Verrassend Winterswijk

PAGINA 4-5

PAGINA 13

Voor de sledehonden van Cees en Erna mag het gaan sneeuwen

Sporten als het vriest dat het kraakt

PAGINA 19 Los het groot cryptogram op en win een slagroomtaart

Wij wensen u prettige feestdagen

AUTOBEDRIJF WINKELHORST BV Vreehorstweg 1 - Winterswijk 0543 530 550 info@auto-winkelhorst.nl www.mazda-winkelhorst.nl

GEERT KRUISSELBRINK AANNEMERSBEDRIJF

Pillenweg 7, 0543 562 537 Winterswijk-Kotten info@gk-bouw.nl

Fijne feestdagen en een gelukkig nieuwjaar

LARS ELBURG

info@larselburg.nl www.larselburg.nl 06 53763225

Wij wensen iedereen fijne feestdagen en een gelukkig nieuwjaar

ZEEVISGROOTHANDEL DEUNK Gourmet schotel (vanaf 4 personen) per persoon (zalm, botervis, tilapia, meerval, scampi)

€ 4.69

Visschotel (vanaf 4 personen) per persoon € 4.25 Zalm of rundvlees salade. Garnering: gerookte vis, haring Zalm filet

per 500 gr

€ 7.49

Forel filet, gerookt

per 100 gr

€ 1.99

Bestelling uiterlijk graag voor vrijdag 21 december 2018 doorgeven.

Telefonisch: 0543-513865 of per mail: info@deunkvis.nl

Samen de natuur ontdekken

Wij wensen u gezellige kerstdagen en een mooi 2019 !

MECO DISTRIBUTIE Of het nu om het versturen van post of ander media gaat, van groot tot klein, Meco distributie zal er in alle maten zijn.

Wij wensen al onze klanten, bezorgers en medewerkers hele fijne kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar

Wooldseweg 62 7108 AB Winterswijk 0543-513865 info@deunkvis.nl

Koningsweg 219 Winterswijk 0543 531 218 06-12791336 www.mecodistributie.nl

Winterswijkers met een warm gevoel voor de winter Winterswijk heeft iets met de winter. Niet alleen in naam, maar we hebben ook al ruim driekwart eeuw het kouderecord van Nederland in handen (-27,4 graden in 1942). We mogen ook bogen op prachtige winterse tradities als kniepertjes bakken, ni’jjaorwinnen en het jaarlijkse eerbetoon aan de overleden textielarbeiders dat altijd op oudejaarsdag door het dorp fluit.

Niet zo gek dus dat veel plaatsgenoten elk jaar weer uitkijken naar die kou, sneeuw, ijzel , oostenwind en ijs. Zeker na zo’n lange zweterige zomer.

Niets is dan leuker om in de vrieskou te sporten (Marcel Scholten), te schilderen (Vic Hulshof), te fotograferen (Willy Bonnink), om alle weercijfertjes nauwgezet bij te houden (Ans Prinsen), dikke pillen voor de open haard te lezen (Bernhard Harfsterkamp), dampende winterkost te koken (alweer die Bernhard), winterdorpjes te bouwen in de voorkamer (Henk ten Dolle) of om er met een stel heuse sledehonden op uit te trekken (Cees en Erna Hartveld). Allemaal vertellen deze Winters-

wijkers in deze uitgave over hun passie. Winterse verhalen waar je een warm gevoel van krijgt.

Toegegeven, deze korte en donkere dagen zijn niet voor iedereen een pretje. Maar in deze uitgave leest u ook hoe je een winterdip te lijf kunt gaan. En mocht u echt niet van de warme haard weg te jagen zijn, verdiep u dan maar in ons Winterswijkse cryptogram. Dat wordt pas echt weer zweten.

Jan Ruesink, eindredacteur

Colofon Verrassend Winterswijk Wintereditie is een uitgave van Te Loo Media, huis-aan-huis uitgave december 2018 Oplage 14.300 in Winterswijk en buurtschappen

Uitgever: Te Loo Media.

Directeur/eigenaar Franz te Loo Algemene voorwaarden KvK 66118581

Verkoop / acquisitie: Franz te Loo 06-57549610

Redactie:

Inhoud Pag 4-5

Voor de sledehonden van Cees en Erna mag het gaan sneeuwen

Pag 8-9

Ans Prinsen uit Meddo legt het weer vast

Pag 11

Willy Bonnink-Naves, bekend van het weer op tv

Pag 13

Marcel Scholten: Vorstelijk genieten van sporten in de kou

Pag 15

Toeristen warm maken voor Winteren in Winterswijk

Pag 17

Warmte en licht uit Winterswijk straalt overal

Pag 19

Win een slagroomtaart met het Groot Winterswijks Cryptogram

Pag 21

De winters in Wenters volgens Vic

Pag 24-25 ‘Het is hier rustig, net of dit Nederland niet is’ Pag 29

Hobbelpaarden uit Meddo gaan heel Europa over

Pag 31

Koken met Bernhard: Wintergroenten en winterkost

Pag 33

‘We konden niet schaatsen, maar maakten ons eigen Bislet’

Pag 35

Lichttherapie kan helpen bij winterdepressie

Pag 37

Winterdorpjes veroveren Winterswijkse huiskamers

Jan Ruesink (eindredactie).

Tekstschrijvers: Bernhard Harfsterkamp, Wim Ruesink en André Vis

Vormgeving / opmaak / foto’s: Evert Braakhekke en Kathy Wolterink-Mulder

Verspreiding / bezorgklachten: Sandd/Meco distributie V.O.F sandd@mecodistributie.nl 0543-531218

Auteursrecht Overname van artikelen(of delen ervan) uit deze uitgave is niet toegestaan zonder uitdrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever. Dat geldt ook voor vermenigvuldigen, kopiëren, publiceren op internet of opslaan in een databank

Aansprakelijkheid Verrassend Winterswijk Wintereditie wordt met grote zorgvuldigheid en naar beste weten samengesteld.

Uitgever TeLoo Media en auteurs streven naar juistheid en volledigheid van informatie en beeld. Fouten blijven mogelijk.

Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van handelingen, gebaseerd op onze informatie

3

Gee! Haw! Whoa! en andere sledehondentaal Mushen is rijden met een kar met sledehonden. Degene die de kar bestuurt is de musher en die kan worden geholpen door een handler, die ervoor zorgt dat de honden hun tuig aankrijgen, die voor water en eten zorgt, de tuigen weer uitdoet en alles weer opruimt.

Foto’s Benno Neeleman * Cees en Erna met hun honden in Zweden, 2006

De voorste hond, of twee honden zijn de leidhonden, de twee daarachter zijn de swinghonden, de achterste twee zijn de wheelers. De honden daartussen zijn de teamhonden, ofwel de motor van het team. Maar er wordt ook wel, zoals bij Cees Hartveld, gereden met drie of vijf honden.

.. .. .. .. ..

De commando’s die de leidhond moet opvolgen: Gee = rechts.

Haw = links.

Easy = rustig aan.

Hike, mush of go = om te vertrekken.

On by! en/of trail = het commando om een ander team te passeren of om voorbij een hindernis te gaan.

Ho, whoa = stoppen.

Line out = de leidhond moet de lijn gestrekt houden.

Straight ahead = rechtdoor.

Doorgaan = bij het inhalen moeten de honden niet lanterfanten of zich met het andere team bezighouden.

Go home, autooooooooo = de laatste inzet wordt gevraagd of versnelling.

Dit wordt bij het naderen van de aankomst gebruikt als boost.

Bron: www.honden-en-puppies.com

* De sledes waarmee de Hartvelds erop uit trekken bij sneeuw * Erna oefent op de step met de honden

Vijf rassen mogen kar trekken Een hond mag in Nederland in principe niet voor de kar. Het ministerie van LNV heeft echter een ‘Vrijstellingsregeling Sledehondensport’ in het leven geroepen voor vijf rassen: 1. Alaskan Malamute 2. Groenlandhond 3. Eskimohond 4. Samojeed 5. Siberische Husky

5

Voor de sledehonden van Cees en Erna mag het gaan sneeuwen

Altijd trek in de winter

We kennen ze allemaal van de jaarlijkse slederace in Alaska, de poolexpeditie van Amundsen en van hun heldenrol als mensenredder. Maar sledehonden zie je af en toe ook door het buitengebied van Winterswijk rennen, aangespannen voor een slee of kar en begeleid door kreten als ‘gee’ en ‘haw’ . Tien tegen één dat oud-veearts en kennelhouder Cees Hartveld dan als ‘musher’ op de bok staat. “Als het beneden de 10 graden is, worden ze al enthousiast en als het sneeuwt zijn ze helemaal door het dolle heen.”

Door Jan Ruesink Ze kwispelen al driftig en springen van enthousiasme tegen de hekken als Cees Hartveld en Erna Upmeijer vanuit de boerderij naar de hokken komen lopen. Toch moeten ze nog even geduld hebben, want met ruim 15 graden is het nog een beetje te warm voor de vijf Alaskan Malamutes van kennel Kataum Inua aan de Tolkampweg, ten westen van ’t Kooiveld, vlakbij het Meddose veen.

Hartveld trekt er vanaf oktober, als de temperaturen voor de poolhonden weer een beetje draaglijk worden, weer op uit om te ‘mushen’ , zoals het lopen met de kar met sledehonden heet. Zijn vrouw Erna volgt dan op de fiets met een hond aan haar zijde. Cees: “Malamutes en husky’s zweten vooral via hun tong, want ze hebben een dikke vacht en kunnen dus amper warmte kwijt. Echt trainen doen we dus vooral in de herfst en winter, drie tot vier keer in de week zo’n tien kilometer. Ze houden echt van de kou. Als het beneden de 10 graden is worden ze al heel enthousiast en als het sneeuwt zijn ze helemaal door het dolle heen.”

Koplampen

* Cees en Erna met een van hun Alaskan Malamutes

We trainen het liefst ’s avonds en ’s ochtends vroeg, want dan is het nog rustig. De voorste hond, de leidhond, heeft dan een koplamp op en als ons een auto tegemoetkomt, geef ik het commando om te stoppen. Maar ja, af en toe heb je ook nog wel eens een overstekende ree.”

Hartveld (69) en Upmeijer (63) wonen in een ideaal trainingsgebied voor hun honden, want er ligt voor kilometers aan zandpaden en –wegen voor hun erf. “Maar we zitten hier wel vlakbij een vakantiepark en er wordt veel gewandeld met honden, soms met loslopende honden en daar zitten er ook tussen, die onze honden uitdagen en dat kun je natuurlijk niet hebben.”

Wolven Niettemin kijken de meeste passanten vol bewondering naar de trekhonden van Hartveld en Upmeijer. Zeker als het landschap onder een dik pak sneeuw ligt, vormt dat een ideaal decor voor een sprookjesachtige winterfoto. “Toch weten maar weinig Winterswijkers dat we hier zitten”, zegt Hartveld. “We hebben soms een excursie van een basisschool en de liefhebbers kennen ons wel, maar we hebben ook weleens voorbijgangers gehad die dachten dat hier wolven rond de boerderij liepen.”

* De honden hebben allemaal hun eigen hok

Hartveld trekt er het vaakst op uit met een kar (op wielen), want er moet al een heel dik pak sneeuw liggen wil hij de slee kunnen aanspannen. “Bij een dun laagje schuurt de rem of het anker namelijk direct op de ondergrond en kan die afbreken.

De laatste keer dat we hier in de sneeuw reden, was denk ik in 2010 of 2011.” Met een slee trainen ze wel vaak in Thüringen of Sauerland. De honden gaan dan in benches in een paardentrailer achter de auto.

Nederlands kampioen De Hartvelds wonen nu alweer veertig jaar in Meddo. Cees, afkomstig uit de Noordoostpolder, kwam in Groenlo te werken als veearts en Erna, geboren op de Veluwe, was en is nog steeds stewardess bij de KLM. Ze leerden elkaar kennen bij paardenkeuringen, want het echtpaar heeft naast de vijf sledehonden ook vijf IJslandse paarden en Erna fokt daarnaast nog konijnen.

Het is allemaal pure hobby, maar ze verkopen regelmatig Malamute-puppies uit eigen nest om het ras in stand te helpen houden. “Zelf hebben we twee van onze vijf honden in Amerika gekocht.” Ook doen ze mee aan wedstrijden en keuringen en zelfs niet onverdienstelijk. Ze kunnen bogen op een indrukwekkend palmares met meerdere Nederlandse en Europese titels en dit najaar werd hun reu Akima nog Nederlands kampioen op een keuring. “In januari zijn we er ook altijd bij op de rashondententoonstelling in De Storm.”

Hun honden hebben namen als Qillarik, Tikittunga en Kujannamik. Allemaal Inuit- of Eskimonamen. Net als hun kennel die Kataum Inua heet, wat staat voor ‘de poort die goed en kwaad scheidt‘ uit een Eskimosprookje.

Dieseltjes De Alaskan Malamutes zijn wat groter en grover dan husky’s en daardoor minder snel, maar qua karakter zijn ze minder afstandelijk en veel rustiger. ”Dat past beter bij ons”, zegt Cees. Echte snelheidsraces lopen ze er niet meer mee, want volgens Hartveld zijn de Malamutes eigenlijk expeditiehonden en sowieso wordt er volgens hem tegenwoordig veel gekruist met jachthonden om zo een nog sneller ras te kweken.

Malamutes zijn meer dieseltjes die niet malen om trektochten van honderden kilometers door de barre kou en ruw sneeuw.

Hartvelds honden beginnen mee te lopen voor de kar als ze een jaar oud zijn en kunnen nog tot een leeftijd van 10 à 12 jaar met de tochten mee; elk dier in zijn eigen rol (zie kader). “De leidhond bijvoorbeeld moet de lijn goed strak kunnen houden en de wheelers moeten de klappen van de hobbels en bobbels in de weg opvangen doordat ze met een elastiek of veer aan de wagen zijn verbonden. Je moet ook goed kijken dat je geen honden naast elkaar zet die niet goed met elkaar kunnen opschieten.”

Afwijking De honden, maar ook de paarden, de konijnen van Erna en het wonen buitenaf, zijn best intensief. Cees: “Maar we krijgen er veel voor terug. We hebben mooie reizen gemaakt en hebben vrienden in de hele wereld, die ook wel komen logeren. We hoeven ook geen twee weken op vakantie, maar hebben gelukkig wel iemand om de dieren te verzorgen als we eens een of twee dagen weg zijn. Ja, je moet er wel een afwijking voor hebben. Maar je kunt maar beter een afwijking hebben, want anders kom je zeker in het gekkenhuis terecht.”

DE HUISMUS

REMY’S BLOEMENHUIS Kennisgeving Na vele jaren met groot plezier en enthousiasme bloemist / winkelier te zijn geweest, is voor mij nu de tijd gekomen om te stoppen en heb ik besloten mijn bloemenwinkel te sluiten per 31 december 2018.

Weurden 19 Winterswijk 0543 750 339 www.dehuismus.com

Gezellige feestdagen en een gezond 2019

Fijne feestdagen en goed passend nieuwjaar

STOERE RADARKLOKKEN VANAF € 69,-

EVA ONDERMODE

Meddosestraat 25 Winterswijk 06 – 488 244 39 www.evaondermode.nl

HOTEL RESTAURANT MONDRIAAN Parallelweg 72 Winterswijk 0543 513 762 info@hotelrestaurantmondriaan.nl www.hotelrestaurantmondriaan.nl

Fijne feestdagen en een sfeer vol 2019

Ik wil u hartelijk danken voor al het vertrouwen dat u mij gaf wat betreft uw ‘bloemen wensen’ bij blijde en ook verdrietige gelegenheden, maar ook bij dat gewone boeket of die plant voor huiselijk gebruik.

Weurden 36 Winterswijk 0543 514 252

Ik kijk terug op 51 prachtige jaren, hartelijk dank! met vriendelijke groet, Remy Veldhuis

LENSINK TWEEWIELERS

Bedankt voor uw vertrouwen in ons Fijne feestdagen

Vredenseweg 9-1 Winterswijk 0543 512392 www.lensinktweewielers.nl

Ans Prinsen uit Meddo legt het weer al 32 jaar vast in duizenden cijfers

‘De lente en de herfst worden korter’ Velen kennen haar van het weerpraatje dat ze jarenlang deed op Slingeland FM, maar ook leverde ze weercijfers aan Tubantia en Omroep Gelderland en nu nog steeds aan de Meteogroup en Buienradar. Daarnaast heeft ze een website met een paar duizend trouwe volgers. Ans Prinsen uit Meddo is kortom altijd in de weer met het weer. Met engelengeduld legt ze al 32 jaar minutieus alle dagcijfers vast over temperatuur, neerslag, vochtigheid en luchtdruk vanuit haar Weerstation Meddo. En als ze al niet binnen achter de computer zit, wandelt, fietst of fotografeert ze wel buiten, weer of geen weer.

Door Jan Ruesink

* 16 januari 2017

* 21 februari 2017

Jaarcijfers Meddo 1987 tot en met 31 oktober 2018 Warmste jaar

12,4 ° Celsius

2014

Koudste jaar

9,6 ° Celsius

1996

Natste jaar

1035,5 mm

1998

Droogste jaar

455,8 mm

2018

Warme dagen (20 ° Celsius of meer)

148 dagen

2018

Zomerse dagen (25 ° Celsius of meer)

79 dagen

2018

Tropische dagen (30 ° Celsius of meer)

21 dagen

1994

Hoogste jaartemperatuur

37,5 ° Celsius

02-07-15

Laagste jaartemperatuur

-20.5 ° Celsius

02-01-97

De laagste temperaturen door de jaren heen

* Ans bij haar weerstation in Meddo

* 29 januari 2015

* 13 januari 2017

Het begon allemaal in die barre winter van 1985, toen Evert van Benthem in februari de Elfstedentocht won.

“De maand ervoor was het erg koud, zo’n 15 graden vorst”, vertelt Ans Prinsen-Boeijink (70). “Ik dacht, laat ik dat eens elke dag gaan opschrijven. Vanaf mei van dat jaar ben ik ook de neerslag gaan bijhouden en twee jaar later heb ik alles precies opgeschreven en gemiddeldes berekend.”

Eerst ging dat met twee geijkte thermometers en een gewone regenmeter, sinds 2001 wordt alles door een automatisch weerstation bijgehouden en vervolgens in de computer in Excelsheets vastgelegd, zodat je er makkelijk allerlei bijzonderheden (maxima, minima, gemiddeldes, etc.) uit kunt halen. “Het eerste weerstation had een draadloze verbinding en stoorde elke keer als er een auto langsreed. Met het nieuwe station, een bekabelde Vantage Pro2, heb ik daar geen last meer van.”

Jan Versteegt

* 8 december 2017

Ans verzamelde alle gegevens aanvankelijk voor het weerbericht dat burgemeester Anne Lieuwen van Wierden verzorgde voor Dagblad Tubantia, later werden ze doorgegeven aan weerman Jan Versteegt en naar de Meteogroup. Het weerstation heeft 24 uur per dag een automatische verbinding met de website www.hetweeractueel.nl. Met elke vijf minuten een nieuwe update vanuit Meddo. Ook op Slingeland FM verzorgde ze jarenlang een weerpraatje, elke zaterdag en zondag live ingesproken. “Ze wilden het ook wel eerder opnemen op band, maar dat heb ik geweigerd. Dat kan niet met het weer, vind ik.”

Daarnaast heeft Ans trouw vele handgeschreven dagboekjes bijgehouden waarin ze het weer beschrijft.

Daar maakt ze al jaren elke dag een bijdrage van voor haar website, verluchtigd met eigen foto’s van het actuele weer. “Als het een wat saaie, grijze dag is, kijk ik nog eens terug wat voor weer het bijvoorbeeld vijf jaar geleden diezelfde dag was. Dat kan nog weleens een mooi contrast opleveren.”

Waardering * 14 februari 2018

* 15 februari 2018

Die fascinatie met het weer komt naar eigen zeggen vooral voort uit haar liefde voor cijfers. “Het weer kun je in heel veel getallen vastleggen en uit een reeks over vele jaren kun je ook ontwikkelingen zien. Maar ik vind het vooral leuk dat anderen mijn werk waarderen.

Veel ouderen zitten nu ook op internet en nemen elke dag even een kijkje. Maar echt verstand van het weer heb ik niet, ik heb er geen opleiding voor gevolgd.”

Het komt zelfs wel eens voor dat anderen haar statistieken als bewijs willen inzetten in een zakelijk geding.

“Zoals een Duits echtpaar dat hier op een camping had gestaan en mij schreef dat hun voortent was beschadigd door een zware storm. Of ik voor de verzekering kon verklaren dat het op 20 september inderdaad had gestormd. Nou, volgens mijn cijfers stormde het op 21 september en dat heb ik ook gemeld. Ik houd me strikt aan de cijfers en verder niet.”

Ans had vroeger samen met haar man Dolf een boer-

derij in Meddo en het weer was toen van grote invloed. “Vandaar dat ik ook niet zo van de kou houd.

Het was ’s winters altijd zwaar op de boerderij. De leidingen met het water voor de koeien bevroren vaak.

Tegenwoordig hebben boeren daar een boiler voor.”

Extremer Ans heeft de interesse voor het weer bij de bevolking in de loop der jaren zien groeien. “Dat komt denk ik doordat er meer extremen zijn dan eerder. Toch blijft het gek dat het KNMI altijd van De Bilt blijft uitgaan, want hier in het oosten zijn de uitersten vaak nog sterker. Zeker in ons uithoekje van de Achterhoek. Dat komt denk ik door de zandgrond.” Zand neemt warmte sneller op, maar staat die ook sneller weer af, zodat die grond ’s zomers snel warmer wordt, maar tijdens winternachten ook veel meer afkoelt.

De weerextremen van de laatste jaren ziet Ans ook duidelijk terug in de records die ze zelf turft met haar station: “Meddo had dit jaar 79 dagen met een temperatuur van minimaal 25 graden. Normaal zijn dat er maar 35. In oktober had je in de periode van 1987 tot 2003 maar 7 dagen met een record-maximumtemperatuur en in de jaren daarna al 24 dagen. Je ziet dat de zomer zich vaker verlengt tot in de herfst. En de winter schuift ook op. De maand januari had van 1987 tot 2003 24 kouderecords en na 2003 nog maar 7. Februari en maart hadden juist veel meer kouderecords, februari steeg van 8 naar 21 en maart van 10 naar 21.

Kijk maar naar de Russische beer die afgelopen winter nog laat voor een flinke kou zorgde. Vervolgens sloeg het in een keer om naar zomerse temperaturen.”

Ans is dagelijks wel een paar uur druk met het weer en daar komen nog de fietstochten en wandelingen in de buitenlucht bij, want dan heeft ze haar camera ook paraat voor de weerfoto’s. Natuurlijk is ze weleens en weekje of dagje weg, maar dan maakt ze ter plekke foto’s en een bericht, terwijl het weerstation Meddo alle data keurig in zijn geheugen opslaat. Ook de regencijfers die ze vanuit andere delen van Winterswijk nu nog krijgt, noteert ze erbij, van Ria Stortelers uit Ratum, Ria Tervoert uit Woold, Rina Kruisselbrink uit Corle en Anton Olbach uit Winterswijk. In het verleden waren dit er, tijdens de Slingeland FM tijd, soms tien.

Boerenwijsheden Wordt het dit keer een strenge winter? We hebben immers een hete zomer gehad. Met dit soort vragen hoef je bij Ans niet aan te komen. “Ik voorspel geen weer, dat laat ik aan de weermannen en –vrouwen over, al moet je dan wel spreken over weersverwachting, niet over een voorspelling.”

Maar hoe zit het dan met de boerenwijsheden over het weer die ze van huis uit vast heeft meegekregen, kloppen die? Ans: “Nee, ja soms wel, maar dan is het toeval. Ik heb nu de laatste tijd al zo vaak morgenrood gezien, maar denk je dat er dan water in de sloot zit?

Geen druppel hoor.” www.weerstation-meddo.nl

9

SPIEKERMAN EETCAFÉ EN ZALENCENTRUM Goorweg 5 Winterswijk-Meddo 0543 216 001 www.spiekerman.nl

STRAATMANS TANDTECHNIEK

Freule van Dorthstraat 62 Winterswijk 06 - 511 283 48 straatmanstandtechniek@gmail.com

Fijne Kerstdagen en een feestelijk en vooral gezond 2019

Fijne feestdagen en een stralend 2019

WITGOED SERVICE WENTERS

FYSIOTHERAPIE BEATRIXPARK Beatrixpark 26 Winterswijk 0543-514787 info@fysiotherapiebeatrixpark.nl

Dag oud, hallo nieuw!

Wij wensen u een goed 2019

PROFILE VERMEULEN

Tuunterstraat 50 Winterswijk 0543 514 300 www.vermeulen.nl

Hietkampweg 8 Winterswijk-Woold 06-54254156 www.witgoedservicewenters.nl

Witgoede Kerst en een gelukkig en gezond 2019

Wij wensen u ook in 2019 veilige kilometers toe

Oonk Speciaalzaak viert haar 100-jarig jubileum!

Loop binnen in onze vernieuwde winkel om te kijken welke leuke aanbiedingen we hebben op gebied van baby- en rijwielartikelen (t/m 31 december)

We wensen u fijne feestdagen Team Oonk Speciaalzaak

Misterstraat 47 - Winterswijk - 0543-512519

www.oonkspeciaalzaak.nl

Willy Bonnink-Naves, bekend van het weer op tv:

‘Ik kijk altijd weer uit naar de winter’

Weerfoto’s uit Winterswijk zijn regelmatig op televisie of weerwebsites te zien.

Meerdere plaatsgenoten trekken er, weer of geen weer, op uit om een mooie sfeerplaat te maken in de omgeving. Bekende namen die dan voor heel Nederland in beeld verschijnen zijn Gé Ensing, Gerdien van der Veer, Henk Wiggers en de laatste tijd ook Karin Klein (op RTL4). Maar onbetwiste winnaar is Willy BonninkNaves. “Het is vooral een gevoelskwestie, ik heb er geen cursus voor gevolgd.”

Door Jan Ruesink Heel Nederland heeft haar naam wel eens in beeld zien verschijnen. ‘Willy Bonnink, Winterswijk’, is regelmatig te lezen onder de sfeervolle weerfoto’s die de Gerrit Hiemstra’s en de Willemijn Hoeberts van deze wereld tonen bij het weer van vandaag. En bij miserabel weer steevast gevolgd door de onvermijdelijke zin: “Het leverde in ieder geval weer fraaie plaatjes op.”

Willy Bonnink-Naves (66) uit Winterswijk is al twaalf jaar een van de vaste leveranciers, die altijd goed zijn voor een rake foto. Haar foto’s zijn te zien bij onder andere NOS, Omroep Gelderland en TV Slingeland. Vroeger ook wel bij het RTL-weerbericht, “maar daar ben ik mee gestopt omdat ze daar toch vooral foto’s van de kust en het strand meenemen, terwijl het in de rest van Nederland vaak heel ander weer is.”

Het geheim van een goede weerfoto? Willy: “Wat ze bij de tv graag willen, dat is vooral een gevoelskwestie. Je moet in ieder geval het weerbeeld van die dag goed weergeven, maar er komt ook wel geluk of toeval bij kijken. Techniek komt pas op de tweede plaats, want ik heb er helemaal geen cursus voor gevolgd en ga meestal op pad met een piepklein cameraatje. Ik fiets of loop vaak met de hond en dan past dat toestel gewoon in m’n jaszak of fietstas. En het valt niet zo op. De meeste mensen geloven het niet bij het zien van de camera, wanneer ze me toevallig tegenkomen en ze beginnen dan te lachen: ’Doe je dat daarmee?’

Je moet er soms wel vroeg voor opstaan. Zeker als je die mooie ochtendnevels wil vastleggen.”

“Zelf ben ik dol op de natuur en kan nooit lang binnenzitten. Ik kijk altijd weer uit naar de winter, dat zat er van kinds af aan al in. Het kan hier zo mooi zijn als het landschap wit bevroren is of onder een dik pak sneeuw ligt. Ik kan er ook van genieten als ik kinderen met hun sleetjes van de BHbulten aan de Ravenhorsterweg af zie glijden. Dan sta ik klaar met mijn camera. Maar je moet tegenwoordig wel oppassen in verband met de privacy, dus ik fotografeer de kinderen dan ook niet van voren.” Zelf wil ze trouwens liever niet op de foto, ook niet in deze krant, zegt ze. “Ik blijf liever op de achtergrond.”

“Fotograferen is erg leuk en boeit me altijd weer opnieuw en als je de foto’s dan later weer in beeld terugziet, dan geniet je daar erg van.

Anders had ik het ook nooit zo lang volgehouden.”

11

Marcel Scholten: ‘Bij 4 graden kan het soms kouder voelen dan bij vorst’

Vorstelijk genieten van sporten in de kou Een gure oostenwind, sneeuw, hagel, bittere kou. Voor de * Marcel in actie tijdens de Survival Beltrum. Foto Bregke Scholten meeste mensen alle reden om dicht bij de haard te kruipen met een kop hete chocola.

Maar voor menig sporter juist het sein om de sportschoenen aan te trekken en erop uit te gaan. Want buiten sporten in de winter is genieten van de stilte, het winterse landschap en de strijd tegen de elementen. Maar hoe ga je die uitdaging het beste aan?

Doorgewinterd survivalatleet en hardloper Marcel Scholten uit Meddo geeft de tips.

Door Jan Ruesink Hollen tussen de kerststollen en de oliebollen. Over twee weken is het weer zover: dan trekt een legioen van een paar honderd lopers weer over de wegen en paden van Meddo voor de jaarlijkse Keiloop. Of het nu 10 graden is, kraakt dat het vriest, Meddo onder een witte deken ligt of een gure oostenwind de lopers geselt, de Keiloop gaat altijd door. De echt winterharde bikkelaars zwoegen een week later urenlang over de maisstoppels, waden door beken en schuren hun handen aan ijzige klimtouwen.

Want dan wordt in Beltrum de dertigste editie van de jaarlijkse survival gehouden, het summum van de strijd tegen de elementen.

Bij beide wedstrijden was Marcel Scholten (60) uit Meddo er vrijwel elk jaar bij. In Beltrum zelfs bij alle 29 edities en ook bij de jubileumeditie prijkt hij weer op de deelnemerslijst van de lange run. “Ja, echt heerlijk, dat afzien in de kou”, glundert hij met zijn kraaloogjes. “Ik sport wel onder alle weersomstandigheden, maar de winter heeft toch iets speciaals. Dan heb je de mooiste wedstrijden en die kou, daar kun je je makkelijker op instellen dan de hitte, want die hou je niet buiten.”

Maar hoe doe je dat, je mentaal en lichamelijk wapenen tegen kou, wind, regen, sneeuw en ijzel? “Dat begint ermee dat je je lichaam langzaam laat wennen aan die omstandigheden”, weet Marcel. “Ik train het hele jaar bij De Voshaar in Eibergen en na een training duiken we atlijd even een vennetje in. Zo wen je eraan dat je staks in januari bij de survival door beken moet lopen of een nat pak oploopt bij een van de hindernissen.”

Ook maakt het verschil of je een wedstrijd loopt of een duurtraining doet. “Op een 5 km bij de Keiloop eind december heb ik meestal alleen een korte broek en een Tshirt, want dan loop je veel sneller en ontwikkel je meer warmte. Maar dan heb ik vaak wel handschoentjes aan, want het bloed gaat bij inspanning vooral naar de grote spieren en niet naar de handen waar het op dat moment niet nodig is.”

Niet te warm kleden

Geen kaas of vlees

De juiste kleding kiezen is ook belangrijk, zegt hij.

“Niet te weinig en niet te veel. Je mag het de eerste tien minuten gerust iets te koud hebben, want door het sporten krijg je het vanzelf warm. Het lichaam regelt dat wel. Voelt het direct al comfortabel, dan krijg je het onderweg waarschijnlijk te warm.”

Zijn lijf insmeren met vaseline doet Marcel niet. “Dat heb ik ooit weleens gedaan voor een survival, maar dat beviel niet, want dan ademt de huid niet meer en kan je lichaam de warmte niet kwijt. Dan blaas je je zelf op.”

Zelf heeft Marcel het meest baat bij thermisch ondergoed. “Een thermische onderbroek en anderhalf thermisch shirt; dus eerst een oud, gehavend shirt en daaroverheen een heel shirt met lange mouwen. Dan nog je wedstrijdshirt of een trainingsjack.” De sokken zijn dan ook synthetisch, want katoen blijft nat en kan blaren opleveren. “En een muts als het echt koud is.”

Eten doet Marcel hoogstens drie uur voor een zware duurinspanning. “En dan vooral brood met wat zoetigheid, wat snel verteert. Kaas en vlees eet ik zeker vijf tot zes uur van te voren niet meer. Als er te veel vocht naar de maag gaat, krijg je ook last van dikker bloed in de spieren.”

Marcel, die werkt op een varkenshouderij, kan op zijn zestigste de ontberingen van lange duurlopen, mountainbiketochten en hindernislopen nog prima aan, maar hij merkt het voortschrijden der jaren wel aan zijn lijf. “Dat zit’ em vooral in het herstel. Kon ik vroeger nog vijf keer per week vol gaan, nu moet ik dat beter doseren, want het herstel van een inspanning duurt langer naarmate je ouder wordt. En juist van dat herstel moet je het als sporter hebben. Dat omslagpunt ligt zo rond je 44e jaar.”

De temperatuur alleen is niet maatgevend voor hoe je je kleedt, zegt de survivalsporter. “Als het plus 4 graden is en het miezert of regent, koel je meer af dan wanneer het vriest en helder weer is. Dan kun je zeker tot min 10 graden gewoon buiten lopen.”

Wat hij nu sinds een paar jaar doet is gefaseerd trainen, op een schema van Herman Ijzerman uit Ruurlo, die veel atleten traint. “Dan heb je een herstelweek op 33 % van je maximum, daarna een normale week op 50 % en vervolgens een opbouwweek van 70 tot oplopend 100 %, afhankelijk van het moment dat je wilt pieken in een wedstrijd. Ik merk dat ik daar veel baat bij heb, ik kan de snelle jongens nu langer bijblijven. Als je altijd maar op je max traint, breek je meer af dan je opbouwt.”

* Marcel Scholten “Je mag het de eerste tien minuten bij sporten gerust iets te koud hebben.”

Foto Jan Ruesink

Tips voor sporten in de kou We beperken ons hier tot lopen.

Voor fietsen en schaatsen gelden meer specifieke adviezen, onder meer voor materiaal en kleding.

- Denk aan warming up, kan ook prima binnen - Meerdere lagen kleding, laagjes lucht isoleren. Thermo-ondergoed dat ademt, vocht afvoert, tweede laag isoleert warmte, buitenlaag = waterafstotend jack - Handschoenen aan, muts op (40 procent van de warmte gaat via je hoofd weg). Sokken van vochtafvoerend materiaal; niet van katoen, dat houdt vocht vast (blaren) - Vocht en eten op peil houden (energiereep). ’s Winters sporten zorgt voor een hoger calorieenverbruik omdat het lichaam dan meer moeite moet doen om zijn temperatuur op peil te houden.

- Begin met je training tegen de wind in, zodat je op de terugweg de wind mee hebt. Anders zweet je eerst en koel je vervolgens af.

- Kleed je ook niet te warm. Je moet het iets te koud hebben als je begint te lopen. Doe dus alsof het 5 graden warmer is en kleed je daarop. Bij een wedstrijd minder warm kleden dan in training.

- En het belangrijkste: geniet! Van de natuur, de rust en het knisperen van de verse sneeuw. En denk bij moeilijke momenten aan de beloning straks, een warme douche, hete chocolademelk of een kom snert.

Kledingaviezen van de Survival Beltrum - Gebruik geen tape om de broekspijpen af te sluiten in verband met het afknellen van bloedvaten.

- Draag strakke nylon/lycra kleding, eventueel thermo-ondergoed eronder.

- Altijd sokken dragen in verband met de schurende werking van zand en water.

- Strak zittende schoenen met terreinprofiel. Veters strak aanhalen. Liefst een dubbele knoop in de veters leggen. Schoenen met spikes zijn niet toegestaan.

Keiloop Meddo Op zondag 30 december wordt de 34e editie van de Keiloop in Meddo gehouden. Geschikt voor lopers van alle niveaus en leeftijden. Om 10.00 uur gaan de eerste lopers van start van de 1 km (voor kinderen t/m 9 jaar) en de 3,2 km.

De 5,5 km start om 10.30 uur en de lopers van de 10 km en de halve marathon vertrekken om 11.30 uur. Er wordt weer gelopen met chips zodat de tijd van iedereen nauwkeurig geregistreerd kan worden.

Via www.scmeddo.nl kun je je vooraf inschrijven tot 28 december. Dit bespaart de organisatie veel werk en jezelf 1 euro. Na-inschrijven kan op de dag van de loop.

Survival Beltrum 30e editie, zondag 6 januari Vanaf 9.15 u: open NK lange run (22 km), hele run recreatief (individueel en koppels), halve run recreatief (13,5 km, individueel en groepen 4 pers.), jeugd 15-17 jaar (13,5 km), jeugd 12.14 jr en 10-11 jr (6 km). Start vanaf het Mariaplein. www.survivalbeltrum.nl

13

PRINSEN BESTRATINGEN

TE HOFSTÉ SCHILDERWERKEN

06-51 56 30 46

Bestrating - Grondwerk - Kraanverhuur

..

..

.

Voor al uw: Bestratingen Sierbestratingen Opritten / terrassen Grondwerk Leveren van alle materialen

www.prinsenbestratingen.nl Morskers Driehuisweg 16 Winterswijk-Meddo 06-51563046 info@prinsenbestratingen.nl www.prinsenbestratingen.nl

Nieuw Beusinkweg 2 Winterswijk 06-10882326

Fijne feestdagen en een kleurrijk 2019

Fijne feestdagen en een gezond nieuwjaar

SLIJTERIJ-WIJNHANDEL GOOSSENS

STEMERDINK MACHINEHANDEL

Fijne feestdagen en een gezond 2019

Wooldstraat 43 Winterswijk 0543 513 206 www.goossens-wijnen.nl

Wij wensen u een smaakvol 2019 !

Morgenzonweg 31

Winterswijk

0543 512 831

Gemeente kan meer halen uit de koudeperiode

Toeristen warm maken voor Winteren in Winterswijk Vakantiehuisjes staan leeg, restaurants en hotels sturen hun hulpkrachten naar huis, de ijssalon gaat op slot; toeristisch Winterswijk gaat de komende maanden over op de waakvlamstand. Maar nodig is dat niet. Want er zijn nog genoeg mensen die warm gemaakt kunnen worden voor een weekend of midweekje naar de parel van de Achterhoek. Het geheim? Maak van de kou een sterkte en geef de vakantieganger een vorstelijke behandeling.

Door Wim Ruesink We gaan naar de kust om naar het strand te gaan, maar dan wel in de zomer om lekker te kunnen bakken. Een dagje uitwaaien in het najaar zou ook nog kunnen, maar daar houdt het voor wat de kust betreft wel mee op.

Winterswijk kan de toerist in de koude en donkere dagen van het jaar echter juist wel iets bieden. We hebben al een campagne om toeristen hier van mooie nazomerse dagen te laten genieten met ‘Nazomeren in Nationaal Landschap Winterswijk’ . Maar de winter wordt helaas vergeten. En juist dan liggen er kansen voor Winterswijk om toeristen te trekken.

Landschap Winteren in Winterswijk zou een mooie slogan kunnen zijn. De verblijfsaccommodaties in onze gemeente zijn allemaal zeer modern, zodat het er ook in de winter goed vertoeven is, zeker de Finse bungalows. Ook is de winter is bij uitstek het seizoen om van ons prachtige coulissendecor te genieten. Het landschap opent zich als het ware: de Scholtenboerderijen zijn op hun best te zien, zonder mais of volle bomen die het uitzicht belemmeren. Maar ook de karakteristieke essen en de meanderende beken zijn dan het beste te bewonderen.

Tradities Met een beetje creativiteit is daar van alles aan toe te voegen. Gun de toeristen een blik in een van de nog aanwezige aardappelkelders waar vroeger de

aardappelen werden opgeslagen als wintervoorraad. De winter is ook een heerlijke tijd voor een mooie buurtschapswandeling om je vervolgens op te warmen aan warme chocolademelk of een dampend bord snert. Geef workshops midwinterhoornblazen. Het museum zou een mooie expositie kunnen inrichten over Achterhoekse wintertradities als kniepertjes bakken, het ni’j-jaorwinnen met de snoepzakken, het affluiten van de stoomketels en nog vele andere tradities.

Er zijn vast ook wel brouwerijen die toeristen wat moois kunnen vertellen over winterbier of een lekkere kruidenbitter. En niet te vergeten het kouderecord, want Winterswijk heeft de koudste plek ooit in Nederland. Bedenk een ludieke manier om toeristen te laten ervaren hoe koud min 27.4 C is. Kom met een speciale een mooie Groeten Uit Winters-wijk kaart waar dan natuurlijk dat legendarische weerrecord van 27 januari 1942 op staat.

Er liggen in de winter zeker ook kansen voor onze musea, overdekte zwembaden en andere binnenattracties. De zomers worden immers steeds warmer en dan bezoek je doorgaans geen plek voor binnenvermaak zoals de afgelopen zomer liet zien.

Als alle betrokken partijen rond het toerisme de handen ineenslaan en de toeristen een mooi winterhard programma kunnen voorschotelen, dan komt dit vast goed. Natuurlijk zullen er ook criticasters zijn die niet zitten te wachten op een toestroom van toeristen in de winter naar ons dorp.

Maar dat zijn dan vooral plaatsgenoten die niet gestoord willen worden tijdens hun winterslaap.

15

T

Houvast Makelaars wenst u Fijne feestdagen en wij staan ook in 2019 graag voor u klaar!

T

Heeft u de ideale woning gevonden?

Wij kunnen u adviseren over de verkoop van uw huidige woning.

Houvast makelaars geeft u gratis en vrijblijvend, een actuele waardebepaling van uw woning!

Oostervoort 38 Rauwershofweg 3 Ravenhorsterweg 29 Ravenhorsterweg 75 Scholtenenk 45 Vredenseweg 72 Waliensestraat 3 Wooldseweg 70-72

€ 142.500 € 575.000 € 194.000 € 274.500 € 189.900 € 207.000 € 224.950 € 469.000

Appartementen: B.H. Heldtstraat 1 B.H. Heldtstraat 74 Frerikshof 74 Frerikshof 84 Frerikshof 86 Gasthuisstraat 24-03 Kottenseweg 132 A nieuwbouw Kottenseweg 132 B nieuwbouw Kottenseweg 132 C nieuwbouw Kottenseweg 132 D nieuwbouw Torenstraat 17 Weurden 49 Weurden 49-B

€ 119.000 € 119.000 € 65.000 € 85.000 € 89.000 € 324.500 € 225.000 € 260.000 € 330.000 € 440.000 € 475.000 € 125.000 € 125.000

T T

€ 139.500 € 397.500 € 132.500 € 525.000 € 498.000 € 615.000 € 224.500 € 139.000 € 159.500 € 489.000 € 179.500 € 215.000 € 349.500 € 335.000 € 129.500 € 117.000 € 145.000 € 115.000 € 249.500 € 329.000 € 259.000 € 575.000 € 212.500 € 209.000

T

Woningen: Abeelstraat 88

Ambachtsstraat 67-69 Beuzenes 71 B. Stegemanstraat 43 Bumerweg 11 Corleseweg 72+ 72-A Curacaostraat 20 Cypresstraat 45 De Bank (Bouwkavel) Dennendijk 38 Elzenstraat 7

Fazantlaan 4 Gasthuisstraat 64-1 Gasthuisstraat 75 Hakkelerkampstraat 30 Iepenstraat 25

Joost van den Vondelstraat 187 Kastanjelaan 9 Keizersdwarsweg 36 Kloetenseweg 13 Kortestraat 2 Kottenseweg 93 M. Vasalisstraat 145 M. Vasalisstraat 163

ons actu e le won i ngaa n bod

Recreatiewoningen: Breukinkweg 3-22 € 98.500 Breukinkweg 3-30 € 82.500 Jonkersweg nieuwbouw prijs op aanvraag Jonkersweg 57 € 249.000 Meekertweg 8-50 € 149.500 Meekertweg 8-52 € 169.500 Meekertweg 8-58

€ 144.000 Meekertweg 8-66 € 125.000 Meekertweg 8-56 € 169.000 Nieuw Beusinkweg 20-33 € 149.500 Aalten /Varsseveld Bocholtsestraatweg 34, Aalten Keizersweg 61, Aalten Koopmanstraat 5, Aalten Nijverheidsweg 48, Aalten Dames Jolinkweg 5, Varsseveld

€ 137.500 € 138.000 € 174.500 € 145.000 € 174.500

Winterswijk

Winterswijk

Winterswijk

Curacaostraat 20 Vraagprijs € 224.500

Gasthuisstraat 24-03 Vraagprijs € 324.500

Breukinkweg 3-30 Vraagprijs € 82.500

Half vrijstaand woonhuis met grote tuin

Groot appartement met veel lichtinval

Leuke vrijstaande recreatiewoning

T

T

Winterwarm ziet nog volop groeikansen in heaters en led-verlichting

Warmte en licht uit Winterswijk straalt overal Ze hangen in de helft van alle Winterswijkse fabriekshallen, maar ook in de Porschefabrieken in Stuttgart, de Coca-Colabottelarij in Roemenië en in het H&M distributiecentrum in het Poolse Poznan. De verwarmingstoestellen van het Winterswijkse Winterwarm Heating Solutions gaan als de spreekwoordelijke warme broodjes over de toonbank; zeker in deze koude en donkere wintermaanden, waarin de verwarming en het licht lang aanblijven bij het bedrijf aan de Industrieweg. Met Winled kan Winterwarm nu ook bij haar klanten het licht aandoen. Deze jonge tak van het bedrijf moet voor meer groei, extra omzet en een grotere bedrijfszekerheid in de toekomst gaan zorgen.

Door Jan Ruesink In de hele wereld hangen er al honderdduizend van, de gasgestookte luchtverwarmers van Winterwarm Heating Solutions. In Nederland heeft het bedrijf meer dan de helft van deze markt in handen, maar ook in Europa en ver daarbuiten is het een vooraanstaande speler. Tweederde van de omzet komt uit de export. In Polen bijvoorbeeld houdt Hennes & Mauritz een distributiecentrum van 80.000 vierkante meter warm met ruim honderd heaters uit Winterswijk en in de Oekraïne zorgen ruim drieduizend kachels ervoor dat twintig miljoen kippen er warmpjes bij zitten. Een grote verantwoordelijkheid, want als die apparatuur ook maar even hapert, kan dat fataal zijn voor het pluimvee.

Het is ook deze maanden weer flink gas geven in de fabriek van Winterwarm. “Want zodra het kouder wordt, staat de telefoon hier gloeiend heet”, zegt directeur Bart Looman. Dat bedrijven dan pas denken aan verwarming lijkt vreemd, want iedereen ziet de winter immers aankomen en het dak repareer je toch ook als het droog is.

“Klopt”, zegt Looman, “maar aan het begin van het stookseizoen merken ze bijvoorbeeld dat een heater het niet goed doet, er wordt gemopperd op de werkvloer en dan roept men de installateur erbij, die vervolgens ons weer belt. Gelukkig kunnen wij veel onderdelen en complete luchtverwarmers uit voorraad leveren, maar zo werkt het wel. Dat snelle leveren is ook een van onze sterke punten.”

Winterwarm dankt zijn succes niet aan een lage prijs, maar vooral aan kwaliteit en innovatie, weet Looman. “Onze apparatuur is oersterk en betrouwbaar, maar minstens zo belangrijk is dat we voortdurend kijken of de toestellen nog zuiniger, compacter en efficiënter kunnen. Zo hebben we een condenserende luchtverwarmer ontwikkeld die maar één in plaats van twee warmtewisselaars nodig heeft. Daardoor zijn ze veel compacter, wegen ze nog niet de helft van de concurrerende heaters en kunnen we ze concurrerender produceren.

Op die innovatie hebben we een patent verkregen. Tien procent van ons personeel werkt op de afdeling Research & Development.”

Aardgas De meeste heaters van Winterwarm zijn gasgestookt.

Aangezien Nederland volgens het kabinet ‘van het gas af moet’ dringt zich de vraag op of Winterwarm zich ook moet voorbereiden op een gasloze toekomst. Maar Looman gelooft daar niet in: “Ik ben het ermee eens dat we moeten stoppen met de aardgaswinning in Groningen. Dat kunnen we de inwoners daar niet langer aandoen. Maar het is een illusie dat we in 2030 zonder gas kunnen, want dan zouden we 18.000 woningen per maand moeten ombouwen. Alleen dat is al onmogelijk. Wat ik voorzie, is dat we meer gas gaan importeren uit bijvoorbeeld Rusland.

pakket van de firma Priva, dat luchtverwarmers maakte voor pluimveestallen en tuinbouwkassen.

In 2016 zijn we onder de naam WinLed begonnen met ontwerpen en assembleren van led-verlichting. Gezien de enorme ontwikkelingen in die markt zagen we daar kansen in. We zitten met onze verwarming immers toch al veel bij de installateur.

Bij nieuwe verwarmingsprojecten bieden we daarom nu ook aan een verlichtingsplan te maken. Nog maar 10 procent van de bedrijven heeft led, in de rest hangen nog TLbuizen. We zien WinLed nu sterk groeien; dit jaar halen we al een miljoen euro omzet.

Zo hebben we een groot distributiecentrum in Kortrijk (B.) voorzien van 9 kilometer ledlijnen en een paar winkels plus distributiecentrum van de speelgoedketen Toy Champ van 4,7 kilometer van onze ledarmaturen.”

“Ik zeg altijd: pas op drie poten kun je stabiel zitten” Maar dat is wel hoogcalorisch gas, terwijl de ketels en heaters zijn afgestemd op laagcalorisch gas uit Groningen.

Dat betekent dat je moet bijmengen en apparatuur moet gaan bijstellen of vervangen. Dat is echter lang niet zo duur als warmtepompen plaatsen. Elektrisch verwarmen zou ook kunnen, maar dat is qua CO2-uitstoot veel vervuilender dan gas omdat veel elektriciteitscentrales immers nog stoken op steenkool. Vloerverwarming in plaats van hangende heaters kost bedrijven die alleen overdag werken, ook veertig procent meer energie volgens onderzoek van de ISSO. Voor onze afnemers is er dus voorlopig geen enkele reden om andere verwarmingsbronnen te overwegen.”

Niettemin wil Winterwarm niet afhankelijk zijn van één product, hoe goed dat ook loopt. Looman: “Ik zeg altijd: pas op drie poten kun je stabiel zitten. Daarom hebben we in 2008 ook de agrarische markt aangeboord, door overname van het agrarische producten-

Om de groei aan te kunnen en tegelijk de efficiency te verbeteren, gaat Winterwarm de productie verder automatiseren.

Er staan al een nieuwe lasersnijmachine en een robot die gewoon doorwerken als de rest van het personeel achter de aardappels zit. Inmiddels is een tweede robot op komst voor de productie van warmtewisselaars.

Hierdoor zal ook de vraag verschuiven naar meer hoogopgeleid personeel. Dat is, net als alle technici, schaars, maar Looman zegt nog geen grote moeite te hebben om vaklieden te vinden. “Komt denk ik omdat we een goede naam hebben opgebouwd. Buiten het piekseizoen heeft het personeel elke vrijdagmiddag vrij en dat halen ze dan in tijdens de winter. En verder hebben we een zeer aantrekkelijke winstdelingsregeling.”

Geschiedenis Winterwarm gaat terug tot 1936 Winterwarm is opgericht in 1936 en komt voort uit het installatiebedrijf van C. Kappers. Hij zag een markt voor industriële verwarmingsapparaten en ontwikkelde een staande, oliegestookte luchtverwarmer, Domino genaamd. Begin jaren 60 werden de hangende luchtverwarmers ontwikkeld, onder de namen Europa en Universum.

In 1967 werd het bedrijf verkocht aan DRU. Het waren hoogtijdagen voor het bedrijf; er werkten destijds zo’n honderd mensen. In 1976 nam Benraad uit Terborg het bedrijf over en kwam er een tweede lijn luchtverwarmers bij. Deze bleef men onder de naam Benraad verkopen, omdat een groot deel hiervan voor de export bestemd was.

In 1984 nam Atag de productie van cv-ketels van Benraad over. Het productiebedrijf in Winterswijk paste hier niet bij en werd verzelfstandigd onder de naam Winterwarm. Met de merken Universum en Winterwarm werd het bedrijf marktleider op de Nederlandse markt.

Onder andere door de opkomst van internet werd de tweede merknaam, Universum in 2012 geschrapt.

In de loop der jaren heeft en had Winterwarm overigens ruim dertig merknamen, voor een deel voor de exportmarkten.

In 2008 werd de verkoop van luchtverwarmers voor de agrarische markt overgenomen van Priva (De Lier). Vervolgens stapte het bedrijf in 2016 in de markt van ledverlichting onder de naam WinLed. Tegenwoordig valt Winterwarm voor een groot deel onder Vado Beheer, de holding waar ook buurman Contour van is en waar Winterwarm mee samenwerkt. Winterwarm heeft nu weer honderd mensen in dienst, van wie zestig in Winterswijk. De overigen werken in de deelneming Climair in Frankrijk en de verkoopkantoren in Warrington (VK) en Poznan (Polen).

* Winterwarm-directeur Bart Looman: “Onze apparatuur is oersterk en betrouwbaar”

17

Winterswijk loopt mee en staat stil bij kanker

6 - 7 juli 2019

TRIMSALON NATUURWEELDE

Verlengde Ratumsestraat 12 Winterswijk 0543 532 111 www.trimsalonnatuurweelde.nl

Vredenseweg 136, 7101 LS Winterswijk

SamenLoop voor Hoop is een uniek evenement van KWF Kankerbestrijding waarbij deelnemers de 24 uur lang stilstaan bij kanker, het leven vieren en (ex)kankerpatiĂŤnten een hart onder de riem steken.

Fijne feestdagen en een goed geknipt 2019

De wandelestafette wordt lokaal door vrijwilligers georganiseerd. De totale opbrengst van de SamenLoop voor Hoop komt ten goede aan het wetenschappelijk kankeronderzoek dat KWF financiert.

Om dit mogelijk te maken

zoeken wij U

om samen met andere vrijwilligers ons te helpen hier een

groot(s) evenement van te maken !

Smakelijke feestdagen

Meld je aan

E-mail: winterswijk@samenloopvoorhoop.nl

samenloopvoorhoop.nl/winterswijk

Fijne feestdagen en een gezond 2019

Het Tweede Groot Winterswijks Cryptogram Door Jan Ruesink

Ga er maar eens goed voor zitten, want na de vele positieve reacties op het eerste Groot Winterswijks Cryptogram van vorig jaar december, is hier de twee editie. Een puzzel vol cryptische omschrijvingen over van alles wat zich het afgelopen jaar in Winterswijk heeft afgespeeld en andere woorden en begrippen die min of meer met ons dorp te maken hebben. (Neem dit een beetje ruim s.v.p.).

De cijfers tussen haakjes achter de omschrijving staan voor het aantal letters.

Wij verloten TIEN SLAGROOMTAARTEN van bakkerij Ter Weme onder de juiste, of de meest juiste inzendingen, want het is een uitdagende puzzel. Stuur uw oplossing dus ook in als u niet zeker bent van al uw antwoorden!

Wij wensen u veel

puzzelplezier

Horizontaal

en succes!

Stuur uw oplossing uiterlijk woensdag 20 december in per mail naar redactie@devijftigpluskrant.nl , o.v.v. ‘cryptogram’ of per brief of kaart naar puzzelredactie Verrassend Winterswijk, p/a Dahliastraat 9, 7102 KA Winterswijk.

Vermeld daarbij uw naam, adres en telefoonnummer. Per huishouden mag slechts één oplossing worden ingestuurd. De winnaars krijgen persoonlijk bericht.

De uitslag wordt op 21 december bekendgemaakt op www.devijftigpluskrant.nl en in de 50+Krant van 1 februari.

De taarten worden in overleg met de winnaars op een dag tussen kerst en oud en nieuw bezorgd door bakkerij Ter Weme.

1. Een Duitser verloor hier ooit een paar munten (11) 6. Wie ’t eerst koos kreeg zo’n stickie van de gemeente (3) 8. Wilden de Tukkers hiermee via Winterswijk weer in de eredivisie komen? (13) 10. Hierachter trekken ambtenaren een Mondriaan aan (5) 11. Zeldzaam plantje in Winterswijk levert het land geld op (9) 13. Verraad niets van wat je erin gooit (5) 14. Hij schopte (het niet tot) een zetel (4,5) 16. Die winkel is van ons (2) 17. Jong dat gescout is op de Huininkmaat (4) 19. Sterrenbeeld van Jan Snaphaan (8) 20. Toegang, of juist niet, bij ’t Hilgelo? (3) 21. Werktuig van voornaam Volksfeestbestuurder (2) 23. Belastingkantoor was tijdelijk (maar tevergeefs) tegen afbraak (9) 24. Hierop leggen de bewoners ervan de bal neer (2,4) 26. Kreet van herkenning aan de Dingstraat (2) 27. Stroomt in Italië, maar niet openbaar in het centrum van Winterswijk (2) 28. Deze schrijver zorgt voor een file in het dorp (5)

Verticaal 1. Dier in het buitengebied dat in een strik zit (3) 2. Joris (eet eindelijk eens bij McDonald’s) (6,6) 3. Ligt deze straat aan een rivier? (4) 4. Buurtschap met armoedige huisjes (6) 5. Doorzichtige grap om daar je afval te storten (7) 6. Uiting van afkeer of eerbetoon op oudejaarsdag? (10) 7. Boze reactie van koeien op komst zonnepanelen in weilanden (9) 9. Ingrepen met die bioscoopbril van het SKB (11) 12. +22. Dapper familielid uit de oorlog (5,4) 15. De aanleg van die strook gaat in Winterswijk niet over één nacht (6) 18. Zwaar bevochten bosje bij Winterswijk (2,4) 21. Oude maat en vogel vormden ooit een supermarktimperium (4) 22. (zie 12. verticaal) 23. Zo te horen houdt een jongen nu menig buurt in de gaten (3) 25. Voor Kolstee en Kortschot is dit overdreven (2)

CRYPTOGRAM ANTWOORDBON

Naam:…………………................……......................................………………………………

Adres:………………………………................………………........……..............................…

Tel.nr.:…………………………….................………………………........................................

19

Zeker verzekerd!

* Zundagmorn in de snee, Scholtenbrug 2013

Vanaf nu op de nieuwe lokatie Torenstraat 1-02 - Winterswijk - 0545 483483 - www.ovm.nl

Wij wensen u prettige feestdagen De plek voor een swingend feest, bedrijfsborrel, vrijgezellenavond of geheel verzorgde bruiloft Ook voor het organiseren van een jubileum, workshop of verjaardag kun je bij ons terecht

Wij proosten op een geweldig 2019 Spoorstraat 4 I Winterswijk I 06 15566185 I swingcafedebuurvrouw.nl 20

* Blik op ‘t darp in de snee, Scholtenbrug 2015

De winters in Wenters volgens Vic Weer of geen weer, Vic Hulshof kun je het hele jaar door wel ergens in of om Winterswijk aantreffen, gezeten op een krukje met een penseel in zijn hand. Meestal strijkt hij samen met zijn schildermaatjes Robert Jansen en Henry Wolters neer op een schilderachtig plekje in de buurtschappen. “En als we dan na een paar uur ons werk vergelijken, is het net of we allemaal ergens anders zijn geweest”, lacht de Winterswijkse kunstschilder.

“Want zo verschillend zijn onze stijlen.” Zelf omschrijft hij zijn taferelen als ‘expressieve landschappen’, waarvan op deze pagina’s een winterse selectie te zien is.

* Zundagmorn in de snee, Scholtenbrug 2013

Door Jan Ruesink De herfst is Vics favoriete seizoen, vanwege alle felle kleuren in het landschap en de zomer juist de minst spannende tijd.

“Want dan is het overal alleen maar heel groen, met veel mais. Hoewel dat deze zomer natuurlijk wel wat minder was.”

Vic (Lichtenvoorde, 1953) schildert zijn complete doek ter plekke en kan daardoor ook in de winter zomaar uren buiten zitten. “Gelukkig ben ik niet zo kouwelijk aangelegd en ik schilder vanuit de losse pols, dus koude vingers hinderen me dan niet. Maar het is weleens zou koud geweest dat het doek onder de ijskristallen zat en dat het dan thuis helemaal ging uitlopen.”

“Ik begin meestal met een eerste versie waarin ik alle landschapselementen en details vastleg en maak dan een versie twee, drie enzovoorts waarin ik juist zaken weglaat.

Natuurlijke glooiingen overdrijf ik vaak. Het Winterswijkse coulisselandschap is prachtig om te schilderen, omdat je daarmee diepte kunt aanbrengen in je doek. Achter een akker en bosrand komt vaak nog een weiland en zo krijg je mooie doorkijkjes.”

* Peerdeweide an de Eeltinkweg Miste, winter 2015

Vic maakt de acrylschilderijen op doek vooral voor zijn eigen plezier, “maar ze zijn wel allemaal te koop.” Vic is in de wijde regio ook bekend van zijn vele affiches van popconcerten en andere evenementen. In Winterswijk ontwierp hij de sculptuur De arm van Mondriaan (voor de oude Driemark/ HBS aan de Zonnebrink) en het Mondriaan-raam aan het Weeninkpad. Ook timmert hij flink aan de weg met commerciële opdrachten, cursussen en workshops.

Vic Hulshof is volgende week nog live aan het werk te zien op de kerstmarkt in Winterswijk, op zaterdag 22 en zondag 23 december, op de hoek Meddosestraat-Markt.

Meer info: www.vix.nu Foto’s: Sonny Krosenbrink

* Borkense Bane, an de Duutse Grenze, winter 2015

* Boom bi-j Ruïne Misterweg, Miste

* Beake, Gossinkbos Kotten, winter 2018

* Kolke in Raotum, Henxel of Kotten, winter 2017

Raak geïnspireerd in 2019

DEKALU REKLAME

www.dekalu.nl

RATERINK STRAATWERKEN

VISHANDEL VAN DEN BERG

Kottenseweg 116 Winterswijk 0543-515946 raterink@wxs.nl

Fijne feestdagen en een steengoed 2018

AUTOSCHADE SLOTBOOM

Glanzende feestdagen en een mooi 2019

Ambachtsstraat 61 Winterswijk 0543 516 641 www.autoschadeslotboom.nl

Sfeer volle Kerstdagen en een feestelijk nieuwjaar

Smakelijke Kerstdagen en een gezond 2019

Houtladingstraat 2 Winterswijk 0543 530 502 www.vishandelvandenberg.nl

TANDPROTHETISCHE PRAKTIJK KIND

Tuunterstraat 35 - Winterswijk 0543-519901 - www.tandprotheticuskind.nl

Wij wensen u fijne feestdagen en een stralend nieuwjaar!

THEO NIJENHUIS LICHT EN GELUID

Wooldseweg 30 Winterswijk 06 83218219 www.tn-servicetechniek.nl

Winterswijk in de Nederlandse literatuur

‘Het is hier rustig, net of dit Nederland niet is’ Winterswijk en omgeving figureren regelmatig in romans, verhalen en gedichten van Nederlandse schrijvers. Onlangs gebeurde dat nog in een debuutroman, waarin de hoofdpersoon vertelde over zijn bezoeken aan de Steengroeve. Uit de fouten in de romanpassage bleek dat de schrijver er nooit was geweest. Natuurlijk hoeft een schrijver niet ergens geweest zijn, als hij over een plaats schrijft. De meeste schrijvers hebben tenslotte een rijke fantasie. Het is dan echter wel handig dat de feiten kloppen. Vele schrijvers hebben Winterswijk echter wel echt bezocht en hebben daar kort of lang over geschreven. Hoe komt ons dorp eraf in die boeken?

Door Bernhard Harfsterkamp Enkele landelijk bekend geworden schrijvers zijn hier zelfs geboren. We kennen allemaal Gerrit Komrij. Veel van de passages die hij in zijn uitgebreide oeuvre over Winterswijk schreef zijn opgenomen in De winter wist van geen wijken. Een literaire zwerftocht door het Winterswijk van Gerrit Komrij. Minder bekend is de in ’t Woold geboren schrijver Christiaan te Winkel, die door liefhebbers gewaardeerd wordt vanwege de korte roman De Grasbaan, waarin de Bocholtse Baan en directe omgeving een belangrijke rol speelt. Ook in zijn novellenbundel Vacuüm verpakt en de roman Mij dorst komt Winterswijk zeer herkenbaar voor. Aan het Winterswijk van Komrij en Te Winkel besteed ik in een vervolg op dit artikel aandacht.

Deze keer richt ik me op enkele schrijvers die letterlijk op bezoek zijn geweest.

Bij de eerste keer dat Koos van Zomeren over Winterswijk schreef was er nog twijfel of hij er al was geweest. Dat gebeurde in de roman Het schip Herman Manelli uit 1990: “In Winterswijk liepen honderdveertig mensen de zaal uit, een ongehoord succes, dat evenwel voor een goed deel moest worden toegeschreven aan een beoordelingsfout van de directeur, die hen had ingedeeld in een abonnementsreeks met Der Bettelstudent en dat soort ongein. Na afloop werden ze gefêteerd door de achterblijvers. Manelli herinnerde zich een varkenskop, tot barstens toe opgeblazen door triomfantalisme: ‘Bedankt kerel, de avond van mijn leven!

Die, die weggingen, dat zijn de lui die maken dat het hier in Winterswijk zo’n achterlijke bende is.’

Zo werd Distel door de bloem van Winterswijk gebruikt om te zeggen wat ze zelf niet durfde zeggen en waar ze het, als puntje bij paaltje kwam, waarschijnlijk ook maar half mee eens was.”

Als er Winschoten had gestaan was de passage niet anders geweest, al weet ik niet of daar ook een schouwburg is. Van Zomeren is later vooral bekend geworden als schrijver over natuur. Er zijn weinig schrijvers, die verfijnder over natuur en landschap kunnen schrijven. Daarvoor verkende Van Zomeren de natuur in het hele land en daarbij is hij zeker vaker in Winterswijk geweest. Of in de buurt daarvan, zoals bij de Van Ypenburgs op de Haart. Over een bezoek daar schreef hij op 8 augustus 1994 een column op de voorpagina van NRC Handelsblad. Daaruit komt de volgende passage: “Het is merkwaardig gesteld met de ortolaan in ons land. Onlangs werd in ietwat geëxalteerde en geheimzinnige brief aan deze krant een broedpoging onthuld in de Zuid-Hollandse duinen. En nu dit geval diep in de Achterhoek. Sinds hij uitgestorven werd gemeld, gaat de ortolaan met sprongen vooruit. Wonderlijk.

Dan heb je één veldje met rogge en één ortolaan, en hij weet het te vinden ook.”

Daarna is de ortolaan die in de Oost-Achterhoek in de jaren zeventig nog algemeen was echt uitgestorven.

Soms melden schrijvers kort iets over Winterswijk in hun dagboek of in een brief. In Kroniek van een karakter deel 1 de Achterhoek, waarin brieven zijn verzameld schrijft Jeroen Brouwers: “De natuur is hier erg mooi.

Het is hier erg rustig. Het is net, of dit Nederland niet is. Maar braaf, brááf! Het is hier van een niet te beschrijven, asgrauwe saaiheid, die al bij Arnhem begint en tot Groningen stand houdt. Kleurloze, vervelende stadjes, Lochem … Ruurlo …

Winterswijk … Eibergen … Zutphen … Van een levenloosheid, verschrikkelijk! Maar eigenlijk is dit op heel Nederland wel van toepassing.”

In 1993 schreef hij in Het is niets uitgebreider over Winterswijk. Hij vertelt daarin over een bezoek aan Aad Nuis, die toen nog met Bea McKenzie, bekend als gemeenteraadslid voor D66, was getrouwd en op een boerderij in Kotten woonde. De gastheer en zijn vrouw kwamen er niet al te goed van af. Hun woonkamer werd beschreven als een beestenboel met vele kippen en katten.

Bij Aad Nuis kwamen meer schrijvers op bezoek. Rutger Kopland logeerde er en schreef een gedicht over de populieren die hij vanuit het raam van de boerderij zag. De gedichten van Rutger Kopland zijn enkele keren door Van Oorschot in een verzamelbundel uitgegeven. Uit de editie van 1999 citeer ik gedicht dat hij misschien wel in Kotten schreef: “Herfst, Achterhoek, Achterberg Toen ik nog zeer onder de indruk van de jenever wakker werd in de Achterhoek zag ik de hoge populieren in het raam.

Waar heb ik dat gelezen dacht ik, het bleken de hoge geheimen van Gerrit te zijn, volkomen kaal al onder in de kruin, maar bovenin nog groen als gras. De dood stijgt langzaam uit de voeten.

De kleur mag een beetje verschillen maar het is en blijft in ieder seizoen toch dezelfde ellende zegt Gerrit en hij heeft gelijk, hoe gezellig het ook is.

Om de boerderijen ontluiken, ritselen en vallen de blaadjes akelig aangenaam.”

* Schoolweg en rand ‘t Rot In de periode dat ik nog gemeenteraadslid was las ik met enige regelmaat een gedicht voor. Ik citeer mezelf uit de notulen van de gemeenteraadsvergadering van 3 juli 2008: “Er zijn maar weinig dichtbundels die in Nederland verschenen zijn die een natuurgebied in Winterswijk als titel hebben. Bos in het Rot is een boscomplex in het Woold tussen de Hijinkhoekweg, de Schoolweg, de Boveltweg en Rauwershofweg. Nu weet iedereen waar het bos precies ligt. Het is een van de waardevolste wintereikenbossen in Nederland. B. Zwaal was de zoon van dominee Zwaal die hier lang geleden gepredikt heeft. Hij is op zijn achttiende uit Winterswijk weggegaan. Blijkbaar heeft het bos in het Rot zo’n diepe indruk op hem gemaakt dat hij daar een gedicht over geschreven heeft en er zelfs een dichtbundel naar genoemd heeft. Ik zal er enkele passages uit voorlezen.

“Schokkend de weg befietsen Beton en asfalt bestaan slechts in zijn dromen In de manden van de kuilen slapen zijn wielen Voordat zij schokkend wakker springen En hem over braamstruik, berm en roestdraad werpen Naast de hurkende boerin Zij trekt haar schoven op en neemt hem onderhanden Zij maait en bindt, dorst hem en built hem Bakt hem in haar oven Hulpeloos en veel te kort Draaien zijn wielen na De bel verstomt in het gras Reikt niet de oren van de boer Waakzaam immers Hij kent haar streken bij het hurken In de droge sloot en betaalt al veel te lang de schade Zij keert zich af Rent weg over het hobbelig pad Grijpt fiets en spring erop Zich troostend met het herenzadel Zwerft door het duister bos in het Rot Ontwaakt de fietser Pakt zijn schram en builen bij elkaar Acht niet het hem ontroofde zaad Meer dan een blik waardig Hij zoekt zijn buis en vaart Eens zal hij haar op hem weer vinden Bij de vijver diep in het bos En dan lacht zij Niet eigenaardig maar vriendelijk, vrij En leidt hem aan haar hand Langs rijwielherstelplaatsen bij elke boom Althans zo lijkt het hem Wanneer haar lach hem loom likt En zij zich verfrissend zachtjes over hem ontfermt Waar is mijn fiets verdomme Brult hij de brandweer toe Die het vuur met waterkracht bevrijdt van al haar hitte De boer treedt uit het huis Geblakerd en ten dele slechts Maar geeft toch helder informatie De fietser zoekt in het bos en vindt zijn fiets Nog kleverig van haar warme aspiratie Haar rokken sluiten toe Koel en kuis hangt boven het zwarte veld haar blik De fietser fietst en zwoegt Schudt darmen en nierstenen Bereikt het asfaltpad Juist, daar moest hij henen” Wat Winterswijkse bossen allemaal niet op kunnen leveren.”

De informatie over B. Zwaal bleek niet helemaal te kloppen. Hij stuurde mij daarover een e-mail. “Geachte heer Harfsterkamp. Via de hulp van Google kwamen mij de notulen van een Winterswijkse raadsvergadering onder ogen waarin u – ik ben zeer vereerd – delen uit Bos in het Rot citeerde ter afronding van een betoog. Dat doet mij deugd. Een paar biografische opmerkingen kloppen niet.

Ik ben geenszins de zoon van dominee F.C. Zwaal en ik ben al helemaal niet op mijn achttiende uit Winterswijk vertrokken. Ik heb daar namelijk nimmer gewoond. Maar wel was Zwaal, die zeer langdurig de Zonnebrinkkerk – heb ik die naam wel goed? – bepreekte en in de Willinkstraat woonde, buur van Kuipers-Rietberg, mijn uit Amsterdam

afkomstige oom. Mijn moeder was een echte Winterswijkse, Johanna Smalbraak, die onder andere woonde in de Spoorstraat. Mijn vader, A.D. Zwaal, wierf haar natuurlijk via bezoeken aan zijn broer. Haar vader J.B. Smalbraak kwam van Deunk in Brinkheurne en richtte later mede de Raiffeisenbank op.

Haar moeder was een Heemink. Zo onderging ik natuurlijk af en toe in jeugdige jaren de schoonheid van Winterswijk.

Oef, wat hielden ze daar ten bate der vooruitgang huis. In later jaren, op vakantie met vrouw en kinderen op de Snieder het toenmalige huis van bioloog Hennipman in Kotten zag ik op een ANWB-paddenstoel de vermelding Bos in het Rot.” Dat inspireerde hem tot het lange gedicht.

* Boerderij ‘t Rot

* Boerderij waar Aad en

Bea Nuis ooit woonden

* Vanuit boerderij Nuis zijn enkele populieren

in de verte zichtbaar

25

Prettige feestdagen en een sportief 2019

WENTERS SPORTS CLUB

Haitsma Mulierweg 22-24 Winterswijk 0543 513 878 www.wentersfitness.nl

BOUW- EN TIMMER BEDRIJF SANDER 06-20710180 info@btb-sander.nl www.btb-sander.nl Winterswijk

Fijne feestdagen Ook in 2019 kunt u op ons bouwen

INTERNATIONALE INDUSTRIE MONTAGE WINTERSWIJK

Wooldseweg 129 Winterswijk 06-48540888 www.iimw.nl

Fijne feestdagen en een voorspoedig nieuwjaar

. schadeherstel . autoverhuur . lakkenwinkel

ASW AUTOSCHADE

• Schadeherstel • Uitdeuken zonder spuiten • Verzekerings taxatie + reparatie • Ruitreparatie

MAXINE WINKEL VOL BELEVING

SCHADE?!

JIJ BEPAALT(.NL) WAT ER BIJ AUTOSCHADE GEBEURT! Tinbergenstraat 44 Winterswijk T 0543 535322 www.autoschadewinterswijk.nl

Tinbergenstraat 46 Winterswijk 0543 535 322 www.autoschadewinterswijk.nl

Wij wensen u een glanzend en uitgedeukt 2019

WENST U FIJNE FEESTDAGEN

En een voorspoedig

2019

Wij wensen iedereen een vrolijke Kerst en een gezond en voorspoedig 2019

Meddosestraat 18 Winterswijk 06 39777418 info@maxineshop.nl

Wij wensen iedereen hele fijne feestdagen!

Rundvleessalade

Voor de feestdagen kunt u bij ons ambachtelijke salades bestellen

€ 3,75 p.p.

Rundvleessalade met zalm ernaast

Misterweg 202-1 7102 EP Winterswijk T 0543 216180 info@wenterstegelsenvloeren.nl www.wenterstegelsenvloeren.nl

KOOPMAN VERHUUR

Rondweg Zuid 27, Winterswijk 0543 531 926 info@koopman-verhuur.nl www.koopman-verhuur.nl

Op naar een nog hoger niveau in 2019

€ 4,75 p.p.

Waliënsestraat 110 - Winterswijk - tel 0543 - 51 42 84

IDENTIC TANDTECHNIEK & PROTHETICO KUNSTGEBITTEN

NIEUW BEWUST

Beatrixpark 16 Winterswijk T 0543 514 219 info@identic.nl

Tussen Kerst- en Oud & Nieuwjaar is Prothetico voor reparaties bereikbaar op tel. nr.: 0543 531936

Wij wensen jullie stralende Kerstdagen en een Nieuw Bewust 2019

Prettige Kerstdagen en een stralend 2019!!

SCHOORSTEENVEEGSERVICE TE LINDE

Blekkinkhofweg 10 Winterswijk-Woold 0543 564 454

Fijne feestdagen en een schoongeveegd 2019

CP WINTERWIJK

Fijne feestdagen en een blinkend nieuwjaar

Torenstraat 1-03 Winterswijk 0543 745135 info@cpwinterswijk.nl

Fijne feestdagen en een creatief 2019

BOOMKWEKERIJ BESKERS

Fijne feestdagen en een gezond 2019

Vosseveldseweg 12 Winterswijk Kotten 0543 563 449 ansbeskers@hotmail.com www.bkbeskers.nl

Tinbergenstraat 5 Euroweg 3 Winterswijk Varsseveld www@pitstopbrussen.nl 0543-535071 0315-230535

Hobbelpaarden uit Meddo gaan heel Europa over Nu de wintermaanden zijn aangebroken zijn ouders, maar zeker ook opa’s en oma’s op zoek naar mooie geschenken rond de feestdagen voor hun kinderen of kleinkinderen. En wat is er dan mooier dan een handgemaakt hobbelpaard van Meddose komaf.

Door Wim Ruesink De 76-jarige Herman te Slippe uit het Winterswijkse kerkdorp Meddo heeft een bijzondere hobby: het maken van hobbelpaarden. Toen de agrariër een aantal jaren geleden zijn koeien van de hand deed kwamen de hobbelpaarden in beeld. Nu had Herman altijd al wel een passie voor hout, maar de liefde voor het hobbelpaard is nu zijn stokpaardje geworden. Vol trots laat Herman een oud hobbelpaard zien waar hij zelf, maar ook zijn vader nog op gezeten heeft. Het exemplaar is al zo’n honderd jaar oud en min of meer aanleiding tot zijn huidige passie.

Ruim vijftig hobbelpaarden maakte hij nu al in zijn hobbyschuur in Meddo. Eiken- en vurenhout zijn de houtsoorten die hij gebruikt. Een werkbank vol met lijmtangen, schuurpapier, malletjes en schroeven laat zien dat het niet zomaar een abc’tje is om een hobbelpaard te maken. Het maken van een hobbelpaard is zeker geen seriewerk, een voor een worden ze gemaakt als er vraag naar is. Alles wordt perfect afgewerkt. ”Ook de onderkant is belangrijk, in het verleden gebruikte ik daar reepjes van witte fietsbanden voor, maar die zijn nu nergens meer te krijgen en nu doe ik er een soort rubber onder.”

Hoeveel tijd hij kwijt is aan het maken van één speeltoestel weet Herman niet. “Ik kijk niet elke keer op de klok en dat vind ik ook niet zo belangrijk. Soms ben ik ook met andere dingen bezig”, wijzend op een zelf gemaakte wandelstok van een zonnebloemsteel.

De klanten van Herman zijn jonge ouders maar zeker ook opa’s en oma’s . Herman weet van enkele afnemers dat er nu kinderen in o.a. België en Bulgarije op een hobbelpaard uit Meddo zitten.

Ook Hermans zoon Wim is gevallen voor de liefde om mooie dingen van onder andere hout te maken. Wim is bekend van zijn Achterhoekse sneeuwmeters, Canadese weerstokjes en donderglazen.

Interesse in een origineel handgemaakt hobbelpaard uit Meddo?, mail wts@online.nl

Hobbelpaarden al eeuwenoud De geschiedenis van de hobbelpaarden gaat ver terug. Er zijn al afbeeldingen, gelijkend op een hobbelpaard, in het oude Griekenland gevonden. Later, in de 17eeuw in Amerika, kwamen de hobbelpaarden die het meest lijken op die wij nu kennen op de markt. In bosrijke gebieden in Duitsland stonden vroeger diverse hobbelpaardfabrieken.

Bij onze oosterburen werd het hobbelpaard tot een symbool van onvervulde kerstwensen. Dat is ook terug te vinden in Duitse kerstgedichten en hobbelpaarden als kerstversiering.

29

Prettige kerstdagen en een gezond en groeizaam 2019

TEN DOLLE TUINMACHINES

Morskers-Driehuisweg 20 Winterswijk-Meddo 06 53318869 www.tendolletuinmachines.nl

Fijne feestdagen en een kleurrijk 2019

JUNKER SCHILDERWERKEN

Generaal Berenschotweg 43 - Winterswijk - 06 20309654 0543 522 888 - www.junkerschilderwerken.nl

EETCAFE DEN TAPPEN

Een voorspoedig en gezond 2019 !

Misterweg 211 - Winterswijk-miste - 0543 565 201

Prettige Kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar!

Koken met Bernhard

Wintergroenten en winterkost Wat hebben we nodig voor vier personen?

Als de dagen korter worden en het aan het eind van de middag al donker is, als het buiten kil en guur is, dan gaan de gedachten vaker naar stamppotten en maaltijdsoepen. Blijkbaar krijgen we de seizoenswisselingen nog in voldoende mate mee, zodat we beseffen dat bepaalde groenten en gerechten meer met de winter dan met de zomer te maken hebben. Toch is het niet verboden om stamppot zuurkool in de zomer te eten of verse asperges met de kerst. De meesten van ons doen dat echter niet vaak.

Door Bernhard Harfsterkamp Onze dagelijkse maaltijd wordt steeds minder bepaald door de seizoenen. De meeste ingrediënten daarvoor zijn immers het gehele jaar beschikbaar. Daarvoor hebben we dan wel kassen en buitenlanden nodig, want in de buitenlucht kun je in ons land alleen tomaten kweken en oogsten in de zomer. Als we het over groenten van het seizoen hebben, praten we over groenten die in bepaalde delen van het jaar op de koude grond verbouwd en geoogst kunnen worden. Maar waarom zouden we daar rekening mee houden als op de markt en in de supermarkt veel altijd beschikbaar is?

Voor onze voorouders die in de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw leefden gold dat niet. Ze konden niet alles bij kruidenier, slager of groenteboer kopen. Ze verbouwden ook hun eigen voedsel in een moestuin en hadden vaak kippen en een varken en soms zelfs een koe. Of kochten het een en ander bij de boeren in de buurt. Hun dagelijkse maaltijd werd veel strikter door de seizoenen bepaald. Voor hun gold echter ook dat er in de winter niet veel meer uit de moestuin te halen viel. Alleen wat boerenkool, spruitjes en prei en kool die je nog lang op het land kon laten staan. Over de boerenkool mocht de vorst heen, maar die andere groenten moest je zeker niet laten bevriezen. Om voldoende voedsel in de winter te hebben moest je je goed voorbereiden.

Daarvoor waren er de bewaargroenten, zoals de aardappelen, uien en kolen, die je in een koele, donkere schuur lang goed kunt houden.

* Hammen bij slager Wassink

400 gram tuinbonen uit de diepvries (vers en gedopt is nu wat lastig); Anderhalve liter water; Vier aardappels, in plakjes gesneden; Een beenham van ongeveer 400 gram; Een grote ui, fijngesneden; Een prei, fijngesneden; Een bosje peterselie, fijngesneden; Eventueel een bouillonblokje.

Hoe bereiden we het?

Daarvoor kon je groenten inmaken zoals zuurkool of in zout bewaren zoals snijbonen of je weckte zomergroenten als sperziebonen. In november werd er dan ook nog een varken geslacht, zodat er voldoende vlees was voor de winter en ook nog wel daarna.

Natuurlijk was er in die tijd ook al een verschil tussen stad, dorp en platteland. Bovendien hadden de welgesteldere stede- en dorpelingen meer mogelijkheden om in herfst en winter de dagelijkse maaltijd een gevarieerder aanzien te geven. In de Achterhoek werd het eten echter bepaald door wat er in en bij huis beschikbaar was. Daarom zien we in de oude streekgerechten ook veel van de groenten terug, die hierboven zijn opgesomd. Maar ook de erwtensoep, die als een van onze nationale gerechten beschouwd mag worden, bevat de typische ingrediënten van de winterperiode. Daarom is het gerechtvaardigd om over wintergroenten en winterkost te spreken. Die wintergroenten hoeven uiteraard niet alleen in de bekende stamppotten of maaltijdsoepen gebruikt te worden.

Probeer ook eens een andere stamppot of soep of varieer met meer ingrediënten. Bovendien hoeft het niet altijd een soep of stamppot te zijn, wanneer we de winter in ons hoofd hebben. Wees daarbij ook niet te precies. Als daarvoor een zomergroente nodig is, zou ik die gewoon gebruiken.

Als recept kies ik een oud Winterswijks gerecht dat ik nog niet kende: de grotebonensoep, oftewel soep met tuinbonen en ham. Ik vond het in Oudnederlandse streekrecepten uit 1966, dat mede geschreven is door de oud-Winterswijkse J.C. Wessels-Nijenhuis.

“Grootmoeder haalde als ze tuinbonensoep wilde koken de schinke met een gaffel uit de wieme”, lezen we daarin. Ook wordt gemeld dat die schinke, die ham lekker moet zijn geweest. “Als in Winterswijk een “scholteboer” trouwde, werd er bij de warme maaltijd, die op de deel aan lange schraagtafels werd genuttigd, behalve gebraden vlees ook altijd gekookte ham gegeven.” Volgens het boek maakten ze de soep in Eibergen met paardebonen of mollebonen. Maar dat is een variant van de tuinboon.

Breng het water met de tuinbonen, ui en beenham aan de kook; Laat een half uur op zacht vuur pruttelen; Doe dan de aardappel erbij; Als de aardappel gaar is de prei toevoegen; Haal de beenham uit de soep en snijdt in kleine stukjes; Beenham terug in de soep. Proeven. Als smaak niet krachtig genoeg is bouillonblokje toevoegen of op smaak brengen met zout en peper; Het moet een dikke soep zijn, maar als u het iets te dik vindt dan nog wat extra water toevoegen; Even voor het serveren de peterselie door de soep doen.

Of eet met Nieuwjaar eens een Groningse Nieuwjaarsstamppot.

Wat hebben we nodig voor vier personen?

Een kilo geschilde kruimige aardappels; 250 gram witte bonen, uit blik (of droge witte bonen, maar dan een halve dag laten weken); 750 gram snijbonen uit het zout (ook een halve dag in water weken, zodat ze minder zout worden); Een stukje rookspek van 250 gram; Een grote rookworst.

Hoe bereiden we het?

Doe de aardappels en het spek in een pan. Voeg zoveel water toe dat de aardappels half onderstaan, leg daarbovenop de snijbonen en breng aan de kook; Als je geweekte bonen gebruikt, kook die dan gaar in het weekwater; Als het water kookt de rookworst bovenop de aardappels en de rest leggen; Als de aardappels en snijbonen gaar zijn, rookworst en spek uit de pan halen; Stamp de aardappels met snijbonen en doe de witte bonen er over heen; Serveren met plakjes spek en rookworst.

In andere delen van het land wordt deze stamppot ook wel aangeduid als blote billetjes in het gras.

31

De winter was overzichtelijk voor de jongens van de bomenbuurt

‘We konden niet schaatsen, maar maakten ons eigen Bislet’ Hoe kon je als kind van Winterswijk begrijpen dat het winter in Winterswijk was? Winter was sneeuw en ijs, bloemen op het slaapkamerraam, de kolenkachel die brandde, het lapje voor de brievenbus en te harde knolraapblokjes op het diepe bord, waarop de soepresten aan de rand nog zichtbaar waren. Maar het jaargetijde winter in de dorpsnaam?

Je had geen Zomerswijk of Herfstwijk, waarom wel Winterswijk?

Door André Vis

* De Elzenstraat en omgeving eind jaren zestig, toen de Hakkelerkamp-Oost net was gebouwd. Foto Oud-Winterswijk.nl

Wij, jongens van de bomenbuurt, voelden ons in het tweede deel van de jaren zestig bevoorrecht én benadeeld. Enerzijds had het de hoge heren behaagd om tussen de flats aan de Olmenstraat mooie grasveldjes aan te leggen en ofschoon er een keurig groen bordje, laag op een paaltje, stond met de boodschap dat het verboden was zich op het gras te begeven krachtens wetsartikel zoveel, was dit natuurlijk een paradijs voor ons jongens van de bomenbuurt. Jassen op de grond als doelpalen, even het gras checken op hondendrollen en daar rolde de bal, vier jaargetijden lang.

Met een schuin oog keken we naar de weg of agent Dollekamp er niet aan kwam fietsen. Eén keer stuurde de heer Dollekamp ons in zijn kenmerkende strengheid van het veld. We bleven op de stoep een kwartier wachten. Hij keerde niet terug en we begonnen opnieuw. De jongens van de bomenbuurt waren niet voor één gat te vangen.

“ Winterswijkers proeven op hun tong vooral het zoet van die gouden jaren zestig en zeventig” Maar wij waren ook de getroffenen des dorps. Wanneer we voelden dat de koude toenam, op tv de weerberichten werden ingetekend en de meneer in het journaal met stift in de Achterhoek min 10 in de nacht aangaf, dan wisten we dat veel zou bevriezen, maar we wisten ook dat de ijsbaan voor ons jongens van de bomenbuurt onmogelijk ver weg was. Als we na schooltijd tegen vijven waren opgeslokt door de duisternis, dan was het uitgesloten dat onze moeders ons helemaal naar de ijsbaan lieten gaan. Nog verder dan het strandbad, in de vrieskou – dat was veel te gevaarlijk.

Zo ook de jongens van de bomenbuurt. Want de nieuwe wijk achter de flats verrees alras met welluidende namen als Abeelstraat, Acacialaan, Cypresstraat en nog zo wat nieuwerwetse bomennamen die sterk detoneerden met ouderwetse elzen, olmen, kastanjebomen, wilgen en iepen waar onze straten naar waren genoemd. Maar ze boden ons nieuwe kansen, want creatief als we waren, kwam er een alternatief voor onze gemiste schaatskansen: de rolschaats.

De rolschaats stelde ons in staat iets te voelen van dat wat Verkerk, Schenk en Maier voelden als we ze zagen glijden op Bislet of in het Ullevi-stadion in Gothenburg; op de zwart-wit tv met commentaar van Bob Spaak. We besloten ons eigen Bislet te creëren in de nieuwe wijk, want – oh wat een wonder – er lagen prachtige asfaltwegen met de Acacialaan als start en finishplaats. We reden eerst richting Kloetenseweg, linksaf de Prunusstraat in, linksaf de Cypresstraat in, linksaf Cederstraat en nogmaals links, weer terug op de finishstraat.

We waren the king of the road. Auto’s zag je niet; de straat was voor de jeugd. Als de sneeuwvlokken vielen keken we teleurgesteld, totdat er genoeg lag voor een glijbaan en de rolschaatsen al weer waren vergeten. Desnoods sloten de jongens van de bomenbuurt nog af met een wedstrijdje bij de flats, want voetballen op een sneeuwlaag was interessant. Het vroeg weer andere vaardigheden, die tegenwoordig in managementjargon skills heten maar ook dit terzijde.

Het was ook de tijd dat er sneeuwhutten en reusachtige sneeuwpoppen werden gebouwd, midden in de Elzenstraat.

Gestrooid werd er nauwelijks, de weg hadden we als jongens van de bomenbuurt geblokkeerd met onze artistieke winterse bouwwerken maar dat deerde niemand.

“Auto’s zag je niet; de straat was voor de jeugd” In de herinnering doemt het beeld op van een dichtgevroren plasje tijdens de aanbouw van de nieuwe wijk achter de flats; ergens halverwege de jaren zestig. Wij waren net de kleuterstatus ontgroeid en al hadden we willen schaatsen op dat plasje, dan nog ging het niet. Het was bezet door een horde jongeren die veel ouder waren dan wij en zo fors in getal waren dat er zelfs niet een minuscuul plekje overbleef voor ons kinderen in de leeftijd van een jaar of zes, zeven.

De jongens van de bomenbuurt praktiseerden het niet, maar praatten des te meer over schaatsen; op de momenten dat ze rustten na een partijtje van een half uur op het diep bevroren grasveld tussen de flats dat zo hard was dat elke valpartij leidde tot een kneuzing in heup of rug. Dan namen ze de resultaten door van de Olympische Spelen in Grenoble 1968. De 5000 meter was gewonnen door Fred Anton Maier voor Kees Verkerk en Peter Nottet. Peter Nottet, de vleesgeworden nobody; de man die wij schertsend Peter Snottet noemden, de man die ineens een superdag had. Derde; hoe kon het?

Er zijn meer oudere jongeren van Winterswijkse origine die niet kunnen schaatsen (velen kunnen ook niet zwemmen maar dit terzijde). Vaak zijn zij geboren tussen 1945 en 1960. Ik sprak ze later overal in het land en het gaf een grandioos gevoel dat gedeelde smart in dit geval halve smart was. Winterswijkers onder elkaar in de diaspora; wat delen we toch veel lief en leed!

* Vanuit ons huis in de besneeuwde Elzenstraat

Het is ook zo typerend dat het leed nooit lang stand hield.

Winterswijkers proeven op hun tong vooral het zoet van die gouden jaren zestig en zeventig.

Auto’s wilden niet starten en als ze dat deden, dan reden ze niet door de sneeuwwallen van de Elzenstraat en als ze toch ongehoorzaam wilden zijn, dan dienden ze voorzichtig over de trottoirs te schuifelen ten einde onze bouwwerken niet te beschadigen.

Winter was overzichtelijk. Je hoefde je niet druk te maken over wintersportvakanties want dat was helemaal niet aan de orde in onze bomenbuurt rijtjeshuizen. Je kon op de buis Jean-Claude Killy bekijken zaterdagochtend bij de olympische afdaling in Grenoble (op het eerste net, zoals dat toen heette). Dat was skiën. Geen wintersportvakantie dus ook geen stress over files op Duitse of Oostenrijkse snelwegen, winterbanden en sneeuwkettingen; geen gipsvluchten, alle opwinding van de huidige welvaartstijd ging gelukkig aan ons voorbij.

Wij jongens van de bomenbuurt genoten van onze winters op onze eigen manier: voetbal, rolschaatsen, sneeuwpret. En als je moe maar voldaan en toch ook verkleumd om half zes thuiskwam, dan stond een dampende pan boerenkool op tafel. En het lekkerst was de opgewarmde boerenkool want die deed moeder in een stokoude koekenpan die gelukkig nog geen anti-aanbaklaag had zodat er een fijnzinnig korstje op de kool kwam. En wat doet men vandaag de dag? Boerenkool opwarmen in een magnetron. Zo diep zijn we met ons allen gezonken.

Inderdaad, waar zijn ze gebleven die ouderwetse winters? De jongens van de bomenbuurt van destijds zijn thans rond de zestig maar als ze hun ogen sluiten zien ze de winters van toen herleven: in al zijn pracht en praal.

33

“Winterswijkers onder elkaar in de diaspora; wat delen we toch veel lief en leed!”

Wilhelminastraat 7 Winterswijk 0543 531880 www.rgomakelaars.nl

.

Van links naar rechts: Bennie Hummelink, Sonja Jentink, Karin Drenthel en Mario Bekke

Fijne feestdagen en een voorspoedig 2019

SHERO MEUBELSTOFFEERDERIJ Schaapsweg 13 Winterswijk 0543 530 112 info@shero.nl

Fijne feestdagen en een comfortabel 2019

2019

www.hoveniersbedrijfvreman.nl

Wij wensen u een bijzonder 2019

Wie verrast u met Kerst?

Op zoek naar een mooi geschenk voor iemand die u dierbaar is?

Loop dan eens binnen bij Bijzonder Gemaakt en vertel uw wensen.

Gerlanda denkt graag met u mee. Voor u het weet, loopt u de deur uit met dat ĂŠne bijzondere geschenk! En .. voor elk budget is iets leuks te vinden.

Liever zelf iets moois maken?

Tijdens de workshop glas zandstralen leert Gerlanda u de fijne kneepjes van het vak. Voor meer info: stuur een email (info@bijzondergemaakt.nl), bel 06-50614731 of loop gewoon even naar binnen.

Misterstraat 91 - Winterswijk - 06 50614731 - bijzondergemaakt.nl

Lichttherapie kan helpen bij winterdepressie Mopperen over de donkere dagen doen we allemaal weleens, maar serieus wordt het als dat een echte winterdepressie wordt.

Toch valt daar het nodige aan te doen, met blauw licht, wandelen en lichttherapie.

Door Greet Moerland, ouderenpsycholoog

Op moment van dit schrijven is het om 12 uur ’s middags donker. Het is een echte herfstdag, de periode waarin veel mensen gaan klagen over de donkere dagen.

Als het bij klagen blijft, kun je spreken van winterblues. Er is geen echte lichamelijke of psychische klacht, alleen balen dat het ‘uit is met die mooie zomer’. Een reclamedokter heeft er een goede remedie voor: draadjesvlees, hete bliksem en appeltaart. De geneugten van de winter overtreffen de nadelen.

Als er wel lichamelijke en/of psychische klachten zijn, spreekt men van een winterdepressie. Volgens de officiële diagnose van een winter- of seizoensdepressie moet men minstens twee jaar op rij last hebben van huilbuien, verminderd gevoel van eigenwaarde, vermoeidheid, futloosheid, initiatiefverlies, extreme slaapproblemen. Men slaapt te lang of men kan niet slapen.

Het begint als bij toverslag met het vallen van de blaadjes en verdwijnt als sneeuw voor de zon in de lente. De oorzaak ligt in een tekort aan daglicht waardoor er ontregeling ontstaat van het natuurlijke dag- en nachtritme.

Daglicht breekt het slaaphormoon melatonine af, bij een tekort aan daglicht wordt dit bij mensen die gevoelig zijn voor winterdepressies niet of veel langzamer afgebroken.

Eigenlijk is een winterslaap de oplossing.

Maar ja, daar zijn wij mensen weer niet op gebouwd. Door toe te geven aan de symptomen worden ze alleen maar erger. En zeg nou zelf, in bed vanaf oktober tot maart?

Waarom heeft de een er last van en de ander niet? Waarom kan de een genieten van herfststormen en bladerhopen en een ander niet? Dat is (nog) niet bekend. Wel is inmiddels meer bekend over de behandeling van een winterdepressie. In de vroege herfst moet men beginnen met een strak regime van opstaan en buiten zijn. Wandelingen van ongeveer een uur bij ochtendlicht, ook bij minder goed weer, zorgen voor een betere

opbouw van het dag-nachtritme. Het is nu al te laat om goed effect te scoren maar alvast oefenen voor volgend jaar kan geen kwaad.

Volgend jaar kunt u op tijd beginnen; vanaf oktober!

Er is geen makkelijke oplossing want alle adviezen zijn juist voor de betrokkene moeilijk uit te voeren vanwege de symptomen. Als je je bed niet uit te branden bent, is het advies om bij beginnend daglicht een uurtje te gaan wandelen haast onmogelijk om op te volgen.

Als je je niks waard voelt, kun je geen gezellige visite organiseren. Je denkt alleen maar dat er toch niemand zal komen (verminderde eigenwaarde).

Maar er gloort hoop. Blauw licht, veroorzaker van slapeloosheid als je te lang tv kijkt of bezig blijft met je mobieltje. Keer het om en gebruik je tv en mobieltje om het slaaphormoon af te breken, zodat je het daglicht een handje helpt. Een bril met blauwe glazen zou ook helpen. Misschien zag u het al bij het nieuws bij de vraag of er voor een vaste tijd gekozen moest worden en welke dan? Zomer- of wintertijd. Of het helpt?

Een echte winterdepressie is een serieuze zaak, niet in het minst vanwege het terugkerende effect: elk jaar opnieuw een periode die, bij het vooruitzicht alleen al, nauwelijks te overzien valt. Soms is men geholpen met lichttherapie. Dagelijks moet men een korte periode ‘onder de lamp’. Dit is ook een methode om het slaaphormoon af te breken maar dan moeten het wel lampen zijn van 10.000 lux (maat voor licht). Als het zo ernstig is, is een bezoek aan de huisarts op zijn plaats. Die kan verwijzen naar centra waar lichttherapie wordt aangeboden of anderszins ondersteunende maatregelen (laten) inzetten.

Voor nu: bekijk het van de lichte kant. De langste periode dat de dagen korter worden is voorbij. Vanaf januari kun je weer merken dat de dagen langer worden. Aan elke winterdepressie komt altijd een einde. Dat ligt vast in de diagnose.

35

DE COMPUTERWINKEL

Brasserie ‘t Grachthuys

Vredenseweg 41a Winterswijk 0543 466043 www.decomputerwinkel.eu

Kruittorenstraat 1 Bredevoort 0543 451 214 info@tgrachthuys.nl

Fijne feestdagen, ook in 2019 is service voor ons heel normaal

WENNINKHOF HOVENIERS & GROENCENTRUM

Hoeninkstegge 5 Winterswijk Meddo 0543 569 302 www.wenninkhof.nl

Fijne feestdagen en een fleurig 2019

VERKEERSSCHOOL FRANK MASSOP

Gezellige feestdagen en een smaakvol 2019

KPT LING TANDTECHNIEK

Steenhouwerspad 8 Winterswijk 0543 842 541 www.kptling.nl

Fijne feestdagen en een smi LING 2019

SERVICEBEDRIJF HARRIE FRIELINK

Kobstederstraat 51-1 Winterswijk 0543 521 609 06-53534440 www.frankmassop.nl www.facebook.com/ VerkeersschoolFrankMassop

Gosselinkweg 1 Winterswijk-Woold 0543 564 495 www.harriefrielink.nl

Fijne feestdagen en een geslaagd 2019

Fijne feestdagen en een warm 2019

Op naar 2019

Winterdorpjes veroveren Winterswijkse huiskamers Wie op deze donkere dagen ‘s avonds eens door ons dorp loopt, zal het vast niet zijn ontgaan: een toename van winterdorpjes in de huiskamers. Ze zijn niet allemaal vanaf de straat te zien, maar met een beetje geluk zien we prachtig verlichte huisjes in winterse sferen bij de ramen staan. De redactie van dit blad nam een kijkje bij twee van de plaatselijke winterdorpliefhebbers; bij de familie Ten Dolle en de familie Kretschemer, beiden in Winterswijk-Oost.

Door Wim Ruesink

* Henk ten Dolle bij zijn winterdorp Al weer voor het elfde jaar heeft Henk in zijn ouderlijk huis een winterdorp gebouwd. Zoon Henk is het brein achter het winterdorp bij de familie Ten Dolle . “Het is begonnen in 2008 met een paar huisjes en boompjes onder de kerstboom. Inmiddels is het winterdorp al zo groot geworden dat de kerstboom naar een andere plek in de kamer is verplaatst. Eind oktober begin ik altijd weer met de opbouw.

Het geheel blijft staan tot begin januari. Het winterdorp krijgt er dit jaar een etage bij en ik heb een miniatuur draaimolen en een wafelkraam aangeschaft.

Alles op schaal van 1 op 10 en in totaal is het winterdorp enkel meters breed. Ik snuffel met name in tuincentra, op zoek naar nieuwe attributen voor het winterdorp. Boven en beneden in het dorp staan huisjes en op de onderstaande etage is een marktplein met allemaal kraampjes

en enkele attracties zoals het reuzenrad en nu dus ook een paar attracties en een schaatsbaan. Het winterdorp heeft elk jaar drie onderwerpen. Van begin november t/m 5 december is het onderwerp Sinterklaas en daarna natuurlijk Kerstmis. Van 27 december tot 6 januari wordt het onderwerp oud en nieuw. Dan wordt alles weer afgebouwd en netjes in kisten opgeslagen.”

Rijdende treintjes “Wanneer gaat het scherm omhoog?” Met enige regelmaat wordt deze vraag gesteld aan de familie Kretschemer, of zelfs aan de buren. “Mensen kunnen soms niet wachten om vanaf de straat te genieten van het winterdorp dat voor het raam staat”, aldus Kretschemer. ‘s Avonds laat gaat het scherm ervoor en morgens weer

omhoog.”

Voor het raam staat een enorm winterdorp, prachtig verlicht. Treintjes rijden er rond, een heuse schaatsbaan, allerlei kraampje, huisjes, auto’s en veel kleine mensen, zelfs iemand die een sleetje voortrekt. Aan de rand twee prachtig verlichte molens. Fraai verlichte boompjes, sneeuw, speeldoosjes en nog veel meer. Maar de taferelen beperken zich niet alleen tot het winterdorp voor het raam (wel voor de straatkijkers). De gehele woonkamer staat vol met winter taferelen, verlichte attributen en natuurlijk een schitterende kerstboom. “Ik ben er zeker wel een paar maanden mee bezig en dan alles weer opruimen na de feestdagen. Prachtig toch? Mijn moeder deed het vroeger ook al op kleine schaal. Als ik thuiskom ga ik eerst altijd even kijken, het verveelt nooit. En elk jaar er weer wat bij halen, meestal naar Intratuin in Duiven.“

* Prachtige details verwerkt in het winterdorp van de familie Kretschemer.

37

GREVERS INSTALLATIE

Misterstraat 2b Winterswijk www.rouwmaat-combi.nl

Fijne feestdagen en een goed lopend 2019

Gasthuisstraat 91 Winterswijk 0543 512 335 www.gasthuisstraat.benuapotheek.nl

Veel geluk en vrede, veel liefde voor elkaar.

Aandacht voor de naaste, het wordt een prachtig jaar!

Driemarkweg 14 - Winterswijk-Miste 0543 565 239 - 06-55868410 - www.grevers-installatie.nl

BENU APOTHEKEN WINTERSWIJK

Vredensestraat 24 Winterswijk 0543 513 055 www.vredensestraat.benuapotheek.nl

Een voorspoedig en gezond 2019

LUNCH RESTAURANT BON APPETIT

LEON TE KEMPEL TWEEWIELERS Ravenhorsterweg 8 Winterswijk 0543 512 725 www.leontekempel.nl

Fijne feestdagen en Bon Appetit

Misterstraat 50 - 0543 520 957 - Winterswijk www.bonappetitwinterswijk.nl

Een knallend uiteinde en het beste voor 2019

PUT’S BAZAR 30 December OPEN ZONDAG

10 % KORTING OP UW VUURWERK-BESTELLING VRAAG OOK NAAR ONZE VUURWERK-SPECIAL MET HOGE KORTING

AFHALEN OP 31 DECEMBER PUT’S BAZAR - VREDENSESTRAAT 17 - WINTERSWIJK