Maak van ‘t Stad dé economische aantrekkingspool voor Vlaanderen
#
# Arbeidsmarkt en talent
# Faire fiscaliteit
# Ruimte om te ondernemen
# Aanspreekpunt voor ondernemers
# Veiligheid
# Vlotte vergunningen
# Chief marketing officer
# Techstart-ups
# Antwerpen modestad
# Diamant
# Toerisme
#
# Industrie
# Luchthaven
Beste ondernemers, beste politici
‘Kan kunst de wereld redden?’, dat was een van de prikkelende vragen die de Antwerpenaren in 1993 kregen voorgeschoteld toen onze metropool verkozen was als culturele hoofdstad van Europa. In de feiten kon Antwerpen toen niet aan de hooggespannen verwachtingen voldoen. Maar naar aanleiding van dat jaar is het denken in en over Antwerpen definitief veranderd. Niet meer dan terecht. Een hele generatie ondernemers, vele inwoners, academici en politici droegen hun steentje bij tot een spectaculaire transformatie … waaraan nog elke dag hard moet worden gewerkt. Ook als Kamer hebben we met onze opeenvolgende Routeplannen hiertoe ons steentje bijgedragen.
Anno 2024 zien we gelukkig al heel wat resultaten, met een ondertunneld Centraal Station, nieuwe ontwikkelingen op het Eilandje, het Zuid en Linkeroever. Ook vernieuwde men het patrimonium, zoals het totaal gerenoveerde KMSKA, het stralende stadhuis en tal van investeringen in mobiliteit zoals de heraangelegde Leien. Wie weet trouwens hoe lang de ‘tijdelijke’ IJzeren Brug daar gestaan heeft? 34 jaar! Onbegrijpelijk. Onderweg heeft Antwerpen het juk van de historische schuld kunnen afwerpen en staat de stad niet langer onder financiële curatele van Vlaanderen.
Maar het werk is allesbehalve af. Niet alleen letterlijk zoals de vele werven van Oosterweelwerken ons daar dagelijks aan herinneren. Ook het toekomstige Antwerpse stadsbestuur moet nog heel wat doortastende beslissingen nemen opdat de inspanningen van de voorbije jaren op een structurele, duurzame wijze bijdragen aan een bloeiende toekomst met meer welvaart en welzijn. Met dit memorandum geeft Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland concrete aanbevelingen aan de toekomstige stad- en districtsbestuurders om onze fiere metropool in de pe-
riode 2025-2031 op het juiste spoor te zetten. Binnen een kader waarin ieders rol duidelijk is: voor het lokale bestuur is dat een regierol. Dat moet zichzelf de vraag stellen of wat het vandaag doet, het morgen ook nog moet doen?
“Het toekomstige Antwerpse stadsbestuur moet nog heel wat doortastende beslissingen nemen.”
Als we één voorstel naar voor mogen schuiven, is het dat Antwerpen als grootstad nood heeft aan een ‘Chief Marketing Officer (CMO)’ wiens dienst rechtstreeks onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester valt. Om de vele troeven die onze stad heeft nog beter nationaal en internationaal uit te spelen. Aantrekkelijk Antwerpen, met zijn wereldhaven, grootste petrochemische cluster van Europa, bruisend cultuurhistorisch creatieve sector, bloeiende kennis- en unieke zorginstellingen. Wie wil er niet in investeren?
We nodigen je graag uit om ook kennis te nemen van al onze andere aanbevelingen. Die minstens even belangrijk zijn. We gaan er graag met jou over in dialoog. Veel leesplezier.
Luc Luwel, gedelegeerd bestuurder, en Andreas Pfeffer, voorzitter van Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland
36.036 zelfstandige ondernemers
28,25% van de bebouwde oppervlakte bestemd voor bedrijvigheid
172 68,7%
53.932 23,23%
9.921 2.712 25.974 & werkzaamheidsgraad
74.739
333.836
inwoners tussen 18 en 64 jaar btw-plichtige ondernemingen Nietberoepsactievengraad
niet-werkenden openstaande vacatures in techniek en productie waarvan werkzoekenden zonder werk tussen 20 en 64 jaar
268.224
loontrekkende arbeidsplaatsen gevestigd
2,6 miljoen
toeristische overnachtingen per jaar
nationaliteiten
Antwerpen is een grootstad met een wereldhaven die tevens de grootste petrochemische cluster van Europa huisvest. Kenmerkend voor de stad zijn natuurlijk de administratieve en maatschappelijke dienstverlening, een bloeiend onderwijs en een bruisende cultuurhistorische sector. Ook de diamant-, mode en creatieve sectoren zitten vervlochten in het DNA van Antwerpen.
21 miljard
toegevoegde waarde Antwerpse haven
68,7% 23,23% 90,20%
Niet-beroepsactievengraad1
Jobratio2 Werkzaamheidsgraad
drempels wegwerken om een bedrijf te starten en door te laten groeien
Ondernemers ondervinden vandaag heel wat drempels om een zaak te starten en deze door te laten groeien. Dat weegt op de productiviteit en de economische groei van de stad. De stad moet, als beleidsniveau het dichtst bij de mens en onderneming, heel wat van die drempels wegwerken. Enkel een bloeiende economie zorgt voor hogere inkomens en die komen algemene welvaart en leefbaarheid ten goede.
ARBEIDSMARKT EN
ANALYSE
De arbeidsmarkt is nog altijd opgedeeld in een homogene kern van hardwerkende mensen en verschillende groepen van niet-actieven. Vandaag bereikt men die niet-beroepsactieven, 75.000 in de stad Antwerpen, onvoldoende om de werkzaamheidsgraad fundamenteel op te krikken. Het stadsbestuur moet mee de brug slaan tussen lokale kansengroepen, toeleiders en ondernemers.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Gebruik de voorstellen uit dit memorandum voor een breed actieplan om de werkzaamheidsgraad in de stad op te krikken tot 75%.
Die verhoging maakt het voor Vlaanderen als geheel mogelijk om aan meer dan 80% tewerkstellingsgraad te raken.
Het activeren van inactieven is een gezamenlijke taak van lokale besturen en VDAB. Samen moeten ze de inactieven in kaart brengen en zij die kunnen werken activeren via een integraal aanklampend beleid. Ontsluit de informatie van lokale besturen op een uniforme manier binnen het structurele samenwerkingskader ‘pact samen naar werk’ tussen VDAB en OCMW.
Maak de lokale dienstverlening compatibel met de stap naar werk. Mensen die niet-beroepsactief zijn, missen vaak werkervaring en competenties en hebben daarnaast ook andere noden. Wees daarom als lokaal bestuur een wegwijzer voor huisvesting, kinderopvang, mobiliteit en volwassenenonderwijs.
De meest succesvolle maatregel om uitstroom en duurzame tewerkstelling te realiseren, is de Individuele Beroepsopleiding (IBO). Blijf dit systeem als stad maximaal hanteren om ook effectief deze mensen naar de reguliere arbeidsmarkt te brengen. Breng jobkandidaten, ondernemers, lokale verenigingen en instanties samen. Het Voka WELT-traject kan hiervoor een aanknopingspunt zijn.
Promoot de nieuwe mogelijkheid voor bedrijven om private kinderopvang te financieren voor hun medewerkers. Voor minstens 50% van de kleuters en peuters moet er een opvangplaats beschikbaar zijn.
ANALYSE
Om op middellange termijn een antwoord te bieden op de hardnekkige mismatch tussen vraag en aanbod op de Antwerpse arbeidsmarkt, moet er een realistisch en vraaggedreven vormingsbeleid komen dat start in het onderwijs. In Antwerpen is deze uitdaging versterkt door de grootstedelijke context van 172 nationaliteiten.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Wijs het Talentcenter een definitieve plek toe, bij voorkeur geïncorporeerd in het nieuwe Havenbelevingscenter aan de Droogdokkensite. Via het Talentcenter kunnen jongeren van de derde graad lager onderwijs en eerste graad van het middelbaar tijdig hun talenten oriënteren. Promoot dit mee bij de scholen.
Om de schoolse uitval3 en het aantal NEET-jongeren4 terug te dringen, kunnen samen met scholen projecten worden opgestart. Dit kan door NEET-jongeren ondernemersvaardigheden aan te brengen en duaal leren te promoten. Jaarlijks verlaten zo’n 1.300 leerlingen, ofwel bijna 1 op 4, wonend in Antwerpen het secundair onderwijs zonder diploma. De overgrote meerderheid van hen haalt ook in de jaren die volgen geen regulier diploma.
Het lokaal bestuur moet onafhankelijk advies geven in de aanvraag van nieuwe studierichtingen en er mee voor zorgen dat onderwijsverstrekkers net- en koepeloverstijgende afspraken maken op het vlak van programmaties. Zo vermijden we dat te veel kleine, niet-rendabele
maar wel relevante richtingen naast elkaar ontstaan of dat te veel leerlingen terechtkomen in opleidingen waarnaar geen of weinig vraag is op de arbeidsmarkt.
Steeds meer leerlingen die een technische, STEM- en beroepsopleiding willen volgen, belanden op een wachtlijst. Dit is nefast voor vele knelpuntberoepen. Infrastructurele obstakels en personeelstekort liggen aan de basis. Via regionale net- en koepeloverstijgende oefencentra zouden scholen de praktijklessen moeten poolen. Zo hoeft een geïnteresseerd bedrijf dat hieraan wil participeren niet meer te kiezen voor school X of Y.
De stad brengt, als regisseur, bedrijven en scholen samen om netoverstijgende centra uit te bouwen voor leerlingen uit technische- en STEM-opleidingen. Verder zouden regionale, net-overschrijdende poules van praktijkleerkrachten het lerarentekort kunnen remediëren.
Werk mee aan de uitbouw van een excellent en professioneel STEM-onderwijs door scholen op te roepen deel te nemen aan het STEM-pact.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
ANALYSE
Resultaatsonafhankelijke bedrijfsbelastingen ontraden de nodige investeringen voor een duurzame toekomst. Ga dus voor een stabiel fiscaal kader.
Zorg voor rechtszekerheid door de belastingtarieven in de loop van de legislatuur niet te verhogen. Wij vragen dat belastingreglementen niet automatisch worden geïndexeerd. Het is immers de bevoegdheid van de gemeenteraad om deze al dan niet te verhogen.
Geen invoering van een belasting die nieuwe ontwikkelingen en duurzame transities tegengaan. Dus geen invoering van belastingen op laadpalen, masten en pylonen of opslagtanks.
Geen verhoging van de drijfkrachtbelasting zoals voorheen vastgelegd. Wij vragen de gelijke behandeling van de drijfkrachtbelasting in het hele havengebied.
6,79%
Groei private tewerkstelling6
ANALYSE
Om de motor van welvaart draaiende te houden, is het van belang dat bedrijven ruimte hebben om zich te vestigen en door te groeien. In onze regio zijn nagenoeg alle bedrijventerreinen volzet. Hierdoor kunnen nieuwe bedrijven niet en bestaande bedrijven onvoldoende groeien. Door de doelstellingen over het ruimtebeslag in 2040 is het nu of nooit om voldoende ruimte voor niet-verweefbare bedrijvigheid te voorzien.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Maak een behoeftestudie voor bedrijventerreinen in samenwerking met ondernemers. Neem de nood aan strategische reserve mee in de uitvoering van het beleidsplan ruimte via een specifiek beleidskader economie.
Voorzie bij de ontwikkeling van Ringstad, de overkapping van de ring, ook ruimte voor economie.
Deze realisaties zorgen ook voor een betere betaalbaarheid van het project.
Werk mee aan de reconversie met economische bestemming van onderbenutte, verouderde bedrijventerreinen.
Geef bedrijven via een aanpassing van de voorschriften meer mogelijkheden om in de hoogte te bouwen en de bedrijfsgronden maximaal voor productieve doeleinden te gebruiken.
Zorg dat nieuwe eenvoudig verweefbare activiteiten zich niet langer kunnen vestigen op bedrijventerreinen. Die gronden zijn immers bestemd voor functies die gescheiden moeten blijven van wonen. Schakel verweefbare bedrijven in om de kernen te vernieuwen.
Zorg dat niet-verweefbare recreatie-activiteiten, zoals bijvoorbeeld karting of paintballshooting, zich elders dan op een bedrijventerrein vestigen.
Bouw de Blue Gate-site verder uit tot een plaats voor ‘Factory of the Future’ met een scherpe focus op duurzame chemie en innovatie.
Bekijk op een proactieve wijze hoe de nieuwe Europese richtlijnen (RED III en de Net Zero Industry) lokaal vorm kunnen krijgen. Versnel zo de productie van hernieuwbare energie in Antwerpen.
THOMAS COLS (AREAL ARCHITECTEN), KAMERAMBASSADEUR ANTWERPEN
“Schep
een kader voor een open dialoog tussen ondernemers, adviserende instanties en overheden zodat projecten in hun geheel en context beoordeeld kunnen worden. Verstandig ruimtegebruik vraagt een nieuwe kijk op bestemmingen om een evoluerende realiteit bij te benen. Versoepel daarbij de regels rond hoogbouw zodat de economie maximaal verweven wordt in de stad.”
Hoewel bedrijven direct en indirect aanzienlijk bijdragen aan de stadskas, kan de dienstverlening naar bedrijven beter. Ondernemingen hebben nood aan een duidelijk aanspreekpunt. Naast aandacht voor de winkelstraten is er ook aandacht nodig voor start- en scale-ups, haven en industrie. De stad moet vlotte, rechtszekere vergunningen garanderen en actief waken over de veiligheid op bedrijventerreinen.
AANSPREEKPUNT VOOR ONDERNEMERS
ANALYSE
Een ondernemersvriendelijke stad vervult een regierol op vlak van economie en treedt minder op als actor. De ondersteunende ambtenaren moeten beter afgestemd worden op de beleidsdoelen en actieplannen van het stadsbestuur.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND
Zorg voor ondernemingsgerichte dienstverlening zoals locatiebegeleiding en proactief aantrekken en onthaal van nieuwe ondernemers.
Voorzie verdere digitalisering van de diensten en ga na of ondernemingen de huidige digitale dienstverlening vlot kunnen vinden en gebruiken.
Wees maximaal transparant in aanbestedingen. Zo geef je lokale bedrijven de kans om een degelijke businesscase uit te werken.
Werk in de districten een heldere rolverdeling omtrent economisch beleid uit tussen de stadsadministratie en de districtsschepen Economie. Communiceer die rolverdeling ook helder naar ondernemers.
Bouw de actorrol maximaal af. Bekijk daarbij de nood aan het inzetten van zo’n 70 tot 80 VTE’s7 op de diensten economie. Schrap en herverdeel waar nodig. Verschuif middelen naar daar waar het nodig is, zoals het voorzien van vlotte vergunningen. Zet in op het proactief aantrekken van bedrijven in samenwerking met FIT.
Bedrijven investeren aanzienlijke middelen in gebouwen, voorraden en apparatuur. Inbraak, vandalisme en brandgevaar vormen een ernstige bedreiging. Naast de individuele verantwoordelijkheid is ook een collectieve aanpak van veiligheid nodig op bedrijventerreinen.
Bedrijventerreinen die een Buurtinformatienetwerk (BIN) oprichten actief ondersteunen door problemen in kaart te brengen en afspraken te maken over de werking. Hierdoor krijgt de stad ook een beter zicht op haar bedrijven.
Laat de diensten van de stad een plan opstellen en uitvoeren om de beveiliging van bedrijventerreinen te verhogen: bijvoorbeeld het plaatsen van camera’s op strategische locaties en voldoende verlichting op het terrein om donkere hoeken te verminderen. Neem bedrijventerreinen mee in de vaste patrouillerondes van de politiezone.
Zorg in samenwerking met bedrijven voor goed onderhouden bedrijventerreinen.
Ga leegstand en verloedering tegen door actief nieuwe bedrijven aan te trekken of de economische functie te herontwikkelen. Dit voorkomt dat er zich ondermijnende criminaliteit en verloedering zou vestigen.
doorlooptijd vergunningen in eerste aanleg (in dagen)8
VLOTTE VERGUNNINGEN
ANALYSE
Gemeentelijke en provinciale besturen verlenen 99% van alle vergunningen. Gemeenten zijn zelfs bevoegd voor 81% van de vergunningen voor industrie en bedrijvigheid. Daarmee bepalen ze in grote mate hoe de ruimte vorm krijgt. Sinds 2019 is de doorlooptijd van de vergunningen voor industrie en bedrijvigheid in eerste aanleg in onze regio met 50% toegenomen. Om economische schade door wachttijden en mislukte procedures te voorkomen, kan het stadsbestuur snel enkele handelingen stellen.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND
Zorg, in navolging van het nieuwe decreet, voor meer duidelijkheid en rechtszekerheid in het vergunningsproces door transparant te zijn over het te doorlopen traject. Initiatiefnemers moeten van meet af aan weten welke stukken ze moeten voorleggen, welke termijnen er gelden en op welke manier er vragen kunnen worden voorgelegd aan Vlaamse of provinciale adviesinstanties.
Kijk waar de problemen zitten bij oplopende vergunningstermijnen. Schuif waar nodig met de personeelsbezetting.
Weeg op de Vlaamse overheid bij een herevaluatie van het decreet complexe projecten. Het is in het belang van de stad én de haven dat Antwerpen een aantrekkelijke locatie blijft voor logistieke, industriële bedrijven die bijdragen aan tewerkstelling en toegevoegde waarde in de stad(sregio).
Ondernemerschap zit in de lift. Samen met bestaande bedrijven, de universiteit en andere kennisinstellingen zorgt het voor een innovatief ecosysteem. De stad moet dit ondersteunen door op te treden als regisseur, niet als actor. Neutrale en marktconforme handel geeft immers de meest economisch gewortelde resultaten. In succesvolle regio’s in de wereld zien we de triple helix waarbij kennisinstellingen, werkgevers en overheid samen opereren vanuit hun specifieke rolverdeling.
CHIEF MARKETING OFFICER
Er komt een Chief Marketing Officer die rechtstreeks rapporteert aan de burgemeester. Deze persoon waakt over hoe Antwerpen wordt gepresenteerd in de wereld. Wij vragen dat de stad en het havenbedrijf in overleg met het bedrijfsleven enkele ondernemersambassadeurs naar voor schuift om goede relaties te onderhouden met Singapore, Dubai en New York.
De stad Antwerpen en VLAIO bieden elk los van elkaar financiële steun aan innovatieve projecten. Focus op het doorverwijzen naar VLAIO.
Antwerpen heeft een breed ecosysteem met veel diverse bedrijven, waaronder de techstart-ups. Het ecosysteem hangt echter onvoldoende aan elkaar.
De stad Antwerpen moet de belangrijkste stakeholders bij elkaar brengen en gezamenlijk onderzoeken hoe Antwerpen zijn positie als start-up-ecosysteem kan verbeteren. De stad Antwerpen moet hierbij het ecosysteem faciliteren, zonder te willen sturen. Bedrijven, kennisinstellingen, hogescholen, de Universiteit Antwerpen en andere stakeholders kunnen samen invulling geven.
De stad zou zich beter aansluiten bij Antwerp.SRL, de joint venture tussen Universiteit Antwerpen en ondernemers. Vandaag ontbreekt de stad als volwaardige partner in het versterken van onze kennisregio.
De wereld van techstart-ups is zeer internationaal en als je als techhub belangrijk wil zijn, moet je een internationale aantrekking hebben bij techstart-ups.
Een goed voorbeeld hiervan is Lissabon, dat zich op korte tijd gepositioneerd heeft als een tophub voor start-ups door onder andere de WebSummit naar Lissabon te halen die jaarlijks zorgt voor 70.000 bezoekers en een ‘verinternationalisering’ van het start-uplandschap in Lissabon. Binnen een nieuw, door de Stad Antwerpen gefaciliteerd ecosysteem kan dan een werkgroep ‘internationalisering’ opgezet worden om bottom-up te zoeken naar manieren om het Antwerpse ecosysteem te internationaliseren. Ook de universiteit moet een partner zijn in de internationalisering.
Geld voor startersondersteuning moet gericht worden ingezet. Beslagen organisaties met competenties voor starterswerking zijn hier de partner. Antwerpen moet daarbij maximaal zijn kennis valoriseren samen met de bedrijfswereld. Een inspirerend voorbeeld voor de stad is Lab3040 in Barcelona, dat de ondersteunende factor is voor de lokale Kamer van Koophandel en de universiteit om bedrijven en hun uitdagingen te linken aan techstart-ups en hun oplossingen.
ANTWERPEN MODESTAD
ANALYSE
De concurrentiepositie van Antwerpen als modestad neemt af. Antwerpen zal moeten bijsturen om haar positie als modestad te behouden.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Stimuleer samenwerking tussen verschillende spelers in de modesector, vergelijkbaar met het Antwerp & Partners Convention Bureau.
De stad moet zich opnieuw meer in de etalage zetten als een aantrekkingspool voor topmerken en modebedrijven.
Creëer een Antwerp Corner op internationale beurzen, aangestuurd door Chief Marketing Officer.
Organiseer een internationale Fashion Summit tijdens de afstudeerprojecten van de Modeacademie.
“Creatieve professionals en merken in Antwerpen hebben permanente steun- en ontwikkelingsmogelijkheden van de stad nodig om talent te stimuleren. Dit creatieve ecosysteem is essentieel om de status van Antwerpen als bruisend centrum voor innovatie en mode te behouden.”
ANALYSE
Het importembargo op Russische diamant dat eind 2023 door de G7-landen werd aangekondigd, biedt Antwerpen een unieke opportuniteit om zijn positie als wereldhandelscentrum voor ethische diamant te versterken. Binnen het G7plan is Antwerpen aangeduid als ‘poortwachter’ die alle ruwe diamant die het Westen binnenkomt, moet controleren en certificeren.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND
Een ondernemersklimaat waarin de Antwerpse diamantsector haar internationale voortrekkersrol volop moet uitspelen met een vlotte toegang tot bancaire basisdiensten voor diamantondernemers met een bewezen transparante bedrijfsvoering. En waarin ze kan rekenen op een stabiel fiscaal klimaat.
Pleit voor een duidelijk wettelijke kader op Europees niveau, met de Belgische wetgeving als beste praktijk, dat een onderscheid maakt tussen synthetische diamant en natuurlijke diamant zodat beide waardeketens van elkaar gescheiden blijven. Gezien het aanzienlijke verschil in prijs is een correcte differentiatie van beide producten dringend nodig.
Met 2,6 miljoen overnachtingen per jaar herstelde het toerisme in Antwerpen na de klap van de coronacrisis. Het aantal buitenlandse dagtoeristen bedroeg in 2023 drie miljoen bezoekers, dat waren er twee miljoen minder dan in 2019. Het aantal buitenlandse verblijfstoeristen lag wel 1,1 miljoen hoger. Toeristen blijven dus steeds langer in onze stad. Die omslag naar kwalitatieve bezoekers moet worden doorgezet.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Een campagne naar buitenlandse congresorganisatoren, met focus op de Antwerpse sleutelsectoren.
Ondersteun de succesvolle vzw Antwerp & Partners Convention Bureau. ACB helpt organisaties of bedrijven in het organiseren van onder meer congressen in de stad Antwerpen. ACB is de brug tussen de organisator en onder meer de Antwerpse hotelsector, de Zoo en de Handelsbeurs. De financiering hiervan betaalt zichzelf via de belasting op de overnachtingen.
Blijf Antwerp Airport promoten als internationale toegangspoort.
Ontwikkel nieuwe initiatieven rond nationale en internationaal citymarketing. Zo kan Antwerpen zich beter op de kaart zetten als toeristische trekpleister. Gebruik hiervoor de ambassades in Brussel en specifiek het Red Star Line-verhaal gericht op Noord-Amerikaanse toeristen.
Verhoging van de frequentie van het aantal koopzondagen om ook de weekendbeleving van Antwerpen te verzekeren voor bezoekers.
HAVEN
ANALYSE
De Antwerpse haven is de economische motor van de stad, de regio en het land. De logistieke en industriële bedrijven zorgen voor welvaart, tewerkstelling en toegevoegde waarde en dragen zo ook bij aan de internationale uitstraling van de stad. De Antwerpse haven is een kritische, strategische basisinfrastructuur en moet ook in die zin ondersteund én beschermd worden door zowel lokaal, regionaal als nationaal beleid. Als wereldspeler moet Port of Antwerp-Bruges ook kunnen terugvallen op een governance die gewapend is om met haar (internationale) uitdagingen om te gaan.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
POAB werkt vanuit een dualistisch bestuursmodel met een management dat instaat voor het dagelijks beheer en een raad van bestuur die stuurt op de strategische lijnen én deze via KPI’s ook monitort. In lijn met vele private én semipublieke ondernemingen moet er een corporate governance charter komen met daarin aandacht voor o.a.
o De rolverdeling tussen management en raad van bestuur.
o Een significant aandeel onafhankelijke bestuurders binnen de raad van bestuur van POAB.
o De vereiste competenties van bestuurders in relatie tot de publieke-private taken van Port of Antwerp-Bruges in een competitief landschap.
o Een beroepsinstantie voor klanten in geval van niet-akkoord met beslissingen van (de raad van bestuur van) POAB.
o Een stakeholderscharter dat de relatie met de private havengemeenschap omschrijft en structuren voorziet waarin ook leden van de raad van bestuur voldoende direct betrokken zijn in de dialoog met de private havengemeenschap. Dergelijke dialoog moet bijdragen aan een beter begrip van de internationale uitdagingen van het cliënteel, maar ook de verwachtingen van dit cliënteel ten opzichte van POAB en dit in volle respect voor de onafhankelijkheid van de bestuurders.
Een tweejaarlijkse onafhankelijke, externe benchmarking van de kosten van POAB moet de structurele dialoog tussen POAB en de private sector over de havenrechten en concessievergoedingen ondersteunen.
De haven is een kritische, strategische basisinfrastructuur en moet beschermd worden tegen terrorisme en infiltratie van criminele organisaties zoals drugsbendes. Dit door zowel gerichte regelgeving als effectieve bewakings- en ‘law enforcement’-capaciteit zowel op lokaal als federaal niveau. De rol van de haven als draaischijf voor militaire mobiliteit vereist adequate bescherming tegen fysieke en digitale aanvallen.
De haven is volcontinue actief. Blokkades van deze kritische, strategische basisinfrastructuur door inname van het openbaar domein zijn daarbij uit den boze. In geval van blokkades van publieke infrastructuur (wegen, sluizen, maritieme toegang ….) dwingen de verschillende niveaus de vrije doorgang van mensen en goederen af binnen hun eigen bevoegdheden.
POAB voert een innovatief, technologieneutraal beleid en weegt dergelijke investeringen ook af in relatie tot de meerwaarde voor het private cliënteel.
POAB omschrijft scherper haar rol als communitybuilder en stipuleert in contacten met hogere overheden expliciet of een bepaald standpunt ook gedragen wordt door de private havengemeenschap. POAB is geen spreekbuis namens de private havensector tenzij expliciet zo afgesproken.
In functie van eenheid van bestuur en in lijn met de verregaande fusies zoals tussen Brugge Zeehaven en Port of Antwerp en de gemeentelijke fusie Beveren–Kruibeke–Zwijndrecht integreert de MLSO in POAB mét goede vertegenwoordiging van het Waasland in het aandeelhouderschap en governance van POAB.
Antwerpen is door haar handelsfunctie en wereldhaven een metropool. De stad voert dan ook een actief beleid inzake het opzetten van een publiek-privaat netwerk met andere metropolen/wereldsteden als New York, Dubai en Singapore.
De groei van de unieke petrochemische cluster is het kenmerk van het naoorlogse Antwerpse havengebied. De transitie die onze industrie vandaag doormaakt richting duurzaam industrieel ondernemen is wereldklasse. Daarnaast hebben we voorlopers in de circulaire economie. Deze unieke positie mag niet verloren gaan.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Ondersteun de industrie in haar investeringen en projecten in watermanagement, energietransitie, decarbonisatie en circulair ondernemen.
Weeg op de realisatie van een pijpleidingennetwerk in Antwerpen en omgeving.
Pleeg bij het afbakenen en invullen van natuurgebieden overleg met nabijgelegen bedrijven. Zo stem je economische en biologische doelstellingen op elkaar af.
Valoriseer de unieke bedrijfsgronden op de Churchill-site. Ook in andere sites in het havengebied kunnen industriële bestemmingen geoptimaliseerd worden.
Gebruik de kansen en verwezenlijkingen van de Antwerpse industrie in het stedelijk onderwijs. Stimuleer via een campagne jongeren om voor een knelpuntberoep in de industrie te kiezen.
Speel de Antwerpse industriële cluster uit in de internationale branding van de stad.
Weeg vanuit de stad op het energiedebat om de bevoorradingszekerheid en betaalzekerheid te allen tijde te garanderen voor de Antwerpse industrie. Houd daarbij rekening met de kritische bedenkingen die Europa heeft gemaakt bij de haalbaarheid en betaalbaarheid van groene waterstof.
Uit algemeen belang moeten de volcontinue processen gegarandeerd zijn. In geval van blokkades van publieke infrastructuur moeten de verschillende niveaus de vrije doorgang van mensen en goederen afdwingen binnen hun eigen bevoegdheden.
ANALYSE
De economische hoofdstad van Vlaanderen – met de petrochemische cluster van Europa, een wereldhaven en het wereldcentrum voor diamant - heeft een regionale luchthaven nodig. Het is voor de stad en regio een nabijgelegen connectiepunt om afstanden van meer dan 500 kilometer efficiënt en duurzaam te overbruggen. De luchtvaart is immers in volle transitie.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND
De volledige steun te voorzien in de verdere exploitatie van de luchthaven en mee te zorgen voor een goede ontsluiting over weg, spoor en openbaar vervoer.
De site en nabijgelegen terreinen intelligent invullen met faciliterende kantoren, hotel en andere infrastructuur ter bevordering van zelfstandige energieopwekking, nieuwe technologische tendensen richting urban mobility als eVTOL’s en drones.
Afbakenen van landingsplatformen voor eVTOL’s9 doorheen de stad.
3.277,30 € 1.137,81 17,39
Lopende uitgaven p.i.10
Schulden p.i. 11
Personeelsbestand per 1.000 inwoners 12
Het overheidsbeslag in België ligt boven de 50%. Ook lokale besturen moeten een kerntakendebat voeren. Ondanks de hoge uitgaven zijn de overheidsinvesteringen ondermaats. Het is noodzakelijk dat lokale besturen, dus ook de stad en de districten, blijven werken aan de kostenbeheersing en een grotere kostenefficiëntie om te kunnen blijven investeren in de uitdagingen van morgen.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND
Formuleer heldere en meetbare acties in het meerjarenplan. Stel hierbij steeds de vraag of het een kerntaak is van de stad: ‘moeten we dit nog wel doen?’. Een overheid heeft in hoofdzaak een regierol. Ze kan enkel de rol van actor opnemen als uitbesteding of co-creatie niet kosteneffectief blijken.
Voorzie voor iedere 100 euro die naar lopende uitgaven gaat minstens 20 euro aan investeringen.
Houd de lopende uitgaven onder en de autofinancieringsmarge boven het gemiddelde van andere steden. Dit vraagt een vermindering van de lopende uitgaven.
Realiseer bestuurskrachtige districten. Voor ondernemingen is de structuur en slagkracht onduidelijk. Wie is wanneer bevoegd?
ANTWERPEN-WAASLAND
De stad moet de Vlaamse overheid responsabiliseren over de gemaakte engagementen, alsook om tijdens de complexe processen actief te faciliteren bij het verstrekken van informatie, het aanreiken van kennis en inzichten, het oplossen van lokale knelpunten en het verlenen van ambtelijke bijstand. Dit moet resulteren in een snellere realisatie. Zo moet de aanleg van het Haventracé en insleuving van de A12 vanaf Wilrijk maximaal worden gesteund vanuit de lokale bevoegdheden.
Werk als stad aan een duidelijke visie op het proactief onderhoud van lokale economische ontsluitingsassen. Dit op basis van de verkeersintensiteit per m² wegdek en het type verkeer.
De lokale economische zones staan onder een groeiende mobiliteitsdruk. Ondernemers maken zich zorgen over een vlotte bereikbaarheid, zowel van hun goederenverkeer als van woon-werkverkeer. Diverse knelpunten wegen op de rentabiliteit van lokale bedrijven. Bovendien leveren ze belangrijke inspanningen voor het behalen van klimaatdoelstellingen door in te zetten op alternatieven.
INFRASTRUCTURELE INVESTERINGEN
ANALYSE
In de stad staan belangrijke Vlaamse investeringen in weg- en fietsinfrastructuur op het programma. De aansluiting van lokale economische polen op die gewest- en snelwegen loopt doorgaans over stedelijke infrastructuur. Door de toename van de verkeersintensiteit zijn die lokale verkeersassen steeds meer onderhevig aan slijtage. Maar door ingewikkelde procedures slepen onderhoudswerken aan.
Het fietsverkeer neemt toe, ook op vlak van woon-werkverkeer. Daarbij worden steeds vaker elektrische fietsen gebruikt, wat een goede zaak is in het kader van de modal shift. Lokale besturen kunnen die transitie ondersteunen door voldoende fietsinfrastructuur te voorzien op hun grondgebied: gescheiden van het gemotoriseerd verkeer en voldoende breed.
Op vlak van fietsbeleid moet de stad in de eerste plaats investeren in voldoende veilige fietsinfrastructuur. Pas als er ruimtelijk geen oplossingen zijn, kan het invoeren van een zone 30 of fietsstraat een oplossing zijn.
Om de grote strategische projecten te verwezenlijken is de oplossingsgerichtheid en de steun van stad nodig:
o De Tweede Tijsmanstunnel is van vitaal belang voor onze economie en de haven. De stad moet al zijn gewicht in de schaal leggen om dit dossier tijdig te realiseren. Het is immers al vijf na twaalf.
o Faciliteer mee de insleuving van de A12 in Wilrijk en Aartselaar.
o Faciliteer mee de Oosterweelverbinding. Houd in afwachting hiervan de attractiepolen en het economische hart van de stad bereikbaar. Het gebruik van de Waaslandtunnel en de premetroBrabotunnel moet hierbij gegarandeerd zijn.
o Blijf inzetten op de water- en fietsbus en andere maatregelen die barrièrevorming voor alternatieve mobiliteit tegengaan. Zo kunnen woon-werkverplaatsingen naar moeilijk bereikbare bedrijventerreinen zonder ander openbaar vervoer gegarandeerd blijven.
ONDERNEMINGSVRIENDELIJK MOBILITEITSBELEID
ANALYSE
Bedrijvenzones zijn de motor van economische welvaart. De infrastructuur om die zones te ontsluiten, evolueert vaak onvoldoende mee met de toenemende activiteit waardoor knelpunten ontstaan.
De vervoerregio’s zijn theoretisch het platform om de gezamenlijke mobiliteitsuitdagingen van ondernemingen aan te pakken. Een belangrijk onderdeel daarvan is het bepalen van regionale vrachtroutes. Maar de vervoersregio’s sturen ook het aanbod aan openbaar vervoer en deelsystemen. Werkgevers stimuleren hun werknemers om daarvan gebruik te maken. Alleen sluit het aanbod nog altijd onvoldoende aan bij de realiteit van het woon-werkverkeer of de plaats van tewerkstelling.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Lokale overheden moeten nadrukkelijk inzetten op een betere ontsluiting van lokale industriezones. Aanrijroutes moeten robuust, veilig en congestievrij zijn, rekening houdend met andere omliggende activiteiten zoals bewoning en scholen.
We vragen bedrijvenzones op een economisch verantwoorde wijze te ontsluiten zodat ze economisch aantrekkelijk blijven. Lokale besturen moeten in de vervoerregio’s de adequate ontsluiting van hun bedrijvenzones actiever bepleiten. Daarnaast vragen we lokale besturen om hun lokaal vrachtroutenetwerk en economische aanrijroutes proactief te integreren in hun mobiliteitsbeleid en niet louter restrictief op te treden.
Specifieke aandacht voor aanleg van gescheiden fietsinfrastructuur in bedrijvenzones. Vracht- en fietsverkeer moeten afdoende gescheiden worden.
In zones waar het openbaar vervoer ontoereikend is, vragen we financiële ondersteuning van collectief bedrijfsvervoer.
(Fiets)deelsystemen moeten beter afgestemd worden op de noden van ondernemingen.
Ondertunneling kruispunten/insleuving A12 in Aartselaar-Wilrijk.
Ondertunneling kruispunten/insleuving A12 in Aartselaar-Wilrijk. A
Vervolledigen van de N171 in Rumst. B
Vervolledigen van de N171 in Rumst. B
Realisatie van de Oostelijke Tangent in Sint-Niklaas. C
Realisatie van de Oostelijke Tangent in Sint-Niklaas. C
“Een sterke economie wordt aangedreven door een stad die, in samenspraak met zijn ondernemers, handelaars en bewoners, kiest voor een diverse mix van mobiliteitsoplossingen, waar innovatie en bereikbaarheid elkaar versterken.”
FACILITEREN VAN VLOOTVERGROENING
ANALYSE
Oosterweel Aan te leggen
Aanleg van de tangenten in Malle en Zoersel. D
Aanleg van de tangenten in Malle en Zoersel. D
Aanleggen van de verbindingsweg E34-N70 in Beveren. E
Aanleggen van de verbindingsweg E34-N70 in Beveren. E
Om toekomstige congestieproblemen in onze regio te vermijden, vragen we om het studiewerk in volgende dossiers af te ronden en beslissingen te nemen:
Ontwikkeling van het Haventracé: met voorrang aan investeringen in een 2e Tijsmanstunnel, de aansluiting E34-West en de aanleg van de Nieuwe Rand (A102).
F Opwaarderen van de N403 in Sint-Niklaas-Stekene. G
Om toekomstige congestieproblemen in onze regio te vermijden, vragen we om het studiewerk in volgende dossiers af te ronden en beslissingen te nemen: F Opwaarderen van de N403 in Sint-Niklaas-Stekene. G
Ontwikkeling van het Haventracé: met voorrang aan investeringen in een 2e Tijsmanstunnel, de aansluiting E34-West en de aanleg van de Nieuwe Rand (A102).
De elektrificatie van bedrijfswagens is een belangrijke stimulans voor de vergroening van ons wagenpark. Op bedrijventerreinen is er vaak onvoldoende hoogspanning beschikbaar om genoeg laadinfrastructuur te plaatsen. Het is aan de lokale overheden om behoefteanalyses voor laadinfrastructuur op te maken.
Vlootvergroening zal enkel een succes zijn als werknemers ook in hun thuisomgeving zonder zorgen hun voertuig kunnen laden. Openbare laadpalen moeten overal in voldoende mate en binnen wandelafstand beschikbaar zijn.
De vergroening van de lokale economie heeft tot het gevolg dat ook lokale ondernemingen oplossingen zoeken om hun bestel- en vrachtwagens te elektrificeren. Vooral vrachtverkeer vraagt aangepaste laadinfrastructuur.
DIT VRAAGT VOKA
ANTWERPEN-WAASLAND
Via de intergemeentelijke samenwerking moeten lokale besturen nutsbedrijven aansporen om meer en snellere aansluitingen op het net mogelijk te maken.
Bij de aanleg van hoogspanningsinfrastructuur moet rekening worden gehouden met de elektrificatie van vrachtvervoer.
Een uniform, helder en praktisch uitvoerbaar kader voor de plaatsing van laadinfrastructuur in overdekte parkings.
Een lokaal plan voor de plaatsing van publieke laadpalen, gebaseerd op het percentage elektrische wagens in gebruik en per capita. Zo’n plan moet in het parkeerbeleid en ruimtelijke planning worden geïntegreerd.
PROVINCIE ANTWERPEN
ANALYSE
Het provinciale niveau is bevoegd voor de economische dienstverlening die het lokale niveau overstijgt. Denk daarbij aan vergunningen, provinciale scholen en fietsmobiliteit.
DIT VRAAGT VOKA ANTWERPEN-WAASLAND AAN HET PROVINCIALE BESTUUR
Omgevingsbeleid moet rekening houden met de maatschappelijke meerwaarde van een project. Zorg voor duidelijke afspraken, bijvoorbeeld bij provinciaal wateradvies, door op tijd te overleggen. Zo voorkom je dat overheden in beroep gaan tegen elkaar.
Waak erover dat industriegebied dat als watergevoelige openruimtegebied is aangeduid, wordt geruild met beter gelegen gronden.
Waak erover dat het aantal hectaren bedrijventerrein in de regio niet verder afneemt.
De expertise en bovenlokale inzichten van de provincie moeten nadrukkelijker worden ingezet om te komen tot een effectief vrachtroutenetwerk. Binnen de rol van enerzijds mobiliteitsactor en anderzijds economische stimulator, moet de provincie hierop zwaarder wegen.
De provincie moet een meer bepalende rol spelen in de realisatie van veilige fietsinfrastructuur rond bedrijvenzones. De provincie kent de methodieken (overleg met ondernemingen) en de problematieken (verharding en vergunningen) en heeft experten in huis om dit te realiseren.
We vragen een onafhankelijke vertegenwoordiging van haven en industrie in de raad van bestuur van het belevingscentrum Havenwereld.
Heb je na het lezen van dit verkiezingsmanifest nog vragen of suggesties: belangenbehartiging.aw@voka.be
Notities
Ontdek onze prioriteiten voor de regio’s Noorderkempen, Voorkempen, Waasland en zuidrand Antwerpen in onze vier andere lokale memoranda!
Eindredactie
Pieter Leuridan
Foto’s
Voka - KvK Antwerpen-Waasland en Alfaport Voka Vormgeving Capone
Druk
Drukkerij VD, Temse
‘Verkiezingsmemorandum
publicatie wordt aangemoedigd, mits bronvermelding.
Verantwoordelijke uitgever
Luc Luwel
Gedelegeerd bestuurder Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland www.voka.be/antwerpen-waasland
Een Chief Marketing Officer onder de bevoegdheid van de burgemeester
Ambieer een werkzaamheidsgraad van 75%
Bouw de Blue Gate-site uit tot een plaats voor ‘Factories of the Future’
Garandeer de bereikbaarheid van de volcontinu actieve haven
Formuleer een helder en meetbaar meerjarenplan, waarbij de stad zich opstelt als regisseur in plaats van actor