en
NatuurMilieu
Volg onze Facebookpagina en
Nieuw!
blijf op de hoogte over
Workshops voor leerkrachten.
onze leerrijke natuuractiviteiten
Educatie duurzame opvoeding.
voor gezinnen. Het aantal plaatsen is beperkt, Gratis voor leden van Werkgroep Isis
dus snel inschrijven!
en hun (klein)kinderen!
Zie pagina 11.
Editie 2—2017
Colofon Natuur & Milieu Natuur & Milieu is het ledentijdschrift van Werkgroep Isis en verschijnt 2 x per jaar .
Milieu-informatie NME Centrum Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer (Grote-Brogel) maandag tot vrijdag: 08.00u -12.00u In de namiddag: op afspraak
Zetel en administratie Werkgroep Isis vzw (secretariaat) Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer tel. 011/63.37.05 secretariaat@werkgroepisis.be www.werkgroepisis.be
Erkenning Werkgroep Isis vzw is een regionale natuur- en milieuvereniging erkend door de Vlaamse Overheid en aangesloten bij de Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen en de Limburgse Milieukoepel.
©Foto voorpagina: Kristine Zels
Werkgroep Isis is werkzaam in Noord-Limburg in de gemeenten Peer, Overpelt, Hamont-Achel, Bree en Bocholt en is actief op het vlak van natuurbeheer, natuurbehoud en natuureducatie. Standpunten en meningen met naamvermelding in dit nummer, zijn niet noodzakelijk die van Werkgroep Isis vzw. Gehele of gedeeltelijke overname van artikels uit dit tijdschrift is toegelaten mits bronvermelding.
Werkgroep Isis is een locale ledenvereniging. Omdat we onze educatieve werking naar leerlingen willen continueren, kan je ons twee keer helpen! 1° We hebben je steun nodig onder de vorm van jouw lidmaatschap. Wordt of blijf lid door storting van een vrije bijdrage (minimaal € 3 per lid) op rekening BE40 4542 0739 5163 van Werkgroep Isis BIC: KREDBEBB en mail je naam, adres naar educatie@werkgroepisis.be. Op je e-mail adres krijg je uitnodigingen voor onze ledenactiviteiten.
2° Neem deel aan onze ledenvergadering in maart 2018. Stuur op educatie@werkgroepisis.be een bericht met je naam en adres. We sturen je de doodle om een gemeenschappelijke datum te bepalen.
Giften Steun Werkgroep Isis in onze educatieve werking met een vrije gift op rekeningnummer BE40 45420739 5163 . Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.
2
Inhoud Colofon
02
Inhoud
03
Editoriaal Educatieve tentoonstelling : Ontdek de rijke wereld van de schimmels Ledenactiviteiten Najaar en Winter 2017 Nieuw! Workshops voor leerkrachten Educatie Duurzame Opvoeding
04-05 06
07-10
11
3
Editoriaal In vorige nummers van Natuur en Milieu werd er aandacht besteed aan landbouwsystemen vanuit historisch oogpunt en aan de heidelandschappen die een grote rol speelden bij de eerste landbouwsystemen. Een van de kenmerken van deze landbouwsystemen was dat ze voor een belangrijk deel waren gebaseerd op gemeenschappelijk bezit, of op de zogenaamde “gemene gronden”. In ruimere zin wordt daarvoor tegenwoordig ook de Engelse term “commons” gebruikt. In dit systeem doet niet iedereen wat hij zelf wil, maar wordt er in gemeenschappelijk overleg en volgens afgesproken regels beheerd. De rol van de staat en van de markt is hierbij niet uitgespeeld, maar krijgt andere proporties toegemeten. In het boek “Dit is morgen” van Thomas Decreus en Christophe Callewaert wordt het volgende vermeld over de “commons”: Sinds de industriële revolutie, maar vooral sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw heeft er een wereldwijde privatisering van deze “commons” plaatsgevonden. Dat is een proces dat nog steeds bezig is en dat heeft geleid tot plattelandsvlucht, sloppenwijken in de steden, sociale ontreddering en ecologische rampspoed. Het is daarbij opvallend hoe weinig de hedendaagse landroof verschilt van de landroof ten tijde van het kolonialisme. Buitenlandse mogendheden hebben de vorm aangenomen van multinationale bedrijven en de Afrikaanse overheden keren zich af van de lokale bevolking in ruil voor zelfverrijking Doch niet alleen land en grondstoffen, maar ook immateriële producten tot en met het leven zelf worden letterlijk en figuurlijk omheind en onttrokken aan de gemeenschap. De afgelopen decennia werden taal, kennis, ideeën en andere culturele producten ook steeds vaker privé-eigendom. Dat gebeurt aan de hand van patenten, geregistreerde merken of auteursrechten. Ook wetenschappelijke kennis wordt in toenemende mate geprivatiseerd. De tijdschriften waarin wetenschappers hun onderzoeksresultaten publiceren zijn in handen van commerciële uitgeverijen die er niet voor terugdeinzen om grote bedragen te vragen voor de toegang tot wetenschappelijke artikelen. Zo wordt het onbetaalbaar voor leken om toegang te hebben tot wetenschappelijk onderzoek. Dat is des te wraakroepender als je weet dat wetenschappers betaald worden met publiek geld en ze doorgaans niet vergoed worden voor hun publicaties in wetenschappelijke tijdschriften. Ook menselijke communicatie – een “common” bij uitstek – wordt in toenemende mate geprivatiseerd en gecontroleerd door private bedrijven. Niet rechtstreeks, maar naarmate die communicatie plaatsvindt via commerciële dragers en platformen wordt communicatie ons ontvreemd.
4
Editoriaal Alle gegevens die via sociale netwerken worden verstuurd, worden eigendom van het bedrijf dat die netwerken beheert. De mogelijkheid tot communiceren zelf moet gekocht worden. Wie geen internetabonnement, gsm of laptop heeft, is tegenwoordig voor een belangrijk deel uitgesloten van de mogelijkheid tot communicatie. Sterker nog: ook op wiskundige algoritmes, zaden en genetisch materiaal werden al patenten genomen. Vandaag azen grote multinationals op de patenten van groenten. Voor alle duidelijkheid: het gaat niet om patenten voor specifieke soorten groenten, maar wel voor variaties binnen een soort. Zaadveredeling heet dat en het is vermoedelijk zo oud als de landbouw zelf. Maar wat nieuw is, is dat grote multinationals in toenemend tempo nieuwe variëteiten trachten te privatiseren om ze tot eigendom te maken van hun bedrijf. Het is een schrikwekkend beeld. Want het betekent dat enkele grote multinationals onze voedselvoorziening op totalitaire wijze gaan controleren. Het staat buiten kijf dat schone lucht, proper water, een gezonde bodem, florerende oceanen en wouden een hoge gebruikswaarde hebben voor de hele mensheid. Die rijkdommen zijn immers noodzakelijk voor ons overleven. Eenmaal die natuurlijke rijkdommen vernietigd zijn, heeft de mensheid geen toekomst meer. De rijkdommen van deze aarde worden echter in de eerste plaats gezien als winstgevende producten. De gevolgen zijn ronduit destructief. Maar de “commons” kunnen dit proces tegengaan.
Jean-Pierre Sleurs Voorzitter Werkgroep Isis vzw
5
Educatieve tentoonstelliing : Ontdek de rijke wereld van de schimmels Project voor leerlingen uit het basisonderwijs van 6 t/m 12 jaar. In het NME-centrum Grote-Brogel. Van 8 januari tot paasvakantie 2018
Bij deze tentoonstelling is voor elke graad een werkboekje gemaakt dat tijdens het bezoek n kleine groepjes wordt ingevuld. Wij hopen dat kinderen, leerkrachten en (groot)ouders die meekomen als begeleider weer veel plezier beleven aan dit boeiende onderwerp. Deel 1: De gids overloopt aan de hand van een powerpoint de verschillende aspecten van het onderwerp ‘schimmels’. De onderwerpen uit de 5 werkwinkels worden toegelicht met foto’s uit de natuur en nieuwe woordenschat wordt aangereikt. Deel 2: De leerlingen ontdekken in 5 werkwinkels spelenderwijs de volgende facetten: Hoe ik een paddenstoel wordt? > De ontwikkeling van de vliegenzwam Wie weet hoe ik heet? > Andere vormen dan de bekende steel-met-hoed Er was eens… > Paddenstoelen in sprookjes en verhalen Ha schimmels! Ho schimmels! > Alle schimmels zijn nuttig en sommigen eten we op Elke paddenstoel zijn eigen plekje > Niet iedere soort zwam groeit overal Na de tentoonstelling kan de leerkracht supplementair
Deze tentoonstelling zal voor gezinnen open
een wintertocht met gids boeken. Het bos ligt op wandelafstand ons in NME centrum. gesteld van worden de krokusvakantie op woensdag Reserveren via de link op de homepage.
21 februari van 14 tot 16 uur. Onze gidsen zetten u op weg met de spelletjes.
6
Kalender 2017 deel 2 najaar en winter
Activiteitenkalender
3
Tip voo
Vrijdag november
r de he
rfstvak antie
Gezinsactiviteit Lodewijk de rijke eik 5 Lodewijk, een mooi eik in het bos, is boos en verdrietig. Hij denkt dat hij geen vrienden heeft. Bo, de uil, wil Lodewijk helpen en samen met de kinderen gaat hij op zoek naar de vrienden van de eik. De kinderen ontdekken aan de hand van het verhaal de bewoners van het bos. En hoe ze allemaal op een of andere manier een vriend zijn van Lodewijk
Gratis voor alle kinderen Volwassen niet-leden betalen 5€. Ter plaatse lid worden kan ook, voor 3€ ben je lid voor 1 jaar. Dan kan je meteen gratis mee.
Uur:
Inschrijven om 13 uur 15 Aanvang activiteit stipt om 13 uur 30
Locatie: Fit-o-meter Bos
Waardheidestraat Grote – Brogel
7
Kalender 2017 deel 2 najaar en winter
12
Zondag november
Hobos, uniek cultuur-historisch erfgoed Het landgoed het Hobos, bijna 145 ha groot, is misschien wel de meest mythisch geladen plaats in Noord-Limburg. Dat is ongetwijfeld te danken aan zijn bewoner in de 18de eeuw, drossaerd Clercx, die beschouwd wordt als de uitroeier van de al even mythische Limburgse roversbende “De Bokkenrijders”.
Gratis voor leden van Werkgroep Isis.
5 euro voor niet leden.
Wie ter plaatse lid wordt voor 3 euro/jaar, neemt gratis deel.
Uur:
Maar dat is vast en zeker ook te danken aan de vorige bewoonster, mevrouw Huyttens de Terbecq, die het domein gesloten hield en op een zeer speciale manier beheerde. Oude gebouwen, bomen en lanen getuigen van de geschiedenis van het Hobos. Als je het verhaal van Domein Hobos vertelt, vertel je ook het verhaal van Noord-Limburg van die tijd. Hoe leefden en overleefden onze voorvaders? Hoe waren de sociale verhoudingen? Hoe zag het landschap er uit? En hoe herkennen we dat vandaag nog ter plaatse? Straffe, schrijnende en grappige verhalen passeren de revue.
14—17 uur
Locatie: Parking MS-Kliniek Boemerangstraat, Overpelt
8
Kalender 2017— Kalender deel 2 najaar 2017 en winter deel 2 najaar en winter Knip mij uit en plak me in je kalender
5
Maandag februari
Ecosysteemdiensten, ons natuurlijk kapitaal in dienst van de mens ■ Wat zijn ecosystemen en ecosysteemdiensten? Wat is het verschil? ■ Hoe kunnen we ESD duurzaam benutten? ■ Interactieve kaart ecosysteemdiensten Vlaanderen. Wat leren we daaruit? Spreker is Christiaan Thoen is hydrobioloog, hij was onder-voorzitter van de vzw Bio-MENS, coauteur van MeNS en wetenschappenschaps-communicator van de UAntwerpen.
Gratis voor leden van Werkgroep Isis.
7 euro voor niet leden.
Wie ter plaatse lid wordt voor 3 euro/jaar, neemt gratis deel.
Uur:
20—22 uur 30
Locatie: BICC PEER
Zuidervest 2a, 3990 Peer i.s.m. de stad Peer
9
Kalender 2017 deel 2 najaar en winter
Activiteitenkalender
21
Woensdag februari
Opendeurdag voor gezinnen van de Interactieve tentoonstelling
Tip voo
r de kr
okusva kantie
Deze tentoonstelling zal voor gezinnen open gesteld worden in de krokusvakantie op woensdag 21 februari van 14 tot 16 uur. Onze gidsen zetten u op weg met de leerrijke spelletjes.
10
9
Vrijdag maart
Nieuw !
Workshops voor leerkrachten Educatie Duurzame opvoeding Doelstelling is dat leerkrachten zelf een soortgelijke wandeling kunnen organiseren voor hun klas(sen) in schooljaar 2018-2019.
Uur:
basis : 9 uur—12 uur middelbaar : 13 uur—16 uur
Locatie: Dorpstraat 8 3990 Peer
en omgeving
> Voor basisonderwijs
Doelgroep : 2de en 3de graad basisonderwijs
i.s.m. De Helix
De leerlingen worden verdeeld in groepjes en onderzoeken een stukje van de regio rond de school of rond het centrum. Ze inventariseren de omgeving tijdens een uitgestippelde wandeling aan de hand van inspirerende onderzoeksvraagjes en opdrachten. Ze leren kritische vragen te stellen bij wat ze observeren. Ze verzamelen gegevens via foto’s, geluidsopnames, film en tekst en gaan hiermee creatief aan de slag.
> Voor middelbaar onderwijs
Doelgroep : 1ste, 2de en 3de graad secundair onderwijs . De leerlingen worden verdeeld in groepjes en inventariseren een stukje van de omgeving rond de school of in een dorpscentrum aan de hand van inspirerende onderzoeksvragen en opdrachten. Ze verzamelen gegevens via foto’s, geluidsopnames, film en tekst en lokaliseren dit onderzoeksmateriaal op kaart. De leerlingen worden daarbij uitgedaagd om de kwestie te bekijken vanuit verschillende perspectieven. Ze leren kritische vragen stellen bij wat ze observeren. De focus ligt op onderzoekend leren en educatie voor duurzame ontwikkeling omdat we ervan overtuigd zijn dat hapklare informatie aanreiken” te beperkt is. De omgeving al vragend en onderzoekend verkennen is belangrijk in een veranderende wereld, waarin het bijna onmogelijk is om een antwoord te geven dat altijd en overal geldig is. Onderzoekend leren nodigt de leerlingen uit om uit te zoeken hoe iets in elkaar zit en waarom. De inventarisaties leveren voldoende materiaal op voor een grondige nabespreking in de klas.
50 euro per persoon. Bij effectieve deelname krijgt u 50 euro terug gestort
Inschrijven op edcuatie@werkgroepisis.be met naam, school, doelgroep.
Het aantal plaatsen is beperkt !
11
5.2.0/1-38/837
Socio-cultureel tijdschrift Vzw Werkgroep Isis Dorpsstraat 8 bus 1 3990 Peer Meer info en contact www.werkgroepisis.be Jaargang 46 nr.2 Datum van uitgifte: 20/10/2017 Toelatingsnummer: 5.2.0/1-38/837 Afgiftekantoor: 3990 Peer
V.u. J.-P. Sleurs, Oude weg 24, 3930 Hamont-Achel