Miasto-Region-Akademia - Mieszkańcy Doliny Szczęśliwości
Książeczka, którą trzymają Państwo w rękach, stanowi materiał do nauki, rozwoju, rozmyślań i dobrej zabawy. Unibot i Uniwersytet Śląski Dzieci – dwie jednostki edukacyjne Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach działające na rzecz najmłodszych – opracowały projekt, w ramach którego dzieci narysowały nieistniejące zwierzęta. Rysunki te stały się inspiracją do stworzenia postaci, które zamieszkują bajkową
Dolinę Szczęśliwości.
Dwoje biologów i fizyk z Uniwersytetu Śląskiego na podstawie wizerunków zwierząt określili siedlisko każdego z nich, sposób odżywiania, a nawet charakter i upodobania. Nadano im także odpowiednie nazwy. Dzięki temu kolorowanka to świetna lekcja przyrody, a zwłaszcza biologii: każde wymyślone stworzenie, najczęściej będące hybrydą realnych istot, może się stać doskonałym pretekstem do dyskusji na temat cech zwierząt i ich przystosowania do danego środowiska – zachęca do rozmowy o łapach, skrzydłach, pokryciu ciała, liczbie nóg czy wielkości ryjka. By jeszcze bardziej pobudzić dziecięcą wyobraźnię, każdy bohater ma swoją charakterystykę: siedlisko, wyjątkowe zdolności i umiejętności, rodzaj pożywienia, cechy szczególne oraz ulubione zajęcia. Przyjemną rozrywką umysłową dla najmłodszych będą nazwy mieszkańców doliny – wszystkie są wzorowane na nazwach biologicznych. Te skojarzenia i rysunki fantastycznych istot wywołają u dzieci uśmiech i zaciekawienie, a uniwersalna kolorowanka może zainspirować je do refleksji.
Stworzone postacie zostały odwzorowane przez zawodowego rysownika-animatora i rozpoczęły własne życie. W efekcie powstała pierwsza z planowanych książeczek o zwierzętach, które na skutek zmian klimatu i zanieczyszczeń środowiska muszą podjąć wielką wyprawę, by uratować Dolinę Szczęśliwości, będącą od dawna ich domem. W całej serii zostaną przedstawione cenne społecznie wartości i postawy, m.in. wzajemna pomoc i współpraca czy troska o środowisko naturalne, oraz przykładowe ekologiczne rozwiązania codziennych problemów.
Książeczka jest przeznaczona dla dzieci w wieku 4–6 lat. Zachęcamy rodziców i nauczycieli do:
– odnajdywania na rysunkach cech stworzonek i określania, od którego istniejącego zwierzęcia pochodzi która cecha;
– nadawania każdemu bohaterowi kolorowanki innych imion z uwzględnieniem jego wyglądu (jest tu duże pole dla wyobraźni);
– rysowania następnych nieistniejących zwierząt – utworzenia własnej kolekcji;
– fantazjowania, gdzie jeszcze może zamieszkiwać dana istota (np. na drzewie, w jaskini, na rafie koralowej…); wbrew pozorom to zadanie wymaga sporej wiedzy o zwierzętach, która pozwoli połączyć różne elementy budowy ciała jako cechy przystosowawcze do konkretnego siedliska;
– wymyślania swoich przysmaków odpowiednich dla każdego bohatera kolorowanki;
– zastanawiania się, z którymi zwierzętami dane stworzenie mogłoby się przyjaźnić, zważywszy na jego wygląd, oraz czy żyje w stadzie, czy samotnie;
– wskazywania kolejnych mocy lub specjalnych zdolności zwierząt w zależności od ich cech budowy (czyli określania, do czego mogą służyć np. długie i pokręcone łapy, duże skrzydła i długi ogon, podwójne kopyta czy trawiaste futerko).
Dolina Szczęśliwości to piękne miejsce otoczone wzgórzami. Przez większość roku panuje w niej ciepło i długo świeci słońce. Środkiem doliny płynie szeroka rzeka, wpadająca do niewielkiego jeziora. Wypływa z niego pomiędzy dość wysokimi skałami, z których roztaczają się urocze widoki, i opuszcza dolinę. W skałach można znaleźć przestronne, suche jaskinie. Teren z jednej strony jeziorka jest podmokły.
W zakolach rzeki leżą piaszczyste łachy, nieco dalej rozciągają się kwietne łąki i zarośla, a za nimi wznoszą się pagórki z przytulnymi jamkami. Po drugiej stronie rzeki – dokąd można się dostać przez kamienny most – za pasmem niezbyt urodzajnej ziemi rosną cieniste lasy, pełne jagód i grzybów.
Dolina jest zasiedlona przez licznych i nieco dziwnych mieszkańców. Część z nich żyje w norkach, część woli mieszkać w lesie, niektórzy – w pobliżu wody, a nawet na bagnach, jeszcze inni – w jaskiniach lub wysoko na skałach. Wiele zwierząt ma swoiste, nietypowe cechy i zwyczaje. Mimo tej różnorodności życie w dolinie toczy się spokojnie, w zgodzie i przyjaźni.
CUDAK MOTYLOUSZNY
SIEDLISKO: sawanna
PRZYSMAK: drobne gryzonie
CECHA: radosny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: biega na tylnych kopytach i mocno bije przednimi łapami
ULUBIONE ZAJĘCIE: taniec wśród motyli, które wabi charakterystycznymi uszami
DŁUGOSZYJ OSTROKOŃCZYSTY
SIEDLISKO: pustynia
PRZYSMAK: owady pustynne
CECHA: spostrzegawczy
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: dmuchnięciem może wywołać burzę piaskową
ULUBIONE ZAJĘCIE: chowanie głowy w piasek
GRZYWACZ OGNISTY
SIEDLISKO: jaskinie
PRZYSMAK: owady
CECHA: wytrzymały
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: oświetla jaskinie ogniem ze swojego grzbietu
ULUBIONE ZAJĘCIE: skakanie z dużych wysokości
KAWALETTA JEDNOROGA
SIEDLISKO: jezioro
PRZYSMAK: roślinność podwodna
CECHA: żyje w stadzie
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: wzlatuje do dwóch metrów nad taflę wody
ULUBIONE ZAJĘCIE: wygrzewanie się na skałach
KORDONEK GRZBIETOROGI
SIEDLISKO: górskie strumienie
PRZYSMAKI: wodne owady i skorupiaki
CECHY: szybki i bardzo cichy
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: mocno uderza wydłużonym ogonem, broniąc się przed wrogami, a kolcami umieszczonymi na końcu ogona z łatwością
oczyszcza koryta strumieni
ULUBIONE ZAJĘCIA: pływanie brzuchem do góry, zwijanie się w ósemkę
KORIDOR SZPONIASTY
SIEDLISKO: łąki
PRZYSMAK: dżdżownice
CECHA: zwinny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: szybko biega
ULUBIONE ZAJĘCIE: wspinanie się na drzewa
LAGOR ŁUSKOWATY
SIEDLISKO: jeziora
PRZYSMAK: kora przybrzeżnych drzew
CECHY: wesoły i zabawny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: podczas pełni wyje do księżyca
ULUBIONE ZAJĘCIE: uderzanie ogonem w wodę i chlapanie nią
na inne zwierzęta
LAMANTINA ŁACIATA
SIEDLISKO: rzeki
PRZYSMAK: trzcina
CECHA: cierpliwa
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: skokoloty
ULUBIONE ZAJĘCIE: długie spanie
LATARNIK SMOCZY
SIEDLISKO: jaskinie
PRZYSMAKI: jaszczurki i węże
CECHA: odporny na złą pogodę
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: mocnym trzepotaniem skrzydłami wywołuje silne podmuchy wiatru, ma skórę świecącą w ciemności
ULUBIONE ZAJĘCIE: latanie w deszczu i nocą, by oświetlać drogę innym zwierzętom
LISICA UROCZA
SIEDLISKO: jeziora
PRZYSMAK: krewetki
CECHA: empatyczna
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: wyplątuje ryby z sieci
ULUBIONE ZAJĘCIE: ściganie się z kawalettami
LUMAKA MALUTKA
SIEDLISKO: góry
PRZYSMAKI: okrzemki i porosty
CECHA: odważna
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: wydobywa z siebie dźwięk słyszalny z odległości dwóch kilometrów
ULUBIONE ZAJĘCIE: chowanie się w muszli i turlanie z górki
MAŁŻOŁAP KOLCOWATY
SIEDLISKA: stawy i zastoje wodne
PRZYSMAKI: ryby i przydenne skorupiaki
CECHA: cierpliwy
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: filtruje wodę, broni się za pomocą ostrych kolców
ULUBIONE ZAJĘCIE: zagrzebywanie się w osadzie dennym
MIŁEK PRĘGONOGI
SIEDLISKO: sawanna
PRZYSMAK: korzenie roślin
CECHY: szybki i bardzo zwinny
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: zamienia złe emocje na dobre, potrafi robić
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: gdy jest wystraszony, zieje ogniem
ULUBIONE ZAJĘCIE: wiercenie ogonem norek w ziemi
OKTOMIŁKA WSZYSTKOWIDZĄCA
SIEDLISKO: rzeki
PRZYSMAKI: ślimaki i małże
CECHY: spostrzegawcza i pomysłowa
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: szybko pływa, a jej oczy świecą pod wodą
ULUBIONE ZAJĘCIE: budowanie domków i innych schronień z kamieni
OKULUS ZĘBATY
SIEDLISKO: lasy
PRZYSMAK: chrząszcze
CECHA: szybki
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: zieje ogniem
ULUBIONE ZAJĘCIE: wspinanie się po drzewach i skakanie z gałęzi na gałąź
PIEJNIK JEMIOŁCZYK
SIEDLISKO: obrzeża lasu
PRZYSMAK: owoce jemioły
CECHA: głośny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: pieje o poranku i do księżyca w pełni
ULUBIONE ZAJĘCIE: bycie drapanym pod dziobem
POROŻNICA DOSTOJNA
SIEDLISKO: lasy
PRZYSMAK: larwy chrząszczy
CECHA: rozważna
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: strząsa szyszki porożem i potrafi nim silnie uderzać, a jej gruczoły wydzielają substancje paraliżujące
ULUBIONE ZAJĘCIE: chronienie swojego terytorium
ROGACZ JASKINIOWY
SIEDLISKO: jaskinie
PRZYSMAK: nietoperze
CECHA: powolny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: tupie i ćwierka jednocześnie
ULUBIONE ZAJĘCIE: zezowanie wszystkimi oczami
RYJOWIEC ŻABOPŁETWY
SIEDLISKA: bagna i tereny podmokłe
PRZYSMAK: korzenie topoli
CECHA: silny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: powala drzewa twardą czaszką
ULUBIONE ZAJĘCIE: wygrzewanie się w słońcu, gdy na niebie jest tęcza
SĘPACZ POMARAŃCZOGŁOWY
SIEDLISKO: jeziora
PRZYSMAK: amury białe
CECHA: nieufny
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: rozłupuje skały dziobem, stosuje echolokację
ULUBIONE ZAJĘCIE: nurkowanie
SKAŁOGROM SKRZYDLATY
SIEDLISKO: góry
PRZYSMAK: pstrągi
CECHY: waleczny i odważny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: wabi przeciwników piórami i ogłusza maczugą w obronie stada i terytorium
ULUBIONE ZAJĘCIE: szybowanie wysoko nad doliną
SKOCZEK PIERZASTY
SIEDLISKO: nadmorskie lasy
PRZYSMAK: owady
CECHA: szybki
SZCZEGÓLNE ZDOLNOŚCI: potrafi wysoko skakać i szybować na wietrze, może upodabniać się do tła, zmieniając kolor ciała
ULUBIONE ZAJĘCIE: zwisanie z gałęzi, których trzyma się ogonem
TRĄBACZ PLAMISTY
SIEDLISKO: łąki kwietne
PRZYSMAK: koniczyna z poranną rosą
CECHA: silny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: zmienia kolory plamek na swoim ciele
ULUBIONE ZAJĘCIE: turlanie się
WĄSKORYJEK NIEBIESKI
SIEDLISKA: bagna i tereny podmokłe
PRZYSMAK: larwy motyli
CECHA: powolny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: podczas pływania ma ciało ustawione pionowo
ULUBIONE ZAJĘCIE: czochranie się o korę drzew
WIELKOŁAP ROGATY
SIEDLISKO: sawanna
PRZYSMAKI: trawa i gałązki krzewów
CECHA: wytrzymały
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: maskuje się w trawie
ULUBIONE ZAJĘCIE: wyczesywanie ogona pazurkami
WŁÓCZYKIJ MIĘTOFUTRY
SIEDLISKA: łąki i pagórki
PRZYSMAK: polne kwiaty
CECHY: ciekawski i mądry
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: wypasa motyle na swoim miętowym futrze, które wydziela rozweselające olejki eteryczne
ULUBIONE ZAJĘCIA: podróżowanie, wylegiwanie się wśród kwiatów
WYNIOSŁEK TORFOWY
SIEDLISKO: łąki
PRZYSMAKI: jaja ptaków
i soczyste gąsienice
CECHY: dumny i narcystyczny
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: potrafi hipnotyzować inne zwierzęta, wymachując ogonem i czułkami
ULUBIONE ZAJĘCIE: wzbudzanie zachwytu swoim ogonem
ZAGANIACZ KROPKOPŁETWY
SIEDLISKO: jezioro
PRZYSMAKI: roślinność wodna i larwy
owadów
CECHY: zabawny i wesoły
SZCZEGÓLNA ZDOLNOŚĆ: drąży tunele w dnie jeziora
ULUBIONE ZAJĘCIE: gonienie ławic ryb
Zwierzątka wymyślone przez dzieci
oraz ich twórcy i twórczynie
Cudak motylouszny — Julia Mika
Długoszyj ostrokończysty — Jakub Lis
Grzywacz ognisty — Kacper Hożek
Kawaletta jednoroga — Magdalena Sarnek
Kordonek grzbietorogi — Antoni Paruch
Koridor szponiasty — Daniel Mateńka
Lagor łuskowaty — Alicja Dwornicka
Lamantina łaciata — Zuzanna Skupień
Latarnik smoczy — Marlena Sapok
Lisica urocza — Zuzanna Preis
Lumaka malutka — Amelia Małyj
Małżołap kolcowaty — Kaja Mrugacz
Miłek pręgonogi — Aleksandra Koc
Miodownik owocowy — Maja Ziętara
Muchozebr ognisty — Marcel Hożek
Oktomiłka wszystkowidząca — Oliwia Chrobok
Okulus zębaty — Dawid Herich
Piejnik jemiołczyk — Nikola Złotnik
Porożnica dostojna — Amelia Fojcik
Rogacz jaskiniowy — Filip Dwornicki
Ryjowiec żabopłetwy — Paweł Rychel
Sępacz pomarańczogłowy — Lena Radko
Skałogrom skrzydlaty — Marcin Śliwa
Skoczek pierzasty — Sonia Krykowska
Trąbacz plamisty — Oliwia Prusek
Wąskoryjek niebieski — Mateusz Tyl
Wielkołap rogaty — Antoni Sojka
Włóczykij miętofutry — Laura Mrugacz
Wyniosłek torfowy — Zofia Niesyto
Zaganiacz kropkopłetwy — Szymon Woźnica
Autorzy:
Dr Joanna Foryś – biolożka, założycielka Unibota, czyli jednostki edukacyjnej dla dzieci w ramach Uniwersytetu Otwartego na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Propagatorka edukacji poprzez inspirację. Pomysłodawczyni i koordynatorka corocznego cyklu wykładów dla uczniów i nauczycieli „Biorobotyka”, a także inicjatywy „Dzieci mogą patentować”, zwracającej uwagę na wartość dziecięcej pomysłowości. Współtwórczyni Fenka – pierwszego w Polsce wirtualnego asystenta dla maturzystów z biologii. Zwolenniczka i praktyczka wspierania ekosystemu innowacji, chętnie uczestnicząca w działaniach na rzecz reformy systemu edukacyjnego.
Dr Jerzy Jarosz, prof. UŚ – fizyk, pracownik Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Silnie związany z dydaktyką nauk ścisłych i przyrodniczych. Popularyzator nauki, specjalista w dziedzinie eksperymentu dydaktycznego i edukacji przez doświadczanie. Twórca cyklu wykładów opartych na eksperymentach „Osobliwości świata fizyki”, przybliżającego fizykę w szkołach. Przewodniczący Polskiego Klubu Demonstratorów Fizyki oraz współpracownik licznych uniwersytetów i ośrodków naukowych w Polsce i w Europie. Założyciel i dziekan Uniwersytetu Śląskiego Dzieci.
Dr Łukasz Chajec – biolog, edukator, pracownik Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego i Śląskiej Wyższej Szkoły Medycznej w Katowicach oraz koordynator Unibota, jednostki Uniwersytetu Otwartego. Propagator nauki przez doświadczanie, stawiający sobie za cel przekazywanie wiedzy w sposób niestandardowy: prosty, przyjemny i zabawny. Autor wielu publikacji naukowych i kursów dydaktycznych, uczestnik i współorganizator konferencji. Zaangażowany w przygotowywanie różnorakich wydarzeń naukowo-dydaktycznych, np. Nocy Biologów, Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego czy Śląskiego Festiwalu Nauki. Współtwórca pierwszego wirtualnego asystenta wspierającego w nauce maturzystów z biologii.
Ilustrator:
Lesław Budzelewski – emerytowany animator Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej.
