De permanente predikant

Opleiding Geestelijke Begeleiding: In beweging van hoofd naar hart

Na de zomer gaat opnieuw de tweejarige opleiding Geestelijke Begeleiding van start. De opleiding valt onder de verantwoordelijkheid van het Centrum voor Beroepsvorming en Spiritualiteit van de PThU. PThUnie sprak met Tytsje Hibma, gemeentepredikant te Arum-Kimswerd, die de training coördineert. mensen in de ontmoeting met God.’

Waarbij het uitgangspunt is dat ieder mens een geestelijke weg heeft?

‘Ja. De een is zich daarvan meer bewust dan de ander. Maar in ieder mens is God werkzaam. Het gaat bij deze training om de bewustwording daarvan. En hoe je het met je? En hoe is je eigen leven een groeiproces daarin? Aan het eind van dat eerste jaar, dus halverwege de cursus, is er een kloosterweekend waarbij we de omschakeling maken van begeleid worden naar zelf begeleiden.’

Wat heb je eraan om je bewust te worden van je eigen geestelijke weg?

‘In ieder mens is God werkzaam’

Is niet iedere predikant een geestelijk begeleider?

‘In zekere zin natuurlijk wel. Maar wij bieden een ander perspectief dan predikanten tijdens hun studie hebben meegekregen. Waar het hier specifiek om gaat is het begeleiden van mensen op hun geestelijke weg, leren kijken en luisteren naar de sporen van God in hun leven. De geestelijke weg is daarbij het wordingsproces van daarin als begeleider kunt groeien.’

Dat klinkt alsof het in de cursus in de eerste plaats gaat over het vinden van die geestelijke weg in jezelf.

‘Klopt. Het eerste jaar van de cursus is er op gericht om zelf te ervaren hoe het is om begeleiding te ontvangen. Je ervaart bewust hoe God werkzaam is in jouw eigen leven. Hoe voel je dat? Wat doet ‘Dat je naar de kern van je leven gaat. De zin van je bestaan, zou je kunnen zeggen. Het is een beweging van het hoofd naar het hart. Je denkt niet alleen na over die kern, maar je wordt er ook door aangeraakt. Een beeld dat in de opleiding vaak naar voren komt is dat van een wenteltrap: je reflecteert op je geestelijke weg, en in de rondten van de trap kom je steeds weer dezelfde dingen tegen: o ja, toen is er dit gebeurd. Maar

tegelijkertijd kom je steeds verder, is er steeds meer verdieping. De Geest is daarbij de eigenlijke begeleider. Vanuit dat bewustzijn ga je vervolgens ook anderen begeleiden. Dat is een doorgaand proces. Iedere keer stoot je weer je neus: je wilt het zelf doen. Dan komt het besef: niet ik, maar de Geest. Zoals de apostel Paulus zegt: niet ik, maar Christus in mij.’

Je hebt zelf de opleiding gedaan. Wat heeft het bij jouzelf voor verschil gemaakt?

‘Met vallen en opstaan ben ik altijd wel gelovig geweest, maar door de opleiding heb ik ervaren hoe geloven een doorlopend proces is. Dat je niet denkt over God, maar leeft met God; de beweging dus van het hoofd naar het hart. Ook heeft de opleiding mij geholpen de sporen van God te ontdekken in anderen. Je raakt af van het idee dat, plat gezegd, God in de kerk is en dat we dus mensen de kerk in moeten krijgen. Nee: God is in ieder mens aan het werk, en het is onze taak om dat tevoorschijn te luisteren. Dat geeft ook ruimte om op een andere manier naar het

kerkzijn te kijken. Waar mensen zich bewust worden van God in hun leven, daar is kerk. De opleiding helpt je dat te ervaren en daar woorden aan te geven. Ook in iemands enthousiasme voor biljarten kun je iets van God horen.’

En wat levert het doen van deze opleiding de gemeente op?

‘De kerk heeft het erg moeilijk op dit moment. Dat ervaar ik aan den lijve. Maar deze training helpt je om met je gemeente back to basics te gaan. Dus niet verzuipen in de krimp en de reorganisatie, maar bij de kern blijven. Het gaat niet om die vier muren, maar om de echte ontmoeting tussen mensen waarin Gods werking aan het licht komt.’

Kosten: € 8850,- (een deel kan door de PKN worden vergoed) | 22 ECTS | Inschrijven voor 1 mei 2020

Tekst: Caspar Dullemond

Gezocht: geluidsopnames radiotoespraken A.A. van Ruler

Jarenlang heeft prof. A.A. van Ruler morgenwijdingen verzorgd voor de AVRO-radio. Uiteenlopende Bijbelpassages zijn in deze wijdingen de revue gepasseerd. Veel van deze toespraken zijn gebundeld en uitgegeven. De begeleidingscommissie van het Verzameld werk dr. A.A. van Ruler is echter geïnteresseerd in de geluidsopnames van deze toespraken. We weten dat heel wat gemeenteleden, theologiestudenten en predikanten destijds deze toespraken hebben beluisterd en mogelijk hebben opgenomen. Heeft u van deze toespraken wellicht nog geluidsopnames op een taperecorder of cassettebandje of in welke vorm dan ook? Wij zijn geïnteresseerd. Neem contact met ons op via ds. J. Domburg (predikant@ hervormdaalst.eu).

Cursusaanbod PThU in het kader van de Permanente Educatie

‘Je komt er niet mee weg door te zeggen: er is geen jeugd meer in de kerk’

Vijf kinderen en vier jongeren. Dat is in 35% van de gemeenten van de Protestantse Kerk het gemiddelde bereik van het jeugdwerk, zo blijkt uit cijfers van JOP. ‘De vanzelfsprekendheid van geloofsopvoeding is verdwenen’, zegt dr. Ronelle Sonnenberg, docent Youth Ministry aan de PThU. ‘Vroeger had je de trits van kerk, school en gezin. In de geloofsoverdracht trokken die samen op. Maar het veld is complexer geworden: gezinnen zien er anders uit, kerk en school zijn meestal niet meer van dezelfde kleur. Ouders kunnen vaak niet langer meeliften op bestaande verbanden. Nu moeten ze zelf hun weg vinden. En dat proberen ze ook. In onze tijd wordt veel nagedacht over opvoeding, ook als het om geloofsvragen gaat. Juist omdat geloven niet meer vanzelfsprekend is.’

Sonnenberg verzorgt, samen met dr. Erik Renkema (Windesheim), een van de drie cursussen binnen het PAO-cluster ‘Opvoeden in het licht van geloof en theologie’, dat zes studiepunten telt en in mei en juni wordt aangeboden. Vragen rond opvoeding zijn de laatste jaren alleen maar relevanter geworden. ‘De wereld waarin wij leven, met zijn nadruk op consumentisme, vormt een stevige uitdaging voor opvoeders. Jongeren krijgen veel prikkels en hebben veel keus. Er wordt daardoor veel van hen gevraagd. Ze worden steeds uitgedaagd zelf te kiezen wat er bij hen past. Zo worden ze al snel geconfronteerd met de vraag wie ze eigenlijk zijn’, schrijven de bedenkers van het cluster. Hoe opvoeders daar mee (kunnen) omgaan, is de grote vraag.

Grondige update Terug naar de cijfers van JOP. In 31% van de gemeenten wordt het jeugdwerk wél druk bezocht. Gemiddeld gaat het dan om 44 kinderen en 55 jongeren. Voor de predikanten en (senior) jeugdwerkers uit deze gemeenten kunnen de cursussen binnen dit cluster als een grondige update fungeren op het gebied van (geloofs) opvoeding in een snel veranderende wereld. Maar hoe zinvol is het volgen een dergelijk cluster voor een predikant in een gemeente waar nauwelijks nog jongeren te vinden zijn? ‘Je komt er niet mee weg door te zeggen: er is geen jeugd meer in de kerk’, zegt Sonnenberg: ‘Om de kerk heen zijn die kinderen en jongeren er namelijk wel. Op de school in het dorp bijvoorbeeld. Ook daar leven vragen rond opvoeding, religie, en normen en waarden. En binnen de kerk heb je te maken met mensen die teleurgesteld zijn over hoe deze processen binnen hun eigen familie of gezin zijn gegaan. Dan gaat het om volwassenen die zeggen: mijn kind of kleinkind gaat een andere weg. Het doordenken van opvoeden in het licht van geloof en theologie gaat ook daar niet aan voorbij.’

Dit cluster bestaat uit de volgende drie cursussen, die overigens ook los te volgen zijn:

• Opvoeden tussen waarheid en succes: Paulus te midden van de sofisten (14-15 mei 2020 - Doorn) • Afhankelijkheid en voorbeeldigheid in de opvoeding (28 mei en 4 juni 2020 - Amsterdam) • Geloofsopvoeding door ouders, leraren en kerkelijke professionals (11 en 18 juni 2020 - Amsterdam)

Kosten (voor het hele cluster): € 1729,- | 6 ECTS

greep uit het aanbod

Contextueel Bijbellezen en bibliodrama In deze tweedaagse cursus staat de rol van de bijbel voor de spiritualiteit van de predikant centraal. De docenten introduceren twee methodes van omgaan met de bijbel, die tot doel hebben dat er een intense verbinding tussen de Bijbeltekst en het persoonlijke leven tot stand komt. Thema van de gekozen teksten uit het Oude en Nieuwe Testament is voeding door God/Christus, waarbij lichamelijke en spirituele voeding geen tegenstellingen zijn, maar in het verlengde van elkaar liggen. Docenten: prof. dr. Annette Merz en prof.dr. Klaas Spronk. Doorn | Kosten € 583,- | 2 ECTS | Inschrijven voor 3 april 2020

START 19 MEI

Terug naar de kerk? Geloven doe je niet langer in de kerk. Tenminste, niet vanzelfsprekend. Voor velen is believing without belonging een reële optie. Wat en hoe je gelooft is allereerst een kwestie van individuele keuze. Charles Taylor spreekt in dit verband van ‘expressief individualisme’ als kenmerk van een ‘cultuur van authenticiteit’. In deze cursus nemen we Taylors beschouwingen als uitgangspunt om verschijnselen te duiden die je als predikant of geestelijk verzorger tegenkomt in kerk en samenleving. Docent: prof.dr. Pieter Vos. Doorn | Kosten € 583,- | 2 ECTS | Inschrijven voor 19 maart. START 25 MEI

Hedendaagse spiritualiteit Waar godsdienstsociologen dertig jaar geleden het verdwijnen van religie uit de Westerse samenleving aankondigden, blijkt dat spiritualiteit springlevend is. Mensen doen aan zenmeditatie of Tai Chi, ze branden een wierookstokje voor het boeddhabeeld dat ze van vakantie hebben meegenomen of draaien soefiemuziek om rustig te worden. De vraag is hoe dit veld van nieuwe spiritualiteit zich verhoudt tot het geloof van kerkgangers. Brengen zij hun ‘spirituele’ bezigheden zelf in verband met hun geloof of juist niet? Kunnen zij hierover praten in hun kerkelijke gemeenschap? Docent: dr. Gé Speelman. Doorn | Kosten € 583,- | 2 ECTS | Inschrijven voor 17 april 2020

Special: Preken voor gevorderden In een traject van drie jaar bestaande uit afwisselend plenaire bijeenkomsten met literatuurstudie en trainingen en intervisie (of naar keuze supervisie) bijeenkomsten in kleinere groepen, wordt gewerkt aan een verdieping van de eigen homiletische theorie en praktijk. Het programma bestaat uit drie modules waarin fundamentele homiletische vragen worden besproken en praktisch getraind. Docenten: dr. Theo Pleizier en dr. Edward van ’t Slot. Doorn | € 1749,- | 6 ECTS | Inschrijven voor 3 mei 2020

De spiritualiteit van de pastor In een tijd waarin voor de pastor en theoloog veel zekerheden wegvallen, is het meer dan ooit nodig om zelf geworteld te zijn in een betekenisvolle traditie en een levende spiritualiteit. Hoe staat het ervoor met de eigen spiritualiteit als pastor? Waardoor is en wordt deze beïnvloed? En hoe bevalt dat? In gesprekken en oefeningen gaan we hierover met elkaar in gesprek. Docenten: dr. Arjan Plaisier en dr. Theo Witkamp. Doorn | € 583,- | 2 ECTS | Inschrijven voor 1 mei 2020

START 2 JUNI

START 15 JUNI

START 16 JUNI

Korte nieuwsberichten

Bachelor Theologie opnieuw ‘topopleiding’

De bachelor Theologie in Groningen is voor het achtste jaar op rij gekozen tot topopleiding door de Keuzegids Universiteiten 2020. In deze bachelor van de Rijksuniversteit Groningen heeft PThU een gespecialiseerd traject. De keuzegids noemt de opleiding een ‘uitblinker’ in de theologie. De Keuzegids vergelijkt ieder jaar alle bacheloropleidingen in Nederland.

De bachelor Theologie scoort met name bovengemiddeld op de docenten en de praktijkgerichtheid binnen de opleiding. ‘In de herziening vier jaar geleden is meer bij hedendaagse onderzoeksvragen aangehaakt’, noemt Ciska Stark, PThU-directeur onderwijs, als positief punt. Ook roemt zij de goede verstandhouding tussen studenten en docenten in Groningen: ‘Je bent meer dan een nummertje.’

Kees Boele in College van Bestuur

Dr. C.P. (Kees) Boele (1961) gaat per half maart aan de slag als lid van het College van Bestuur van de PThU. Met een groot enthousiasme voor theologie zal hij naast de rector, prof. dr. Mechteld Jansen, de universiteit verder uitbouwen.

Boele studeerde economie en filosofie en promoveerde zowel in de economie als in de theologie. Hij is gedreven om juist in deze tijd de kansen voor theologie te grijpen, aldus de universiteit. Hij sluit aan bij de vraag naar theologen, die in alle sectoren van de samenleving dienstbaar zijn en die aan bestaande en nieuwe geloofsgemeenschappen inspirerend leiding geven. Boele is nu nog voorzitter College van Bestuur van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) en was eerder voorzitter van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Deze ruime bestuurservaring wil hij inzetten om de PThU als toonaangevend centrum van onderwijs en onderzoek verder te profileren. Boele heeft kwaliteit en professionaliteit scherp in het vizier. Dat toonde hij in uiteenlopende maatschappelijke en kerkelijke functies, in het bedrijfsleven en in zijn onderwijs op het gebied van economie, organisatiekunde en ethiek.