75 Jaar
Bevrijding
Herdenkingsplaquette Twistvlietbrug
Foto Erica Turmel-Donker
Door Erica Turmel-Donker Op 14 april vierde Zwolle 75 jaar bevrijding. Vanwege corona werd dit gedaan zonder officiële bijeenkomsten. Zwolle kent een aantal herdenkingsplekken, waarvan eentje op de Twistvlietbrug. Op de reling van de brug zit een kleine plaquette met uitleg over wat op die plek op 21 mei 1944 is gebeurd: het neerstorten van de Lancaster PM-E ME 722 bommenwerper waarbij drie van de zeven bemanningsleden omkwamen. Na te zijn aangeschoten door Duits luchtafweergeschut stortte de Engelse bommenwerper neer op de dijk langs het Zwartewater, precies op de plek waar nu de Twistvlietbrug ligt. De Britse bommenwerper werd in 2003 opgegraven.
Op de reling van de Twistvlietbrug zit een plaquette ter herinnering aan 21 mei 1944
Joep Boerboom dook in archieven
Stadshagenaar schrijft boek over Joodse ondernemingen in oorlogstijd
Tijdens de bezetting werden Joodse ondernemingen op geraffineerde wijze ontmanteld en leeggeroofd. Journalist en biograaf Joep Boerboom uit Stadshagen onderzocht wie schuil gingen achter deze operatie en wat hen dreef. Hij schreef er een boek over met de titel Beroofd volgens de regels. Boerboom schrijft in zijn boek over zeven bedrijven van markante ondernemers: een slager, boekhandel, dansschool, elastiekfabriek, rijwielgroothandel, veehandel en een textielgroothandel. Deze Deventer zaken traden, zoals alle Joodse ondernemingen tijdens de bezetting, in liquidatie: een bewindvoerder verving de oorspronkelijke eigenaar, waarna de zaak werd ontmanteld of doorverkocht.
Heil Hitler! Boerboom dook in de archieven en trof dossiers vol hakenkruizen en met Heil Hitler! ondertekende brieven. Op dat moment werd de geschiedenis akelig tastbaar voor de auteur die eerder Jan Terlouws biografie schreef en Deining in de IJsseldelta, over de bypass bij Kampen. In de stapels correspondentie rond de liquidaties werd elke cent verantwoord. De bureaucratie die dit met zich meebracht was soms haast lachwekkend. Boerboom trof een uitgebreide briefwisseling tussen instanties over het leeghalen van de giro van drie Joodse veehandelaren. In de vuistdikke dossiers ontbrak iedere verwijzing naar het lot van de oorspronkelijke eigenaren. Boerboom sprak met overlevenden en schrijft ook op indringende wijze over hun angst, onderduik, arrestatie en deportatie. Stibbe Een van de overlevenden die Boerboom sprak, was Hennie Mesritz-Stibbe, de dochter van Berend Stibbe. Deze marktkoopmanszoon, geboren in 1903, groeide op achter de Broerenkerk in Zwolle en begon in de dertig jaren een boekwinkel in Deventer. Met zijn gezin vluchtte hij nog voor de oorlog uitbrak naar Amsterdam. Achter de waterlinie dacht hij veilig te zijn, maar op een steenworp van Schiphol was het tegendeel het geval. Berends zus zette de boekhandel in Deventer nog twee jaar voort. Tijdens een bezoek aan Berends ouders in Zwolle consulteerde
Portretreeks Vrijheid in beeld Door Iris Maes In het aprilnummer van de Vinexpress stond het eerste portret in een reeks van vijf waarop vrijheid in beeld is gebracht. Deze maand staan de portretten van Stephanie van Dongen (45 jaar) uit Schoonhorst en Anita Tikai (47) uit Werkeren centraal. De plek waar de foto is genomen en het persoonlijke gedicht vertolken wat vrijheid voor hen betekent. Creatieve vrijheid De portretreportage is gemaakt door Aljona Aristarkhova. Wat was haar drijfveer om deze portretten te maken? ‘Fotografie is een grote passie van mij. Ik ben graag creatief bezig. Naast fotografie geef ik momenteel ook een schildercursus in multifunctioneel centrum de Bolder in de Aalanden. Ik vind het belangrijk om maatschappelijk betrokken te zijn. Daarom ben ik ook vrijwilliger bij ZwolleDoet!, hét Zwolse steunpunt voor informele zorg, vrijwillige inzet en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor deze organisatie maak ik regelmatig foto’s van openingen of speciale gelegenheden. Helaas heb ik momenteel niet veel tijd om vrijwilligerswerk te doen. Dit pro-
ject sprak me echter zo aan dat ik meteen ja heb gezegd. Het was heel leuk om te doen,’ aldus Aljona. Vrijheid is leven zonder angst De gedichten bij de portretten zijn gemaakt door Hayat Ezzeroili. Wat betekent vrijheid voor haar? ‘Bij vrijheid denk ik aan veiligheid en een leven zonder angst. En dan bedoel ik niet de ‘gezonde’ angst die ons helpt te reageren op gevaar, maar vooral de ‘aangeleerde’ of ‘gecreëerde’ angst. Zoals bijvoorbeeld de angst voor een ander die anders is dan jij, de angst voor verandering, de angst voor verlies, sociale angst, et cetera. Door met vertrouwen angst het hoofd te bieden, kan ik leven zonder angst en voel ik me vrij.’
Gedichten door: Hayat Ezzeroili Het kunstwerk van Stephanie Vrijheid is niet vanzelfsprekend het is een kunstwerk middenin de natuur omringd door diverse paden waaruit je zelf kunt kiezen welke te bewandelen naar buiten naar rust naar jezelf
Het avontuur van Anita Vrijheid is het avontuur waarin je jezelf ontwikkelt ieder uur een strijd levert om bij jezelf te blijven eigen keuzes maken om jezelf te vinden geen gevangene maar een “Freedom Woman” die mag schitteren op Het Engelse Werk
Foto’s Aljone Aristarkhova
Berend een kinderarts voor Hennie’s hardnekkige hoest. Toen er een vliegtuig overvloog, kreeg Hennie spontaan een hoestbui. De dokter concludeerde dat deze het gevolg was van haar angst voor bombardementen. ‘Als u dit kind geestelijk wilt behouden, moet u daar als de duvel weg.’ Het gezin verruilde Amsterdam voor Zwolle. Granaatscherf Berend kwam een paar maanden voor de bevrijding in Zeist om door een granaatscherf. Hij werd herbegraven op de joodse begraafplaats in Zwolle. Zijn vrouw zette hun boekhandel na de oorlog in Deventer voort, maar welkom voelden ze zich er niet. ‘Er was zo’n Jodenhaat toen we terugkwamen dat ik jaren niet heb durven vertellen dat ik Joods was,’ vertelde dochter Hennie aan Boerboom. Voor hen was de oorlog nog niet voorbij. Beroofd volgens de regels van Joep Boerboom verscheen bij uitgeverij Verloren.
Bevrijding van Nederland
De vlag uit in Stadshagen
15