RELANCEPLAN VLAAMSE VEERKRACHT

HET RELANCEPLAN VLAAMSE VEERKRACHT

en de insteek van Vlaanderen voor Europa

Corona heeft ook Vlaanderen midscheeps getroffen. Daarom investeert de Vlaamse Regering de komende jaren 4,3 miljard euro in het relanceplan “Vlaamse Veerkracht” om zijn economisch en maatschappelijk weefsel te herstellen. Het plan rust op 7 ambities en uitdagingen. Hierna volgt een beknopte samenvatting van het relanceplan met daarbij een opsomming van een aantal speerpuntprojecten.

1. HET VERSTERKEN VAN HET VLAAMSE ZORG- EN WELZIJNSSYSTEEM De eerste ambitie én uitdaging is het zorgsysteem top en op wereldniveau te houden. Daarom wil Vlaanderen de zwakke plekken in het zorg- en welzijnssysteem aanpakken met een extra enveloppe die op kruissnelheid 525 miljoen euro per jaar zal bedragen.

2. EFFICIËNTER MAKEN VAN DE OVERHEID De tweede uitdaging is het slagkrachtiger en efficiënter maken van de overheid. Ook in een wereld zonder virus worden investeringen vaak belemmerd door andere oorzaken dan een tekort aan budgettaire middelen. De overheid wil deze crisis dan ook aangrijpen als een opportuniteit om hervormingen door te voeren, om disfuncties weg te werken, processen te vereenvoudigen en de werking van de Vlaamse overheid structureel te verbeteren.

Zo moeten bedrijven en burgers sneller aan een vergunning geraken. Daarom wil de overheid in 2021 de omgevingsvergunnning vereenvoudigen, een hervorming van de milieu-effectenrapportage doorvoeren en een optimalisatie van het decreet complexe projecten. Ook de beroepsprocedures moeten korter. Daarom zal Vlaanderen investeren in extra rechters bij de Raad voor vergunningsbetwistingen. Dit moet de doorlooptijd van dossiers van nu gemiddeld 18 maanden naar maximum 9 maanden terugbrengen. De Vlaamse regering wil ook de bureaucratie aanpakken via een grootschalige operatie tegen ‘regelneverij’. Regeltjes die tot niks bijdragen moeten op de schop. Dit moet tegen de zomer van 2021 uitmonden in een eerste pakket maatregelen voor administratieve vereenvoudiging.

Er wordt een enveloppe van 10 miljoen euro voorzien om met interne en externe expertise een heroverweging te voorzien van elke uitgavenpost. Voor elk daarvan zullen de opportuniteit, efficiëntie en doelmatigheid worden nagegaan (‘spending reviews’). Tegelijk zal voor elk van deze posten worden opgelijst welke hervormingen of besparingen mogelijk zijn o.a. door efficiënter, effectiever en gedigitaliseerd te werken.

3. DIGITALE TRANSFORMATIE Een derde ambitie en uitdaging is Vlaanderen digitaal transformeren op een vlotte, veilige en privacybestendige manier. Tijdens deze coronacrisis heeft technologie ons leven beter en draaglijker gemaakt. Daarom is het de ambitie om in deze bestuursperiode een Vlaams data-nutsbedrijf op te richten met die specifieke missie. Vlaanderen moet op-

klimmen tot de wereldtop van naties die technologieën als artificiële intelligentie, robotica en internet of things inzetten om de samenleving beter te maken. Om die datastroom op gang te brengen, moet er echt werk gemaakt worden van 5G.

Vooropgestelde projecten en relancemiddelen

• Digitale transformatie onderwijs: 375 mio euro • Digitalisering van processen en diensten van lokale overheden: 50 mio euro • Digitale transformatie van Vlaamse overheid: 116 mio euro • Fonds voor de bevordering van het hoger onderwijs (o.a. voor ontwikkelen van blended learning): 60 mio euro • Digibanks (m.o.o. digitale inclusie): 50 mio euro • Digitale transformatie Vlaamse media- en socio-culturele sector: 50 mio

4. HET VERDUURZAMEN VAN DE ECONOMIE De vierde ambitie is de transitie naar meer duurzaamheid, naar het koolstofarmer maken van onze economie en samenleving. Concreet wil de overheid dit doen met toekomstgerichte investeringen in innovatie, digitalisering en onderzoek en ontwikkeling.

De investeringen in het al besliste groeipad van 250 miljoen euro voor onderzoek en ontwikkeling worden versneld, met bijzondere aandacht voor O&O-projecten bij bedrijven. Er zal ook 100 miljoen extra worden geïnvesteerd in infrastructuur voor onderzoeksprojecten. Via het ‘Blue Deal’-programma gaat de Vlaamse overheid droogte, waterschaarste en wateroverlast te lijf. Er zal een grootschalig programma worden opgestart om de duurzame renovatie van woningen en andere gebouwen te versnellen. Vlaanderen trekt ook voluit de kaart van hernieuwbare energie. Er zal volop worden geïnvesteerd in captatie en hergebruik van CO2 en er is de ambitie om van Vlaanderen een waterstof-topregio te maken. Vlaanderen wil ook uitgroeien tot een toonaangevende recyclagehub inzake circulaire economie.

Vooropgestelde projecten en relancemiddelen

• Renovatie van gebouwen en verwijderen van asbest: 437 mio euro • Hernieuwbare energie: groene warmte: 50 mio euro • Recyclagehub Vlaanderen: 30 mio euro • Blue Deal: 258 mio euro • O&O-projecten van bedrijven (via VLAIO): 100 mio euro • Versterking onderzoeksveld: 60 mio euro • Onderzoekinfrastructuur: 100 mio euro • Duurzame bedrijventerreinen: 10 mio euro • Investeringsfonds voor kernversterking: 25 mio euro • Digitalisering: 100 mio euro » Cleanroom Imec: 40 mio euro (kapitaal) » Xpand spin-off fonds: 30 mio euro (kapitaal) » Smart cities: digitale en klantgerichte overheid: 20 mio euro (oproepen) » Digitaal transformatieprogramma Vlaamse mediasector: 10 mio euro

• Innovatie-offensief voor duurzame oplossingen » Bio-economie: bio-gebaseerde grondstoffen en producten: 20 mio euro » Water: onderzoek: 3 mio euro - nieuwe teelten: 6 mio euro - waterbesparing: 10 mio euro » Waterstof: investeringen en financiering van projecten van

bedrijven voor activiteiten die bijdragen aan waterstoftransformatie (EU IPCEI): 125 mio euro » Energie: Energy Ville - living labs energietransitie: 3 mio euro » Circulaire economoe: bouwsector: 10 mio euro - elektronica & textiel: 15 mio euro

• Brexit actieplan: 83 mio euro (Vlaio i.s.m. FIT) » Begeleiding ondernemingen bij strategische heroriëntatie » Steun voor zoektocht nieuwe exportmarkten » Aantrekken nieuwe buitenlandse activiteiten » Hulp voor vissersvloot

• Land- en tuinbouw: 37 mio euro » Versterken land- en tuinbouwbedrijven, Blue Deal, lokale verankering Vlaamse voedseleconomie, duurzame export (VLAM)

5. OVERHEIDSINVESTERINGEN Los van innovatie, wil de overheid ook investeren in openbare werken. Dat is de vijfde uitdaging. Er worden extra middelen vrijgemaakt om te investeren in schoolgebouwen, ziekenhuizen, culturele en sportinfrastructuur en onroerend erfgoed , maar ook in mobiliteitswerken zoals groener openbaar vervoer, fietsinfrastructuur, nieuwe sluizen en het verhogen van bruggen.

Vooropgestelde projecten en relancemiddelen

• Toeristische heropleving: 150 mio euro » 50 mio voor toeristische hefboomprojecten » 100 mio voor congres- en beursinfrastructuur (via project- en subsidieoproepen, pps-constructies)

• Fietsinfrastructuur: 250 mio euro » De Vlaamse overheid zal in 2021 en 2022 telkens 125 mio euro investeren. Daarnaast zal er een oproep worden gedaan aan lokale autoriteiten om fietsinfrastructuur op lokaal niveau te realiseren. 150 miljoen euro zal worden gebruikt om lokale besturen te subsidiëren, waar de gemeente 1 euro ontvangt voor elke 2 euro die ze in fietsinfrastructuur investeert.

• Verkeersveiligheid: 200 mio euro » Aanpak gevaarlijke punten: 50 mio euro » Veilige schoolroutes: 30 mio euro » Verkeerslichten en dynamisch verkeersmanagement: 20 mio euro » Aanpak kunstwerken en tunnels: 100 mio euro

• Duurzame mobiliteitsprojecten: 385 mio euro » Vergroening rollend materieel VVM De Lijn: 93 mio euro » Uitrol laadpalen: 30 mio euro » LED-verlichting gewestwegen: 90 mio euro » Afwerken verhogen bruggen Albertkanaal: 96 mio euro » Extra kaaimuren: 20 mio euro » Blue Deal: 35 mio euro » Opwaardering Dender: 21 mio euro

6. HET BEHEREN VAN DE CORONACRISIS De zesde uitdaging is het beheren van de coronacrisis. Met het investeringsvehikel Participatie Maatschappij Vlaanderen (PMV) wil de regering bedrijven blijven helpen om hun solvabiliteit op peil te houden. Het plan voorziet 1 miljard euro aan kapitaal voor goedkope achtergestelde leningen en kapitaalparticipaties. Net als 3,4 miljard euro aan waarborgcapaciteit. 7. INVESTEREN IN MENSEN EN TALENTEN En dan is er nog een zevende ambitie: het versterken van menselijk kapitaal door nog meer dan anders te investeren in kwaliteitsvol onderwijs, levenslang leren en een aanklampend activeringsbeleid van zowel inactieve als werklozen. Als Vlaanderen zijn streven wil waarmaken een Europese topregio te worden, moeten meer mensen aan de slag. Dat wordt niet gemakkelijk, maar de Vlaamse regering blijft de ambitie hebben om de werkzaamheidsgraad van 75% op te trekken tot 8%. Dat zijn 120.000 jobs erbij.

Vooropgestelde projecten en middelen

• Offensief levenslang leren: 375 mio euro • Digitale vaardigheden (aanleren): 50 mio euro

IN HET KORT In de tabellen hiernaast geven we een schematisch overzicht van het Interfederaal Ontwerpplan dat België heeft ingediend, alsook van de voorstellen uit het Relanceplan Vlaamse Veerkracht dat Vlaanderen insteekt. De groene balkjes geven de projecten weer waarvoor Vlaanderen rekent op Europese financiering. Het merendeel van deze projecten zijn publieke investeringen. Bedrijven kunnen geen rechtstreekse voorstellen indienen voor investeringssteun, tenzij via de reguliere kanalen voor innovatiesteun (Vlaio), waarvoor bepaalde projecten extra middelen worden vrijgemaakt.

Voka pleit daarom voor een nauwe afstemming met de bedrijfswereld om erover te waken dat de beoogde publieke investeringen een voldoende hefboomeffect hebben op private investeringen (bvb. via PPs). Het interfederaal plan mist ook nog visie en samenhang. Er moet beslist nog worden gesleuteld aan de coherentie en coördinatie van plan.

EN HET EUROPEES HERSTELPAN NEXT GENERATION EU?

De Europese Commissie stelt (via leningen, subsidies) 750 miljard euro ter beschikking van de Europese lidstaten voor het ontwikkelen van een herstelbeleid na corona. Elke lidstaat moet tegen 30 april een geïntegreerd plan met investeringen en hervormingen indienen om in aanmerking te komen voor steun. Er zijn 3 algemene toetsingscriteria: het plan moet een bijdrage leveren aan productiviteit & tewerkstelling, moet focussen op groene en digitale transformatie (resp. 37% en 20% van de middelen) en moet de landenspecifieke aanbevelingen (hervormingen) aanpakken die de Europese Commissie elke lidstaat opdraagt.

De projecten die de lidstaten voorstellen, moeten uitvoerbaar zijn tussen 1/02/2020 en 31/07/2026. Concreet betekent dit dat het moet gaan om mature projecten die relatief snel uitvoerbaar zijn. België kan aanspraak maken op 5,925 miljard euro, waarvan 1,250 miljard euro voor de federale overheid, 2,255 miljard euro voor Vlaanderen, 2,025 miljard euro voor Wallonië en 0,395 miljard voor Brussel. België heeft inmiddels (bij wijze van aftoetsen) een eerste ontwerpplan ingediend ter waarde van 7,8 miljard euro, verspreid over 87 projecten.

Interfederaal ontwerpplan

KLIMAAT, DUURZAAMHEID EN INNOVATIE DIGITALE TRANSFORMATIE MOBILITEIT MENS & SAMENLEVING PRODUCTIVITEIT

Energie-efficiëntie particuliere gebouwen Vaardigheden en opleiding Fietsinfrastructuur en veilige wegen Onderwijs 2.0

Energie-efficiëntie openbare infrastructuur Openbaar bestuur Openbaar vervoer Inclusiviteit, opleiding en tewerkstelling voor kwetsbare groepen

Alternatieve netwerken Relatie met burgers/ bedrijven Spoorinfrastructuur Digitalisering en innovatie in de gezondheidszorg Steun voor bedrijven, kmo’s en zelfstandigen

Opkomende energietechnologieën Cybersecurity Havens en waterwegen

Versterking van de veerkracht van het gezondheidssysteem

Circulaire economie Glasvezel, 5G, nieuwe technologieën

Land- en waterbeheer Elektrische voertuigen en laadinfrastructuur Huisvesting van kwetsbare groepen

Smart Mobility Welzijn, cultuur, kind, jeugd en sport Opleiding en arbeidsmarkt

Ondersteuning van economische activiteit en potentiële groei via innovatie en export

Modernisering van het openbaar bestuur

Opbouw Vlaamse Veerkracht

1 Energieneutrale gebouwen en asbest – 422 mio

2 Fietsinfrastructuur – 400 mio 3 Digitale transformatie onderwijs – 375 mio

4 Opleidingsoffensief (AHAD) – 290 mio 5 Versterking R&D – 280 mio 6 Blue Deal (waterbeleid) – 343 mio

7 Veilige wegen/ verkeer – 200 mio 8 Modal shift water – 164 mio 9 Duurzame zorginfrastructuur – 148 mio

10 Spending reviews – 10 mio

11 Hydrogen transition – 125 mio 12 Groene verkeersinfrastructuur – 120 mio

13 Digitalisering (lokaal) (deels AHAD) – 120 mio

14 Digitalisering Vlaamse overheid – 116 mio 15 Culturele infrastructuur – 100 mio

19 Brexit-actieplan – 83 mio 20 Toerisme Vlaanderen – 110 mio 21 Hoger onderwijs fonds – 60 mio

25 Circulaire economie – 55 mio 26 Hernieuwbare warmtenetten – 50 mio

27 Digibanken (AHAD) – 50 mio 16 Patrimonium – 100 mio 17 Ruimteplanning verbeteren – 118 mio 18 Groene bussen – 93 mio

22 Digitale gezondheid en welzijn – 59 mio

28 Digital skills (AHAD) – 50 mio

23 Mensen met beperking versterken – 55 mio

29 Digitale transformatie media en socio-cultureel – 50 mio

24 Supralokale sportinfrastructuur – 55 mio

30 Armoedebestrijding – 32 mio

31 Mentale gezondheid – 45 mio 32 Audiovisuele sector – 30 mio

33 Jeugdinfrastructuur – 30 mio 34 Vlaams Brusselfonds – 10 mio

EU-financiering Vlaamse financiering