sortu baitzituzten ikasleek euskaraz eta euskal kul-
kal Herria bere osotasunean hartzen zuen geogra-
turaz ikas zezaten.
fia libururik. IĂąaki Goikoetxea jesuitak bere kabuz
Horretarako, irakasleek sarritan euren hezkuntza
48
idatzi zuen euskal geografiaren inguruko liburu bat
prozesuan ikasi ez zituzten edukiak irakatsi behar
euskaraz. Liburu horretan geografia, historia, men-
izan zituzten. Irakaskuntzan sartutako irakasle
diak‌ zetozen eta laguntza handia izan zen bai
gazte haiek hezkuntza frankistaren baitan ikasita-
ikasleentzat eta bai irakasleentzat. Liburu hartatik
koak ziren, eta Euskal Herriko kontuez ez zuten for-
eta beste zenbaitetatik, lehenengo irakasleek haie-
makuntzarik. Horri aurre egiteko, alde batetik,
tako edukia ikasi ostean, ikasleek ikasi zuten bazi-
udako opor garaian ikastaroak egiten zituzten ira-
rela Euskal Herrian Maule edo Donibane Garazi
kasleek beste herrietako Ikastoletako irakasleekin
izeneko hiriburuak edota Errobi eta Aturri izeneko
batera. Bestetik, berriz, handik eta hemendik infor-
ibaiak.
matuz, autoformazio prozesu batean murgildu
Jesus Elorza Txanpaina-k, berriz, Euskal Herriko
ziren irakasleak, ikasi berri zutena ondoren ikasleei
historia eta historiaurrearen inguruko hiru liburu
igortzeko. Irakasleek euren kasa, zaletasunen eta
idatzi zituen. Batxilergora pasatu zirenean ere, eus-
interesen arabera ikasten zuten euskal literaturaz,
kal literaturaren historia emateko beste zenbait li-
euskal geografiaz, euskal historiaz‌ Eta edozein
buru irakasleek beraiek idatzi behar izan zituzten,
gai prestatzeko, gaztelaniazko testuak hartu eta
Koldo Mitxelena, Luis Villasante eta beste zenbai-
dena euskarara itzuli behar izaten zituen. Askotan,
ten lanak egokituz. Gaur egun irakaskuntzarako
gainera, ondoren gai horien laburpenak egin behar
testu astunegiak iruditu arren, garaiko testuinguru
izaten zituzten, eta hainbat ordu pasatzen zuten
eta beharrei erantzuteko materiala izan zen.
klaseak prestatzen.
Garai hartan bihurtu zen Durangoko Azoka eus-
Garai hartan euskaraz oso gutxi zegoen idatzita.
kal kulturaren erreferetziazko gune garrantzitsua,
Arlo guztietan, gainera. Haurrentzako eta nerabe-
eta urtero joan beharreko hitzordua zen irakasle-
entzako literaturari zegokionez oso material urria
entzat, bertan baitzegoen euskal literatura eskura-
zegoen. Hori ikusita, garaiko nerabeentzako nobe-
tzeko aukera. Motxila beteta itzultzen ziren
lak itzultzeari ekin zioten Ikastolako hainbat irakas-
Durangotik, urteko uzta jasota, nolabait. Euska-
lek. Julio Verneren Miguel Strogoff edota Enid
razko literatura oso gutxi sortzen zenez, urteko eus-
Blytonen Bostak bildumako hainbat nobela euska-
kal literatura guztiaren jarraipena egin zitekeen
ratu zituzten, besteak beste. Lan izugarria egin zen.
bertan. Historia, literatura, geografia, euskara, de-
Eta irakasleek ez ezik, ikaslerik zaharrenek ere jar-
klinabidea eta aditzak‌ mota guztietako liburuak
dun zuten itzultzaile lanetan.
jasotzen zituzten Durangon.
Bestalde, lan asko egin zen Euskal Herriko geo-
Euskarazko gramatikari ere garrantzia berezia
grafia irakatsi ahal izateko ere, ez baitzegoen Eus-
ematen zitzaion. Gaur egungo perspektibatik iku-