Leidraad
tribuut 2
ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN
NR. 1 2018
Janus Doeza
Er zullen niet veel bevelhebbers in de wereld geschiedenis zijn die zo’n veelzijdige carrière hebben gehad als Janus Doeza, ofwel Jan van der Does (1545-1604). De man die een hoofdrol speelde tijdens het Beleg van Leiden was in de eerste plaats dichter, humanist en filoloog. Met politiek hield Doeza zich nauwelijks bezig, totdat hij tijdens de opstand tegen de Spaanse koning Filips II de kant koos van Willem van Oranje. Toen de Spanjaarden Leiden omsingel den, kreeg Doeza het bevel over een klein leger vrijwilligers, dat in juni 1574 een aanval uitvoerde op de Boshuizer schans. Verder was Doeza vooral lid van het crisisteam in de stad.
Hij was een fervent tegenstander van overgave, hoe moeilijk de Leidenaren het ook hadden. Na het ontzet pakte Doeza zijn oude metier weer op: dat van dichter en intellectueel. Hij schreef de bundel Nova Poemata en maakte deel uit van de commissie die de stichting van de universi teit voorbereidde. Doeza werd bibliothecaris van de universiteit en haalde in die hoedanig heid Justus Lipsius en Josephus Justus Scaliger naar Leiden, grote geleerden in hun tijd. Doeza overleed in 1604 op zijn landgoed in Noordwijk. Het zou nog tot 1861 duren voordat hij in eigen stad werd geëerd: toen werd de gedempte Koepoortsgracht omgedoopt tot Doezastraat.
Dit reliëf is onderdeel van het monument op de hoek van het Plantsoen en de Geregracht in Leiden ter herinnering aan de hoofdpersonen rond het ontzet van Leiden.
TEKST: FRIEDERIKE DE RAAT, FOTO: MARC DE HAAN
VEELZIJDIG BEVELHEBBER