1
AS FUNCIÓNS SOCIAIS DA LINGUA. BILINGÜISMO, CONFLITO E DIGLOSIA. ESTEREOTIPOS E PREXUÍZOS LINGÜÍSTICOS: A SÚA REPERCUSIÓN NOS USOS. As funcións sociais dunha lingua son funcións xerais de relación social realizadas mediante a lingua. Saliéntanse as seguintes: a) Función de identidade. Vehículo do pensamento propio. b) Función familiar. A lingua fálase na casa, de portas para dentro. O galego sobreviviu como lingua familiar durante séculos. c) Función laboral. A mudanza da lingua familiar no ámbito laboral acontece en lugares onde existen varias linguas en contacto. d) Función local. O idioma emprégase con normalidade entre as persoas do contorno. O éxodo do rural ao urbano levou parello unha mudanza lingüística. e) Función institucional. Un idioma utilizado polos cidadáns nas súas relacións coas institucións políticas e administrativas. f) Función cultural. A lingua cumpre esta función cando é empregada non soamente por aquelas persoas que a aprenderon como lingua inicial, senón por outros cidadáns que a prenden voluntariamente como L2. A relevancia que o inglés ten, por exemplo, apréciase na cantidade de individuos de lingua orixinaria non inglesa que se esforzan en aprendelo como 2ª lingua.
O encontro de dúas ou máis linguas nun mesmo espazo xeográfico denomínase contacto lingüístico e ten repercusións tanto nos ámbitos social e cultural como no individual e psicolóxico. O bilingüismo é unha consecuencia directa do contacto de linguas e así falamos de sociedades bilingües e de individuos bilingües. Pero o denominado bilingüismo é un termo moi complexo. Non é o mesmo o bilingüismo social que o bilingüismo individual. Podemos atopar individuos bilingües en sociedades monolingües e sociedades bilingües nas que soamente un grupo reducido dos seus membros acada o bilingüismo. Do bilingüismo social ocúpase a sociolingüística e do individual a psicolingüística.
Bilingüismo individual O bilingüe é a persoa que, ademais da súa primeira lingua, ten unha competencia semellante noutra lingua e que é quen de usar unha e outra en calquera circunstancia con parecida eficacia. Na práctica, para analizar o bilingüismo individual debemos ter en conta: o xeito en que o individuo se fai bilingüe, é dicir, as vías de adquisición lingüística; a competencia ou grao de coñecemento,e o uso efectivo, é dicir, os ámbitos en que son utilizadas cada unha das linguas. Comunmente falamos de distintos axentes de transmisión lingüística: primarios, que son a familia, a comunidade e a escola (comunicación interpersoal), e secundario: os medios de comunicación de masas (comunicación institucionalizada). Por outra banda, a lingua inicial ou materna é aquela na que os nenos e nenas aprenden a falar e que se adquire, polo tanto, de xeito espontáneo, normalmente no seo da familia. Cando un individuo aprende a falar simultaneamente en dúas linguas dicimos que é bilingüe inicial. Pero tamén se pode acadar o bilingüismo de maneira secuencial. Neste caso, distinguimos entre primeira e segunda lingua (L1 e L2). Esta última pode adquirirse mediante aprendizaxe formal, a través do ensino regrado, ou mediante adquisición informal no ámbito familiar, na rúa cos veciños ou amigos (comunidade), a través da televisión (medios de comunicación de masas), etc. O dominio dunha lingua non supón unicamente a competencia lingüística, senón que o falante debe posuír a competencia comunicativa, que inclúe: a competencia lingüística, que é a correcta utilización das regras que conforman o código lingüístico; a competencia discursiva, isto é, o emprego adecuado dos procedementos de cohesión que nos permiten articular os significados de xeito coherente; a competencia sociolingüística, que se corresponde co uso axeitado da lingua nos diferentes contextos, en función do tema, interlocutor, a finalidade, etc., e a competencia estratéxica, que implica estratexias verbais e non verbais para compensar os fallos de comunicación. Na