείζαμε κατοστάρικα ο ένας τον άλλον· τις περισσότερες φορές τα δανεικά ήταν αγύριστα· δεν μας πολυπείραζε. Εξάλλου, αγύριστο ήταν ό,τι και να δανείζαμε: δίσκοι, βιβλία, ρούχα· η προσωπική ιδιοκτησία δεν έπαιζε σπουδαίο ρόλο. Δεν είχαμε συνείδηση της αξίας του χρήματος· όταν ένας από μας τύχαινε να πληρωθεί από κάποια δουλειά του ποδαριού, ξοδεύαμε τα λεφτά όλοι μαζί και αλόγιστα, όπως κάνουν συνήθως οι νέοι. Ή, μάλλον, όπως έκαναν. Γι’ αυτό, μέχρι να γίνω τριάντα πέντε χρονών περίπου, αρνιόμουν να «ασφαλιστώ» – ασφάλεια ζωής, νοσοκομειακή κάλυψη κι όλ’ αυτά τα μακάβρια και συνετά πράγματα της ενηλικίωσης – επειδή πίστευα ότι αν αρρωστήσω θα με φροντίσουν οι φίλοι μου. Όπως θα τους φρόντιζα κι εγώ. Το πίστευα ακλόνητα. Καθώς μεγαλώναμε, άλλοι αργά κι άλλοι γρηγορότερα, πολλά – πάρα πολλά – άλλαξαν. Προς μεγάλη μου έκπληξη: ακόμα δεν έχω συνέλθει από την έκπληξη. Οι περισσότεροι απέκτησαν αυτό που ονομάζουν, με βαρύ ύφος, «υποχρεώσεις» - παιδιά, στεγαστικά δάνεια, συζύγους με ακατανόητες (για μένα) απαιτήσεις – άλλοι έπιασαν την καλή· οι πλούσιοι άνθρωποι, όπως διαπίστωσα, επιδιώκουν να γίνουν ακόμα πλουσιότεροι. Έτσι φαίνεται ότι λειτουργεί και γυρίζει ο κόσμος. Μια κατηγορία πρώην νέων και νυν μεσηλίκων παρέμεινε φτωχή, καθηλώθηκε στη νιότη μέχρι τα πενήντα (και βάλε) και ζει με τον ίδιο τρόπο, – σαν φρικιά – εδώ και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Τα μπλου τζιν κουρελιάστηκαν, οι αλογοουρές άσπρισαν κι αραίωσαν· τα βινύλια γέμισαν γρατσουνιές. Κάμποσοι πέθαναν· άλλοι μαράζωσαν από τη θλίψη. Τέλος, ορισμένοι αποκάλυψαν τον τσιγκούνη εαυτό τους, εκείνον που κρυβόταν πίσω από το «παιδιά, δεν έχω μία, ποιος θα ξηλωθεί απόψε και για μένα;»· οι μαθητές που έγραφαν σχολικές εκθέσεις κατά της αποταμίευσης ενεπλάκησαν σε δοσοληψίες με τις τράπεζες και απέκτησαν περιουσίες: σκάφη, εξοχικά κτλ. Οι φιλοξενίες (στα «εξοχικά») μειώθηκαν εκτός αν συνοδεύονται από επίδειξη ευημερίας και κοινωνικής καταξίωσης. Από την άλλη πλευρά, αυξήθηκαν οι λουφαδόροι· οι πενηντάρηδες που μπαίνουν μαζί σου στο ταξί αλλά δεν συμβάλλουν στο κόμιστρο· εκείνοι που δεν έχουν ποτέ ψιλά, ή που πρέπει να περάσουν πρώτα από μηχάνημα ΑΤΜ, οπότε, δεν πειράζει, μιαν άλλη φορά. Η άλλη φορά δεν συμβαίνει· tomorrow never comes. Παλιά, κάναμε τράκα τσιγάρα· τώρα – μπορεί και να είναι ιδέα μου – όταν ζητάω τσιγάρο (για τον γνωστό λόγο: όταν τρακάρεις τσιγάρα, καπνίζεις λιγότερο), νιώθω μιαν αύρα δυσφορίας· «μα, γιατί δεν αγοράζει δικό της πακέτο;» Η απάντηση είναι απλή: θέλω να μου προσφέρετε κάτι, θέλω να κάνετε για μένα ένα τόσο δα πραγματάκι. Δεν κάνετε τίποτα για κανέναν: αλλάζετε αυτοκίνητο κάθε τρία χρόνια, δεν καλείτε κόσμο στο σπίτι σας – εκτός ίσως από κείνους που μπορούν να σας βοηθήσουν επαγγελματικά – έχετε προ πολλού σταματήσει να χαρίζετε πράγματα. Εξάλλου, όταν σας χαρίζουν κάτι, τους κοιτάτε καχύποπτα· σκέφτεστε: «Τι θα μου ζητήσει άραγε για αντάλλαγμα; Θα μου το ζητήσει τώρα ή μου το φυλάει για αργότερα;» Παντρευτήκατε άνδρες και γυναίκες με επαύλεις, αγοράσατε αυτοκίνητα 2.000 κυβικών, αποκτήσατε ακριβά γούστα. Συγχωνεύσατε δυο ήρωες του Μολιέρου: τον εξηνταβελόνη και τον αρχοντοχωριάτη. Τώρα πια τίποτα δεν χαρίζεται· όλα έχουν μια τιμή, μια τιμή που ανεβαίνει. Όσο πιο ακριβά πουλάς το τομάρι σου (λέξη κι αυτή: τομάρι!), τόσο περισσότερο σε σέβονται. Ωστόσο, ποιο είναι το νόημα της φιλίας, της αγάπης, της συνύπαρξης στον κόσμο όταν όλα τα καθορίζει το χρήμα; Και γράφοντας αυτό, θυμάμαι μια σκηνή από την ταινία “The Magic Christian”, όπου, σε μια πισίνα γεμάτη σκατά, στην οποίαν επιπλέουν χαρτονομίσματα, βουτάνε όλοι για να πιάσουν το χρήμα. Σώτη Τριανταφύλλου - συγγραφέας
Η οικογένεια. Με τη στενή και την ευρεία έννοια. Ήταν, είναι και θα είναι ό,τι πιο πολύτιμο μας έχει απομείνει σε αυτή τη ζωή. Οι άνθρωποί μας. Τι θα ήθελα να μάθω στο γιο μου; Να είναι υγιής, να είναι καλός, να αγαπάει τα παιδιά και τα ζώα. Και να μάθει να ζει με λίγα. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις να ζεις με λίγα. Όχι σαν άσκηση πολιτικής -νομίζω ότι είναι σημαντικό για την ψυχή σου. Αν θέλεις πολλά κι ακόμα περισσότερα, δεν γίνεσαι ποτέ χαρούμενος, δεν τα καταλαβαίνεις τα πραγματικά πολύτιμα…
Ρίκα Βαγιάννη - δημοσιογράφος, παρουσιάστρια ΕΡΤ
«Από την παιδική μου ηλικία κράτησα ολοζώντανη την εξής ανάμνηση: το πέταγμα του χάρτινου αεροπλάνου πάνω από το περιβόλι... την εξαφάνισή του... την απελπισμένη αναζήτησή του ανάμεσα στα δέντρα, που στα παιδικά μου μάτια έμοιαζαν με την οργιώδη βλάστηση στις ζούγκλες των παραμυθιών... Σταμάτησα τις «έρευνες» καθώς μεγάλωνα, ονειρεύτηκα όμως πολλές φορές πως συνέχιζα την αναζήτησή του... Η ανάκτησή του μετατράπηκε σε ψυχολογική αναγκαιότητα... Σήμερα δεν μπορώ να υποστηρίξω με βεβαιότητα πως σταμάτησα. Ήταν μια τρομερή παιδική απώλεια. Ήταν ένα δώρο του πατέρα μου εκείνο το μικρό, χάρτινο αεροπλανάκι... Ο ίδιος πέθανε με την ενηλικίωσή μου... Η διάγνωση έλεγε για καρκίνο... Είχα προλάβει να πενθήσω όμως, λες και πέταξε μαζί σε εκείνη την πρώτη και τελευταία πτήση του μικρού χάρτινου αεροπλάνου!». Αυτά έγραφα μέσα σε ένα παλιό σημειωματάριο. Ξεκίνησα με ελαφρές αποσκευές και χωρίς προορισμό. Στο λεωφορείο σκεφτόμουν ό,τι άφηνα πίσω. Δεν ήσαν πολλά. Με αντικείμενα δεν συνδέθηκα ποτέ, παρεκτός με την ανάμνηση του χάρτινου αεροπλάνου. Όπου κι αν έζησα, ο χώρος ήταν πάντα λιτός, σχεδόν φτωχικός. Μόνο όταν εκείνη μπήκε στη ζωή μου, γέμισε το σπίτι πράγματα. Μικρά, μεγάλα, σημαντικά και ασήμαντα. Ένα τετράγωνο ξύλινο τραπέζι όπως αυτά στις αιγαιοπελαγίτικες ταβέρνες. Μια γυάλινη μπουκάλα από ένα παλιό εργοστάσιο φαρμάκων. Ένα εργαλείο πολτοποίησης σκόρδου. Και άλλα. Όταν μια γυναίκα μπει σε ένα σπίτι, είναι σαν να μπαίνει μαζί της ένα ποτάμι που τα νερά του καλύπτουν με την ορμή τους κάθε γωνιά. Να το θυμάστε αυτό. Με τους ανθρώπους συνδέθηκα αλλά τους αγαπούσα περισσότερο από μακριά. Κοντά τους νιώθεις τη μικρότητά τους. Και τη δική σου. Κάθε άνθρωπος που σε περιβάλλει, είναι και ένας καθρέπτης. Αβάστακτο. Όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα, βλέπεις τον εαυτό σου. Με διαφορετικό πρόσωπο αλλά τον εαυτό σου. Εφιάλτης. Κι όταν συναντήσεις ανθρώπους άξιους να συναναστραφείς και να συνδιαλλαγείς, συρρικνώνεσαι. Η ζωή τους σε σκοτώνει. Δεν είμαστε έτοιμοι, όχι, δεν είμαστε έτοιμοι. Ακούγονται πολύ απαισιόδοξα όλα αυτά. Φταίει το λεωφορείο, με μελαγχολεί. Είναι σχεδόν άδειο. Γέρνω το κεφάλι στο παράθυρο. Το κρύο τζάμι με παγώνει. Έξω είναι σκοτάδι. Διακρίνω μόνο την ανοικτοσύνη της πεδιάδας, τα δέντρα ακίνητοι γίγαντες, σιωπηλοί μάρτυρες των ανθρώπινων ταξιδιών. Τα δέντρα κι οι πέτρες μιλάνε στις δύσκολες στιγμές. Να τα ρωτάτε. Μην το ξεχνάτε… Οι δύο παράγραφοι αφορούν σε δύο ξεχωριστά κείμενα που έγραψα σε διαφορετικό χρόνο. Την αφορμή για τη συρραφή τους αποτέλεσε το Υγ. Ένιωσα να συνδέονται αμφότερα με την ιδέα πως: άλλο είναι η τιμή και άλλο η αξία των πραγμάτων. Για τη κλίμακα δεν μπορώ να πω πολλά. Ο καθένας κι η μεζούρα του. Το χάρτινο αεροπλανάκι είναι μια πραγματική παιδική ανάμνηση, όπως πραγματική είναι και η γυναίκα που μπήκε στη ζωή μου σαν ορμητικό ποτάμι. Το ταξίδι με το λεωφορείο είναι φανταστικό. Τα φανταστικά ταξίδια είναι επίσης πολύτιμα γιατί στερεώνουν την πραγματικότητα.
Χαράλαμπος Αριστοτέλους - δημοσιογράφος
Noctiluca miliaris*. Εκείνοι που έζησαν τη μοναξιά ή τους έλειψαν πράγματα, που αποδεσμεύτηκαν από την ύλη και έζησαν με συνεχείς αμφιβολίες, όλοι πείστηκαν για τη σημασία του φωτός και της έντασής του που διαρκεί μια στιγμή, χωρίς ποτέ να είναι η ίδια. Αναλογιστείτε ότι μια αδύνατη μόνο διάχυση του φθάνει σε μας. Και η χαρακτηριστική ιδιότητα της συνάντησής μας μαζί του βρίσκεται στη στιγμή που μας καθιστά «φωταύγιους». Δεν είναι μετρήσιμη αυτή η συνάντηση ούτε ελεγμένη. Δεν έχει υπολογισμένη ακρίβεια ούτε διάρκεια. Εμπεριέχει ωστόσο όλα τα συστατικά που κάνουν την πολυτέλεια να εγκατασταθεί στη ζωή μας. Η ζωή αυτή συγκεντρώνεται σε λίγες, πολύ λίγες τέτοιες αναλαμπές. *μονοκύτταροι οργανισμοί που ανήκουν στην κατηγορία των δινομαστιγωτών, που λαμπυρίζουν όταν ερεθιστούν μηχανικά από τα κύματα ή από ένα διερχόμενο πλοίο. Mαρία Λοϊζίδου - εικαστικός
Στη ζωή μου, οι άνθρωποί μου. Η μητέρα μου, οι φίλοι μου, ο σκύλος μου, ο Μπόμπος, που είναι υπέροχος, πανέμορφος και θέλει συνέχεια παιχνίδια και βόλτες. Επίσης, η μουσική είναι κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο στη ζωή μου. Ξέρεις, όμως, τελικά το πιο ανεκτίμητό μου είναι η αυτονομία μου. Αυτό ήταν κάτι που πάντα επεδίωκα, κάτι που πάντοτε ήθελα να έχω –με αυτό να πορεύομαι. Και είμαι υπερήφανη που τα έχω καταφέρει στη ζωή –τουλάχιστον γι’ αυτήν, για την κατάκτησή της. Μυρτώ Κοντοβά - στιχουργός, συγγραφέας, δημοσιογράφος
H περιέργεια και η ζωντανή επιθυμία. Έρση Σωτηροπούλου - συγγραφέας
Πρέπει να ζούμε την κάθε μέρα μας ως κάτι το αληθινά ανεκτίμητο – κάθε ημέρα μας είναι σημαντική. Οφείλουμε την κάθε μας στιγμή, να τη βιώνουμε σαν να είναι η τελευταία. Οτιδήποτε έχουμε στο μυαλό μας ως όνειρο, πρέπει να το κάνουμε -με όποια δυνατή προσπάθεια μπορούμε- να γίνεται πραγματικότητα.
Κώστας Μακεδόνας - τραγουδιστής
Η ουσία της ζωής μας είναι αιχμάλωτη από ένα ακλόνητο δίπολο: το ευαγγέλιο της αγοράς και τον εγωισμό μας. Έχουμε φτάσει να ταυτίζουμε -με περίσσιο θράσος- την έννοια του ανεκτίμητου με την έννοια του ακριβού ή και του υπερεκτιμημένου. Οι κανόνες της αγοράς έχουν παρεισφρήσει προβοκατόρικα σε κάθε κοινωνική και υπαρξιακή μας έκφανση και η αξία που μετρά, δεν είναι καν η αξία χρήσης, αλλά η ανταλλακτική. Το μόνο που μένει, είναι ο καθορισμός των τιμών: αγοραίες, λιανικές, χονδρικές, κατώτατες, ανώτατες, ενδεικτικές και δεν συμμαζεύεται, με την τιμή να αποτελεί ένα δείγμα σπανιότητας που καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση. Tα πάντα ρει λοιπόν και τα πάντα έχουν το αντίτιμό τους. Και η πεποίθηση αυτή διαλύεται μόνο όταν φάμε στη μάπα μια οποιαδήποτε απόγνωση, κάτι που να απειλεί και αμφισβητεί τον εαυτό μας, τα αγαπημένα μας πρόσωπα, τα «κεκτημένα» μας. Έτσι μόνο ξελαμπικάρει το μυαλό μας και αποκτά δυνατότητα εκτίμησης της αξίας κάθε πράγματος. Το τραγικό, όμως, είναι ότι όλοι τρέμουμε στην ιδέα, ότι μπορεί να βρεθούμε σε θέση που να μπορούμε -επιτέλους- να εκτιμήσουμε σωστά.
Γιώργος Σαββινίδης - δημοσιογράφος
Οι στιγμές, οι αποδράσεις, η έμπνευση, η θάλασσα, οι άνθρωποι. Όλα αυτά που δεν μετριούνται και που, αν λείπουν, λείπεις κι εσύ.
Κανείς δεν μπορεί να σώσει κανέναν - κι αν δεν θέλει ο ίδιος ο άνθρωπος να σωθεί, ξέχνα το. Μπορεί, όμως, να προσφέρει αγάπη στο διπλανό του, μπορεί να προσφέρει ελπίδα, θαλπωρή, ψωμί… Και να θυμηθώ πάλι το σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», δηλαδή πολιτισμό, σεβασμό στο περιβάλλον, σεβασμό στον οποιονδήποτε πολίτη, σε οποιονδήποτε άνθρωπο -γιατί όλοι είμαστε ίσοι. Όταν μιλάω γι’ αυτά τα τελευταία χρόνια, ακούγομαι γραφικός, καθώς βλέπω γύρω μου ότι μόνο η μαλακία, η ημιμάθεια και η τηλεόραση έχουν δίκαιο. Πιστεύω πως είμαι αυτό που επιλέγω, είμαι οι επιλογές μου, είμαι οι πράξεις μου. Αυτό κι αν είναι ανεκτίμητο! Δεν μπορεί ο ήλιος να προσφέρει τόσο φως και εμείς να θέλουμε να μένουμε κάτω από το χώμα - το έκανα τόσα χρόνια… Πίσω από αυτό που είμαστε, πίσω από την καρδιά, υπάρχει η ψυχή μας. Ας κάνουμε μία προσπάθεια να δούμε αν την ακούμε. Αν αυτή μας ακούει…
Κωνσταντίνος Βήτα - μουσικός, ποιητής
Νίκος Μωραΐτης - στιχουργός, δημοσιογράφος
Ανεκτίμητες ερωτήσεις: _ Πόσο πολύ πρόδωσες πέρσι κάποιον άνθρωπο; Άνοιξες καλά την πληγή; Χρειάστηκαν τσιρότα; _ Αγάπησες αρκετά; Κοιμήθηκες κι εσύ στην κουζίνα του σπιτιού σου, ακούγοντας στο cd player το «παράπονο» της Αρβανιτάκη σε repeat, στη διαπασών; Ύστερα, ξύπνησες ευχαριστημένος; _ Υπήρξες αρκετά εκδικητικός όταν σου είπε «λυπάμαι, παντρεύομαι»; _ Έκανες πως κλαις; Φύσηξες με χαρτομάντιλο τη μύτη; Έκανες κάτι θεατράλε; Κάτι αληθινά μελό; _ Ήσουν αρκετά πειστικός όταν είπες «δεν πειράζει, άλλωστε κι εγώ bottom είμαι», απλά επειδή δεν μύριζε καλά ο λαιμός του; _ Λες να σε παρεξήγησε; _ Πόσες δαγκωματιές ακόμα θα τις δικαιολογείς ως «πάτημα της γάτας μου το βράδυ»; _ Και πότε επιτέλους θα το κόψεις το «Γιαννάκη μου;». Αφού, το βλέπεις, δεν υπάρχει σημείο επαφής. _ Πόσο ακόμα θα μου λες «σ’ αγαπάω σαν αδερφό μου»; Δεν το καταλαβαίνεις ότι θέλω να κάνουμε αιμομιξία; _ Προγραμμάτισες καλά την επιστροφή; Το είπες στη μάνα σου; Το πίστεψε; _ Μέχρι πότε θα ονομάζεις τις αναπάντητες κλήσεις «ήμουνα στο μπάνιο, δεν το πρόλαβα»; _ Ή μήπως νομίζεις ότι δεν το καταλαβαίνουν πως εκείνη την ώρα ξάπλωνες και κοιτούσες το ταβάνι; _ Είσαι βέβαιος ότι όλοι αυτοί οι celebrities, θεωρούν τους εαυτούς τους σημαντικούς; _ Ή σε κοροϊδεύουν κι αυτοί όπως εσύ; (απλώς, δεν το εξομολογείτε όταν συνομιλείτε) _ Γιατί ζηλεύεις τόσο πολύ την Αλόμα; Μόνο για την ελευθερία της;
Πέτρος Τατσόπουλος - συγγραφέας
Για ένα συγγραφέα, το πιο ανεκτίμητο είναι να έχει σώας τας φρένας. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Η μνήμη, η διαύγεια πνεύματος είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αν χάσεις τα μυαλά σου, δεν μπορείς να τα αντικαταστήσεις παύεις να είσαι άνθρωπος. Σας αναφέρω αυτό γιατί μου ζητήσατε να μη σας πω τα συνήθη κλισέ για την υγεία ή τα παιδιά μου, αλλιώς το πρώτο που μου έρχεται στη σκέψη -εκτός από το γιο μου- είναι το μωρό μου που μόλις πριν από τρεις μήνες γεννήθηκε…
Γιάννης Χ"Γεωργίου - δημοσιογράφος
_ Θα συνεχίζεις να παριστάνεις τον αδιάφορο, όποτε η Βίβιαν σου κάνει τα γλυκά μάτια; _ («Είναι μόνο 20. Τι να εξηγείς;»). _ Άλλα λέω, άλλα κάνω, άλλα δείχνω κι άλλα εννοώ; _ (Μπορεί και να ’χεις δίκιο, Νικόλα) _ Να αλλάξω τώρα, όσο είναι ακόμα νωρίς; _ Τι θα λέω σε πέντε χρόνια στη μάνα μου, που θα θέλει εγγόνια; _ «Πάλι τα ίδια;». _ Ξέρεις κανένα καλύτερο πορνό σινεμά στον κόσμο, από το «Star» στην Ομόνοια; _ Θα καταφέρεις να έρθεις το βράδυ; Αγκαλιές μπορείς να κάνεις; Αγκαλιές για ανασφαλή παιδιά, ξέρεις; _ Πότε θα μάθεις να φιλάς με τα μάτια ανοιχτά; _ Και πότε θα σταματήσεις να σουφρώνεις τα χείλη όταν η γλώσσα βγαίνει έξω; Δεν το καταλαβαίνεις ότι είναι αγενές; Ότι πρέπει να υποκριθείς -έστω, για 20 λεπτά- το συναίσθημα; _ Αν αφήσω μούσια, θα θέλεις πιο πολύ να μου τραβάς τα μάγουλα με μανία; _ Είσαι βέβαιος ότι δεν θα σε θυμηθούν αυτοί που πραγματικά θέλεις την παραμονή Πρωτοχρονιάς, τη μέρα των γενεθλίων σου; _ Πάλι έκλεισες τα κινητά τη συγκεκριμένη μέρα; «Σε έπαιρνα, αλλά…». _ Είσαι λίγο αυτοκαταστροφικός; _ Όταν πλένεις τα πιάτα, τι σε πιάνει και τραγουδάς «ξένος για σένανε κι εχθρός, θα ’μαι από σήμερα κι εμπρός, ξένος για σένανε κι εχθρός»; _ Βαρέθηκες το «πίστεψα και άφησα για άλλη μια φορά τη φωτιά της ψυχής να μ’ αγγίξει ξανά»; Γι’ αυτό το ’ριξες στον Νταλάρα; _ Έχεις καταλάβει πόσο βαρετός γίνεσαι στις σχέσεις; Καμία πρωτοτυπία; Καμία έκπληξη; _ Είσαι καλά; _ Μήπως θα ’ταν καλύτερη ιδέα να πηγαίνεις συχνότερα στο γυμναστήριο; Μήπως δεν έχεις τόσο γυμνασμένο στήθος όσο χρειάζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Μήπως πρέπει να «ανοίξεις» λίγο παραπάνω τις πλάτες; _ «Πότε θα τα τινάξεις όλα στον αέρα, Γιαννάκη;». _ Πόσες φορές ακόμα θα μου πεις «ευχαριστώ» για την οδοντόπαστα με γεύση μέντας; _ (Για να μη μυρίζει άσχημα το στόμα σου, στην έφερα). _ Γιατί μου αρέσουν ακόμη τα one night stand και οι λίγες κουβέντες; _ Φοβάσαι μην παραγνωριστούμε; _ Όταν με λες «μωρό μου», γιατί το επαναλαμβάνεις και σε άλλους; _ Είμαι για σένα ακόμη «κομμάτι συναισθηματικού κομουνισμού»; Πόσοι άλλοι είμαστε; _ Εσύ ξέρεις να φιλάς χωρίς να υπόσχεσαι; _ Χωρίς δεσμεύσεις; Χωρίς συγκατοικήσεις; Χωρίς πρωινά μηνύματα το πρωί; _ Μπορείς; _ Πες μου: ΜΠΟΡΕΙΣ; _ («Είσαι καλά, Γιαννάκη;»)
Όσο μεγαλώνω, προχωράω λεπταίνοντας την ψυχή μου: Θέλω να καλλιεργείται και να εξευγενίζεται - να γίνεται, όσο μπορεί, πολύτιμη. Την πορεία που έχουμε μέχρι το τέλος, τη βλέπω σαν μία διαδρομή στην οποία θεωρώ ότι αυτό οφείλουμε να κάνουμε: Η ψυχή μας πρέπει να ελαφραίνει....
Όλια Λαζαρίδου - ηθοποιός, σκηνοθέτις
Η ζωή! Σαν ταυτολογία μοιάζει, αλλά αυτό είναι η ουσία της ύπαρξης. Απλώς, το να ΖΕΙΣ!
Βαγγέλης Ραπτόπουλος - συγγραφέας
Έχω περάσει πολύ δύσκολα με την υγεία μου. Με τα φάρμακα ζω. Δεν θα μπορούσα να σας πω, λοιπόν, τίποτε άλλο πιο πολύτιμο εκτός από την υγεία. Αυτό το τετριμμένο που έλεγαν οι παππούδες και γιαγιάδες μας, έχει, τελικά, πολύ γερή βάση. Άμα δεν έχουμε τη σωματική και ψυχική μας ακεραιότητα, δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτε.
Μάνος Ελευθερίου - συγγραφέας, στιχουργός
Φειδωλά: Η ίδια η ζωή και ο σεβασμός της. Αυτό είναι το πιο πολύτιμο.
Ιωάννα Καρυστιάνη - συγγραφέας
Το εξώφυλλο είναι δημιουργία των Λευτέρη Τάπα και Πόλυ Πεσλίκα
ΥΓ. 28/12/2008 ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΠΑΤΤΙΧΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΕΛΕΝΗ ΞΕΝΟΥ ART DIRECTOR ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΤΤΙΧΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΛΕΝΑ ΠΑΡΠΑ ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΜΑΡΙΝΑ ΣΙΑΚΟΛΑ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ CHARLIE MAKKOS ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΤΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ OMAΔΑ ΑΝΤΡΕΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΟΛΥΣ ΠΕΣΛΙΚΑΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΤΑΠΑΣ ΜΟΝΙΜΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΚΟΡΔΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΡΑΒΑΛΗ ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΤΖΑΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΜΑΣΟΥΡΑ FILEP MOTWARY ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΒΒΙΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΠΑΡΣΗΣ ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΜΑΖΗΣ ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΙΛΛΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΛΛΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΑΡΙΑ ΖΕΡΒΟΥ ΜΑΡΙΑ ΚΑΠΑΤΑΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ ΧΡΩΜΑΤΩΝ & ΕΚΤΥΠΩΣΗ: PROTEAS PRESS LTD Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν δημιουργικά οι:
Ελευθερία Αρβανιτάκη Χρήστος Χρυσόπουλος Μάνος Ελευθερίου Εύη Λαμπροπούλου Άννα Φαρμακά Κωνσταντίνος Γιάνναρης Μυρτώ Κοντοβά Αύγουστος Κορτώ Νίκος Κούνδουρος Όλια Λαζαρίδου Κώστας Μακεδόνας Μαρία Λοιζίδου Νίκος Μωραίτης Θέμις Μπαζάκα Βαγγέλης Ραπτόπουλος Έρση Σωτηροπούλου Σταμάτης Κραουνάκης Πέτρος Τατσόπουλος Ρίκα Βαγιάνη Γιώργος Χρονάς Κωνσταντίνος Βήτα Μανίνα Ζουμπουλάκη Χρήστος Αστερίου Ιωάννα Καρυστιάνη
Μας ενδιαφέρουν τα δικά σας Υστερόγραφα. Οι δικές σας ιδέες για θέματα και οι δικές σας απόψεις. Τα περιμένουμε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: eleni.xenou@phileleftheros.com
30