Arkusze maturalne łacina

Arkusze maturalne

Język łaciński i kultura antyczna

Janusz Ryba

Elżbieta Wolanin

Poziom rozszerzony

Autorzy: Janusz Ryba, Elżbieta Wolanin

Projekt okładki: Agencja Reklamowa Headout, Weronika Klimowicz, Emilia Herok

Skład: Aneta Wawrzak

Fotogra a na okładce: babayuka Shutterstock

Copyright© by Wydawnictwo Draco Sp. z o.o. ul. Rakowicka 15A/U2

31-511 Kraków

Kraków 2023

redakcja@wydawnictwodraco.pl

ISBN 978-83-66834-62-0

Spis treści

arkusze maturalne

Miejsce na identy kację szkoły

Próbny egzamin maturalny z języka łacińskiego i kultury antycznej

Poziom rozszerzony

Czas pracy: 180 minut

Liczba punktów do uzyskania: 50

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 10 stron (zadania 1–18). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Na pierwszej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem.

3. Rozwią zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka żdym zadaniu.

4. Pisz czytelnie. Uż ywaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

5. Nie uż ywaj korektora, a błędne zapisy wyra źnie przekreśl.

6. Nie wpisuj żadnych znaków w tabelkach przeznaczonych dla egzaminatora.

7. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.

8. Możesz korzystać ze słownika łacińsko-polskiego.

Życzymy powodzenia!

Zadanie 1. (0–25)

Dokonaj przekładu tekstu na język polski.

Pierwsza wyprawa Cezara do Brytanii

Caesar, nactus idoneam ad navigandum tempestatem, tertia fere vigilia solvit equitesque in ulteriorem portum progredi et naves conscendere et se sequi iussit. Ipse hora diei circiter quarta cum primis navibus Britanniam attigit atque ibi in omnibus collibus expositas hostium copias armatas conspexit. Cuius loci haec erat natura, atque ita montibus angustis mare continebatur, ut ex locis superioribus in litus telum adigi posset. Hunc ad egrediendum nequaquam idoneum locum arbitratus, dum reliquae naves eo convenirent, ad horam nonam in ancoris exspectavit. Interim legatis tribunisque militum convocatis, et quae cognovisset et quae eri vellet, ostendit. His dimissis et ventum et aestum uno tempore nactus secundum, sublatis ancoris circiter milia passuum septem ab eo loco progressus, aperto ac plano litore naves constituit.

(Na podstawie: C. I. Caesar, Commentarii de bello Gallico, IV, 23)

Objaśnienia:

Britannia, -ae – Brytania

Caesar, -is – Cezar

eo (convenirent) – tłum. tam, w to miejsce sublatis – od tollo

Przekład tekstu BRUDNOPIS

CZYSTOPIS

Zadanie 13. (0–1)

Przyporządkuj zaznaczonym obiektom ich nazwy, wybrane spośród zaproponowanych.

Chalkoteka, Erechtejon, Odeon, Partenon, Propyleje, Świątynia Nike Apteros

Zadanie 14. (0–1)

Wyjaśnij pojęcie: diadochowie.

http://www.athens-greece.us/acropolis/map-of-the-acropolis/acropolis_map_02.jpg

Zadanie 15. (0–1)

Napisz imię mitologicznej bohaterki, autorki zamieszczonego niżej listu do męża.

Mój małżonek jest wiecznie nieobecny, raczej mi gościem niż mężem, ściga potwory i straszliwe bestie, ja zaś niczym wdowa w domu snuję wstydliwe pragnienia i dr żę, by mąż mi nie padł pod ciosami nienawistnego wroga. Miotam się pomiędzy wężami, dzikami, łaknącymi krwi lwami i psami o trzech niesytych żeru paszczach. W chwili, gdy to piszę, dochodzi do mnie wieść, jakoby mąż mój umarł zatruty jadem mej tuniki. Biada mi! Com uczyniła? Dokądże mnie zawiodło szaleństwo miłości?

Owidiusz, Heroidy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986; przekład: Wanda Markowska

Imię autorki listu

Zadanie 16. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wpisz V (Verum), jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F (Falsum), jeśli jest fałszywe.

1. Cyceron nie sformułował własnej koncepcji lozo cznej, był eklektykiem.

2. Horacy łączył stoicki postulat stałości umysłu z epikurejskim szukaniem radości w ż yciu.

3. Według Talesa początkiem i źródłem rzeczy była woda.

Arkusze maturalne. Język łaciński i kultura antyczna. Wydawnictwo Draco

Zadanie 6. (0–1)

Obok ka żdego łacińskiego czasownika napisz wyraz polski, który od niego pochodzi. Wpisz do tabeli po jednym przykładzie.

czasownik łaciński jeden wyraz polski

1. accipere

2. desperare

Zadanie 7. (0–1)

Wybierz zdanie, które wyra ża taką samą treść jak zdanie: Illi iuvenes a Socrate eruditi sunt.

A. Socratem illum iuvenes erudiverunt.

B. Socrates illos iuvenes erudire debet.

C. Socrates illos iuvenes erudivit.

D. Socrati illi iuvenes erudiendi sunt.

Zadanie 8. (0–1)

Obok form czasownika esse napisz analogiczne formy czasownika habere

3. persuadere eramus sint

Zadanie 9. (0–1)

Określ stopień przymiotników. Obok form w stopniu równym napisz P (positivus), w stopniu wy ższym napisz C (comparativus), w stopniu najwy ższym napisz S (superlativus).

A. dignus

B. longior

C. nobilissimus

D. optimus

E. turpius

Zadanie 10. (0–2)

Zast ąp podkreślone wyrazy analogicznymi formami wyrazów podanych w nawiasie.

1. Vale, amice! (spectare)

2. Venditori commodabimus. (vos)

Zadanie 11. (0–1)

Napisz VERUM obok poprawnego opisu zdania, a FALSUM obok niepoprawnego.

Aedilis magna voce venditorem increpavit.

1. „Magna voce” to ablativus absolutus.

2. Orzeczenie jest w czasie przeszłym niedokonanym.

Zadanie 12. (0–1)

Zakreśl poprawne uzupełnienie zdań.

1. Podkreślony element w imieniu Marcus Atius Balbus to…

A. cognomen.

B. nomen.

C. praenomen.

2. Mucia Tertia Pompei była…

A. córką Mucjusza i trzecią żoną Pompejusza.

B. córką Mucjusza, żoną Tercjusza, mieszkanką Pompejów.

C. trzecią córką Mucjusza i żoną Pompejusza.

Zadanie 13. (0–1)

Napisz, gdzie stoczono bitwę, o której mowa w cytowanym fragmencie.

„Konsekwencją bitwy…, której pamięć uczcił poeta Simonides w dwuwierszu: Przechodniu, powiedz Sparcie, że wierni jej prawom tu spoczywamy, było opanowanie środkowej Grecji przez Persów. Tebanie przeszli teraz na ich stronę, Ateny zaś znalazły się w wyjątkowo ciężkiej sytuacji”.

J. Wolski, Historia powszechna. Staroż ytność. Str. 198

Bitwa pod

Zadanie 1. (0–25)

Dokonaj przekładu tekstu na język polski.

Cyceron opisuje zalety przyjaźni Amicitia igitur tantas opportunitates habet, quantas vix queo dicere. Principio, cui potest esse vita „vitalis”, ut ait Ennius, quae non in amici mutua benevolentia conquiescit? Quid dulcius quam habere quocum omnia audeas sic loqui ut tecum? Qui esset tantus fructus in prosperis rebus, nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet? Adversas vero ferre di cile esset sine eo, qui illas gravius etiam quam tu ferret. Denique ceterae res, quae expetuntur, opportunae sunt singulae rebus fere singulis: divitiae, ut utaris, opes, ut colaris, honores, ut lauderis, voluptates, ut gaudeas, valetudo, ut dolore careas et muneribus fungaris corporis. Amicitia res plurimas continet. Nullo loco excluditur, numquam intempestiva, numquam molesta est.

(Na podstawie: M. T. Cicero, Laelius sive de amicitia, 22)

Objaśnienia: ait – od aio

Ennius, -i – Enniusz, poeta rzymski res prosperae – tłum. pomyślność muneribus fungi – tłum. wypełniać zadania locus, -i – tłum. aspekt ż ycia

CZYSTOPIS

Przekład tekstu BRUDNOPIS

Zadanie 2. (0–1)

Obok form czasownika habere wpisz odpowiadające im formy czasownika excludere

Zadanie 3. (0–1)

Uzupełnij stopniowanie przymiotnika, uwzględniając wszystkie zakończenia rodzajowe.

habet haberem positivus comparativus superlativus

dulcior, -ius

Zadanie 4. (0–1)

Do ka żdej rubryki tabeli wpisz właściwą formę, wybraną spośród niżej wymienionych.

gauderet, haberes, lauderis, loqui, potest

verbum deponens coniunctivus praesentis verbum semideponens

Zadanie 5. (0–1)

Wpisz kwali kator V (Verum) obok zda ń zgodnych z prawd ą i F (Falsum) obok zda ń nieprawdziwych.

Utwór O przyjaźni zaliczany jest do mów popisowych Cycerona.

Cyceron uwa żany jest za przedstawiciela rzymskiego eklektyzmu lozo cznego.

Arkusze maturalne

Arkusze maturalne z języka łacińskiego i kultury antycznej na poziomie rozszerzonym zawierają przykładowe zestawy zadań opracowane w oparciu o wymagania egzaminacyjne obowiązujące od 2023 roku, określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 czerwca 2022 r. Publikacja uwzględnia treści zawarte w Informatorze o egzaminie maturalnym z języka łacińskiego i kultury antycznej od roku szkolnego 2022/2023 wraz z Aneksem i obejmuje wymagania ogólne i szczegółowe w zakresie kompetencji językowych, interkulturowych i społecznych.

Każdy zestaw zawiera zadania zróżnicowane pod względem sprawdzanych kompetencji językowych, kulturowych i społecznych oraz typów zadań, wśród których znajdują się zadania zamknięte i otwarte. Zadania zamknięte, polegające na wyborze przez zdającego odpowiedzi spośród zaproponowanych, to między innymi zadania wyboru wielokrotnego, zadania typu prawda-fałsz oraz zadania na dobieranie. W zadaniach otwartych zdający samodzielnie formułuje odpowiedź w języku polskim lub łacińskim. Wśród zadań otwartych znajdą się: przekład tekstu łacińskiego na język polski, teksty z lukami, odpowiedzi na pytania, wpisywanie krótkich odpowiedzi oraz zadania interpretacyjne.

Każdy z zaproponowanych arkuszy składa się z trzech segmentów. Pierwszy z nich to zadanie translacyjne wraz z zadaniami, w których sprawdzane są umiejętności i wiedza z zakresu języka łacińskiego i kultury antycznej oraz znajomość kontekstu historyczno-literackiego i kulturowego tłumaczonego tekstu. Część druga to test kulturowo-gramatyczny, sprawdzający stopień opanowania przez zdających wymagań ogólnych i szczegółowych określonych w podstawie programowej przedmiotu języka łaciński i kultura antyczna, realizowanego w zakresie rozszerzonym. W części trzeciej zdający rozwiązują dwa zadania interpretacyjne, w tym jedno polegające na przekładzie i interpretacji sentencji łacińskiej i drugie oparte na rozpoznawaniu i interpretacji z uwzględnieniem właściwego kontekstu kulturowego scen mitologicznych lub historycznych, przedstawionych na reprodukcjach wizualnych tekstów kultury.

Zapraszamy do rozwiązywania zadań!

Poznaj naszą aplikację Memobi! Memobi sprawia, że nauka słówek z języków obcych staje się przyjemna i efektywna jak nigdy. Pobierz ją bezpłatnie w sklepach Google Play i App Store.

ISBN 978-83-66834-62-0

9