VANWEGE 150 JAAR PERIODIEK SYSTEEM BESTEEDT CHEMIE MAGAZINE DIT JAAR AANDACHT AAN EEN AANTAL BIJZONDERE ELEMENTEN
41
SUPERGELEIDEND NIOBIUM ONMISBAAR VOOR HERSENONDERZOEK
NR. 41 FOTOGRAFEERT ONS BREIN
Nb Niobium 92.906
Ooit een MRI-scan gehad? Het beeld kwam tot stand dankzij het supergeleidende metaal niobium. In een MRI zit zo’n 10 kilo, het maakt hersenonderzoek mogelijk. Daardoor weten we nu bijvoorbeeld hoe het brein van een puber werkt. In elke auto, brug en pijpleiding zit overigens ook een ‘snufje’ niobium, maar dan voor de sterkte.
’E
igenlijk ben ik nog steeds op zoek naar het antwoord op een vraag die me als kind al fascineerde: zien jij en ik de wereld hetzelfde?”, vertelt neurowetenschapper Lara Wierenga van de Universiteit Leiden. Om het antwoord te vinden, scant ze breinen met MRI (magnetic resonance imaging). “MRI is voor hersenwetenschappers echt van onschatbare waarde, er is geen andere techniek waarmee je in het hoofd van levende mensen kunt kijken zonder schade toe te brengen.” “Eerlijk gezegd had ik nog nooit van niobium gehoord”, geeft ze toe. “Ik zit zelf regelmatig achter het apparaat, maar in de techniek achter de magneet heb ik me nooit echt verdiept.” Wierenga brengt de grootte en dikte van hersenstructuren bij kinderen in kaart en onderzoekt hoe de vele hersenverbindingen zich ontwikkelen. “Onze hersenschors is een sterk gevouwen vlak. Vanaf een jaar of drie verandert de dikte niet
18 Chemie Magazine februari 2019
veel meer, maar het oppervlak wel. Ook in de pubertijd.” Wierenga hoopt meer te leren over afwijkingen of bijzonderheden in ontwikkeling. Maar daarvoor moet eerst duidelijk zijn hoe gewone ontwikkeling er eigenlijk uitziet en welke variaties daarin normaal zijn. Daarom volgt ze een groep van driehonderd kinderen vanaf hun zevende jaar, jongens en meisjes. “Jonger kan niet, want ze moeten een half uur helemaal stil kunnen liggen.” Elke twee jaar wordt hun brein gescand, dat is inmiddels driemaal gebeurd. De eerste kinderen komen dus nu in de pubertijd, waarin de hormonen gaan ‘gieren’ en het brein er duidelijk anders uitziet dan bij kinderen en volwassenen. Eveline Crone, onderzoeksleider in Leiden, schreef er eerder het bekende boek Het puberende brein over, dat aan de hand van hersenwetenschap pubergedrag verklaart voor ouders, leerkrachten en jeugdwerkers. Belangrijkste conclusie van Wiee
FOTO: HOLL ANDSE HOOGTE
Tekst: Marga van Zundert
Niobium maakt de MRI-scanner mogelijk. Daarmee wordt in Leiden al jaren hersenonderzoek gedaan bij kinderen, wat leidde tot het bekende boek ‘Het puberende brein’ van onderzoeksleider Eveline Crone, dat pubergedrag verklaart voor ouders, leerkrachten en jeugdwerkers.