2016 zij wint 2

ZIJ-wint

Nr. 2 - 2016

Vereniging Vrouwen Zeilen

Voor vrouwen die beter en zelfstandiger willen zeilen - al 30 jaar.

Voor zeilsters met enige tot zeer veel ervaring, met of zonder eigen boot.

Wil je meer weten over de VVZ, kijk dan op www.vrouwenzeilen.nl

“Datema Amsterdam voor een goed en persoonlijk advies en een veilige vaart!”

“Vertel ons wat in de wereld u wilt bezoeken en wij zorgen voor uw nautische kaarten en -boeken. Onze naam staat borg voor kwaliteit en zorg”

Datema Amsterdam Eind 15 4201 CP Gorinchem Telefoon: +31 (0)183 - 71 20 50 Fax: +31 (0)20 - 427 95 66 E-mail: datema-amsterdam@planet.nl

VERHUISD! Ons nieuwe adres is: EIND 15, 4201 CP GORINCHEM. Bij Datema Amsterdam kunt u o.a. terecht voor: • Nautische kaarten en -boeken • Instrumenten en veiligheidsmiddelen • Reparaties • Keuringen, etc.

• Nautische cadeau’s

Openingstijden: In verband met wisselende openingsdagen en -tijden zie de contactpagina op

www.datema-amsterdam.nl

ZIJ-wint ZIJ-wint

31e jaargang, nummer 2 - 2016

Inhoudsopgave Pag. 2.

3.

4.

5.

6.

8.

10.

14.

16.

20.

22.

24.

28.

29.

30.

32.

34.

37.

40.

46.

48.

Inhoud Algemene gegevens Van de voorzitter Van de redactie Van de ledenadministratie Vanaf de andere kant van de startlijn “Ter lering ende vermaeck”: Help!... Brand!!!

Binnenlopers Het IJsselmeerweekend Handigheidjes aan boord Op avontuur, deel 2 Rode Lantaren voor team Misstral, nummer 18 Stuurloos op de oceaan Get Wet HIJ-kookt: Captain’s Dinner Stiekem leedvermaak ZIJ-klust: De impeller kapot Weer een stapje verder Midweek Wadden Verticale waterbeweging Examenvragen TKN De Afsluiter: Met spoed te koop gevraagd

Colofon ZIJ-wint is het verenigingsblad van de Vereniging Vrouwen Zeilen, opgericht 1 februari 1985, en verschijnt twee maal per jaar. De redactie bestaat uit: Monique Beljaars, José Groen, Maira van Helvoirt, Ellen Pont, Ada Snaayer, Heske van der Vossen. De redactie is altijd geïnteresseerd in artikelen en foto’s. Stuur je kopij naar bladredactie@vrouwenzeilen.nl.

Aan dit blad werd meegewerkt door Monique Beljaars, Marijke Edelman, Francisca Frenks, José Groen, Maira van Helvoirt, Marieke Hoogenboom, Geeske Hoogendam, Marianne de Jong, Mariëtte Keijser, Jet Key, Inge Kikstra, Carmen de Kuijer Esposito, Ellen Pont, Trudy Rohn, Fransje Smit, Ada Snaayer, Daphne Stuiver, Karin Taekema, Heske van der Vossen.

Foto voorpagina: Karin Taekema aan het roer op de VOR-wedstrijdboot Sanya Nummer 2 / 2016 - 1

ZIJ-wint Bestuur Voorzitter:

Mariëtte Keijser voorzitter@vrouwenzeilen.nl

Secretaris:

Korrie van Kampenhout secretaris@vrouwenzeilen.nl

Penningmeester:

Annette Oud penningmeester@vrouwenzeilen.nl

Evenementen:

Gon Voorham evenementen@vrouwenzeilen.nl

Communicatie en PR:

Marijke Edelman communicatie@vrouwenzeilen.nl

Ledenadministratie:

Korrie van Kampenhout secretaris@vrouwenzeilen.nl

Webmaster:

Marijke Edelman communicatie@vrouwenzeilen.nl

Bank- en overige gegevens VVZ KvK nr: 816612158 NL91 INGB 0001 0020 41 BIC/SWIFT: INGBNL2A

Adverteren?

Wilt u adverteren in ZIJ-wint? Dat kan! Een kwart pagina, halve pagina of hele pagina, in zwart-wit of kleur. Eenmalig of voor een heel jaar (2x). Ook een advertorial is mogelijk. Tarieven variëren van € 22 (een kwart pagina, zwart-wit, eenmalig) tot € 200 (een hele pagina, in kleur, voor een heel jaar).

De redactie vertelt u graag meer over de mogelijkheden. Neem contact op via bladredactie@vrouwenzeilen.nl.

2 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint Van de voorzitter

O

p de vijver ligt een dun laagje ijs en afgelopen week heb ik voor het eerst de autoruiten gekrabd.

Onze boten liggen al op de kant of wachten in het water op meer kou en misschien wel op een jas van ijs. Allemaal omstandigheden om de gedachten aan zeilen even in de koelkast te zetten.

Maar niets is minder waar voor het bestuur. Er wordt al volop nagedacht over het activiteitenprogramma van volgend jaar. Op de (co)schippersdag begin november heeft iedereen meegedacht over ons eerste conceptprogramma. Voorafgaand aan de ALV van februari staat het

programma op de website en kan iedereen zich weer aanmelden. Er komt zelfs weer een activiteit in het buitenland!

We hebben navraag gedaan bij onze jongere leden of ze nog speciale wensen hebben en behoefte hebben aan aparte activiteiten of een subgroep. Zij geven aan zich thuis te voelen binnen de vereniging, ook bij de ouderen onder ons, en varen graag met iedereen mee. Wel was er de wens een keer per jaar met de jongeren samen te varen. Dat staat nu opgenomen in de activiteiten voor komend jaar.

Er komen volgend jaar twee plaatsen vrij in het bestuur voor het coĂśrdineren van de evenementen en voor de communicatie/PR. Er heeft zich voor iedere functie al een kandidaat gemeld. Iedereen is nog vrij om zich aan te melden. Zie voor de details de laatste nieuwsbrief.

Ik hoop dat we elkaar zullen treffen op de ALV. Een mooi moment om elkaar te treffen, bij te praten en de energie in de vereniging hoog te houden.

MariĂŤtte Keijser voorzitter

Nummer 2 / 2016 - 3

ZIJ-wint Van de redactie

Oefenen en ervaren

D

e najaars ZIJ-wint van 2016 ligt weer voor u op papier. Dit zeilseizoen was het voor het eerst mogelijk om naast de geplande activiteiten van de VVZ je ook via sportplanner aan te melden als bemanning. Voor mijzelf heeft dat positief uitgepakt. Tot mijn groot genoegen heb ik dit jaar geregeld kunnen opstappen. Naast de oefendagen en de georganiseerde, over het land verspreide activiteiten van de VVZ - van het Zeelandweekend tot het openbotenweekend in Friesland - is de bemanningsbank een belangrijk instrument om je te kunnen bekwamen in het zeilen op kajuitzeiljachten. Ervaringen opdoen! Bijkomend voordeel: Zo leer je de leden van de vereniging beter kennen.

Het is een voorrecht als je als kind al spelenderwijs hebt leren zeilen, omdat je ouders bijvoorbeeld een boot hadden.

In augustus was ik voor de eerste keer in mijn leven een hele week aan boord van een kajuitzeiljacht. Verder dan een dag of weekend was het er eerder nog niet van gekomen. Geweldig dat al die schippers van de VVZ je de kans geven om op hun boot te mogen zeilen. Dat zij je het vertrouwen geven en ervaringen laten opdoen. En zo de zeilkunst aan je doorgeven. De zeilverhalen en verslagen van anderen doen mij altijd het water in de mond lopen. En ik droom er dan ook van om in de komende jaren nog eens zo’n grote tocht mee te maken. Aan boord van een schip leer ik nog steeds nieuwe woorden, tips en trucs en zeilhandelin-

4 - Nummer 2 / 2016

gen. Super dat die kennis bereidwillig wordt doorgegeven aan de opstapper. Zo draagt de rubriek ZIJ-klust ook bij aan het vergroten van je kennis.

Eind oktober mocht ik via via opstappen op een voormalige Marinesloep type B2.

Prachtig, geheel houten bootje, 9 meter maar wel met twee masten en een ervaren schipper die van ‘knutselen’ hield.

Alle zeilen werden bijgezet om op ruime koers zoveel mogelijk knopen te halen.

Een waterzeil. Nόg een zeil bevestigd aan een mast van een surfplank werd te loevert gezet. We zeilden als een speer met al onze zeilen door het Haringvliet van Stellendam naar Numansdorp. Een heerlijke tocht.

En natuurlijk hoop ik dat in het nieuwe jaar de inspiratie weer wordt doorgegeven! Vrouwen enthousiast te maken om goed zelfstandig te leren zeilen, mooie zeiltochten en leerzame workshops en lezingen organiseren samen met de leden van de VVZ! Namens de redactie, Monique Beljaars

ZIJ-wint Van de ledenadministratie

Ledenmutaties Nieuwe leden sinds 1 juli 2016: • Els Mulder • Jeanette van Laarhoven • Marieke Birkhoff • Geeske Hoogendam • Marieke Hoogenboom • Inge Kikstra

Opgezegd: • Desiree Verlegh • Lotte Plantinga • Jolanda Kamp Overleden in 2016: • Lotje Hakker

Overige adresgegevens zijn te vinden op de website (www.vrouwenzeilen.nl).

Nummer 2 / 2016 - 5

ZIJ-wint

Vanaf de andere kant van de startlijn door Marijke Edelman

O

ndanks dat de zon al uitbundig schijnt, is het nog koud als het startschip op zaterdag 24 september 2016 om half negen ’s ochtends de haven van Lelystad verlaat en het Markermeer opdraait. We zijn op weg naar de locatie waar we de startlijn van de Lelystad Regatta gaan neerleggen. Deze regatta wordt elk najaar door de WSV Lelystad-Haven georganiseerd en is inmiddels uitgegroeid tot een regatta met deelnemers uit het hele land. En omdat ik na een woensdagavondwedstrijd een keer had aangeboden om vrijwilliger te zijn, werd ik gevraagd op het startschip te assisteren.

Deze zaterdag zouden er upwind-downwind banen gevaren worden. En omdat er een ZO-wind stond moesten we een aardig eindje varen voordat we ons anker konden laten vallen. Snel, want de zeilers kwamen er ook al aan, tilden we de boeien in de RIBs zodat zij de banen uit konden zetten. Dit is een precies werkje aangezien de baan goed in de wind moet liggen om te voorkomen dat de boten met een a-symmetrische gennaker voordeel hebben ten opzichte van de boten die met een spinaker varen. Ondertussen maakte ik samen met de andere bemanning van het startschip de startvlaggen

6 - Nummer 2 / 2016

klaar. Om 10 uur was alles gereed voor de eerste start. Er werd gevaren in vier startgroepen; de J-109-klasse had haar NK, en verder waren er ORC-fully crewed, SW-fully crewed en ORC-dual handed klassen. En omdat deze groepen strak achter elkaar aan gestart zouden worden, vergde dit enige coördinatie.

Want tegelijk met het neerhalen van de klassevlag van de eerste startgroep moest de vlag van de volgende startgroep gehesen worden. Gelukkig waren we met genoeg mensen en kon tegelijk ook de startlijn goed in de gaten gehouden worden. Dat dit laatste echt nodig was, bleek wel uit het feit dat we gedurende de dag meerdere valse starts hebben gehad. Vooral bij de J-109’s en de ORC fully crewed-boten werd er op het scherpst van de snede gestart. Na 20 minuten waren alle zeilers weg en was het voor ons tijd voor een kopje koffie en thee. Inmiddels kwamen de eerste boten alweer aan voor het ronden van de benedenboei. Hier lag niet één boei maar er was een gate gelegd. Tevreden konden we concluderen dat er ongeveer even vaak over bakboord, als over stuurboord werd gerond en dat de baan dus goed lag (als de zeilers een voorkeur hebben voor één van de kanten, ligt de baan namelijk scheef ten opzichte van de wind).

ZIJ-wint Een klein uurtje na de start van de eerste boten kwamen deze op de finish af.

Nu moesten we ons als vrijwilligers opsplitsen. Twee van ons stonden vanaf dat moment bij de finish de tijden te noteren. En terwijl de volgende groepen nog aan het finishen waren, begonnen we al weer met de startprocedure van de groepen die al gefinisht waren. De wedstrijdcoördinator had er behoorlijk de gang in om zo snel mogelijk na de finish van de laatste boot van een startgroep alweer te starten. Zo konden er namelijk lekker veel wedstrijden op een dag gevaren worden. Dat niet iedereen dat door had, bleek toen we tien minuten na de tweede start van de dual-handed groep nog een boot uit deze groep rond het startschip zagen varen, terwijl de bemanning rustig een boterham zat te nuttigen. Via de marifoon probeerden we hen erop te attenderen dat hun groep alweer gestart was. Na 10 oproepen via de marifoon reageerden ze nog niet, dus werd er een RIB op afgestuurd. Toen de bemanning van de RIB vertelde wat er aan de hand was, gingen de boterhammen snel overboord en werd er alsnog gestart.

Ondertussen was de zon lekker gaan schijnen en zaten we in korte broek op het dek van het startschip (een oude viskotter) te genieten van de wedstrijden en de soms onhandige manoeuvres met spinakers en andere zeilen. En toen de wind er ook nog uit ging, hadden we medelijden met de bemanning van twee boten die een kwartier bij de benedenboei lagen te dobberen. Gelukkig kwam de wind aan het eind van de middag toch nog terug waardoor we alleen de dualhanded wedstrijd bij de bovenboei hebben hoeven in te korten. Omdat je met z’n tweeën wat meer tijd nodig hebt om je zeilhandelingen uit te voeren, voer deze groep een baan van 3 in plaats van 1 mijl. En met de weinige wind die er nog stond zou hun tweede wedstrijd anders wel heel lang gaan duren.

Toen ook de laatste boten gefinisht waren konden de boeien weer opgeruimd worden en het startschip weer ankerop en richting de haven gaan. Het was zowel voor de zeilers als voor de vrijwilligers een geslaagde wedstrijddag.⚓

Nummer 2 / 2016 - 7

ZIJ-wint “Ter lering ende vermaeck”

Help!... Brand!!! door José Groen

O

m dit verhaal te vertellen moet ik eigenlijk beginnen bij het vorige zeilseizoen. Drie VVZ-boten hadden zich aangemeld voor een midweekje Wadden en de eerste bestemming was Terschelling. Het was augustus en natuurlijk lag de Waddenhaven bomvol. Je kon nog net niet over de boten naar de overkant lopen.

Lotje (ach, onze Lotje) lag met haar schip al afgemeerd naast Heske en wij kwamen als hekkensluiter binnen. De havenmeester dirigeerde ons eerst naar steiger 3, maar geen VVZ-boot te bekennen daar. Ach nee, herinnerde hij zich, hij had ze aan steiger 5 gelegd.

Bij steiger nummer 3 deed het ruim twee uur later KABOEM!!! Uitgebreid besproken in een van de vorige ZIJ-WINT-nummers (zie nr. 2 - 2015). Een gasexplosie.

Wat was ik toen blij met mijn Origo kooktoestel, dat op bio-ethanol werkt en niet op gas. Voor mij geen gasflessen aan boord.

8 - Nummer 2 / 2016

Een jaar later lig ik weer aan steiger nummer 5… wederom in augustus en ja hoor, weer een bomvolle haven. Gezellig gestapeld. Ik stap na een bezoek aan het douchegebouw net de kuip in als uit de kajuit een benauwd “Brand!!” klinkt. Ik duik de kajuit in en zie dat mijn vertrouwde Origo tweepits toestel in brand staat. Snel grijp ik de branddeken uit de hondenkooi, waar hij uiteraard niet hoort, en vouw deze om het kooktoestel heen. Had je gedacht! De vlammen lekken vrolijk onder de deken door en doen een aanval op de houten ombouw van mijn keukentje. Het toestel hangt maar zo’n 5 cm boven het eveneens houten blad. Resoluut pak ik de brandblusser en spuit het ding leeg op de vlammen. Met als gevolg een gedoofd brandje en een compleet BLAUW interieur. Mijn eerste (en laatste!) kennismaking met het fenomeen poederblusser. We stommelen de kajuit uit en kunnen de toegesnelde medezeilers die brandblussers komen aanreiken geruststellen: brand meester.

ZIJ-wint “Laten we even rustig gaan zitten en bijkomen,” zegt een heel wijze opstapster van me. De havenmeester komt langszij in zijn tendertje en informeert doodleuk: “Ik hoorde dat er ergens brand was?” Nou, hier dus. “Geblust inmiddels?” “Ja hoor, gelukkig wel.” “Poederblusser zeker?” “Eh, ja, hoezo?” Nou, is het advies, leg de boot maar even naast het dieseltankstation om hem schoon te maken, enne… Succes. Gniffel gniffel. En terwijl hij wegvaart roept hij achterom kijkend: “Nou ja, vorig jaar liep het slechter af.” Da’s waar!

Waarom hij ons succes wenste hebben we wel geweten, ruim 3 uur en menige zweetdruppel later zitten we afgepeigerd in een brandschone kuip van een (bijna) brandschone boot. Want elk nadeel hep ze voordeel, dat moet gezegd… mijn boot is nog nooit zo schoon geweest. Alles, maar dan ook alles, is eruit gehaald, uitgeklopt, gestofzuigd, afgewassen, gesopt en noem het maar op.

Want werkelijk alles zat onder het blauwe poeder.

Het is allemaal heel goed afgelopen. Wij leven nog en niemand heeft brandwonden opgelopen, de boot leeft nog en heeft geen schade, het Origo kooktoestel leeft nog en doet weer vrolijk dienst…

en voor zover ik weet doet ook alle apparatuur het nog. Alleen de poederblusser komt er niet meer in. Ik heb meteen een schuimblusser gekocht.

Moraal van dit verhaal? Eén: Ik had als schipper veel duidelijker moeten zijn in mijn instructie van een voor mijn opstappers onbekend kooktoestel. Want het was geen defect, maar een menselijk foutje. Bovendien had ik even tijd moeten nemen om mijn branddeken op de juiste plek te monteren.

Twee: nooit een poederblusser in je boot! Schoonmaken is a Hell of a Job en het poeder trekt overal in, ook in je apparatuur. Vervolgens trekt dat poeder weer vocht aan met de kans dat je apparatuur kapot gaat (dat kan ook weken later nog het geval zijn). Ik heb dus toch maar even met de verzekering gebeld.

En een schuimblusser gekocht.

En drie: bij het schoonmaken van het Origo toestel stuitte ik aan de binnenzijde op een sticker: Containers nooit bijvullen in het toestel… bij brand kunt u gewoon met water blussen. *$#@±±### Ik had dus gewoon het keteltje theewater leeg kunnen gooien op de vlammen.⚓

Nummer 2 / 2016 - 9

ZIJ-wint

Binnenlopers

E

r zijn weer veel nieuwe leden in de VVZ-haven binnengelopen. Wie dat zijn, is meer dan een naam. Hieronder kan je al een beetje kennismaken. Wij hopen hen gauw beter te leren kennen bij een van onze activiteiten.

Mijn naam is Inge Kikstra.

Ik ben 50, maar vaak schatten mensen mij jonger in. Ik werk al 26 jaar met veel plezier voor een instelling voor jongeren en kinderen met communicatieproblemen, variërend van doofheid tot autisme: vier dagen als groepsleerkracht voor groep 8 en één dag als gedragsspecialist. Ik ben alleen en heb een leuke hond die ook van zeilen houdt.

Behalve zeilen heb ik een andere grote passie: beeldhouwen in allerlei soorten steen.

10 jaar geleden ben ik aan een arm geopereerd en daarom kies ik nu voor de iets zachtere steensoorten. Ik volg de vorm van de steen en al hakkend wordt het vanzelf iets. Het is heerlijk om te doen, ik word er helemaal rustig van in periodes van stress.

Toen ik zo'n 12, 13 jaar oud was, heb ik leren zeilen op een open boot, een Sailhorse.

Later kochten mijn ouders een Etap 22. Mijn zus en ik maakten er tochten in met vrienden. Later ben ik allerlei zeilreizen gaan ondernemen. Met vrienden een boot huren of opstappen op een charter. Ik heb bij de Zeezeilers (van Marken) cursussen gedaan tot het niveau zeezeilen CWO 2. Ik plan nog steeds zomervakanties op het water, zoals naar Bretagne, Engeland of Stockholm. De laatste twee bestemmingen samen met onder andere VVZ-lid Madelon Kerkhoven.

Afgelopen zomer hebben we met een gezelschap van drie vrouwen en één man een boot gehuurd in de Turkse wateren. Ik kreeg de rol van co-schipper.

Grappig om te zien dat die ene man zichzelf automatisch zag als de schipper, terwijl hij duidelijk minder ervaring bleek te hebben dan ik. Kortom, ik ben altijd wel bezig op het water en heb inmiddels aardig wat ervaring opgebouwd met verschillende typen schepen en in verschillende wateren. Maar het mooiste waren wel de wateren rond de Hebriden. Schitterend is het daar.

Ik bezit geen boot en dat wil ik ook niet vanwege de constante zorg en het onderhoud. Dat lijkt me te las10 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint tig in mijn eentje. Ik stap erg graag actief op, maar ik moet wel altijd iets kunnen regelen voor mijn hond. Werken in het onderwijs is leuk, maar je bent wel erg gebonden aan de werktijden.

Bij SOS Holland leerde ik mensen kennen die lid waren van de VVZ, en ik maakte eens een reis met het ‘halve’ VVZ-bestuur aan boord. Zij lieten me zien dat de VVZ mij waarschijnlijk veel te bieden heeft op het gebied van actief zeilen en niet alleen maar ‘meezeilen’. Ik houd van actief zeilen. Mijn doel is meer lekker bezig zijn op het water, dan de steigerborrel na afloop. Ik hoop bij de VVZ nieuwe mensen tegen te komen, en ook meer als vanzelf, meer automatisch te leren varen. Ik zou me het varen nog meer eigen willen maken en als het mogelijk is mijn kwaliteiten als schipper vergroten.

Ik neem altijd mee... Tjee, wat een vraag. Nou, mijn verstand natuurlijk en een waterdicht afgesloten verpakking voor mijn portemonnee en zo. Na afloop neem ik mooie en waardevolle leerervaringen mee naar huis.

Voordat ik uitvaar, zorg ik voor voldoende eten. Ik heb een keer op een zeilreis meegemaakt dat we geen eten meer hadden. We hadden over de fouragering blijkbaar onhandige afspraken gemaakt. Ik ben me er toen enorm bewust van geworden dat je op zee niet overal en altijd eten kan kopen. Gelukkig zijn er dan in havens altijd aardige mensen die hun eten met je willen delen.

Mijn naam is Carmen de Kuijer Esposito.

Eind 2015 ben ik lid geworden van de VVZ. Ik ben werkzaam in het basisonderwijs als intern begeleider en als leerkracht. Daarnaast ben ik tijdelijk adjunct-directeur. In de nabije toekomst wil ik een eigen praktijk opzetten waarin ik als kindercoach hoogbegaafde kinderen kan begeleiden. Ik zit op dit moment in de oriëntatiefase.

Via Mariannne de Jong en Monique Beljaars heb ik de VVZ leren kennen. We namen samen zeilles in Hellevoetsluis. Ik heb nu CWO 2 Kajuitzeilen gehaald en wil volgend seizoen verder gaan met CWO 3. Ook marifoongebruik en vaarbewijs staan op mijn bucketlist.

Ik heb van mijn ouders leren zeilen. Als kind ging ik vaak op de Loosdrechtse plassen zeilen. We huurden daar meestal een BM 16 kwadraat. Later, tijdens mijn studie, zeilde ik met vriendinnen op het Veerse Meer. Rond 1985 heb ik tweemaal een zeilreis gemaakt met de Eendracht (een tweemaster); een geweldige ervaring! Eén zeiltocht ging van Delfzijl naar Ipswich. Het was een Nummer 2 / 2016 - 11

ZIJ-wint spannende reis vanwege de hoge golven en heftige stormen tijdens de oversteek naar Engeland. De andere zeilreis voer van Delfzijl naar Scheveningen, de thuishaven van de Eendracht.

Nadat ik enkele jaren niet meer had gezeild, ben ik rond 2007 weer begonnen met zeilen. Door een aanvaring had ik enige schrik om te gaan zeilen. Ik besloot om eerst wat zeillessen te gaan nemen bij een zeilschool in Drimmelen. Daar heb ik zo’n vier jaar gezeild en ik heb daar CWO Kielboot I en II gehaald.

Sinds zes jaar heb ik een eigen zeilboot: een BM 16 kwadraat. Deze heeft een polyester romp en een mahoniehouten dek. Er zat nog een eikenhouten kiel onder die nodig aan vervanging toe was. Ook het dek moest opnieuw behandeld worden. Al met al besloot ik om de boot in z’n geheel op te knappen. Ik heb een tweedehands gietijzeren kiel gekocht, die zelf behandeld en met hulp van anderen onder mijn boot geplaatst.

Al het kluswerk heb ik zelf gedaan: een balk vervangen, de romp en het dek kaal geschuurd en opnieuw geschilderd en gelakt, inclusief de mast. In totaal heb ik zo’n 20 weekenden aan mijn boot geklust. Het was een behoorlijke klus maar ik heb er elk moment van genoten. Op 1 augustus 2011 is mijn boot onder de naam Dolce Blue te water gegaan. Elk zeilseizoen geniet ik van mijn boot en maak ik zeiltochten in en rondom de Biesbosch. Daarnaast heb ik ook op de Oosterschelde en het Haringvliet gezeild, met gehuurde kajuitboten. Nu mijn boot in de winterstalling staat, heb ik meer tijd voor mijn andere hobby's: wandelen en paardrijden.

Ik ben lid geworden van de VVZ om andere boten te leren kennen. Monique en Mariannne hebben me op die mogelijkheid gewezen. Ook wil ik leren varen op kompas, tochten uitzetten en de marifoon leren hanteren. In de toekomst zou ik uiteindelijk willen toewerken naar schipperen op zee. Verder vind ik het heel erg leuk dat er een vereniging voor vrouwen is. Ik ben namelijk best vaak enigszins raar bekeken dat ik als vrouw vaar en klus in die overwegende mannenwereld. De VVZ organiseert leuke evenementen, alleen jammer dat veel VVZ-evenementen al op vrijdag beginnen. Dan ben ik nog volop aan het werk. In het onderwijs kun je namelijk niet zomaar een dag vrij nemen.

Voordat ik uitvaar doe ik mijn zeilhandschoenen aan. Ik neem aan boord altijd koffie en water mee.

Mijn naam is Marieke Hoogenboom.

Ik ben 47 en ik heb een zoontje van 10. Ik heb indertijd bouwkunde en bedrijfskunde gestudeerd in Eindhoven, maar door omstandigheden heb ik die studies niet afgemaakt. Daarna heb ik een poos bij een architectenbureau gewerkt.

Behalve een zeilster ben ik een fanaat schermster geweest. Ik heb de Nederlandse Schermfederatie opgericht en voorgezeten. Vanwege mijn gezondheid scherm ik nu niet meer, helaas.

12 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint Mijn zeilgeschiedenis begon al op jonge leeftijd, toen mijn vader me op mijn vierde meenam op een vissersschuit. In 1975, toen was ik ongeveer zes, kocht mijn vader een tweemaster. De boot lag in Workum en we bezeilden zo ongeveer alle Nederlandse wateren: Zeeland, het IJsselmeer, de Waddenzee en de Noordzee. Vrijdag na school gingen mijn vader, mijn broer en soms vriendinnetjes en ik naar de boot. We woonden toen in Eindhoven. Ik genoot enorm van die weekenden. Op mijn 9e zeilde ik op een Sunflower, een klein wedstrijdbootje van zo'n meter of vier, met emmertuig en één zeil. Weer wat later, zo rond 1986, (ik was toen 17) heb ik de instructeursopleiding gedaan bij zeilschool Nautilus in Kerkdriel. Ik mag dus instructie geven op stromend water en op zee. Uit die tijd ken ik Dewi Piscaer trouwens. Tijdens mijn studie gingen we met de studentenvereniging op zeilkamp in Langweer en kon ik mijn medestudenten instructie geven.

Omdat ik Dewi kende en ik ontdekte dat zij lid van de VVZ was, wist ik van het bestaan van de VVZ af. Ik mis het zeilen tegenwoordig heel erg, omdat mijn vader te oud is geworden om op stap te gaan met de boot. Daarom ben ik op zoek gegaan naar een andere manier om van het water en het zeilen te kunnen blijven genieten. Zo ben ik lid geworden van de VVZ. Behalve genieten zou ik bij de VVZ samen met gelijkgestemden mijn eigen kwaliteiten willen onderhouden en verbeteren.

Mijn naam is Geeske Hoogendam.

Ik ben 48 jaar en woon in Haarlem met twee leuke katten. Ik heb geen relatie en geen kinderen. Ik ben met veel plezier bijstandsconsulent op het gebied van reïntegratie.

Behalve zeilen lees ik graag en ga ik wel uit eten met vrienden en vriendinnen. Verder had ik veel plezier in het sloeproeien. Ik heb twee keer meegedaan aan de wedstrijd Harlingen-Terschelling. Door omstandigheden ben ik er mee gestopt. Jammer!

Ik ben opgegroeid in de buurt van de Westeinderplassen. Op mijn 15e leerde ik zeilen in een zeilkamp in Friesland. Vanaf mijn 18e ben ik echt enthousiast geworden. Ik maakte toen een tocht in een zeezeilklipper naar Engeland. Dat was echt fantastisch. Daarna heb ik gedurende vele jaren met allerlei groepen en boten overal en nergens gezeild. Vooral op IJsselmeer en Noordzee, maar ik ben ook een paar keer naar Denemarken en Zweden geweest, waarbij we dag en nacht doorvoeren. Heb een maand rond de Orkneys gevaren. Ook een keer in Frankrijk opgestapt en mee teruggezeild naar Nederland. Ben pas nog een week met een groepsreis in Kroatië geweest. Maar de grotere keuzemogelijkheden en de schattige haventjes in de Scandinavische wateren trekken mij veel meer dan de grote blitse Kroatische jachthavens. Trouwens, het IJsselmeer en Zeeland zijn ook prachtig.

Lees verder op pagina 15

Nummer 2 / 2016 - 13

ZIJ-wint

Het IJsselmeerweekend door Daphne Stuiver, foto’s Ada Snaayer

M

ijn weekend begon op 1 september om 10 uur in Monnickendam met Gon, Marianne en Annette op de zeilboot Anna (van Joke). Een heerlijke zonnige vrijdagochtend met genoeg wind. We zeilden via Lelystad naar Urk waar we voor 16 uur waren. Onze boot was de organisatieboot en we wilden graag op tijd zijn om Monique op te vangen en te helpen met de steigerborrel. Met zes boten lagen we in Urk. Helaas was de boot van Mariëtte met Teau, Rosalind, Ans en Phillipine met pech teruggekeerd naar Edam. Gelukkig

14 - Nummer 2 / 2016

waren zij alle vier met de auto naar Urk gekomen. Na de borrel ging iedereen lekker eten op zijn eigen boot. De dames van de ‘pechboot’ zijn uit eten gegaan in Urk zelf. Rosalind en Teau besloten daarna naar huis te gaan, maar Ans en Phillipine konden blijven slapen op de boot van Corrie.

De volgende ochtend werd uitgelegd, wat de bedoeling was bij de wedstrijd naar Hindeloopen. Elke boot moest een V, V en een Z varen en voor de meest creatieve uitvoering was er een prijs. De zon en wind waren prima die zaterdag.

We hebben allemaal heerlijk gezeild.

Daarna hebben we bij restaurant De 3 harinkjes gegeten met elkaar. Erg gezel-

ZIJ-wint lig en ook weer leuk om nieuwe gezichten te zien. Marianne en Monique hadden dit weekend goed geregeld. Heerlijk gegeten en prachtige zelfgemaakte cadeaus voor de winnende boot!

Wij gingen op tijd weg richting Enkhuizen met een gereefd zeil. De golven vielen mee, toen we Hindeloopen uitvoeren, en gelukkig hadden we een vaste westenwind 4-5. We hebben een korte regenbui

Zondag waren we weer vroeg bij elkaar om de weerberichten met elkaar door te nemen. In de middag zou het windkracht W6 worden en de hele dag was er kans op regen. We namen afscheid van Ans en Phillipine die met de taxi terug werden gebracht naar hun auto in Urk.

over ons heen gehad en waren al voor 13 uur in Enkhuizen. Daar stapte ik van boord en voeren Gon, Monique, Annette en Marianne door naar Monnickendam.

Het was mijn derde IJsselmeerweekend en het was weer een heerlijk zeilweekend. Volgend jaar ga ik graag weer mee!⚓

Vervolg van pagina 13

Tot nog toe ben ik steeds als opstapper mee geweest. Ik droom wel van een eigen bootje, maar de nadelen van bootbezit wegen tot nu toe zwaarder...

Ik heb het gevoel dat ik inmiddels aardig wat kennis heb opgedaan als opstapper. Maar ik wil verder komen en zelfstandiger worden. Nu moet ik de volgende stap maken en zelf gaan varen. Ik merk dat ik nu ‘gewoon’ een bootje zou durven huren en dat voelt goed. Ik was al lid van de zeilvereniging SOS Holland, maar daar wordt niet meer zoveel georganiseerd. Daarom ben ik ook lid geworden van de VVZ. De VVZ-doelstelling van meer zelfstandigheid is mij op het lijf geschreven!

Aan boord ik neem altijd mee... een fles wijn voor de schipper. En die dan zelf opdrinken, natuurlijk!

Voordat ik uitvaar...? Tja, meestal heb ik een blij gevoel, wanneer ik mijn huis verlaat, op weg naar een zeilweekend of zeilvakantie. Het is ook fijn voor het afvaren even kennis te maken, een kopje koffie te drinken met de schipper en andere opstappers. Om even te ‘landen’ en vertrouwd te raken met schip en bemanning.⚓ Nummer 2 / 2016 - 15

ZIJ-wint

Handigheidjes aan boord door Ada Munnik-Snaayer

H

andigheidjes aan boord zijn vaak heel persoonlijk. Aan boord van de Île Flottante zijn voor mij de volgende handigheidjes aangebracht:

Hoe een paar latjes voor veel comfort kunnen zorgen.

Zoals op onze Bavaria 37 Cruiser. Dit schip is bekend om zijn ruime interieur, maar dat heeft ook zijn keerzijde. De open ruimtes onder de kastjes in de kajuit geven dan wel een optische ruimte, maar bieden geen bescherming van de inhoud bij het varen onder helling.

Daar heeft mijn handige man Ernst iets op gevonden.

Wij hebben inmiddels vaak onder forse helling en met behoorlijke golven gevaren, er is nog nooit iets uitgevallen.

Hoe een simpel latje voor veel comfort kan zorgen.

De natte cel

Bedoeld om natte regenkleding in op te hangen, die daar vervolgens nooit droog wordt. Deze ruimte is door Ernst omgetoverd tot een prachtige en zeer functionele ‘kastenwand’ waarin de duizend-en-een kleinigheidjes aan boord hun eigen plek hebben gekregen.

Toilethygiëne

De plastic zak op deze foto is niet bedoeld als reclame voor de Spar, maar is een eenvoudig handig ‘toiletemmertje’. Je hangt een plastic zakje tussen de klem en sluit het af met een elastiekje. Geen nare geurtjes en geen sta-in-de-weg meer. Dit hebben we gekocht bij Qsail.

16 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint De Easy Pull

Op een dag ontdekte mijn man een Easy Pull.

Hem leek dit reuze handig. Ik vond het maar niks, want waar kan je deze rollen in het buitenland kopen? Wij beiden hebben gelijk gekregen.

Alle mensen die bij mij in de keuken staan te koken, roepen enthousiast: “Dat is nog eens handig!� Dus hier is-ie dan: de Easy Pull, een must have.

Helaas zijn de rollen in Engeland, Frankrijk, Portugal en Spanje (nog) niet te koop. We vullen nu de gaatjes in onze koffer met Easy Pull-rollen als we naar de boot gaan.

Besteklade

In mijn besteklade is veel loze ruimte. Deze is opgevuld door een handige platte besteklade er boven te monteren. De blauwe rubberen dop voorop is een geluidsdemper.

Opbergruimte

Aan boord van elke boot zijn wel allerlei hoeken en gaten waarin je van alles kwijt kan.

Dat laatste is dan ook vaak het probleem, je weet niet meer waar je wat gestopt hebt. Tenminste zo was dat bij ons aan boord. De ruimtes onder de zitbanken lopen mee met de scheepsromp. Dit betekent dat de ontstane ruimte meteen weer door iets anders opgevuld wordt als je er iets uit pakt, en er chaos ontstaat.

Daar hebben we het volgende op gevonden: Ernst heeft een vlonder gemaakt (de plankjes zijn genummerd en zijn daardoor meteen in de juiste volgorde terug te plaatsen). Onder de vlonder liggen de lange dingen, zoals latten en buizen enz. Het gereedschap hebben we in plastic bakken gedaan met inhoudslabels, die nu door de vlonder rechtop blijven staan. Simpel, handig en geordend.

Nummer 2 / 2016 - 17

ZIJ-wint Rammelende deuren

Een bekend verschijnsel aan boord is dat er meestal wel iets hinderlijk tikt of rammelt. Als je dit geluid eenmaal waarneemt, krijg je dit niet meer uit je hoofd en begint de grote speurtocht waar dat geluid door veroorzaakt wordt.

Zoals ons een keer overkwam door de bijna lege batterij van een brandalarm, dat regelmatig een luide piep gaf. Uren hebben we gezocht…

Wat ons stoorde waren de rammelende deuren die van een haakje waren voorzien tegen het dichtslaan. Daar hebben we iets op gevonden.

Een pijphouder van een waterleiding ter grootte van onze deurknoppen hebben we gemonteerd waar de deurknop de wand raakt.

Bij opening van de deur valt de deurknop in de pijphouder en weg is het gerammel.

Bril kwijt?

Veel VVZ-dames hebben steeds meer brillen nodig om goed in de verte te kunnen kijken, om details op waterkaarten te kunnen ontwaren en om de scherpe zon te kunnen trotseren. Waar laat je al die brillen?

Wij hebben dit probleem opgelost door brillenkokers met kleine schroefjes aan een stukje wand bij de kaartentafel te bevestigen. We zijn ze nu (bijna) nooit meer kwijt. Nog mooier is dat er nog nooit een bril is uitgevallen als we vergeten de kokers voor vertrek te sluiten.

Flessenhouder

Als je niet in het bezit bent van een moderne koelkast aan boord waarin alles overzichtelijk weggezet kan worden, is de flessenhouder voor mij de ideale manier om geen chaos in je koelkastbak te krijgen.

Help!

Maar hoe ver ga je met het aanbrengen van handigheidjes? Zo wil manlief mijn mooie tafel met een cirkelzaag doormidden zagen. Hij zegt: “Dat scharniert zo lekker en dan kan ik goed bij mijn gereedschap.”

Tot op heden heb ik dit nog tegen kunnen houden. Maar wie weet kan ik te zijner tijd, net zoals destijds over de Easy Pull, zeggen, “…dat is nou handig!”⚓ 18 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint

Nummer 2 / 2016 - 19

ZIJ-wint

Op avontuur, deel 2 door Karin Taekema Vrijdag 8 april. Het is echt zover, vandaag ga ik richting Breskens en vanavond scheep ik in op de echte Sanya, wedstrijdboot in de Volvo Ocean Race van 2011/2012. Ik voel me bijna zenuwachtig, wat verwacht ik eigenlijk??

A

ls ik bij de Sanya aankom staat schipper Ysbrand Endt mij op te wachten, twee opstappers zijn mij voor. Er volgt een enthousiast kennismaken en een hartelijk welkom aan boord. Meteen voel ik me goed, wat een gaaf schip is dit!! We wachten op de andere opstappers. In totaal zijn we met vijf mannen en twee vrouwen. Dan volgt een rondleiding door de boot en kunnen we een slaapplaats uitzoeken.

Wat opvalt is dat er onderdeks eigenlijk alleen maar functionele dingen te vinden zijn, zoals plaats voor de vele zeilen met boven de bergplaatsen verstelbare hangbedden. In het midden van de kajuit staat het motorblok (75 pk), ingebouwd in een bekisting waar de ‘keuken’ en overige opslag in zit.

De keuken letterlijk tussen aanhalingstekens omdat er alleen water gekookt kan worden. Al het voedsel dat meegenomen wordt, is gedroogd en wordt in warm water opgelost. Achterin vind je het navigatiegedeelte, je moet wel erg flexibel zijn om je hier gemakkelijk te bewe20 - Nummer 2 / 2016

gen. Deze boot is nog volledig in de wedstrijdstaat waarin zij destijds de race om de wereld gevaren heeft, indrukwekkend! Vijf spanten verdelen de ruimte binnen en een aantal van deze ruimten is afsluitbaar. De hele boot is gebouwd van carbon, een oersterk flexibel materiaal.

Even wat gegevens voor de beeldvorming: het schip is 70 voet lang, de kiel 4,30 m diep, mast 32 m hoog en weegt 14 ton in totaal.

Met de inmiddels aangekomen rest van de bemanning gaan we wat drinken. Van de acht bemanningsleden zijn er drie vrouw, een leuke en verrassende verdeling. De schipper blijkt een erg toegankelijke persoonlijkheid te zijn die benieuwd is naar onze ervaringen en verwachtingen. We doen een voorstelrondje en zo leren we elkaars achtergrond een beetje kennen. Gezellig samen drinken en dan op tijd in bed, morgen gaat het gebeuren. Het is echt koud aan boord en de hangplekken liggen niet bepaald zacht. Ik heb heb nu al diep respect voor de bemanning van

ZIJ-wint de Volvo Ocean Race, die hier hier negen maanden heeft doorgebracht.

Weinig plekken waar je veilig bent: opletten dus!

Zaterdag 9 april. Ontbijten doen we staand langs de bekisting, broodje dubbel en een kop thee, daarna worden we bovendeks rondgeleid. Veiligheid staat hoog in het vaandel, zeker omdat dit schip niet is aangepast aan het huidige gebruik met opstappers. Veel risicovolle punten en weinig plekken waar je echt veilig bent, opletten dus! Bijvoorbeeld: op de lieren van de bakstag staat vijf ton aan gewicht. Het is dus als opstapper verboden om aan de lieren te komen.

Dat is duidelijk! Maar wie wat wil leren, vraagt, geeft aan en krijgt alle tijd en kans om dingen te doen of uitgelegd te krijgen. Ik ben onder de indruk van de rust, duidelijkheid, gemotiveerdheid, gedrevenheid en het enthousiasme van het team.

Het plan om een oversteek naar Engeland te maken moeten we helaas laten vallen; de wind is zaterdag gunstig, maar zondag niet. We willen allemaal graag mijlen maken dus varen we uit richting Engeland om ’s middags weer terug te gaan en te eindigen in Oostende. Er staat een matige wind, zo’n 10 tot 15 knopen.

Met 4,30 m kiel kun je niet overal liggen en er is in de haven van Oostende maar één plek aan een redelijk wankel uitziende steiger, waar we met verval niet al te diep in de modder zullen zakken.

Deze dag leren we hoe zo’n groot schip gevaren wordt. Na het ontbijt moet er van alles voorbereid worden, we zijn zeker een uur bezig om alle lijnen, katrollen en dergelijke te plaatsen. Echt iedere lijn die je ziet is trimbaar.

Dan kunnen we de motor starten en de haven uitvaren. Voor het hijsen van het grootzeil moet er eerst iemand in de mast om de koppeling met de vallijn te maken. Er staan drie zogenaamde koffiemolens in het midden van het dek, hieraan kun je met twee man de lieren opdraaien, we gaan met zes man draaien om het zeil in top te krijgen, wat een power! Er zit een zogenaamd lock bovenin dat het zeil op zijn plaats houdt, dit om continue spanning op de vallijn te voorkomen. Aan boord van dit schip wordt gewerkt met op vijf punten trimbare bakstag, omdat de mast maar liefst 32 meter hoog is en je je voor kunt stellen wat een krachten er bovenin vrijkomen. Het grootzeil heeft ook nog een rechte bovenkant waardoor je meer Lees verder op pagina 23

Nummer 2 / 2016 - 21

ZIJ-wint

Rode Lantaren voor team Misstral, nummer 18 door Marianne de Jong

W

e hebben in ieder geval een hele mooie opgave: over twee jaar dragen wij de Rode Lantaren over aan een andere boot, en dan gaan we onze vorige klassering overtreffen, dus hoger dan plaats 6.

Het tweejaarlijkse evenement georganiseerd door de Politie, de Prinsemarijrace, vond dit jaar plaats in de laatste week van september 2016. En natuurlijk doen er dan ook vrouwen van de VVZ mee, hoe kan het ook anders. Marianne blijft via haar oud-collega's van de KLPD verbonden aan dit evenement, waarbij het uitgangspunt is: we doen mee met een vrouwenboot. Nu zijn er bij de Nederlandse politie niet veel vrouwen te vinden die goed kunnen zeilen, dus doen we steeds weer een beroep op de ervaren schippers van de VVZ. Dit jaar was het de beurt aan Gon. Alle ingrediĂŤnten voor een mooie stoere zeilweek waren aanwezig: wind, veel wind, een op el-

kaar ingespeelde bemanning: schipper: Gon, co: Marianne, Titia (werkzaam bij waterpolitie) en Joke (ook ex-KLPD ĂŠn lid VVZ), jaja we hadden heus getraind in het vlekkeloos ronden van boeien; we hadden een paar flesjes wijn en een goed humeur.

Op maandag werden de boten verloot, 25 stuks maar liefst, die dag een beetje inzeilen, aanmonsteren in Lemmer, gezellig eten met de hele club, 100 man, en op tijd de koffer in. Dinsdag en woensdag waren twee prachtige wedstrijddagen, ware het niet dat wij door een klein

22 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint navigatiefoutje een eind achterop geraakt waren. Dat haalden we niet meer in. Maar het kon de pret niet drukken. Pittige rakken, hoog aan de wind, zonnetje erbij, en zeilen maar! Enkhuizen was het doel van dinsdag en op woensdag terug naar Stavoren. Voor donderdag was windkracht 8 voorspeld, dus zijn we binnendoor teruggevaren naar Lemmer.

De Prinsemarijrace wordt traditioneel afgesloten met een feestelijke avond, compleet met stamppotbuffet en shantykoor. We hebben zelfs gedanst en veel lol gemaakt.

Hartelijke groet van het VVZ Team Misstral!⚓

Vervolg van pagina 21

vierkante meters zeil beschikbaar hebt, maar ook twee aparte bakstagen nodig hebt.

Ultiem gevoel van vrijheid Dit schip een tijdje mogen besturen was voor mij wel het ultieme gevoel van vrijheid, de snelheid die de Sanya maakt bij deze wind is indrukwekkend. Hoe zal het zijn als er 30 knopen wind staat, het was nu al een speedboot!

Wat voor mij een heel bijzondere ervaring was, naast het vrije gevoel, is het kleine openbotengevoel dat je hebt bij het besturen van dit enorme schip. Het beweegt en voelt alsof je een snelle spanker stuurt, heel apart.

We konden als opstappers veel vragen stellen en we hebben ook veel van positie gewisseld.

Het was een fantastisch ervaring en ik heb veel geleerd, maar bovenal genoten van een een gezellig en indrukwekkend topweekend! In Breskens werd het weekend afgesloten met een welverdiende borrel. Jammer dat dit avontuur zo snel weer voorbij was, maar de blik op ieders gezicht sprak boekdelen: het was één grote ‘meisjesdroom’!⚓ Nummer 2 / 2016 - 23

ZIJ-wint

Stuurloos op de oceaan door Jet Key Op zaterdag 4 februari 2017 houdt Jet Key, mede-oprichtster van de VVZ, een lezing over haar zeiltocht van Nederland naar het Caribisch gebied en retour. Joke Bosman en Annette Oud zeilden met haar mee, en daarover verscheen in het vorige nummer van ZIJ-wint (nr. 1 - 2016) een artikel. Een ander artikel over een van Jet’s belevenissen verscheen in Zilt nr. 119. Om je in de stemming te brengen voor de lezing op 4 februari, hierbij alvast een voorproefje. Gepubliceerd met toestemming van Zilt.

A

ltijd hetzelfde, zo lijkt het: alle onheil overkomt je midden in de nacht. Het is 02:15 uur, pikkedonker, je bent net van wacht af en hoort een vreemd geluid. Onze Morning Glory, Beneteau First 375, blijkt stuurloos te zijn. Midden op de oceaan. Wat dan? Hoe een tot de puntjes voorbereide reis toch nog voor problemen zorgt.

Woensdag 9 december vieren we dat we halverwege de oceaan zijn, tussen Kaapverdië en Suriname. Het wordt nu mijlen aftellen naar Paramaribo. Ik ben net op weg naar mijn kooi na de wacht van 23 tot 2 uur en hoor een raar geluid, een

soort knal. Ik hoor de fok bak slaan en Klaas roepen. Weer naar boven. “Tja”, zegt Klaas, “het roer doet raar en reageert niet.” Ik draai aan het stuurwiel en inderdaad draait het helemaal rond, lekker licht. De fok staat bak en het grootzeil staat geheel gevierd, te klapperen.

Ik moet even nadenken, het lijkt er op dat er toch wat ernstigs aan de hand is met het roer. Met hoofdlampen op kijken we wat er aan de hand is. Dat is al snel duidelijk, de verbinding stuurwiel-roer werkt niet meer. Kabel gebroken? Het is pikkedonker, ook zo handig...

Stuurinrichting

Een schip dat aan de wind vaart is meestal met de zeilen redelijk zelfsturend te maken. Maar pal voor het lapje met de passaat NO 15-25 knopen en golven van 2-4 meter, terwijl je naar het zuidwesten moet, wordt goed sturen uiterst essentieel, omdat achteropkomende golven je makkelijk naar oploeven drukken of richting klapgijp duwen.

Morning Glory heeft een stuurwiel. Er is een stuurautomaat die direct op het kwadrant werkt. Maar daar hebben we nu niets aan. Vanaf Portugal waren 24 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint daarmee problemen, bij diverse tussenstops hebben we dagen verspeeld met het wachten op onderdelen uit Nederland, waarbij nogal eens de verkeerde onderdelen geleverd werden. Zo kwam er een nieuwe stuurautomaat, maar voor een helmstok. In Suriname krijgen we weer een nieuwe motor uit Nederland voor de stuurautomaat, maar daar hebben we nu niets aan. Verder hebben we de Aries windvaanstuurinrichting. Een gouden kracht die ons al dagen en weken terzijde staat, voor niets. Maar de Aries werkt op het stuurwiel. Dus dat is ook geen oplossing.

len, een opvouwbaar boodschappenkarretje en meer van dat soort zaken. Plus: de vloer van de bijboot. Alles moet eruit.

De noodstuurinrichting moet door het dek worden gestoken en dan direct op de roerkoning worden gezet. De hele noodstuurinrichting is origineel zoals het in 1986 bij het schip geleverd werd. Ik had

Noodhelmstok

De noodhelmstok werkt direct op de roerkoning. Maar die ligt in de bakskist en moet in deze onrustige nacht te voorschijn komen. Er staat er van alles in de bakskist, een krat met reservelijnen, een kratje met reservesluitingen en blokken, een walstroomsnoer, een zak aardappe-

alles in Dakar nog in handen gehad en globaal gecheckt. Maar niet goed genoeg blijkt nu. Wie had ook kunnen denken dat de kunststof dop die door het dek loopt helemaal niet meer zou passen. Ik had wel gezien dat die aan de ruime kant was, maar dat die niet met enige geweld op zijn plaats is te drukken, is een tegenvaller. Nu zitten we midden in de nacht op een stampend schip te vijlen.

Anders is er niks te beginnen. Dat de speling op de helmstok sturen bijna onmogelijk maakt, zorgt voor de volgende noodzakelijke improvisatie. En waar is toch die borgpen? Dat wordt tijdelijk een schroevendraaier. Na veel gehannes en gedoe kunnen weer sturen. Al moeten we wel een onderdeel van de Aries windvaan dat op het stuurwiel zit demonteren, anders past de helmstok maar net. Ook erg fijn werk om met sleuteltje 8 zes hele kleine moertjes los te draaien op een flink bewegend schip. Ook dat lukt en daar gaan we weer, met het derde rif in het grootzeil. Eerst maar eens zien hoe het stuurt.

Nummer 2 / 2016 - 25

ZIJ-wint geleden zeilde ik met de schokker (18,5 meter lang, 50 ton) de Witte Olifant van mijn grootvader en daar werkte een stuurtalie ook. Het sturen gaat meteen een stuk minder zwaar. Toch blijft het sjorren, maar we hoeven mekaar nu niet per uur af te wisselen. Het nieuwe regime is nu 2 uur op 4 uur af, in plaats van 3 uur op 6 uur af. Maar we kunnen veilig verder, er is geen gevaar, het is alleen hard werken.

Korte helmstok

Het sturen blijkt nogal zwaar te zijn, de helmstok is vrij kort en dus is de hefboom klein. De helmstok is niet zo lang, omdat het stuurwiel in de weg zit. Het sturen is maximaal een uur vol te houden. Bij daglicht maar verder zien. Om 08:00 uur zetten we de helmstok beter vast en vervolgens ga ik aan de gang met het maken van een stuurtalie, met reservelijnen en -blokken van de Aries. Lang

Na een dag of vijf zijn we min of meer gewend aan het sturen met de hand, ontwikkelen we nog wat spierballen en ook blaren op onze handen. Aldoor trekken aan een 8 mm lijn is niet lekker. We verfijnen de stuurtalie door hem verder naar het uiteinde van de helmstok te verplaatsen. De hefboom wordt hierdoor iets groter, dus het stuurt toch net wat minder zwaar. We zeilen wel met een veel kleiner tuig, anders is het schip slecht te hanteren.

Geen reparatie op zee

Ik demonteer het kompas, waardoor ik in de stuurpaal kan kijken en zie dat de stuurkabel is gebroken. We gaan het wel oplossen in Paramaribo. Om het misschien tijdelijk te repareren met een spectralijn moeten we in het achteronder kunnen via de bakskist. De helmstok blokkeert de toegang tot de bakskist, dus

26 - Nummer 2 / 2016

ZIJ-wint FOTO’S: BEMANNING MORNING GLORY – TEKST JET KEY

URLOOS SOPTU DE OCEAAN Altijd hetzelfde, zo lijkt het: alle onheil overkomt je midden in de nacht. Het is 02.15 uur, pikkedonker, je bent net van wacht af en hoort een vreemd geluid.

Onze Morning Glory, Beneteau First 375, blijkt stuurloos te zijn. Midden op de oceaan. Wat dan? Hoe een tot de puntjes voorbereide reis toch nog voor problemen zorgt.

Woensdag 9 december vieren we dat we halverwege de oceaan zijn, tussen Kaapverdië en Suriname. Het wordt nu mijlen aftellen naar Paramaribo. Ik ben net op weg naar mijn kooi na de wacht van 23 tot 2 uur en hoor een raar geluid, een soort knal. Ik hoor de fok bak slaan en Klaas roepen. Weer naar boven.

“Tja”, zegt Klaas, “het roer doet raar en reageert niet.”

foto:© Bemanning Morning Glory

Ik draai aan het stuurwiel en inderdaad draait het helemaal rond, lekker licht. De fok staat bak en het grootzeil staat geheel gevierd, te klapperen. Ik moet even nadenken, het lijkt er op dat er toch wat ernstigs aan de hand is met het roer. Met hoofdlampen op kijken we wat er aan de hand is. Dat is al snel duidelijk, de verbinding stuurwiel roer werkt niet meer. Kabel gebroken? Het is pikkedonker!

Ook zo handig...

Zilt 119, zie www.ziltmagazine.com

dan moet alles weer gedemonteerd. Opnieuw stuurloos ronddrijven in flinke golven is geen goede gedachte. De noodvoorziening zit nu echt goed, dus waarom dat verbreken?

Na 16 dagen bereiken we de veilige haven, ondanks alle tegenslag. Evengoed een mooie tijd voor de oversteek. Voor de wedstrijdzeiler in mij geeft het een goed gevoel dat we ongeveer even snel zijn als een Belgische collega met een Contest 41, die tegelijkertijd is overgestoken. Ondertussen genieten we van een Djogobiertje in Domburg aan de Surinamerivier.

Lessons learned

ging? Ik heb ontzettend veel dingen aan het schip vervangen, veranderd en vernieuwd. Ik heb het overwogen, maar het zag er allemaal nog heel goed uit. Ja, ik had reservekabels mee kunnen nemen.

Nu komen er nieuwe kabels, plus een reserveset!

Een van de charmes van zeilen is dat je moet ‘dealen’ met wat je onderweg tegenkomt. Voorkomen is natuurlijk altijd beter. Je kunt niet alles voorzien, maar zorg voor een adequate noodstuurinrichting en: test je noodstuurinrichting niet alleen in de box. Installeer deze op een hobbelig IJsselmeer en vaar ermee met minstens windkracht 4…⚓

Rest wellicht de vraag waarom ik niet de stuurkabels heb vervangen voor ik weg Nummer 2 / 2016 - 27

ZIJ-wint

Get Wet door Maira van Helvoirt

S

amen met Lieske van der Knaap deed ik op 30 oktober mee aan de maritieme indoor training van Get Wet, bij trainingscentrum Falck Nutec op de Maasvlakte in de Europoort.

Deze veiligheidstrainingen worden speciaal voor watersporters georganiseerd.

Er waren zo’n zeventig deelnemers die ingedeeld werden in zeven groepjes van een man of tien. In het zwembad waren zeven ‘stations’ met verschillende veiligheidsoefeningen ingericht waarbij er gerouleerd werd tussen de oefeningen.

Lieske en ik waren de enige twee zeilers in ons groepje dat verder alleen uit sportduikers bestond. Er waren oefeningen met zwemvesten, in vlotten klimmen (valt nog vies tegen, vanuit het water over zo’n gladde tube heen), het horizontaal en verticaal aan boord hijsen van een (gewonde of bewusteloze) drenkeling, tegen een net en een touwladder omhoog klauteren (dodelijk vermoeiend), enzovoort. Elke twintig minuten schoof je door naar de volgende oefening. Toen elke groep elke oefening had uitgevoerd was er een pauze. Afgepeigerd stortte iedereen zich op de klaarstaande Marsen en gevulde koeken voor de broodnodige energieboost.

Na de pauze kwam het hoogtepunt van de dag: alle oefeningen nóg een keer, maar nu in hoger tempo - en in realistische omstandigheden: in het donker, met golfslag, slagregens, donder en bliksem.

28 - Nummer 2 / 2016

Het was een erg leuke en enerverende dag, maar in alle eerlijkheid moet ik zeggen dat de praktische relevantie van sommige oefeningen voor een zeiler beperkt is (zoals: tegen een drie meter hoog net omhoogklauteren, het omkeren van een twintigpersoons vlot, een kring maken met een groep van wel tien drenkelingen om aandacht te trekken van een fictieve overvliegende reddingshelikopter, terwijl je zelf met maar met twee of hooguit vier man zeilt).

Bron: www.getwet.nl

Dat neemt niet weg dat ik iedereen aanraad een dergelijke veiligheidstraining te volgen - al is het maar om je weer met de neus op het feit te drukken dat je écht niet in de situatie wilt komen te verkeren dat je je schip moet verlaten en één van de op deze dag geleerde vaardigheden in de praktijk moet gaan toepassen!⚓

ZIJ-wint HIJ-kookt

D

Captain’s Dinner

it ‘maaltje’ stamt uit de tijden van de grote Engelse zeilschepen en die van de Nederlandse V.O.C. Aan boord van koopvaardijschepen onder Nederlandse vlag wordt dit gerecht nog steeds geserveerd en dan vaak onder de naam “Groningse rijsttafel”, een verwijzing met knipoog naar de beroemde “Blauwe hap” (Indonesische rijsttafel) van de marine.

Dit gerecht leent zich prima voor een flinke overtocht in wat minder weer. Het is vrij gemakkelijk klaar te maken (zelfs van tevoren en dan op te warmen) en de meeste ingrediënten neem je gedroogd of in pot of blik mee. Ideaal voor aan boord!

Ingrediënten voor 4 personen: • 500 g gedroogde kapucijners (of ca. 1 kg kapucijners uit pot of blik, afgespoeld en uitgelekt). Vind je dit wat te heftig, probeer dan eens jonge kapucijners, ook wel veldertjes genoemd. Die zijn zachter en kleiner.

• 4 kruimige aardappels, geschild en in grove stukken • 1 Gelderse rookworst (variant is pekelvlees of gekruide speklapjes) • 250 g gerookt mager spek, in blokjes • 3 uien • zout en versgemalen peper • enkele kleine augurkjes, zilveruitjes, mosterd en piccalilly om erbij te serveren Bereiding: 1. Week de gedroogde kapucijners een nacht in ruim koud water. Giet het weekwater af en zet de kapucijners op met vers water; de kapucijners moeten goed onder staan. Breng aan de kook en laat ze heel zachtjes in ca. 1 uur en 30 minuten gaarkoken. Giet de kapucijners af.

2. Kook intussen de aardappels in water met wat zout in 10-15 minuten gaar. Giet ze af en leg een deksel op de pan. Verwarm de rookworst of het pekelvlees volgens de gebruiksaanwijzing, of bak de speklapjes in de koekenpan.

3. Bak de spekblokjes in een ruime droge pan (groot genoeg om straks de kapucijners bij te doen) goudbruin. Schep ze met een schuimspaan uit de pan en laat ze uitlekken op een stuk keukenpapier.

4. Snijd de 2 uien in dunne ringen, snipper de derde ui. Bak de uiringen in het spekvet op laag vuur al omscheppend in 6-8 minuten goudbruin. Meng er de kapucijners en gebakken spekblokjes door en breng op smaak met zout en peper.

5. Schep de kapucijners met spek en ui in diepe borden. Verdeel de stukken aardappel erover. Serveer de gesnipperde rauwe ui, de augurkjes, zilveruitjes, mosterd en piccalilly in kleine schaaltjes bij de kapucijners. Eet de kapucijners net als aan boord met een lepel.⚓ Nummer 2 / 2016 - 29

ZIJ-wint

Stiekem leedvermaak door José Groen

M

et de Première van Heske en de Traballo van ondergetekende op weg naar de Wadden. Na in de kleine sluis van Makkum nog even met “Hé, huisvrouwenzeilen?” begroet te zijn, maken we ‘s avonds plannen om de volgende dag via het wantij naar Vlieland of Terschelling te gaan.

Met een gezellig groepje opstappers en het mooiste weer van de wereld liggen we op maandagmiddag voor de sluizen van Kornwerd. En we zijn niet de enigen!

Als we aan komen varen lijkt het wel alsof de sluizen een aantal dagen niet gedraaid hebben. Hemel, wat een boten liggen er, drie, vier rijen dik. Enfin, achter aansluiten dan maar.

We kiezen in eerste instantie voor de jachtsluis links en leggen langszij vast.

En dan begint het grote wachten. Van tijd tot tijd zie je de boten voor ons ineens losgooien en met hele bossen tegelijk opstomen naar de sluisdeuren. Die zijn dicht, “en dat blijven ze ook,” klinkt het dreigend uit de luidspreker van de

De Première

30 - Nummer 2 / 2016

sluiswachter, “als de schepen niet opzij gaan en de uit de sluis komende schippers doorgang verlenen.” Tergend langzaam druipt iedereen weer af en zoekt een nieuw plekje aan de wachtsteiger.

De irritatie stijgt met de minuut. Maar niet bij ons hoor; wij zitten lekker in een warm zonnetje en als je de moed erin wil houden, dan heb je aan Heske een hele goede. Vrolijk zingend houdt ze ons bezig.

Op den duur worden ook wij natuurlijk wat onrustig en we verkassen naar de wachtsteiger aan bakboord. Niet dat dit veel helpt, maar je hoort weer eens ander geklaag. En er valt ook wel wat te lachen. Een bonkige jongen van een jaar of 18, een steward, loopt over de steiger naar ons toe en zegt tegen de schippers van de 40+ -voeters die voor de grote sluis liggen te wachten: “Jullie moeten hier weg!” Nou, dat moet je kennelijk niet op die manier tegen een eigenaar van een groot jacht zeggen. De jonge steward krijgt een paar welgemeende woorden naar zijn hoofd die ik hier niet hardop zal herhalen. Hij sputtert nog: “Dan blijft de sluis dicht, er moet een klipper door en die heeft voorrang.” Niks mee te maken, vinden de schippers. En ze blijven dus gewoon liggen waar ze liggen. Vermaak alom, al vinden we het sneu voor de steward. Even later wandelt de sluiswachter himself rustig richting de rij jachten. “U wilt niet naar mijn steward luisteren? U gaat NU ergens anders liggen.” En met de staart tussen de benen druipen de ‘yachtowners’ af.

ZIJ-wint Intussen heeft onze sluis maar liefst twee keer gedraaid en de rij boten dunt tergend langzaam uit.

We zijn nu zo’n drie uur verder!

We zijn inmiddels aan de praat geraakt met drie mannen voor ons, op een zo op het oog gehuurde Bavaria. Wij vertellen dat we op weg zijn naar Vlieland en dat we via het wantij (Zuidoostrak) en Inschot gaan. Ze luisteren geïnteresseerd en overwegen dat ook te doen.

Eindelijk is het onze beurt. Heske weet het op een na laatste plekje in de sluis te bemachtigen en ik wurm me in een onmogelijk gaatje in het midden. De sluisdeuren zitten ongeveer 2 cm van mijn zwemtrapje, maar ik zit erin! Opgelucht stomen we op naar het Zuidoostrak. Op de motor, want erg mooi en warm weer gaat meestal gepaard met erg weinig wind.

Als ik een half uurtje later lekker voorop zit, schiet ik opeens overeind. Verrek!

We zijn wel ruim drie uur verder dan gepland en kan ik nog wel over het wantij?

Quicktide, een geweldig programma dat je die informatie in een handomdraai geeft, zegt van niet. Rechtsomkeert dus!

Heske is niet te bereiken, maar ziet ons draaien en komt achter ons aan. Er zit niks anders op dan tegen de stroom in richting Harlingen te gaan, Heske kan er met haar 1,10 meter nog wel door, ik met mijn 1,35 m net niet meer. Morgen

een nieuwe poging. Maar de Bavaria met de mannen zat voor ons toch? En voor zover wij weten heeft een Bavaria een vaste kiel. Geen spoor van de mannen die ook richting het wantij gingen.

Op weg naar Harlingen komen we de KNRM tegen. Mmmmm…

We liggen hoog en breed aan de kade in Harlingen, als de mannenboot de haven binnen komt tuffen. Daar is vast iets mis gegaan.

Opstapper Madelon kan zich de volgende ochtend niet bedwingen. Als ze een van de mannen tegenkomt bij de douches, moet ze het vragen. “He, wij lagen toch gisteren achter jullie in de sluis bij Kornwerd?” “Ja”, is het korte antwoord.

“Zijn jullie niet voor ons naar het Zuidoostrak gevaren?” “Ja”, is wederom het korte antwoord. “Eh… die reddingsboot van de KNRM?” “Ja, die was voor ons.”

Hij draait zich om en beent weg.

Ach, het had ons ‘huisvrouwen’ ook kunnen overkomen hoor, maar een klein beetje leedvermaak hadden we toch wel.⚓ Nummer 2 / 2016 - 31

ZIJ-wint ZIJ-klust

De impeller kapot door Francisca Frenks

I

n deze rubriek interviewen we een aantal VVZ-sters in oncomfortabele situaties die te maken hebben met technische problemen tijdens het zeilen. Zijn vrouwen in staat om mee te denken bij het bedenken van oplossingen, kunnen ze zelf technische problemen oplossen?

Wat gebeurde er?

We voeren met onze Orisande, een Dehler 36 JV, op de motor en er kwam geen water meer uit de uitlaat. We hadden de boot nog niet zo lang en hadden hem tweedehands gekocht. We waren bij Strijensas, in de buurt van onze voormalige thuishaven De Dordtse Kil. We zijn langzamer gaan varen en lieten de boot steeds uitdrijven om de motor te ontlasten. JW, mijn toenmalige partner, wist eigenlijk direct wat het was; de impeller.

Wat is een impeller en wat doet die?

Een impeller zit in de pomp die het buitenwater als koelwater de motor rondpompt. Het gebruikte en warme water wordt samen met het uitlaatgas naar buiten gepompt. Daarom is het zo belangrijk om die wateruitlaat in de gaten te houden en te controleren of het water wel in de normale hoeveelheid en met de normale kracht naar buiten gepompt wordt.

Hoe ziet dat eruit?

De impeller is een rubber schoepenradje, afhankelijk van het type motor ongeveer 4 tot 7 centimeter in doorsnee, en dat 32 - Nummer 2 / 2016

zit in een behuizing, afgedekt met een dekseltje met schroeven. Om de impeller te vervangen moet dat dekseltje eraf.

Heeft elke zeilboot een impeller?

Nee, alleen de boten met een motor. Het is een vast onderdeel van een motor.

Wat was het probleem?

Het probleem was dat de motor achterstevoren staat en dat je bijna niet bij die impeller kan komen om die te vervangen. Bij ons ging het goed, maar als je dat op zee moet doen met flink wat golfslag dan sla je jezelf op je hoofd van ellende dat je dat bij de voorjaars-check niet even hebt gecontroleerd.

Je moet het dekseltje van de behuizing afhalen, maar dat kan niet met een normale schroevendraaier, omdat die te lang is. Je hebt dan een haakse schroevendraaier nodig.

Vervolgens gingen enkele schroeven kapot omdat we zoveel kracht moesten zetten. Wat we aantroffen was erg zielig. Onze impeller heeft acht

ZIJ-wint schoepjes (impellers op andere boten kunnen er meer of minder hebben) en daarvan was er nog slechts ééntje intact.

Een degelijk dekseltje met dito schroeven die je met de hand goed aan kan draaien.

Hoe heb je het opgelost?

Kosten: ongeveer 70 euro. Best duur voor een dekseltje, maar dan heb je wel wat.

Door de flinke robuuste schroeven kun je nu met de hand het dekseltje verwijderen en dus de impeller vervangen. Ook als we op een ongemakkelijk moment de impeller moeten vervangen, is dat geen probleem.

Samen hebben we met erg veel geduld, frustratie, zweet, zuchten, et cetera toch die schroeven eruit gepulkt. Bij de koffie besloten we dat er geen gewone schroeven meer in terug gingen.

Op internet vonden we een alternatief: www.speedseal.com.

Wat heb je geleerd?

1. Controleer de impeller 1 keer per jaar. Vervang hem, als er scheurtjes in het rubber zitten.

2. Kijk of je het dekseltje van de impellerbehuizing open kunt krijgen, als je dat nog nooit hebt gedaan.

3. Probeer of je de impeller eruit krijgt, want als je het dekseltje van de behuizing open hebt, kan het zijn dat het vervangen van de impeller zelf ook nog een hele toer is.

4. Zorg dat je geschikt gereedschap aan boord hebt om e.e.a. te vervangen.

5. Zorg dat je een reserve impeller hebt.

6. Koop zo’n makkelijke oplossing van Speedseal als je van het gedoe af wilt zijn en het geld hebt. Het scheelt veel tijd en ongemak.⚓ Nummer 2 / 2016 - 33

ZIJ-wint

Weer een stapje verder door Marijke Edelman

G

renzen verleggen, dat is vaak de uitdaging voor onze zomervakantie. Dit jaar werd gekozen voor de uitdaging om meerdere dagen door te zeilen. De keuze voor de bestemming viel op de noord-oostkust van Engeland. En omdat de Toerzeilers elk jaar eind augustus een tocht naar Whitby organiseren besloten we ons bij hen aan te sluiten en dan vanuit Whitby onze eigen weg verder te zoeken. Op deze manier zou onze eerste meerdaagse overtocht toch nog in gezelschap zijn, wat wel een veilig gevoel gaf. Dat het echter anders zou lopen, wisten we toen natuurlijk nog niet.

Op 18 augustus gooiden we de trossen los zodat we op vrijdag de 19e in de middag in Den Helder zouden zijn. Hier zouden we nog een achttal andere schepen treffen en dan op zaterdag gezamenlijk vertrekken. Zoals een goed schipper betaamt, hadden wij zelf al vóór het palaver op vrijdagavond naar de weersverwachting gekeken en besloten dit weekend niet te vertrekken. Volgens onze gegevens zouden we namelijk dik 30 knopen wind over krijgen en dat vonden we iets teveel van het goede voor een oversteek met z’n tweetjes (ook met meer man niet iets om naar uit te kijken, trouwens). De tochtleiding en een aantal andere schippers hadden echter gebruik gemaakt van andere weermodellen en was tot de conclusie gekomen dat als ze op vrijdagavond al zouden vertrekken ze slechts 20-24 knopen wind uit een gunstige zuid-westhoek zouden krijgen. Zo gezegd, zo gedaan. Die vrijdag vertrok-

34 - Nummer 2 / 2016

ken er dus al vijf schepen richting Whitby. De overige vier, waaronder wij, besloten niet of later te vertrekken. Dat er op zaterdag toch echt meer dan die 20-24 knopen wind stond, zagen we toen het KNMI voor zaterdag in district Humber een waarschuwing voor 7 Bft gaf.

Ondertussen vermaakten wij ons in Den Helder bij de Aeolus races (zie http://www.windenergyevents.com/).

Ook op zondag stond er voor ons nog te veel wind en dus brachten we, na nog 2 Whitby-gangers te hebben uitgezwaaid, een bezoek aan het Marinemuseum.

Maandagochtend besloten we dat het vandaag, eindelijk, een goed moment zou zijn om te vertrekken. En zo trokken we een rif in het grootzeil en vervingen we onze genua-2 voor de, vlak voor de vakantie toch maar nieuw-aangeschafte, high-aspectfok. Met de stroming en de wind in de kont scheurden we rond een uur of twee langs de gele tonnen van het Molengat om bij ‘bunker 2’ bakboord uit te gaan en koers te zetten naar Engeland. De golven stonden nog flink door en er stond ook nog zo’n 20-22 knopen ware wind. Maar van beide wisten we dat deze er in het begin van de avond uit zouden gaan.

Omdat we niet wisten of onze nieuwe stuurautomaat deze omstandigheden aan zou kunnen, probeerden we hem uit terwijl we beiden nog aan dek waren. Dit ging prima. Ik kon dus naar binnen om iets te eten te halen. We hadden geen van beiden heel veel trek, dus de vooraf

ZIJ-wint gesmeerde broodjes boden voldoende vulling.

Na het eten ben ik de zeekooi in gekropen en heb de eerste wacht aan Herman over gelaten.

voortgang. In het zonnetje waren we aan het rekenen of we op tijd zouden zijn om bij het hoogwater van 12 uur ’s avonds de haven van Whitby binnen te kunnen lopen. Whitby is namelijk een getijdehaven en alleen bij 2,5 uur voor of na HW aan te lopen. Ons optimisme werd echter afgestraft toen de wind weer ruimde en afnam, de spinaker er af moest en we niet heel hard meer vooruit kwamen.

Toen ik een hoop gevloek uit de kuip hoorde komen en mijn wacht bijna zou aanvangen, kroop ik uit mijn slaapzak om buiten polshoogte te gaan nemen. Het bleek dat we twee van de drie verkeersscheidingsstelsels al overgestoken waren en nu in de eerste van vele gasvelden waOmdat we bij nader inren. Herman was aan het zien een aanloop in het Op de spinaker schieten we lekker op donker ook niet echt stoeien met wind en stroming om de boortozagen zitten, besloten rens te ontwijken. Deze taak heb ik van we echter om de motor niet aan te zethem overgenomen zodat hij zijn bed in ten en rustig met 3 knopen SOG verder kon. De wind was er, zoals verwacht, te zeilen. Zodoende waren we om 3 uur behoorlijk uit gegaan en ’s nachts bij de aanloopdus werd het tijd om het ton van de haven van rif uit het grootzeil te Whitby. Pas om 7 uur halen. Nadat we ook het zou er voldoende water laatste TSS overgestoken zijn om binnen te lopen waren en er geen gasvelen dus legden we de den meer op ramkoers boot bij om allebei nog lagen, moest helaas de een paar uurtjes slaap motor aan omdat er echt te pakken. Bij het ochniet meer voldoende tendgloren doekten we wind stond om te kunnen het zeil op en konden zeilen. we de haven binnenvaren. Ook de brug die Zo wisselden de wachten voor de jachthaven ligt elkaar af (4 uur op, 4 uur draaide vlot, waarna we af). In de loop van de een plekje vonden aan ochtend kwam de wind de volle steigers. weer terug en was hij voldoende gekrompen Na de boot opgeruimd om de spinaker te kunen onszelf opgefrist te nen hijsen. Op zeil hebben kwamen we de maakten we weer lekker Aankomst Whitby Toerzeilers die eerder

Nummer 2 / 2016 - 35

ZIJ-wint vertrokken waren, tegen op de steiger. Het bleek dat ze, zoals wij al verwachtten, een zware tocht hadden gehad met zeeziekte en brekers in de kuip. Eén boot had zelfs een gescheurd grootzeil. Wij waren dus blij dat we de harde wind over hadden laten waaien en onze inschatting van de windkracht juist was geweest.

strandtourisme in optima forma) aangedaan voordat we weer overstaken naar Vlieland.

Het leuke was dat we gedurende de ruim twee weken die we aan de Engelse kust hebben doorgebracht geen buitenlanders zijn tegen gekomen (op de Toerzeilers in Whitby, en een groot charterzeilschip na), terwijl dit toch een heel mooi zeilgebied is. Het ’s Avonds vertrokken de water is tot vlak onder eerste Toerzeilers weer de ruige kust heel diep. terug naar Nederland.

Je hebt alleen heel veel Voor ons begon de vavissers en bijbehorende Scarborough bij laagwater kantie nu pas echt. Na kreeftenfuiken. Ook zijn een paar daagjes Whitby bijna alle havens getijhebben we nog de havens van Sunderland denhavens waardoor je flink moet reke(verrassend), Amble (heel idyllisch gelenen en er soms genoegen mee moet negen), Byth (makkelijk aan te lopen), men dat je een dag tegen de stroom in Hartlepool (mega grote jachthaven en moet varen. supermarkt) en Scarborough (Brits De terugtocht naar Vlieland verliep een stuk rustiger dan de heenreis. De eerste 24 uur hadden we een constante 12 knopen wind met een schijnbare windhoek van 60 graden. Daarna was het weer over met de wind en hebben we het laatste stuk naar Vlieland op de motor moeten varen.

De kust van North Humberland

Coquet Iland bij Amble

36 - Nummer 2 / 2016

Na een dagje Vlieland zijn we via Stavoren weer naar onze thuishaven Lelystad gevaren. De conclusie na deze vakantie was dat twee dagen doorzeilen niet heel veel anders is dan één etmaal doorzeilen. Je komt vanzelf in een ritme en de zwaarste uren breken aan als je de kust al kan zien, maar de haven nog ver weg blijkt te zijn.⚓

ZIJ-wint

Midweek Wadden 2016 door Trudy Rohn

N

ou ja, midweek? We waren toch 6 dagen op het water! Het was de tweede week van september. De week dat het tropisch warm was, precies die week zaten wij op de Wadden.

raplu’s met parasolfunctie aan boord.

Deze rustige eerste dag gaf ons alle gelegenheid verder kennis met elkaar te maken, zeilervaringen uit te wisselen en rond te kijken over een kalm en rustig IJsselmeer.

We waren met 9 zeilsters, verdeeld over 3 zeiljachten: De Libertijn, een Friendship 26 met aan boord de eigenaresse Joke Oosterbroek en als co-schipper Ans Joore. De Anna, een Sadler 34 van Joke Bosman met aan boord Ellen Pont, Philippine Korthof en Ing Sian ten Hoor. En de Première, een Catalina 28 van Heske van der Vossen met Fransje Smit en schrijver dezes aan boord.

De Libertijn met Makkum als thuishaven, lag maandagavond al op ons te wachten.

De Anna moest, net als de Première, van ver komen, maar was blijkbaar wat vroeger vertrokken en was daarom mooi op tijd voor de gezamenlijke borrel.

Op maandagochtend troffen wij Heske in de Houtribhaven in Lelystad, de thuishaven van de Première, om na kennismaking met elkaar en met het schip op weg te gaan naar Makkum waar we ’s avonds de anderen zouden treffen. Beetje laat vertrokken door geklets en koffiebehoeften en ook nog nauwelijks wind en dat betekende dat wij vooral dankzij de motor de 35 mijl naar Makkum konden overbruggen en toch nog net op tijd waren voor de steigerborrel.

Met zijn negenen pasten we prima om de vierkante picknicktafel die we verderop vonden en daar genoten we van de hapjes en drankjes die door de eenkoppige organisatie (Ans Joore) waren meegebracht. Hardop dachten we allemaal mee over wat voor de dag erna het beste tijdstip van vertrek zou zijn. Er klonken allerlei meningen, maar Ans greep in en troonde de schippers mee voor een echte briefing. De anderen gingen zich bezig-

De dag was lang en warm en de zon onbarmhartig.

Gelukkig had Heske een vooruitziende blik en waren er twee enorme paNummer 2 / 2016 - 37

ZIJ-wint houden met plannen voor het diner en wachtten het definitieve besluit af.

Vroeg vertrek uit Makkum

Dinsdagmorgen vertrokken we vroeg richting de sluizen van Kornwerderzand. De Anna was het eerst vertrokken en kon, zo bleek later, vrijwel meteen door de sluis.

Hen zagen we pas ’s avonds terug in de haven van Terschelling. Wij van de Première vertrokken een half uur later en motorden in het ochtendlicht over een stil IJsselmeer naar de sluis. Maar wat een pech, zo vroeg opgestaan en nu lang wachten voor we de sluis in mochten.

Aan de wachtsteiger kregen we daardoor wel alle gelegenheid om de aanlegkunsten van een alleenvarende buurman te aanschouwen en te becommentariëren.

De Libertijn, nog na ons uit de haven vertrokken, sloot ook nog aan en na de schutting voeren we tegen 9 uur ’s ochtends naast elkaar het wad op.

Samen met de Libertijn het Wad op

Het eerste traject liep via de Boontjes pal noord langs de kust van Friesland, met Zürich in de verte en tot bijna aan 38 - Nummer 2 / 2016

Harlingen; een soms smalle geul, waar de wind net verkeerd stond of te zwak was om te zeilen en de ebstroom ook nog eens tegen stond. En dan bij Harlingen een bijna haakse bocht naar het westen om de geul langs de Pollendam te kunnen volgen. De weersomstandigheden waren nog steeds tamelijk kalm en we hadden alle tijd om na te denken over het vervolg van onze tocht: welke geul zouden we nemen als we Terschelling naderden?

We kozen voor de nieuwe geul, het onlangs in 2015 uitgebaggerde Schuitengat, voorbij de Jacobsruggen, die breed en net diep genoeg moest zijn voor ons schip. Toch spannend, dus we hielden de dieptemeter steeds goed in de gaten.

Het vaarwater kronkelde ook nogal en dat betekende flink opletten om binnen de betonning te blijven. De motor moest eraan te pas komen, want de ebstroom gierde naar buiten en wij moesten naar binnen. Dat we het hadden uitgeprobeerd en gehaald, gaf voldoening.

In de haven van Terschelling konden we mooi naast elkaar liggen, met de kont naar de steiger. Nog steeds veel zon en weinig verkoelende wind. Heske en Fransje togen meteen aan de slag om een driekantige doek zo te spannen dat we er een zonnescherm aan hadden.

Omdat we vroeg vertrokken waren en vroeg aankwamen, was er die dag nog genoeg tijd om in de buurt van de haven en in West-Terschelling wat rond te lopen en later een hapje te eten met uitzicht op het water waar we eerder die dag nog voeren.

Dag drie, woensdag, was bedoeld voor de overtocht naar Vlieland. Het is een relatief kort traject en we hadden een hele dag de tijd om daar te komen. Vanwege de stroming moesten we toch op tijd vertrekken om met de ebstroom de stroom mee te hebben in het Schuitengat.

ZIJ-wint Drie schepen. Je zou denken dat iedereen hetzelfde zou doen, maar nee. De Anna van Joke Bosman volgde de traditionele route via Slenk en West-Meep en verkoos de diepte ervan boven die van het geultje. De Libertijn voer, net als de Première door het smalle geultje om meteen daarna de Noordzee op te varen. Zij keerden echter al spoedig weer om om naar te haven van Vlieland te gaan. Wij van de Première kregen er geen genoeg van. De zee was kalm, de wind was in vele opzichten aangenaam en de zon was heet. We wilden de aankomst in een onaangenaam hete haven zolang mogelijk uitstellen. In een lekker zeilwindje zijn we boven Vlieland gaan varen en pas in de middag, nadat het tij was gekeerd, zochten we met de vloedstroom mee de haven van Vlieland op.

De vierde dag was een rustdag en ieder ging op deze andermaal warme dag zijn gangetje: beetje lezen, wandelen, kletsen en de terugtocht voorbereiden. De weerberichten voorspelden een omslag aan het eind van de week met harde wind op zaterdag en na de briefing bleek dat de schipper van de Anna had besloten om eerder dan gepland, al op vrijdagavond, terug te zijn in de thuishaven.

Het geplande gezamenlijke afscheidsetentje op vrijdagavond moest daarom vervroegd worden naar donderdag. Op Vlieland zijn zoveel gezellige eetgelegenheden, dat we zonder veel problemen een plek vonden waar we heerlijk buiten konden eten.

Op vrijdagmorgen, de vijfde dag, vertrokken we van het eiland weer richting Kornwerderzand en wij kozen ditmaal een zuidelijker route over het Wad via Inschot, Zuidoostrak en Verversgat. Het weer was inmiddels omgeslagen naar bewolkt, dreigende regen en veel meer wind dan de voorgaande dagen. Maar de

Vlak voor Kornwerderzand

reis verliep voorspoedig en voor we het wisten waren we door de sluis en al weer op het IJsselmeer. De tocht naar Hindeloopen viel ons qua afstand tegen. De wind was toegenomen tot een flinke 5 met stoten van 6 Beaufort. Bovendien hadden we hem pal tegen en waren de golven op lagerwal inmiddels flink toegenomen. Na enkele slagen hakken, besloten we te gaan motorzeilen. Dat schoot tenminste een beetje op en was minder vermoeiend. We moesten naar Hindeloopen, want daar hadden we met de Libertijn afgesproken.

Zaterdag, dag zes, gaf niet de beloofde windkracht 6 à 7, want de weeromslag was eerder gekomen. We hadden de stevige wind al gedeeltelijk op weg naar Hindeloopen gehad en ’s nachts was hij op zijn heftigst en nam daarna weer af.

En dat maakte onze laatste etappe naar de thuishaven in Lelystad een makkie.

Onderweg alvast wat schoonmaakwerkzaamheden verricht zodat we de schipper niet met een rommelige kajuit achterlieten. Het buitenboordschoonmaakwerk zou ze zelf doen, maar pas als wij waren afgestapt.

Met een weemoedig gevoel dat de zeilweek alweer voorbij was, dankbaar dat ik mee mocht op de Première en blij twee aangename zeilmaten te hebben leren kennen, nam ik afscheid.⚓

Nummer 2 / 2016 - 39

ZIJ-wint

Verticale waterbeweging door Maira van Helvoirt

Z

oals we allemaal weten, wordt het in de getijdenwateren in onze streken (Noordzee, Waddenzee) twee keer per dag hoogwater, en twee keer per dag laagwater. Iedereen die wel eens op een godsliederlijk vroeg uur haar bed uit moest om ‘het tij te halen’, om een haven in of uit te kunnen of om stroom mee te hebben, kent dit verschijnsel ook uit persoonlijke ervaring.

door ontstaat een ellipsoïde, waar de aarde als het ware onderdoor draait.

Voor de zon geldt een vergelijkbaar effect, hoewel kleiner dan dat van de maan. De vorm die het water per saldo aanneemt is de som van de twee ellipsoïden die het gevolg zijn van de aantrekkingskracht van maan en zon afzonderlijk.

Oorzaak van het getij Het getij op aarde wordt veroorzaakt door de zwaartekracht van de zon en de maan. Volgens de Gravitatiewet van Newton is de kracht waarmee twee lichamen elkaar aantrekken recht evenredig met het product van beider massa, en omgekeerd evenredig met het kwadraat van hun afstand. Daarom is de invloed van de maan op het getij veel groter dan die van de zon.

Stel je de aarde voor als een rond bolletje dat omgeven is door een egale schil van water, en laten we voor het gemak alleen de invloed van de maan beschouwen. Door de aantrekkingskracht van de maan wordt het water op aarde in de richting van de maan getrokken en ontstaat een waterophoping aan de kant van de aarde die naar de maan is toegekeerd. Tegelijkertijd is er, als gevolg van de draaiing van aarde en maan om hun (gezamenlijke) zwaartepunt, sprake is van een middelpuntvliedende kracht, die aan de andere kant van de aarde eveneens tot een waterophoping leidt. Hier40 - Nummer 2 / 2016

Uit: Kustnavigatie, Toni Rietveld e.a., Uitgeverij Hollandia

Als zon en maan in elkaars verlengde staan, bij volle en nieuwe maan, versterken deze krachten elkaar (springtij).

Het verschil tussen hoog- en laagwater is dan het grootst. Als zon en maan haaks op elkaar staan, bij eerste en laatste kwartier, verzwakken de krachten elkaar (doodtij). Het verschil tussen hoog- en laagwater is dan juist het laagst.

In tegenstelling tot wat je zou verwachten is de periode van het getij geen 24 uur, maar 24 uur 50 minuten. Dit is het gevolg van de beweging van de maan om de aarde.

ZIJ-wint Helaas - of eigenlijk: gelukkig maar - is de aarde geen perfect rond bolletje met een egale waterschil eromheen. In werkelijkheid is de aarde een onregelmatig gevormde bol, met continenten, grillige kustlijnen, eilanden, en ondieptes, die het vrije verloop van het getij belemmeren.

Het getij op de Noordzee Het getij zoals wij dat in onze streken kennen, vindt zijn oorsprong in de Zuidelijke IJszee waar de getijdegolf, tussen 55 en 65 graden zuiderbreedte, min of meer onbelemmerd kan bewegen. Deze lage, lange getijdegolf beweegt zich voort, langs en om continenten en eilanden heen, over ondieptes en door smalle doorgangen, en arriveert na een dag of twee bij de Nederlandse kust. Daarom is het op de Noordzee pas ruim twee dagen ná volle of nieuwe maan springtij, en eveneens ongeveer twee dagen ná eerste of laatste kwartier doodtij. Dit heet de leeftijd van het getij.

en het dubbeldaags zonsgetij. Daarnaast zijn er onder andere nog enkel- en dubbeldaagse maans- en zonsdeclinatiegetijden (afhankelijk van de stand van maan en zon ten opzichte van de evenaar), en het dubbeldaagse maanselliptisch getij (doordat de maansbaan elliptisch is, verandert de afstand aardemaan periodiek). Door middel een harmonische analyse (een Fourieranalyse) worden al deze harmonische getijcomponenten ‘bij elkaar opgeteld’ en dat resulteert in de getijkrommen die we kennen uit boekwerken als de HP33 en de Reeds.

Wat betreft de topografische factoren: De hindernisbaan die de getijdegolf vanaf de Zuidelijke IJszee afgelegd heeft, resulteert in het Kanaal, waar het water zich door een smalle doorgang moet persen en bovendien de zuidgaande golf tegenkomt, tot zeer grote verschillen tussen hoog- en laagwater en grote getij-

Op deze plaats wil ik even iets zeggen over het onjuiste gebruik van het woord “doodtij” in de betekenis van “stil of slack water”. Lieve dames, voor eens en voor altijd: “doodtij” is wanneer het verval tussen hoog en laag water het kleinst is en is het tegengestelde van springtij. “Stil water” is wanneer, tijdens de kentering van het getij, het water even stilstaat.

Het getij dat wij op de Noordzee en Waddenzee ervaren, is een optelsom van zowel astronomische als topografische als weersfactoren. Ik behandel ze hieronder even kort.

Allereerst de astronomische factoren. De belangrijkste astronomische getijcomponenten zijn het dubbeldaags maansgetij

Uit: Leidraad voor kajuitjachtzeilers, Richard Vooren, Uitgeverij Het Goede Boek

Nummer 2 / 2016 - 41

ZIJ-wint stromen. Het getij bij ons voor de deur komt enerzijds via het Kanaal vanuit het zuiden de Noordzee binnen, en anderzijds via Schotland vanuit het noorden.

Het getij loopt langs de Engelse oostkust naar het zuiden en langs de Nederlandse westkust weer naar het noorden, om het amfidrome punt ter hoogte van IJmuiden heen. Een amfidroom punt is een punt in de zee waar geen getij is, en waar de getijgolf omheen draait. Dit verklaart ook meteen waarom A. langs de Nederlandse kust de vloedstroom om de noord loopt en langs de Engelse oostkust juist om de zuid, en B. waarom het tijdstip van hoog- en laagwater niet gelijk valt met de kentering van de stroom. Bij dit laatste punt heb ik zelf altijd de associatie van een danseresje dat beurtelings links- en rechtsom een pirouetje draait.

waar de wind heen waait, en een verlaging in de tegengestelde richting. Ook de luchtdruk is van invloed: een hoge luchtdruk geeft een verlaging van het waterniveau en een lage luchtdruk geeft een verhoging van het waterniveau.

Al deze factoren tezamen resulteren op de Noordzee in een dubbeldaags getij: twee keer per dag hoogwater en twee keer per dag laagwater. Dit is niet overal ter wereld zo: in onder meer de Golf van Mexico en de Javazee is een enkeldaags getij dat éénmaal per dag hoogwater en éénmaal per dag laagwater geeft. De Grote Oceaan kent daarnaast een gemengd getij, met een grote dagelijkse ongelijkheid in hoogwater en laagwater.

Uit: Leerboek Navigatie 1, Y. Draaisma e.a., De Boer Maritiem

Haar rokje golft daarbij links- of rechtsom, en golft nog steeds dezelfde kant op als het hoogste punt van het rokje al gepasseerd is. Haar taille bevindt zich als het ware in het amfidrome punt.

Tot slot is ook het weer van invloed op het actuele getij. Harde wind die langere tijd uit dezelfde richting waait kan het water opstuwen en veroorzaakt een verhoging van de waterstand in de richting 42 - Nummer 2 / 2016

Door de waterdiepte, de vorm van de kust en de (zeebodem-) topografie zijn de getijden op de Noordzee lang niet overal mooi sinusvormig. Zo heeft Hoek van Holland een agger (een dubbel laagwater), en Den Helder een zeer langgerekt hoogwater. Diverse andere havens hebben een knik, een bult of een andere rariteit in hun getijkromme, of zijn asymmetrisch (een korte vloed en een lange eb of andersom).

ZIJ-wint De berekening van de waterstand Voor we de waterstand gaan berekenen moeten een paar begrippen gedefinieerd worden (zie onderstaande afbeelding): • Reductievlak: Het vlak waaraan dieptes op de zeekaart gerefereerd worden. Een veel gebruikt reductievlak is het Lowest Astronomical Tide (LAT).

• Middenstandsvlak: De waterstand tussen hoog- en laagwater (HW en LW).

• Kaartdiepte (Kd): De afstand van de zeebodem tot het reductievlak, zoals aangegeven in de zeekaart.

• Rijzing: De waterhoogte boven het reductievlak.

• Verval: Het verschil tussen HW en het daaropvolgende LW. • GHWS, GHWD = Gemiddeld Hoog Water bij Springtij en Doodtij.

• GLWS, GLWD = Gemiddeld Laag Water bij Springtij en Doodtij.

De totale waterstand wordt berekend met de volgende formule: Waterstand = Kd + rijzing, oftewel Waterstand = Kd + LW + (gedeelte van) het verval + eventuele windinvloed.

De waterstand kan via verschillende routes berekend worden: • Met de getijgegevens op de kaart zelf • Met de getijtafels (tabellen) uit de HP 33 (Waterstanden en stromen langs de Nederlandse kust) • Met de getijkrommen uit nautische almanakken als de Reeds Het valt volledig buiten de scope van dit blad om al die manieren hier uitgebreid te behandelen. Daarom beperk ik me tot de eenvoudigste manieren.

Allereerst via de getijgegevens op de kaart zelf. Zeekaarten bevatten een tabelletje met summiere getijgegevens voor enkele locaties. Zie de afbeelding op de volgende pagina voor de getijgegevens van kaart 1811.2. Deze tabelletjes geven slechts de waterstanden bij HW en LW bij spring- en doodtij.

Stel: we willen de waterstand weten voor locatie “a” op dag X, 3 dagen na springtij, op tijdstip Y, 2 uur na HW. De kaartdiepte Kd bij locatie “a” is 7,7 m.

Uit: HP33, Waterstanden en stromen langs de Nederlandse kust en aangrenzend gebied, Dienst ver Hydrografie

Nummer 2 / 2016 - 43

ZIJ-wint ste uur na HW (of LW) langzaam daalt (of stijgt), in het tweede uur wat sneller, in het derde en vierde uur het snelst, en daarna in het vijfde en het zesde uur tot de volgende kentering weer langzamer.

Uit: Getijgegevens kaart 1811.2

Met de een-zevende-regel wordt allereerst het HW en LW bepaald tussen spring- en doodtij in. Tussen spring- en doodtij zitten 7 dagen, en per dag zal het HW en LW met 1/7 van het totale verschil veranderen. Het verschil tussen HW bij springtij en HW bij doodtij bedraagt 2,0 m - 1,5 m = 0,5 m. Op dag X, 3 dagen na springtij, bedraagt dat verschil 3/7 x 0,5 m = ongeveer 0,2 m. Het gemiddeld HW op dag X zal dus ongeveer 1,8 m bedragen. Op dezelfde manier kan het laagwater voor dag X berekend worden: ongeveer 0,3 m.

Op dag X is het HW dus 1,8 m en LW 0,3 m. Het verval bedraagt op dag X 1,5 m.

Met de een-twaalfde-regel kan nu de waterstand tussen HW en LW berekend worden. Deze regel gaat uit van een regelmatige, sinusvormige getijkromme en van een tijdsduur tussen LW en HW van 6 uur (uit het voorgaande blijkt dat dit lang niet altijd het geval is!), en is gebaseerd op het feit dat het water het eerDe een-twaalfde-regel Het water daalt c.q. stijgt na HW of LW: het 1e uur: 1/12 van het verval het 2e uur: 2/12 van het verval (3/12 totaal) het 3e uur: 3/12 van het verval (6/12 totaal) het 4e uur: 3/12 van het verval (9/12 totaal) het 5e uur: 2/12 van het verval (11/12 totaal) het 6e uur: 1/12 van het verval (12/12 totaal)

44 - Nummer 2 / 2016

Omdat de getijkromme lang niet altijd precies sinusvormig is, en de tijd tussen HW en LW lang niet altijd precies 6 uur is, is de een-twaalfde-regel niet erg nauwkeurig, maar hij geeft snel en handig een goede benadering van de waterstand.

In dit rekenvoorbeeld, op dag X, tijdstip Y, is het 2 uur na HW. Het verval bedraagt op die dag, zo hebben we zojuist uitgerekend, 1,5 m. Op tijdstip Y, 2 uur na HW, is het water inmiddels met 3/12 van het totale verval (0,375 m) gedaald.

We hebben dus nog 9/12 of (afgerond) 1,13 m van het verval te gaan tot het volgende LW. De waterstand wordt berekend als Kd + LW + (gedeelte van) het verval + eventuele windinvloed. We laten de windinvloed even buiten beschouwing. De waterstand bedraagt dan 7,7 m + 0,3 m + 1,13 m = 9,13 m.

Almanakken als de Reeds geven per dag de tijdstippen van HW en LW en de bijbehorende waterstanden. De waterstand op een willekeurig tijdstip tussen HW en LW kan via dezelfde een-twaalfde-regel berekend worden.

Een andere eenvoudige methode om de waterstand te berekenen is die via de getijtafels uit de HP33 van de Hydrografische Dienst.

ZIJ-wint

Uit: HP33, Waterstanden en stromen langs de Nederlandse kust en aangrenzend gebied, Dienst der Hydrografie

In deze tabellen worden, behalve de tijdstippen en de hoogte van HW en LW per dag, ook de waterstanden per uur gegeven.

Stel: we willen de waterstand bij Hoek van Holland op donderdag 4 augustus 2016 om 15:30 uur weten. De kaartdiepte ter plaatse is 6,9 m.

Uit de getijtafel blijkt dat het om 16:45 uur HW is; de waterstand bedraagt dan 21 dm, dus 2,1 m, boven het reductievlak (LAT, in dit geval). Om 15 uur staat er 8 dm (0,8 m) boven het reductievlak, en om 16 uur 18 dm (1,8 m). Door simpelweg te interpoleren tussen deze twee waarden vinden we een waterstand van 13 dm (1,3 m) boven LAT om 15:30 uur.

De waterstand wordt berekend als Kd + rijzing, dus in dit geval 6,9 m + 1,3 m = 8,2 m.

Het is ook mogelijk om de waterstand te berekenen aan de hand van de getijkrommen in almanakken als de Reeds.

Het voert echter te ver om ook die methode hier te beschrijven.

Op het internet zijn programmaatjes en apps te vinden, ook geschikt voor smartphones en tablets, zoals TidesPlanner van Imray en Quicktides, die de waterstand op elke gewenste locatie en op elk gewenst tijdstip zo voor je oplepelen. Ook de tijden van HW en LW op verschillende plaatsen, aan de hand waarvan je de waterstand zelf kunt berekenen, zijn ruimschoots voorhanden op het internet.

Zelf de waterstand berekenen is niet moeilijk, en het geeft je daarnaast een beter begrip in de werking van het getij.

Maar bovenal: het is leuk om te doen!

Dit artikel is noodgedwongen beperkt van scope en van omvang. Wil je meer weten, dan zijn er op internet voldoende online cursussen of relevante websites te vinden. Of raadpleeg de bekende (kust-) navigatieboeken.âš“

Nummer 2 / 2016 - 45

ZIJ-wint

Examenvragen TKN

O

m te testen hoe het met de kennis van de VVZ-dames gesteld is, hierbij een aantal examenvragen Theoretische Kust Navigatie. De vragen zijn (met toestemming) overgenomen uit de bundel “Examenvragen TKN”, examen 2013-1, van het Watersportverbond. Hieronder zijn alleen vragen opgenomen waardoor geen kaarten of boekwerken vereist zijn. Meer informatie over de TKN-examens is te vinden via http://zeilen.watersporters.nl/leren-zeilen/kustnavigatie/.

1. Op zee ziet u recht vooruit een oost cardinale boei. Wat zijn de dagkenmerken van deze boei?

A. 2 kegels, punten naar elkaar toe, kleurvolgorde geel-zwart-geel.

B. 2 kegels, punten van elkaar af, kleurvolgorde zwart-geel-zwart.

C. 2 kegels, punten naar elkaar toe, kleurvolgorde zwart-geel-zwart.

D. 2 kegels, punten van elkaar af, kleurvolgorde geel-zwart-geel.

2. Wat wordt er bedoeld met de term reductievlak?

A. De laagste waterstand getekend in de kaart die astronomisch mogelijk is.

B. Het zeeniveau waartoe de dieptes herleid worden voordat men ze in de kaart tekent.

C. De laagste waterhoogte ten opzichte van de bodem in de kaart getekend die astronomisch mogelijk is.

D. De stand van het water tussen gemiddeld hoogwater en gemiddeld laagwater.

3. Om de hoeveel uur kentert het getij op de Westerschelde?

A. Om de (ongeveer) 6 uur.

B. Om de (ongeveer) 8 uur.

C. Om de (ongeveer) 12 uur.

D. Dit is afhankelijk van het debiet 4. Op een gegeven moment geeft uw GPS ter hoogte van de boei WBM, positie ca.

51º 21'.6 N 003º 02'.6 E de melding XTE=1.35. Wat betekent deze melding?

A. Er is een signaalonderbreking van 1 minuut en 35 seconden naar uw stuurautomaat.

B. U bent over 1 minuut en 35 seconden terug op de gewenste track.

C. U bent 1.35 zeemijl verwijderd van uw volgende waypoint.

D. U bent 1.35 zeemijl verwijderd van uw koerslijn naar het volgende waypoint.

5. Welke lichten kan een 36-voets zeiljacht (zeilend) volgens de BVA voeren op zee?

A. In de top van de mast een rondom zichtbaar rood licht, daaronder een rondom zichtbaar groen licht, de boordlichten en het heklicht.

B. In de top van de mast een rondom zichtbaar groen licht, daaronder een rondom zichtbaar rood licht, de boordlichten en het heklicht.

46 - Nummer 2 / 2016

Nummer 2 / 2016 - 47

Antwoorden TKN-examenvragen 1. B. Zie Kaart 1, bladzijde 73.

2. B. Het zeeniveau waartoe men de dieptes herleidt voordat men ze in de kaart tekent.

3. A. Dit is om de (ongeveer) 6 uur.

4. D. U bent 1.35 zeemijl verwijderd van uw koerslijn naar het volgende waypoint. XTE = Cross track error. Dit is de loodrechte afstand tussen de huidige positie en de koerslijn. Uitgedrukt in M. 5. A. Voor zeilschepen bestaan verschillende mogelijkheden volgens Voorschrift 25 van de BVA. Basis is: de boordlichten en het heklicht. Dit mag worden aangevuld met rondom zichtbaar rood en daaronder rondom zichtbaar groen. Andere combinaties zijn bijvoorbeeld boordlichten in ĂŠĂŠn lantaarn + heklicht of uitsluitend het driekleurenlicht in de top van de mast.

Let op: in het BPR mag rood met daaronder groen alleen voor grote zeilschepen (art 3.12).

6. D. De looptijd van het signaal tussen uw GPS en satellieten. Afstand = snelheid * tijd. De GPSontvanger kan meten hoe lang het signaal vanaf de satelliet er over doet. Dan is de afstand bekend tussen de satelliet en de GPS-ontvanger. Door met meerdere signalen (satellieten) te werken, kan het snijpunt berekend worden.

7. D. Dit is de warme sector. Gebied D.

De antwoorden zijn hieronder te vinden.

A. B. C. D.

Gebied A. Gebied B. Gebied C. Gebied D.

7. Gegeven is het hieronder afgebeelde weerkaartje. Het weer is rustig en stabiel. Er is wat stratocumulus bewolking. Zo nu en dan wat motregen en enigszins beperkt zicht. In welk gebied bevindt u zich ten opzichte van de depressie?

6. Waarmee berekent een GPS-ontvanger de positie?

A. De XTE tussen uw GPS en satellieten.

B. De VMG van uw GPS en de satellieten.

C. Het verschil in afstand van de satellieten ten opzichte van elkaar.

D. De looptijd van het signaal tussen de satellieten en uw GPS. C. Een wit toplicht, de boordlichten en het heklicht.

D. Een driekleurenlicht in de top van de mast, de boordlichten en het heklicht.

ZIJ-wint

ZIJ-wint De afsluiter

Met spoed te koop gevraagd door Fransje Smit

N

ahijgend van hun zaterdagse training zaten ze aan de koffie op het terras van de roeivereniging. Een wondermooi plekje, daar aan het Spaarne, zo aan het eind van de zomer.

Loom knipoogden ze tegen het zonlicht over het water. Gezonde sterke veertigers.

“Hoe lang roeien wij nou al niet met elkaar? Enne… dat roeien,” zei Joop, “zouden we niet ook eens kunnen zeilen?” “Het is hier tenslotte ook een zeilvereniging,” antwoordde Roger. “Trouwens, de Smitjes hebben pas hun zeilcertificaat gehaald.” “Als we nou eens een zeilschip met z’n drieën zouden kopen als een soort timesharing…”

Ze begonnen steeds opgewondener door elkaar te praten. Naar Engeland, Schotland, Denemarken, Zweden zouden ze gaan. Slapen aan boord, ‘s avonds bridgen, verse vis bakken, gevangen vanaf het boord…

Geen van hen had ooit op het IJsselmeer gevaren, laat staan op zee. Met een BM op de Kager plassen, rondje Friesland, dat was het wel zo’n beetje. Oh ja, Henk en Fransje waren pas met hun kinderen in een huurzeilbootje bijna over het Vrouwenzand gevaren! (zie vorige column).Wat hadden de heren toen gelachen.

De vrouwen van deze mannen wisten nog van niks, maar daar kwam gauw verandering in. Er werd een vergadering belegd.

Gingen we het doen? Gezamenlijk een zeilschip kopen? Flip-over om ieders wensen te inventariseren. Natuurlijk moest het schip prima zeileigenschappen hebben. Welke ligplaats? Hoeveel kooien? Het vierde kind

48 - Nummer 2 / 2016

van Joop en Jeanine was nog een baby en Jeanine wilde in de voorpunt een hangmatje, ha, dan hing de baby gelijk cardanisch bij flinke zeegang. Ook wenste zij zo’n duur eiken schapje ‘om het antiek op te zetten’.

We hadden een vrolijke avond. Met veel wijn. Meerdere avonden volgden. De Waterkampioen werd doorgespit, de zaterdageditie van de Telegraaf met zijn botenrubriek uitgespeld. Op ons verzoek startte de Roeivereniging “Het Spaarne” een cursus kustnavigatie, daar was veel belangstelling voor, ook van andere leden. Het lesboek heette: “Ik navigeer”. Jeanine, een echte alfa, vond het maar moeilijk en herdoopte het boek mopperend, “doe maar: “Jullie navigeren”. De vrouw van Roger, Jolly, vond het echt een uitkomst om te weten dat het kompas met alcohol gevuld is. Kon je altijd dàt nog leegdrinken als ineens alles op was.

En dan die sommen, sommen vanwege het toen nog gegist bestek: U ligt op 52 graden NB en 5 graden OL, bereken hoe laat…, en…

Huh? Wat? Waar? Oh, dan lig je dus gewoon in Enkhuizen!

In die herfstmaanden groeiden de drie echtparen toe naar de aankoop van een zeiljacht. Alles op een rij zettend, moest het een Friendship 28 worden. En ineens kregen we haast. Zo kon je in de zaterdageditie van een groot Nederlands ochtendblad de volgende advertentie aantreffen: MET SPOED TE KOOP GEVRAAGD in Kennemerland: een Friendship 28.

We schrijven dan 23 december (!) 1977⚓

Vaste afstandsringen Cursor VRM EBL

Koersflits (heading)

IJsselmeerweekend, september 2016, foto Ada Snaayer

Alles onder één dak!

Creatie

Print

Drukwerk

Grafische Afwerking

Persoonlijke kalenders

!"""!""!""""!!!"!"!! "!"!!!"""!" !"""!""!""""!!!"!"!! !"""!""!""""!!!!"!!!""!!"!!!"!!""!!!"!"!!

Posters en Banners

Startende Ondernemers

Direct Mail

Crossmedia Campagnes

Slimme Applicaties

Printing on Demand

Boekproducties

Reproservice

EasyPoD

Dvd Duplicatie

GCC personal printers is een full service grafische onderneming met ruim 22 jaar ervaring.

Opmaak van documenten, (digitaal) drukken, printen, plotten en nabewerking van documenten zijn ons op het lijf geschreven. Snel en flexibel, alle disciplines onder één dak.

Spijksedijk 28a 4207 GN Gorinchem Postbus 331 4200 AH Gorinchem

T +31 183 628 288 F +31 183 628 260 E info@gcc.nl I www.gcc.nl

ZIJ-wint