Taal en teken

Het was mede vanwege de vakken Hebreeuws, Grieks en Latijn dat ik destijds besloot om theologie te gaan studeren. Er was een teken, een roepingsmoment, dat ik mij nog goed kan herinneren, licht doezelend op de terugreis van een inspirerende jongerenreis naar Taizé: ‘Zou jij niet predikant worden?’

Daar lag de oorsprong van mijn eerste motivatie. Tijdens de nadere verkenning van de studie bleken daar echter ook de talen bij te horen, en dat versterkte mijn drijfveer! De Bijbel helemaal kunnen lezen in de oorspronkelijke taal, wie wil dat nu niet? Een eigen werkvertaling maken, dat leerde je al in het eerste jaar. We moesten in Leiden vijftig hoofdstukken uit het Hebreeuws vertalen en twee evangeliën uit het Grieks. Je ontdekte daarbij ook de emotionele gevoelswaarde van de woorden. En regelmatig merkte je dat je in de Bijbel iets niet begrijpt omdat het je begrip te boven gaat… Een tekst enigszins gaan begrijpen begint bij niet-begrijpen.

Schakelen

Deze fundamentele competentie taal en tekens te verstaan, heb ik in de jaren daarna, en ook als predikant en later hoogleraar, altijd behouden. Ik ontdekte, in de gemeente en onder studenten, hoe ik vaak moest schakelen tussen woorden. Hoe leer je dat? Door goed te luisteren. Alleen zo leer je de taal, de tekens en het verhaal van een ander kennen. Ook als de ander behoort tot een andere richting in de kerk, tot een ander kerkgenootschap (want die studenten zijn er ook bij de PThU) of ook als een ander niet meer goed kan geloven.

In september 2024 zijn onze beide driejarige masters naar de Daltonlaan in Utrecht verhuisd, overigens met behoud van het PThU-traject in de bachelor in Groningen. Ook de (Engelstalige) eenjarige master is meeverhuisd. We hopen in 2025 met een nieuwe bachelor te kunnen starten. Deze nieuwe situatie leidt, volgens waarnemend rector Klaas Spronk, tot het bij elkaar brengen van studenten en docenten uit alle tradities binnen de kerk. Uit de recente – zeer positieve – onderzoeksvisitatie blijkt dat samenwerking met de PKN en met alle in Utrecht aanwezige partner-instellingen, waaronder ook de Universiteit Utrecht, daarbij het blijvende parool vormt. Elkaar kunnen verstaan, schakelen tussen meerdere talen, zal voor de PThU-Utrecht essentieel zijn. In dit nummer van PThUnie wordt op de verkenning daarvan een voorschot genomen. Er is een spannend interview met het College van Bestuur. We horen de afscheidnemende academiepastor Jasja Nottelman over haar jarenlange begeleiden en verstaan van studenten. Elise Alberts vertelt over haar promotieonderzoek, naar de impact van meertaligheid op de geloofsbeleving van jongeren. Bij de opening van het academisch jaar ging het over het (theologisch) verstaan van het taalveld van de ander, bijvoorbeeld van een supporter van FC Utrecht… En emeritus-hoogleraar Luco van den Brom geeft aan, hoe er met de studie theologie voor hem ‘een nieuwe wereld en een nieuwe taal’ openging. Religieuze taal – geloofstaal – kan je wereld veranderen. Bij het afscheid van Trudy Struijs stond phronèsis, wijsheid centraal: wijsheid waarbij er gecommuniceerd wordt over taal en stand heen. Tenslotte, bij zijn afscheid vroeg Marcel Barnard: is God ook in AI-taal te vinden?

Henk de Roest